นางสาว ฐิติ สุวรรณสุทธิ
TRANSCRIPT
พระราชวงบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา
ประวตความเปนมา พระราชวงบางปะอนตงอยบนเกาะบางปะอน ตำาบลบางเลน หมท ๑ อำาเภอบางปะอน จงหวด
พระนครศรอยธยา อยหางจากศาลากลางจงหวดพระนครศรอยธยาเพยง ๑๔ กโลเมตร เกาะ บางปะอนแตเดมเรยกวา เกาะเลนหรอเกาะบางนางอน เปนทตงของพระราชวงบางปะอนใน
ปจจบน เกาะบางปะอน เคยเปนทเสดจ ประพาสของกษตรยในสมยกรงศรอยธยามเกรดประวต เลาวา วนหนงสมเดจพระเอกาทศรถเมอครงยงเปนพระมหาอปราชไดเสดจประพาสลำานำา เปนท
สำาราญพระหฤทย เมอใกลเกาะบางปะอนบงเกดพายใหญเรอใบพระทนงถกพายพดลมลง จงทรง วายนำาขนไปอาศยชาวบานผงไฟ ไดทอดพระเนตรเหนสาวงามนางหนงเปนทตองพระทย และไดอย
กบสาวงามผน ตอมานางตงครรภและมพระโอรส พระโอรสองคนตอมาไดเปนพระอนทราชา และ ไดครองราชยเปนพระเจาทรงธรรม (พ.ศ. ๒๑๖๓ - ๒๑๗๑)
ตอมาเจาพระยากลาโหม ซงเปนพระญาตของพระมารดาพระเจาทรงธรรมไดขนครองราชย ระหวาง พ.ศ. ๒๑๗๓ - ๒๑๙๘ ปรากฏพระนามในพงศาวดารวา สมเดจพระเจาปราสาททอง
เนองจากบางปะอนเปนพระราชเคหสถานเดมของพระองค จงโปรดเกลาฯ ใหสรางตำาหนกไอสวร รยทพยอาสนไวรมสระ และสรางวดชมพลนกายารามขนเมอ พ.ศ. ๒๑๗๔ เพราะเคยเปนทประชม
ไพรพลมากอน ตอมาพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดทรงปฎสงขรณวดนตามแบบเดมทกอยาง
และโปรดเขยนภาพชาดกไวทผนงพระอโบสถดวย ซงยงปรากฏอยจนทกวนน
เกาะบางปะอนเปนทเสดจประพาสของพระมหากษตรยกรง ศรอยธยาหลงพระเจาปราสาททอง ตอมาทกรชกาลจนกระทง
เสยกรง และเมอยายนครหลวงมาอยกรงเทพมหานครแลว เกาะบางปะอนถกทงรกรางมาเปนเวลา ๘๐ ปเศษ จนถงสมย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ แหงกรง
รตนโกสนทร เรมมเรอกลไฟเปนพาหนะทางนำา พระองคโปรด เสดจทางนำาอยเสมอ ครงหนงเสดจประพาส
พระนครศรอยธยา ขากลบทรงลองเรอผานเกาะบางปะอนทอดพระเนตรเหนดงมะมวงรมรนเปนทพอพระราชหฤทยยง
นก จงโปรดเกลาฯ ใหสรางพระตำาหนกขนในบรเวณวงเกา สมยกรงศรอยธยา พระราชทานนามวา พระทนงไอสวรรย
ทพยอาสน ตามนามพระตำาหนกเดมของพระเจาปราสาททอง
ตอมาในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคโปรดเกลาฯ ใหสรางพระราชวงขนเมอ พ.ศ. ๒๔๑๕ ตอ
มาโปรดใหสรางพระทนงเวหาศจำารญ ปรบปรงพระทนงวโรภาสพมาน ใหม สรางศาลเหมมณเฑยรเทวราชและอาคารอนๆ และมการเฉลม
พระทนงและสมโภชพระเศวตฉตร ๓ วน หลงจากนนไดเสดจประพาสท พระราชวงบางปะอนเปนประจำาทงทางเรอและทางรถไฟ ในขณะประทบ
แรม ณ พระราชวงนนโปรดเกลาฯ ใหราษฎรมสวนรวมในการรบเสดจ พระราชาธบดจากตางเมองและงานฉลองอนๆ เปนทสนกสนาน
นอกจากนนพระราชวงบางปะอนยงเปนทประกอบพระราชพธสำาคญๆ ในสมยนนดวย เชน พระราชพธศรสจจปานกาลถอนำา พระพพฒนสต
ยา การฉลองชางสำาคญๆ การลอยพระประทบ พระราชพธรชฎาภเษก พระราชวงบางปะอนไดเปนสถานทรบเสดจเจาชายจากตางเมอง
พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงนำาแกรนดดกซารวตส แหงรสเชย และเจาชายยอรจแหงกรซไปยงพระทนงอทยานภมเสถยร
ซงจดไวเปนทประทบแรม
ศาลพระเจาปราสาททอง(เหมมณเฑยรเทวราช )
เปนสถานทศกดสทธ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหจำาลองแบบจากปรางคขอม และสรางแทนศาล
เดม ซงชาวบางปะอนสรางไว สาเหตของการสรางศาลเนองมาจากพระบาทสมเดจพระ
จลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงทราบขาวการสนพระชนมของ สมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน ณ ลำานำาเจาพระยา ระหวาง
ทางเสดจไปพระราชวงบางปะอน เมอ พ.ศ. ๒๔๒๓ ทรงพระราช วตกวา สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชรณหทศ อาจจะ
ทรงเปนอนตรายดวย จงทรงบนวาถาหากสมเดจพระบรมโอรสธ ราช ทรงรอดพนจากอนตราย จะทรงสรางศาลถวายพระเจา
ปราสาททอง สมเดจพระบรมโอรสาธราชไดเสดจมาดวยความ ปลอดภย จงโปรดเกลาฯ ใหสรางศาลดงกลาวขนเปนการใชบน
มมมองจากบรเวณ ศาลพระเจาปราสาททอง
รชกาลท ๖ โปรดเสดจไปประทบแรมทพระราชวงบางปะอนเปนเวลาหลายป รชกาลท ๗ เสดจไปเพยงครงเดยวเมอคราวเสดจไปบวงสรวง พระมหา
กษตรยในอดต ณ พระนครศรอยธยาหลงจากนนพระราชวงกถกทอดทงมานาน
พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชพรอมดวยสมเดจพระนาง เจาฯ พระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ ไดเคยเสดจไปยงพระราชวง
บางปะอน และไดเสดจเยยมราษฎรในจงหวดใกลเคยง ในบางครงใชเปนท พระราชทานเลยงรบรองเจานายจากตางประเทศ เชน เจาหญงมาเกรตเตแหง
เดนมารก เจาหญงบทรกซแหงเนเธอรแลนด พระเจาโบดวงแหงเบลเยยมเปนตนนำาชมพระราชวงบางปะอน เมอเขาไปในบรเวณพระราชวงบางปะอนภายในบรเวณรมรนดวยพนธ
ไมนานาชนด บรรยากาศสดชนแจมใสเพราะแวดลอมดวยสระนำา มตกตาป น แบบกรกยนอยบนราวสะพานหางกนเปนระยะดสวยงาม สนามหญาเขยวขจ ม
ตนไมตดเปนรปสตวนานาชนด พระทนงตางๆ ตำาหนกและสถานทตางๆ ในพระราชวงบางปะอนมรปลกษณอนงามไมซำาแบบกน
กระโจมแตร
พระทนงวโรภาสพมาน พระทนงนเปนอาคาร
แบบยโรป ตงอยรม แมนำา รชการท ๕ ทรงใช
รบแขก ใชเปนทองพระ โรงออกขนนาง และ
สำาหรบมงานพระราชพธพระทนงองคนมหอง
สำาคญ ๔ หอง หองแรก เปนหองรบแขก ม
มโหระทกสองขางประตมภาพเขยนสนำาประดบทผนงเปนเรองโคลง
พระราชพงศาวดาร เชนภาพพระสรโยทยขาดคอ
ชาง ซงสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวดต
วงศทรงเขยน และมอาวธโบราณตดเปนแผงประดบทผนงเชนเดยวกน
พระทนงไอสวรรยทพยอาสน
พระทนงองคนเปนสญลกษณของพระราชวง
บางปะอน เปนปราสาทสรางอยตรงกลางสระในรปแบบ
ของสถาปตยกรรมไทย ตรงกลางพระทนงประดษฐานพระบรมรปพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงเครองยศจอมพลทหาร
บกหลอดวยทองสมฤทธขนาดเทาพระองคประทบยนเดนเปนสงา
พพภณฑรถพระทนง
พระทนงอทยานภมเสถยร
วทรทศนา
เปนหอสงสรางอยบนเกาะนอยในระหวางพระทนงอทยานภมเสถยรกบพระท
นงเวหาศจำารญ สรางเปน ๓ ชน มบนไดเวยนขนไปไดถง
ยอด รชกาลท ๕ ทรงใชเปนทเสดจขนไปทอดพระเนตรทศนยภาพอนสวยงามรอบเกาะบางปะอน
มมมองจาก หอวทรทศนา
พระทนงเวหาศจำารญ
พระทนงองคนเปนผลงานชนเอกทางศลปกรรม จน สรางตามแบบพระทนงของพระมหากษตรย “ ” จน จงมกเรยกกนวา พระทนงเกงจน พระทนง
นเปนของถวายของขาราชการทาซาย ตอ พอคา ใหญๆ ชาวจน ซงมพระยาโชฎกราชเศรษฐ เจา
กรมทาชายเปนหวหนา ทำาหนาทเปนนายงานในการกอสราง
รายละเอยดภานใน
สภาคารราชประยร
เปนตำาหนกสรางเปนตกสองชน ตงอยรมนำาตรงหนา พระทนงวโรภาสพมาน รชกาลท ๕ โปรดเกลาฯ ใหสราง
ขนเปนทประทบของเจานายฝายหนาซงตามเสดจมา ประทบแรมทพระราชวงบางปะอน ในปจจบนยงคงใช
เปนทประทบของเจานายและแขกผมเกยรต
อนสาวรยสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตนและอนสาวรยราชานสรณ
พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวและสมเดจพระปยมาวดศรพชรนทรมาตา (เจาจอมมารดาเปยม) ซงตอมาในรชกาลท ๕ ไดทรงสถาปนาเปนสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พระบรม
ราชเทวอครมเหส และไดประสตพระธดาพระองคแรกคอ สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟากรรณาภ รณเพชรรตน เมอวนท ๑๒ สงหาคม ๒๔๒๑
วนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๔๒๓ สมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พรอมพระมเหสอก ๓ พระองค ไดตามเสดจพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวแปรพระราชฐานเพอไปประทบแรม ณ
พระราชวงบางปะอน แตเกดเหตการณอนไมมใครไดคาดคดเกดขน เรอพระทนงของสมเดจ พระนางเจาสนนทากมารรตนเกดอบตเหตลมลงในลำานำาเจาพระยา ขณะนนสมเดจพระนางเจาส
นนทากมารรตนทรงพระครรภ ๕ เดอนเตม ประทบอยในเกงเรอพระทนงเสดจออกไมทนจงสนพระชนมพรอมสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟากรรณาภรณเพชรรตน
พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงโปรดเกลา ใหสรางอนสาวรยเพอเปนทระลกถง สมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พระอครมเหส ณ บรเวณพระราชวงบางปะอน องค
อนสาวรยสรางดวยหนออน ฐานเปนแทนสเหลยม มยอดแหลมสง ภายในบรรจพระสรรางคาร ของสมเดจพระนางเจาพระองคนน รอบฐานมโซเหลกลอมรอบ มคำาจารกของพระบาทสมเดจพระ
จลจอมเกลาเจาอยหวเปนภาษาไทยดานหนง ภาษาองกฤษอกดานหนง ทบรเวณใกลอนสาวรยน มอนสาวรยอกองคหนง สรางเปนอนสรณแดพระอครชายาเธอ พระองคเจาเสาวภาคนารรตน
สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาพาหรดมณมย สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาตรเพชรตมธำารงและ เจาฟาศรราชกกธภณฑ แตละพระองคมพระรปจำาหลกไวพระองคละดานของอนสาวรย
ศาลสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน
พระตำาหนกตางๆ
จบการนำาเสนอ