บทท 7การเขยนบทรอยกรองอาจารยมลลกา ผองแผว

หลกและวธการเเตงบทรอยกรองรอยกรองเปนมรดกทางภาษาทคนไทยควรภาคภมใจ และอนรกษไวรอยกรองม

ลกษณะบงคบทเรยกวา "ฉนทลกษณ" มความเเตกตางกนตามลกษณะของรอยกรองทง ๕ ประเภท ไดแก โคลง ฉนท กาพย กลอน และราย

ลกษณะบงคบของบทรอยกรองลกษณะบงคบของบทรอยกรอง ม 9 ประการ ดงน

พยางค คณะสมผสค าคร-ลห

ค าเอก ค าโทค าเปน ค าตาย เสยงวรรณยกต ค าน า

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค คอ เสยงทเปลงออกมา 1 ครง จะมความหมาย หรอไมมความหมายกได

พยางค เกดจากการเปลงเสยงพยญชนะเสยงสระและเสยงวรรณยกตตามกนออกมาอยางกระชนชด จนฟงดเหมอนกบเปลงเสยงออกมาในครงเดยวกน ซงเรยกวา การประสมเสยงในภาษา เสยงทเกดจากการประสมเสยง จงเรยกวา พยางค

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค (ตอ)

พระยาอปกตศลปสาร (๒๕๓๓ : ๑๘) กลาววา “ถอยค าทเราใชพดกนนน บางทกเปลงเสยงออกครงเดยว บางทกหลายครง เสยงทเปลงออกมาครงหนงๆ นน ทานเรยกวา “พยางค” คอ สวนของค าพด”

กาญจนา นาคสกล (๒๕๒๐ : ๑๐๔) กลาววา “พยางคจงหมายถง จ านวนเสยงทดงเดน ซงปรากฏในกลมเสยงทเรยงเปนค าพดเสยงอนๆ ทอยขางเคยงกจะประกอบเขาเปนสวนของพยางค… โดยปกตเสยงสระเปนเสยงทมลกษณะประจ าตว เปนเสยงกองทดงกวาเสยงอน ฉะนนเสยงสระจงมกจะเปนเสยงท าใหเกดพยางค”

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)1. พยางค (ตอ)

จากค าอธบายความหมายของพยางคดงกลาว สรปไดวาพยางคคอ เสยงทเปลงออกมาครงหนงๆ

ซงมเสยงสระเปนเสยงทดงเดน ๑ เสยง และเสยงทอยขางเคยงอยางนอย ๒ เสยง ไดแก เสยงพยญชนะและ

เสยงวรรณยกตพยางคอาจจะเปนค ากไดถาพยางคนนมความหมายดงตวอยางตอไปน

นา ม 1 พยางค 1 ค านาท ม 2 พยางค 1 ค านาฬกา ม 3 พยางค 1 ค า ฯลฯ

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)2. คณะ คอ ขอก าหนดของบทรอยกรองแตละประเภทวาจะตองมจ านวนค า จ านวนวรรค จ านวนบาท และจ านวนบทเทาหมด เชนกลอนแปด

1 บท ม 2 บาท1 บาท ม 2 วรรค1 วรรค ม 8 ค า (อาจม 7-9 ค ากได)

กาพยยาน1 บท ม 2 บาท1 บาท ม 2 วรรควรรคหนาม 5 ค า วรรคหลงม 6 ค า

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)2. คณะ (ตอ)ตวอยาง กลอนเเปด

ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจตเเมพดชวตวตายท าลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

สนทรภ

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส คอ ลกษณะบงคบใหใชค าคลองจองกนม 4 ชนด ไดแก

1. สมผสสระ คอ ค าทใชสระคลองจองเปฯเสยงเดยวกน และถามตวสะกดมาตราเดยวกน เชน

สระอา มา-จา-ฝา-หา-ปาสระโอะ สะกดแมกน จน-คน-ฝน-หน-ปนสระอา สะกดเเมเกย กราย-ชาย-ลาย-หาย-อาย

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)

2. สมผสพยญชนะหรอสมผสอกษร คอ ค าทใชพยญชนะตนตวเดยวหรอเสยงเดยวกน โดยไมค านงถงตวสะกด

เชน จ - จต ใจ จด จอด แจวด - เดก ดน ดก ดม ดาวน - นก นอน แนบ น า นง

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)

3. สมผสนอก คอ สมผสบงคบของรอยกรองทกประเภท เปนค าทมเสยงคลองจองจากวรรคหนง ใชเเตสมผสสระไมใชสมผสอกษร เชน

มาถงบางธรณทวโศก ยามวโยคยากใจใหสะอนโอสธาหนาเเนนเปนแผนพน ถงสหมนสองเเสนทงเเดนไตรเมอเคราะหรายกายเรากเทาน ไมมทพสธาจะอาศยลวนหนามเหนบเจบเเสบคบเเคบใจ เหมอนนกไรรงเรอยเอกา ฯ

สนทรภ

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)3. สมผส (ตอ)

4. สมผสใน คอ ค าทมเสยงสระหรอเสยงพยญชนะคลองจองในวรรคเดยวกน ท าใหบทรอยกรองไพเราะ เชน

จกจนเเจวเเววหวดจงหรดหรง ปแกวตรงตรบเสยงส าเนยงหนาวยงเยนฉ าน าคางลงพราวพราว พระพายผาวพดไหวทกใบโพธ

สนทรภสมผสสระ เเจว-แวว, หวด-หรด, เสยง-เนยง,

ฉ า-น า, ไหว-ใบสมผสอกษร จก-จน-เเจว, หวด-หรง, ยง-เยน,

พราว-พราว

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห คอ ค าททเสยงหนกและเสยงเบา บงคบใชในบทรอยกรองประเภทฉนทค าคร ม 3 ลกษณะ ดงน

1. ค าทประสมดวยสระเสยงยาวในเเม ก กา เชน เเมจา ฟาใส2. ค าทมตวสะกด เชน เดกนอย เขยนอาน3. ค าทประสมดวย อ า ไอ ใอ เอา เชน ข า ได ให เขา

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห (ตอ)ค าลห คอ ค าทประสมดวยสระเสยงสนในเเม ก กา เชน

กระทะ กะท ปะท สต อร กระบะ ขยะ

ตวอยาง ค าประพนธทบงคบคร ลห

เเสงสรยสาดสองเเสง จรสเเจงจรญตาเทยนทองสองทาบฟา ประโลมหลาภรมยชมชวนคดใหไตรตรอง นราผอง ณ ยามตรมตกอบทกขทบถม บ ฝงจมเสมอไป

ศกดศร แยมนดดา

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)4. ค าคร-ลห (ตอ)ค าลห คอ ค าทประสมดวยสระเสยงสนในเเม ก กา เชน

กระทะ กะท ปะท สต อร กระบะ ขยะ

ตวอยาง ค าประพนธทบงคบคร ลห

เเสงสรยสาดสองเเสง จรสเเจงจรญตาเทยนทองสองทาบฟา ประโลมหลาภรมยชมชวนคดใหไตรตรอง นราผอง ณ ยามตรมตกอบทกขทบถม บ ฝงจมเสมอไป

ศกดศร แยมนดดา

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)5. ค าเอก ค าโท คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตเอกและโท ในต าแหนงทก าหนดไวในบทรอยกรองประเภทโคลง และราย

- ค าเอก คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตเอก- ค าโท คอ ค าหรอพยางคทมรปวรรณยกตโท

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)6. ค าเปน ค าตาย เปนลกษณะบงคบทใชในการเเตงโคลง และราย โดยเฉพาะโคลงสสภาพ

ค าเปน ม 3 ลกษณะ คอ 1. ค าหรอพยางคทประสมสระเสยงยาวในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราเเม กง กน กม เกย เกอว3. ค าทประสมดวยสระ อ า ไอ ใอ เอา

ค าตาย ม ๒ ลกษณะ คอ1. ค าทประสมสระเสยงสนในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)7. ค าเปน ค าตาย เปนลกษณะบงคบทใชในการเเตงโคลง และราย โดยเฉพาะโคลงสสภาพ

ค าเปน ม 3 ลกษณะ คอ 1. ค าหรอพยางคทประสมสระเสยงยาวในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราเเม กง กน กม เกย เกอว3. ค าทประสมดวยสระ อ า ไอ ใอ เอา

ค าตาย ม ๒ ลกษณะ คอ1. ค าทประสมสระเสยงสนในเเม ก กา2. ค าทมตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)8. เสยงวรรณยกต คอ เสยงสามญ เสยงเอก เสยงโท เสยงตร และเสยงจตวา ในการเขยนกลอนตองรวาค าทายวรรคใดนยมใชหรอไมนยมใชเสยงวรรณยกตใด ส าหรบโคลงสสภาพมการบงคบเอกโทดวย เชน

เดนไพรชมหมไม มากมพกผอนอารมณด ใชนอยบฟผากลมรมณย เเสนชนยามบายตะวนคลอย รมแทราวไพร

จตภม วงษแกว

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)9. ค าน า คอ ค าขนตนส าหรบรอยกรองบางประเภท

กลอนบทละคร ค าวา เมอนน บดนนตวอยาง บดนนพระยาเภกพยกษ

เหนพระองคทรงโศกโศกกลอนดอกสรอย ค าวาเอย (เปนค าท ๒ ของวรรคเเรก)

ตวอยาง เดกเอยเดกนอยความรเรายงดอยเรงศกษา

ลกษณะบงคบของบทรอยกรอง (ตอ)9. ค าน า (ตอ)

กลอนเสภา ค าวา ครานนตวอยาง ครานนทานยายทองประศร

กบยายปลยายเปลอยเคหานทานค ากลอน ไมบงคบ

จบการบรรยาย บทท 7 บทรอยกรอง