คำราชาศัพท์ ม.6
TRANSCRIPT
คำ��ร�ช�ศั�พท์ ต�มร�ปศั�พท์ หม�ยถึ�ง ถึ�อยคำ��ท์��ใช�กั�บพระมห�กัษั�ตร�ย
แต ในป"จจ$บ�น คำ��ร�ช�ศั�พท์ หม�ยถึ�ง ถึ�อยคำ��สุ$ภ�พ ไพเร�ะท์��ใช�ให�เหม�ะกั�บฐ�นะของบ$คำคำลในสุภ�พสุ�งคำมไท์ย ซึ่��งผู้��ท์��ต�องใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ด้�วยม� ด้�งน�0
พระมห�กัษั�ตร�ย
1.พระบรมวงศั�น$วงศั 2.พระภ�กัษั$ 3.ข$นน�งข��ร�ชกั�ร 4.สุ$ภ�พชน
บ$คำคำลในกัล$ มท์�� 1 และ 2 จะใช�ร�ช�ศั�พท์ช$ด้เด้�ยวกั�น เช นเด้�ยวกั�บบ$คำคำลในกัล$ มท์�� 4 และ 5 กั2ใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ในช$ด้เด้�ยวกั�นและเป3นคำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��เร�ใช�อย� เป3นประจ��ใน สุ�งคำมมน$ษัยเร�ถึ4อว �กั�รให�เกั�ยรต�แกั บ$คำคำลท์��เป3นห�วหน��ช$มชน หร4อผู้��ท์��ช$มชนเคำ�รพน�บถึ4อน�0น เป3นว�ฒนธรรมอย �งหน��งของมน$ษัยช�ต� ท์$กัช�ต� ท์$กัภ�ษั� ต �งยกัย องให�เกั�ยรต�แกั ผู้��เ ป3นประม$ขของช$มชนด้�วยกั�นท์�0งสุ�0น ด้�งน�0นแท์บท์$กัช�ต� ท์$กัภ�ษั�จ�งต �งกั2ม� คำ��สุ$ภ�พ สุ��หร�บ ใช�กั�บประม$ขหร4อผู้��ท์��เข�เคำ�รพน�บถึ4อ จะม�กัน�อยย อมสุ$ด้แต ขนบประเพณี�ของช�ต� และจ�ตใจของประช�ชนในช�ต�ว �ม�คำว�มเคำ�รพในผู้��เป3นประม$ขเพ�ยงใด้ เม4องไท์ยเร�กั2ม�พระมห�กัษั�ตร�ยท์รงเป3นประม$ขของช�ต� และพระประม$ขของเร� แต ละพระองคำท์รงพระปร�ช�สุ�ม�รถึ จ�งท์��ให�ประช�ชนสุ วนใหญ่ ม�คำว�ม เคำ�รพสุ�กักั�ระอย �งสุ�งสุ$ด้และม�
คำว�มจงรกัภ�กัด้�อย �งแนบแน นตลอด้ม�น�บต�0งแต โบร�ณีกั�ลจนถึ�งป"จจ$บ�นคำ��ร�ช�ศั�พท์เร��มม�ม�ต�0งแต สุม�ยใด้
ในแหล งอ��งอ�งบ�งฉบ�บได้�ให�ข�อสุ�นน�ษัฐ�นไว�ว � คำนไท์ยเร��มใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ในร�ชสุม�ยพระธรรมร�ช�ล�ไท์ พระร วงองคำท์�� 5 แห งสุ$โขท์�ย เพร�ะศั�ล�จ�ร�กัต �งในแผู้ นด้�นน�0น รวมท์�0งบท์พระร�ชน�พนธของท์ �น คำ4อ ไตรภ�ม�พระร วง ปร�กัฏว �ม�คำ��ร�ช�ศั�พท์อย� หล�ยคำ�� เช น ร�ชอ�สุน พระสุห�ย สุมเด้2จ ร�ชกั$ม�ร เสุด้2จ บ�งคำม เสุวยร�ชย ร�ช�ภ�เศักั เป3นต�น
บ�งท์ �นกัล �วว � คำ��ร�ช�ศั�พท์น�0นเร��มใช�ในสุม�ยกัร$งศัร�อย$ธย� เพร�ะพระปฐมบรมกัษั�ตร�ยท์��ท์รงสุร��งกัร$งศัร�อย$ธย� ท์รงน�ยมเขมร ถึ�งกั�บเอ�ล�ท์ธ�และภ�ษั�เขมรม�ใช� เช น เอ�คำ��ว � "สุมเด้2จ" ซึ่��งเขมรใช�เป3นคำ��น��พระน�มพระเจ��แผู้ นด้�นม�เป3นคำ��น��พระน�มของพระองคำ และใช�ภ�ษั�เขมรเป3นร�ช�ศั�พท์
และจ�กัหล�กัฐ�นท์��พบข�อคำว�มในศั�ล� จ�ร�กัว�ด้ศัร�ช$ม กัล �วถึ�งเร4�องต�0งร�ชวงศัและเม4องสุ$โขท์�ยตอนหน��งม�คำว�มว � "พ อข$นผู้�เม4องจ�งอภ�เสุกัพ ข$นบ�งกัล�งห�วใหเม4องสุ$โขไท์" คำ��ว � "อภ�เษักั"
น�0เป3นภ�ษั�สุ�นสุกัฤต ไท์ยเร�ร�บม�ใช�สุ��หร�บพ�ธ�กั�รแต งต�0งต��แหน งช�0นสุ�ง จ�งอย� ในประเภท์ร�ช�ศั�พท์ และพ�ธ�น�0ม�ม�ต�0งแต ร�ชวงศัสุ$โขท์�ย จ�งน �สุงสุ�ยว �ในสุม�ยน�0นอ�ณี�จ�กัรสุ$โขท์�ยน�0 กั2คำงจะม�กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์บ�งคำ��กั�นแล�ว
ภ�ษั�ท์��ใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์
คำ��ร�ช�ศั�พท์ม�ได้�ม�ท์��ม�จ�กัภ�ษั�ไท์ย ภ�ษั�เด้�ยว ด้�วยว �กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์เป3นกั�รใช�ด้�วยต�0งใจ จะท์��ให�เกั�ด้คำว�มร� �สุ�กัยกัย อง เท์�ด้ท์�น จ�งได้�เจ�ะจงร�บคำ��ในภ�ษั�ต �งๆ ท์��ม�คำว�มสุ�มพ�นธใกัล�ช�ด้กั�บไท์ยม�ใช�เป3นพ�เศัษั โด้ยเฉพ�ะภ�ษั�ท์��น�บถึ4อกั�นว �เป3นภ�ษั�สุ�งและศั�กัด้�>สุ�ท์ธ�> คำ��ร�ช�ศั�พท์สุ วนใหญ่ จ�งม�ท์��ม�จ�กัภ�ษั�ต �งประเท์ศัม�กัม�ย อย �งไรกั2ต�มกั2ย�งม�คำ��ร�ช�ศั�พท์จ��นวนไม น�อยท์��ใช�คำ��ภ�ษั�ไท์ยแท์� ซึ่��งเป3นคำ��สุ�ม�ญ่ยกัระด้�บข�0นเป3นคำ��ร�ช�ศั�พท์ ด้�งน�0นจ�งอ�จกัล �วได้�ว �คำ��ร�ช�ศั�พท์น�0นม�ท์��ม�จ�กัท์�0งภ�ษั�ต �งประเท์ศัและ ภ�ษั�ไท์ยของเร�เอง ด้�งจะได้�พ�จ�รณี�ต อไปน�0จ�กัภ�ษั�ต �งประเท์ศั
ต�0งแต สุม�ยโบร�ณีม� คำนไท์ยได้�ต�ด้ต อกั�บคำนต �งช�ต�ต �งภ�ษั�ม�กัม�ย ในบรรด้�ภ�ษั�ท์�0งหล�ยเหล �น�0น ม�บ�งภ�ษั�ท์��เร�ยกัย องกั�นว �เป3นภ�ษั�สุ�งและศั�กัด้�>สุ�ท์ธ�> ซึ่��งกั2ได้�แกั ภ�ษั�เขมร บ�ล� และสุ�นกัฤต ภ�ษั�อ4�นๆกั2น��ม�ใช�เป3นคำ��ร�ช�ศั�พท์บ��ง แต กั2ไม ม�กัและสุ�งเกัตได้�ช�ด้เจนเท์ � 3 ภ�ษั�ท์��กัล �วแล�ว
คำ��ร�ช�ศั�พท์ น�0น ม�ท์��ม�อย� 2 อย �ง คำ4อ
1.ร�บม�จ�กัภ�ษั�อ4�น ภ�ษั�เขมร เช น โปรด้ เขนย เสุวย เสุด้2จ เป3นต�น ภ�ษั�บ�ล�-สุ�นสุกัฤต เช น อ�พ�ธ เนตร ห�ตถึ โอรสุ เป3นต�น
2.กั�รสุร��งคำ��ข�0นใหม โด้ยกั�รประสุมคำ�� เช น ล�กัหลวงซึ่�บพระพ�กัตร ต�0งเคำร4�อง เป3นต�น
กั�รเร�ยนร� �เร4�องคำ��ร�ช�ศั�พท์
ต�มท์��หล�ยคำนคำ�ด้ว �คำ��ร�ช�ศั�พท์เป3นเร4�องของในร�0วในว�ง เป3นเร4�องของผู้��ใกัล�ช�ด้เบ40องพระย$คำลบ�ท์น�0น ท์��ให�คำ�ด้ต อไปอ�กัว � คำ��ร�ช�ศั�พท์เป3นเร4�องย�กัซึ่��งเม4�อกั อนอ�จเป3นจร�ง แต ป"จจ$บ�นคำ��ร�ช�ศั�พท์เป3นเร4�องในช�ว�ตประจ��ว�นไปเสุ�ยแล�ว แม�ม�ได้�ใช�ม�กัเท์ �กั�บภ�ษั�สุ�ม�ญ่ท์��ใช�อย� ในกั�รด้��รงช�ว�ตประจ��ว�นแต ท์$กัคำน โด้ยเฉพ�ะผู้��ม�กั�รศั�กัษั�กั2ต�องม�โอกั�สุท์��จะสุ�มผู้�สุกั�บคำ��ร�ช�ศั�พท์ท์$กัว�น ไม โด้ยตรงกั2โด้ยท์�งอ�อม โด้ยเฉพ�ะท์�งสุ4�อมวลชน
กั�รเร�ยนร� �ว�ธ�ใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์น�0น กัล �วโด้ยสุร$ป ต�องเร�ยนร� �ใน 2 ประกั�ร คำ4อ เร�ยนร� �คำ�� ประกั�รหน��งกั�บ เร�ยนร� �ว�ธ� อ�กัประกั�รหน��ง
1.เร�ยนร� �คำ�� คำ4อ ต�องเร�ยนร� �คำ��ร�ช�ศั�พท์ 2.เร�ยนร� �ว�ธ� คำ4อ ต�องเร�ยนร� �ว�ธ�หร4อเร�ยนร� �ธรรมเน�ยมกั�รใช�คำ��
ร�ช�ศั�พท์
ประโยชนของกั�รเร�ยนร� �คำ��ร�ช�ศั�พท์
เพร�ะเหต$ท์��ว �สุถึ�บ�นพระมห� กัษั�ตร�ยเป3นสุถึ�บ�นท์��สุ�งสุ$ด้ของ ประเท์ศัม�แต โบร�ณี พระเจ��แผู้ นด้�นท์รงใกัล�ช�ด้กั�บประช�ชนอย �งแนบแน นประกั�รหน��ง คำ��ร�ช�ศั�พท์น�0นเป3นแบบอย �งว�ฒนธรรมอ�นด้�ท์�งด้��นกั�รใช�ภ�ษั�ไท์ยประกั�รหน�ง และกั�รอ �นหร4อศั�กัษั�วรรณีคำด้�กั2ด้� กั�รร�บสุ�รสุ4�อมวลชนในป"จจ$บ�นกั2ด้� เหล �น�0ล�วนต�องม�คำ��ร�ช�ศั�พท์เกั��ยวข�องอย� ด้�วยเสุมออ�กัประกั�รหน��ง ด้�ง
น�0นกั�รเร�ยนร� �คำ��ร�ช�ศั�พท์จ�งเป3นสุ��งท์��ม�ประโยชนท์�0งท์�งตรงและท์�ง อ�อมม�กัม�ย ด้�งจะเห2นได้�ด้�งต อไปน�0
ประโยชนท์�งตรง
เป3นประโยชนท์��เกั�ด้จ�กักั�รต�0งเป?�หม�ยไว�ล วงหน�� อ�นได้�แกั
1. ประโยชนจ�กักั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ถึ�กัต�อง
ท์��เร�ยกัว �ใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ถึ�กัต�องน�0น คำ4อ ถึ�กัต�องต�มบ$คำคำลท์��ใช�ว �บ$คำคำลใด้คำวรใช�ร�ช�ศั�พท์ข� 0นไหน อย �งไร ประกั�รหน��ง ถึ�กัต�องต�มโอกั�สุ คำ4อ โอกั�สุใด้ใชคำ��ร�ช�ศั�พท์หร4อไม เพ�ยงใด้ ประกั�รหน��ง และถึ�กัต�องต�มว�ธ�กั�รใช�คำ4อ ใช�ถึ�กัต�องต�มแบบแผู้นท์��น�ยมน�0นกั2อ�กัประกั�รหน��ง กั�รใช�ร�ช�ศั�พท์ต�องใช�ท์� 0งคำว�มร$ �และประสุบกั�รณีเป3นด้$ลยพ�น�จให�ถึ�กัต�อง
2. ประโยชนจ�กักั�รเข��ใจท์��ถึ�กัต�อง
ไม ว �จ�กักั�รอ �นหน�งสุ4อประเภท์ต �งๆ เช น วรรณีกัรรมท์��วไป วรรณีคำด้� หน�งสุ4อพ�มพ สุ��งพ�มพท์�0งหล�ย โท์รท์�ศัน ว�ท์ย$ ตลอด้จนสุ��งบ�นเท์�งท์�0งหล�ย ม�ภ�พยนต ละคำร โขน ล�เกั เป3นต�น เพร�ะกั�รร�บร� � ร�บฟั"ง บ�งคำร�0งต�องม�สุ��งท์��เร�ยกัว � คำ��ร�ช�ศั�พท์ร วมอย� ด้�วยเสุมอ ท์�0งท์��ต� 0งใจและไม ต� 0งใจ
ประโยชนโด้ยท์�งอ�อม
เป3นประโยชนผู้ลพลอยได้� แม�ต�0งเป?�หม�ยไว�ล วงหน��หร4อไม ต� 0งเป?�หม�ยไว�กั2ต�ม คำ4อ เม4�อร� �คำ��ร�ช�ศั�พท์ด้� ถึ�กัต�อง ฟั"งหร4ออ �นเร4�องร�วท์��ม�คำ��ร�ช�ศั�พท์เข��ใจผู้ลประโยชนพลอยได้� กั2จะเกั�ด้ข�0นเสุมอ ด้�งน�0
1. ธ��รงร�กัษั�ว�ฒนธรรมอ�นด้�ง�นของช�ต�ไว�
คำ4อ ร�กัษั�ให�คำงอย� ไม เสุ4�อมสุ�ญ่ ถึ4อเป3นกั�รธ��รงร�กัษั�ว�ฒนธรรมและคำว�มม��นคำงของประเท์ศัช�ต�
2. เพ��มคำว�มม�เสุน หในต�วบ$คำคำล
คำ4อ บ$คำคำลผู้��ร� �และใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ได้�อย �งถึ�กัต�อง เป3นกั�รแสุด้งออกัซึ่��งคำว�มม�ว�ฒนธรรมอ�นด้�ง�มท์�งภ�ษั�
คำ��ร�ช�ศั�พท์สุ��หร�บพระมห�กัษั�ตร�ย และพระบรมวงศั�น$วงศัล��ด้�บพระร�ชอ�สุร�ยศั�กัด้�>พระบรมร�ชวงศั
1.พระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�ว , สุมเด้2จพระบรมร�ช�น�น�ถึ 2.สุมเด้2จพระบรมร�ช�น� , สุมเด้2จพระบรมร�ชชนน� , สุมเด้2จพระ
ย$พร�ช , สุมเด้2จพระสุย�มบรมร�ชกั$ม�ร� 3.สุมเด้2จเจ��ฟั?� 4.พระเจ��บรมวงศัเธอ พระองคำเจ�� 5.พระเจ��วรวงศัเธอ พระองคำเจ�� 6.พระวรวงศัเธอ พระองคำเจ�� 7.หม อมเจ��
ม�ลเหต$ท์��ท์��ให�เกั�ด้ม�คำ��ร�ช�ศั�พท์
คำ4อ ต�องกั�รยกัย องให�เกั�ยรต�ด้�งน�0นกั�รศั�กัษั�เร4�องคำ��ร�ชศั�พท์ น�0 จ�งแบ งเป3น 2 ตอน ใหญ่ ๆคำ4อ ตอนท์�� 1 ศั�พท์สุ��หร�บพระมห�กัษั�ตร�ย และพระบรมวงศั�น$วงศั ตอนท์�� 2 ศั�พท์สุ��หร�บพระภ�กัษั$สุงฆ์
ร�ช�ศั�พท์สุ��หร�บพระมห�กัษั�ตร�ย
คำ��น�มท์��เป3นช4�อสุ��งของสุ��คำ�ญ่ท์��คำวรยกัย อง ม�คำ��เต�มหน�� ได้�แกั พระบรมมห�ร�ช พระบรมมห� พระบรมร�ช พระบรม พระอ�คำร�ช พระอ�คำร และพระมห� เช น พระบรมมห�ร�ชว�ง พระบรมมห�ชนกัพระบรมร�ชชนน� พระบรมร�ชวงศั พระบรมอ�ฐ� พระบรมโอรสุ�ธ�ร�ช พระอ�คำรช�ย� พระมห�ปร�สุ�ท์ พระมห�เศัวตฉ�ตร เป3นต�น
คำ��น�มเป3นช4�อสุ��งสุ��คำ�ญ่รองลงม� น��หน��ด้�วยคำ�� พระร�ช “ ”
เช น พระร�ชว�งพระร�ชวงศั พระร�ชท์ร�พย พระร�ชล�ญ่จกัร เป3นต�น
คำ��น�มเป3นช4�อของสุ��งสุ�ม�ญ่ท์��วไปท์��ไม ถึ4อ ว �สุ��คำ�ญ่สุ วนใหญ่ เป3นคำ�� บ�ล�สุ�นสุกัฤต เขมร และคำ��ไท์ยเกั � แต บ�งคำ��กั2เป3นคำ��ไท์ยธรรมด้�น��หน��ด้�วยคำ�� พระ เช น พระกัร พระบ�ท์พระ“ ”
โรคำ พระฉ�ย พระแท์ น พระเคำร�ะห เป3นต�น คำ��น�มใด้ท์��เป3นคำ��ประสุม ม�คำ�� พระ ประกัอบอย� แล�ว ห��มใช�คำ�� พระ น��หน��“ ” “ ”
ซึ่�อนอ�กั เช น พ�นพระศัร� (พ�นหม�กั) ข�นพระสุ�คำร (ข�นน�0�) เป3นต�น
คำ��น�มท์��เป3นช4�อสุ��งไม สุ��คำ�ญ่และคำ��น�0นม�กั เป3นคำ��ไท์ย น��หน��ด้�วยคำ��ว � ต�น เช น ม��ต�น ช��งต�น เร4อนต�น และน��หน��ด้�วย“ ”
หลวง เช น ล�กัหลวง หล�นหลวง รถึหลวง เร4อหลวง “ ”
สุวนหลวง สุ วน หลวง ท์��แปลว �ใหญ่ ไม จ�ด้ว �เป3น“ ”
ร�ช�ศั�พท์ เช นภรรย�หลวง เข�หลวง ท์ะเลหลวง เป3นต�น นอกัจ�กัคำ��ว � ต�น และ หลวง ประกัอบท์��ยคำ��แล�ว บ�ง“ ” “ ”
คำ��ย�งประกัอบคำ��อ4�นๆ อ�กั เช น รถึพระท์��น��ง เร4อพระท์��น� �ง รถึท์รง เร4อท์รง ม��ท์รง ช��งท์รง น�0�สุรง ห�องสุรง ของเสุวย โตBะเสุวย ห�องบรรท์ม เป3นต�น
ศั�พท์สุ��หร�บเจ��น�ยหร4อพระบรมวงศั�น$วงศั คำ4อต�0งแต สุมเด้2จพระบรมร�ช�น�ลงไปถึ�งหม อมเจ��
ใช�พระร�ชน��หน�� เช น พระร�ชเสุ�วน�ย พระร�ชประว�ต� พระร�ชด้��ร�l สุ พระร�ชกั$ศัล พระร�โชว�ท์ พระร�โชบ�ย เป3นต�น
ใช�พระน��หน�� เช น พระเศั�ยร พระองคำ พระห�ตถึ พระท์�ย พระบ�ท์ เว�นแต หม อมเจ��ไม ใช� พระ น��หน�� ใช�ว � เศั�ยร “ ”
องคำ ห�ตถึ หท์�ย บ�ท์ เป3นต�น คำ��น�มร�ช�ศั�พท์สุ��หร�บเจ��น�ยอย� ในต�ว ไม ต�องใช�คำ��น��หน��
หร4อคำ��ต อท์��ย เช น ว�ง ต��หน�กั ด้�งท์��กัล �วม�แล�วข��งต�น
ร�ช�ศั�พท์สุ��หร�บพระภ�กัษั$สุงฆ์
ไท์ยเร�ม�คำ��พ�ด้ท์��ใช�กั�บพระภ�กัษั$โด้ย เฉพ�ะอย� ประเภท์หน��งบ�งท์�กั2 เป3นคำ��ท์��พระภ�กัษั$เป3นผู้��ใช�เอง ซึ่��งคำนไท์ยสุ วนใหญ่ จะร� �จ�กักั�นหมด้แล�ว เช น คำ��ว � อ�ตม�ภ�พ หร4ออ�ตม� ม�คำว�มหม�ยเท์ �กั�บ ฉ�น บ�งคำ��กั2ท์� 0งท์ �นใช�เองและเร�ใช�กั�บท์ �น เช น คำ��ว � ฉ�น หม�ยถึ�ง กั�น เป3นต�น กั�รพ�ด้กั�บพระภ�กัษั$ต�องม�สุ�มม�คำ�รวะ สุ��รวม ไม ใช�ถึ�อยคำ��ท์��เป3นไปในท์��นองพ�ด้เล นหร4อพ�ด้พล อยๆ ซึ่��งจะ
เป3นกั�รข�ด้คำว�มเคำ�รพไปสุ��หร�บพระภ�กัษั$ เร�จ��เป3นต�องท์ร�บร�ชท์�นน�ม เร�ยกัว � พระภ�กัษั$ผู้��ท์รงสุมณีศั�กัด้�> ของพระภ�กัษั$เร�ยงล��ด้�บได้�ด้�งน�0 เพ4�อท์��จะได้�ใช�ได้�อย �งถึ�กัต�อง
1.สุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ช 2.สุมเด้2จพระร�ช�คำณีะ หร4อ ช�0นสุ$พรรณีป"ฎ คำ4อ พระภ�กัษั$ท์��ม�
ร�ชท์�นน�มน��หน��ด้�วยคำ��ว � "สุมเด้2จพระ" 3.พระร�ช�คำณีะช�0นรอง 4.พระร�ช�คำณีะช�0นธรรม พระร�ช�คำณีะช�0นน�0ม�กัม�คำ��ว � "ธรรม"
น��หน�� 5.พระร�ช�คำณีะช�0นเท์พ พระร�ช�คำณีะช�0นน�0ม�กัม�คำ��ว � "เท์พ"
น��หน�� 6.พระร�ช�คำณีะช�0นร�ช พระร�ช�คำณีะช�0นน�0ม�กัม�คำ��ว � "ร�ช" น��
หน�� 7.พระร�ช�คำณีะช�0นสุ�ม�ญ่ 8.พระคำร�สุ�ญ่ญ่�บ�ต� , พระคำร�ช�0นประท์วน , พระคำร�ฐ�น�น$กัรม 9.พระเปร�ยญ่ต�0งแต 3-9
กั�รใช�คำ��พ�ด้กั�บพระภ�กัษั$ท์รงสุมณีศั�กัด้�> ท์��ผู้�ด้กั�นม�กัคำ4อช�0นสุมเด้2จพระร�ช�คำณีะเห2นจะเป3นเพร�ะม�คำ��ว � "สุมเด้2จ" น��หน��จ�งเข��ใจว �ต�องใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ ซึ่��งผู้�ด้ คำว�มจร�งแล�ว พระภ�กัษั$ท์รงสุมณีศั�กัด้�>ท์��ต�องใช�ร�ช�ศั�พท์ม�เฉพ�ะเพ�ยงสุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ชเท์ � น�0น เว�นแต พระภ�กัษั$ร�ปน�0นๆ ท์ �นจะม�ฐ�น�นด้รศั�กัด้�>ท์�งพระร�ชวงศัอย� แล�ว.
คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��คำวรท์ร�บ
พระภ�กัษั$ท์��เป3นพระร�ชวงศั ใช�ร�ช�ศั�พท์ต�มล��ด้�บช�0นแห งพระร�ชวงศั สุ��หร�บสุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ชเจ��(สุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ชท์��เป3นพระร�ชวงศั) ใช�ด้�งน�0
คำ��ข�0นต�น ใช�ว � ขอประท์�นกัร�บท์�ล (กัล �วพระน�มเต2ม)
สุรรพน�มแท์นผู้��พ�ด้ ใช�ว � ข��พระพ$ท์ธเจ�� สุรรพน�มแท์นพระองคำท์ �น ใช�ว � ใต�ฝ่E�พระบ�ท์ คำ��ลงท์��ย ใช�ว � คำวรม�คำวรแล�วแต จะโปรด้เกัล��โปรด้กัระหม อม
สุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ช ซึ่��งด้��รงต��แหน งสุกัลมห�สุ�งฆ์ปร�ณี�ยกั ใช�ร�ช�ศั�พท์เสุมอพระเจ��วรวงศัเธอ (ท์��ม�ได้�ท์รงกัรม) เช น
คำ��ข�0นต�น ใช�ว � กัร�บท์�ล (กัล �วพระน�มเต2ม)
สุรรพน�มแท์นผู้��พ�ด้ ใช�ว � เกัล��กัระหม อม (สุ��หร�บช�ย),
เกัล��กัระหม อมฉ�น(สุ��หร�บหญ่�ง)
สุรรพน�มแท์นพระองคำท์ �น ใช�ว � ฝ่E�พระบ�ท์ คำ��ลงท์��ย ใช�ว � คำวรม�คำวรแล�วแต จะโปรด้
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 1 ท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช�
อ�ตม�พระภ�กัษั$ใช�กั�บบ$คำคำลธรรมด้�ท์��เป3นผู้��ใหญ่ หร4อม�ฐ�นะต��แหน งสุ�งในโอกั�สุท์��ไม เป3นท์�งกั�ร
อ�ตม� พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระร�ชวงศัต�0งแต หม อมเจ��ข�0นไป และใช�ใน
ภ�พ โอกั�สุท์��เป3นท์�งกั�ร เช น กั�รแสุด้งพระธรรมเท์ศัน�เกัล��กัระผู้ม
พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระภ�กัษั$ท์��เป3นอ$ป"ชฌ�ยอ�จ�รยหร4อท์��ด้��รงสุมณีศั�กัด้�>สุ�งกัว �
ผู้ม,กัระผู้ม
พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระภ�กัษั$ด้�วยกั�นโด้ยท์��ว ๆ ไป
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 2 ท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช�มห�บพ�ตร
พระเจ��แผู้ นด้�น
บพ�ตร พระร�ชวงคำคำ$ณีโยม
บ�ด้�, ม�รด้�, ญ่�ต�ผู้��ใหญ่ หร4อผู้��ท์��อ�ว$โสุสุ�ง
คำ$ณี,เธอ
ใช�กั�บบ$คำคำลท์��วไป
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 2 ท์��ฆ์ร�ว�สุใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช�พระคำ$ณีเจ��
ฆ์ร�ว�สุใช�กั�บสุมเด้2จพระร�ช�คำณีะ, รองสุมเด้2จพระร�ช�คำณีะ
พระคำ$ณีท์ �น
ฆ์ร�ว�สุใช�กั�บพระร�ช�คำณีะช�0นรองลงม�
ท์ �น ใช�กั�บพระภ�กัษั$ท์� �วไป
คำ��ข�นร�บท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช�ขอถึว�ยพระพร
พระร�ชวงคำ
เจร�ญ่พร ฆ์ร�ว�สุท์��วไปคำร�บ,ขอร�บ
ใช�กั�บพระภ�กัษั$ด้�วยกั�น
ศั�พท์สุ��หร�บพระภ�กัษั$ท์��พบบ อย
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช�
ร�ปล�กัษัณีะน�มสุ��หร�บพระภ�กัษั$สุงฆ์
อ�ร�ธน� ขอเช�ญ่เจร�ญ่พระพ$ท์ธมนต
สุวด้มนต
ภ�ตต�ห�ร อ�ห�ร
ประเคำนยกัของ(ด้�วยม4อ)ให�พระ
ฉ�น กั�นถึว�ย มอบให�เคำร4�องไท์ยธรรม
ของถึว�ยพระ, ของท์��บ$ญ่ต �ง ๆ
อน$โมท์น� ย�นด้�ด้�วยอ�สุนะ, อ�สุนสุงฆ์
ท์��น� �ง
ธรรม�สุน ท์��แสุด้งธรรมเสุน�สุนะ สุถึ�นท์��ท์��ภ�กัษั$ใช�จ��ว�ด้ นอนสุรง อ�บน�0�มรณีภ�พ ต�ยปลงผู้ม โกันผู้มกั$ฏ� เร4อนพ�กัในว�ด้จ��พรรษั อย� ประจ��ว�ด้
อ$ปสุมบท์บวช (บวชเป3นพระภ�กัษั$)
บรรพช�บวช (บวชเป3นสุ�มเณีร)
ล�สุ�กัข� สุ�กัคำ�ล�นเภสุ�ช ย�ร�กัษั�โรคำ
ล�ข�ต จด้หม�ยคำรองผู้�� แต งต�ว
ถึว�ยอด้�เรกักัล �วบท์อวยพรพระมห�กัษั�ตร�ย
บ�ณีฑบ�ต ร�บของใสุ บ�ตรปลงอ�บ�ต� แจ�งคำว�มผู้�ด้ให�ท์ร�บป"จจ�ย เง�นท์��ว�ตร สุวด้มนตเผู้ด้�ยงสุงฆ์ แจ�งให�สุงฆ์ท์ร�บสุ$ผู้�� ซึ่�กัผู้��, ย�อมผู้��อ�พ�ธ ปEวย
ว�ธ�ใช�คำ��ประกัอบหน��คำ��ร�ช�ศั�พท์
1.พระบรมร�ช ใช�ประกัอบหน��คำ��เพ4�อให�เห2นว �สุ��คำ�ญ่ย��ง ในกัรณี�ท์��ต�องกั�รเช�ด้ช�พระร�ชอ��น�จ
2.พระบรม ใช�ประกัอบหน��คำ��เพ4�อให�เห2นว �สุ��คำ�ญ่ย��ง ในกัรณี�ท์��ต�องกั�รเช�ด้ช�พระร�ชอ�สุร�ยยศั
3.พระร�ช ใช�ประกัอบหน��คำ��เพ4�อให�เห2นว �สุ��คำ�ญ่รองม�จ�กั พระบรม เพ4�อแสุด้งให�เห2นว �เป3นสุ��งเฉพ�ะขององคำพระเจ��แผู้ นด้�น
ว�ธ�ใช�คำ��ประกัอบหล�งคำ��ร�ช�ศั�พท์
1.ท์รง ใช�ประกัอบหล�งคำ��น�ม เพ4�อเป3นคำ��น�มร�ช�ศั�พท์
2.ต�น ใช�ประกัอบหล�งคำ��น�มสุ��คำ�ญ่ท์��วไป เพ4�อท์��ให�เป3นคำ��น�มร�ช�ศั�พท์ ม�กัใช�กั�บสุ��งท์��โปรด้เป3นพ�เศัษั
3.หลวง ใช�ประกัอบหล�งคำ��น�มสุ�ม�ญ่ท์��วไป เพ4�อให�เป3นน�มร�ช�ศั�พท์
4.พระท์��น��ง ใช�ประกัอบหล�งคำ��น�มสุ�ม�ญ่ เพ4�อให�เป3นน�มร�ช�ศั�พท์ ม�คำว�มหม�ยว �เป3นท์��ประท์�บสุ วนพระองคำ
คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��คำวรท์ร�บ คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��ใช�เป3นคำ��น�ม
คำ��สุ�ม�ญ่ คำ��ร�ช�ศั�พท์คำ��สุ�ม�ญ่
คำ��ร�ช�ศั�พท์
ห�ว(พระมห�กัษั�ตร�ย)
พระเจ�� ห�ว พระเศั�ยร
ผู้ม(พระมห�กัษั�ตร�ย)
เสุ�นพระเจ�� ผู้มพระเกัศั�,พระเกัศั,พระศักั
หน��ผู้�กั พระนล�ฎ คำ�ว พระขนง,พระภม�
ขนระหว �งคำ�ว พระอ$ณี�โลมด้วงต�
พระจ�กัษั$,พระน�ยน�,พระเนตร
จม�กัพระน�สุ�,พระน�สุ�กั
แกั�ม พระปร�ง
ป�กั พระโอษัฐ ฟั"น พระท์นตล�0น พระช�วห� คำ�ง พระหน$ห� พระกัรรณี คำอ พระศัอด้วงต� พระพ�กัตร หนวด้ พระม�สุสุ$
บ �,ไหล พระอ�งสุ�ต�นแขน
พระพ�ห�,พระพ�ห$
ปล�ยแขน พระกัร ม4อ พระห�ตถึน�0วม4อ พระองคำ$ล� เล2บ พระนข�
ห�อง พระอ$ท์ร เอวพระกัฤษัฎ�,บ�0นพระเอว
ข�,ต�กั พระเพล� แข�ง พระชงฆ์เท์�� พระบ�ท์ ขน พระโลม�
ปอด้ พระป"ปผู้�สุะกัระด้�กั
พระอ�ฐ�
คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��ใช�เป3นคำ��สุรรพน�ม บ$ร$ษัท์�� 1
สุรรพน�ม ผู้��พ�ด้ ผู้��ฟั"งข��พระพ$ท์ธเจ��
บ$คำคำลท์��วไปพระมห�กัษั�ตร�ย,เจ��น�ยช�0นสุ�ง
เกัล��กัระหม อม
บ$คำคำลท์��วไ
เจ��น�ยช�0นรองลงม�
ฉ�น ป(หญ่�ง)
เกัล��กัระหม อม
บ$คำคำลท์��วไป(ช�ย)
เกัล��กัระผู้ม บ$คำคำลท์��วไป
บ$ร$ษัท์�� 2
สุรรพน�ม ผู้��พ�ด้ ผู้��ฟั"งใต�ฝ่E�ละอองธ$ล�พระบ�ท์
เจ��น�ยหร4อบ$คำคำลท์��วไป
พระมห�กัษั�ตร�ย,พระบรมร�ช�น�น�ถึ
ใต�ฝ่E�ละอองพระบ�ท์
เจ��น�ยหร4อบ$คำคำลท์��วไป
พระบรมโอรสุ�ธ�ร�ช,พระบรมร�ชกั$ม�ร�
ใต�ฝ่E�พระบ�ท์เจ��น�ยหร4อบ$คำคำลท์��วไป
เจ��น�ยช�0นสุ�ง
ฝ่E�พระบ�ท์เจ��น�ยท์��เสุมอกั�นเหร4อผู้��น�อย
เจ��น�ยช�0นหม อมเจ��ถึ�งพระเจ��วรวงศัเธอ
บ$ร$ษัท์�� 3
สุรรพน�ม
ผู้��พ�ด้ ใช�กั�บ
พระองคำ
บ$คำคำลท์��วไป
พระมห�กัษั�ตร�ย,เจ��น�ยช�0นสุ�ง
ท์ �นบ$คำคำลท์��วไป
เจ��น�ย
คำ��ข�นร�บ
คำ��ผู้$�ใช�
ใช�กั�บ
พระพ$ท์ธเจ��ข��ขอร�บใสุ เกัล��ใสุ กัระหม อม
ช�ย
พระมห�กัษั�ตร�ย
เพคำะใสุ เกัล��ใสุ กัระหม อมหร4อเพคำะ
หญ่�ง
พะมห�กัษั�ตร�ย
พระพ$ท์ธเจ��ข��ขอร�บ,พระพ$ท์ธเจ��ข��
ช�ย
เจ��น�ยช�0นสุ�ง
เพคำ ะกัระหม อมหญ่�ง
เจ��น�ยช�0นสุ�ง
คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��ใช�เป3นคำ��กัร�ย�
เป3นคำ��แสุด้งอ�กั�ร แบ งเป3น 4 ชน�ด้
กัร�ย�ท์��เป3นร�ช�ศั�พท์ในต�วเอง เช น ตร�สุ(พ�ด้) เสุด้2จ(ไป)
กัร�0ว(โกัรธ) ประชวร (ปEวย) ประสุ�ต�(เกั�ด้) ท์�ล(บอกั)
เสุวย(กั�น) ถึว�ย(ให�) บรรท์ม(นอน) ประท์�บ(อย� ) โปรด้(ร�กั,ชอบ) ท์รงม��(ข��ม��) ท์รงด้นตร�(เล นด้นตร�)
ใช�ท์รงน��หน��กัร�ย�ธรรมด้� เช น ท์รงฟั"ง ท์รงย4น ท์รงย�นด้� ห��มใช�ท์รงน��หน��กัร�ย�ท์��ม�น�มร�ช�ศั�พท์ เช น ม�พระ
ร�ชด้��ร�(ห��มใช�ท์รงม�พระร�ชด้��ร�) ม�พระบรมร�ชโองกั�ร (ห��มใช�ท์รงม�พระบรมร�ชโองกั�ร)
ใช�เสุด้2จน��หน��กัร�ย�บ�งคำ�� เช นเสุด้2จกัล�บ เสุด้2จข�0น เสุด้2จลง
คำ��กัร�ย�ท์��ประสุมข�0นใช�เป3นร�ช�ศั�พท์ต�มล��ด้�บช�0นบ$คำคำล
กัร�ย�
ร�ช�ศั�พท์ ช�0นบ$คำคำล
เกั�ด้ พระร�ชสุมภพพระมห�กัษั�ตร�ย,พระบรมร�ช�น�
ประสุ�ต� เจ��น�ย
ต�ย
สุวรรคำตพระมห�กัษั�ตร�ย,พระบรมร�ช�น�
ท์�วงคำตพระย$พร�ชหร4อเท์�ยบเท์ �
สุ�0นพระชนมพระองคำเจ��หร4อเจ��น�ยช�0นสุ�
ถึ�งช�พ�ต�กัษั�ย,สุ�0นช�พ�ต�กัษั�ย
หม อมเจ��
ถึ�งแกั อสุ�ญ่กัรรม น�ยกัร�ฐมนตร�ถึ�งแกั อน�จกัรรม ร�ฐมนตร�
คำ��ข�0นต�นและคำ��ลงท์��ยในกั�รกัร�บบ�งคำมท์�ล กัร�บท์�ล และท์�ลด้�วยว�จ�
ฐ�น�นด้รของผู้��ฟั"ง คำ��ข�0นต�น คำ��ลงท์��ย
พระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�ว , สุมเด้2จพระบรมร�ช�น�น�ถึ
ขอเด้ชะฝ่E�ละอองธ$ล�พระบ�ท์ปกัเกัล��ปกักัระหม อม
ด้�วยเกัล��ด้�วยกัระหม อมขอเด้ชะ
สุมเด้2จพระบรมร�ช�น� , สุมเด้2จพระบรมร�ชชนน� , สุมเด้2จพระย$พร�ช , สุมเด้2จพระสุย�มบรมร�ชกั$ม�ร�
ขอพระร�ชท์�นกัร�บบ�งคำมท์�ลท์ร�บฝ่E�ละอองพระบ�ท์
ด้�วยเกัล��ด้�วยกัระหม อม คำวรม�คำวรแล�วแต จะท์รงพ�จ�รณี�โปรด้เกัล��โปรด้กัระหม อม
สุมเด้2จเจ��ฟั?� ขอพระร�ชท์�นกัร�บท์�ลท์ร�บฝ่E�
คำวรม�คำวรแล�วแต จะท์รงพ�จ�รณี�โปรด้
พระบ�ท์ เกัล��โปรด้กัระหม อม
พระเจ��บรมวงศัเธอ พระองคำเจ��
ขอประท์�นกัร�บท์�ลท์ร�บฝ่E�พระบ�ท์
คำวรม�คำวรแล�วแต จะท์รงพ�จ�รณี�โปรด้เกัล��โปรด้กัระหม อม
พระเจ��วรวงศัเธอ พระองคำเจ�� พระวรวงศัเธอ พระองคำเจ��
กัร�บท์�ลฝ่E�พระบ�ท์
คำวรม�คำวรแล�วแต จะโปรด้
หม อมเจ��ท์�ลฝ่E�พระบ�ท์ท์รงท์ร�บ
แล�วแต จะโปรด้
กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ในกั�รเพ2ด้ท์�ล
หล�กัเกัณีฑในกั�รกัร�บบ�งคำมท์�ลพระเจ��แผู้ นด้�น
1.ถึ��ผู้��ร �บคำ��กัร�บบ�งคำมท์�ลไม ท์รงร� �จ�กั คำวรแนะน��ตนเองว � "ขอเด้ชะฝ่E�ละอองธ$ล�พระบ�ท์ปกัเกัล��ปกัหระหม อม ข��พระพ$ท์ธเจ�� ......................ช4�อ.................... ขอพระร�ชท์�นพระบรมร�ชวโรกั�สุกัร�บบ�งคำมท์�ลพระกัร$ณี�ท์ร�บฝ่E�ละอองธ$ล�พระบ�ท์" และลงท์��ยว � ด้�วยเกัล��ด้�วยกัระหม อมขอเด้ชะ
2.ถึ��กัร�บบ�งคำมท์�ลธรรมด้� เช น ท์รงม�กัระแสุพระร�ชด้��ร�สุถึ�มสุ �ช4�ออะไร กั2กัร�บบ�งคำมท์�ลว � "ข��พระพ$ท์ธเจ�� ช4�อ ...................พระพ$ท์ธเจ��ข��"
3.ถึ��ต�องกั�รกัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งคำว�มสุะด้วกัสุบ�ย หร4อรอด้อ�นตร�ยให�ใช�คำ��ว � "เด้ชะพระบ�รม�ปกัเกัล��ปกักัระหม อม......................"
4.ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งสุ��งท์��ท์��ผู้�ด้พล�ด้ไม สุมคำวรท์��ให�ใช�คำ��น�� "พระร�ชอ�ญ่�ไม พ�นเกัล��พ�นกัระหม อม"
5.ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลขอพระร�ชท์�นพระมห�กัร$ณี�ใช�คำ��ว � "ขอพระบ�รม�ปกัเกัล��ปกักัระหม อม"
6.ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งของหย�บม�บ�งคำวร ใช�คำ��ว � "ไม คำวรจะกัร�บบ�งคำมพระกัร$ณี�"
7.ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลเป3นกัล�งๆ เพ4�อให�ท์รงเล4อกั ให�ลงท์��ยว � "คำวรม�คำวร ประกั�รใด้สุ$ด้แล�วแต จะท์รงพระกัร$ณี�โปรด้เกัล�� โปรด้กัระหม อม"
8.ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งคำว�มคำ�ด้เห2นของตนเองใช�ว � "เห2นด้�วยเกัล��ด้�วยกัระหม อม"
9.ถึ��กัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งสุ��งท์��ท์��ท์ร�บใช�ว � "ท์ร�บเกัล��ท์ร�บกัระหม อม"
10. ถึ��จะกัร�บบ�งคำมท์�ลถึ�งกั�รท์��สุ��งใด้สุ��งหน��งถึว�ยใช�คำ��ว � "สุนองพระมห�กัร$ณี�ธ�คำ$ณี"
11. ถึ��จะกัล �วขออภ�ยโท์ษั คำวรกัล �วคำ��ว � "เด้ชะพระอ�ญ่�ไม พ�นเกัล��" และลงท์��ยว � ด้�วยเกัล��ด้�วยกัระหม อม
12. กั�รกัล �วถึ�งสุ��งท์��ได้�ร�บคำว�มอน$เคำร�ะห ให�ใช�คำ��ว � "พระเด้ชพระคำ$ณีเป3นล�นเกัล��ล�นกัระหม อม"
สุ��หร�บเจ��น�ยต�0งแต หม อมเจ��ข�0นไป
1.ในกั�รกัร�บบ�งคำมท์�ล ไม ต�องใช�คำ��ข�0นต�นและลงท์��ย ถึ��เป3นพระย$พร�ช , พระร�ช�น�แห งอด้�ตร�ชกั�ลและสุมเด้2จเจ��ฟั?� คำวรใช�สุรรพน�มแท์นพระองคำท์ �นว � "ใต�ฝ่E�ละอองพระบ�ท์"
ใช�สุรรพน�มแท์นตนเองว � "ข��พระพ$ท์ธเจ��" และใช�คำ��ร�บว � "พระพ$ท์ธเจ��ข��"
2.เจ��น�ยช�0นรองลงม� ใช�สุรรพน�มแท์นพระองคำว � "ใต�ฝ่E�พระบ�ท์" ใช�สุรรพน�มแท์นตนเองว � "เกัล��กัระหม อม" ใช�คำ��ร�บว � "พระเจ��ข��" เจ��น�ยช�0นสุมเด้2จพระย�และพระย�พ�นท์อง ใช�สุรรพน�มของท์ �นว � "ใต�เท์��กัร$ณี�" ใช�สุรรพน�มของตนว � "เกัล��กัระหม อม" ฝ่ช�คำ��ร�บว � "ขอร�บกัระผู้ม"
3.คำ��ท์��พระภ�กัษั$ใช�เพ2ด้ท์�ลต อพระเจ��แผู้ นด้�น แท์นคำ��ร�บว � "ถึว�ยพระพร" แท์นตนเองว � "อ�ตมภ�พ" ใช�สุรรพน�มของพระองคำว � "มห�บพ�ตร"
คํ�าราชาศั�พท์ท์��ใช�กั�บพระสงฆ์คํ�าท์��ใช�กั�บพระสงฆ์
คํ�าสามั�ญ ราชาศั�พท์คํ�าพ�ดแท์นตั�วเอง อาตัมัาพระสงฆ์ใช�เร�ยกัพระเจ้�าแผ่"นด#น มัหาบพ#ตัรคํนท์��วไป โยมัให�, มัอบให� ถวายย)�นให�ระยะห"างห�ตัถบาส (ระยะระหว"างพระสงฆ์ท์��น��งท์�าส�งฆ์กัรรมัหร)อระหว"างพระภิ#กัษุ- สามัเณร กั�บคํฤห�สถผ่��ถวายของ ห"างกั�นไมั"เกั#นศัอกัหน1�ง) (หร)อย)�นของให�พระ ของน�2นสามัารถ
ประเคํน
เข�าปากัแล้�วกัล้)นได�)อาหารเช�า จ้�งห�น
กั#น ฉั�นขอเช#ญพระ (เด#น, น��ง, เข�ยนหน�งส)อ)
น#มันตั
ขอเช#ญพระแสดงธรรมั กัราบอาราธนาธรรมั
ไหว� นมั�สกัารห"มัจ้�วร คํรองจ้�วรผ่�าห"มั ผ่�าจ้�วรผ่�าพาดบ"า ส�งฆ์าฏิ#ผ่�าน-"ง สบงอาบน�2า สรงน�2าโกันผ่มั ปล้งผ่มันอน จ้�าว�ดสวดมันตั ท์�าว�ตัรเง#น ป7จ้จ้�ยบวชเณร บรรพชาบวชพระ อ-ปสมับท์ป8วย อาพาธตัาย มัรณภิาพ
หมวด้เคำร4อญ่�ต�
พระอ�ยกั� หม�ยถึ�ง ป�Eหร4อต�
พระอ�ยย�กั� หม�ยถึ�ง ย �หร4อย�ย
พระป"ยกั� หม�ยถึ�ง ป�Eท์วด้หร4อต�ท์วด้
พระป"ยย�กั� หม�ยถึ�ง ย �ท์วด้หร4อย�ยท์วด้
พระชนกัหร4อพระร�ชบ�ด้� หม�ยถึ�ง พ อ
พระชนน�หร4อพระร�ชม�รด้� หม�ยถึ�ง แม
พระสุสุ$ระ หม�ยถึ�ง พ อสุ�ม�
พระสุ�สุสุ$ หม�ยถึ�ง แม สุ�ม�
พระปHต$ล� หม�ยถึ�ง ล$งหร4ออ�ช�ย
พระปHต$จฉ� หม�ยถึ�ง ป?�หร4ออ�หญ่�ง
พระม�ต$ล� หม�ยถึ�ง ล$งหร4อน��ช�ย
พระม�ต$จฉ� หม�ยถึ�ง ป?�หร4อน��หญ่�ง
พระสุว�ม�หร4อพระภ�สุด้� หม�ยถึ�ง สุ�ม�
พระมเหสุ�หร4อพระช�ย� หม�ยถึ�ง ภรรย�
พระเชษัฐ� หม�ยถึ�ง พ��ช�ย
พระเชษัฐภคำ�น� หม�ยถึ�ง พ��สุ�ว
พระอน$ช� หม�ยถึ�ง น�องช�ย
พระขน�ษัฐ� หม�ยถึ�ง น�องสุ�ว
พระร�ชโอรสุหร4อพระเจ��ล�กัย�เธอ หม�ยถึ�ง ล�กัช�ย
พระร�ชธ�ด้�, พระเจ��ล�กัเธอ หม�ยถึ�ง ล�กัสุ�ว
พระช�ม�ด้� หม�ยถึ�ง ล�กัเขย
พระสุ$ณี�สุ� หม�ยถึ�ง ล�กัสุะใภ�
พระร�ชน�ด้ด้� หม�ยถึ�ง หล�นช�ยหร4อหล�นสุ�ว
พระภ�คำ�ไนย หม�ยถึ�ง หล�นท์��เป3นล�กัของพ��สุ�วหร4อน�องสุ�ว
พระภ�ต�ยะ หม�ยถึ�ง หล�นท์��ล�กัของพ��ช�ย หร4อน�องช�ย
พระร�ชปน�ด้ด้� หม�ยถึ�ง เหลน
หมวด้เคำร4�องใช�
พระว�สุ�ตรหร4อพระสุ�ตร หม�ยถึ�ง ม �นหร4อม$�ง
พระเขนย หม�ยถึ�ง หมอน
พระท์ว�ร หม�ยถึ�ง ประต�
พระบ�ญ่ชร หม�ยถึ�ง หน��ต �ง
พระสุ$วรรณีภ�งคำ�ร หม�ยถึ�ง คำนโท์น�0�
ฉลองพระห�ตถึช�อน หม�ยถึ�ง ช�อน
ฉลองพระห�ตถึสุ�อม หม�ยถึ�ง สุ�อม
ฉลองพระห�ตถึตะเกั�ยบ หม�ยถึ�ง ตะเกั�ยบ
แกั�วน�0�เสุวย หม�ยถึ�ง แกั�วน�0�
พระสุ�ง หม�ยถึ�ง หว�
พระแสุงกัรรบ�ด้ หม�ยถึ�ง ม�ด้โกัน
น�ฬิ�กั�ข�อพระห�ตถึ หม�ยถึ�ง น�ฬิ�กั�ข�อม4อ
พระฉ�ย หม�ยถึ�ง กัระจกัสุ อง
ธ�รพระกัร หม�ยถึ�ง ไม�เท์��
พระแท์ นบรรท์ม หม�ยถึ�ง เต�ยงนอน
พระร�ชอ�สุน หม�ยถึ�ง ท์��น� �ง
โตBะท์รงพระอ�กัษัร หม�ยถึ�ง โตBะเข�ยนหน�งสุ4อ
พระร�ชห�ตถึเลข� หม�ยถึ�ง จด้หม�ย
ฉลองพระเนตร หม�ยถึ�ง แว นต�
พระท์��น� �งเกั��อ�0หร4อเกั��อ�0ประท์�บ หม�ยถึ�ง เกั��อ�0น� �ง
พระเขนย หม�ยถึ�ง หมอนหน$น
เคำร4�องพระสุ$คำนธ หม�ยถึ�ง เคำร4�องหอม เช น น�0�หอม แป?งผู้�ด้หน��
เคำร4�องพระสุ��อ�ง หม�ยถึ�ง เคำร4�องประท์�นผู้�วหร4อเคำร4�องสุ��อ�ง
อ �งสุรง หม�ยถึ�ง อ �งอ�บน�0�
กัระเปJ�ท์รง หม�ยถึ�ง กัระเปJ�ถึ4อ
พระแสุงปน�คำ หม�ยถึ�ง กัรรไกัร
หมวด้เคำร4�องแต งกั�ย
สุน�บเพล� หม�ยถึ�งกั�งเกัง
ถึ$งพระบ�ท์ หม�ยถึ�งถึ$งเท์��
ถึ$งพระห�ตถึ หม�ยถึ�งถึ$งม4อ
ซึ่�บพระองคำหม�ยถึ�งผู้��เช2ด้ต�ว
ซึ่�บพระพ�กัตร หม�ยถึ�ง ผู้��เช2ด้หน��
ภ�ษั�ท์รง หม�ยถึ�ง ผู้��น$ ง
ผู้��พ�นพระศัอ หม�ยถึ�งผู้��พ�นคำอ
พระภ�ษั� หม�ยถึ�ง ผู้��น$ ง
พระภ�ษั�โสุร ง หม�ยถึ�งผู้��โสุร ง
ฉลองพระบ�ท์ หม�ยถึ�งรองเท์��
ฉลองพระองคำ หม�ยถึ�ง เสุ40อช�0นนอกั
หมวด้เคำร4�องประด้�บ
กั��ไลข�อพระบ�ท์ = กั��ไลข�อเท์��
ท์องข�อพระบ�ท์ = กั��ไลข�อเท์��
พ�ห$ร�ด้ = กั��ไลร�ด้ต�นแขน
ป"0 นเหน ง = เข2มข�ด้ (ประด้�บ)
เคำร4�องท์รง = เคำร4�องแต งต�ว
ต$�มพระกัรรณี = ต �งห�
ร�ตนมณี� = ท์�บท์�ม
พระจ$ฑ�มณี� = ปH� น
ร�ตน� = เพชร
พระชฏ� = มงกั$ฎ
พระป"0 นเหน ง = ห�วเข2มข�ด้
พระธ��มรงคำ = แหวน
หมวด้ร �งกั�ย
พระเจ�� ห�ว ศั�รษัะ ( พระมห�กัษั�ตร�ย )
พระเศั�ยร ห�ว ศั�รษัะ พระสุ�ร�ฐ� ( สุ� - ร�ด้ - ถึ� ) พระสุ�สุกัฏ�หะ กัะโหลกัศั�รษัะ เสุ�นพระเจ�� เสุ�นผู้มของพระมห�กัษั�ตร�ย พระเกัศั� พระเกัศั พระศักั เสุ�นผู้ม ไรพระเกัศั ไรพระเกัศั� ไรพระศักั ไรผู้ม ขมวด้พระศักั ขมวด้พระเกัศั� ขมวด้ผู้มท์��เป3นกั�นหอย พระโมล� พระเม�ล� จ$กั หร4อ มวยผู้ม พระจ$ไร ไรจ$กั ไรผู้ม พระจ$ฑ�ม�ศั มวยผู้ม ท์��ยท์อย พระเวณี� เปKยผู้ม ช�องผู้ม พระนล�ฏ หน��ผู้�กั พระขนง พระภม� คำ�0ว พระอ$น�โลม ขนหว �งคำ�0ว พระเนตร พระน�ยนะ พระจ�กัษั$ ด้วงต� พระเนตรด้�� ด้วงพระเนตรด้�� ต�ด้�� ด้วงเนตรข�ว ด้วงพระเนตรข�ว ต�ข�ว พระกัน�น�กั� พระเนตรด้�ร� แกั�วต� หน�งพระเนตร หล�งพระเนตร หน�งต� หล�งต� พระโลมจ�กัษัะ ขนพระเนตร ขนต� ม �นพระเนตร ม �นต� ต อมพระเนตร ต อมน�0�ต� พระอ�สุสุ$ธ�ร� พระอ�สุสุ$ชล น�0�พระเนตร น�0�ต� พระน�สุ�กั พระน�สุ� จม�กั สุ�นพระน�สุ�กั สุ�นพระน�สุ� สุ�นจม�กั ช องพระน�สุ�กั ช องจม�กั พระโลมน�สุ�กั ขนพระน�สุ�กั ขนจม�กั พระปร�ง แกั�ม พระกั��โบล กัระพ$ �งพระปร�ง กัระพ$ �งแกั�ม
พระม�สุสุ$ หนวด้ พระท์�ฐ�กัะ พระท์�ฒ�กัะ เคำร� พระต�ล$ เพด้�นพระโอษัฐ เพด้�นป�กั พระท์นต ฟั"น พระโอษัฐ ป�กั ร�มฝ่Kป�กั พระท์�นตม�งสุะ พระท์�นตม�งสุ� เหง4อกั ไรพระท์นต ไรฟั"น พระท์�ฐะ พระท์�ฒะ เข�0ยว พระกัร�ม ฟั"นกัร�มพระช�วห� ล�0น ต�นพระช�วห� ม�ลพระช�วห� โคำนล�0น ล�0นไกั พระหน$ ( หะ - น$ ) คำ�ง ต�นพระหน$ ข�กัรรไกัร พระกัรรณี ห� ใบห� ช องพระโสุต ช องพระกัรรณี ช องห� พระพ�กัตร ด้วงหน�� พระศัอ คำอ พระกั�ณีฐมณี� ล�กักัระเด้4อกั ล��พระศัอ ล��คำอ พระช�ตต$ คำอต อ พระร�กัขว�ญ่ ไหปล�ร�� พระอ�งสุ� บ � พระอ�งสุกั$ฏ จะงอยบ � พระพ�ห� พระพ�ห$ บ � พระกัร ศัอกัถึ�งข�อม4อ พระกั�ประ พระกัะโประ ข�อศัอกั พระกั�จฉะ ร�กัแร� พระกั�จฉโลมะ ขนร�กัแร� พระห�ตถึ ม4อ ข�อพระกัร ข�อพระห�ตถึ ข�อม4อ ฝ่E�พระห�ตถึ ฝ่E�ม4อ หล�งพระห�ตถึ หล�งม4อ
พระองคำ$ล� น�0วพระห�ตถึ น�0วม4อ พระอ�งคำ$ฐ น�0วห�วแม ม4อ พระด้�ชน� น�0วช�0 พระม�ชฌ�ม� น�0วกัล�ง พระอน�ม�กั� น�0วน�ง พระกัน�ษัฐ� น�0วกั�อย ข�อน�0วพระห�ตถึ พระองคำ$ล�บ�พ ข�อน�0วม4อ พระม$ฐ� กั��พระห�ตถึ กั��ป"0 น กั��ม4อ พระนข� พระกัรชะ เล2บ พระอ$ระ พระท์รวง อกั พระหท์�ย พระกัมล ห�วใจ พระถึ�น พระเต�� พระปโยธร เต��นม ยอด้พระถึ�น พระจ�จ$กัะ ห�วนม พระคำรรโภท์ร พระคำ�พโภท์ร ม�คำรรภ ม�ท์�อง พระอ$ท์ร ท์�อง พระน�ภ� สุะด้4อ ท์�อง พระสุกั$ล พระคำรรภมล รกั สุ��งท์��ต�ด้ม�กั�บสุ�ยสุะด้4อเด้2กัใน
คำรรภ สุ�ยพระสุกั$ล สุ�ยรกั กัล องพระสุกั$ล มด้ล�กั พระกัฤษัฎ� บ�0นพระองคำ พระกัฏ� สุะเอว เอว พระปร�ศัว สุ�ข��ง พระผู้�สุ$กัะ ซึ่��โคำรง พระปฤษัฏ�งคำ พระขนอง หล�ง พระโสุณี� ตะโพกั พระท์��น� �ง กั�น พระว�ตถึ� กัระเพ�ะป"สุสุ�วะ พระคำ$ยหฐ�น พระคำ$ยหประเท์ศั องคำท์��ล�บช�ย พระโยน� องคำท์��ล�บหญ่�ง พระอ�ณีฑะ ล�กัอ�ณีฑะ พระอ�ร$ ต�นข� พระเพล� ข�ต�กั
พระช�น$ เข � พระชงฆ์ แข�ง หล�งพระชงฆ์ น อง พระโคำปผู้กัะ ต�ต$ ม น�0วพระบ�ท์ น�0วเท์�� พระบ�ท์ เท์�� ข�อพระบ�ท์ ข�อเท์�� หล�งพระบ�ท์ หล�งเท์�� ฝ่E�พระบ�ท์ ฝ่E�เท์�� พระป"ณีห� พระปร�ษัณี� สุ�นพระบ�ท์ สุ�นเท์�� พระฉว� ผู้�วหน�ง พระฉ�ย� เง� พระโลม� ขน ผู้�วพระพ�กัตร พระร�ศั� ผู้�วหน�� พระม�งสุ� เน40อ กัล��มพระม�งสุ� กัล��มเน40อ พระอสุ� สุ�ว พระปKฬกัะ ไฝ่ ข�0แมลงว�น พระป"ปผู้�สุะ ปอด้ พระยกันะ ( ยะ - กัะ- นะ ) ไต พระปHหกัะ ม��ม พระอ�นตะ ไสุ�ใหญ่ พระอ�นตคำ$ณี ไสุ�น�อย ไสุ�ท์บ พระกั$ญ่ชะ ไสุ�พ$ง พระนห�ร� เสุ�น เอ2น เสุ�นพระโลห�ต หลอด้พระโลห�ต เสุ�นเล4อด้ หลอด้เล4อด้ หลอด้พระว�โย หลอด้ลม พระกั�โลมกัะ พ�งผู้4ด้ พระองคำ�พยพ สุ วนต �งๆของร �งกั�ย พระม�ตถึล$งคำ ม�นในสุมอง พระธมน� เสุ�นประสุ�ท์ พระลสุ�กั� น�0�ในไขข�อ
พระปHตตะ ด้� พระเขฬะ น�0�ล�ย พระเสุมหะ เสุลด้ ม�ลพระน�สุ�กั น�0�ม�กั ม�ลพระนข� ข�0เล2บ พระเสุโท์ เหง4�อ พระเมโท์ ไคำล พระบ$พโพ น�0�หนอง น�0�เหล4อง พระอ$หลบ พระบ$ษัปะ เล4อด้ประจ��เด้4อน พระอ�ฐ� กัระด้�กั พระอ�งคำ�ร พระสุรร�งคำ�ร เถึ��กัระด้�กั พระอ�งสุ�ฐ� กัระด้�กัไหล พระหน$ฐ� กัระด้�กัคำ�ง พระคำ�ว�ฐ� กัระด้�กัคำอ พระพ�ห�ฐ� กัระด้�กัแขน พระอ$ร�ฐ� กัระด้�กัหน��อกั พระผู้�สุ$กั�ฐ� กัระด้�กัซึ่��โคำรง พระปHฐ�กั�ณีฐกั�ฐ� กัระด้�กัสุ�นหล�ง พระกัฏ�ฐ� กัระด้�กัสุะเอว พระอ�ร�ฐ� กัระด้�กัข� พระช�งฆ์�ฐ� กัระด้�กัแข�ง พระป�ท์�ฐ� กัระด้�กัเท์�� พระห�ตถึ�ฐ� กัระด้�กัม4อ พระยอด้ ฝ่K ห�วฝ่K พระบ�งคำนหน�กั อ$จจ�ระ พระบ�งคำนเบ� ป"สุสุ�วะ พระป"สุสุ�สุะ ลมห�ยใจเข�� พระอ�สุสุ�สุะ ลมห�ยใจออกั
พระอ$ระหร4อพระท์รวง หม�ยถึ�ง อกั
พระช�พจรหม�ยถึ�ง ช�พจร
อ$ณีหภ�ม�พระวรกั�ยหม�ยถึ�ง อ$ณีหภ�ม�ร �งกั�ย
พระหท์�ยหร4อพระกัมล หม�ยถึ�ง ห�วใจ
พระอ$ท์ร หม�ยถึ�ง ท์�อง
พระน�ภ� หม�ยถึ�ง สุะด้4อ
พระกัฤษัฎ�หร4อบ�0นพระองคำ หม�ยถึ�ง สุะเอว
พระปร�ศัว สุ�ข��ง
พระว�โย หม�ยถึ�งลม
พระผู้�สุ$กัะ หม�ยถึ�ง ซึ่��โคำรง
พระเจ�� หม�ยถึ�ง ห�วศัร�ษัะ( พระมห�กัษั�ตร�ย )
พระเศั�ยร หม�ยถึ�ง ศั�รษัะ
พระนล�ฏ หม�ยถึ�ง หน��ผู้�กั
พระขนงหร4อพระภม� หม�ยถึ�ง คำ�0ว
พระเนตรหร4อพระจ�กัษั$ หม�ยถึ�ง ด้วงต�
พระน�สุ�กัหร4อพระน�สุ� หม�ยถึ�ง จม�กั
พระปร�ง หม�ยถึ�ง แกั�ม
พระโอษัฐ หม�ยถึ�ง ป�กั ร�มฝ่Kป�กั
ต�นพระหน$ หม�ยถึ�ง ข�กัรรไกัร
พระกัรรณี หม�ยถึ�ง ห�หร4อใบห�
พระพ�กัตร หม�ยถึ�ง ด้วงหน��
พระศัอ หม�ยถึ�ง คำอ
พระร�กัขว�ญ่ หม�ยถึ�ง ไหปล�ร��
พระอ�งสุกั$ฏ หม�ยถึ�ง จะงอยบ �
พระกัร หม�ยถึ�ง แขน
พระกั�ประหร4อพระกัะโประ หม�ยถึ�ง ข�อศัอกั
พระกั�จฉะ หม�ยถึ�ง ร�กัแร�
พระห�ตถึ หม�ยถึ�ง ม4อ
ข�อพระกัรหร4อข�อพระห�ตถึ หม�ยถึ�ง ข�อม4อ
พระปฤษัฏ�งคำหร4อพระขนอง หม�ยถึ�ง หล�ง
พระโสุณี� หม�ยถึ�ง ตะโพกั
พระท์��น��ง หม�ยถึ�ง กั�น
พระอ�ร$ หม�ยถึ�ง ต�นข�
พระเพล� หม�ยถึ�ง ข�หร4อต�กั
พระช�น$ หม�ยถึ�ง เข �
พระชงฆ์ หม�ยถึ�ง แข�ง
หล�งพระชงฆ์ หม�ยถึ�ง น อง
พระบ�ท์ หม�ยถึ�ง เท์��
ข�อพระบ�ท์ หม�ยถึ�ง ข�อเท์��
พระปร�ษัณี�หร4อสุ�นพระบ�ท์ หม�ยถึ�ง สุ�นเท์��
พระฉว� หม�ยถึ�ง ผู้�วหน�ง
พระโลม� หม�ยถึ�ง ขน
พระพ�กัตร หม�ยถึ�ง ใบหน��
พระม�งสุ� แปลว � เน40อ
หมวด้อ�ห�ร
เคำร4�องเสุวย หม�ยถึ�ง ของกั�น
เคำร4�องคำ�ว หม�ยถึ�ง ของคำ�ว
เคำร4�องเคำ�ยง หม�ยถึ�ง ของเคำ�ยง
เคำร4�องว �ง หม�ยถึ�ง ของว �ง
เคำร4�องหว�น หม�ยถึ�ง ของหว�น
พระกัระย�ห�ร หม�ยถึ�ง ข��ว
พระกัระย�ต�ม หม�ยถึ�ง ข��วต�ม
ขนมเสุ�น หม�ยถึ�ง ขนมจ�น
ผู้�กัร� �นอน หม�ยถึ�ง ผู้�กักัระเฉด้
ผู้�กัสุ�มห�ว หม�ยถึ�ง ผู้�กัตบ
ผู้�กัท์อด้ยอด้ หม�ยถึ�ง ผู้�กับ$�ง
ฟั"กัเหล4อง หม�ยถึ�ง ฟั"กัท์อง
ถึ��วเพ�ะ หม�ยถึ�ง ถึ��วงอกั
พร�กัเม2ด้เล2กั หม�ยถึ�ง พร�กัข�0หน�
เห2ด้ปลวกั หม�ยถึ�ง เห2ด้โคำน
เย4�อเคำย หม�ยถึ�ง กัะปH
ปล�ห�ง หม�ยถึ�ง ปล�ช อน
ปล�ใบไม� หม�ยถึ�ง ปล�สุล�ด้
ปล�ย�ว หม�ยถึ�ง ปล�ไหล
ปล�ม�จฉะ หม�ยถึ�ง ปล�ร��
ล�กัไม� หม�ยถึ�ง ผู้ลไม�
กัล�วยเปล4อกับ�งหร4อกัล�วยกัระ หม�ยถึ�ง กัล�วยไข
ผู้ลม�ลละม��ง หม�ยถึ�ง ล�กัตะล�งปล�ง
ผู้ลอ$ล�ด้ หม�ยถึ�ง ล�กัแตงโม
ผู้ลอ�มพว� หม�ยถึ�ง ผู้ลมะม วง
น�ร�จ��ศั�ล หม�ยถึ�ง กัล�วยบวชช�
ขนมด้อกัเหล2กัหร4อขนมท์ร�ย หม�ยถึ�ง ขนมข�0หน�
ขนมสุอด้ไสุ� หม�ยถึ�ง ขนมใสุ ไสุ�
ขนมท์องฟั� หม�ยถึ�ง ขนมต�ล
ขนมบ�วสุ�ว หม�ยถึ�ง ขนมเท์�ยน
พระร�ชด้��ร�สุ หม�ยถึ�ง คำ��พ�ด้
ตร�สุ หม�ยถึ�ง พ�ด้ด้�วย
เสุด้2จพระร�ชด้��เน�น หม�ยถึ�ง เด้�นท์�งไปท์��ไกัล ๆ
เสุด้2จลง หม�ยถึ�ง เด้�นท์�งไปท์��ใกัล� ๆ…
ท์รงพระร�ชน�พนธ หม�ยถึ�ง แต งหน�งสุ4อ
ท์รงพระกั�สุะ หม�ยถึ�ง ไอ
ท์รงพระสุรวล หม�ยถึ�ง ห�วเร�ะ
ท์รงพระปรม�ภ�ไธย หม�ยถึ�ง ลงล�ยม4อช4�อ
ท์รงสุ�มผู้�สุม4อ หม�ยถึ�ง จ�บม4อ
ท์รงพระเกัษัมสุ��ร�ญ่ หม�ยถึ�ง สุ$ขสุบ�ย
ท์รงพระปHน�สุะ หม�ยถึ�ง จ�ม
พระร�ชโองกั�ร หม�ยถึ�ง คำ��สุ� �ง
พระร�โชว�ท์ หม�ยถึ�ง คำ��สุ� �งสุอน
พระร�ชปฏ�สุ�นถึ�ร หม�ยถึ�ง ท์�กัท์�ย
ม�พระร�ชประสุงคำ หม�ยถึ�ง อย�กัได้�
สุรงพระพ�กัตร หม�ยถึ�ง ล��งหน��
ช��ระพระห�ตถึ หม�ยถึ�ง ล��งม4อ
พระร�ชปฏ�สุ�นถึ�ร หม�ยถึ�ง ท์�กัท์�ยปร�ศัร�ย
เสุด้2จประพ�สุ หม�ยถึ�ง ไปเท์��ยว
พระร�ชป$จฉ� หม�ยถึ�ง ถึ�ม
ถึว�ยบ�งคำม หม�ยถึ�ง ไหว�
พระบรมร�ชว�น�จฉ�ย หม�ยถึ�ง ต�ด้สุ�น
ท์อด้พระเนตร หม�ยถึ�ง ด้�
พระร�ชท์�น หม�ยถึ�ง ให�
พระร�ชห�ตถึเลข� หม�ยถึ�ง เข�ยนจด้หม�ย
ท์รงเคำร4�อง หม�ยถึ�ง แต งต�ว
ท์รงพระอ�กัษัร หม�ยถึ�ง เร�ยน เข�ยน อ �น
ประท์�บ หม�ยถึ�ง น��ง
ท์รงย4น หม�ยถึ�ง ย4น
บรรท์ม หม�ยถึ�ง นอน
ท์�0งน�0 สุ��หร�บคำ��ว � พระร�ชโองกั�ร และพระร�โชว�ท์ ห�กัใช�กั�บพระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�วจะม�คำ��ว � "บรม" น��หน��คำ��ว � "ร�ช" เสุมอ
กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ท์��คำวรสุ�งเกัตกั�รใช�คำ��ว � พระ พระบรม พระร�ช” ” “ ” “ ”
“พระ ใช�น��หน��คำ��น�มท์��เป3นอว�ยวะ ของใช� เช นพระช�น$” พระนล�ฏ พระขนง เป3นต�น“พระบรม ใช�เฉพ�ะพระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�ว เช น พระบรม”
ร�โชว�ท์ พระบรมร�ช�น$เคำร�ะห พระปรม�ภ�ไธย เป3นต�น“พระ ร�ช ใช�น��หน��คำ��น�ม แสุด้งว �คำ��น�มน�0นเป3นของ พระมห�”
กัษั�ตร�ย สุมเด้2จพระบรมร�ช�น� สุมเด้2จพระบรมโอรสุ�ธ�ร�ช สุมเด้2จพระเท์พร�ตนร�ชสุ$ด้�ฯ เช นพระร�ชประว�ต� พระร�ช�น$ญ่�ต พระ
ร�ชวโรกั�สุ เป3นต�น
กั�รใช�คำ��ว � ท์รง ม�หล�กั“ ” 3 ประกั�รคำ4อ
น��หน��คำ��น�มสุ�ม�ญ่บ�งคำ��ท์��ให�เป3นกัร�ย�ร�ช�ศั�พท์ได้� เช นท์รงรถึ ท์รงด้นตร� ท์รงช��ง ท์รงเคำร4�อง เป3นต�นน��หน��คำ��กัร�ย�สุ�ม�ญ่ท์��ให�เป3นกัร�ย�ร�ช�ศั�พท์ เช นท์รงว��ง ท์รงเจ�ม ท์รงออกักั��ล�งกั�ย ท์รงใช� เป3นต�นน�� หน��คำ��น�มร�ช�ศั�พท์ท์��ให�เป3นกัร�ย�ร�ช�ศั�พท์ได้� เช นท์รงพระร�ชด้��ร� ท์รงพระอ�กัษัร ท์รงพระด้��เน�น ท์รงพระร�ชน�พนธ เป3นต�นคำ��กัร�ย�ท์��เป3นร�ช�ศั�พท์อย� แล�วไม ใช� ท์รง น��หน�� เช นเสุวย “ ”
เสุด้2จ โปรด้ เป3นต�น
กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ให�ถึ�กัต�องต�มสุ��นวนไท์ย ไม น�ยมเล�ยนแบบสุ��นวนต �งประเท์ศั
ถึ��ม�ต�อนร�บพระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�ว ต�องใช�ว � ประช�ชนม�เฝ่?� ฯ ร�บเสุด้2จ คำ��ว � เฝ่?�ฯร�บเสุด้2จ ย อม�จ�กั เฝ่?�ท์�ลละอองธ$ล�” ” ”
พระบ�ท์ร�บเสุด้2จ ไม ใช�คำ��ว � ถึว�ยกั�รต�อนร�บ” ” ”
คำ��ว � คำนไท์ยม�คำว�มจงร�กัภ�กัด้� หร4อ แสุด้งคำว�มจงร�กัภ�กัด้� ” ” ” ”
ใช�ได้� แต ไม คำวรใช คำ��ว � ถึว�ยคำว�มจงร�กัภ�กัด้�“ ”
กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์ให�ถึ�กัต�องต�มเหต$ผู้ล
คำ��ว � อ�คำ�นต$กัะ ร�ชอ�คำ�นต$กัะ และ พระร�ชอ�คำ�นต$กัะ ใช�“ ” “ ” ” ”
ด้�งน�0 คำ4อให�ด้�เจ��ของบ��นเป3นสุ��คำ�ญ่ เช นแขกัของพระมห�กัษั�ตร�ย ใช�คำ��ว � ร�ช น��หน�� ถึ��ไม ใช แขกัของพระมห�กัษั�ตร�ยกั2ไม ต�อง” ”
ม� ร�ช น��หน��” ”
ใน กั�รถึว�ยสุ��งของแด้ พระบ�ท์สุมเด้2จพระเจ��อย� ห�วถึ��เป3นของเล2กัยกัได้�กั2ใช� ท์�ลเกัล��ฯ ถึว�ย ถึ��เป3นของใหญ่ ยกัไม ได้�ใช� น�อม“ ” “
เกัล�� ฯ ถึว�ย”
คำ��ร�ช�ศั�พท์สุ��หร�บพระสุงฆ์
กั�รเปล��ยนคำ��สุ�ม�ญ่เป3นคำ��ร�ช�ศั�พท์1. เปล��ยนร�กัศั�พท์ เช น ร�บประท์�น เป3น เสุวย2. เต�มคำ��หน��น�มหร4อหล�งน�ม เช น ว�งเป3นพระร�ชว�ง รถึ เป3น รถึพระท์��น� �ง3. เต�มคำ��ว � ท์รง เช น ท์รงง�น ท์รงท์ร�บ ท์รงเห2น ท์รงพระอ�กัษัร
คำ��ศั�พท์ท์��ใช�กั�บภ�กัษั$ - สุ งของให�พระ ใช�ว � ประเคำน - อ�ห�ร ใช�ว � ภ�ตต�ห�ร - จด้หม�ย ใช�ว � ล�ข�ต - กั�น ใช�ว � ฉ�น - นอน ใช�ว � จ��ว�ด้ - อ�บน�0� ใช�ว � สุรงน�0� - สุวด้มนต ใช�ว � เจร�ญ่พระพ$ท์ธมนต - เง�น ใช�ว � ป"จจ�ย - ท์��อย� ใช�ว � กั$ฏ� - ท์��น� �ง ใช�ว � อ�สุนะ - ปEวย ใช�ว � อ�พ�ธ - ต�ย ใช�ว � มรณีภ�พ
กั�รใช�คำ��ร�ช�ศั�พท์เป3นคำ��ท์��ใช�เหม�ะสุมกั�บระด้�บช�0นของบ$คำคำล เช น พระมห�กัษั�ตร�ย และพระร�ชวงศั รวมถึ�ง กัล$ มคำ��ท์��ใช�กั�บพระภ�กัษั$
คำ��น�มร�ช�ศั�พท์ - พระร�ชบ�ด้�, พระชนกั หม�ยถึ�ง พ อ - พระร�ชม�รด้�, พระชนน� หม�ยถึ�ง แม - พระเชษัฐ� หม�ยถึ�ง พ��ช�ย - พระเชษัฐภคำ�น� หม�ยถึ�ง พ��สุ�ว - พระร�ชธ�ด้� หม�ยถึ�ง ล�กัสุ�ว - พระร�ชน�ด้ด้�, พระน�ด้ด้� หม�ยถึ�ง หล�น - พระเนตร, พระจ�กัษั$ หม�ยถึ�ง ต� - พระน�สุ�, พระน�สุ�กั หม�ยถึ�ง จม�กั - พระโอษัฐ หม�ยถึ�ง ป�กั - พระขนง หม�ยถึ�ง คำ�0ว - พระเศั�ยร หม�ยถึ�ง ศั�รษัะ - พระเกัศั� หม�ยถึ�ง ผู้ม - พระพ�กัตร หม�ยถึ�ง ใบหน�� - พระปร�ง หม�ยถึ�ง แกั�ม - พระพ�ห� หม�ยถึ�ง แขน - พระห�ตถึ หม�ยถึ�ง ม4อ - พระบ�ท์ หม�ยถึ�ง เท์�� - ฉลองพระองคำ หม�ยถึ�ง เสุ40อ
คำ��สุรรพน�มร�ช�ศั�พท์ - ข��พระพ$ท์ธเจ�� หม�ยถึ�ง คำ��แท์นต�วเองเม4�อพ�ด้กั�บพระมห�กัษั�ตร�ยและพระบรมวงศัช�0นสุ�ง - ใต�ฝ่E�ละอองธ$ล�พระบ�ท์ หม�ยถึ�ง คำ��แท์นพระมห�กัษั�ตร�ยและพระร�ช�น� - ใต�ฝ่E�ละอองพระบ�ท์ หม�ยถึ�ง คำ��แท์นองคำพระร�ช�น�สุย�มกั$ฎร�ชกั$ม�ร สุย�มกั$ฎร�ชกั$ม�ร� - พระองคำ หม�ยถึ�ง ใช�เม4�อกัล �วถึ�งพระมห�กัษั�ตร�ย และพระบรมร�ชวงศั - พระพ$ท์ธเจ�� หม�ยถึ�ง คำ��ท์��ใช�ข�นร�บเม4�อพ�ด้กั�บพระมห�กัษั�ตร�ย
คำ��กัร�ย�ร�ช�ศั�พท์ - ประสุ�ต� หม�ยถึ�ง คำลอด้ - ท์อด้พระเนตร หม�ยถึ�ง มอง - ประชวร หม�ยถึ�ง เจ2บปEวย - สุวรรคำต หม�ยถึ�ง ต�ย - เสุวย หม�ยถึ�ง กั�น - ประท์�บ หม�ยถึ�ง น��ง - พระร�ชท์�น หม�ยถึ�ง ให� - ตร�สุ หม�ยถึ�ง พ�ด้ - สุรงน�0� หม�ยถึ�ง อ�บน�0� - กัร�0ว หม�ยถึ�ง โกัรธ - โปรด้ หม�ยถึ�ง ร�กั ชอบ
พระภ�กัษั$ท์��เป3นพระร�ชวงศั ใช�ร�ช�ศั�พท์ต�มล��ด้�บช�0นแห งพระร�ชวงศั สุ��หร�บสุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ชเจ��(ท์��เป3นพระร�ชวงศั) ใช�ด้�งน�0
คำ��ข�0นต�น ใช�ว � ขอประท์�นกัร�บท์�ล (กัล �วพระน�มเต2ม)
สุรรพน�มแท์นผู้��พ�ด้ ใช�ว � ข��พระพ$ท์ธเจ�� สุรรพน�มแท์นพระองคำท์ �น ใช�ว � ใต�ฝ่E�พระบ�ท์ คำ��ลงท์��ย ใช�ว � คำวรม�คำวรแล�วแต จะโปรด้เกัล��โปรด้กัระหม อม
สุมเด้2จพระสุ�งฆ์ร�ช ซึ่��งด้��รงต��แหน งสุกัลมห�สุ�งฆ์ปร�ณี�ยกั ใช�ร�ช�ศั�พท์เสุมอพระเจ��วรวงศัเธอ (ท์��ม�ได้�ท์รงกัรม) เช น
คำ��ข�0นต�น ใช�ว � กัร�บท์�ล (กัล �วพระน�มเต2ม)
สุรรพน�มแท์นผู้��พ�ด้ ใช�ว � เกัล��กัระหม อม (สุ��หร�บช�ย), เกัล��กัระหม อมฉ�น(สุ��หร�บหญ่�ง)
สุรรพน�มแท์นพระองคำท์ �น ใช�ว � ฝ่E�พระบ�ท์ คำ��ลงท์��ย ใช�ว � คำวรม�คำวรแล�วแต จะโปรด้
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 1 ท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช� อ�ตม� พระภ�กัษั$ใช�กั�บบ$คำคำลธรรมด้�ท์��เป3นผู้��ใหญ่ หร4อม�ฐ�นะต��แหน งสุ�งในโอกั�สุท์��ไม เป3นท์�งกั�ร อ�ตม�ภ�พ พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระร�ชวงศัต� 0งแต หม อมเจ��ข�0นไป และใช�ในโอกั�สุท์��เป3นท์�งกั�ร เช น กั�รแสุด้งพระธรรมเท์ศัน� เกัล��กัระผู้ม พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระภ�กัษั$ท์��เป3นอ$ป"ชฌ�ยอ�จ�รยหร4อท์��ด้��รงสุมณีศั�กัด้�>สุ�งกัว � ผู้ม,กัระผู้ม พระภ�กัษั$ใช�กั�บพระภ�กัษั$ด้�วยกั�นโด้ยท์��ว ๆ ไป
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 2 ท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช� มห�บพ�ตร พระเจ��แผู้ นด้�น บพ�ตร พระร�ชวงคำ คำ$ณีโยม บ�ด้�, ม�รด้�, ญ่�ต�ผู้��ใหญ่ หร4อผู้��ท์��อ�ว$โสุสุ�ง คำ$ณี,เธอ ใช�กั�บบ$คำคำลท์��วไป
สุรรพน�มบ$ร$ษัท์�� 2 ท์��ฆ์ร�ว�สุใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช� พระคำ$ณีเจ�� ฆ์ร�ว�สุใช�กั�บสุมเด้2จพระร�ช�คำณีะ, รองสุมเด้2จพระร�ช�คำณีะ พระคำ$ณีท์ �น ฆ์ร�ว�สุใช�กั�บพระร�ช�คำณีะช�0นรองลงม� ท์ �น ใช�กั�บพระภ�กัษั$ท์��วไป
คำ��ข�นร�บท์��พระภ�กัษั$ใช�
คำ��ท์��ใช� โอกั�สุท์��ใช� ขอถึว�ยพระพร พระร�ชวงคำ เจร�ญ่พร ฆ์ร�ว�สุท์��วไป คำร�บ,ขอร�บ ใช�กั�บพระภ�กัษั$ด้�วยกั�น
ศั�พท์สุ��หร�บพระภ�กัษั$ท์��พบบ อย
ร�ป = ล�กัษัณีะน�มสุ��หร�บพระภ�กัษั$สุงฆ์ อ�ร�ธน� = ขอเช�ญ่
เจร�ญ่พระพ$ท์ธมนต = สุวด้มนต ภ�ตต�ห�ร = อ�ห�ร
ประเคำน = ยกัของ(ด้�วยม4อ)ให�พระ ฉ�น = กั�น
ถึว�ย = มอบให� เคำร4�องไท์ยธรรม ของถึว�ยพระ, ของท์��บ$ญ่ต �ง ๆ อน$โมท์น� = ย�นด้�ด้�วย
อ�สุนะ, อ�สุนสุงฆ์ = ท์��น� �ง ธรรม�สุน = ท์��แสุด้งธรรม
เสุน�สุนะ = สุถึ�นท์��ท์��ภ�กัษั$ใช� จ��ว�ด้ = นอน
สุรง = อ�บน�0� มรณีภ�พ = ต�ย
ปลงผู้ม = โกันผู้ม กั$ฏ� = เร4อนพ�กัในว�ด้
จ��พรรษั� = อย� ประจ��ว�ด้ อ$ปสุมบท์ = บวช (บวชเป3นพระภ�กัษั$)
บรรพช� = บวช (บวชเป3นสุ�มเณีร) ล�สุ�กัข� = สุ�กั
คำ�ล�นเภสุ�ช = ย�ร�กัษั�
โรคำ ล�ข�ต = จด้หม�ย
คำรองผู้�� = แต งต�ว ถึว�ยอด้�เรกั = กัล �วบท์อวยพรพระมห�กัษั�ตร�ย
บ�ณีฑบ�ต = ร�บของใสุ บ�ตร ปลงอ�บ�ต� = แจ�งคำว�มผู้�ด้ให�ท์ร�บ
ป"จจ�ย =
เง�น ท์��ว�ตร = สุวด้มนต
เผู้ด้�ยงสุงฆ์ = แจ�งให�สุงฆ์ท์ร�บ สุ$ผู้�� = ซึ่�กัผู้��, ย�อมผู้��
อ�พ�ธ = ปEวย
หมัวดคํ�าท์��ใช�กั�บพระสงฆ์
หมวด้สุ�ตว และเบ2ด้เตล2ด้
กัระบ4อ คำว�ย
กัล�วยสุ�0น กัล�วยกั$
กัล�วยเปล4อกับ�ง, กัล�วยกัะ กัล�วยไข
ขนมด้อกัเหล2กั, ขนมท์ร�ย ขนมข�0หน�
ขนมสุอด้ไสุ� ขนมใสุ ไสุ�
ข��วเสุวย ข��ว หร4อเร�ยกัว � พระกัระย�
โคำ ว�ว
เคำร4�องเคำ�ยง เคำร4�องจ�0ม เคำร4�องเนม
เคำร4�องคำ�ว, เคำร4�องต�นคำ�ว ของคำ�ว, อ�ห�รคำ�ว
เคำร4�องหว�น, เคำร4�องต�นหว�น ของหว�น, อ�ห�รหว�น
เคำร4�องว �ง ของว �ง, อ�ห�รว �ง
เคำร4�องเสุวย, เคำร4�องต�น, พระกัระย�ห�ร ของกั�น
จ�ตรจ�ล, จ�ตรจ$ล เต �
เจ2ด้ประกั�ร เจ2ด้อย �ง
ช��งนรกั�ร ช��งสุ�ด้อ (ช��งพล�ยม�ง�สุ�0น)
ช�ลล$กัะ, ช�ลล$กั� ปล�ง
ช��ง 2 ช��ง, ช��ง 2 เช4อกั ช��ง 2 ต�ว
ด้อกัขจร ด้อกัสุล�ด้
ด้อกัซึ่ อนกัล��น ด้อกัซึ่ อนช��
ด้อกัถึ�นว�ฬ�ร ด้อกันมแมว
ด้อกัท์อด้ยอด้ ด้อกัผู้�กับ$�ง
ด้อกัมณีฑ�ข�ว ด้อกัย��ห$บ
ด้อกัสุ�มห�ว ด้อกัผู้�กัตบ
ด้อกัเหล2กั ด้อกัข�0เหล2กั
ตกัล�กั ออกัล�กั (สุ��หร�บสุ�ตว)
ต�นจะเกัรง ต�นเหง4อกัปล�หมอ
ต�นป�ร�ฉ�ตร, ต�นป�ร�ช�ต� ต�นท์องกัว�ว, ต�นท์องหล�ง
ต�นหน�มรอบข�อ ต�นพ$งด้อ
ต�นอเนกัคำ$ณี ต�นต��แย
ต�องพระร�ชอ�ญ่� ต�องโท์ษั
เถึ�ศั�รษัะว�นร เถึ�ห�วล�ง
เถึ�กัะพ�งโหม เถึ�ต�ด้หม�ต�ด้หม�
ถึ �ยม�ล สุ�ตวข�0 เช น นกัถึ �ยม�ล
ถึ��วเพ�ะ ถึ��วงอกั
เถึ�ม$�ย เถึ�หม�ม$�ย
น�งเกั�ง อ�เกั�ง
น�งเล�0ง อ�เล�0ง
น�งเห2น อ�เห2น
บ�งช�โพ�น บ�งช�หน
บ�งน�งร�� บ�งอ�ร��
ปล�ห�ง ปล�ช อน
ปล�ใบไม� ปล�สุล�ด้
ปล�ย�ว ปล�ไหล
ปล�ม�จฉะ ปล�ร��
ปล�ล�0นสุ$น�ข ปล�ล�0นหม�
ปล�กักัล�วย ห�วปล�
ผู้ล ล�กั (ใช�เร�ยกัล�กัไม�ท์�0งปวง)
ผู้ลม�ลกั� ล�กัข�0กั�
ผู้ลม�ลละม��ง ล�กัตะล�งปล�ง
ผู้ลน�งน�น ล�กัอ�น�น
ผู้ลอ$ล�ด้ ล�กัแตงโม
ผู้�กัสุ�มห�ว ผู้�กัตบ
ผู้�กัท์อด้ยอด้ ผู้�กับ$�ง
ผู้�กัร� �นอน ผู้�กักัระเฉด้
ผู้�กัไผู้ , ผู้�กัไห ผู้�กัปล�บ
ผู้�กัน�งร�0น ผู้�กัอ�ร�0น
พระยอด้ ฝ่K เช น ประชวรพระยอด้ เจ2บเป3นฝ่K
พระกัระย�เสุวย, พระกัระย� ข��ว
พระกัระย�ต�ม ข��วต�ม
พระกัระย�ต�ง ข��วต�ง
พระสุ$ธ�รสุ น�0�ด้4�ม, เคำร4�องด้4�ม
ฟัอง ไข เช น ฟัองไกั ฟัองจ�0งจกั
ฟั"กัเหล4อง ฟั"กัท์อง
ม$สุ�กัะ หน�
ม�ล ข�0ของสุ�ตว
ม�ลด้�น ข�0ด้�น
มะเข4อเผู้� มะเข4อกัะห��แพะ
เย4�อเคำย กัะปH
ร�กัด้�น ไสุ�เด้4อน
โรคำกัล�กั ข�0กัล�กั
โรคำเกัล40อน ข�0เกัล40อน
โรคำเร40อน ข�0เร40อน
ล��นท์ม ด้อกัล��นท์ม
ศั�ล� ห�น
สุ$กัร หม�
สุ$น�ข หม�
เห2ด้ปลวกั เห2ด้โคำน
หอยน�งรม หอยอ�รม
http://blog.eduzones.com/poonpreecha/81332
http://hilight.kapook.com/view/97801
http://www.rakjung.com/thai-no131.html
http://info.muslimthaipost.com/main/index.php?page=sub&category=26&id=18741#
http://blog.eduzones.com/jipatar/85951