2. 5 ขนตอนสาหรบการแนะนาการเลกบหร (5A)

ในการใหคาแนะนาการเลกสบบหร แกผปวยนน มขนตอนประกอบดวย 5A คอ

1. ASK ใหถามผปวยทกคน เรอง สบบหร 2. ASSESS ประเมนความตองการเลกบหรของผสบบหร (จาแนกผปวย) 3. ADVISE แนะนาผสบบหรทกคนใหเลกบหร 4. ASSIST ชวยเหลอผสบบหรใหเลกบหร 5. ARRANGE (The follow up) การตดตามการเลกสบบหรของผปวย

ขน ASK

ใหเจาหนาทผชวยถามผปวย ทกคนทมอายตงแต 15 ปขนไปวา ปจจบนทานสบบหรหรอไม พรอมซกถามประวตการสบบหร และกรอกขอมลใสบตรผปวยใหครบถวน จากประวตดงกลาว ทนตแพทยจะพอประเมนไดวา ผปวยนนมความยากงายตอการเลกบหรเพยงใด

ความยากตอการเลกบหร เนองจากการตดนโคตน

o เมอผปวยสบบหรมากกวา 20 มวนตอวน o ผปวยสบบหรมานานกวา 20 ป o ระยะเวลาจากเมอตนนอน จนถงสบบหรมวนแรก มระยะเวลาสนมาก

อยางไรกตาม ความตงใจอยางแนวแน และการมกาลงใจ ทาใหบางครงผปวยสามารถเลกบหรได แมจะมประวตการตดบหรทรนแรง

ขน ASSESS

สงทสาคญมากในการชวยผปวย ใหเลกบหรคอ การทราบวาผปวยอยในระยะใด ของความพรอมทจะเลกบหร ซงแนวทางทจะชวยใหทราบในเรองน คอ การประเมนความ

พรอม ในการเลกบหรของผปวยวา อยในระยะใด เพราะผปวยแตละคนจะมความพรอม ในการเลกบหรแตกตางกน คอ ระยะยงไมพรอมทจะเลกบหร ระยะไมแนใจวาจะ

เลกหรอไม และระยะพรอมแลวทจะเลกบหร ซงผผวยในแตละระยะ ของความพรอม มความตองการความชวยเหลอในรปแบบทตางกน เนองจากการชวยเหลอผปวยใหเลก

บหร ทเคยปฏบตกนกอนหนาน ใชรปแบบเดยวกนหมด สาหรบผปวยทกคน ไมวาผปวยจะมความพรอมทจะเลกบหร มากนอยเพยงใดกตาม ผลกคอ ผปวยเลกบหรไดนอย

แสดงใหเหนวา วธการชวยเหลอทผานมา อาจใชไมไดกบผทสบบหรทกคน

ขน ADVISE

ผสบบหรทกคนควรไดรบการแนะ นา ถงประโยชนของการเลกสบบหร และความเสยงตอการเปนโรคตางๆ ถาหากยงสบตอไป การแนะนาตองชดเจน หนกแนน แตเปน

สวนตว ทนตแพทยเมอพดคยกบผปวย เกยวกบประวตการสบบหรแลว ควรมการถามถงความคดทจะเลกบหร เพราะจะทาใหผปวยเรมชดเจน ในความคด และมจตใจท

เขมแขงขน เมอผปวยใหความสนใจแลว ทนตแพทยควรถอโอกาสสรางความรวมมอรวมใจ กบผปวยในการเลกบหร

ขน ASSIST

ทาการชวยเหลอผปวยใหรจก วธการเลกสบบหร โดยมรายละเอยดดงน

1. การสรางความสมพนธอนด ระหวางทนตแพทย และผปวยเปนสงสาคญ ซงทนตแพทยควรทจะ o มน าเสยงและทาทจรงใจ แสดงออกถงความปรารถนาด ทจะใหผปวยเลกบหร o รบฟงโดยไมตาหน ตเตยน พฤตกรรมการสบบหรของผปวย o เขาใจความรสกอยากสบบหรของผปวย โดยเฉพาะผทเคยเลก และกลบมาสบอก

2. สงทสาคญทสด คอ การททนตแพทยตองอธบายใหผปวยทราบวา การรวมมอทจะเลกบหรครงน ไมมการบงคบ เพอลดภาวะกดดนของผปวย โดยทนตแพทย

จะเปนผสนบสนน ใหกาลงใจ และรวมยนดเมอผปวยเลกบหรได การเลกบหรไดหรอไม อยทความเขมแขงทางจตใจของผปวยเทานน และทนตแพทยควรให

ความเชอมนวา ผปวยตะสามารถทาไดสาเรจแนนอน 3. ทนตแพทย และผปวยรวมกนกาหนดวนทจะเรมตนเลกบหร (Quit date) ขนมา 1 วน ซงไมควรนานเกน 1 เดอน (อาจเปนวนใดวนหนงในรอบสปดาห

ทเปนวนเกดของผปวย หรอบคคลในครอบครว เปนตน) การนดวนเรมตนเลกบหร จะทาใหผปวยมความกระตอรอรน และเหนแนวทางการเลกทเปนรปธรรม

มากขน 4. ควรใหความสนใจกบเรมตนเลกบหร โดยแนะนาผปวยใหเตรยมตว ดงน

o ใหผปวยมความตงใจอยางแนวแน ทจะเลกบหรเพอตวเอง หรอบคคลทรก o ทงบหร และทเขยบหรทงหมด ทงทบานและททางาน ในวนเลกบหร o เปลยนสภาพแวดลอมเฉพาะแหง ทเกยวของกบการสบบหร เชน สถานทซงเคยนงหรอยนสบบหรเปนประจา ใหทาการเปลยนทศทาง หรอขยบ

ทเสยใหม พอใหรวา ไมอยในตาแหนงเดม เพอเปนการเตอนตวเองวา อยในชวงเลกบหร o เปลยนกจวตรประจาวน เชน เมอตนมาตองสบบหรทนท กอาจเปลยนเปนตนแลว ใหทากจวตรประจาวนอยางอนแทนทนท o เมอเลกบหร ผปวยมอาการหงดหงด วธแกปญหาควรอาศยสงเหลาน คอ

• นา นาจะทาใหรสกสดชน ชวยผอนคลาย นอกจากนการหมนเวยนของเลอด จะดขน นโคตนจะถกขบถายออกจากรางกายงาย และ

รวดเรว ลางหนาหรอลางมอดวยน าเยน ในกรณทอยบานควรอาบน าทนท ดมน าเยนบอยๆ ครงละ 1-2 แกว (ยกเวนผมเสมหะมาก ใหดมน าอนแทน)

• อาหาร ถารสกปากวาง ใหกนของขบเคยวทไมทาใหฟนผ เชน มะนาวชนเลกๆ จมเกลอ หมากฝรง บวยเคม ยาเมดสมนไพร

กานพล เปนตน ควรหลกเลยงอาหารทรสจด เพราะจะทาใหเกดความอยากสบบหรมากขน หลงมออาหารควรลกจากโตะทนท เพอลดความอยากสบบหร งดดมสรา ชา กาแฟ อยางเดดขาด โดยเฉพาะอยางยงในชวง 7 วนแรก ของการเลกสบบหร เพราะการดมเครองดม

เหลาน มกจะทาควบคกนไปกบการสบบหรเสมอ • ออกกาลงกาย

การออกกาลงกายทาใหรางกายผเลกสบบหรฟนตวเรวขน โดยเฉพาะปอด จะทางานไดอยางมประสทธภาพ การออกกาลงกาย ทาใหสดชนแจมใส ผอนคลายความเครยด เกดจากความอยากสบบหรได

o ใหจาไวเสมอวา การตามใจตวเองโดยการขอสบบหรอกครง เพยงมวนเดยว จะทาใหการเลกบหรลมเหลวทนท 5. กอนวนเลกบหร ทนตแพทยควรนดผปวยมาขดหนปน และอธบายวธการแกไขอาการอยากบหร อกครงหนง และใหกาลงใจ

ขน ARRANGE (THE FOLLOW UP)

อาการอยากบหรจะรนแรงทสดใน ชวง 3 วนแรกของการเลกบหร ดงนน ในวนท 3 ของการเลกบหร ทนตแพทย หรอเจาหนาทผชวย ควรตดตอกบผปวยเพอตดตามผล ซงหากผปวยกลบมาสบบหรอกครง กควรใหเวลา และเรมตนนดวนเลกบหรใหมอกภายหลง สาหรบผปวยทสามารถหยดสบบหรไดถง 7 วน ควรแสดงความยนด และให

กาลงใจวา เขาเกอบทาสาเรจแลว เพราะสามารถผานชวงวกฤตทลาบากทสดมาไดแลว ขอใหมความตงใจจรงตอไป อยางไรกตาม ตองเนนย าหามผปวยหยบบหรมาสบอก

ครง แมจะเพยงแคสบบหรเพยงอดใจเดยว และถามโอกาส ควรนดมาตรวจสภาพชองปาก และใหคาชมเฃยในความเขมแขง ของผปวยทสามารถเลกบหรได

3. แผนการรกษา และการชวยเหลอผตองการเลกบหรในคลนก

เพอใหทนตบคลาหรสามารถมองเหน ภาพการชวยเหลอผสบบหรได เหนชดเจนขน จงขอนาเสนอตวอยางแผนการรกษา และการชวยเหลอผตองการเลกบหร ซงทนต

บคลากรสามารถนาไปปรบใช ตามความเหมาะสมของแตละคลนก

การ พบทนตแพทยครงท 1 โดย ขน

ขนตอนการทาบตร

ถามผปวยทกคนทมอายตงแต 15 ปขนไป

เจา หนาท

ผชวย

ASK (ถาม)

ขนตอนในหองทนต กรรม

1. พดคยรายละเอยดตามบตร ประวตการสบบหร

2. รกษาฟนตามอาการทผปวยมาพบทนตแพทย

ทนต

แพทย หรอ

ทนต

บคลากร

Assess (จาแนก) Advise (แนะนา)

และ

Assist (ชวยเหลอ)

๗

การ พบทนตแพทยครงท 2 กอนถงวนเลกบหร 1 วน โดย ขน

นดผปวยมาพบเพอ

1. ทาความสะอาดชองปาก โดย Polishing หรอ Scaling ใหผปวย 2. ใหความเชอมน และกาลงกใจแกผปวย เปนการกระตนใหผปวยมความตงใจแนวแนทจะเลกบหร

ทนต บคลากร

Assist (ชวยเหลอ)

นดผปวยใหมาพบเพอ 3-7 วน หลงเลกบหร ถาทาไดควรนดผปวยมาตรวจสภาพชองปาก หรอสงไปรษณยบตร หรอโทรศพทย าเตอนใหเลกสบ

บหร พรอมทงใหกาลงใจวา เขาสามารถทาได

เจา หนาท

ผชวย

Arrange (The

Follow Up)

(ตดตาม)

การ พบทนตแพทยครงท 3 และ 4 หลงวนเลกบหร 3 สปดาห และ 4 เดอน โดย ขน

ตรวจสภาพในชองปาก และใหคาแนะนาเกยวกบการรกษาความสะอาดในชองปาก กลาวชมเชยแนะนาใหกาลงใจผปวย ท

สามารถเลกสบบหรได และน าเตอนไมใหผปวยหนไปหยบบหรอก แมแตมวนเดยว ทนต

บคลากร Arrange

(The Follow

Up) (ตดตาม)