บทท�� 7 ระบบโครงร�าง

Skeleton system

Skeleton system

นั�กศึ�กษาจะได้�เร�ยนัร��เก��ยวก�บส่�วนัประกอบของระบบโครงร�าง

ในัร�างกาย ความส่!าค�ญของกระด้�กท��เป#นัระบบโครงร�างท��ส่!าค�ญ

ส่�วนัประกอบของกระด้�ก การแบ�งประเภทกระด้�กตามร�ปร�าง การ

แบ�งประเภทของกระด้�กโครงร�างในัร�างกาย หนั�าท��ของกระด้�กรวมท�(งส่�วนัประกอบของกระด้�กอ�อนั และข�อต�อต�างๆ ในั

ร�างกาย

ระบบโครงร�าง (Skeleton system)เป#นัระบบท��ท!าให�เก+ด้ร�ปร�างของร�างกายส่�ตว, ประกอบด้�วย

กระด้�ก (bone) กระด้�กอ�อนั (cartilage) ข�อต�อต�างๆ (joints)ว+ชาท��ศึ�กษาเก��ยวก�บกระด้�ก ค.อ osteology ว+ชาท��ศึ�กษาเก��ยวก�บกระด้�กอ�อนั ค.อ chondrology ว+ชาท��ศึ�กษาเก��ยวก�บข�อต�อต�างๆในัร�างกาย ค.อ artropology

กระด้�กกระด้�ก เป#นัเนั.(อเย.�อเก��ยวพั�นัชนั+ด้พั+เศึษท��ม�ความแข0งแรง เนั.�องจาก intercellular substance เป#นัส่�วนัของของแข0งท��เก+ด้จากการเกาะต�วก�นัของธาต2แคลเซี�ยม

เนั.(อกระด้�กส่�วนัใหญ�ประกอบด้�วย :- ธาต2แคลเซี��ยมในัร�ปแคลเซี��ยมฟอส่เฟท ร�อยละ 85 และแคลเซี�ยมคาร,บอเนัทร�อยละ 10 ท��เหล.อ

ค.อส่ารอ+นัทร�ย,

หนั�าท��ของกระด้�กห�อห2�มและป6องก�นัอ�นัตรายให�แก�อว�ยวะภายในั

ท!าให�เก+ด้โครงร�าง เป#นัท��ย�ด้เกาะของกล�ามเนั.(อโครงร�าง เป#นัแหล�งส่ะส่มแร�ธาต2ชนั+ด้ต�างๆ เช�นั แคลเซี��ยม

เป#นัแหล�งส่ร�างเม0ด้เล.อด้

โครงกระด้�กในัส่2กร

vertebrate

skull

ribsscapular

coccygeal

lumbarsac

rum

femur

humorous

radiusulnacapus

tibia fib

ular

tasal

กระด้�กโครงร�างในัโค

vertebrateat

las

skull

ribs

sternum

femur

coccygeal

metatarsal

การแบ�งประเภทของกระด้�กการแบ�งประเภทตามล�กษณะการเจร+ญเต+บโต1 . กระด้�กท��เจร+ญเต+บโตมาจากเนั.(อเย.�อ

แผ่�นับางๆ (Membranous bone ) เช�นั กระด้�กซี��โครง กะโหลกศึ�รษะ2 . กระด้�กท��เจร+ญเต+บโตมาจากกระด้�ก

อ�อนั (Cartilaginous bone) เช�นักระด้�กขาหนั�าและขาหล�ง

การแบ�งประเภทของกระด้�กการแบ�งประเภทตามล�กษณะความแนั�นัของเนั.(อ

กระด้�ก1 . กระด้�กชนั+ด้เนั.(อแนั�นั (Compact

bone) เป#นักระด้�กท��พับท��ต�วกระด้�ก(shaft) ของกระด้�กยาวและขอบของกระด้�กแบนัและกระด้�กส่�(นั2 . กระด้�กชนั+ด้เนั.(อพัร2นัคล�ายฟองนั!(า

(Spongy bone) เป#นักระด้�กท��ม�ร�พัร2นัและโปร�ง พับตามปลายบนัและปลายล�างของกระด้�กยาวและกระด้�กแบนั

กระด้�กชนั+ด้เนั.(อพัร2นั

PeriosteumCompact

BoneOsteoblast

Red Bone Marrow

OsteoclastOsteocyte

Outer Table

Diploe

Inner table

Osteogenic layer

Fibrous layerPerio

steum

กระด้�กชนั+ด้เนั.(อแนั�นั

การแบ�งกระด้�กตามล�กษณะร�ปร�างภายนัอก

1 . กระด้�กยาว (Long bone) เช�นั กระด้�กขาหนั�า (radiusradius ) และขาหล�ง(femurfemur ) ประกอบด้�วยต�วกระด้�ก(shaft) และม�ปลายกระด้�กท�(งส่องข�าง(epiphysis)2 . กระด้�กส่�(นั (Short bone) ม�ร�ปร�างคล�ายส่��เหล��ยมล�กเต9า เช�นั กระด้�กข�อเท�าขาหนั�า (carpuscarpus ) และขาหล�ง (tarsustarsusหร.อ hockhock)

การแบ�งกระด้�กตามล�กษณะร�ปร�างภายนัอก3 . กระด้�กแบนั (Flat bone) เป#นักระด้�กท��ม�ล�กษณะแบนัประกอบด้�วยแผ่�นักระด้�กเนั.(อแนั�นั

2 แผ่�นั ม�กระด้�กคล�ายฟองนั!(าแทรกอย�ตรงกลาง เช�นั กระด้�กซี��โครง (ribrib ) และกระด้�กกะโหลกศึ�รษะ (skullskull)4 . กระด้�กท��ม�ล�กษณะคล�ายเมล0ด้งา (Sesamoid bone) เป#นักระด้�กท��พับตามข�อต�อต�างๆ เช�นั กระด้�กส่ะบ�าห�วเข�า (patellapatella หร.อ knee boneknee bone)

การแบ�งกระด้�กตามล�กษณะร�ปร�างภายนัอก5 . กระด้�กท��ม�โพัรงอากาศึ (Sinus ) อย��ภายในั เร�ยกว�า Pneumatics bone เช�นั frontal bone ท��กะโหลกศึ�รษะ6 . กระด้�กท��ม�ร�ปร�างไม�แนั�นัอนั (Irregular bone) เป#นักระด้�กท��ไม�ส่ามารถจ�ด้เข�ากล2�มใด้กล2�มหนั��งได้� ม�กอย��ตามแนัวแกนักลางของล!าต�ว อาจม�เป#นัค��ก0ได้� เช�นักระด้�กส่�นัหล�ง

การแบ�งประเภทของกระด้�กโครงร�างกระด้�กโครงร�างของส่�ตว,เล�(ยง แบ�งเป#นั 3 ประเภท

ค.อ- กระด้�กโครงร�างส่�วนัแกนั (axial axial skeletonskeleton)- กระด้�กโครงร�างส่�วนัรยางค, (appendicular skeletonappendicular skeleton)- กระด้�กโครงร�างท��เจร+ญอย��ในัเนั.(อเย.�อของอว�ยวะบางแห�ง (visceralvisceral skeletonskeleton หร.อ splanchnic skeletonsplanchnic skeleton)

กระด้�กโครงร�างส่�วนัแกนั กระด้�กโครงร�างส่�วนัแกนั ค.อกระด้�กท��อย��

ตามแนัวแกนักลางของล!าต�ว ประกอบด้�วย

1. กระด้�กกะโหลกศึ�รษะ (skullskull) 2.กระด้�กส่�นัหล�ง (vertebratevertebrate ) และ

กระด้�กซี��โครง (ribrib)ม�หนั�าท��ค!(าจ2นัให�เก+ด้เป#นัโครงร�าง และ

ป6องก�นัอว�ยวะภายในั

กระด้�กกะโหลกศึ�รษะกระด้�กกะโหลกศึ�รษะ ประกอบด้�วย1 . กระด้�กท��ห2�มส่มอง (cranial bonecranial bone )ม�กระด้�กแบนัขนัาด้ใหญ� 7-8 ช+(นั หนั�าท��ป6องก�นัอ�นัตรายให�ส่มอง2 . กระด้�กท��เป#นัส่�วนัประกอบของหนั�า (facial bonefacial bone ) เป#นักระด้�กท��เก+ด้จากกระด้�กหลายช+(นัมาเร�ยงซี�อนัต�วก�นั

กระด้�กส่�นัหล�ง (vertebrate) แบ�งออกได้�เป#นั 5 ส่�วนัค.อ1 . กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัคอ (cervical vertebratecervical vertebrate)2 . กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัอก (thoracic vertebratethoracic vertebrate)3 . กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัเอว (lumbar vertebratelumbar vertebrate)4 . กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัส่ะโพัก หร.อเช+งกรานั (sacral sacral vertebratevertebrate)5 . กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัหาง (coccygeal coccygeal vertebratevertebrate)

กระด้�กส่�นัหล�งชนั+ด้ของส่�ตว, กระด้�กส่�นัหล�ง

โค C7, T13, L6, S5, Cy 18-20ม�า C7, T18, L6, S5, Cy 15-20แกะ C7, T13, L6-10, S4, Cy 16-18แพัะ C7, T13, L7, S7, Cy 12ส่2กร C7, T14-15, L6, S4, Cy 20-23ไก� C14, T7, LS14, Cy 6

กระด้�กส่�นัหล�ง (2)

กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัคอ (Cervical vertebrate หร.อกระด้�กคอ (Neck bone) ม�ล�กษณะต�างจากกระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัอ.�นัค.อส่�วนั articular processarticular process เจร+ญด้�มาก แต�ส่�วนัของ transverse processtransverse process และ spinous processspinous process เจร+ญเต+บโตนั�อยมาก ท!าให�กระด้�กคอเคล.�อนัไหวได้�ด้�

กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัอกกระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัอก(thoracic

vertebrate) ม�ต�วกระด้�กส่�(นั ม�ส่�วนัปลายของกระด้�กซี��โครงมาเกาะอย�� ส่�วนั spinous processspinous process เจร+ญด้� โด้ยเฉพัาะท��กระด้�กส่�นัหล�งบร+เวณไหล� ในัโคท!าให�เก+ด้ส่�วนัโหนัก (witherwither ) ส่�วนั spinous spinous processprocess จะม�ความยาวลด้ลงเร.�อยๆ นั�บจากส่�วนัอกไปทางท�าย

กระด้�กส่�นัหล�ง 3กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัเอว(Lumbra vertebrate) ม�ส่�วนั spinous processspinous process ส่�(นั ม�การเอ�ยงไปทางด้�านัหนั�าเล0กนั�อย ม�ขนัาด้ใหญ� และแบนักระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัส่ะโพัก(Sacral vertebrate) ม�จ!านัวนักระด้�กและร�ปร�างท��แตกต�างก�นัไปตามชนั+ด้ของส่�ตว, กระด้�กจะม�การเช.�อมต�อก�นัเป#นัช+(นัใหญ� เร�ยกว�า กระด้�กส่ะโพัก(sacrumsacrum ) ด้�านัหนั�าต�อก�บ lumbarlumbar ด้�านัท�ายต�อก�บกระด้�กหางช+(นัท�� 1

กระด้�กส่�นัหล�ง 4( )

กระด้�กส่�นัหล�งส่�วนัหาง หร.อกระด้�กหาง(coccygeal vertebrate) ร�ปร�างแตกต�างก�นัไป แต�จะม�ขนัาด้เล0กลงไปเร.�อยๆตามร�ปร�างของหาง

กระด้�กซี��โครง และกระด้�กอก (Rib and Sternum)

กระด้�กซี��โครงเป#นักระด้�กแบนัม�อย��เป#นัค�� อย��ระหว�างกระด้�กส่�นัหล�งและกระด้�กอกตรงกระด้�กอ�อนั (costal cartilagecostal cartilage )การเช.�อมต�อระหว�างกระด้�กอก และกระด้�กซี��โครงผ่�านักระด้�กอ�อนั costal costal cartilagecartilage ท!าให�เก+ด้เป#นัส่�วนัช�องอก thoracic cavitythoracic cavity

Costal cartilage

Thoracic cartilage

กระด้�กรยางค,ส่�วนัหนั�า (Fore limb) กระด้�กส่ะบ�ก (scapularscapular ) ม�ร�ปร�างคล�ายใบพัาย กระด้�กต�นัขาหนั�า (arm bonearm bone หร.อ humeroushumerous) กระด้�กปลายขาหนั�า (fore armfore arm หร.อ radiusradius และ

ulnaulna) กระด้�กข�อขาหนั�า (carpuscarpus) กระด้�กฝ่=าเท�าหนั�า (metacarpal bonemetacarpal bone หร.อ

cannon bonecannon bone) กระด้�กนั+(วเท�า (digitsdigits หร.อ toe fingertoe finger)

กระด้�กรยางค,หล�ง (Hind limb)

1. Hip boneHip bone ม�กระด้�ก 3 ช+(นัมาต�อก�นัค.อ ischiumischium, iliumilium และ pubispubis

2.2. กระด้�กต�นัขาหล�ง (femurfemur) 3.กระด้�กแข�ง (tibiatibia ) และกระด้�กนั�อง

(fibularfibular) 4.กระด้�กข�อเท�าหล�ง (tarsustarsus หร.อ hockhock) 5. กระด้�กฝ่=าเท�าหล�ง (metatarsusmetatarsus) 6. กระด้�กนั+(วเท�า (digitsdigits)

กายว+ภาคของกระด้�กยาว- ประกอบด้�วย ต�วกระด้�ก (shaft หร.อ diaphysis) - ปลายกระด้�กท�(งส่องข�างเร�ยกว�า epiphysisepiphysis ม� แนัวกระด้�กอ�อนั เร�ยกว�า epiphyseal epiphyseal plateplate หร.อ epiphyseal cartilageepiphyseal cartilage - ปลายกระด้�กท�(งส่องข�างห�อห2�มด้�วยกระด้�กอ�อนั (articular cartilagearticular cartilage ) เป#นัส่�วนัปลายกระด้�กท��จะเก+ด้เป#นัข�อต�อ

กายว+ภาคของกระด้�กยาว

ต�วกระด้�กห2�มด้�วยเย.�อบางๆ เร�ยกว�า periosteumperiosteum เม.�อผ่�ากระด้�กยาวตามทางยาวจะพับโพัรงกระด้�ก (medullary cavity) ท��บ2ด้�วยเย.�อบ2เร�ยกว�า endosteumendosteum ในัโพัรงกระด้�กม� ไขกระด้�ก (bone marrow) ส่ร�างเซีลล,เม0ด้เล.อด้ชนั+ด้ต�างๆ

กายว+ภาคของกระด้�กยาว

จ2ลว+ภาคของกระด้�กเม.�อนั!ากระด้�กยาวมาต�ด้ออกเป#นัช+(นัเล0กๆบางๆ นั!าไปส่�องกล�องจลทรรศึนั, จะเห0นัว�าเนั.(อกระด้�กจะม�ร�เล0กๆ กระจายอย��ท��วไปเร�ยกว�า haversian canalhaversian canal ร�นั�(เป#นัทางผ่�านัของเส่�นัเล.อด้ เส่�นันั!(าเหล.อง และเส่�นัประส่าทมาหล�อเล�(ยงกระด้�ก

จ2ลว+ภาคของกระด้�ก- แต�ละ haversian canalhaversian canal จะม�วง (lamellalamella ) ล�อมรอบอย�� บนัวงม�แอ�ง(lacuna ) แทรกอย�� ในัแอ�งม�เซีลล,กระด้�ก (osteocyteosteocyte ) ฝ่>งอย��ข�างในั - วงท��ล�อมรอบร�(ท�อ ) haversian canalhaversian canal จะเร�ยงซี�อนัก�นัหลายช�(นัเป#นัวงเร�ยงซี�อนัก�นั เร�ยกว�าhaversian systemhaversian system หร.อ osteonosteon - ท�อเล0กๆ ท��เช.�อมต�อระหว�างแอ�ง หร.อ(lacunalacuna ) เร�ยกว�า canaliculicanaliculi

Canaliculi

Canaliculi

กระด้�ก- เส่�นัเล.อด้ฝ่อยท��มาหล�อเล�(ยงกระด้�กท!าหนั�าท��เป#นัแหล�งอาหาร ออกซี+เจนัและร�บของเส่�ยจากเซีลล,กระด้�กท��อย��ภายในัแอ�ง - ช�องทางท�� haversian canal haversian canal ต+ด้ต�อก�บโพัรงกระด้�ก และภายนัอกกระด้�ก เร�ยกว�า Volkmann's canalVolkmann's canal

กระด้�กกระด้�กเป#นัเนั.(อเย.�อเก��ยวพั�นัชนั+ด้พั+เศึษ ประกอบด้�วยเซีลล,กระด้�ก (bonecellbonecell ) และส่ารประกอบท��อย��ระหว�างเซีลล,กระด้�ก (bone bone matrixmatrix)เซีลล,กระด้�กม� 3 ชนั+ด้ ค.อ osteoblastosteoblast ,osteoclastosteoclast และ osteocyteosteocyteส่ารประกอบท��อย��ระหว�างกระด้�ก ค.อ ส่ารอ+นัทร�ย, และอนั+นัทร�ย,รวมท�(งเล.อด้ และนั!(าเหล.อง

กระด้�กอ�อนั เป#นัเนั.(อเย.�อเก��ยวพั�นัชนั+ด้พั+เศึษ ท��ม�ความแข0งแรง

แต�บ+ด้งอได้� ประกอบด้�วย เซีลล,กระด้�กอ�อนั (chondrocyte)

และ extracellular matrix ท��ปะกอบด้�วย collagen และ elastin

แบ�งประเภทของกระด้�กอ�อนัตามเส่�นัใยท��ประกอบค.อ1. Hyaline cartilage2. Elastic cartilage3. Fibrous cartilage

ข�อต�อ (joints)

ข�อต�อ (Joints) เป#นัส่�วนัของร�างกายท��เก+ด้ข�(นัตรงบร+เวณท��กระด้�กมาต�อก�นั หร.อกระด้�กมาต�อก�บกระด้�กอ�อนั หนั�าท�� ประส่านัให�เอ0นัย�ด้ต+ด้ก�บกระด้�ก ม�ส่�วนัในัการท!าให�เก+ด้เป#นัร�ปร�าง

ประเภทของข�อต�อแบ�งข�อต�อตามการเคล.�อนัไหวเป#นั 3 กล2�ม ค.อ1. Synarthrose joint ข�อต�อท��เคล.�อนัไหวไม�ได้�2. Amphearthrose joint ข�อต�อท��เคล.�อนัไหวได้�เล0กนั�อย3. Diarthrose joint ข�อต�อท��เคล.�อนัไหวได้�ด้�

ข�อต�อ (joints)

การเคล.�อนัไหวของข�อต�อท��ม�การเคล.�อนัไหวอย�างอ+ส่ระ ม�หลายแบบเช�นั การเคล.�อนัไหวไปข�างหนั�า ไปข�างหล�ง (glidinggliding ) การงอข�อต�อ (flexionflexion)และการย.ด้ข�อต�อ (extensionextension )การแบ�งประเภทของข�อต�อตามล�กษณะการย�ด้ต�อก�นัของหนั�ากระด้�กแบ�งเป#นั 3 ชนั+ด้ค.อ1. Fibrous joint2. Cartilaginous joint 3. Synovial joint