&

گردآوری و اجرا : فواد حنظل زاده

حضرت رسول اکرم می : فرمایند

من از فقر امتم بیم ندارم ، آنچه بر

امتم بیمناکم سومدیریت است

هوالخالق

خالقیت چیست؟ -توانایی حل مسایلی که 1

فرد قبال حل آنها را (Weisbergنیاموخته است)

-فرآیندی که نتیجه آن کار 2تازه ای باشد که توسط

گروهی در یک زمان مفید و توانايي ايجاد ايده هاي جديد داراي ارزش ( Steinارزشمند تلقی شود.)

براي مشتري.

: خالقیت ضرورتقدری به امروز دنیای

نامطمئن و پویا ، پیچیدهمجبوریم ما که است

و پیشرفت ، رشد برایلحظه بقا حتّی هر

حل را جدیدی مشکلکنیم.

ابتكار: ايده نو و تازه ايكه قبالً وجود نداشته

است. نوآوري: به مرحله عمل

رساندن ايده خالقانه و توليد انبوه آن.

ابتکار و نوآوری:

 

برای سیستماتیک دیدگاه یکبا که است، خالق تفکر

چپ  نوع تفکر. است منطبق مغز

: آن به گاهیبرای ” خالقانه تفکر

مهندسی ”. شود می گفته

نوآوري نظام يافته

تحقيق, توسعه و فناوری اطالعات با بکارگيری دانش

TRIZخالقيت يکي از حوزه هاي فعاليت هاي بشر درجهت توسعه ،

حوزه تحقيقات مي باشد .ها دراين حوزه كشف حقايق وشناخت هدف فعاليت

قانونمندي ها وروابط حاكم برپديده هاست. انسان با تفكردرمورد واقعيت هاي موجود كه به

دارد وبررسي و پردازش صورت اطالعات در اختيارآنها، حقايق جديد را كشف و برپايه آن تجربه مي كند،با بررسي نتايج تجربه وتعميق شناخت، مدلي اجرائي

را طراحي وبه اجرا در مي آورد.

يکي از اين روشها که از واقعيتهاي موجود استفاده مي کند و باعث کشفيات جديد مي

شود،نام (TRIZ) نظريه حل خالقانه مساله

دارد. اين نظريه با ارائه راه حل هاي دسته بندي

شده که از کشفيات گذشته به دست آمده است ،

ذهن نوآوران را سمت وسويي خاص بخشيده وآشفتگي

هاي ذهني ورواني را به طوفاني ازايده هاي جديد

تبديل مي کند.

  مي توان TRIZاستفاده از دانش با

نتا يج و دستاوردهاي متعددي از

جمله موارد زير را يافت: دستيابي به نوعي نگرش جامع علمي به ابداعات - 1

واختراعاتشكل گيري جنبه هاي بسيارمهمي ازعلم خالقيت - 2

شناسی .دستيابي به نوعي جهان بيني خالق.- 3 كشف انواعي از راه حل ها براي مسائل ابداعي - 4

يعني مسائلي كه با روش هاي معمولي متداول راه حل آنها به دست نمي آيد.

راه - 5 موثرترين و بهترين به دستيابي

، فني ، علمي مسائل انواع براي ها حل. اجتماعي و انساني

در- 6 اختراعات و ابداعات روند بيني پيشآينده

) شناختي ) آينده شناسي خالقيتبر - 7 مبتني نوين هاي آموزش TRIZارائه

خالقيت ) ها ودانشگاه درمدارسبر مبتني پرورشي (TRIZشناسي

توسعه- 8 و رشد روند تسريع و تسهيلفناوري .  و درعلوم نوآوری

مسائل درحل نوآوري

حل تئوري همان يا يافته نظام نوآوريروش به مسائل

قدرتمندترين( TRIZابداعي ) از يكيمسئله حل تكنيك هاي

نظام مند و ساختاريافته روش در كه استشفاف سازي به

نوع به توجه با و پردازد مي مشكالتشده شناسايي مسائل

با آنها خاص ومحدوديتهاي امكانات واز يكي 12انتخاب

. مي كند اقدام آن حل به مسئله، حل ابزار

چكيده سازي

كليه ايده هاي خالقانه بهترين ابداعات و اختراعات و ايده هاي خالق جهاني است. اين تكنيك ازجمله تكنيك هاي كاركردگراست كه سعي مي نمايد نظرات مشتري )كارفرما و دريافت كنندگان خدمات( را

با تامين كاركرد موردنظر وي با حداكثر و حداقل هزينه تامين كند.

از حاصل 12هريك تكنيك، اين در مسئله حل ابزار

از برخيTRIZاصول

جداسازی –۱اصل

هم ( از جدا اجزای به را جسم الف. کنيد تقسيم

در ( قطعه قطعه صورت به را جسم ب.آوريد

را ( جسم بودن قطعه قطعه ميزان جدهيد .افزايش

استخراج : 2اصل

) مزاحم قطعه ای يا مشخصه الفجدا ) را آن برگزينيد آن از را جسم

کنيد حذف يا ) کرده ) را الزم قطعه يا مشخصه تنها ب

.برگزيند

موضعی – ۳اصل کيفيت

الف ( از ساختار همگن يک جسم يا محيطخارجی )عملکرد بيرونی( , به سوی

ساختار ناهمگن گذر کنيد ب ( اجرای مختلف جسم را به انجام

.کارکردهای مختلف وا داريد ج ( هر قسمت از جسم را, در شرايطی

که عملکرد آن مطلوبتر است قرار دهيد .

تقارن – ۴اصل عدم

) فرم با را جسم يک تقارن فرم الفکنيد جايگزين آن .نامتقارن

) نامتقارن موجود جسم که صورتی در بدهيد افزايش را آن تقارن عدم ميزان است

.

ترکيب کردن ) ادغام –۵اصل کردن(

الف ( اجسام مشابه يا اجسامی را که برای

انجام عملکردهای پياپی در نظر گرفته شده اند به صورت

.مکانی بايکديگر ترکيب کنيد ب ( عملکردهای مشابه يا پياپی را به

.صورت زمانی يکديگر ترکيب کنيد

بودن – ۷اصل تو در تو

) و دوم جسم داخل را جسمی الفسوم جسم داخل نيز را دوم جسم

دهيد .قرار ) در حفره ای داخل از جسمی ب

. بگذرانيد ديگر جسم

توازن – ۸اصل و تعادل عامل

) دادن اتصال وسيله به را جسم وزن الفباال نيروی دارای که ديگری جسم با آن

کنيد , جبران است .برنده ) نيروهای وسيله به را جسم وزن ب

جبران هيدروديناميکی يا آيروديناميکیکنيد .

پيشاپيش – ۹اصل مقابله ) عملکردی است الزم که صورتی در الف

آن , به نسبت پيشاپيش مقابله شود انجامباشيد داشته نظر مد .را

) تحت جسمی است الزم که صورتی در برا , آن متضاد کشش باشد کشش

باشيد . داشته نظر مد پيشاپيش

پيشاپيش – ۱۰اصل کنش

) و کلی صورت به را نياز مورد کنش الفدهيد , انجام پيشاپيش .جزئی

) بدون که بدهيد نظم طوری اجسام به بکنش منتظر که زمانی در وقت اتالف

. شوند , عمل وارد هستند

پيشاپيش - ۱۱اصل حفاظت با را جسم يک پايين نسبتا اطمينان قابليت

, جبران پيشاپيش کننده خنثی حرکت يک .کنيد

پتانسيلی – ۱۲اصل هم الزم که دهيد تغيير طوری را کار شرايط

بيايد پايين يا رفته باال جسمی .نباشد

کردن – ۱۳اصل معکوس

) توسط که عملکردی جای به الفعملکرد شده تحميل مساله مشخصات

گيريم کار به را آن .مخالف ) کنيد تبديل متحرک قطعه يک به را شئ ب

متحرک, را متحرک غير قطعات اينکه يانمايد . متحرک غير را خارج محيط و ساخته

ساختن – ۱۴اصل كروی

) مسطح سطوح و خطی های قطعه الفهمچنين و خميده سطوح و قطعات با را

تعويض کروی اشکال با را مکعبی اشکال کنيد

, ) استفاده مارپيچ ها و توپ ها غلتک ها از بکنيد .

پويايی -۱۵اصل

) به را خارج محيط يا جسم مشخصات الفبهينه , عملکرد برای که بسازيد گونه ای

خودکار طور به مرحله هر در عملياتشود . تنظيم

) که کنيد تقسيم عناصری به را جسم بموقعيت , هم با مرتبط صورت به بتوانند

دهند . تغيير را خود ) حرکت قابل غير جسمی که صورتی در ج

کنيد . تعويض قابل يا

, - ۱۶اصل ناقص عملکردمازاد يا حد از بيش

آوردن دست به مطلوب% 100اگر اثر يکمساله , ساده سازی برای است مشکل

دست به را آن از بيشتر يا کمتر مقداری .آوريد

بعدی – ۱۷اصل به حرکت جديد

) با را جسم خطی حرکت به مربوط مسائل الفبرطرف , بعد دو در حرکت ساختن پذير امکانمشابه ) ( . , نحو به سطح يک راستای در کنيد

با را صفحه يک در جسم حرکت به مربوط مسائلبرطرف , بعد سه در حرکت ساختن پذير امکان

.نماييد , آرايشی ( اليه يک در اجسام آرايش جای به ب

ببريد . کار به را اليه ای چند ) بچرخانيد خود لبه روی بر يا کرده کج را جسم ج

. ) عقب يا مجاور سطوح روی بر را تصاوير د

بياندازيد . جسم

مکانيکی - ۱۸اصل ارتعاش ) داريد وا ارتعاش به را جسم .الف , ) است نوسان حال در جسم اگر ب

افزايش صوت فرا حد تا را آن فرکانسدهيد .

. ) بگيريد کار به را تشديد فرکانس ج ) ارتعاشات از مکانيکی ارتعاشات جای به د

کنيد . استفاده پيزو ) ميدان و صوت فرا ارتعاشات ه

بگيريد . کار به هم با را الکترومغناطيسی

ای – ۱۹اصل دوره عملکرد

) يک از مستمر عملکرد جای به الفکنيد ) ( استفاده ای ضربه ای دوره عملکرد

. ) اکنون هم عملکرد يک صورتيکه در ب

کنيد , . عوض را آن فرکانس است ای دوره ) تامين برای ضربه ها بين های توقف از ج

بگيريد . بهره اضافی کنش های

مفيد – ۲۰اصل کنش تداوم

) انجام به توقف بدون را عملکرد الفقطعات , تمام بايد حال اين در برسانيد

کامل , ظرافت با و مستمر طور به جسمباشند کار حال .در

) حذف را واسطه ای و زايد حرکت يک بکنيد .

سريع - ۲۱اصل حمله سرعت با را خطرناک يا بار زيان عملکرد

برسانيد انجام به باال . بسيار

سود - ۲۲اصل به ضرر تبديل

) بار زيان عامل يک يا بار زيان اثر يک الفاثر يک آوردن دست به برای را محيطی

بگيريد کار به .مثبت ) يک با بار زيان عامل يک ترکيب با ب

ميان , از را آن ديگر بار زيان عاملبرداريد .

) که جايی تا را بار زيان کنش مقدار جدهيد , . افزايش شود طرف بر آن ضررهای

خورد - ۲۳اصل باز ) کنيد ارائه را بازخورد .الف ) اکنون هم بازخورد که صورتی در ب

کنيد , . معکوس را آن است موجود

ميانجی - ۲۴اصل و واسطه

, ) از عملکرد يک انجام يا انتقال برای الفکنيد استفاده واسطه جسم .يک

) ديگری جسم به موقت طور به جسم بکنيد , متصل است آسان آن کردن حذف که

.

به - ۲۵اصل دهی خدمتخود

) کارهای نظر مورد شئ که کنيد کاری الفعمليات, و کمکی کارکردهای خدماتی , انجام خود را خود تعميرات به مربوط

استفاده . ( انرژی و مواد زايدات از ب دهد .کنيد

کپی کردن -۲۶اصل

) ساختار که جسمی از استفاده جای به الفبا , کار و است حساس و قيمت گران دارد پيچيدهآن , قيمت ارزان و ساده کپی از نيست راحت آن

کنيد .استفاده ) جسم چند از متشکل سيستمی يا جسم يک ب

برای کنيد تعويض آن اپتيکی تصاوير يا و کپی با رايک از می توانيد تصوير کردن بزرگ و کوچک

کنيد . استفاده مقياس ) نور با اپتيکی کپی های از که صورتی در ج

مادون نوع با را آنها می کنيد استفاده معمولیکنيد تعويض بنفش ماورای يا قرمز

جسم - ۲۷اصل از استفادهبه کوتاه عمر با قيمت ارزان

با و قيمت گران جسم جای دوام

از مجموعه ای با را قيمت گران جسم يکاز و کرده تعويض قيمت ارزان اجسام

برای ) کنيد پوشی چشم ت مشخصا برخیطوالنی عمر )مثال

يک - ۲۸اصل تعويض�مکانيکی سيستم

) سيستم يک با را مکانيکی سيستم الفکنيد تعويض بويايی يا صوتی . نوری

, مغناطيسی ( الکترونيکی ميدان های از ببر گذاری اثر برای مغناطيسی الکترو يا

کنيد . استفاده جسم. ) کنيد تعويض را ميدان ها ج ) فرو ذرات همراه به را ميدان يک د

ببريد . کار به مغناطيس

از - ۲۹اصل استفادههيدرو يا پنوماتيک ساختار

ليک

گاز يا مايع با را جسم يک جامد قطعاتمی شدن باد برای قطعات اين کنيد تعويض

, همچنين کنند استفاده آب يا هوا از توانندرا هيدرواستاتيک يا هوا بالش های می توانيد

بگيريد کار .به

انعطاف - ۳۰اصل های پردهنازک پوسته هاي يا پذير

) انعطاف غشای با را معمول ساختار الفکنيد تعويض نازک پرده های و .پذير

) نازک پرده های وسيله به را جسم يک بکنيد . جدا آن خارج محيط از ظريف غشای

از – ۳۱اصل استفاده متخلخل

) اجرای از يا نموده متخلخل را جسم الفصورت ) به کنيد استفاده اضافی متخلخل

, غيره و روکش داخلی )محتويات ) اکنون هم جسم که صورتی در ب

با , پيشاپيش را ها حفره است متخلخلکنيد . پر ماده ای

رنگ - ۳۲اصل تعويض

) را آن اطراف محيط يا جسم رنگ الفدهيد . تغيير

) را آن اطراف محيط يا جسم شفافيت بدهيد . تغيير

) يا اجسام بهتر مشاهده منظور به جمواد , از است مشکل آنها ديدن که اشيايی

کنيد استفاده رنگين افزودنی ) مواد چنين از اکنون هم که صورتی در د

عاليم , از شود می استفاده افزودنیکنيد . استفاده ردياب اجزای يا درخشان

و - ۳۳اصل همجنسهمگن سازی

هم اوليه جسم با اجسام که کنيد کاریجنس , مشابه رفتار با جنسی يا خود جنس

باشند , داشته تعامل خود

باز - ۳۴اصل و ردکردنقطعات سازی

) بی يا و عملکرد يک تکميل از پس الفدور , را آن جسم از جزء يک شدن استفاده

يا ) تخريب را آن مثال دهيد تغيير يا انداختهنماييد بخار يا کنيد )حل

) را جسم شده استفاده قطعه هر بکنيد . بازس�ازی ً سريعا

خواص - ۳۵اصل تغييريک شيميايی و فيزيکی

جسم

, , ميزان چگالی تراکم جسم يک کلی حالتعوض را جسم دمای يا و پذيری انعطاف

. کنيد

فاز – ۳۶اصل تغيير

اتفاق ماده يک فاز تغيير زمان که را اثریزمان , نمونه های بگيريد کار به می افتدزمان يا حجم تغيير زمان يا حجم تغيير

هستند انرژی جذب يا .آزاد سازی

حرارتی - ۳۷اصل انبساط

) ( ) به ماده يک انقباض انبساط از الفکنيد ) ( استفاده سرما حرارت .کمک

) انبساط ضرايب با متفاوت مواد از ببگيريد . بهره متفاوت حرارتی

اکسيد – ۳۸اصل از استفادهقوی کننده های

) شده غنی هوای با را معمولی هوای الفکنيد .جايگزين

) جايگزين اکسيژن با را شده غنی هوای بکنيد .

, ) در را ماده هوا يا اکسيژن داخل در جدهيد . قرار کننده يونيزه اشعه معرض

. ) کنيد استفاده شده يونيزه اکسيژن از د

اثر – ۳۹اصل بی محيط

) بی اثر محيط با را معمولی محيط الفنماييد .تعويض

. ) برسانيد انجام به خال در را فرايند ب

مرکب – ۴۰اصل مواد

جايگزين مرکب ماده يک با را همگن مادهکنيد

: سر بر باید که کالهی خالقیت های تکنیکگذاشت تفکر

« کاله شش کتاب در خالق تفکر پدر دوبونو ادواردآن« طریق از و کند می ارائه خالقانه روش یک تفکراقدامی به را یکدیگر دور به افراد نشست کوشد می

. کند تبدیل کارا و بخش ثمر » جمع» هم دور به که کسانی به کند می سعی دوبونو

آن و دهند نظم خود تفکر به که بیاموزد شوند، مییک با و بیندیشند خالقانه های راه به میان، این در گاهبندی اولویت و بندی طبقه را نتایج مدبرانه هماهنگی

. کنند استفاده آن از ها گیری تصمیم در و کرده

:6تكنيك فكري كالهفكري سبك يا جنبه ششبراي و كرده تعريف را

خاصي رنگي كاله يك هرتعيين سمبل عنوان به را

. كند مي

سفيد :كالهواقعي هاي شكل و موضوعات با

هيچگونه . بدون دارد سروكارمورد ها واقعيت فقط قضاوتي

قرار جستجو. گيرد مي

جنبه جستجوي و بيان برايو احساسي ، هيجاني هاي

اظهار براي و غيراستدالليدليلي كاله اين با نظرات

. شود نمي خواسته

:كاله سرخ

سياه كالهجستجوي و بيان براي

منفي، هاي جنبهواقعي اما بدبينانه

گروههاي مشابه)خوان (.مخالف

زرد كاله جستجوي و بيان براي

مثبت، هاي خوش جنبه.و اّام،بينانه اقعي

كاله سبز:

و بيان برايجنبه جستجوي

جديد، هايتازه و خالقانه

كاله آبي:

و تنظيم برايفرآيند ساماندهيبراي ريزي برنامه

استفاده و تفكرازكالههاي

) نظارت ) كاله ديگر

:6تكنيك فكري كالهفكري،- 1 كالههاي تعويض اثر در فرد

در را نقشش ً نهايتا و دهد مي تغيير و گروه تنوع

اين كثرترشد باعث مي خالقيتتغييرها فرد

شود.

فرد- 2 ها، نقش كردن بازي هنگاماز “فكرش من”

به و شده جدا ذهني هاي قالب يا خودنقش سمت

. شود مي هدايت

:6تكنيك فكري كالهمي- 3 مسلط خود فكر به افراد

مي كه را چيزهايي تنها و شوند. خوانند فرامي خواهند،

در- 4 اصلي هاي محدوديت از يكيمقاومت و مقابله كردن، فكر

“ باعث” كه است انسان من. گردد مي تفكر در اشتباهاتي

اين اصلي اهدافتكنيك:

1 : به- جداگانه پرداختن تفكر كردن سادهخالقيت و اميد اطالعات، منطق، عواطف،

تر تر،سريع تر،شفاف تر،دقيق ساده تفكري. تر اثربخش و

آگاهانه- 2 تغيير جهت زمينه كردن فراهمتمامي از استفاده منظور به ذهني الگوهاي

. ذهني هاي ظرفيت

درنگ تكنيكخالق:

شناخته و پنهان نيازهاي كشف

ابرازنمي مشتريان كه نشده كنند.

مثال:بدون اتومبيل سرنشين رانندگي

والسال!م