بنیان: دانش اقتص��اد تعاریف و رویکردها

نشستهای علم اطالعات و اقتصادفناوری مطالعات پژوهشکده بنیان دانش اقتص�اد گروه مدی�ر ابوجعفری؛ ال�ه روح

ریاست جمهوری

برخی کلید واژه ها

تمثیل سلسله مراتب دانش

مدل حلزونی مدیریت دانش نوناکا و تاکوچی

دانش اقتص�اد تعاری�ف بنیان

موج جدید با تغییرات جدید

برخی ویژگیهای تغییرات جدید

تاثی�ر باالی فناوری و دان�ش در رش�د اقتص�ادی بهنسبت نیروی کار و سرمایه )مدل رشد سولو(

دوم و اول انقالب نسبت ب�ه جدی�د دس�تاوردهای شود کار بازوی نیروی جایگزین آنک�ه از بی�ش

جایگزین مغز او شده است تاب�ع تولی�د ب�ا بازده ثاب�ت نس�بت ب�ه مقیاس تبدی�ل به

بازده صعودی نسبت به مقیاس شده است

شاخص جهانی نوآوری

Ê¿ZÆmÉ ÁM¿ yZ� � �¾Ì ¿ZÌ»

É ÁMÂ¿É Áà Æ] yZ� � � � �w¿�

É ÁM¿É{Á Á� �yZ Ë� � � �

É ÁM¿ÊmÁ y� �yZ Ë� � � �

ZÅ{ZÆ¿BBBB

Ìv»�Ê ZÌ� �BBBB

Ìv»�Ê¼Ì Àe�BBBB

Ìv»�Á\ ¯�

Z�

cZ¬Ì¬veÄËZ» Á� �Ê¿Z¿Y�BBBB

»M� �BBBB

»M� �¹Â t� � �BBBB

Áª ̬veÄ  Âe�

ZÆfyZ Ë� � �BBBBICTBBBB

ZÆfyZ Ë� � �ʻ¼É�BBBB

É Y|ËZa�Ê°Ë·ÂY�

ʳ| Ìr ÌaÉ YZ]� �BBBBZf Y� �BBBBÄËZ»� �É Y~³�BBBB

Ác Zne�d]Z«�

ʳ| Ìr ÌaÁ\ ¯�

Z�BBBB

½ZÀ Z�Ê ¿Y{�BBBB

cZ ZeY� �É ÁM¿�BBBB[ ~m

¿Y{�

ÊmÁ y�¿Y{ÉZÅ�

É ÁZÀ§Á�BBBBª y

¿Y{�BBBBcY iY�

¿Y{�BBBBZf¿Y� �

¿Y{�

ÊmÁ y�©ÔyÉZÅBBBB

ÉZÆÌËYY{�{ÂÆ »Z¿�©ÔyBBBB

ÁZÅÓZcZ»|y©ÔyBBBB

dÌ«Ôyy ]� �

وضعیت ایران و ترکیه در نوآوری

کشورمع�یار نهادها

تحقیقات و سرمایه انسانی

زیرساختها پیچیدگی بازار

پیچیدگی کسب و

کار

خروجی های دانش و فناوری

خروجی های خالق

ایران رتبه 131 46 81 139 136 113 128

ترکیه رتبه 92 74 54 63 110 48 40

تغییر وضعیت ایران

و�ر�و�د�ی� ه�ای ن�وآ�و�ر�ی� خرو�جی ه�ای� ن�وآ�و�ر�ی

ب�هره� و�ر�ی� ن�وآ�و�ر�ا�ن�ه شاخ�ص ن�وآ�و�ر�ی� جهان�ی

95

100

105

110

115

120

125

130

20132014

غفلت از توجه به این اقتصاد همانند غفلت تاریخی ما در عصر قاجاریه از واقعیتهای

توسعه غرب است

بنیان دانش اقتص��اد چیس����������������������ت؟

تعاریف و روندها

نکته مهم

تحوالت از بزرگي بخ�ش زبان شناس�ان، از زاويه را در جهان، اجتماع�ي اقتص�ادي نوع نگاه و ميزان جدي گرفت�ن «مفاهيم» اعتقادشان و مي كنند ردگيري و بررس�ي بر اي�ن اس�ت ك�ه ه�ر جامعه اي ه�ر مفهومي از آن دارد اندازه س�طح درك�ي ك�ه ب�ه را

مي تواند عينيت ببخشد.

طرح سه نگرش به مفهوم اقتصاد دانش بنیان

صاد نگرشها به اقت

ش بنیاندان

اقتصاد هایتک

اقتصاد جدید مبتنی بر فناو�ری اطالعات

افزایش نقش دانش در رشد

بهره وری

اقتصاد هایتک

ه�ر ی�ک از ص�نایع نیمه رس�اناها و بیوتکنولوژ�یکمت�ر از نیم�ی از ی�ک درص�د کارگران آمریک�ا را ب���ه اس���تخدام خود درآورده اند. کارگران شاغ�ل در تکنولوژی های پاک از قبی�ل آنهای�ی ک��ه توربین های بادی و پنل های خورشیدی را

درص��د از 0/6طراح��ی کرده و می س��ازند، نیروی کار این کشور را تشکیل می دهند.

پررنگ شدن نقش دانش در اقتصاد

کمک به رشد بهره وری

اقتصاد جدید مبتنی بر فناوری اطالعات

مفه�وم( نوآوری بر مبتنی تولی���د� ماهی���ت Prosumption)

)تغییر ماه�یت پول )از شکل کاالیی به شکل اطالعاتن موج آفرین��ی ثروت نظام� بر خس��تاگ��ر عمدتا

ب�ه«ساختن دوم موج چیزه�ا»بود، دادن پای�ه«رش�د پی در س�وم موج انقالب این�ک� و چیزه�ا»پرد�اخ�ت، «ارائ�ه خدمات»ب�ه منظور دانس�تن، اندیشیدن وتجربه

(2005است�.)تافلر،

تعريف پيشنهادي

از استفاده آLن در کLه اسLت اقتصLادی نظامLی بنيان، دانLش اقتصLاد اقتصادي مختلLف بازيگران خود( معناي خاص )در Lدانشي ظرفيتهاي و بنگاهها بخشهLا، در آنهLا( بيLن تعامالت و دولLت بنگاههLا، )افراد، مناطLق مختلLف براي باالبردن بهره وري فعاليتهاي اقتصLادي از طريق

نوآوريهاي فرآيند و محصول/خدمت به نحوي کارا صورت مي پذيرد.

دانش اقتص�اد شاخ�ص بنیان

ارکان شاخص دانش و اقتصاد دانششاخص اقتصاد دانش

(KEI=)94شاخص دانش

(KI=)75

شاخص مشوق های اقتصادی و رژیم نهادی

141

غیر • و تعرفه ای موان�ع تعرفه ای

کیفیت مقررات•حاکمیت قوانین •

شاخص آموزش و یادگیری

88

شاخص نوآوری و اقتباس فناوری

68شاخص ICTزیرساختهای

70

های • سال متوس�ط تحصیل

ثبت • ناخال��ص نرخ� نام مقطع متوسطه

ثبت • ناخال��ص نرخ� نام مقطع دانشگاه

دریافت�ی پرداخت�ی حق •به )دالر اختراع

جمعیت( و • علمی مقاالت

مهندس�ی ب�ه ازای هر� میلیون نفر جمعیت1

ثب�ت اختراع از طریق •USPTO هر ازای ب�ه

میلیون نفر جمعیت1

ازای • به تلف�ن ک�ل نفر1000

ازای • به رایان��ه نفر1000

کاربران اینترن�ت به • نفر 1000ازای

نقش پر اهمیت انگیزش های اقتصادی و رژیم نهادی

انگیزش اقتص�ادی و رژی�م نهادی به وضوحدر چراکه می گیرد، جای تعری�ف ای�ن در موثر کاربرد برای اقتص�اد توان مرک�ز تاثی�ر سه حوزه برای و دارد قرار دان�ش

کلیدی دیگر حیاتی است. ب�ه طور مثال، اجبار ناش�ی از اص�الح رژیم

بزرگ شرکتهای اقتصادی، های انگیزش دولت�ی را وادار ب�ه کوچکت�ر شدن، رقابتی تر

شدن و اتکای بیشتر بر دانش می کند. ای�ن کار فعالیت های اقتص�ادی را که تاب

رقاب�ت ندارن�د ب�ه خروج از بازار وادار می های شرکت برای حال عی�ن در و کن�د

جدید فرصت هایی را فراهم می آورد. های زیرساخت برای تقاض��ا همچنی��ن

آموزشی و اطالعاتی را افزایش می دهد و را مردم کارآفرینی و خالقی�ت نوآوری،

آزاد می سازد.

ارزیابی اجمالی وضعیت ایران در این حوزه

وضعت ایران در منطقه و جهان بر اساس 2012شاخص اقتصاد دانش در سال

وضعیت ایران در منطقه و جهان بر اساس 2012شاخص دانش در سال

امتیازات ایران در متغیر های شاخص دانش و اقتصاد دانش

امتیازات ایران در متغیرهای شاخص های 2012دانش و اقتصاد دانش در سال

وضعیت کشور ما در موارد زیر نامساعد است

(،0.7موانع تعرفه ای )با امتیاز (،0.27کیفیت مقررات )با امتیاز (،1.85حاکمیت قانون )با امتیاز با( اختراعات ح�ق دریافت�ی و پرداخت�ی

امتیاز صفر(، ثبت اداره طری��ق از اختراعات ثب��ت

(،3.36اختراعات امریکا )با امتیاز

جمع بندی

اقتصاد از بخش�ی بنیان دان�ش اقتص�اد برای است روح�ی مانن�د بلک�ه نیس�ت

اقتصاد که نوع فعالیتها را عوض می کند برای رس�یدن ب�ه اقتص�اد دان�ش بنیان تنها

تکیه بر صرف دانش نمی توان داشت برای اقتصادی نظام اس��ت ضروری

رس�یدن ب�ه ای�ن ویژگ�ی اص�الحات اساسی در خود انجام دهد.

بحث و پرسش