سبك زندگي سالمدكتر شهرام رفيعي فر

پيشگيري اوليه

ساختاري و مديريتي هرم بخش سالمت مبتني

بر گفتمان مراقبت هاي بهداشتي اوليه

پيشگيري ثانويه

پيشگيري ثالثيه

نقشه تغییرات مراقبت از سالمت

ثالثی ثانویه ه

اولیه

خودمراقبتی

عصر صنعت پزشکی

عصر اطالعات برای سالمت

/خانواددوستان

متخصص: شریک

متخصص: گرتسهیل

معتبر متخصص:

بیشترین تمایل

کمترین تمایل

بیشترین تمایل

کمترین تمایل

هزینه هزینه

مراقبت تخصصی

شبکه های خودیاری

فرد

با با زندگيزندگيکیفیتکیفیت

ارتقاي سالمتارتقاي سالمت

محيط هاي ؛ توسعه سياست هاي سالمتوسعه سالم ؛ توسعه اقدام جامعه؛ توانمندسازي

سالمتافراد،گروه ها و جوامع؛ بازنگري در خدمات

هدهد فف

راهبرراهبراقداماقدامدد

مفهومي هرمگفتمان ارتقاي

سالمت

مديريت بيماري هامديريت بيماري هاپيشگيري اوليه، ثانوMيه پيشگيري اوليه، ثانوMيه ))

مديريت عوامل خطرمديريت عوامل خطر((و ثالثيهو ثالثيهتوسعه سياست ها، موقعيت ها، توسعه سياست ها، موقعيت ها، ))

((محصوالت و خدمات سالممحصوالت و خدمات سالم

مديريت سبك زندگيتوانمندسازي مردم و توسعه اقدام )

(جامعه

هرم ساختاري مديريتي گفتمان

ارتقاي سالمت

و فر

ي فيع

م رهرا

شكتر

دن،

ارامك

ه13

92

سبك زندگی، سبك زندگی سالم بك مفهومMي سMت كهزندگMن ايده اسMي بر ايMمتك

طور معمول الگوي قابMMل تشخيصMMي از ه بMMافراد مي رفتار را در زندگMMي روزانMMه خود بMMه نمايMMش

.گذارند هMبكواژMي سMالم زندگMت سMن ايده اسMي از ايMناش

مMي توانMد بMه عنوان افراد كMه الگوي زندگMي روزانMة مورد داوري قرار گيرد.سالم يا غيرسالم

المMي سMزندگ ،Mي متعادلMت یزندگMر اسMن هMه در آMكرا طور آگاهانMه ه بMفرد سMالم انتخاب رفتارهای متأثر از هMا، انتخابایMن البتMه مجموعMه كنMد مMي

عوامل زیادی است.

سبك زندگی من، شما، دیگران؛ سالمت من، شما، دیگران

عMه مردم كردن قانMه اينكMثروت ب یMک و ايجاد اسMت سMالمت زندگMی سMالمانگيزه واقMع فرآيندي پيچيده ،برای در اسMت.

کMه دیMد زیسMتن در مردمبراي ترغيMب بایMد حفظ و وسMالم چه بايد كرد؟ ،ارتقای سالمت

نMتري MمMت مهMع رعايMموانMبكMي سMالم زندگMل ،سMشام نحوه ويژMه اقشار ه (بMافرادتوان نیMز تعريMف و پذيرش مفهوم آMن و

و بMا وضعيMت اقتصMادي یک براي اجتماعMي پاييMن) رعایMت است.سالم زندگي سبك

هMب برای (من مسMووليت فMرديكاهMش تنMش بيMن نقMشM بایMد برای (ما مسMووليت اجتماعMي و چMه بايMد بكنMم)سMالم زیسMتن زیسMتن در آنچMه كه سMالمت مMن براي چMه بايMد بكنيMم،سMالم

توجه شود. افMراد چه بايد بكنم) مي دهد،خاطرافم ر

MیMهای زندگ Mشرایط، جریان و شانس

بكMي سMول تركيبي ازافراد زندگMانتخاب محص .مي باشدآنها در اختیار و منابع اه شانس ها،

Mط زندگMا ی شرايMع،بMي جریان منابMا زندگMالگوي بو اداره زندگيی الگوبMا ی زندگMسMبك ،يرفتار

احتمال تطابMق ساختاريبMا شانMس هاي زندگMي در ارتباط است. زندگي و شرايط زندگيسبك

یMMMمحیط اجتماعی، شرایMMMط (فرهنگMMMی، مهMم تریMناز ،اقتصMادی،...) محيMط زندگMی افراد

است. آنها زندگيسبكعوامل تعيين كننده

سبك زندگی مردم، تصویری از فرهنگ آنهاست

رمجموعه اي از عناص مردم زندگيسبك نهادين مؤثر در شكل گيري مدل رفتار،

در بر مي گيرد. را آنهايق اآرايش و سلافراد زندگي برخی معتقدند که سبك

است و آنها مصنوع و تصويري از فرهنگنسبت به فردی اهميت عامل انتخاب

است.كمتر محیطی تعيين كننده عوامل

تعریف سبك زندگی سالم Mتعریف Mه ازMادMتفMبا اسWHOبكMت سMگف Mی توانMندگي مMز

بر اسMاس الگوهايM سMالم براي زMندگMي اسMتM راهMي سMالم Mرفتار MفMتعري MلMه قابMك Mي،درMاي فردMن ويژگي هMبي MلMتعام

تعيين افراد زندگMيمحیطMی شرايMط اجتماعMي و روابMط.مي شود

بكMيسMافراد زندگ سMالم بMا MتMاس مجموعه مترادMف تأثيMر سMالمتM شانM كMه بر آنهMا تصMميم هاي مMتخذه توسMط

.استMآنها تحت كنترل كمM يا زياد گذاردM ومی هاي Mعادت Mمردم MالمMMغیرسMايجاد MبMMموج Mمخاطرات

وقتMي كه و مMي شMودM براي آنهMابهداشMتMي خودM خواسMته رMفتارMهMMا مMMي توانM شود،بيمارMي يMMا مرگ موجMMب ایMMن

يMا موجMبM بيمارMي يMا را عMامMلM مؤثMر زندگMي قربانMي سMبكMدانست اومرگ .

زندگي سبكيك مؤثر در اتخاذ عناصرسالم

تطابق مؤثر يادگيري مادام العمرآموزش وايمني فردي داوطلبانه های فعاليتمعنويت ، زندگیحس هدفمند و معنادار بودن

و اميد مرحله زندگيدرك خطر

مرحله زندگی، درک خطر :سالم زندگيسبك از يك افراد درك مرحله زندگی

براي مثالد كنمی در هر مرحله از زندگي تغيير ه برخورداري از اعتماد ب سالم به معنایسالمندي

، مهارت های خودمراقبتی و پیشگیری از نفسشايد ان كه براي جوان مي باشد در حاليسقوط

مديريت استرسروابط بین فردی عاری از خشونت، شيوه زندگي یک مهم ترين اجزاي و رانندگی ایمن

باشد. سالمپیام های به مرحله زندگي وابسته است: درك خطر .

جوانان اغلب حاوي اين ه بسالم زندگي سبكآموزش سالمتپيام است كه رفتن به استقبال خطر براي

در حالی که رفتن به استقبال خطر مضر استآنها از مقتضیات سنی آنهاست.

زندگي جمعيسبك5 شامل سالمت افراد رفتارهاي عامل موثر بر

و بین فردی و بین فرد فرآيندهاي؛ فرديفرایندهای ؛ و سیاست عوامل اجتماعي؛ عوامل نهاديسايرين؛

است.های همگانی ج از در پنج عامل این قرارگرفتن چهار عامل ازMخار

نشان دهندة زندگی يعني در محيطیفردحیطه نسبت به مداخله یاهميت بيشتر مداخله هاي محيط

.مي باشد در سطح فردي سبك نيازمند بررسيسالم زندگي سبكتعريف

به درك كامل امر اينو است افراد زندگي جمعيفردی افراد و رفتار محیطی شرايط روابطM متقابل

.كمك خواهد كردتامین، حفظ و ارتقای سالمت در

ابعاد سه گانه سبك زندگی سالم

ةMه واژMك MيMبكوقتMس MيMگMالم زندMشود س MيMكار برده م MهMب افراد بMه یکدیگر و بايMد مؤلفMه هاي بيانگMر وابسMتگيM متقMابMل

انحصMار ايMن واژMه و نيMز در برگيردبMا محیMط زندگMی شان را ایمنMیM در جنبMهM هاي رفتاري مؤثMر بر کمربندM نظيMر بسMتن

MیMت ایمنMحيح نيسMوص Mا بMد تنهMاز عنوان ه نباي ای MموعهMمجMه شود رفتارهايMير فردي مشاهدMاصالح پذ.

كMبكيMي سMگMالم زندMد سMاز بای MيMي عمومMعنوان تعريف MهMب همساالن، (خانواده،طMیمحي ، فردیبعMد سMهM در افرادرفتار ،MهMلMلمحMن و كار) محMبي MهMط افرادرابطMی و محيMآنان زندگ

درنظرگرفته شود.

سبك زندگی فرصت ها و محدوديتM هاي انتخاب سالم

بكMي سMالم زندگMت براي سMي اسMتعادل منطقي وایجاد تالش سالمت بهبود اصMالح يMا برای هMر فرد کMه آگاهانMه بیMن اقداماتMی

انجام می ديگران و سMالمت ،خود اش زندگMی سMالمت محیMط . دهد

ت هاي انتخابMا و محدوديMت هMالم فرصMی سMبك زندگMسیار بس. اغلMب افراد مایMل بMه انتخاب گزینMه های سالم هسMتندمتفاوت بسياري از آنها محدود است. انتخابگزينه هاي اما هستند

موجود درانتخاب سMMالم های آموزش، عواملMMي نظيرگزینMMه های توانايي فرديت، هويت اجتماعي، هويت ، بین فردیروابط

جغرافیایMی، موقعيMت و روانMي،جسMمی و اجتماعMی اهداف بسیاری از عوامل دیگر موثر هستند.مالي و ، منابع نهايي

افزایش گزینه های سالم در دسترس

محصول دسترسی فردی به عنوان سالمت وقتي كهمورد مالحظه بيشتر مردم به گزینه های سالم

سالمپيوند موجود ميان انتخاب شيوه زندگي قرارگيرد،روابط ضرورت توجه جدي به نیزشرايط زندگي وبا

و اجتماعي فرهنگی، و بافتی افرادعملكرد فردواضح تر مي شود. محیط زMندگی آنها اقتصادي

كار، فعاليت هاي روزانهدرون ،گزینه های سالمت جاي مي و اجتماعی والدي بین فردی، روابط آموزش،

طور خاص به عنوان ه گيرند طوري كه ممكن است بتشخيص داده نشوند.گزینه های سالمت

انتخاب اجباری گزینه های غیرسالم

ی اجتماعی و بر هنجارهابه فرهنگ و با توجه مردم اغلبمي زنند دست به انتخاب ، خویش شرايط اقتصادياساس

فرصت برخوردار از درآمد و آموزش باالترو برای افراد هميشه اما اين بدان معنا نيست كه انتخاب بيشتر است

انتخاب كنند. راسالم تري رفتار رقابتي چندگانه و نيازهايبراي رفع بسیاری از افراد

هايي انتخاب خود مجبورند دست به فردي و خانوادگي از سالمت آنها می کاهد.گاه که بزنند

کارگری که مشغول نصب داربست فلزی در ارتفاع زیادامرار معاش است با مخاطرات اين كار آشناست اما برای

راه دیگری ندارد.

ریشه های رفتاری سبك زندگی سالم

مي دانند به شيوه اي زندگي مي كنند كهبخشی از افرادفوري و نيازهاي اصلي اما مي خواهند به سالم نیست

.خود پاسخ دهندبايد ، غیرسالمزندگيسبك مقابله با انتخاب منظور ه ب

درك و تغيير داده آنها مؤثر در زندگي محیطی عوامل پذير گردد. امكانگزینه های سالم تر شوند تا انتخاب

عوامل افراد با تعامل پيچيدةريشه در سالمت عوامل اجتماعی و ،) آموزش و اشتغال(مثلساختاري

دارد كه به ان)لهمسای باورها(مثل عوامل فرهنگي. يا عوامل حفاظتي خاص ديده مي شونداتصورت خطر

ی اطالعاتمنابع مختلف وفشارهاي جلب مشتري بازار د. نگذارمی اثر و خطر افراد از سالمتدرك بر نیز

عوامل تعیین کننده انتخاب سبك زندگی سالم

مستقل از اتفاقي وی رفتار ، سالم زندگيسبكانتخاباز شانس متأثریانتخاب نيست بلكه جامعه بافت ساختار و

سبك تعيين كنندة مهم انتخاب عاملپنج .استهاي زندگي فردي، ها و صالحیت هایمهارتشامل سالم زندگي

اجتماعي و احساس بین فردی وروابط فرهنگ، استرس، .باشد مي زندگیكنترل

عوامل خطر، با افراد مجاورت عواملی نظیر تاثیر متقابلموجب آنهاژنتيكاستعداد و اجتماعيی انعطاف پذيرمیزان

خطر در بین اقشار و سالمت تجربه درجه هاي گوناگوني ازمختلف مردم می شود.

بين انتخاب هاتعامل به عنوان محصول سالم زندگي سبك ،با موقعيت هاي هاي افراد عادت مهارت ها، صالحیت ها و

خطرعوامل با آنها آسيب پذيري و مجاورت میزان اجتماعي،تعريف مي شود.

بر سبك زندگی سالم اجتماعیهنجارهاي تاثیر

انتخاب فردي و استانداردهاي رفتاري اجتماعی هنجارهايتجسم رعايت هنجارهاي جامعه،. كنند محدود مي رامردم

است و بي پذيرش اجتماعي وسالمت از افرادبرخورداري اعتنايي به آنها بسيار مشكل مي باشد.

در برابرآنها حتي مقاومت اعضاي یک جامعه و رفتار فرهنگ و ارزش به درجات متفاوتي انجام رفتاری هنجار

سازد. مي جامعه معين را منعكسآن هاي و مسايل اودرباره جامعه ای است عالميهاهر فرد رفتار

روابط اجتماعي، طبقه نظير جامعهآن مهم مورد توجه در .زيبايي شناسي و چرخه زندگي خانوادگي،

احساس كنترل زندگي و موفقيت نترل زندگي و موفقيتMيكي ديگر از مؤلفه هاي احساس ك

در ویتMنهالمطالعه است. سالم زندگيسبكمهم انتخاب دادمورد مرگ و مير و بيMماري كارمندان انگليسي نشان

كه نداشتن كMنترل بر شرايط كMار عامل مهمي در ابتMالي .بودجمعيت مذكورM به ضعف سالمت و بيماري قلMبي

یق برونرMرس در تحقMنشان دهندة عدم سطوح باالي است كه موجب اضطراب و احساس ی بودكنترل طوالني مدت

اي مسوول دامنMة گسترده رااستMرس او ناامني مي شد.استMعداد ابتالي فيMزيولوژيك شامل افسردگي،اتتغيير از

بيشتر حملة خطر وخونی فشار، پرديابت به عفونت،. دانستقلMبي مي

قدرت کنترل زندگی و محیط حمایتی

و در مقابل سالمت است عامل خطري براي ناتوانيی برای ارتقای سالمت آنها است. راهبردمردمسازی توانمند

موجب فقدان قدرت کنترل زندگی معتقد بود والراشتاینكه بسياري از شهروندانی می شود در افزایش بیماری

طور مزمن در شرايطه ب، بي جواب مانده شان تقاضاهايحمايت ها يا ، منابع فاقد و یا حاشيه اي قرارگرفته اند

هستند.زندگيبر شان توانايي هاي الزم براي توسعه كنترل احساس تعلق و برخورداري از ارزش را در ،حمایتیيك محيط

و انزوای ايجاد مي كند كه چنين احساسي از استرسافراد و موجب را افزايش مي دهدآنها كنترل قدرت مي كاهد،آنها

ارتقای سالمت شان می شود.

برخورداري از مقام اجتماعي و احساس كنترل

وابستگي و تعلق به يك گروه اجتماعي موجبدوست داشته ، مراقبت شدند مردم مي شو

را شمرده شدن محترم و شدن.كنند احساس

تعلقي موجباحساس چنين برخورداری از كنترل قدرتومناسب اجتماعي جایگاه احساس

حفاظتي اين دو عنصر براي مي گردد كه اثر بسيار قوي مي باشد.ارتقای سالمت مردم

چالش های تمرکز بر جامعه برای ترویج سبك زندگی سالم

تمرکز بر جامعه به عنوان کانونی ایده ال برای توزیع ارتقای سالمت مردم با چالش هایی نظیر

شبكه ا،هگروه در گروه ها و يا خارج از قدرترو به مردم فرديهای آزادي و تحدیدكنترل سازي،

رو می باشد.امتداد منطقي بين ایجاد ، هايكي از بزرگترين چالش

معقول بين دل و نياز رسيدن به تعا و جامعه فرد مي باشد. و جامعه تالش در سطح فرد

فیزیولوژی انسان، اصل لذت و فقر و بيماري

کفيزيولوژيویژگی های متأثر از های مردم انتخاببرخی از . به سادگي مغلوب نمي شود و استآنها

از ا در جستجوي لذت و دوري هانسانكه تایگر معتقد بود به صورت نياز به سالم بسياري از رفتارهاي اما هستنددرد

ظاهر مي شود. آنی لذت یکدست برداشتن از فقر يا با كه افراد ریاحتمال درگياستوارت معتقد بود که

بيشتر در رفتارهای مخاطره آمیزمي كنند، زندگي بيمارياغلب موجب لذت تأمين شده از چنين رفتاري،چون است

مي شان از شرايط دشوار زندگي آنها دوري و رهايي موقت M.گردد

درماندگی آموخته شده

كه درباره خودشان تفكر مثبتي ندارند يا تأثير تالش افراديچرا بايد شيوه زندگي خود را در ايجاد تغيير احساس نمي كنند،

؟ را برگزينندسالم كنند وقتي وارد كارهاي اجتماعي مي شوند كه باورمردم

درماندگيحالت در چون فايده نخواهد بود بين شا تالش محيط زندگي نمي توانند هيچ كنترلي بر آنها ،آموخته شده

. داشته باشندخود معتقد شوند كه نمي توانند بر جنبه هاي مختلف مردم اگر

تغيير رفتارشان براي كنترل نمايند، اعمال كنترل خودزندگي ، كه در آن زندگي مي كنند جامعه ایو خانواده، خودسالمت

مي رسد. بعيد به نظر

حمMایتM و بستر اMجتمMاعیM سبك زندگMی سالم

،و با مجموعه فشرده اي از انتخاب ها جامعه ما را با امروزه

و رو ساخته ه ب رو ،كدام انتخاب صحيح استاين چالش كه رسانه هاي متضMاد پيام قدرت تميز مMيانبسیاری از افراد

تجربه لذت به سمت و را ندارند اطالعاتیا و ساير منابعهعواقب رفتارهايي كشيده شوند كه در دراز مدت فوري مي آورد. را براي آنان به بارمنفMي

زندگي سبك انتخاب موضوع Mچالش اجتماعي رو به سالموسيعي از انتخاب طیف است. در بسیاری از جوامع رشدي

با رفتارهای مخاطره آمیز كاالها و دسترسي گسترده به / هاوجود )نظير اعتياد، خشونت و ايدزطوالنيM مدت( عواقب

دارد.و يا فقدان حمايت حمايت Mتار برای یک بستر اجتماعيMرف

Mموثر در سالمت مردم ،سالم Mاست از عوامل.

رویکردهای سه گانه ترويج سبك زندگي سالمدرويكردهايMی سالم می تواننMمتفاوت ترویج سبك زندگ

از تغيير برخي ،مردمتغيMير رفتار فردي در راستاي یا روابط وی بين فرد يا تغيMير روابطشرایط محیطی و

اعمال شوند. جامعه بین فرد با گروه ها یا افزايش براي هگاسالمت مردم تالش هاي ارتقاي

در راستايگاه مي شوند و اعمالهای سالم رفتارهستند. سالمت به منتMهيافزایش رفتMارهای

،زندگيسبكراهبردهاي تغيير يا تقويت اكثر امروزه شواهداما هدف گذاري مي شوند در سطح فردي سالم

در بیMن گروهی راهبردهاي زیادی در مورد اثربخشی راهبMردهای اجتماعی در معرضM خطر و جوانهمساالن

وجود دارد. راهنMمایی و رانندگMی مثل وضع قوانين

مداخالت چندسطحی برای ترویج شیوه زندگی سالم

تغييربا تالش براي زمان هماصالح برخی از معضالت سالمت . استوضع قوانين مناسب نیازمندويژهار فردی رفتیک

مداخالت پایدار اجتماعیبدون فردی برخوردهاي كوتاه مدت، می موثر در سالمت تغيير هنجارهاي فرهنگيموجب کمتر

يابد. میتداومگردد یا اغلب نيازمند موثر در سالمت مردم هنجارهاي فرهنگي تغيير

نقش مدیریت هاي منتخب جوانان است. مالیتأمين منابع د. ندار ارتقای سالمت آنها هاي مداخله مهمي در موفقيت

اجرا طراحي راهبردها در تعيين اهداف نهايي،مشارکت افراد ،و ارزشیابی مداخالت ارتقای سالمت جامعه بسیار مهم است.

انتخاب مداخالت موثر در گروه هدف

برگروه هدف تعيين انتخابی تاثیری مداخلهباید دیداز حداقل منابع افرادي که ؟نه يا داردشده،

سالم بیش از زندگي سبكيكرعایت براي برخوردارند،حمایت ساختاری، مالی و نيازمند آموزش های سنتی

هستند.اجتماعی تمايل فقیرافراد زندگي،تامین نیازهای روزمره بدون

انه ای که به آنها آموخته پيشگيراصول توجه به قدرتيا می شود را ندارند.

بدون مشارکت و رهبری سازمان ها و تشکل های، مداخالت توسعه جوامع سالم دوام نیافته و مردمی

پایدار نمی ماند.

اطالع رسانی به تنهایی کافی نیست

دند برخيMانی معتقMرس MالعMه فوايد و اطMبارMدراز طريقM رMسMانه هايM اتM بهداشMتي یک رMفتارMمخاطرود. مؤثر خواهد بمردمM تغيير رفتار جمعي درM ارMتباط افراد افزايشM دانشM مي تواند موجبM اطMالعMاتاگرچه

ندرMت تأثير تنهایی به ايM به چنين مداخلهشود اما خواهند داشMت. آنها بر رMفتارM مهمي

Mات اغلبMتياطالعMه ای با بهداشMاز مجموع Mتجارب.دنمي كن رقابت مردMم زندگيواقعی

براي Mات تالشMتيتأمين اطالعMبايد با بهداش MسياسترMا افراد كه تجارMب بهداشتي هاي همگاني و خدمات

همراه شMود. ،كنند اصMالح مي

ترويج سبك زندگي بازاريابي اجتماعي براي سالم

ترويج سبك زندگي بازاريابي اجتماعي براي از منظور و هنجارهاي فرهنگي هارفتار ، هانگرش تغيير سالم

. مي باشد پيام هاي ويژهانتخاب با مرتبط با زندگی سالم زندگي سبكبراي تأثير بر بسيج هاي بازاريابي اجتماعي

با افرادتغيير رفتار بيشترين موفقيت را در ،مردم. می آورنددست ه ببا درآمد بيشتر و داراتر، سوادتر

آسيب افراد بر سبك زندگي سالم بازاریابی بسيج هاي افزایش می تواند موجب داشته و کمترین تاثیر را پذير

در جوامع شود.شکاف عدالت

رسانه هايسبك زندگي سالم يام هاي دالیل خاموشی زودرس پ جمعيارتباط

و خوشايند هستند كه پيش زمينه افرادي براي این پیام ها اغلبتغيير را داشته باشند. تمایل به

طبل تبليغات چون معتقدند شوند مقاوم مي پيام ها این بهمردم .توخالي است

که مغایر با پیام های سبك زندگي سالم بخش خصوصيتبلیغات است متکی بر تحقیقات کیفی مردم و جامعه شناختی است.

و هستند خود به ندرت پذيراي اعمال فشار براي تغيير رفتارمردم اغلب در برابر چنین فشاری ایجاد مقاومت می شود.

تبليغات تجاري موجب خلق نمايي مقتدر و داراي قدرت انتخاب ازهميشه داراي قدرت انتخاب مردم مي شود اما در واقعيت فرد

نيستند. يا بيش از حد پدرساالرانه در غمگین پيام هاي نامطبوع،تاثیر

. استكمتر ،لذت بخش تجاریمقايسه با نماها و كاالهاي

تغییر رفتار فردی برای ترویج سبك زندگي سالم

یسطح فرددر ترویج سبك زندگي سالم هاي مداخله باشد(براي مثال از طريق مشاوره مستقيمممكن است

غيرمستقيميا و در گروه هاي كوچك)فردی یا مشاوره .طور كه در ارتباطات براي سالمت ديده مي شود آنباشد

از مدل هاي طیف گسترده ای متكي بر ها مداخلهایند. ن مي باشنگرش و رفتار دانش،مرتبط با

متمركز فردی ها در زمينه تغيير رفتار بسياري از پژوهشاست. رفتار جنسي و بستن كمربند ايمني اعتیاد، بر

در آن است كه فردی رويكردهاي تغيير رفتار قوت نقطهتوانند براي افراد يا جمعيت هاي هدف ويژه آنها مي

طراحي شوند.

رویکردهای محیطی برای ترویج سبك زندگي

سالممتكي بر ی ترویج سبك زندگي سالم محيط رويكردهاي

،ی(خارج از حیطه فرد)محيطعوامل اين باورند كه سالمت مردم هستند. تعيين كنندة عوامل قوي ترين

را به عنوان يك زندگیمحيط محیطی، رويكردهاي محل هاي كار، مي داند.سالم رفتار مانع ياقادرساز

و زمين هاي پارک ها مسيرهاي دوچرخه سواري، قوانین حامی سالمت موجب سیاست ها وو بازي

می شوند.تقویت محیطی سبك زندگي سالم سعی در ،های محیطی ترویج سبك زندگي سالمرويكرد

توسعه سیاست های شهری سالم، توسعه محیط های حمايتي و کاهش شکاف عدالت در سالمت دارند.

نقاط قوت و ضعف رویکردهای مMحیطی ترویج سبك زندگي رويكردهاي محيطيقوت نقاط

داراي استعداد چنين رويكردهاييآن است كه سالم فردي نيازمند تالش مداوم هستند و مردم تأثير بر همه

.نيستند آنهاترویج سبك زندگي سالم رويكردهاي محيطي محدوديت

در مردم اغلب تفاوت هاي فردي و گروهي آن است كه را ناديده مي گيرند مات محیطیپاسخگويي به اقدا

بنابراین ممکن موجب تشدید شکاف عدالت در سالمت شوند.

نیازمند تعیینمحدودیت های رویکردهای محیطی رفع وابستگي مMتقابل در دقت بيشتر اهدافM و نیز دقيق تر

اجتماعيساختاری و و منابع مردم بين رفتارهاي فردياست.مورد نیاز آنها برای اتخاذ یک سبك زندگی سالم

پاسخ های فردی و اجتماعی در ترویج سبك زندگي سالم

، پاسخ كاملي فردقراردادن مسووليت مطلقM تغيير روي • تقویت بيش از رويارويي با شرايط اجتماعي چون نيست. ميM كندقرباني را سرزنش فرد ،غیرسالمرفتار کننده

ميM سالم در ترویج سبك زندگي پاسخ هMاي اجتماعي •مردمM برای ارتقاي فردي تقویت توانتوانند موجب

از سالمت تواند مينیز جامعه البته خود گردندسالمت . فردی آنها بکاهMد

محصولM فقط ،یسم مشكل الكلطبق گزارش هولدر•نتيجهM در معرض خطر نميM باشد بلكه بيشتر رفتار افراد

و تعامالت پيچيدة اجتماعي، فرهنگي و عوامل هاساختاراست.جامعه موجود دراقتصادي

مهارت فردی یا انتخاب جمعی

ابلبر مبنایMكر وابستگي متقMتف ، MالمMندگي سMسبك ز Mهاي فردي اكتسابيكمتر به عنوان Mو آنها مهارت

Mبيشتر به عنوانMی مشترک مسير انتخاب Mبراي خلقMبراي حمايتي یمحيط Mی از یکMزندگي برخوردار Mسالم

درMك مي شMود. ه برMافرادتأثير جامع MالمتMس ، Mعه نيستك بعديMت(جام

هر فردMي (دوبعMدي بلکه )اسMت بر سMالمتM فردM مMوثر MالمتMويت يا سMيف مي كند و بر تجامعه را تقMضع MالمتMسMمؤثر ديگرانMتMاس ( ونيوMبا ارتباط در) MالمتMس

.مي باشMد )استMجدايي ناپذير اعضاي آنM جامعه و

وابستگی متقابل و سبك زندگي سالم

سبك زندگي سالم بر اساس شرایط نوسازي مفهوم حيطه مشابه بازسازي مفاهيم موجود در ،محیطیی مفهوماز استرس است. امروزه مقابله با استرس

به (چگونه من به تنهايي با استرس مMقابله كنم) فردي(چگونه ما با استرس مقابله كنيم و چگونه جمعیفرآيندي

شده تبدیل گذارند) مي اثرما ساستر میزان ديگران برو وابستگي مMتقابل مفهومدر ، م اصلي اين تغيير. تاست

انعطاف آن برتاثیر در زمينه موجودشواهد فزاينده .استسالم زندگي سبكو انتخاب پذیری افراد

،زيادي با حدتا فرد هرانتخاب ها و شيوه زندگي هويت او به دیگران و محیطی که در توجه به وابستگي متقابل

تعريفM مي شود.آن زندگی می کند، تقابل به معنايMهم و باباهمبستگی افراد وابستگي م

. مي كنندزندگی ي است كه در آنمحيط

جامعه سالم، وابستگي متقابلبراي بقا نيازمند شهروندان ،جوامع پيش صنعتي در

صنعتي شدن با مساعی بودند اما تعاون و اشتراك ارزش ها و حاصل از آن،ات و تغييرجوامع

تاکید و شهروندان هنجارهاي اجتماعي از استقالل حمايت مي كنند. يع فردفمناآنها بر

،است آن نيازمند پرورش مفهوم وابستگي متقابلوابستگي متقابل برايکانونیكه جامعه به عنوان

شهروندان به یکدیگر و به جامعه اي که در آن زندگی شهروندان جايي كه ارزش گذاري شود، می کنند

عاملی و جامعه سالم بخشي از يك احساس كنند . هستند آنبرای تامین، حفظ و ارتقای سالمت

برنامه ای جامMع ، فردی و محیطی و چندسطحی

را خاص منفي ر يا رفتایک عالمت كه موزشی آیابتكارها • بدون توجه به تصوير بزرگتر اگر مي دهند، هدف قرار

طراحي تعيين كننده آن عواملوسبك زندگي سالم برخوردار خواهند بود.موفقيت كمتري از شوند،

در ترویج سبك زندگي سالم الزم است جامعه به عنوان• براي كاهش یمؤثر پويا و تعديل كننده پيچيده،ی سيستمدیده شود.رفتارهای مخاطره آمیز مردم شانس

فردی و محیطی تركيبي از راهبردهاي احتمال موفقيت •ترویج سبك زندگی سالم در بين مردم بیشتر است.

توسعه سرمایه اجتماعی برای ترویج سبك زندگي سالم

ق تعریف الموسMطی مداخلهطبMكل جامعه را از طريق محی فردی براي تعديل رفتار که یمداخالتتوسعه وطراحی

اصالح مي كند. طراحي شده اند،شهروندان طی اهميت اقدامMطريق از سالمت مردم براي ارتقاي محی

طور ه بايجاد شبMكه هاي اجMتماعي و خلق سرمايه اجتماعي.گسترده اي شناخته شده است

شهروندان با تعامل روزانه محصول سرمايه اجتماعيگروه هاي مدني و خانواده، در ساختMارهايي نظيMریکدیگر بر اساس است که شبكه هاي اجتماعي غيMررسمي مذهبMي،

. خلق مي شودنوع دوستMي و اعتMماد هنجارهاي داوطلMبي،

براي وابستگي متقابل مفهومیتوسعه چارچوبي

نیازمند براي وابستگي متقابل مفهومیتوسعه چارچوبي در مقابله با انواع مسايلمردم تأثير متقابل توجه به

با هاو نيز همكاري آنجامعه شان در درون بهداشتييكديگر مي باشد.

تسهیل محیطی ترویج سبك زندگي سالم باید فرآيندهايايجاد سرمايه كه به باشد هايي مهارت آموزش کننده

كمك مي كنند. اجتماعي بهداشتيدر زمينه منافعمحله يك شهروندان همكاري

را اجتماعی آنهاشبكه ها و پيوندهاي ، شانمشتركسالمت بر حاصلهسرمايه اجتماعي و تر مي سازد قوي. تأثير مي گذاردآنها

و توسعه راهبردهاي ي مهارت هاي سازشآموزش يسازش

آموزش در برگيرنده دبايترویج سبك زندگي سالم منابع سازش و توسعه تامینمهارت هاي سازشي،

چشم اندازي از وابستگي در يراهبردهاي سازشباشد. متقابل

مورد سالمتپيچيده شدن چهارچوب مشكلزمان با هم مردم كه چراتر مي شود پيچيده سطح اقدام نيز، نظر

.شوند ميبرای رویارویی با آن منابع بيشترينيازمند مورد نياز براي رويارويي مؤثر درك سطح اقدام جمعي

مي باشد. مهارت سازشي مهم يك با هر مسأله اي،

افزایش ظرفیت جامعه برای ترويج سبك زندگي سالم

ظرفيت Mتوسعه میزانبه معنايجامعه Mنهاد و تعهد Mجامعه . مي باشدسالمتبراي ارتقاي

،با ظرفیت MامعهMامي يكدر جMقوي ح Mفرهنگ عمومي افراد به تالش براي ارتقای سالمتM خود، ، تعهدMسالمت

سالمت ارتقMایموجب را افزايش داده و خانواده و جامعهمیM شود.همگاني

امعه با ظرفیت، تMعامل در یک جMامعهMافراد با هم و با ج همبستگي اجتماعيM و افزايش سرمايهM اجتماعيM،موجب منبعيM فردي و ، سالمت بهمي گرددعمومی سالمت ميM شود تبدMيل برای توسعهM پایدار جMامعه جمعي

افراد و كلM جامعه نیز بهبود میM یابدM.سالمت و

ترويج سبك زندگي سالمهدف نهايي

توسعه چارچوبي ، سالمزندگي ترويج سبكهدف نهايي افرMاد به یکدیگر و به وابستگي متقابلافزایش براي موMثر

مبتني بر توانايي ها، قدرت ها و انتخاب محیط زندگی شان های برابر محیطی و موقعيت هافرصتهای فردی و نيز

مردم وM زندگي سالم در دسترسبهينه سازي منابعاست. .نيز مهم استتوزیع عادالنه آنها

افراد به براي وابستگي متقابل منطقيتوسعه چارچوبي تعيين سطح اقدام یکدیگر و به محیط زندگی شان شاملساله با يك م افرادجمعي مورد نياز براي رويارويي مؤثر

است. سالمتي بين منطقي تعادلي در برگيرنده سبك زندگي سالم باید

باشد. با جامعه تعامل آنها و افراداستقالل فردي

)زندگی بهتر(ارتقای سالمت و تغییر عادت ها)1)سالمت روانی و اجتماعی(سالمت ذهنی، 2

عاطفی، اجتماعی و معنوی))مدیریت استرس(رويارويي با چالش های روزمره 3

زندگی))پيشگيري از خشونت(ايجاد محيطي امن و سالم )4)روابط سالم(ارتباط موثر با دوستان، خانواده و 5

همسر)) دخانیات و کافئین(لذت های روزمره، چالش های 6

روزمره)) مواد(مصرف، مصرف نامناسب و سوءمصرف )7)تغذیه سالم(چالش خوردن برای ارتقاي سالمت)8)كنترل وزن(در جستجوي وزني سالم)9

)تناسب اندام(ارتقای سالمت از طریق ورزش)10) سالمت جنسي(ضرورتي براي ارتقاي سالمت)11) سالمت باروري(با آگاهي و مسووليت پذيري)12)دوري از الكل(ضرورتي براي ارتقاي سالمت)13

        

Mسوال هاي بحث) تعريف سازمان جهاني بهداشت از سبك زندگي 1

سالم را بيان كنيد.) ابعاد سه گانه سبك زندگي سالم را نام ببريد.2) عوامل تعيين كننده انتخاب سبك زندگي سالم را 3

نام ببريد.)رويكردهاي سه گانه ترويج سبك زندگي سالم را 4

نام ببريد.