สารบญ

ประวตและความสาคญของทเรยน สถานการณการผลตและการตลาดทเรยน พนธทเรยน การปลกและการดแลรกษาทเรยน การจดการนาและปยในทเรยน โรคทเรยนและการปองกนกาจด แมลงและไรศตรทเรยน การขยายพนธทเรยน การตรวจสอบความแก การเกบเกยว และมาตรฐานคณภาพทเรยน การแปรรปทเรยนเพออตสาหกรรม การจดการทเรยนคณภาพเพอการสงออก การผลตทเรยนกอนฤดใหมคณภาพ ความสาเรจในการทาสวนทเรยนคณภาพ บรรณานกรม

ประวตและความสาคญของทเรยน ศนยวจยพชสวนจนทบร

ประวตความเปนมาของการปลกทเรยนในประเทศไทย ทเรยน (Durian) มชอวทยาศาสตรวา Durio zibethinus Murr อยในวงศ (Family) Bombacaceae มแหลงกาเนดในสมาตรา หรอบอรเนยว มรายงานวาคนไทยบรโภคทเรยนมาไมนอยกวา 300 ปแลว สกล Durio นนมอย 27 species โดยอยในสมาตรา 7 ชนด บอรเนยว 19 ชนด มาลายา 11 ชนด ไทย เมยนมาร (พมา) ศรลงกา และฟลปปนส ประเทศละ 1 ชนด แตจากหลกฐานของกรมปาไมรายงานวา พบสกล Durio ในประเทศไทยจานวน 4 ชนด คอ ทเรยนปลก (D.zibethinus Murr.) ทเรยนดอน (D. malaccensis Planch. ex. Mast.) ทเรยนนก [D. griffithii (Mast.) Bakh.] และทเรยนปา (D. pinanginan Ridley) พระยาแพทยพงศาวสทธาธบด (สน สนทรเวช) กลาวถงการแพรกระจายพนธของทเรยนจากจงหวดนครศรธรรมราชขนมากรงเทพฯ ตงแต ป พ.ศ. 2318 โดยประมาณ และ มการทาสวนทเรยนทตาบลบางกราง ในคลองบางกอกนอยตอนใน ตงแต ป พ.ศ. 2397 ในระยะแรก เปนการขยายพนธดวยเมลด และพฒนามาเปนการปลกดวยกงตอนจากพนธด 3 พนธ คอ อบาต ทองสข และการะเกต ผทหากงตอนจากพนธดทง 3 พนธไมได จาตองใชเมลดของทงสามพนธเปนพนธปลก ทาใหเกดทเรยนลกผสมขนมากมาย

อยางไรกตามในปจจบนมทเรยนเพยงไมกพนธเทานนทไดรบความนยมในทองตลาด เชน หมอนทอง ชะน กระดมทอง เกษตรกรจงตดโคนทเรยนพนธอนๆ ทมอยในสวนของตน และปลกเฉพาะพนธทตลาดตองการ นบเปนการสญเสยแหลงพนธกรรมของทเรยนทมอยมากมาย ศนยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตรไดตระหนกถงความสาคญในการอนรกษพนธกรรมของทเรยนไว จงไดมการเกบรกษาพนธทเรยนเหลานไวในแปลงรวบรวมพนธทศนยวจยพชสวนจนทบร โดยมทงสนประมาณ 100 พนธ เพอใชเปนฐานพนธกรรมสาหรบการปรบปรงพนธทเรยนในอนาคต

แหลงปลก แหลงปลกดงเดมของทเรยนอยในเขตนนทบร ธนบร และกรงเทพฯ โดยเปนการปลกแบบยกรอง มคนคนาเพอปองกนนาทวม โดยทวไปมกปลอยใหมการเจรญเตบโตตามธรรมชาต มการดแลรกษานอย ตอมาเมอประสบปญหานาทวมในบางป ประกอบกบมการขยายความเจรญของสงคมเมองออกสพนทรอบนอกของกรงเทพมหานคร เกษตรกรจงมการขายพนทสวนเดม เพอใชในการปลกสรางอาคารทอยอาศย หรออาคารพาณชย และยายฐานการผลตออกไปยงจงหวดอนทมสภาพภมอากาศ และสภาพพนทเหมาะสม ปจจบนมการปลกทเรยนเปนจานวนมากในทกภาคของประเทศ

ไทย เชน ภาคเหนอ ทอาเภอลบแล จงหวดอตรดตถ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอท จงหวดนครพนม ศรสะเกษ หนองคาย ภาคกลางทจงหวด อยธยา ลพบร สระบร ภาคใตทจงหวดชมพร สราษฎรธาน นราธวาส และตรง และภาคตะวนออกทจงหวดจนทบร ระยอง ปราจนบร และตราด เปนตน จากสถตพนทปลกทเรยน และผลผลต (ตารางท 1) จะเหนไดวามการขยายพนทเพาะปลกทเรยนในอตราเฉลยประมาณ 2.52% ตอป อยางไรกตามผลผลตทไดรบในแตละปมความแปรปรวน ขนกบสภาพภมอากาศในปนน ตารางท 1 พนทปลกและผลผลตทเรยนของประเทศไทย ป 2535-2544

พนทเพาะปลก (ไร) ผลผลต ผลผลตเฉลย ป ใหผลแลว ยงไมใหผล รวม (ตน) (กก./ไร/ป)

2535 477,919 129,816 607,735 711,371 1,488 2536 611,199 89,441 700,640 749,286 1,226 2537 516,763 182,346 699,109 772,670 1,495 2538 582,151 137,409 719,560 849,940 1,460 2539 611,385 140,571 751,956 917,689 1,501 2540 616,022 144,255 760,247 916,025 1,487 2541 631,089 148,582 779,671 480,000 760 2542 634,893 152,901 787,794 780,918 1,230 2543 647,609 142,087 789,696 648,904 1,002 2544 654,288 141,523 795,811 826,366 1,230

อตราเพม/ป (%) 2.77 2.08 2.52 0.80 -3.61 ทมา : สานกงานเศรษฐกจการเกษตร ความสาคญ

แมวาจะมการปลกทเรยนแทบทกภาคของประเทศไทย แตแหลงปลกทสาคญในเชงการคาจะอยเฉพาะในเขตภาคกลาง และภาคใต จากขอมลปรมาณการบรโภคภายในประเทศและการสงออกทเรยนในชวงป 2535-2544 (ตารางท 2) พบวาในชวงป 2535-2540 ปรมาณการสงออกทเรยนเฉลยมนอยกวา 10% ของผลผลตทงหมด หลงจากป 2541 เปนตนมา ปรมาณการสงออกเพมขนโดยมคาเฉลยประมาณ 18% ของผลผลตทงหมด โดยมลคาการสงออกเพมจาก 451.5 ลานบาทในป 2535 เปน 2,657.5 ลานบาท ในป 2544 (ตารางท 3) หากพจารณาจากขอมลทงสองประกอบกน จะเหนไดวาทเรยนยงเปนผลไมทมศกยภาพในการเพมการสงออก หากไดมการพฒนาเทคโนโลยการผลตให

ไดทเรยนคณภาพดตรงตามมาตรฐานเพมขน รฐบาลไดตระหนกถงความสาคญของพชน จงไดมมตในการประชมคณะรฐมนตรเมอวนท 17 กมภาพนธ 2541 กาหนดใหทเรยนเปนพช Product champion ทกระทรวงเกษตรและสหกรณ ตองรบผดชอบดแลการผลตอยางครบวงจร เพอผลกดนการสงออก ดงนนจงมการดาเนนการโครงการตางๆ ในหลายพนททเปนแหลงปลกทเรยนเพอสงเสรมใหเกษตรกรไดมความรในดานเทคโนโลยการผลตทเหมาะสมสามารถเพมปรมาณผลผลตทมคณภาพ โดยมตนทนการผลตตอหนวยลดลง

นอกจากนน ทเรยนยงเปน 1 ใน 12 พชทอยในโครงการเรงดวนของกรมวชาการเกษตรในการจดทามาตรฐานการผลตตามระบบการจดการคณภาพ : GAP พช (Good Agricultural Practice, เกษตรดทเหมาะสม) โดยในป 2546 ไดเรมสงเสรมใหเกษตรกรสมครเขารวมโครงการอนจะนาไปสการรบรองสวนทเขาเกณฑตามมาตรฐานทกาหนด มการจดการทถกตอง และเหมาะสมตามขนตอนการพฒนาการของผลผลต ซงจะชวยเพมปรมาณผลผลตทเรยนทมคณภาพเขา สตลาดได

ตารางท 2 ปรมาณการบรโภคภายในประเทศและปรมาณการสงออกทเรยน ป 2535-2544

ป ปรมาณ ผลผลต

(ตน)

ปรมาณการบรโภคในประเทศ

(ตน)

สดสวน ตอผลผลต

(%) ปรมาณสงออก

(ตน) สดสวน ตอผลผลต

(%) 2535 711,371 693,858 97.50 17,513 2.50 2536 749,286 728,069 97.17 21,217 2.83 2537 772,670 742,416 96.08 30,254 3.92 2538 849,940 797,671 93.85 52,269 6.15 2539 917,689 839,175 91.60 71,335 8.40 2540 916,025 819,067 89.42 78,514 10.58 2541 480,000 383,042 79.80 96,958 20.20 2542 780,918 648,057 82.99 132,861 17.01 2543 648,904 536,622 82.70 112,282 17.30 2544 826,366 682,557 82.60 143,809 17.40

อตราเพมตอป (%) -0.80 -3.10 -2.32 27.40 28.42

ทมา : จากการคานวณของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร

ตารางท 3 ปรมาณและมลคาการสงออกทเรยนสดและผลตภณฑ ป 2535-2544

ปรมาณ : ตน มลคา : ลานบาท

ทเรยนสด ทเรยนกวน ทเรยนแชแขง รวม ป ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา

2535 15,116 274.13 7 0.82 2,390 176.64 17,513 451.59 2536 18,641 379.35 17 0.92 2,559 174.65 21,217 554.91 2537 26,907 522.44 18 1.15 3,329 215.66 30,254 739.25 2538 48,716 1,004.12 6 0.60 3,547 200.67 52,269 1,205.38 2539 65,694 1,202.12 6 0.77 5,635 281.60 71,335 1,484.49 2540 72,987 1,399.63 34 3.30 5,493 334.00 78,514 1,736.93 2541 87,433 2,061.77 33 4.43 9,492 543.25 96,958 2,609.44 2542 111,029 2,122.64 17 2.56 21,815 602.10 132,861 2,727.30 2543 83,866 1,579.29 104 8.78 28,312 742.22 112,282 2,330.29 2544 116,674 2,057.87 163 14.07 26,972 585.59 143,809 2,657.53

อตราเพม รอยละ 25.80 25.48 33.42 37.84 36.19 19.36 27.40 23.11

ทมา : กรมศลกากร ในป 2544 กรมสงเสรมการเกษตร รายงานวา มเกษตรกรผทาสวนทเรยนกวา 90,000

ครวเรอน มการใชแรงงานในครวเรอนและการจางงานในการทาสวนทเรยนประมาณ 1 ลานคน จากสถตปรมาณผลผลตทเรยนทงประเทศ ป 2545 ของกรมสงเสรมการเกษตร และราคาขายของทเรยนพนธตาง ๆ ในตลาดทองถนและตลาดขายสงภายในประเทศ คดเปนมลคาของทเรยนในตลาดภายในประเทศทงสน 14,951.2 ลานบาท เมอรวมมลคาการสงออกและมลคาในประเทศเขาดวยกน จะเหนวาในป 2545 ธรกจคาสงทเรยนมมลคารวมกนทงสน 17,594.7 ลานบาท และอาจมมลคามากกวา 20,000 ลานบาท เมอแปลงเปนมลคาธรกจคาปลก

สถานการณการผลตและการตลาดทเรยน ศนยวจยพชสวนจนทบร

สถานการณการผลต

1. พนทปลกและปรมาณผลผลต แหลงผลตทเรยนทสาคญของโลกอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยประเทศไทยเปน

ผผลตทเรยนรายใหญทสด รองลงมาคอ มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส และเวยตนาม รวมทงมการนาพนธทเรยนจากไทยและมาเลเซยไปปลกในประเทศออสเตรเลยดวย ประเทศทเปนคแขงทนากลวสาหรบประเทศไทย คอ มาเลเซย และเวยตนาม เนองจากมาเลเซยไดใหความสาคญกบการวจยและพฒนาพนธทเรยนอยางตอเนอง มการผสมพนธ และคดเลอกพนธทเหมาะสมกบความตองการของตลาด รวมทงประสบความสาเรจในการทาทเรยนตนเตย เพอใหไดผลผลตสงและออกกอนฤด มการขยายพนทปลกเปนลกษณะสวนขนาดใหญ และจดการเปนระบบเชนเดยวกบการผลตทเรยนในประเทศ ในขณะทมการขยายพนทปลกทเรยนพนธหมอนทองทางตอนใตของเวยตนาม โดยนาตนพนธจากประเทศไทย และมเรอนเพาะชาทขยายพนธทเรยนหมอนทองจาหนายใหกบเกษตรกรอกมากกวา 100 แหง สามารถผลตตนพนธไดไมตากวาปละ 300,000 ตน ตนพนธทไดนจะใชทดแทนพนธพนเมอง เพอสงเสรมการผลตทเรยนสาหรบบรโภคในประเทศและการสงออก ดงนนชาวสวนทเรยนของไทยจงตองใหความสาคญกบการผลตทเรยนทมคณภาพด สมาเสมอ เพอรกษาตลาดทมอยในปจจบน รวมทงภาครฐควรใหความชวยเหลอในการหาตลาดใหมๆ เพมขนอกทางหนงดวย

แหลงผลตสาคญของทเรยนในประเทศไทยอยในภาคตะวนออกและภาคใต มพนทปลกรวม 795,811 ไร เปนพนททใหผลผลตแลว 654,288 ไร ในป 2544 (ตารางท 1) ปรมาณผลผลตเฉลยของ 3 จงหวดในภาคตะวนออก (ระยอง จนทบร และตราด) ในป 2543-2545 คดเปน 443,926.5 ตน หรอประมาณรอยละ 70 ของผลผลตรวมทงประเทศ ทเหลออกรอยละ 30 เปนผลผลตในภาคใต จงหวดทผลตไดมากทสด คอ จงหวดจนทบร ผลตไดประมาณรอยละ 50 ของผลผลตทงประเทศ รองลงมา ไดแก ระยอง ชมพร และตราด พนธทนยมปลก ไดแก หมอนทอง กระดมทอง ชะน และกานยาว

2. ตนทนการผลต สานกงานเศรษฐกจการเกษตร ไดรายงานตนทนการผลตของทเรยนพนธหมอนทอง และ

ชะน ซงเปนขอมลคาเฉลยทกชวงอาย พบวา ตนทนการผลตทเรยนตกประมาณไรละ 17,800-21,500 บาท ขนกบพนธ โดยคดเปนตนทนผนแปร หรอตนทนทใชการจดหาปจจยการผลตประมาณ 75% ของตนทนทงหมด ซงในจานวนนแยกไดเปนตนทนในเรองแรงงาน 29% ปยเคมและปยคอก 15% สารเคมปองกนกาจดศตรพชและวชพช 37% โดยผลผลตเฉลยของทเรยนพนธหมอนทอง และชะน

เทากบ 1,875 และ 2,073 กโลกรม/ไร ตามลาดบ ทงนเกษตรกรผปลกทเรยนพนธหมอนทองจะมกาไรสทธไรละประมาณ 1,700 บาท ในขณะทเกษตรกรผปลกทเรยนพนธชะนมแนวโนมขาดทนถงไรละ 2,800 บาท เนองจากราคาของทเรยนพนธนคอนขางตา

อยางไรกตาม จากการทดลองของศนยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตรในป 2543 พบวาสามารถลดตนทนการผลตทเรยนได โดยการใชเทคโนโลยทถกตองและเหมาะสมกบชวงพฒนาการของพช เพอใหทเรยนมการออกดอกมาก และกระจายทวทงตน ซงจะทาใหสามารถดาเนนการจดการเพอเพมการตดผล เรงการพฒนาการของผล และไดผลผลตทมคณภาพในปรมาณสง สามารถเพมปรมาณการผลต และตนทนการผลตลดลงเปน 5.8 บาท/กก. ซงแสดงใหเหนถงความสาคญของการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดการผลตทเรยน เพอใหเกษตรกรไดรบผลตอบแทนคมคากบการลงทน และมความยงยนในอาชพ

สถานการณการตลาด กรมเศรษฐกจการพาณชย และกรมศลกากร รายงานวาปรมาณทเรยน และผลตภณฑทสงขายตางประเทศตลอดป 2544 คดเปนมลคารวมทงสน 2,657.5 ลานบาท แยกเปนผลตภณฑทเรยนสดแชเยน 2,057.9 ลานบาท ทเรยนแชแขง 585.6 ลานบาท และทเรยนกวน 14.1 ลานบาท ในชวง 9 เดอนแรกของป 2545 มรายงานวาประเทศไทยสามารถสงทเรยนและผลตภณฑไปยงตลาดตางประเทศคดเปนมลคา 2,030.2 ลานบาท

ความตองการบรโภคทเรยนในตางประเทศสวนใหญจะอยในกลมชาวเอเชย ตลาดทสาคญ คอ ตลาดเอเชย เชน ไตหวน ฮองกง จน มาเลเซย และสงคโปร รองลงมา คอ ตลาดยโรป อเมรกาเหนอและออสเตรเลย โดยเฉพาะในประเทศทมชาวเอเชยทคนเคยกบผลไมเมองรอนอพยพไปอาศยอย โดยนยมบรโภคในรปผลสด แชแขง และผลตภณฑ ตามลาดบ โดยปกตผลผลตทเรยนในภาคตะวนออกจะเรมออกสตลาดประมาณตนเดอนเมษายน ผลผลต มมากในชวงเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนมถนายน จากนนผลผลตจะเรมลดลงในชวงปลายเดอนมถนายน ประมาณการวาในชวงทมผลผลตมาก หากวนใดมผลผลตเกนกวา 4,000 ตน/วน ในตลาดขายสงจงหวดจนทบร จะมผลทาใหราคาผลผลตลดลงทนท เนองจากมผลผลตทะลกเขาสตลาดมากเกนกวาความสามารถของตลาดทจะรองรบได

ปญหาดานการผลตและการตลาดทมผลกระทบตอธรกจทเรยน

ปญหาหลกในการคาและการตลาดทเรยน คอ การทราคาททเรยนตกตาตอเนองกน 4-5 ป ทาใหเกษตรกรมกาไรจากการขายทเรยนนอยลง จนถงขาดทน สาเหตของปญหานเปนความเชอมโยงของปรมาณและคณภาพของผลผลต ซงไมสอดคลองกบความตองการของตลาด โดยมสาเหตของปญหาดงน

• ผลผลตทเรยนมากกวา 50% ของผลผลตรวมทงประเทศ ในแตละแหลงผลตมกออกสตลาดพรอมกนในชวงเวลา 2-3 สปดาหกลางฤดเกบเกยว ทาใหราคาขายของทเรยนตกตา เนองจากมปรมาณผลผลตมากเกนกวาความสามารถของตลาดจะรองรบได

• กระบวนการตลาดทดอยประสทธภาพ และขาดมาตรการทเดดขาด เขมแขง ทาให ราคาผลผลตตกตาซาลงอก เกษตรกรบางรายจงเปลยนจากสวนทเรยนเปนสวนไมผลชนดอนทเชอวาจะใหผลตอบแทนสงกวา และละเลยการดแลเอาใจใสตนทเรยน ทาใหปรมาณผลผลตดอยคณภาพในตลาดมสดสวนมากขน ราคาผลผลตยงตกตาซาลงไปอก

• ชาวสวนบางสวนตองการหนปญหาราคาทเรยนตกตาประจาป จงตดทเรยนออนมาขายในชวงตนฤดของทเรยนแตละพนธ ซงเปนชวงทราคาด มการคละปน/ปลอมปนทเรยนออนของผประกอบการสงออกทขาดความร ความชานาญ และความรบผดชอบตอวชาชพ ทาใหคคาในตลาดตางประเทศไมยอมรบสนคา ปรมาณทเรยนออนในตลาดทองถนจงมมากจนมผลกระทบใหราคาผลผลตโดยรวมตกตาลง

• ผลสบเนองจากการตดและขายทเรยนออนในชวงตนฤด ทาใหผประกอบการบางรายขาดทนจากการคาทเรยน ดงนนเพอลด/บรรเทาปญหาการขาดทน จงรบซอทเรยนในชวงกลางฤดการผลตในราคาตาลง ซาเตมใหราคาผลผลตตกตาลงไปอก การแกปญหาราคาทเรยนตกตาจะตองเกดขนจากความรวมมอของภาครฐ เกษตรกร และผสงออกเอง โดยในสวนของภาครฐ ตองมการสนบสนนใหมการรบรองสวนทผลตไดมาตรฐานการจดการคณภาพตามระบบเกษตรดทเหมาะสม (GAP) รวมทงมาตรการทเดดขาดดาน กฎหมายเพอดาเนนการกบผทคาขายทเรยนออน ในสวนของเกษตรกร ตองมการพฒนาสวนของ ตวเองใหเขาสระบบ GAP เพอใหสามารถเพมปรมาณผลผลตทมคณภาพไดมากขน ในขณะท ตนทนการผลตลดลง และตองมความรบผดชอบตออาชพของตน โดยการไมตดทเรยนออนขายแก พอคา เนองจากเปนการทาลายตลาดทเรยนสวนใหญ ในสวนของผสงออก ตองทาความเขาใจกบธรรมชาตของทเรยน ซงเปนผลไมทเนาเสยไดงาย (Perishable fruit) คณภาพของผลผลตแปร ปรวน หากในชวงการพฒนาการของผลประสบสภาวะวกฤต (เชน การแตกใบออน การขาดนา) และเกษตรกรขาดการดแลรกษาทถกตองและทนกบชวงเวลา ดงนนผสงออกจงอาจตองหาขอมลของสวนทตนรบซอผลผลต เพอใหแนใจวาผลผลตนนมคณภาพในเกณฑทไดมาตรฐานการสงออก การรบซอผลผลตจากสวนเกษตรกรทไดรบการรบรองตามระบบการจดการคณภาพ GAP อาจเปนทางหนงในการแกปญหาผลผลตคณภาพตา นอกจากนนผสงออกตองมการทาธรกจคาขายกบตางประเทศอยางซอตรง เพอกอใหเกดการไวเนอเชอใจ และสงเสรมการกระจายทเรยนและผลตภณฑไปสตลาดตางประเทศ

พนธทเรยน ศนยวจยพชสวนจนทบร

จากการตรวจสอบเอกสาร พบมการรายงานชอพนธทเรยนในประเทศไทย ถง 227 พนธ ในจานวนนอาจมบางพนธทเปนพนธเดยวกน แตเมอนาไปปลกในแหลงปลกหรอสวนใหมอาจมการกาหนดชอพนธขนใหม ทาใหเกดความซาซอน และไมเปนประโยชนในเชงวชาการไดเทาทควร ตอมาศนยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตร ไดนาหลกวชาการดานพฤกษศาสตรมาใชในการจาแนกทเรยนไทยอยางเปนระบบในระดบใต species โดยใชลกษณะของทรงใบ ฐานใบ ปลายใบ ทรงผล และหนามผล ซงเปนลกษณะทคอนขางคงท ไมแปรปรวนตามสภาพแวดลอม สามารถจาแนกกลมทเรยนไทยเปน 6 กลม คอ ก) กลมกบ จานวน 38 พนธ ข) กลมลวง จานวน 7 พนธ ค) กลมกานยาว จานวน 7 พนธ ง) กลมกาปน จานวน 11 พนธ จ) กลมทองยอย จานวน 12 พนธ ฉ) กลมเบดเตลด จานวน 47 พนธ

อยางไรกตามพนธทเรยนสวนใหญไมไดรบความนยมจากตลาด จงทาใหเกษตรกรมการตดตนพนธเดมและเปลยนเปนพนธทไดรบความนยมจากผบรโภค ปจจบนพนธทเรยนทนยมปลกเปนการคาม 4 พนธ คอ พนธหมอนทอง ชะน กานยาว และ กระดมทอง ซงแตละพนธมลกษณะทแตกตางกน ดงน

พนธหมอนทอง - ทรงพมโปรง รปฉตรใบใหญยาวเรยว (linear-oblong) ปลายใบเรยวแหลม

(acuminate) ฐานใบแหลม (acute) ดอกเปนดอกสมบรณเพศ สขาวอมเหลอง ออกดอกเปนชอประกอบดวยดอกยอย 3-30 ดอก

- ผลมขนาดใหญ นาหนกผลตงแต 2.0 - 4.5 กก. ทรงผลยาว (oblong) กนผลแหลม ไหลผลกวาง พเหนชดเจน เปลอกคอนขางบาง เนอหนา หยาบ สเหลองออน รสหวานจด กลนนอย

- ไมทนทานตอโรครากเนาโคนเนา

พนธชะน - ทรงพมทบ รปฉตร กงถ ทรงพมคอนขางแคบ แตกกงเปนระเบยบ ใบเลกทรงยาว

รปไข (oval-oblong) ปลายใบสนสอบแหลม (acuminate-acute) หรอ สอบแหลม (acuminate) ฐานใบมนออกแหลม (acute) หรอ มน (obtuse)

- ผล เปนรปทรงกระบอก (cylindroidal) หรอทรงไข ปลายแหลม ขนาดผลปานกลาง กลางผลปอง (ellipsoidal) พเหนเดนชด รองพไมลก เนอละเอยดและเหนยว สเหลองเขม รสหวานมน กลนแรง แตเนอไมหนานก

- ทนทานตอโรครากเนาและโคนเนา

พนธกานยาว - ทรงรปกรวย กงยาว และมนสยทงกงงาย ใบใหญ ปลายใบกวางสอบมาทางโคน

ใบ (obovolanceolate) ปลายใบสอบแหลม (acuminate) ฐานใบเรยวสอบออกแหลม (cuncate-acute) - ผลทรงกลม (round) หรอทรงลนจ (obovate) คอ คอนขางยาว มไหลผล ดานขว

ผลกวางและเรยวไปทางกนผล ขนาดไมโตนก พไมเหนเดนชด กานผลยาวเหนไดชด เนอบาง สเหลอง ละเอยดและเหนยว เมลดโต รสหวานมน กลนนอย เนอไมคอยแฉะเละ แมวาจะสกเกนไปบาง เมลดโต จานวนเมลดมาก

- ไมทนทานตอโรครากเนาโคนเนา

พนธกระดมทอง - ทรงพมโปรง รปกรวย ใบใหญ รปปอมกลางใบ (elliptical) ปลายใบเรยวแหลม

ยาว (caudate-acuminate) ฐานใบกลม (obtuse) กวางและสน - ผล กลม เลก รองพลกคลายผลฟกทอง เปลอกคอนขางบาง หนามเลกและถ เนอ

บาง สเหลองเขม รสหวานจด - ไมทนทานตอโรครากเนาโคนเนา

ทเรยนพนธแนะนา จากผลการดาเนนการจดประกวดทเรยนพนธการคาของศนยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตร เปนเวลา 3 ป (ป 2530-2532) ทาใหสามารถคดเลอก Clone ทเรยนพนธการคาทมคณสมบตดเดน เชน มความหนาเนอ นาหนกเนอ/นาหนกผล %เมลดลบ สงกวาคาเฉลยของพนธนน หลงจากทไดพจารณารายละเอยดของตนทไดรบรางวลทงหมด ไดนาเสนอกรมวชาการเกษตรเพอขอความเหนชอบเปนพนธแนะนา และไดรบความเหนชอบจานวน 3 พนธ ดงนคอ

พนธหมอนทอง สนตจนทบร ลกษณะประจาพนธ ทรงพมรปฉตรโปรง กงแขนงหาง ใบรปทรงยาวเรยว ปลายเรยวแหลม ดอกเปนดอกสมบรณเพศ สขาวอมเหลอง ชอดอกประกอบดวยดอกยอย 3-30 ดอก กลบดอกม 5 กลบ ผลรปรางยาว ไหลผลกวาง กานผลแหลมแบงเปนพเหนชดเจน เปลอกคอนขางบาง หนามรปทรงพรามด ฐานเปนเหลยมปลายเรยวแหลม เนอผลหนาสเหลองออน ละเอยด เหนยว เสนใยนอย รสชาตดหวานมน การสกของเนอในผลสมาเสมอ นาหนกผลเฉลย 4 กโลกรม ผลผลต 120-180 ผล/ตน/ป อายเกบเกยว 140 วนหลงดอกบาน

ลกษณะเดน ผลผลตสง เนอหนา 2.04 เซนตเมตร อตราสวนนาหนกเนอตอนาหนกผลอยในเกณฑสง 40% เนอสเหลองเขมกวาพนธหมอนทองโดยทวไป เนอละเอยด เหนยว เสนใยนอย รสชาตหวานมนพอด มการสกสมาเสมอทงผล ไมพบอาการของโรครากเนาและโคนเนา

ขอจากด / ขอเสนอแนะ 1. มการตดผลดจงจาเปนตองมการตดแตงผลใหเหลอในปรมาณทพอเหมาะ มฉะนนผลจะมรปทรงบดเบยวและมขนาดเลก ซงไมตรงตามความตองการของตลาด

2. แมจะไมเคยพบอาการของโรครากเนาโคนเนาทตนพนธ แตในการนาพนธไปปลกควรหลกเลยงแหลงทมการระบาดของโรครากเนาโคนเนา

3. ตองเกบเกยวผลผลตเมอมอายเกบเกยวทเหมาะสม (ประมาณ 140 วนหลง ดอกบาน) เพอใหไดผลผลตทมคณภาพด

พนธกานยาว อารจนทบร ลกษณะประจาพนธ ทรงพมรปกรวย กงขนานกบพนดน ลกษณะกงยาวกวาพนธอนๆ ใบขนาดใหญ ปลายใบกวางและคอยๆ สอบมาทางโคนใบ ปลายใบสอบแหลม ดอกเปนดอกสมบรณเพศ สขาว อมเหลอง ชอดอกประกอบดวยดอกยอย 3-30 ดอก กลบดอกม 5 กลบ ผลมขนาดใหญ ทรงกลมหรอทรงลนจ ไหลผลกวางและเรยวลงไปทางกนผล พไมนนเดนชด หนามเลกถและสน ขอบหนาม 2 ขางโคงออก เปลอกบาง เนอผลสเหลองเขม รสหวานมน นาหนกผลเฉลย 2.5 กโลกรม ผลผลต 180-200 ผล/ตน/ป อายเกบเกยว 110-120 วนหลงดอกบาน

ลกษณะเดน เนอสเหลองเขม ไมมอาการไสซม คณภาพเนอด เสนใยเนอนอย เนอละเอยดมากและเหนยวมาก ผลผลตสง

ขอจากด / ขอเสนอแนะ ไมควรไวผลมากเกนไป เพราะจะทาใหกงออนแอและทงกงไดงาย ควรหลกเลยงการปลกในแหลงทเคยมการระบาดของโรครากเนาโคนเนา

พนธชะน ชาญชยจนทบร ลกษณะประจาพนธ ทรงพมรปฉตร แตกกงเปนระเบยบ ทรงพมคอนขางแคบ ใบมขนาดเลก ปลายใบสน สอบแหลม (acuminateacute) ดอกเปนดอกสมบรณเพศ สขาวอมเหลอง ผลขนาดปานกลาง (1.5 ก.ก.) ถงขนาดใหญ (4.2 ก.ก.) ผลทรงกระบอกหรอทรงไข ปลายแหลม กลางผลปอง กนผลปานตด แบงเปนพเหนเดนชด หนามใหญสนและหาง เนอผลสเหลองเขม เนอละเอยดและเหนยว รสหวานมน นาหนกผลเฉลย 3.1 กโลกรม ผลผลต 180-200 ผล/ตน/ป อายเกบเกยว 100-110 วนหลงดอกบาน ลกษณะเดน มลกษณะตรงตามพนธ โดยมลกษณะผลรปทรงกระบอกหรอทรงไข ปลายแหลม กลางผลปอง กนผลปานตด เนอหนา ไมมอาการแกน เตาเผา ไสซม เปอรเซนตเมลดลบสง สภาพเนอเมอสกจะแหง รสชาตดหวานและมน

ขอจากด/ ขอเสนอแนะ เปนพนธทมปญหาการตดผลนอย ดงนนจงตองมการตดแตงดอกใหเหลอในปรมาณทเหมาะสม จงจะสามารถเพมเปอรเซนตการตดผลไดด

ทเรยนพนธหมอนทอง

ทเรยนพนธกระดมไพบลย ทเรยนพนธแนะนากานยาวอารจนทบร

ทเรยนพนธชะน ชาญชยจนทบร

ทเรยนพนธกระดมทอง

ทเรยนพนธกานยาว

ทเรยนพนธชะน ทเรยนพนธหมอนทอง สนตบร ทเรยนพนธกานยาว อารจนทบร

การปลกและการดแลรกษาทเรยน

ศนยวจยพชสวนจนทบร กอนนากงพนธทเรยนลงปลกในแปลง จะตองมการศกษารายละเอยดของพนททจะใชปลก และเตรยมพนทใหเหมาะสมตามสภาพ มการกาหนดผงปลก ตลอดจนระยะปลกใหสอดคลองกบเปาหมาย และวธการจดการทกาหนด จากนนจงนาพนธลงปลก ซงมหลายวธการ ทงนขนอยกบสภาพพนทและความพรอมของระบบการจดการ การเลอกพนท 1. สภาพพนท มรายงานวา ในประเทศพมาสามารถปลกทเรยนทระดบเสนรงท 18 องศาเหนอแตทเหมาะสมทสด ไดแก พนทระหวางเสนรงท 15 องศาเหนอ สภาพพนทปลกทเรยน ทเหมาะสมควรเปนพนททอยใกลแหลงนาทมนาสะอาดเพยงพอตลอดทงป แตไมมนาทวมขง มความสงจากระดบนาทะเล 0-650 เมตร ความลาดเอยงในระดบ 1-3% มการคมนาคมสะดวก เพอทจะขนสงผลผลตไดรวดเรว 2. ลกษณะดน ดนควรเปนดนรวนปนทราย ทมความอดมสมบรณสง มการระบายนาไดด หนาดนลกมากกวา 50 เซนตเมตร ระดบนาใตดนลกมากกวา 75 เซนตเมตร และมความเปนกรดดาง 5.5-6.5 3. สภาพภมอากาศ ทเรยนเปนไมผลเมองรอนทมความตองการสภาพอากาศเฉพาะตวไมสามารถขนไดในพนทเขตรอนทมนาคางแขง (Frost) เนองจากการเจรญเตบโตทางดานกงกาน (Vegetative) จะหยดชะงกหากมอณหภมประจาวนเฉลย 22 องศาเซลเซยส และใบออนจะรวง ถามอณหภมตากวา 9 องศาเซลเซยส ทเรยนสามารถทนทานตออณหภมสงสดถง 46 องศาเซลเซยส เจรญเตบโตไดในสภาพภมอากาศรอนชน มปรมาณนาฝนระหวาง 1,600-3,000 มม.ตอป การกระจายตวของฝนด มชวงแลงตอเนองนอยกวา 3 เดอน/ป และความชนสมพทธมากกวา 30% 4. แหลงนา ควรจดหาแหลงนาทมปรมาณนาสะอาด สาหรบใชในการผลตทเรยนไดเพยงพอตลอดป (ประมาณ 600-800 ลกบาศกเมตร/ทเรยน 1 ไร) ไมมสารอนทรยและอนนทรยทเปนพษปนเปอน ความเปนกรด-ดางของนาควรอยระหวาง 6.0-7.5 มสารละลายเกลอไมมากกวา 1,400 มลลโมล

การเตรยมพนทและการปลกดแลรกษา 1. พนทดอน

ไถพรวนและปรบพนทใหเรยบเพอสะดวกในการวางระบบนา การจดการสวน รวมทงขดรองระบายนาภายในสวน ถาเปนพนทดอนทเคยปลกไมยนตนมากกอน การเตรยมพนทหลงจากตดไมยนตนเดมออกแลวอาจทาไดทงการไถพรวนและไมไถพรวน ขนอยกบชนดของไมยนตนทเคยปลกอย ลกษณะโครงสรางของดนและความเรยบของพนท ทงนการไถพรวนมความจาเปนสาหรบพนททมดนเปนดนเหนยว โครงสรางดนเสยและการระบายนาไมด สาหรบพนททเปนดนรวนระบายนาดกไมจาเปนตองทาการไถพรวน 2. พนทลมทมนาทวมขงในฤดฝน 2.1 พนทมนาทวมขงไมมากและระยะเวลาการทวมขงสน นยมนาดนมาเทกองตามผงปลกสงประมาณ 0.75-1.20 เมตร ทงชวงเวลาไวระยะหนงหลงการเทดน เพอใหกองดนคงรปแลวปลกทเรยนบนสนกลางของกองดน 2.2 พนทมนาทวมขงมากและนาน ควรยกรองสวนใหมขนาดสนรองกวางไมนอยกวา 6 เมตร รองนากวาง 1.5 เมตร ลก 1 เมตร มระบบระบายนาเขา-ออกเปนอยางด เพอปองกนนาทวมถงและสะดวกในการระบายนา 3. การวางผงปลก สามารถเลอกระบบการปลกทเรยนเปนลกษณะตาง ๆ ไดแก 3.1 ระบบสเหลยมจตรสหรอสามเหลยมดานเทาระยะปลก 8-10 เมตร เหมาะกบพนททคอนขางเรยบ 3.2 ระบบแถวกวางตนชด (Hedge row system) ในการปลกระบบนระยะระหวางตนเปน 30-50% ของระยะระหวางแถวและมการวางแถวปลกในแนวเหนอใต มดานกวางระหวางแถวขวางแนวขนลงของพระอาทตย แถวมความกวางพอทจะใหเครองจกรกลผานเขาออกไดสะดวก 4. การเลอกตนพนธ ตนกลาทเรยนทควรเลอกใชในการปลกตองมความแขงแรง ตรงตามพนธ ตนตอเปนพนธพนเมองทนทานตอโรครากเนาโคนเนา ระบบรากไมขดหรองอ มใบหนาและเขยวเขม

5. วธการปลก 5.1 การปลกแบบเตรยมหลมปลก เหมาะกบพนททคอนขางแหงแลง ขดหลมกวางยาวลกประมาณ 30-80 เซนตเมตร ขนอยกบสภาพดน โดยขดหลมขนาดเลกเมอดนรวนโปรง และหลมขนาดใหญและลกเมอดนแนน แยกดนบนและดนลางออกจากกน ผสมดนลางดวยหญาแหง ปยคอกและปยเคม ใสกระดกปนหรอหนฟอสเฟต 1 กก./หลม รองกนหลมดวยหญาแหงหรอทรายหยาบสงประมาณ 6 นว ใสดนบนลงไปกอนทจะเตมดวยดนลางทผสมกบวสดอน ๆ จนเตมหลม ตากดนไวระยะหนงจนดนยบตวคงท เตมดนผสมลงไปอกจนเตม พนดนใหเปนหลงเตา แลวจงปลกตนพนธตรงกลางหลม ใหรอยตอระหวางตนพนธและตนตออยสงกวาระดบดน กลบดนรอบตนพนธใหแนน ปกไมคายนลงใหถงกนหลม และยดตนกลากบไมคายนเพอปองกนการโยกคลอนของตนกลาหลงปลก 5.2 การปลกนงแทนหรอยกโคก เหมาะสาหรบพนททฝนตกชก ซงอาจมปญหา นาขงบรเวณโคนทเรยนและเกดอาการโรคโคนเนารากเนาได การปลกวธนจะชวยใหดนระบายนาไดดขน ในการปลกไมตองขดหลมปลก ทาการรองพนดวยหนฟอสเฟตอตรา 500 กรม/ตน ตรงบรเวณทตองการปลก วางตนพนธแลวขดดนมากลบโดยรอบตนจนอยในระดบเดยวกบผวดนของตนพนธ ในลกษณะลาดเอยงออกไปโดยรอบรศมประมาณ 1 เมตร กลบดนใหแนน ปกไมคายนใกลกบตนพนธ แลวยดตนกลาไวเพอปองกนการโยกคลอน พรวนดนและขดดนเพอขยายโคนปละ 1-3 ครง จนเรมใหผลผลตจงหยด 6. การพรางแสง ไมผลหลายชนดรวมทงทเรยน ตองมการใหรมเงาหรอการพรางแสงในชวงแรกของการเจรญเตบโต ซงอาจทาไดโดยการใชวสดธรรมชาต เชน ทางมะพราวปกเปนกระโจมครอมตนทเรยน ใชตาขายพรางแสงเยบเปนถงเปดหวทายครอบลงบนเสาไมทปกเปนมม 4 ดานรอบตนทเรยน เพอกนแสงดานขางของตน หรออาจปลกตนไมโตเรวระหวางแถวทเรยนใหมระยะหางระหวางตนของไมโตเรวทสามารถแผทรงพมพรางแสงใหทเรยนไดประมาณ 30-40% เชน กลวย ทองหลาง เปนตน 7. การตดแตงและควบคมทรงพม หลงจากปลกประมาณ 1.-1.5 ป ควรตดแตงใหมลาตนเดยว โดยยดหลกวาตนทเรยนตองมทรงตนโปรง โครงสรางตนแขงแรงสวยงามสมาเสมอ โดยในระยะแรกใหกาหนดกงทจะเปนกงประธาน 4-6 กงแรก พจารณาจากความสมบรณและตาแหนงทเหมาะสม แตละกงควรหางกน 10-15 เซนตเมตร แตงกงทไมตองการออก เชน กงมมแคบหรอกวางเกนไป หลงจากทตนเจรญเตบโตไปอกระยะหนง จงกาหนดกงประธาน กงท 7-12 และตดแตงกงทไมตองการออก เมอทเรยนเรมใหผลผลตควรมกงประธาน 12-15 กง เวยนรอบตน กงประธานกงแรกอยสงจากพนดนประมาณ 1 เมตร กง

ประธานแตละกงมกงรอง 3-4 กง และกงรองแตละกงจะมกงแขนงพอประมาณและไมบงแสงซงกนและกน กงและใบทเรยนทตดแตงทงอาจใชเครองหนยอยแลวนากลบมาเปนปยทเรยนไดอก แตกงและใบทเปนโรคควรเผาทาลายนอกแปลงปลกเพอทาลายแหลงสะสมของเชอโรค 8. การปองกนกาจดวชพช วชพชในสวนทเรยนมทงวชพชฤดเดยว ไดแก หญาขจรจบ หญาตนนก และวชพชขามป ไดแก หญาคา หญาชนกาด แหวหม ซงสามารถปองกนกาจดไดโดยใชสารเคม เชน ไกลโฟเสท 48% SL อตรา 500-600 มล. หรอกลโฟซเนต-แอมโมเนย 48% SL อตรา 1,000-2,000 มล. ผสมนา 60-80 ลตรตอไร พน 1-2 ครง หลงวชพชงอกและวชพชมใบมากทสดหรอตดวชพชใหสนดวยเครองตดหญาแบบตาง ๆ ทก 1-2 เดอน

สภาพสวนทเรยนกอนใหผล

แหลงนาทเพยงพอตลอดปเปนสงทจาเปนในการสรางสวนไมผล

การเตรยมพนทโดยการไถพรวน

การเตรยมหลมปลกในพนททนาไมทวมขง การกองดนเปนโคกเพอปลกไมผลในพนททนาทวมถง

การพรางแสงทเรยนตนเลก

การจดการนาและปยในทเรยน ปญจพร เลศรตน

การจดการนา

ทเรยนสวนใหญมแหลงปลกในเขตทมความชนสง ฝนตกเกอบตลอดป ทเรยนจงไดรบนามากเพยงพอตอการเจรญเตบโตทวไป การใหนาทเรยนมกมความจาเปนในชวงฤดแลง ซงตรงกบระยะททเรยนปมการออกดอก ตดผล และตองการนาเพอสงเสรมการพฒนาการของผลและคณภาพ ผลผลต ในแหลงปลกภาคตะวนออก เชน ระยอง จนทบร และตราด จงมการใหนาชลประทานกบทเรยนในราวเดอนพฤศจกายน-มนาคม ระบบการใหนาทเหมาะสม ไดแก ระบบการใหนาแบบ หวเหวยงเลก

การประเมนปรมาณการใชนาของทเรยน

โดยทวไปสามารถหาปรมาณการใชนาของพชไดโดยการวดจากสภาพความชนในดนหรอพชโดยตรง หรอประเมนทางออมจากการคานวณขอมลสภาพภมอากาศทมอทธพลตอศกยภาพการคายระเหยนา ซงในทนใชวธการคานวณของ Penman-Montieth ดงตวอยางของคาเฉลยการใชนาของทเรยนทไดจากการประเมนสภาพ ภมอากาศ จ.จนทบร ในระหวางป 2535-45 (ตารางท 4) สาหรบความตองการนาของทเรยนตนเลกมคาประมาณ 0.6 เทาของคาอตราการระเหยนา (มม.ตอวน) คณดวยพนทใตทรงพม เชน ในภาคตะวนออก เมอมอตราการระเหยนา วนละ 3.8-5.7 มม. มพนทใตทรงพม 1 ตารางเมตร ควรใหนาเทากบ 2.3-3.4 ลตรตอตนตอวน

การคานวณคาความตองการนาของทเรยนจากขอมลภมอากาศ สามารถใชเปนเกณฑการจดการนาได แตการนาไปประยกตใชในสภาพแวดลอมอนๆ เชน ภาคใต ควรมการพจารณาปรบปรมาณเพมขน หรอลดลงใหเหมาะสมตออายพช ขนาดทรงพม ปรมาณนาฝน และสภาพ แวดลอมของสวนนนๆดวยเชนกน

จดวกฤตของการขาดนาในทเรยนอยในชวงระยะการเจรญเตบโตของผล ระยะ 8-12 สปดาหหลงดอกบาน จะทาใหการพฒนาการของผลไมสมบรณ ผลมรปทรงบดเบยวและมขนาดเลก แมจะมการใหนาอยางเพยงพอหลงจากชวงเวลาดงกลาว กไมชวยใหรปทรงและขนาดผลเปลยนแปลงไปในทางทดขน ตารางท 4 คาเฉลยปรมาณความตองการใชนาของทเรยน ในระยะการเจรญเตบโตตางๆ

ในจงหวดจนทบร เดอน ศกยการคายระเหย

นาของพช สมประสทธการใชนา

ของทเรยน ปรมาณความตองการใชนาของทเรยน

ปรมาณนาฝน3/ ปรมาณการใหนาทเรยน4/

( Etp)1/ มม./เดอน (Kc)2/ ( มม./เดอน) (มม./เดอน) (ลบ.ม/ไร) พฤศจกายน 120 0.6 72 54 29 ธนวาคม 118 0.75 89 5 134 มกราคม 121 0.6 73 19 86 กมภาพนธ 116 0.85 99 38 97 มนาคม 128 0.85 109 73 57 เมษายน 119 0.75 89 133 -70 พฤษภาคม 104 0.6 62 382 -511 มถนายน 84 0.6 50 540 -783 กรกฎาคม 86 0.6 52 461 -655 สงหาคม 89 0.6 53 517 -742 กนยายน 91 0.6 55 535 -769 ตลาคม 107 0.6 64 298 -374

รวม 1,283 866.35 3,055 1/ คานวณดวยวธ Penman-Monteith. (Smith et.al.,1999). 2/ ศนยวจยพชสวนจนทบร, 2535. 3/ คาเฉลยขอมลสภาพภมอากาศยอนหลง 10 ป (2535-45) จากสถานตรวจอากาศพลว จ.จนทบร 4/ เครองหมายลบ หมายถง ไดรบนาเกดความตองการของตน * ปรมาณการใหนาสาหรบตนทเรยนทโตเตมท ครอบคลมพนท 100%

วธการใหนา ระบบการใหนาแบบฉดฝอย หรอ ระบบฝนเทยม เปนระบบทชาวสวนผลไมนยมใชและยอมรบวามประสทธภาพด เนองจากประหยดนา จายนาไดรวดเรว สมาเสมอ ใชแรงงานนอย มรปแบบของหวฉดและขนาดหวฉดใหประยกตใชไดหลากหลาย อตราการจายนามตงแต 20-250 ลตรตอ ชวโมง โดยมคาใชจายการลงทนครงแรกประมาณ 7,000-10,000 บาท/ไร (ไมรวมคาใชจายของระบบสงนา)

ความถในการใหนา การใหนาแกพชในปรมาณนอยแตบอยครง จะสามารถรกษาความชนในเขตรากพชใหอยในระดบทมความเปนประโยชนสงอยเสมอ ไดมากกวาการใหนาปรมาณมากแตทงชวงการใหนาหางกนหลายวน โดยทวไปจงมการใหนาทเรยนทก 3-5 วน ขนอยกบความสามารถในการอมนาของดน อายพช ระยะการเจรญเตบโตของพช และขอจากดเฉพาะของแตละพนท เชน ความเขมขนของเกลอในดน เปนตน

การควบคมความชนในดนดวยเครองเทนซโอมเตอร (Tensiometer) อปกรณนมราคาถก สามารถนาไปใชในสวนเกษตรกรทวไปได ขอดของเครองมอน คอ สามารถทราบระดบความชนใน

ดนชนตางๆไดอยางสมาเสมอ ทาใหทราบวาขณะนนดนมความชนอยมากหรอนอยแคไหน สมควรจะใหนาหรอไม และถาตองใหนาจะตองใหปรมาณเทาใดโดยเสยคาใชจายไมมากนก ซงโดยทวไปคาทอานไดจะนามาต ความหมายตามเกณฑได 3 ระดบ คอ คาทอานได 0-8 cbar : ดนมสภาพชนมาก อาจมผลจากปรมาณนาฝนสะสมหรอการใหนามาก ควรงดทาการใหนา คาทอานได 10-20 cbar : ควรทาการใหนากบพช คาทอานไดมากกวา 30 cbar : พชมกแสดงอาการขาดนา

การใหปย

การพฒนาการใชปยเคมในการผลตไมผล ไดมการนาขอมลการวเคราะหดนและพชมาเปนแนวทางประกอบคาแนะนาการใชปยเคมใหเหมาะสมกบชนดพช ดนทปลก และตรงตามระยะการเจรญเตบโตของพชไดมากขน โดยเฉพาะไมผล เชน ทเรยน มงคด ซงมอายการใหผลยาวนาน การวางแผนจดการปยอยางมประสทธภาพนบเปนสวนสาคญสวนหนงตอการเพมศกยภาพการผลต ในปจจบนนไดมการศกษารวบรวมและประยกตใชขอมลผลการวเคราะหดนและพชไดหลายแนวทาง คอ

ผลวเคราะหดน เปนแนวทางการประเมนความสมบรณของดนและความเหมาะสมของดนทใชปลกพช โดยทวไปมเกณฑความเหมาะสม ดงแสดงในตารางท 5 คอ

ตารางท 5 ปรมาณธาตอาหารทเหมาะสมในดนทวไป

ธาตอาหาร คาทเหมาะสม ความเปนกรด-ดาง (pH) 5.5-6.5 อนทรยวตถ (%) 2.0-3.0 ฟอสฟอรส (มก./กก.) 35-60 โพแทสเซยม (มก./กก.) 100-120 แคลเซยม (มก./กก.) 800-1,500 แมกนเซยม (มก./กก.) 250-450 เหลก (มก./กก.) 60-70 สงกะส (มก./กก.) 3-15 ทองแดง (มก./กก.) 3-5 โบรอน (มก./กก.) 4-6 แมงกานส (มก./กก.) 20-60

ทมา : Modified from Soil and Plant Analysis Agronomy Handbook, Midwest laboratories,1998.

ผลวเคราะหพช เปนขอมลบงบอกระดบธาตอาหารในตนพช เพอประเมนความสามารถในการใชธาตอาหารของพช ความเพยงพอของการใหปย หรอประกอบการวนจฉยอาการขาดธาตของพช โดยนาคาวเคราะหมาเปรยบเทยบกบคามาตรฐานพช

ตารางท 6 คามาตรฐานของธาตอาหารทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของทเรยน

ธาตอาหาร ทเรยน 2 ไนโตรเจน (%) 2.0-2.4 ฟอสฟอรส (%) 0.15-0.25 โพแทสเซยม (%) 1.5-2.5 แคลเซยม (%) 1.7-2.5 แมกนเซยม (%) 0.25-0.50 เหลก (ppm) 40-150 แมงกานส (ppm) 50-120 ทองแดง (ppm) 10-25 สงกะส (ppm) 10-30 โบรอน (ppm) 30-70

ทมา : สมตรา และคณะ, 2544. ปรมาณธาตอาหารพชทสญเสยไปกบผลผลต : การเกบเกยวผลผลตจากตนและแปลงปลก เปนสวนหนงททาใหพชและดนสญเสยธาตอาหารตดไปกบผลผลตเหลานน ไมผลสวนใหญมผลขนาดใหญ นาหนกมาก จงทาใหมการดดดงธาตอาหารไปจานวนมากดวยเชนกน การชดเชยปรมาณธาตอาหารใหพชจงเปนสวนสาคญตอการวางแผนการจดการปยใหมประสทธภาพอกทางหนง

ตารางท 7 ปรมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมในผลทเรยนพนธหมอนทอง

ปรมาณธาตอาหารในผลผลต 1 กโลกรม (กรม)

ทเรยน N P K P2O5 K2O ผลผลต 1 กก. 1.85 0.36 5.12 0.82 6.14

1000 กก. (1 ตน) 1,850 360 5,120 820 6,140 ทมา : ปญจพร และคณะ,2541.

คาแนะนาการใชปยทเรยน ตารางท 8 การใหปยเคมหวานทางดน

ระยะเวลาการใส ชนดดน ปรมาณธาตอาหารแนะนา N-P2O5-K2O (กรม/ขนาดศนยกลางทรงพม 1 ม.)

สตรปย อตรา (กรมตอศนยกลาง ทรงพม 1 ม.)

วธใสปย ขอควรปฏบต

ก.ระยะทยงไมใหผลผลตประมาณ 1-4 ป

ดนเหนยว ดนรวน ดนทราย

100-50-50 100-100-100 200-100-100

20-10-10 15-15-15 20-10-10

500 700 1000

แบงใส 4 ครง/ป

หางกน 3 เดอน/ครงหวานทางดน

ควรใสปยอนทรยรวมดวยอตรา10-20กก./ตน

ข.ระยะทใหผลผลตแลว 1.ระยะบารงตน (ชวงตดแตงกง หรอหลงเกบเกยว) 2.ระยะเรงตาดอก (กอนออกดอก 1-2 เดอน) 3.ระยะกาเนดตาดอกระยะไขปลา 4.ระยะบารงผล (หลงดอกบาน 1 เดอน) 5.ระยะปรบปรงคณภาพ (กอนเกบเกยวประมาณ 1-2 เดอน)

100-50-100

30-30-80

40-40-70

0-0-50

15-15-15 46-0-0 0-0-50

15-15-15 0-0-50

13-13-21 12-12-17+2

0-0-50

หรอ 0-0-60

350 100 100 200 100

200 100

100 85

หวานรอบทรงพม หางจากโคนตน 1 ม. แลวพรวนดนกลบ หวานรอบทรงพมหางจากโคนตน 1 ม. แลวฉดพนปยทางใบ 1-2 ครง เชนปย 0-42-56 อตรา 100 กรม/นา 20 ลตร หรอฉดปย 0-0-60 ในอตราเดยวกน ฉดพน KNO3 อตรา 0.5% ฉดพนทวตน หวานรอบทรงพมหางจากโคนตน 1 ม. หวานรอบทรงพมหางจากโคนตน 1 ม.

ควรใสปยอนทรยรวมดวยอตรา10-20กก./ตน ควรใหปยทางใบรวมกบการใสปยทางดนในระยะการแตกใบออนและระยะตดผล

ทมา : กองปฐพวทยา, 2545.

ตารางท 9 การใหปยเคมทางระบบการใหนา

จานวนตน ปรมาณปยเคม (กก./ไร) ผลผลตเปาหมาย

(ตน/ไร) ระยะเวลาการใสปย

สตร 46-0-0 สตร 0-52-34 สตร 13-4-46 วธการท 1 5,000 กก./ไร 25 ตน 1.ระยะบารงตนหลงเกบเกยว 8-10 2.0-3.0 12.15 2.ระยะการเจรญของผลออน 1.0-1.5 0.2-0.3 1.0-2.0 (1-4 สปดาหหลงตดผล) 3.ระยะการเจรญเตบโตของ

ผล 30-32 16-18 70-75

( 4-12 สปดาหหลงตดผล) 4.ระยะใกลเกบเกยว 12-14 9-10 28-30

จานวนตน ปรมาณปยเคม (กก./ไร) ผลผลตเปาหมาย (ตน/ไร)

ระยะเวลาการใสปย สตร 46-0-0 สตร 0-46-0* สตร 13-0-46

วธการท 2 5,000 กก./ไร 25 ตน 1.ระยะบารงตนหลงเกบเกยว 6-8 10-12 8-10 2.ระยะการเจรญของผลออน 1.0-1.5 - 1.5-2.0 (1-4 สปดาหหลงตดผล) 3.ระยะการเจรญเตบโตของ

ผล 50-52 22-24 70-75

( 4-12 สปดาหหลงตดผล) 4.ระยะใกลเกบเกยว 10-12 10-12 35-40

* ปยสตร 0-46-0 ใชหวานทางดนเปนทางเลอกเพอลดตนทนคาใชจายปยเคมและไมมขอจากดการใชแรงงานหวานปย 1 ประเมนประสทธภาพธาตอาหารทางระบบการใหนา เมอ N=80%, P=30% และ K=80%. * ควรพจารณาปรบอตราการใสปยตามสภาพความสมบรณของดนและตนพชอกครง โดยเฉพาะปรมาณการใสปย P

โรคทเรยนและการปองกนกาจด สชาต วจตรานนท

ทเรยนเปนพชทปลกงายและเจรญเตบโตไดด หากมสภาพแวดลอมเหมาะสม อยางไรกตาม เกษตรกรยงประสบปญหาเรองโรค และแมลงศตรพชอยเสมอๆ ตงแตระยะแรกของการเจรญเตบโตจนกระทงใหผลผลต เกษตรกรควรรจกลกษณะอาการของโรคตางๆ ทเกดกบทเรยนไวบาง เพอใหสามารถนาไปพจารณาหาวธการแกปญหาจากโรคบางชนดไดกอนทจะเกดการระบาดรนแรงทาความเสยหายตอผลผลตจนไมสามารถจะแกไขไดทนทวงท

โรครากเนาและโคนเนา โรคนเปนโรคสาคญททาความเสยหายตอการทาสวนทเรยนเปนอยางมาก มสาเหตจากเชอราไฟทอปธอรา (Phytophthora palmivora (Butler) Butler) ซงเปนเชอราชนตา สามารถพกตวอยในดนไดนานหลายปในรปของ Chlamydospore เมอมสภาวะแวดลอมเหมาะสม คอมนาและความชนเพยงพอกสามารถงอกเปนเสนใย สรางอวยวะขยายพนธ (Sporangium) ซงเปนทกาเนดของ Zoospores ซงมหางสามารถเคลอนทในนาเขาหาพชอาศยและทาลายพชนนได นอกจากนนสวนของเชอราทตดอยกบอนภาคดนอาจถกพดพาโดยลมพายไปยงสถานททอยหางไกลได รวมทงตดไปกบดนปลก กงพนธ จากแหลงหนงไปยงอกแหลงหนง เชอราชนดนเปนสาเหตโรครากเนาโคนเนาของพชอนไดอกหลายชนด เชน อโวกาโด มะมวง วานลลา และกลวยไม เปนตน

ลกษณะอาการ เมอสงเกตจากภายนอกทรงพม จะเหนใบทเรยนไมเปนมนสดใสเหมอนปกต โดยเฉพาะ

ในชวงกลางวนทมแดดจด ใบจะดสลด และกลบเปนปกตในตอนเยน ตอมาใบลางๆจะเรมเปนจดประเหลองแลวหลดรวงไป โดยอาจเกดทงตนหรอดานใดดานหนงของทรงพม ขนอยกบวาโรคนนเกดทราก ลาตน หรอกงกาน และอาการของโรครนแรงเพยงใด หากโรครนแรง (รากหรอโคนตน มอาการเนาเสยมากกวา 50 %) อาจพบใบเหลองรวงทงตน และตนตายในทสด หากไมมการรกษาทถกตอง อาการเรมแรกของการเนาจะสงเกตเหนผวเปลอกของลาตนหรอกงคลายมคราบนาเกาะตดเหนไดชดในสภาพทตนทเรยนแหง เมอสงเกตใหดจะพบรอยแตกเลกๆ เปนชองใหนายางสนาตาลแดงไหลออกจากแผลในชวงเชาทอากาศชมชน นายางจะแหงไปในชวงทมแดดจด เหนเปนคราบนาจบบนเปลอกลาตน อาการเหนไดชดเจนในชวงฤดแลง เนองจากตนทเรยนแหง ทาใหเหนความแตกตางของผวเปลอกของตนทเปนโรค เกษตรกรมกพบอาการของโรคในชวงปลายฤดฝน ในขณะทการเขาทาลายของเชอโรคมกเกดขนตงแตชวงตนฝน เชอโรคจงเขาไปเจรญและพฒนาอย

ในตนพชเปนเวลานานแลว ทาใหบางครงแผลเนาภายใตเปลอกมขนาดใหญ และรกษาใหหายจากโรคไดยาก เมอเปดเปลอกของลาตนบรเวณทมคราบนายางออกบางๆ ดวยมดหรอสว จะเหนเนอเยอทถกทาลายมสนาตาลแดงหรอนาตาลเขม เปนแผลเนาแผขยายไปตามความกวางและความสงของลาตน ขนาดของแผลขนกบระยะเวลาทเชอโรคเขาทาลาย หากถกทาลายเปนเวลานานจะมสเขมจนเกอบดา โดยบรเวณกลางแผลเนามกมสเขมกวาบรเวณขอบแผล ซงมสครมหรอนาตาลออน แผออกไปยงเนอเปลอกปกตทมสขาวหรอเขยวออน การขยายตวลกลามของแผลเนาอาจเปนไปตามแนวขวางหรอแนวตง ขนอยกบความรนแรงของโรคและพนธทเรยน ทเรยนทมความตานทานตอโรคน เชน ทเรยนนก แผลเนาจะขยายตวไปในแนวตงมากกวาแนวนอน ทาใหมผลนอยตออาการทรดโทรมของตน สวนทเรยนทออนแอตอโรค เชน หมอนทอง กระดม และกบ แผลเนาจะขยายไปในแนวนอน เปนผลใหการลาเลยงนาและอาหารผานทอนาทออาหารของพชถกตดขาดจากการเขาทาลายของเชอรา

การเนาของรากใหญทอยบนดนหรอใตดนสวนใหญมลกษณะคลายกบอาการเนาของโคนหรอลาตน สวนอาการเนาทเกดกบรากเลกหรอรากฝอยนน มกพบในทเรยนทปลกแบบยกรอง เชน แถบสวน จงหวดนนทบร โดยรากฝอยหรอรากเลกๆทโผลออกมาจากดนขางทองรอง ถกแชนาในรองเปนเวลานาน และมโอกาสทเชอราไฟทอปธอรา ซงแพรระบาดไปทางนาไดเขาทาลาย เกดการเนาของรากเปนสดา เนอเยอรากเปอยยย เมอดงเบาๆ จะขาดออกจากกนไดงาย อาการรากเนาน พบไมมากในแหลงปลกทเรยนภาคตะวนออก เนองจากสวนใหญเปนดนรวนปนทราย มการระบายนาด แตกสามารถพบไดเมอตนทเรยนผานสภาวะนาทวมขงหรอฝนตกชก และเกษตรกรไมไดเตรยมการระบายนาออกจากแปลงอยางมประสทธภาพ ทาใหเชอราสาเหตทพกตวอยทวไปในดน มเวลาทจะเจรญเขาทาลายรากพชได ทเรยนทรากฝอยเนาจะแสดงอาการทรดโทรมทละนอย สงเกตเหนอาการใบสลดในชวงกลางวนทมแดดจดกอน ตอมาใบจะมลกษณะดานไมเปนมนสดใส เปนจดเหลองประและคอยๆ รวงหลนจนหมดตน ปลายยอดจะคอยๆ แหงลงมายงกงใหญดานลาง จนกระทงกงแหงทงตน อาการดงกลาวอาจใชเวลานาน 1-2 ปกวาตนจะตาย อยางไรกตาม อาการทรดโทรมทเกดจากรากถกทาลายนน อาจไมไดเกดจากเชอราไฟทอปธอรา โดยตรง สภาพนาทวมขง ดนดาน ดนทมหนาดนตน หรอการใชสารเคมทไมเหมาะสม ในบรเวณโคนตนทเรยน อาจมผลกระทบตอการเจรญของรากทเรยน ทาใหตนทเรยนแสดงอาการยอดเหลองรวง ยอดแหง เนองจากปลายรากเลกๆถกทาลายหรอถกจากดไมใหเจรญเตบโตหาอาหารไปเลยงลาตน ทาใหตนทรดโทรม ซงอาจเปนชองทางใหเชอราเขาทาลายซา และตนตายได ในปจจบนพบอาการตนทเรยนมใบไหมแหงตดคาตน ซงอาการจะเกดอยางรวดเรวคลายอาการหนอนเจาะกงทเรยนททาใหเกดอาการใบไหมเปนหยอมๆ บรเวณลาตนและเปลอก ไมมอาการของแผลเนาใหเหน ตนทเรยนมกจะตายอยางรวดเรว เมอขดดรากพบวารากฝอยและรากแขนงยงคง

เปนปกตเปนสวนใหญ แตเมอตรวจดบรเวณโคนตนทอยตากวาระดบดนโดยการเฉอนเปลอกจะพบวามการเนาเสยขยายตวลกลามไปจนรอบตน และแผขยายไปยงโคนรากใหญ แสดงวา โคนตนใตดนนนถกเชอราเขาทาลายมาเปนเวลานานแลว จนกระทงถงจดวกฤตทไมสามารถจะทนได จงแสดงอาการใบเหยวและแหงอยางรวดเรวและตายในเวลาตอมา เชอราไฟทอปธอราอาจเขาทาลายใบทเรยนไดในสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชนในฤดฝนทม ฝนตกชกตอเนองและมลมพายพดพาสวนของเชอราใหแพรระบาดไปอยางกวางขวาง ลกษณะอาการบนใบเรมแรกจะเปนจดฉานาเลกๆ และขยายใหญขนเปนแผลสนาตาลคลา ขนาดแผลมทงเลกและใหญ รปรางคอนขางกลม สวนใหญเชอราเขาทาลายใบไดดในชวงใบออนจนถงใบเพสลาด ใบทเปนโรคจะรวงหลนและมอาการปลายยอดแหงในเวลาตอมา ตนทเรยนคอยๆทรดโทรมและตายในทสด การแพรระบาดในลกษณะนเคยทาความเสยหายกบตนทเรยนทปลกในภาคตะวนออกเปนจานวนนบหมนตนในชวงป พ.ศ. 2537-2538

การปองกนกาจด

การปองกนกาจดทดและประหยดทสดคอการใชตนตอทตานทานตอโรค แตการคดเลอกพนธตานทานนน เปนเรองทคอนขางยากและตองใชเวลานาน ตนตอตานทานโรคตองมคณสมบตเขาไดกบยอดพนธดทนามาเสยบ (graft) เพอใหมการเจรญเตบโตอยางปกต ในชวง 10 กวาปทแลวมาน ไดมการคดเลอกหาตนตอทตานทานการเขาทาลายของเชอราไฟทอปธอรา พบวา เชอราไมสามารถทาใหเกดอาการรากเนากบตนทเรยนปาสองชนด คอ ทเรยนนก (Durio lowianus) และ ชาเรยน (D. mansoni) จากปาแถบจงหวดพงงา กระบ และตรง ซงมดอกสแดงสด ผลขนาดเลก หนามยาวแหลม และเนอนอย (เปนเพยงเยอบาง ๆ หมเมลดเทานน) ทรงตนสงใหญ อายยน มเปลอกหนาและเนอเปลอกแนน จงไดนาเมลดทเรยนทงสองมาปลกทดสอบความตานทานในแปลงปลกโดยใชเปนตนตอทเรยนพนธการคา เชน ชะน และหมอนทอง พบวาตนตอทเรยนนก สามารถเขากนไดกบทเรยนพนธการคา แตการเจรญเตบโตของทเรยนนก และชาเรยนชากวาทเรยนพนธการคา ทาใหเกดลกษณะคอคอด แตการเจรญเตบโต และการออกดอก ตดผลของทเรยนพนธการคายงเปนปกต ในบางทองท โดยเฉพาะทเปนดนรวนปนทราย ทเรยนทใชทเรยนนกเปนตนตอแสดงอาการปลายยอดแหง เมอปลกไปไดประมาณ 4-5 ป โดยเกดอาการอยางชาๆ และไมแสดงอาการทรดโทรมใหเหนเดนชดนก เมอตรวจสอบบรเวณโคนทอยลกลงไปในดนและโคนรากใหญกพบอาการเนาโดยเนอเยอทถกทาลายเปลยนเปนสคอนขางแดง บรเวณทเนาน คอสวนของเมลดทกลายมาเปนโคนตนซงฝงอยในดน ในสภาพทชมนาสวนนจะเปนสวนทออนแอของทเรยนปาชนดน แมวาเปลอกและเนอเยอของลาตนจะตานทานตอการเขาทาลายของเชอโรคกตาม ดงนนการใชตนตอทเรยนนก จงไมประสบผลสาเรจเทาทควร ในขณะทยงไมพบอาการเนาทเกดกบทเรยนชาเรยน อาจเนองจากบรเวณลาตนใต

ดนยงมความตานทานตอโรคระดบสง หรอการนาไปใชเปนตนตอยงมนอยกวาทเรยนนก จงยงสารวจไมพบความเสยหายจากโรค อยางไรกตาม แนวทางการใชพนธตานทานนกยงคงเปนมาตรการหลกในการปองกนกาจดโรค โดยการคนหาตนตอชนดใหมๆ และวธการนาตนตอมาใช เชนการใชทเรยนนกในรปของกงตอนเปนตนตอแทน เพอหลกเลยงจดออนของสวนของเมลดทกลายเปนโคนตน เปนตน ชาวสวนทเรยนมการใชตนตอเพอปองกนการเกดโรคโคนเนารากเนากนมานานแลว โดยเสรมรากทเรยนพนธดดวยพนธพนเมองเพาะเมลด ทาใหมตนตอ 2-3 ตน เปนการเพมโอกาสทตนตอบางตนอาจรอดพนจากการเขาทาลายของเชอโรคไดบาง

การรกษาอาการโคนเนาหรอลาตนเนา ใหสกดเอาสวนทเปนโรคออกใหหมดจนถงเนอไม โดยใชมดหรอสวคมๆ หลงจากนนทารอยแผลดวยปนแดงหรอสารปองกนกาจดโรคพชประเภทสารประกอบทองแดง เชน คปราวท หรอคอปเปอรออกซคลอไรด เพอปองกนเชอโรคอนเขาทาลายภายหลง แตถาหากโรคลกลามมาก การสกดเปลอกออกนน นอกจากเปนการยากทจะสกดเอาสวนทเปนโรคไดอยางหมดจดแลว ยงอาจทาใหตนทรดโทรมไดงาย เนองจากทอนาทออาหารถกตดขาดมากเกนไป

ในระยะหลงมการผลตสารเคมประเภทดดซมทมประสทธภาพเฉพาะกบเชอราชนตา ในกลมPhycomycetes ขนมาหลายชนด เชน สารพวกเอซลอลานน (Acylalanine) ไดแก สารเมตาแลคซล (metalaxyl), และสารฟอสเอทธล อะลมนม (phosethyl aluminum), เบนนาแลคซล (benalaxyl), ออกซา-ดกซล (oxadixyl) และโอฟเรซ (ofurace) เปนตน วธการใชทาไดโดยถากเปลอกบรเวณทเปนโรคออกบางๆ ใหทราบขอบเขตของแผลทถกทาลาย ใชสารเคม เชน สารเมตาแลคซลชนดผง 25% ในอตรา 50-60 กรมตอนา 1 ลตร หรอสารฟอสเอทธล อะลมนมชนดผง 80% ในอตรา 80-100 กรมตอนา 1 ลตร ผสมนาทาบรเวณทถากออก หลงจากนนประมาณ 15 วน ควรตรวจดแผลททาไว หากยงมลกษณะฉานา ควรทาซาอกจนกวาแผลจะแหง การรดดนหรอฉดพนดวยสารเคมในสภาพการเกดโรคโดยการปลกเชอราสาเหตนน พบวา ไมสามารถรกษาโรคทโคนหรอลาตนใหหายได การทาจงเปนวธทดทสด แตการรกษาโรคจะไดผลกตอเมอเกษตรกรตองหมนตรวจตราตนทเรยนในแปลงปลกอยางสมาเสมอ โดยเฉพาะในชวงฤดฝน ซงเชอราจะเรมระบาดเขาทาลายตนทเรยน เมอเหนอาการของโรคตงแตระยะเรมแรก และรบดาเนนการรกษาเสยแตเนนๆ จะชวยใหประสบความสาเรจโดยงายและไมสนเปลองมาก หากปลอยใหเชอโรคลกลามเขาทาลายตนอยางกวางขวาง จนแผลมขนาดใหญ การรกษาจะทาไดยากและสนเปลองมากขน ตนชะงกการเจรญเตบโต มอาการทรดโทรม ตองใชเวลาพกฟนนานกวาทจะฟนตว และแขงแรงจนใหดอกผลตามปกตได การรดดนดวยสารเคม เชน สารเมตาแลกซล ซงปจจบนมการผลตออกขายในรปเมด คอ เมตา-แลกซล 5%G (granule) อาจชวยบาบดรกษาใหตนทเรยนทเปนโรคทรากใหญ รากฝอยหรอปลาย

ราก ฟนเปนปกตได หากการระบาดของโรคไมรนแรงนก การฉดพนหรอรดดนดวยสารเคมชนดตางๆทก 6 เดอน หรอ 1 ป เพอปองกนการเกดโรคกบตนทเรยนปกตไมใหผลการปองกนกาจดทชดเจนนก นอกจากเปนการสนเปลองแลว เชอราสาเหตโรคในดนเมอไดรบหรอสมผสกบสารเคมบอยครง มโอกาสในการพฒนาสายพนธทตานทานตอสารเคมได และอาจทาใหการปองกนกาจดทาไดยากขนในอนาคต สารเคมอกชนดหนงทมการนามาใชในการปองกนกาจดโรครากเนาโคนเนาของทเรยน คอ สารฟอสฟอรสแอซด (phosphorous acid) การใชสารนทาโดยผสมสารกบนาสะอาด ในอตราสวน 1:1 (สารเคม 10 ซซ นาสะอาด 10 ซซ) ใสในกระบอกฉดยาขนาดความจประมาณ 50 ซซ เจาะเปลอกลาตนสงจากพนดนประมาณ 1-2 ฟต ดวยสวานใหเฉยงลงเลกนอย ลกประมาณ 1½ - 2 นว ขนาดของรทเจาะตองพอดกบปลายของกระบอกฉดยา อดฉดนายาเขาไปในตนทเปนโรคจนหมด ระวงอยาใหนายาไหลซมออกมาภายนอก หลงจากนนอดรทเจาะดวยปนแดง ปรมาณนายาทใชขนอยกบขนาดเสนรอบวงของลาตนโดยตนทเรยนอาย 7-8 ป ใชนายาประมาณ 1 กระบอกฉดยา หลงการฉดสารประมาณ 1-2 เดอน อาการเนาของเปลอกจะคอยๆแหง โดยสงเกตเหนบรเวณแผลเนาเรมแตกระแหง ในกรณทตนเปนโรครนแรงมากๆ อาจใชวธอดฉดสารเคมเขาลาตนรวมกบการทาแผลเนาทลาตนหรอโคน จะชวยใหโรคหายเรวยงขน นอกจากการใชสารเคมแลว สามารถเลอกใชจลนทรยในการปองกนกาจดโรครากเนาโคนเนา ปจจบนมการผลตจลนทรยปฏปกษ (antagonists) ออกขายเปนการคา เชน เชอราไตรโคเดอรมา (Trichoderma harzianum) เชอราคโตเมยม (Chaetomium globosum) และเชอแบคทเรยบาซลลส (Bacillus subtilis) เชอรา 2 ชนดแรกใชใสดนในแปลงปลกเพอควบคมเชอไฟทอปธอรา โดยตองผสมกบปยหมกหรอวสดทเปนอาหารของเชอราปฏปกษ เพอใหสามารถเจรญเตบโตเพมปรมาณในดนได สวนเชอแบคทเรยนนใชทาแผลเนาทโคนและลาตน แมการใชเชอจลนทรยจะไมสามารถรกษาใหทเรยนหายจากโรคไดรวดเรวเหมอนการใชสารเคม แตไดประโยชนในแงของการรกษาสภาพแวดลอมและสมดลยของธรรมชาต และลดปรมาณสารเคมทอาจปนเปอนไปกบผลผลต การเขตกรรมทแตกตางกนอาจมผลตอการระบาดและความรนแรงของโรคการใหปยหรอธาตอาหารบางชนด เชน ปยคอก หรอปยเคมทมไนโตรเจนสง อาจมผลทาใหตนทเรยนเจรญเตบโตอยางรวดเรว แตมความออนแอตอโรคมากขน ในทางกลบกนตนทเรยนทไมมการใหปย หรอใหปยไมพอเพยง จะเจรญเตบโตชา มกไมคอยพบปญหาโรครากเนาโคนเนา อยางไรกตามการทาสวนทเรยนในปจจบนมการแขงขนกนทงดานคณภาพ และปรมาณ ทาใหเกษตรกรตองใชปยในรปตางๆเพอใหตนเจรญเตบโตเรว ใหผลผลตปรมาณมาก ซงอาจเสยงตอการเกดโรคไดงาย และตองใชสารเคมในการปองกนกาจดศตรพชมากขนเปนเงาตามตว เกษตรกรควรตระหนกถงพษภยของสารเคม และหนมาใชวธการผสมผสานในการปองกนกาจดศตรพชในแปลงปลกทเรยน ไดแก การสารวจ และตรวจนบศตรพชกอนทตดสนใจพนสารเคม การเขตกรรม เชน การตดแตงกง การทา

ความสะอาดแปลงปลก การเกบผลเนาหรอแผลเนาของเปลอกทรวงหลนบนดนออกนอกแปลงแลวทาลาย และการใชเชอจลนทรยตางๆ ในการควบคมเชอราสาเหตโรคในดน เปนตน แนวทางการปองกนกาจดโดยวธผสมผสาน

1. การเสรมสรางความสมบรณของตน โดยการใสปยสตร 16-16-16 หรอ 15-15-15 หากพบวาตนสมบรณมากเกนไปควรเปลยนเปนปยสตรทมไนโตรเจนตา เชน 8-24-24, 9-24-24 หรอ 13-13-21 เพอใหตนมความแขงแรง ไมออนแอตอโรค

2. การลดปรมาณเชอไฟทอปธอราในดน มวธการปฏบตดงน 2.1 เกบชนสวนของเปลอกหรอผลเนาทรวงหลนบรเวณโคนตนออกนอกแปลง อาจโดย

การใสถงพลาสตก นาออกตากแดดแลวเผาทาลายในภายหลง 2.2 การควบคมเชอไฟทอปธอราโดยชววธ ไดแก

2.2.1 การใสปยคอก ปยหมก หรอเศษซากพชคลมดน เพอสงเสรมใหจลนทรยทมอยหลายชนดในดนเพมปรมาณ ทาใหเกดการแกงแยงกบจลนทรยสาเหตโรคพช

2.2.2 ใสจลนทรยปฏปกษลงในดนโดยตรง เชน ไตรโคเดอรมา โดยใชสารเชอ 1 กก. ผสมราละเอยด 5 กก. ปยหมก 16 กก. และทราย 8 กก. ใสโคนตน 4-5 กก./ตน หรอใชสารเชอคโค เมยม ในอตรา 5-6 กรม/ตน โรยใตทรงพมเชนเดยวกน สวนเชอบาซลลสในรปผงใชผสมนาทาแผลเนา โดยตองถากเปลอกออกบางๆ กอน

2.3 การลดปรมาณเชอไฟทอปธอราโดยใชสารเคม 2.3.1 การลดปรมาณเชอในดน โดยการโรยเมตาแลคซลชนดเมดบรเวณใตทรงพม 2.3.2 การลดปรมาณเชอในตนพช ไดแก การถากหรอขดบรเวณทเนาเสยออกบางๆ

แลวทาดวยสารเคม เชน เมตาแลคซล (25% WP หรอ 35% SD) อตรา 50-60 กรม/นา 1 ลตร หรอ ฟอสเอทธลอลมนม 80% WP อตรา 100 กรม/นา 1 ลตร หรอการอดฉดเขาลาตนดวย ฟอสฟอรส แอซค อตรา 1:1 สาหรบอาการรากเนา ใชสารเมตาแลคซล (25% WP หรอ 35% SD) อตรา 200 กรม/นา 20 ลตร ราดใหทวผวดนบรเวณใตทรงพม พรอมกบการกระตนใหรากงอกและเรงการพฒนาการ โดยรดดนดวยปยเกลดทมธาตหลก (NPK) และธาตรอง อตรา 60 กรม รวมกบกรดฮวมคชนดนา อตรา 100-200 ซซ /นา 20 ลตร หรอใชปยสตรเสมอ อตรา 2-3 กก./ตน รวมกบกรดฮวมคชนดเมดอตรา 200-300 กรม/ตน ราดหรอหวานใตทรงพมใหทว สาหรบการเกดโรคทใบ ใชเมตาแลคซล 25%WP หรอเมตาแลคซล+แมนโคเซบ หรอ ฟอสเอทธล อลมนม ผสมนาฉดพนใหทว สาหรบโรคทผล สามารถปองกนกาจดไดโดยใชฟอสเอทธล อลมนม 80% WP อตรา 30-50 กรม/นา 20 ลตร พนกอนเกบเกยว 1 เดอน

โรคผลเนา ( Fruit Rot)

เกดจากเชอราไฟทอปธอรา (Phytophthora palmivora) ชนดเดยวกบททาใหเกดโรครากเนาและโคนเนา พบระบาดกบทเรยนทปลกในหลายแหลง โดยเฉพาะในแหลงทมการระบาดของโรครากเนาและโคนเนา มโอกาสทจะเกดโรคผลเนาไดเชนกน แมวาจะไมทาใหตนตายโดยตรง แตกทาใหสญเสยปรมาณและคณภาพของผลผลต เปนอปสรรคตอการผลตเพอการสงออก

เชอราไฟทอปธอราสามารถเขาทาลายผลทเรยนไดตงแตระยะออนจนกระทงแก แตเนองจากสภาพแวดลอมเหมาะสมกบการเขาทาลายของเชอราในชวงทผลใกลแก โดยทเรยนทปลกทางภาค-ตะวนออกนน ผลจะเรมแกในชวงเดอนพฤษภาคม-มถนายน ซงเปนชวงตนฤดฝน มกเกดลมพายซงสามารถพดพาเอาเชอทตดอยกบอนภาคดนขนไปเกาะตดผลได ประกอบกบมความชนทเหมาะสม เชอราจงสามารถเขาทาลายผลไดในขณะทตดอยบนตน โดยเฉพาะผลทอยลางๆ มโอกาสทจะเกดโรคไดมาก เชอมกเขาทาลายบรเวณกนผล เนองจากเปนบรเวณทมความชนสงกวาบรเวณอน จากการทนาฝนไหลยอยลงมาสะสมอยนาน ทาใหเชอรามโอกาสทจะเจรญเขาทาลายผล ทาใหเกดอาการเนาเสยได

ลกษณะอาการ บรเวณปลายผลหรอกนผลมกพบจดชาสนาตาลจาง ๆ ปนเทา และ ขยายตวออกเปนวงกลมหรอคอนขางรไปตามรปรางของผล มกพบเกดกบผลในชวงประมาณ 1 เดอนกอนเกบเกยวจนกระทงเกบเกยวและยงพบการเนาเสยภายหลงเกบเกยวในระหวางการบมใหสก หรอระหวางรอการแกะเนอเพอนาไปแชแขงสาหรบสงไปยงตลาดตางประเทศ ผลทเกดอาการเนาขณะอยบนตนอาจปรแตกและรวงหลนกอนทจะแกจด ผลทเรยนพนธการคาสวนใหญออนแอตอโรค โดยเฉพาะพนธหมอนทอง ซงมกใชเวลาหลายวนหลงการเกบเกยวกวาผลจะสกรบประทานได ทาใหเชอรามเวลาในการเจรญเขาทาลายผล และอาจลกลามเขาไปยงเนอในได ทาใหเกดการเนาและมกลนเหมนเปรยว ในขณะทหลงการเกบเกยวพนธชะนมกสกเรวกวา ทาใหโรคยงไมพฒนาถงระยะททาใหเกดการเนาเสยรนแรงเมอถงเวลาทรบประทานไดแลว

การปองกนกาจด การลดความเสยหายจากโรคผลเนาใหไดผล ตองปฏบตดงน

1. ทาการปองกนกาจดโรครากเนาโคนเนาทเกดกบตนทเรยนในแปลงปลก ตงแตชวงฤดฝนตามความเหมาะสมกบสภาพการระบาดของโรค ชนสวนพชทเปนโรคทถากออกตองเกบออกนอกแปลงปลก นาไปเผาทาลายเพอลดปรมาณเชอโรคในแปลงปลก

2. หมนสารวจผลทเรยนในแปลงปลกอยางสมาเสมอ โดยเฉพาะในชวงผลแก หากพบอาการผลเปนจดเนา ควรทาการฉดพนสารเคม เชน เมตาแลกซล 25% WP หรอ เมตาแลกซล ผสม แมน-โคแซบ หรอฟอสเอทธล อะลมนม 80% WP ใหทวทงลาตนประมาณ 1-2 ครง ผลทเรยนทเนาเสยและรวงหลนอยโคนตนตองเกบออกนอกแปลงใหหมด แลวดาเนนการเผาเมอแหงในภายหลง

3. ในแปลงปลกทผลทเรยนมความเสยงตอการเกดโรคผลเนาสง เนองมาจากมตนทเปนโรครากเนาโคนเนาในแปลงมาก และมฝนตกชกในชวงใกลเกบเกยวผล เชอโรคอาจตดอยกบผลโดยยงไมแสดงอาการ สาหรบทเรยนทตองการสงออกซงตองรกษาคณภาพจนกระทงถงมอผบรโภค หรอทเรยนทตองไปกองรออยหนาโรงงานแชแขงเปนเวลานาน อาจจาเปนตองจมผลดวยสารเคม เชน ฟอสเอทธล อะลมนม และผงใหแหง กอนทาการบรรจหบหอหรอสงไปยงจดหมายปลายทาง

4. ระวงไมใหผลทเรยนสมผสกบดนหลงการเกบเกยว เพราะเชอไฟทอปธอราทมในดนอาจตดไปกบผล และทาใหเกดการเนาเสยได โดยบรรจผลทเรยนในตะกราพลาสตกหรอเขง หรอ ปพนทวางผลทเรยนดวยกระสอบทสะอาด และระวงการเกดบาดแผลจากการทมแทงกนของหนามระหวางการขนยาย

โรคใบตดและใบไหม (Rhizoctonia Leaf Blight)

โรคนพบไดทวไปในแปลงปลกทเรยนทมความชมชนสง มกเกดกบทเรยนทมความสมบรณสง ทรงพมหนา พบมากกบพนธชะนและหมอนทอง มสาเหตจากเชอราไรซอกโทเนย (Rhizoctonia sp.) ซงเปนเชอราทสามารถพกตวอยในดนไดเปนเวลานาน โดยอาศยเศษซากพช

ลกษณะอาการ เชอราเขาทาลายพชไดดในระยะททเรยนแตกใบออนในฤดฝน มกพบอาการบนใบออนทคลแลว โดยเหนเปนแผลคลายนารอนลวกบรเวณกลางใบและขอบใบ แผลจะคอย ๆ ขยายตวลกลามและเปลยนเปนสนาตาล ขนาดและรปรางแผลไมแนนอน ขนอยกบสภาพแวดลอมเหมาะสมกบการแพรระบาดมากนอยเพยงใด เชอราสามารถลกลามไปยงใบอนๆ ทตดกนได โดยสรางใยยดใบใหตดกน และทาใหเกดอาการใบไหม หรอใบทเปนโรคลกลามจนแหงและหลดรวงลงมาไปแตะหรอตดกบใบทอยขางลาง เชอรากจะเขาทาลายใบเหลานน จนเกดโรคลกลามไปหลายๆ จดในตน ทาใหเหนอาการใบไหมเปนหยอมๆ ใบจะทยอยรวงหลนลงยงโคนตนเหลอแตกง ซงตอมาจะคอยๆ แหง ทาใหตนทเรยนเสยรปทรง และมการเจรญเตบโตไมสมบรณ

การปองกนกาจด 1. ตดแตงกงทเรยนใหเหมาะสม เพอควบคมใหมความชนในปรมาณทตนทเรยน

เจรญเตบโตไดด แตไมเพยงพอสาหรบการเขาทาลายพชของเชอโรค 2. หมนสารวจอาการโรคบนใบอยางสมาเสมอในชวงทเรยนแตกใบออน หากพบ

อาการโรคควรตดกงบรเวณทเปนโรคออกไปเผานอกแปลงปลก แลวพนดวยสารปองกนกาจดโรคพช เชน คารเบนดาซม (carbendazim) ไธอาเบนดาโซล (thiabendazole) แคปตาโฟล+คอปเปอร+ซงค(captafol+copper+zinc) คอปเปอรออกซคลอไรด (copper oxychoride) และไนโตรอะนลน+แคปแทน(nitroaniline+captan) ใหทวตน 1-2 ครง หรอจนกวาใบจะเรมแก

3. รวบรวมเศษใบทเปนโรคทรวงหลนอยบรเวณโคนตน นาไปเผาทาลาย เพอลดปรมาณเชอโรคในแปลงปลก และลดการระบาดของโรคในปตอไปดวย

4. ในแปลงปลกทมความชนสงและมการระบาดของโรคเปนประจา ควรใสปยทมไนโตรเจนตาเพอลดความสมบรณของการแตกใบออน

โรคจดสนม (Agal Spot)

เกดจากสาหรายสเขยว Cephaleurus virescense ขนทาลายใบและกงของทเรยน พบในแหลงปลกทมความชนสง ตนทเรยนมทรงพมแนนทบและใบหรอกงไดรบแสงแดดทเหมาะสม ทาใหสาหรายเจรญเตบโตไดด

ลกษณะอาการ ใบทเรยนจะเปนจดเลก ๆ นนขนจากผวใบเลกนอย ขอบของจดเหลานไมเรยบ มลกษณะเปนแฉกๆ คลายดาว สเขยวปนเทา จดดงกลาวจะขยายใหญขนในสภาพความชนสงและมแสงแดดเพยงพอ เมอสาหรายเจรญเตบโตถงระยะทจะขยายพนธเพอการแพรระบาดจะเหนเปนสนาตาลหรอสสนม สาหรายทขนบนใบอาจไมมผลกระทบทรนแรงกบการเจรญเตบโตของทเรยน นอกจากบดบงเนอทใบทใชในการสงเคราะหแสงใหนอยลง แตถาเขาทาลายทกงทเรยนแลว กอาจทาใหเกดอาการกงแหงตนทรดโทรม โดยเฉพาะทเรยนอาย 1-2 ป ซงยงมทรงพมเลก กงกานในทรงพมมโอกาสทจะถกแสงแดดและหากมความชนเพยงพอ สาหรายกสามารถเขาทาลายบนกง เหนลกษณะคลายขนสนาตาลแดง ขนเปนหยอมๆ บรเวณดานบนของกง ดดความชนจากกง ทาใหเปลอกมรอยแตกระแหงและกงแหงตายไดในทสด ถาถากเปลอกบรเวณทสาหรายขน จะเหนเนอของเปลอกดานใตเปนสเหลองสม สาหรายชนดนยงพบขนไดบนใบพชอนอกหลายชนด เชน มะมวง ฝรง ลาไย ลนจ สม ลองกอง เปนตน

การปองกนกาจด ในแปลงปลกทเรยนทมการพนสารปองกนกาจดศตรพชอยางสมาเสมอ มกไมพบการระบาดของสาหรายน ในกรณทเกดการระบาด ควรฉดพนดวยสารปองกนกาจดโรคพช เชน คอปเปอรออกซคลอไรด และทาการตดแตงกงทเรยนใหมทรงพมเหมาะสม ไมทบมากเกนไป ในทเรยนตนเลก ควรหมนตรวจดบรเวณกงทถกแสงแดดสองถง หากพบมสาหรายขนตามกงตองรบปองกนกาจดโดยการฉดพนสารเคมดงกลาว หรอใชสารเคมทาบรเวณทสาหรายขนทาลาย

โรคราสชมพ (Pink Disease)

โรคนทาความเสยหายในแหลงปลกทเรยนทมความชนสง โดยระบาดรนแรงในชวงฤดฝน ทาใหกงแหงเสยรปทรง มกพบในตนทเรยนทขาดการดแลรกษา ไมมการตดแตงกงหรอการปองกนกาจดโรคและแมลงศตรทเหมาะสม โรคนเกดจากเชอรา Corticium saimonicolor สามารถเขาทาลายพชไดหลายชนดในสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชน มะมวง กาแฟ ลองกอง สมเขยวหวาน สมจก โดยเชอราจะเขาทาลายบรเวณกงในทรงพมทซอนกน หรออยกนอยางหนาแนน ทาใหสะสมความชน และมโอกาสทเชอราจะเขาทาลายพชไดงาย ทาใหเกดอาการกงแหงและใบเหลองรวง

ลกษณะอาการ เมอดจากภายนอกทรงพม จะเหนตนทเรยนมอาการใบเหลองรวงเปนหยอม ๆ คลายกบอาการกงแหงหรอโคนเนาทเกดจากเชอไฟทอปธอรา แตถาสงเกตใหดตามกงทอยดานในของพมจะเหนเสนใยของเชอราสขาวขนปกคลมโคนกงทมใบเหลองรวงนน เมอโรคเจรญลกลามและมอายมากขน เสนใยสขาวทเหนเรมแรกจะคอยๆ เปลยนเปนสชมพ ซงเปนชวงเวลาทเชอราสรางสวนขยายพนธเพอการระบาดไปยงตนอนๆ สวนของกงทเชอราขนปกคลมอยเมอถากออกดจะเหนเนอเยอเปลอกแหงเปนสนาตาล

การปองกนกาจด การปองกนกาจดทาไดงายและไดผลด หากเกษตรกรหมนตรวจดตนทเรยนในแปลงปลกเสมอๆ เมอพบการเขาทาลาย ใหทาการถากเปลอกบรเวณทเชอราเขาทาลายออก แลวทาแผลดวยสารเคม เชน คอปเปอรออกซคลอไรด หรอฉดพนใหทวกงและลาตน ถากงนนเปนโรครนแรง ควรทาการตดทงและเผาทาลาย ทาแผลรอยตดดวยสารคอปเปอรออกซคลอไรด เชนเดยวกน การตดแตงกงทเรยนใหโปรงในชวงหลงเกบเกยว ชวยใหตนทเรยนมการถายเทอากาศและความชนทด ตนเจรญเตบโตแขงแรง และมสภาพไมเหมาะสมกบการระบาดของเชอโรค การพน

สาร-เคมปองกนกาจดโรคและแมลงศตรพชกบตนทเรยนอยางสมาเสมอ จะชวยลดปญหาโรคนไดอยางด

โรคใบไหม (Leaf Blight; Anthracnose)

โรคนมการระบาดอยางกวางขวางในชวงไมกปมาน สวนใหญพบในทเรยนพนธชะน ในพนธหมอนทองพบอาการบางแตไมรนแรง โรคนเกดจากเชอรา Colletotrichum gloeosporioides

ลกษณะอาการ อาการของโรคมองดคลายโรคใบตด คอ ใบจะไหมเปนสนาตาล มกเกดตามบรเวณขอบใบ บรเวณเนอใบทไหมเปนสนาตาลออน ขอบแผลเปนสนาตาลเขมลอมรอบแผล เนอใบทถกทาลายมองดโปรงใส ใบทไหมยงคงตดอยกบกงไมรวงหลนงาย โรคมกกระจายไปทวทงตน ไมเหมอนโรคใบตดทมกเกดเปนหยอมๆ โรคนพบไดทงในชวงฤดฝนและฤดแลง แตมองเหนอาการไดชดเจนในชวงฤดแลงซงทเรยนกาลงออกดอกตดผล

การปองกนกาจด แมวาเชอราสาเหตโรคสามารถแพรระบาดไดทางลมและมพชอาศยหลายชนด แตการเขาทาลายสวนใหญจะเกดในชวงใบออนหรอชวงทพชออนแอ เชน สภาพทมการขาดนาและธาตอาหารทเหมาะสม โดยเฉพาะในชวงตดผลของทเรยน ในแหลงปลกทพบปญหาโรคเสมอๆ ควรฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคเชน สารเบนโนมล คารเบนดาซม คอปเปอรออกซคลอไรด ใหทวทงตน 1-2 ครง ในชวงทเรยนแตกใบออน

โรคราแปง (Powdery Mildew)

มสาเหตจากเชอรา Oidium sp. เขาทาลายโดยขนปกคลมเฉพาะผวเปลอกทเรยน มองดเหมอนฝนหรอแปงขาวตดบนผล ทาใหเปลอกทเรยนเปนสนาตาลแดง ไมเปนมน และหนามทเรยนเปนรอยแตกเลกๆ ไมพบการทาลายของโรคราแปงบนสวนอนของตนทเรยนนอกจากบนผล

ลกษณะอาการ จะเหนผงสขาว ซงเปนเสนใยและสวนขยายพนธของเชอราขนปกคลมทงผลหรอดานใดดานหนงของผล มกพบในชวงเดอนมนาคม-เมษายนสาหรบทเรยนทปลกทางภาคตะวนออกและในชวง

เดอนมถนายน-กรกฎาคมสาหรบแหลงปลกทางภาคใต ซงเปนระยะทผลทเรยนเรมมขนาดใหญแลว โดยทวไป โรคราแปงสามารถเขาทาลายผลทเรยนไดตงแตเรมตดผลออนจนกระทงผลแก หากการเขาทาลายของเชอโรครนแรงในระยะตดผลใหม ๆ อาจทาใหผลออนรวงหลนได ถาเปนกบผลทกาลงเจรญเตบโต จะทาใหสผวผดปกตไป ไมเปนทตองการของตลาดและผบรโภค ทาใหราคาผลผลตตกตา

การปองกนกาจด ปจจบนไมคอยพบการระบาดของโรคราแปงมากนก นอกจากในสวนทอยใกลสวนยางพารา หรอปาไม ซงมความชนสง เนองจากในแปลงปลกทเรยนสวนใหญมการใชสารเคมปองกนกาจดโรคอยางสมาเสมอ ทาใหเชอราสาเหตโรคไมสามารถเขาทาลายผลทเรยนไดด อยางไรกตาม ในแหลงปลกทมสภาพแวดลอมเอออานวยตอการระบาดของโรค เกษตรกรควรตรวจตราผลทเรยนในแปลงอยางสมาเสมอ เมอเรมพบอาการควรรบทาการปองกนกาจด โดยการฉดพนสารเคม เชน เบนโนมล กามะถนผงชนดละลายนา (Wettable Sulfur) เปนตน

แมการปลกทเรยนจะมปญหาจากเชอโรคพชหลายชนด และมอาการผดปกตตางๆ ทไมไดเกดจากเชอโรคโดยตรง แตการปลกทเรยนเปนการคากยงคงใหผลตอบแทนทคมคา นอกจากในปทมสภาวะผดปกต ทาใหทเรยนรวมทงผลไมอนออกลาชาและ/หรอมการออกผลพรอมกนในปรมาณมาก เกดปญหาราคาผลผลตตกตา ปญหาจากโรคพชทสาคญๆ นน ปจจบนมวธการหลายอยางทนามาใชในการแกปญหาอยางไดผล นอกจากสารเคมทมประสทธภาพแลว ยงมวธการทางชววธทสามารถนามาใชในการปองกนกาจดโรคอยางไดผล เชน การใชเชอจลนทรยไตรโคเดอรมา ในการควบคมเชอรา ไฟทอป ธอราสาเหตโรครากเนาโคนเนาของทเรยน เปนตน ปจจบนการปองกนกาจดโรคและศตรพชควรมงเนนวธการผสมผสาน เพอใหเกดประโยชนสงสดในทางเศรษฐกจ รวมทงตองคานงถงพษภยของสารเคมทอาจมตอผบรโภคและสงมชวตอน หากมการใชทไมถกตองและระมดระวงเพยงพอ

อาการโรครากเนาโคนเนาทเกดบรเวณคอดน และสวนของรากใหญ

ตนทเรยนทเปนโรครากเนาโคนเนา จากเชอ Phytophthora palmivora

โรคใบตดทเกดจากเชอ Rhizotonia ตนทเรยนทเปนโรคโคนเนา และมมอดเขาทาลายรวมดวย

โรคผลเนาทเกดจากเชอ Phytophthora

โรคแอนแทรคโนสในทเรยน เกดจากเชอรา Collctotrichum

โรคราสชมพ เกดจากเชอรา Corticium

ตนทเรยนทถกทาลายดวยโรคใบตดหรอใบไหม

โรคราแปงในผลทเรยน อาการจากโรคราสชมพทเปลอกตนทเรยน

แมลงและไรศตรทเรยน ศรต สทธอารมณ มานตา คงชนสน

แมลงและไรศตรทสาคญและทาความเสยหายทางเศรษฐกจใหแกทเรยนม 6 ชนด คอ หนอนเจาะเมลดทเรยน เพลยไกแจ เพลยแปง หนอนเจาะผล มอดเจาะลาตน หนอนดวงปกแขงกนรากทเรยน และไรแดงแอฟรกน จากการสารวจแมลงศตรบนตนทเรยนสวนใหญ พบวา จานวนประชากรแมลงจะสงเมอมอาหารมาก หรอเมอตนทเรยนซงเปนพชอาหารอยในระยะทเหมาะสม เชน เพลยไกแจระบาดเฉพาะระยะททเรยนแตกใบออนเทานน แตกมแมลงศตรทเรยนบางชนดทระบาดทกระยะของพช เชน มอดเจาะลาตน และ หนอนดวงปกแขงกนรากทเรยน เปนตน

หนอนเจาะเมลดทเรยน (Durian seed borer) ชออน หนอนใต หนอนมาเลย หนอนร ชอวทยาศาสตร Mudaria luteileprosa Holloway วงศ Noctuidae อนดบ Lepidoptera

ความสาคญและลกษณะการทาลาย หนอนเจาะเมลดทเรยนเปนศตรทมความสาคญและทาความเสยหายตอผลผลตทเรยนในเขตภาคตะวนออกซงเปนแหลงปลกทสาคญ สนนษฐานวาหนอนชนดนมถนกาเนดในประเทศมาเลเซยแลวระบาดเขามาทางภาคใตของประเทศไทย เมอเกษตรกรจากภาคตะวนออกนาเมลดทเรยนพนธพนเมองจากภาคใตมาเพาะสาหรบใชเปนตนตอ จงทาใหหนอนชนดนตดมาดวย และมการเรยกหนอนชนดนวา “หนอนใต” หรอ “หนอนมาเลย” หนอนชนดนเมอเขาทาลายภายในผลทเรยนจะไมสามารถสงเกตจากภายนอกได เมอหนอนโตเตมทจงเจาะเปลอกเปนรออกมาและทงตวลงบนพนเพอเขาดกแดในดนเกษตรกรจะเหนแตรทหนอนเจาะออกมาแตไมพบตวหนอนอยภายใน หรอบางกรณจะพบความเสยหายเมอหนอนเจาะออกมาภายหลงการเกบเกยวแลว จงเรยกหนอนชนดนอกชอวา “หนอนร” หนอนชนดนพบระบาดเปนครงแรกท อาเภอแกลง จงหวดระยองเมอป 2530 จากการสารวจในป พ.ศ.2533 พบวา ทจงหวดระยองมการระบาดใน 8 ตาบล คอ ชากโดน สองสลง หวยยาง เนนคอ ทางเกวยน วงหวา บานนา และกรา โดยทตาบลชากโดนมความเสยหายสงสดถง 26 %ของพนทปลก สวนทจงหวดจนทบรพบเฉพาะ 2-3 ตาบลในเขตอาเภอเมองเทานนและมความเสยหาย

เพยง 4% ในป พ.ศ.2534 พนทการระบาดของหนอนเจาะเมลดทเรยนในจงหวดระยองเพมขน โดยมความเสยหายสงสดทตาบลเนนคอ (29%) สวนทจงหวดจนทบร พบการระบาดเพมขนเปน 4 อาเภอ คอ อาเภอเมอง แหลมสงห ขลง และมะขาม ในปจจบนพบวามการระบาดอยางกวางขวาง การระบาดไดขยายในหลายพนทของจงหวดระยอง จนทบร และตราด รวมทงพบหนอนเจาะเมลดทเรยนตดไปกบผลทเรยนทจาหนายทงภายใน และตางประเทศ ทาใหขาดความเชอถอตอสนคาและมผลกระทบตอตลาดการคาทเรยน

รปรางลกษณะและชวประวต ตวเตมวยซงเปนผเสอกลางคน สามารถวางไขได 100-200 ฟองตอตว โดยจะวางไขเปนฟองเดยวบนผลทเรยนในขณะทผลยงออน ตวหนอนทเพงฟกจากไขจะเจาะเขาไปกดกนเมลดภายในผล รอยเจาะของหนอนสงเกตได ยากเนองจากมขนาดเลกมากและเปลอกทเรยนทกาลงเจรญจะขยายปด รเจาะของหนอน ผลทเรยนทถกทาลายสวนใหญจะอยในระยะทเมลดเรมแขงแลว ตวหนอนเจรญเตบโตอยภายในเมลดประมาณ 30-40 วน โดยคาดคะเนจากเวลาทจบแมผเสอตวแรกไดและเวลาทพบหนอนทโตเตมทพรอมจะเขาดกแดซงหางกนประมาณ 48 วน จงคาดวาระยะตงแตผเสอออกจากดกแด ผสมพนธ วางไข และไขฟกเปนตวหนอน จะกนเวลาประมาณ 10 วน ดงนนระยะหนอนนาจะประมาณ 38 วน ความเสยหายเกดจากการทหนอนเจาะไชเขาไปในเมลด กดกน และถายมลออกมา ทาใหเนอทเรยนเปรอะเปอน หนอนจะอาศยอยในผลทเรยนจนกระทงผลแก เมอหนอนโตเตมท หรอถาผลรวงกอน หนอนจะเจาะรกลมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 5.0-8.0 มลลเมตร ออกมาและเขาดกแดในดน ระยะกอนเขาดกแด 8-10 วน ระยะดกแด 1-9 เดอน ผเสอทออกจากดกแดภายในหนงเดอนอาจเขาทาลายทเรยนรนหลงในปเดยวกนได หรออาจออกจากดกแดในปถดไป โดยมฝนในชวงตนปเปนตวกระตนใหผเสอออกจากดกแด ผเสอทจบไดจากกบดกแสงไฟจะมชวตเพยง 7-10 วนเทานน

พชอาหาร หนอนเจาะเมลดทเรยนมพชอาศยอยางเดยว คอ ทเรยน

การปองกนกาจด 1. เกษตรกรไมควรขนยายเมลดทเรยนจากทอนเขามาในแหลงปลก ถามความจาเปนควรทาการคดเลอกเมลดอยางระมดระวง หรอแชเมลดดวยสารฆาแมลง เชน มาลาไธออน (มาลาไธออน 83%อซ) อตรา 40 มลลลตร ตอนา 20 ลตร หรอคารบารล (เซฟวน 85% ดบลวพ) อตรา 50 กรมตอนา 20 ลตร กอนทาการขนยาย จะชวยกาจดหนอนได

2. การหอผลโดยใชถงพลาสตกสขาวขน เจาะรทบรเวณขอบลางเพอใหหยดนาระบายออก สามารถปองกนผเสอตวเตมวยมาวางไขได โดยเรมหอตงแตผลทเรยนมอาย 6 สปดาหเปนตนไป กอนหอผลควรตรวจสอบและปองกนกาจดเพลยแปงอยาใหมตดอยกบผลทจะหอ 3. การใชกบดกแสงไฟ โดยใชหลอดแบลคไลท (black light) เพอลอผเสอตวเตมวยของหนอนเจาะเมลดทเรยนมาทาลาย ชวยลดการระบาดของแมลงลงไดบาง แตประโยชนทสาคญ คอ ใชเปนเครองมอตรวจการระบาดของแมลง เมอตรวจพบผเสอตวแรกในกบดกแสงไฟ แสดงวา ผเสอวยเรมทะยอยออกจากดกแดมาวางไขทผลทเรยน ใหทาการฉดพนสารฆาแมลง แทนทจะพนสารฆาแมลงตงแตทเรยนเรมออกดอกอยางทเกษตรกรสวนใหญปฏบตกนอย ชวยใหการใชสารฆาแมลงมประสทธภาพมากขน 4. การปองกนกาจดโดยใชสารฆาแมลง เมอทราบวาผเสอตวเตมวยเรมระบาด ใหใชสาร ไซเพอรเมทรน / โฟซาโลน (พารซอน 6.25% / 22.5% อซ) อตรา 40 มลลลตร หรอ ไดอะซนอน (บาซดน 60% อซ) อตรา 40 มลลลตร หรอ คารบารล (เซฟวน 85% ดบลวพ) อตรา 50 กรม ตอนา 20 ลตร พนทก 7-10 วน

เพลยไกแจทเรยน (Durian psyllids) ชออน เพลยไกฟา ชอวทยาศาสตร Allocaridala maleyensis (Crawford) วงศ Psyllidae อนดบ Homoptera

ความสาคญและลกษณะการทาลาย ตวออนและตวเตมวยเพลยไกแจดดกนนาเลยงจากใบออนของทเรยน ทาใหใบออนเปนจด สเหลอง ไมเจรญเตบโต เมอระบาดมากๆ จะทาใหใบหงกงอ ถาเพลยไกแจเขาทาลายในชวงทใบออนยงเลกมากและใบยงไมคล จะทาใหใบแหงและรวง ตวออนจะขบสารเหนยวสขาวออกมาปกคลมใบทเรยนเปนสาเหตใหเกดเชอราตามบรเวณทสารชนดนถกขบออกมา ระยะตวออนเปนระยะทแมลงชนดนทาความเสยหายมากทสด โดยพนธชะนไดรบความเสยหายมากทสด

รปรางลกษณะและชวประวต ตวเตมวยจะวางไขเปนกลมๆ ประมาณ 5-14 ฟองเขาไปในเนอเยอของใบพช มลกษณะเปนตมสเหลองหรอนาตาล ไขจะฟกเปนตวออนซงมขนาดเลกประมาณ 1.0 มลลเมตร ตวออนระยะ

ตอไปจะมขนาดใหญขน ยาวประมาณ 3.0 มลลเมตร มปยสขาวตดอยตามลาตวโดยเฉพาะทดานทายของลาตวจะมปยยาวสขาวคลายๆ กบหางไก แมลงชนดนจงไดชอวา “เพลยไกแจ” หรอ “เพลยไกฟา” เมอตวออนลอกคราบเปนตวเตมวยจะไมคอยบน นอกจากถกรบกวน แมลงชนดนระบาดในชวงททเรยนแตกใบออนในแหลงปลกทเรยนทวไป

พชอาหาร เพลยไกแจมพชอาศยอยางเดยว คอ ทเรยน

ศตรธรรมชาต แมลงศตรธรรมชาตของเพลยไกแจมหลายชนดทงแมลงหาและแมลงเบยน แมลงหาไดแก ดวงเตาลาย 3 ชนด ในวงศ Coccinellidae คอ Menochilus sexmaculatus (Fabricius), Micraspis discolor (Fabricius) และ Coccinella transversalis Fabricius และแมลงชางปกใส Chrysopa sp., Ankylopteryx octopuctata และ Hemerobius sp. สาหรบแมลงเบยน ไดแก แตนเบยนตวออนเพลยไกแจในวงศ Encyrtidae ทงนพบปรมาณแตนเบยนคอนขางสงในสวนทมการใชสารเคมนอย

การปองกนกาจด 1. เพลยไกแจทาลายเฉพาะใบออนทเรยน แตเนองจากทเรยนในสวนเดยวกนอาจแตกใบออนไมพรอมกน ดงนน เกษตรกรจงควรพนสารฆาแมลงเมอตนทเรยนสวนใหญแตกใบออน สาหรบตนทแตกใบออนไมพรอมตนอนควรพนเฉพาะตนในภายหลง วธนชวยลดการใชสารฆาแมลงเปนการอนรกษศตรธรรมชาตและเปดโอกาสใหศตรธรรมชาตไดมบทบาทในการควบคมเพลยไกแจ 2. กระตนใหทเรยนแตกใบออนพรอมกน โดยการพนยเรย (46-0-0) อตรา 200 กรม/นา 20 ลตร เพอลดชวงการเขาทาลายของเพลยไกแจ และทาใหการใชสารฆาแมลงลงไดมาก 3. ฉดพนสารฆาแมลงทมประสทธภาพเมอเพลยไกแจระบาดมาก คอ แลมบดาไซฮาโลทรน (คาราเต 5%อซ) อตรา 10 มลลลตร หรอคารโบซลแฟน (พอสซ 20% อซ) อตรา 50 มลลลตร หรอ คารบารล (เซฟวน 85% ดบลวพ) อตรา 60 กรม หรอ ไซเพอรเมทรน / โฟซาโลน (พารซอน 6.25% / 22.5% อซ) อตรา 40 มลลลตรตอนา 20 ลตร พนทก 7-10 วน ในระยะแตกใบออน

หนอนเจาะผล (Fruit boring caterpillar) ชออน หนอนเจาะผลละหง ชอวทยาศาสตร Conogethes punctiferalis (Guenee) วงศ Pyralidae อนดบ Lepidoptera

ความสาคญและลกษณะการทาลาย หนอนเจาะผลพบระบาดทวไปในแหลงปลกทเรยนและเขาทาลายในระยะผลออนถงเกบเกยว โดยเขาทาลายทเรยนตงแตผลเลก อายประมาณ 2 เดอน ไปจนถงผลใหญ ทาใหผลเนาและรวง เนองจากเชอราเขาทาลายซา ผลทมรอยแมลงทาลายจะขายไมไดราคา ถาหากหนอนเจาะกนเขาไปจนถงเนอจะทาใหบรเวณดงกลาวเนาเมอผลสก สงเกตจากภายนอกจะเหนมลและรงของหนอนไดอยางชดเจน และมนาไหลเยมเมอทเรยนใกลแก หนอนเขาทาลายผลทเรยนทอยตดกนมากกวาผลทอยเดยวๆ เพราะหนอนทเพงฟกออกจากไขชอบอาศยทรอยสมผสน

รปรางลกษณะและชวประวต ผเสอตวเตมวยของหนอนเจาะผลมขนาดเมอกางปกกวางประมาณ 2.3 เซนตเมตร ปกทงสองคมสเหลองและมจดสดากระจายอยทวปก วางไขไวภายนอกผลทเรยนบรเวณทผลอยตดกน ระยะไข 4 วน หนอนจะแทะกนผวเปลอกทเรยนกอน เมอโตขนจะเจาะกนเขาไปในผล ตวหนอนมสนาตาลออนและมจดสนาตาลเขมประอยบรเวณหลงตลอดลาตวและมหวสนาตาลเขม หนอนทเจรญเตมทมขนาดยาวประมาณ 1.5-1.8 เซนตเมตร และจะเขาดกแดอยระหวางหนามของผลทเรยนโดยมใยและมลของหนอนหมตว ระยะหนอนกนเวลา 12-13 วน ระยะดกแด 7-9 วน ผเสอตวเตมวยเพศผมชวตอยได 10-18 วน และเพศเมย 14-18 วน

พชอาหาร แมลงชนดนพบทวไปตลอดทงปเนองจากมพชอาศยกวาง ไดแก ทเรยน เงาะ ลาไย ทบทม ละหง ขง ลนจ หมอน และโกโก

ศตรธรรมชาต แตนเบยน Apanteles sp.

การปองกนกาจด 1. หมนตรวจดผลทเรยนเมอพบรอยทาลายของหนอนใหใชไมหรอลวดแขงเขยตวหนอนออกมาทาลาย 2. ผลทเรยนทเนาและรวงเพราะถกหนอนทาลายควรเกบทาลายโดยเผาไฟหรอฝงเสย 3. ตดแตงผลทเรยนทมจานวนมากเกนไป โดยเฉพาะผลทอยตดกนควรใชกาบมะพราวหรอกงไมกนระหวางผล เพอปองกนไมใหตวเตมวยวางไขหรอตวหนอนเขาหลบอาศย 4. การหอผลดวยถงพลาสตกสขาวขนเจาะรทบรเวณขอบลางเพอใหหยดนาระบายออก โดยเรมหอผลตงแตผลทเรยนมอาย 6 สปดาหเปนตนไปชวยลดความเสยหายได 5. ฉดพนสารฆาแมลงทมประสทธภาพเมอจาเปน คอ แลมบดาไซฮาโลทรน (คาราเต 5% อซ) อตรา 20 มลลลตร หรอ คลอรไพรฟอส (ลอรสแบน 40% อซ) อตรา 20 มลลลตร หรอ คารโบซลแฟน (พอสซ 20% อซ) อตรา 50 มลลลตร

เพลยแปง (Mealybugs) ชอวทยาศาสตร Planococcus minor (Maskell) และ Planococcus lilacinus (Cockerell) วงศ Pseudococcidae อนดบ Homoptera ความสาคญและลกษณะการทาลาย เพลยแปงระบาดทาความเสยหายในแปลงปลกทเรยนทวไป โดยดดกนนาเลยงจากบรเวณกง ชอดอก ผลออน ผลแก โดยมมดดาซงคอยกนสงทขบถายจากเพลยแปงเปนตวคาบพาไปตามสวนตางๆ ของพช สวนทถกทาลายจะแคระแกรน นอกจากนเพลยแปงจะขบนาหวาน (honey dew) ออกมาเปนเหตใหราดาเขาทาลายซา เพลยแปงระบาดทาความเสยหายแกผลทเรยน ตงแตระยะททเรยนเรมตดผลจนกระทงผลโตเตมทพรอมทจะเกบเกยว หากเขาทาลายทเรยนในระยะผลเลกจะทาใหผลแคระแกรนไมเจรญเตบโตตอไป แตถาเปนทเรยนผลใหญ แมจะไมทาใหเนอของทเรยนเสยหาย แตกทาใหคณภาพของผลทเรยนเสยไป เปนทรงเกยจของผบรโภค และราคาตา

รปรางและชวประวต เพลยแปงเพศเมยมขนาดลาตวยาวประมาณ 3.0 มลลเมตร มสเหลองออนหรอชมพ ลกษณะอวนสน มผลสขาวคลายผงแปงปกคลมลาตวอย เพศเมยมการลอกคราบ 3 ครง และไมมปก สวนเพศผลอกคราบ 4 ครง มปก และมขนาดเลกกวาเพศเมย เพศเมยจะวางไขหลงการลอกคราบครงท 3 ไขเปนกลม 100-200 ฟอง เพศเมยตวหนงสามารถวางไขได 600-800 ฟอง ภายในเวลา 14 วน ไขจะฟก

อยในถงใตทอง ระยะไขประมาณ 6-10 วน เพศเมยเมอวางไขหมดแลวจะตายไป ตวออนทฟกออกจากไขใหมๆ มสเหลองออนไมมผงสขาว ตวออนจะคลานออกจากกลมไขเพอหาทเหมาะสมเพออยอาศย เพลยแปงสามารถขยายพนธได 2-3 รน ใน 1 ป ในระยะทพชอาหารไมเหมาะสม เพลยแปงอาศยอยใตดนตามรากพช เชน หญาแหวหม

ศตรธรรมชาต แมลงหาซงกนเพลยแปงเปนอาหาร คอ ดวงเตาในวงศ Coccinellidae ซงม 3 ชนด คอ Cryptolaemus montrouzieri, Scymnus sp. และ Nephus sp.

การปองกนกาจด 1. หากพบเพลยแปงระบาดเลกนอยใหตดสวนทถกทาลายทงเสย 2. เมอพบเพลยแปงบนผลทเรยนอาจใชนาพนใหเพลยแปงหลดไป หรอใชนาผสมไวทออยส อตรา 20 มลลลตรตอนา 20 ลตร ฉดพนจะชวยในการกาจดเพลยแปงไดดเชนเดยวกน 3. เนองจากเพลยแปงแพรระบาดโดยมมดพาไป การปองกนโดยใชผาชบสารฆาแมลง เชน มาลาไธออน (มาลาไธออน 83% อซ) อตรา 20 มลลลตร หรอ คารบารล (เซฟวน 85% ดบลวพ) อตรา 10 กรม ตอนา 20 ลตร พนไวตามกงหรอการพนสารฆาแมลงไปทโคนตน สามารถปองกนไมใหมดคาบเพลยแปงไปยงสวนตางๆ ของทเรยน และลดการเขาทาลายของเพลยแปงไดมาก 4. ศตรธรรมชาตพวกตวหาในสกลดวงเตาลายกนแมลงไดหลายชนด ถาไมมแมลงทเปนอาหารชนดอนซงชอบมากกวา ดวงเตากจะกนเพลยแปงและลดการทาลายของเพลยแปงไดมากพอ สมควร 5. สารฆาแมลงทใชไดผลในการควบคมเพลยแปง คอ คลอรไพรฟอส (ลอรสแบน 40% อซ ไพรเนกซ 20% อซ) อตรา 30 มลลลตร หรอ เมทดาไทออน (ซปราไซด 40% อซ) อตรา 30 มลลลตรตอนา 20 ลตร โดยพนเฉพาะตนทพบเพลยแปงทาลาย

มอดเจาะลาตน (Shot hole borer) ชอวทยาศาสตร Xyleborus fornicatus (Eichhoff) วงศ Scolytidae อนดบ Coleoptera

ความสาคญและลกษณะการทาลาย มอดเจาะลาตนพบในมาดากสการ อนเดย เอเซยตะวนออกเฉยงใต และปาปวนวกน ในประเทศไทยพบระบาดตลอดปในแหลงปลกทเรยน โดยเฉพาะทจงหวดจนทบรระยอง และตราด เกอบทกสวน ในป 2538 พบการระบาดของมอดรวมกบโรครากเนาโคนเนามาก เนองจากมฝนตกชกตลอดป ตวหนอนและตวเตมวยจะเจาะเขาไปกนในลาตนและกงของทเรยน ลกตงแต 2.0-3.0 เซนตเมตรขนไป สวนมากพบการทาลายบรเวณโคนตนและกงทเรยนทเปนโรครากเนาโคนเนา ตนทเรยนทถกทาลายสงเกตไดงาย คอ มรพรนตามโคนตนและทปากรมมลของหนอนเปนขยละเอยดอยทวไป มอดจะเจาะเขาไปกนในลาตนหรอกงทเรยนตนเลกตายทมมอดทาลายอาจได สาหรบทเรยนตนใหญทมมอดเขาทาลายนอย จะไมเปนอนตรายมากนก แตรอยเจาะของมอดเปนทางใหเชอสาเหตของโรครากเนาโคนเนาเขาทาลายหรอทาใหโรคแพรกระจายไปยงสวนอนของตนทเรยน และทาใหทเรยนตายได

รปรางลกษณะและชวประวต ตวเตมวยมขนาดลาตวยาว 3.0-4.0 มลลเมตร มสดามนปนนาตาล รปรางทรงกระบอกหวและทายตด ตวเตมวยจะเจาะทกงหรอลาตนทาใหเปนรพรน หลงจากผสมพนธตวเมยจะวางไขเปนกลมประมาณ 5-8 ฟองในรทเจาะ เมอไขฟกเปนตวหนอนกจะกดกนชอนไชภายในกงและลาตนทเรยน และเขาดกแดอยภายในรทมอดอาศยอยนนเอง ตอจากนนจะเจรญเปนตวเตมวย ผสมพนธและวางไขตอไปอก ดวงชนดนพบเพศเมยมากกวาเพศผถง 10 เทา เมอผสมพนธแลวเพศเมยจะบนไปยงตนอน แตเพศผไมบน วงจรชวตประมาณ 30-35 วน เพศเมยตวหนงสามารถขยายพนธได 30-50 ตว

พชอาหาร นอกจากเขาทาลายทเรยนแลวยงพบมอดในพชอน เชน ชา พชตระกลสม และโกโก

ศตรธรรมชาต ยงไมพบ

การปองกนกาจด 1. หมนตรวจดตามลาตนทเรยน ถาพบกงแหงทถกมอดทาลาย ควรตดและเผาไฟทงเสย อยาปลอยทงไวใหมอดขยายพนธเพมปรมาณและระบาดไปยงตนอนๆ

2. สวนของตนทเรยนทไมสามารถตดทงได เชน ลาตน หรอกงใหญ อาจจาเปนตองใชสาร ฆาแมลง เชน คลอรไพรฟอส (ลอรสแบน 40% อซ) อตรา 40 มลลลตร ตอนา 20 ลตร พนบนลาตนหรอกงทมรมอด

หนอนดวงปกแขงกนรากทเรยน (White grub) ชออน แมลงนน ชอวทยาศาสตร Anomala sp. วงศ Scarabaeidae อนดบ Coleoptera

ความสาคญและลกษณะการทาลาย หนอนชนดนระบาดทาความเสยหายตงแตป 2538 ในเขต ต.เจดยทราย อ.ขลง จ.จนทบร ซงมลกษณะพนทเปนดนรวนปนทราย หลงจากนนมการระบาดในบางพนทของภาคตะวนออก สวนในภาคใตท จ.นครศรธรรมราช และ จ.สราษฎรธาน ซงเปนพนททไดรบความเสยหายจากพายไตฝนเกย ในป พ.ศ.2530 พายไดพดพาทรายมาปกคลมชนหนาดน หลงจากนนไดพบแมลงชนดนระบาด ตวหนอนอาศยอยในดนตงแตหนาดนจนถงระดบลกประมาณ 15.0 เซนตเมตร กดกนรากทเรยนและรากพชอาศยชนดอนเปนอาหาร ในสวนทเรยนทหนอนระบาดมานานพบวาตนทเรยนมอาการโทรม ใบเหลองและมอาการเหยวในเวลากลางวน ถาเปนทเรยนตนเลกหรอทเรยนทปลกใหมอาจทาใหตนตายได สาหรบทเรยนตนใหญหนอนเจาะกดกนราก ทาใหเกดแผลเปนชองทางใหเชอโรคทอาศยในดน เชน เชอไฟทอฟธอรา (Phythophthera palmivora) และเชอพเทยม (Pytium sp.) เขาทาลายทาใหตนตายได

รปรางลกษณะและชวประวต ตวเตมวยเปนแมลงปกแขงสนาตาลปนดา มจดสขาวขนาดเลกปะปนอย ปกคลมสวนทองไมมด ลาตวยาว 2.5-3.2 เซนตเมตร กวาง 1.3-1.6 เซนตเมตร รปรางร ตวเมยมขนาดใหญกวาตวผเลกนอย แตลกษณะภายนอกไมแตกตางกน หนอนมรปรางโคงเปนรปตวซ (C-shaped) หวกระโหลกสนาตาลขนาดใหญและแขงแรง ลาตวมผนงคอนขางใสสขาวครม สวนปลายลาตวมสดา ขาพฒนาและเจรญเตบโตดเหนไดชดเจน หนอนเมอโตเตมทมความยาวประมาณ 6.5-7.5 เซนตเมตร หวกระโหลกกวางประมาณ 10 มลลเมตร พบตวเตมวยออกจากดกแดชวงตนเดอนตลาคม และจะบนขนจากดนในชวงพลบคาเวลาประมาณ 17.30-18.00 น. โดยบนวนเวยนในสวนประมาณ 15-20 นาท

แลวตวเมยจะบนไปเกาะตามกงไม ใบไมของตนไมทอยในสวน ตวผจะเขาแยงชงเพอผสมพนธ ในขณะผสมพนธตวเมยจะใชขาคหนาเกาะใบไม หรอกงไม และตวผจะหอยหวลง การผสมพนธใชเวลาประมาณ 1-3 ชวโมง ชวงผสมพนธอยระหวางตนเดอนตลาคมถงปลายเดอนพฤศจกายน หลงจากผสมพนธเสรจตวเมยจะบนลงพนเพอวางไขครงละ 1-3 ฟอง ในดนลกประมาณ 15.0 เซนตเมตร ตวเมยตวหนงสามารถวางไขได 12-16 ฟอง ไขมรปรางกลมรสขาวคลายไขจงจก ขนาด 3.0-4.0 มลลเมตร ระยะไข 7-10 วน ตวหนอนอาศยในดนกดกนรากพชเปนอาหาร ระยะหนอนประมาณ 10-12 เดอน เขาดกแดประมาณ 1 เดอน และเจรญพฒนาไปเปนตวเตมวยตอไป

พชอาหาร ทเรยน เงาะ ลองกอง ลางสาด มงคด ฝรง กลวย ตะไคร และพชผกตางๆ

ศตรธรรมชาต ในสวนทเรยนทพบแมลงศตรชนดนระบาด สนขทเลยงไวในสวนจะขดหาตวหนอนซงอยไมลกนก กนเปนอาหาร

การปองกนกาจด 1. เนองจากแมลงชนดนออกเปนตวเตมวยปละครง วธทประหยดและใชไดผลด คอ การจบ ตวเตมวยทาลายหรอใชเปนอาหาร โดยเรมจบในชวงตนเดอนตลาคม เมอตวเตมวยออกจากดนในชวงพลบคา และจบตอเนองจนถงปลายเดอนพฤศจกายน 2. การปลกพชกบดก เชน ตะไคร จะดงดดใหตวหนอนเขามาอาศยไดมาก และสามารถ ปองกนกาจดตวหนอนโดยการใชสารฆาแมลงชนดเมดหวาน เชน ฟโปรนล (เทมโป 0.2% จ) หรอ คารโบซลแฟน (ฟราดาน 5% จ) อตรา 5-10 กโลกรมตอไร

ไรแดงแอฟรกน (African red mite) ชอวทยาศาสตร Eutetranychus africanus (Tucker) วงศ Tetranychidae

ความสาคญและลกษณะการทาลาย ซงเปนศตรของทเรยนในประเทศไทยม 3 ชนด คอ Eutetranychus africanus (Tucker), Oligonychus biharensis (Hirst) และ Tetranychus fijiensis (Hirst) ชนดทสาคญ และกอใหเกดความ

เสยหายแกทเรยนอยางรนแรงในปจจบน คอ E. africanus ไรชนดนดดทาลายอยบรเวณหนาใบทเรยน โดยเฉพาะตามแนวเสนกลางใบ ทาใหเกดเปนจดประสขาวกระจายอยทวไปบนใบในระยะแรก ตอมาจดประสขาวนนจะแผขยายออกไปเปนบรเวณกวางจนทาใหทวทงใบทเรยนมอาการขาวซดไมเขยวเปนมนเหมอนใบปกต และมคราบสขาวของไรเกาะตดอยบนใบเปนผงขาวๆ คลายฝนจบ หากการทาลายของไรยงคงดาเนนอยตอไปอยางรนแรงและตอเนอง อาจทาใหทเรยนใบรวง มผลกระทบตอการออกดอกและตดผลของทเรยนได ไรแดงแอฟรกน จดเปนศตรทสาคญของทเรยนทางภาคตะวนออกของประเทศไทย พบระบาดและทาความเสยหายแกทเรยนอยเสมอ และนบวนจะทวความสาคญขน เกษตรกรผปลกทเรยนในสวนอนของประเทศควรใหความสนใจอยางใกลชด การระบาดของไรชนดน นอกจากจะเกดขนไดโดยลมพาไป ตดไปกบขาของแมลง นก หรอสตวตางๆ ทมาสมผสแลว ยงอาจตดไปกบตนหรอกงพนธทเกษตรกรนาไปปลก ปจจบนสารเคมหลายชนดทเกษตรกรเคยใชในการพนเพอปองกนและกาจดไรศตรทเรยนนน เรมใชไมไดผลกบไรชนดน

ชวและนเวศวทยา เพศเมย มลกษณะกลมแบน ลาตวสนาตาลเขมหรอนาตาลอมเขยว ความยาวเฉลย 0.418 มลลเมตร กวาง 0.350 มลลเมตร ขาทง 4 ค สเหลองออน ทปลายขาไมม empodium มตาเปนจดสแดงเลกๆ อยบรเวณ 2 ขางของลาตวตอนหนา ขนบนหลงสน ปลายขนบานออกคลายกระบองหรอใบพาย สวนขนดานทองเปนเสนเลกๆ ปลายเรยวแหลมธรรมดา และจะมขนอยทฐานของ coxa คท 2 จานวน 2 เสน เพศผมขนาดเลกกวาเพศเมย ลาตวเรยวแคบ กนแหลม ขายาว ลาตวสนาตาลออน อวยวะเพศผมแกนใหญปลายเรยวเลก และโคงงอขน ไรเพศผเจรญเตบโตนบจากไขถงตวเตมวยในเวลา 9 วน โดยมระยะไขประมาณ 5 วน ตวออนเมอฟกออกจากไขจะเจรญเตบโตโดยมการลอกคราบ 3 ครง ตวออนระยะท 1, 2 และ 3 ใชเวลาในการเจรญเตบโต 1.6, 1.3 และ 1.6 วน ตามลาดบ ตวเตมวยเพศผทไมไดผสมพนธ มชวตอยไดนาน 6 วน สาหรบไรเพศเมยเจรญเตบโตนบจากไขถงตวเตมวยในเวลา 9 วน โดยมระยะไขประมาณ 4-5 วน ตวออนเมอฟกออกจากไขจะเจรญเตบโตโดยมการลอกคราบ 3 ครงเชนเดยวกน ตวออนระยะท 1,2 และ 3 ใชเวลาในการเจรญนาน 1.8, 1.3 และ 1.7 วนตามลาดบ ตวเตมวยเพศเมยทไมไดรบการผสมพนธ มชวตอยไดนาน 8 วน โดยมชวงเวลาในการวางไขนาน 5 วน เพศเมยสามารถวางไขไดตลอดชวอายขย โดยเฉลย 14 ฟอง วางไขไดเฉลยวนละ 3 ฟอง ลกทฟกออกจากไขทไมไดรบการผสมจะเจรญเปนเพศผทงหมด สวนลกทฟกออกจากไขของเพศเมยทไดรบการผสมนมทงเพศผและเพศเมย

พชอาหาร ทเรยน มะละกอ สมเขยวหวาน สมโอ มะนาว มะกรด สมจน ขนน สาเก ทอ มะกอกฝรง ขเหลก แคฝรง มะรม ฝายคา มนสาปะหลง ฝาย ถวเหลอง ถวพ ถวฝกยาว ละหง แตงโม ถวลนเตา ตาลง ผกบง ลนทม กหลาบ บานชน ชบา

ศตรธรรมชาต ศตรธรรมชาตของไรแดงแอฟรกน เปนไรตวหาในวงศ Phytoseiidae รวม 4 ชนด คอ Amblyseius syzigii Gupta, A. cinctus Cerpuz. et Rimando, A. deleoni Muma et Denmark และ A. longispinosus (Evans) และพบไรตวหา ซงยงไมสามารถจาแนกชนดไดในวงศ Stgmaeidae, Cunaxidae และ Bdellidae นอกจากนยงพบศตรธรรมชาตซงเปนเพลยไฟตวหาสกล Scolothrips ดวงตวหาสกล Stethorus แมลงวนตวหาวงศ Cecidomyiidae แมลงวนทองวงศ Dolicopodidae แมลงชางปกใสวงศ Chrysopidae และแมงมมสกล Menemerus (มานตา, 2543)

การสารวจและการพยากรณการระบาด จากการสารวจและตดตามการผนแปรประชากรของไรแดงแอฟรกนในสวนทเรยนทจงหวดจนทบร พบวา ประชากรไรแดงเรมมปรมาณสงในเดอนกนยายน – ตลาคม ทงนขนอยกบปรมาณนาฝน และความชนสมพทธในอากาศ เมอพนฤดฝนในชวงเดอนมถนายน-สงหาคมไปแลว ความชนในอากาศจะเรมลดลงและมลมหนาวซงพดมาทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ ทนททฝนหยดตกและอากาศแหงลง ไรแดงแอฟรกนจะเพมประชากรอยางรวดเรว โดยมปรมาณสงสดในชวงเดอนธนวาคม-มกราคม จากนนคอยๆ ลดลง และปรมาณอาจสงขนอกในชวงเดอนมนาคม-เมษายน ซงเปนชวงแลงจด แตจะพบนอยมากในชวงฤดฝน ซงเปนลกษณะของไรแดงทวๆ ไป ทถกควบคมประชากรโดยปรมาณนาฝน ดงนนการพยากรณการระบาดของไรแดงเอฟรกนในสวนทเรยน จงสามารถดไดจากปรมาณนาฝนชวงปลายฤด เมอใดทฝนเรมทงชวง อากาศแหงและมลมพดแรง ใหรบทาการปองกนกาจดไรแดงทนท

แนวทางการปองกนกาจด 1. กาจดวชพชในสวนทเรยน ซงอาจจะเปนแหลงหลบซอนของไรแดงแอฟรกน 2. หลกเลยงการปลกพชอาศยของไรแดงแอฟรกนในสวนทเรยน หรอบรเวณใกลเคยง ถาเกษตรกรมรายไดจากพชเหลานน กควรดแลและปองกนกาจดไรแดงบนพชอาศยนนๆ ดวย 3. หมนสารวจไรแดงบนใบทเรยนอยางใกลชด สามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เปนจดสนาตาลเขมวงเคลอนไหวไปมา หรอใชแวนขยายขนาดกาลงขยาย 10 เทา สองดกจะเหนไดชดเจนยงขน การสารวจควรเนนหนกในชวงปลายฤดฝน (เดอนกนยายน-ตลาคม) และชวงฤดแลง 4. สารฆาไรทมประสทธภาพในการควบคมไรแดงแอฟรกนในสวนทเรยน ไดแก propargite อตรา 0.045% หรอ hexythiazox อตรา 0.04% หรอ amitraz อตรา 0.03% ไมควรพนสารฆาไรชนดเดยวตดตอกนเปนเวลานาน ควรใชสลบชนดกน เพอปองกนไรสรางความตานทานตอสารฆาไร และใชสารฆาไรเมอจาเปนเทานน ขณะเดยวกนกควรพฒนาบทบาทของศตรธรรมชาต เชน การอนรกษตวหาชนดตางๆ เพอใหควบคมไรศตรทเรยนดวย

เพลยไกแจเขาทาลายทเรยน ในระยะแตกใบออน

หนอนเจาะเมลดทเรยน ใชดนหมตวเพอเขาดกแด

ความเสยหายทเกดจาก หนอนเจาะเมลดทเรยน

การหอผลดวยถงพลาสตกเจาะรทกนผล เพอปองกนการวางไขของแมผเสอ

หนอนเจาะเมลดทเรยน ผเสอตวเตมวยของหนอนเจาะเมลดทเรยน

ผเสอวางไขเปนฟองเดยว บนผลทเรยน

หนอนเจาะผลกดทาลาย บรเวณเปลอกทเรยน

เพลยไกแจวางไขเขาไปในเนอเยอ ใบทเรยนเปนตมสเหลองหรอนาตาล

อยรวมเปนกลม

ผเสอตวเตมวยของหนอนเจาะผล ตดแตงผลเปนผลเดยวและใชไมคนระหวางผลทอยตดกน เพอลดการทาลายจากหนอนเจาะผล

ตวเตมวยของมอด เจาะลาตนทเรยน

หนอนดวงปกแขงกนรากทเรยน

ตวเตมวยของดวยปกแขงกนรากทเรยน

เพลยแปงทาลายผลออน ทาใหผลแคระแกรน

รพรนบรเวณโคนตนทเรยน เกดจากการทาลายของมอด

ไรแดงแอฟรกน ใบทเรยนทถกไรแดงทาลาย

การขยายพนธทเรยน สภาพ สนทรนนท

ทเรยนสามารถขยายพนธไดทงสวนของเมลด และสวนของกงกาน (Vegetative part) ในสวนของการใชเมลดนน แมวาจะเปนวธทงาย ไมตองการเทคนคหรอความชานาญพเศษ และใหผลสาเรจสงแตไมเปนทนยม เนองจากทเรยนเปนพชผสมขาม เมอขยายพนธดวยเมลด จงเกดปญหาตนพนธทไดไมเหมอนตนแม นอกจากนนยงพบปญหาตนพนธไมสมาเสมอ และตองใชเวลาปลกนานจงจะใหผล การขยายพนธโดยใชสวนของกงกาน สามารถกระทาไดหลายวธ ในประเทศมาเลเซย อนโดนเซย และฟลปปนส นยมขยายพนธโดยการตดตา การทาบกงแบบประกบ (approach grafting) แบบเขาลน (whip or tongue grafting) และแบบลม (wedge grafting) สาหรบในประเทศไทย วธขยายพนธทเรยนทนยมและใชกนอยางแพรหลาย คอ การทาบกงแบบปาด (spliced approach grafting) และการเสยบยอด (apical cleft grafting) ซงจะกลาวถงรายละเอยดดงน การเตรยมตนกลา นาเมลดทเรยนทจะใชเปนตนตอ (พนธชะน พวงมณ ตะพาบนา หรอพนธอนๆ ทมความทนทานตอโรครากเนา) มาลางดวยนาใหสะอาด เลอกเมลดทมความสมบรณ ปราศจากรองรอยการเขาทาลายของโรคหรอแมลง นาเมลดทเลอกแลวไปปลกลงในแปลงเพาะทบรรจดวยขยมะพราว โดยกดเมลดสวนทมสขาวลงไปในขยมะพราวใหลก ¾ ของเมลด รดดวยนาผสมสารปองกนเชอรา (เฉพาะครงแรกหลงปลก หลงจากนนจะรดดวยนาปกต) เชน อาลเอท ในอตรา 20 ซซ ตอนา 20 ลตร ทาการพรางแสงดวยซาแลนพรางแสง 50%

การทาบกง - เมอตนตอมอายประมาณ 1 ½ - 2 เดอน ทาการขดและยายลงถงพลาสตก อดขยมะพราวใหแนนทงไวประมาณ 5-7 วน เพอใหรากเดน จงทาการมดปากถงแลวทาการเฉอน ตนตอเปนรปโลขนาดประมาณ 1.5 - 2 นว - เลอกกงพนธทมขนาดใกลเคยงกบตนตอ ทาการเฉอนกงพนธใหเปนรปโลเชนเดยวกบตนตอ

- นาตนตอทเตรยมไวขนประกบกบกงพนธ โดยใหรอยแผลแนบกนสนท พนดวยแถบพลาสตก (plastic strip) ใหแนน โดยพนจากลางขนบนเพอปองกนนาซมเขาไปในแผล ทาใหแผลเนาและทาบไมตด - ผกเชอกยดปากถงตนตอกบกงพนธใหแนน ทงไวประมาณ 40-45 วน แผลททาบไวสมานกนสนท โดยสงเกตจากยอดพนธใบยงเขยวสดใส ใหตดยอดตนตอทงไป ควนกงพนธดใตรอยตอ ทงไวอกประมาณ 1-2 สปดาห จงตดลงจากตน - นาตนททาบแลวไปดแลในเรอนเพาะชาทมการพรางแสงประมาณ 50% ตอไปอก 6-12 เดอน สามารถจาหนายหรอยายลงแปลงปลกได

การเสยบยอด - เมอตนตอ (stock) มอายประมาณ 1 ½ - 2 เดอน ทาการตดยอดออกประมาณ 2/3 สวน หรอใหสวนของตนตอสงจากสวนทเรยกวา ไพล ประมาณ 1 – 1 ½ นว - ทาการผาครงลาตนใหลกประมาณ 1 นว หรอใหยาวเทากบรอยเฉอนของยอดพนธ - เลอกกงของพนธด (scion) ทมความสมบรณปราศจากโรคแมลงและมขนาดใกลเคยงกบตนตอ - นากงพนธดมาตดใหแตละกงมตา 2-3 ตา - เฉอนปลายดานลางของกงพนธดใหเปนรปลม และตดใบใหเหลอครงใบเพอลดการคายนา - นายอดพนธดเสยบลงไปบนตนตอทเตรยมไว โดยใหรอยแผลของตนตอและยอดพนธแนบกนใหสนท มดดวยเชอกฟางหรอแถบพลาสตก - คลมสวนทเสยบยอดดวยถงพลาสตก (กรณทตนตอปลกในถงและแยกทาเปนตน) หรอทากระโจมพลาสตกคลมทงแปลงไว - หลงจากคลมไวประมาณ 3 อาทตย เปดกระโจมออกเพยงบางสวนแลวปลอยตนกลาทเสยบยอดแลวใหอยในแปลงเพาะตอไปอก 5-7 วน เพอใหตนกลาปรบตวเขากบสภาพแวดลอม แลวจงเปดกระโจมออกทงหมด - ทาการยายตนกลาทเสยบยอดแลวลงในถงเพาะทบรรจวสดปลก (ดน : แกลบ : มลวว อตรา 2:1:1 โดยปรมาตร) - นาไปดแลรกษาในเรอนเพาะชาทมการพรางแสงประมาณ 50% อก 6-12 เดอน สามารถจาหนายหรอยายลงแปลงปลกได

ขอควรระวง 1. ควรงดใสปยตนพนธด 1 เดอน กอนทาการทาบกงหรอตดยอดสาหรบใชในการเสยบยอด 2. วสดปลกควรเปนวสดทระบายนาด นาหนกเบา และมคาความพรนของอากาศ (air filled porosity) ระหวาง 20-25% 3. ถงเพาะสาหรบเลยงตนกลาในเรอนเพาะชา ควรมขนาด 6”x15” หรอ 8”x20” เพอลดปญหารากขดงอ

การทาบกง

4. เอาตนตอประกบกบกงพนธด โดยใหแผลทาบกนสนท

3. เลอกกงจากตนพนธด (scion) และเฉอนกงของตนพนธดใหมขนาดใกลเคยงกบตนตอ

2. เฉอนกงของตนตอใหเปนรปโล ยาวประมาณ 2 นว

1. การยายตนกลาลงถงสาหรบเปน ตนตอ (stock) และมดปากถงใหแนน

5. พนผาพลาสตกให 6. ลกษณะของตนตอและกงพนธ เมอทาบเสรจ

การเสยบยอด

1. เลอกตนตอทมความแขงแรง สมบรณ ตดยอดออกใหสงกวา “ไพล” ประมาณ 1-1 ½ นว และผาครงของตนตอใหลกประมาณ 1 นว

2. เลอกยอดพนธดและตดให แตละกงมตา 2-3 ตา

3. เฉอนปลายยอดพนธดใหเปนรปลม 4. เสยบยอดพนธดลงบนตนตอใช เชอกพลาสตกมดรอยแผลใหแนน

5. ตนทเสยบยอดเรยบรอยจะถก เลยงไวในกระโจมพลาสตก

6. ตนเสยบยอดในเรอนเพาะชาพรอมท จะจาหนาย

การตรวจสอบความแก การเกบเกยวและมาตรฐานคณภาพทเรยน

ศนยวจยพชสวนจนทบร

การตรวจสอบความแก

หลงจากทไดดาเนนการผลตทเรยนจนไดทเรยนทมคณภาพแลว ขนตอนทสาคญอกขนตอนหนงคอการเกบเกยว ทงนเกษตรกรตองเกบเกยวเฉพาะผลทเรยนทแกจดซงสามารถพฒนาเปนทเรยนสกหลงจากเกบเกยวจากตนแลว และมคณภาพการรบประทานเปนทยอมรบของผบรโภคได การตรวจสอบความแกของผลทเรยน สามารถทาได 2 วธ คอ

1. การตรวจสอบทางจตวสย (Subjective) เปนวธการตรวจสอบคณภาพดวยตา หรอ มอสมผส หรอการชม โดยใชการสงเกต และพจารณาการเปลยนแปลงของสวนประกอบภายนอกและลกษณะภายในผลทเรยนรวมกน ซงทเรยนผลแกจะมลกษณะทสามารถสงเกตได ดงน

- กานผล แขง สเขม สากมอ ปากปลงบวมโตเหนรอยตอชดเจน - หนาม ปลายหนามแหง สนาตาลเขม เปราะและหกงาย หนามกางออก รองหนามหาง

เมอบบหนามเขาหากนจะรสกวามสปรง - รอยแตกระหวางพ ผลทเรยนแกจดจะสงเกตเหนรอยแยกบนพไดชดเจน - เคาะผล เมอเคาะผลทเรยนแก จะไดยนเสยงโปรงกวาเคาะผลทเรยนออน เนองจากผล

ทเรยนแกจะมชองวางระหวางเปลอกกบเนอ - สเนอ/เมลดและกลน พนธกระดมทองผลดบ จะมเนอสเหลอง กลนหอมเลกนอย

เมลดสนาตาล พนธชะนผลดบ จะมเนอสเหลอง กลนหอมเลกนอย มนเลกนอย เมลดสนาตาลปนครม ในขณะททเรยนพนธหมอนทองผลดบ จะมเนอสขาวปนเหลองออน กลนหอมเลกนอย มนนอย รสหวานนอย เมลดสครมปนนาตาล การตรวจสอบโดยใชลกษณะทางจตวสยน มความผดพลาดเกดขนไดงาย เนองจากตองอาศยทกษะ ความชานาญ และประสบการณเฉพาะดาน จงจะสามารถตรวจสอบไดแมนยา และเนองจากการตดสนใจตองใชการสงเกตและพจารณาประกอบกน ดงนนเมอตองตรวจสอบผลทเรยนเปนปรมาณมาก อาจทาใหผลการตรวจสอบผดพลาดได

2. การตรวจสอบทางวตถวสย (Objective) เปนการวดคณภาพโดยอาศยเกณฑทวดออกมาเปนตวเลขได โดยใชเครองมอเขาชวย เปนวธการตรวจสอบทมขอมลถกตอง มเหตผล สามารถตรวจสอบ และสอบทานไดตลอดเวลา เปนวธทมความเทยงตรงมากขน และมขอผดพลาดนอย ลกษณะหรอองคประกอบของทเรยนทสามารถนามาใชเปนวธตรวจสอบความแกทางวตถวสย ไดแก

- อายผลทเรยน โดยนบจากจานวนวนหลงดอกบาน ทงนอายผลมความสมพนธในทางบวกกบความบรบรณทางสรรวทยา (Physiological maturity) คอ ความบรบรณทางสรรวทยาจะมากขนตามอายของผลทมากขนทงนจดเรมตนทผบรโภคยอมรบในคณภาพของทเรยนนน ทเรยนตองมความบรบรณทางสรรวทยาอยางนอย 75% สาหรบตางประเทศ และมากกวาหรอเทากบ 85% สาหรบตลาดภายในประเทศ หรอตลาดทสามารถขนสงไดภายใน 1-2 วน โดยเฉลยอายเกบเกยวทเหมาะสมของพนธกระดมทอง คอ 90-100 วน พนธชะน 105-110 วน และพนธหมอนทอง 120-135 วน อายผลทเกบเกยวจะแตกตางกนเลกนอยในแตละป หรอในแตละทองถน ขนอยกบภมอากาศ ถาอณหภมเฉลยคอนขางสงทเรยนจะแกเรวกวาปทมอณหภมเฉลยตากวา เปนตน

- เสยงเคาะผลทเรยน ผลทเรยนทเรมแกจะเกดชองวางระหวางเปลอกกบเนอของผล ทาใหเกดเสยงทแตกตางกนเมอทาการเคาะ เมอนามาสมพนธกบเทคนคการตรวจสอบความแกของผลไมดวยความถธรรมชาต สามารถใชในการคดแยกความแกของผลทเรยน

- นาหนกแหงของเนอทเรยน เมอนาการเปลยนแปลงลกษณะภายในของทเรยนผลดบพนธตาง ๆ เชน ความหวาน ความมน ความกรอบ ความเหนยว เสนใย และกลนของเนอดบ เปนตน มาผนวกกบการเปลยนแปลงของนาหนกแหงของเนอ (ตารางท 1) ทาใหสามารถใชรอยละนาหนกแหงของเนอเปนเกณฑในการตรวจสอบความแกของผลทเรยนทสะดวก รวดเรว และประหยด ทงนรอยละนาหนกแหงของเนอในทเรยนแตละพนธทยอมรบวามระดบความแกทสามารถสงออกได ม ดงน พนธกระดมทอง ตองมรอยละนาหนกแหงของเนอขนตาเทากบ 27 พนธชะน ตองมรอยละนาหนกแหงของเนอขนตาเทากบ 30 พนธหมอนทอง ตองมรอยละนาหนกแหงของเนอขนตาเทากบ 32

ตารางท 10 ลกษณะภายในขนตาของผลทเรยนแก

พนธ ลกษณะภายในผลดบ ความแก (รอยละ)

นาหนกแหงเนอ

(รอยละ)

จานวนวนสก (หลงเกบเกยว) ในอณหภมหอง

กระดมทอง เนอสเหลอง กลนหอมเลกนอย มนปานกลาง รสหวาน ปานกลาง เมลดสนาตาล

75 28 + 1 4 - 5

ชะน เนอสเหลอง กลนหอมเลกนอย มนเลกนอย รสหวานนอยถงหวานปานกลาง เมลดสนาตาลปนครม 75 31 + 1 4 – 5

หมอนทอง เนอสขาวปนเหลองออน กลนหอมเลกนอย มนนอย และไมมนาในเนอ รสหวานนอยถงหวานปานกลาง กรอบเลกนอย เมลดสครมปนนาตาล

75 33 + 1 6 – 9

ในชวงป 2543-2545 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตไดใหงบประมาณสนบสนนแกหนวยงานตางๆ ในการพฒนาและทดสอบเครองมอ/อปกรณตรวจสอบความสกแกของทเรยน โดยไมทาลายผล (non-destructive) สาหรบใชในการคดแยกผลผลตทเรยนทมความเสยงวาจะเปนทเรยนออนกอนการจาหนาย เพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการสงออก ไดมการพฒนาเครองมอตรวจสอบความสกแกของทเรยน โดยใชหลกการทแตกตางกนจานวน 4 รปแบบ คอ

1. การใชคลนเสยง เนองจากการเคาะผลทเรยนทอายตางกนจะใหเสยงทแตกตางกน จงไดมการวดความถธรรมชาต หรอความถของเสยงทเกดจากการเคาะผลทเรยนดวยแรงทคงท และนามาหาความสมพนธกบความสกแกของผลทเรยน ซงพบวาความถธรรมชาตมคาลดลง เมอผลทเรยนแกขน และมความสมพนธกบขนาดของผลทเรยนดวย จากการททเรยนมขนาดและรปทรงไมสมาเสมอทงผล ทาใหความถทเกดขนไมสมาเสมอ เมอไดมการลดความแปรปรวนของตวอยาง โดยการจากดขนาดของผลทเรยน ทาใหสามารถคดแยกผลทเรยนตามความแกในชวงอายทแตกตางกน 7 วน ไดไมนอยกวา 85 % และคดแยกทเรยนตามความแกในชวงอายทตางกน 14 วนได 100% ซงจากการพฒนาเครองตนแบบและทดสอบการปฏบตงาน พบวา หากมการวางผลทเรยนใหเขาสชดเคาะอยางตอเนอง สามารถคดแยกทเรยนไดไมตากวา 1,500 ผล หรอ ไมตากวา 4 ตน/ชวโมง

2. การใชความถวงจาเพาะของนา อาศยหลกการของคาความถวงจาเพาะทตางกนระหวางทเรยนออน และทเรยนแก มการเตมฟองอากาศผสมลงในนาเพอปรบคาความถวงจาเพาะของนาทเหมาะสมสาหรบการคดแยกผลทเรยนแก-ออนออกจากกน ซงพบวา ทเรยนแกและออนมระดบการจมลอยแยกจากกน โดยผลแกทมคาความถวงจาเพาะตากวาผลออน (0.84 – 0.89 และ 0.90 – 0.93 ตามลาดบ) จะลอยอยทระดบบนของชองคด ในขณะทผลออนจมลงสดานลาง ทงนประสทธภาพของเครองคดอยท 76% มคาความผดพลาดของการคด 22% และสามารถคดแยกทเรยนได 1,026 กก./ชวโมง

3. การวดแรงดงของปากปลงและกานผล มการศกษาคณสมบตเชงกลของกานผลทเรยนหมอนทองทมอายตางกนโดยการวดแรงดงระหวางกานสวนบนและสวนลางของปากปลง โดยใชเครอง Universal Tensile Machine และทดลองในกานทปอกเปลอก (peeled stem, PS) และกานทไมปอกเปลอก (unpeeled stem, UPS) ทงนคาโมดลสความยดหยนของกานทไมปอกเปลอก (Eups) มคาลดลงตามอาย โดยคา Eups เฉลยของกานทเรยนทใชในการระบความแกของผลมคา ≤ 15 MPa ขอมลนสามารถนาไปใชในการพฒนาเครองมอสาหรบการตรวจสอบความสกแกของผลทเรยนตอไป

4. การวดการลดทอนของคลนอลตราโซนกส ไดมการตรวจหาความแกออนของทเรยนโดยใชการสนสะเทอนและอลตราโซนกส โดยในวธการสนสะเทอน การสนสะเทอนแบบคงทถกปอนใหกบผลทเรยนตรงบรเวณรองหนาม กลางพ สงผลใหทเรยนเกดการสนสะเทอน และวดการ

ตอบสนองของผลทเรยนตอความถในการสนสะเทอนดวยชดวดความเขมแสง โดยสญญาณทไดถกนาไปแยกหาสวนของความถสงดวยการแปลงเวฟเลตแบบดสครต (Discrete Wavelets Transform) และหาความหนาแนนของแถบความถสง (Power Spectral Density) และทาการจบค (Template matching) ดวยการสหสมพนธ (Correlation) ระหวางความหนาแนนของแถบความถสงกบแบบรป (Template) เพอหาความแกออนของทเรยนในการทดลองได การเปรยบเทยบกบผลลพธของวธหารอยละของนาหนกแหง (Percent of dry – weight) ซงเปนวธการหาความแกออนทถอเปน มาตรฐาน ผลลพธทไดมความถกตอง 76%

ในวธอลตราโซนกส คลนอลตราโซนกสจากพโซอเลกตรก (ตวสง) ถกปอนใหกบผลทเรยนตรงรองหนามบรเวณกลางพ และวดการตอบสนองดวยพโซอเลกตรก (ตวรบ) และนาสญญาณทไดไปประมวลผลดวยการสหสมพนธระหวางความหนาแนนของแถบความถสงของสญญาณอลตราโซนกสทวดไดกบแบบรป (Template) เพอหาความแกออนของทเรยนทสมพนธกบการดดกลนสญญาณอลตราโซนกสของผลทเรยนตามระดบความแกออน ในการทดลองกบทเรยน 81 ผล ไดทาการเปรยบเทยบกบผลลพธของวธหารอยละของนาหนกแหง ผลลพธทไดมความ ถกตอง 94 %

ผลการวจยดงกลาวนเปนจดเรมตนทจะนาไปสการพฒนาเครองมอทเหมาะสมในการตรวจสอบความสกแกของทเรยน เพอประโยชนในการควบคมคณภาพของทเรยนสาหรบการ สงออกตอไป วธการเกบเกยว

การเกบเกยวทเรยนทมความสกแกพอเหมาะแลวนน ทาไดโดยใชมดคมๆ ตดกานผลสวนทอยเหนอปากปลง และสงลงมาใหคนทรออยใตตนใชกระสอบปานตวดรบผล หรอใชวธโรยเชอกลงมา อยาวางผลทเรยนบนพนดนในสวนโดยตรง เพอปองกนการปนเปอนของเชอราทอยในดน นอกจากนน ยงตองมการปฏบตหลงการเกบเกยวทควรดาเนนการดงน

1. การปฏบตหลงการเกบเกยวในสวน - คดแยกผลทตกกระแทกพน ขวหก หรอมตาหนจากโรคและแมลง แยกไวตางหาก - ขนยายไปยงโรงคดแยก ดวยความระมดระวง และวางเรยงใหเปนระเบยบบนแทน

รองรบสนคา (pallet) เพอรอการขนสงไปยงโรงคดบรรจ

2. การปฏบตหลงการเกบเกยวทโรงคดบรรจ - คดเลอกผลผลตทดอยคณภาพดวยสายตา เชน ทเรยนออน มตาหนจากโรคและ

แมลง แยกไวตางหาก

- คดขนาดและคณภาพ ตามมาตรฐานคณภาพของทเรยน - ทาความสะอาดผลทคดคณภาพแลว โดยใชแรงลมเปา เพอกาจดเศษวสดและแมลง

บางชนดออกจากผวผล จากนนจมผลทเรยนในสารละลายของสารเคมเบนโนมล + กรดฟอสฟอรส เพอปองกนโรคผลเนา

- จมผลทเรยนในสารละลายเอทธฟอน 1,000-2,000 พพเอม หรอจมเฉพาะสวนกานผลในสารละลายเอทธฟอน 10,000 พพเอม ในกรณทตองขนสงทเรยนทางอากาศ ซงใชเวลาประมาณ 2-3 วน กอนถงผบรโภค เพอทาใหผลทเรยนสกเสมอกน

- ผงผลใหแหงบนแทนรองรบสนคา - ตดปายชอสนคาทขวผลทเรยน บรรจลงกลองกระดาษลกฟก ขนาดบรรจ 10 กก.

ตอกลอง เพอจาหนายในตลาดตางประเทศ หรอเกบรกษาทอณหภม 15 องศาเซลเซยส (°ซ) ความชนสมพทธ 85-90% เพอรอการขนสงไปจาหนายยงตลาดตางประเทศตอไป

3. การเกบรกษา - เกบรกษาทอณหภม 30 °ซ ไดนาน 2-9 วน และทอณหภม 20 °ซ ไดนาน 5-12 วน - เกบรกษาทอณหภม 15 °ซ ความชนสมพทธ 85-90% จะเกบรกษาผลทเรยนได

นาน 2 สปดาห - ผลทเรยนจะแสดงอาการสะทานหนาว (chilling injury) ถาเกบรกษาทอณหภมตา

กวา 15 °ซ โดยผวผลจะเปนสดา หรอสนาตาลบรเวณรองหนาม และแผขยายจนทวผล เนอไมสก และมอาการยบทเนอ

มาตรฐานคณภาพ จากผลการเจรจาการคารอบอรกวย เมอป 2529 กอใหเกดการจดตงองคการคาโลก (World Trade Organization : WTO) ขนเมอวนท 1 มกราคม 2538 เพอพฒนาระบบการคาเสรระหวางประเทศ ซงจากกฎกตกาภายใตความตกลงวาดวยการเกษตรของ WTO ประเทศสมาชกทกประเทศตองลดภาษศลกากร มการปรบเปลยนมาตรการทมใชภาษศลกากรทใชกบสนคาเกษตรใหเปนมาตรการภาษศลกากรภายใตระบบโควตาภาษ มการกาหนดปรมาณโควตา และจดเกบภาษขนตา หากปรมาณทนาเขาไมเกนโควตา หากนาเขาเกนโควตากจะมการจดเกบภาษในอตราสง นอกจากนนยงมมาตรการทไมใชภาษ (Non-tariff measures) ทประเทศคคาใชจดการนาเขาสนคาจากตางประเทศโดยการกาหนดมาตรการตางๆ ทตองถอปฏบตอยางเทาเทยมกนสาหรบตางประเทศทตองการสงสนคาเขาประเทศนน มาตรการหนง คอ การทาความตกลงในเรองของสขอนามยและสขอนามยพช

(Sanitary and Phytosanitary Measures, SPS) โดยเนนความปลอดภยของสนคาทนาเขา เพอคมครองชวตและสขภาพของมนษยและพช การดาเนนการเพอใหสอดคลองกบมาตรการดงกลาวประการหนง คอ การกาหนดมาตรฐานสนคาในการสงออกและถอปฏบต เพอใหเปนหลกประกนวาประเทศสมาชกไดสงออกสนคาทมความปลอดภย กระทรวงเกษตรและ สหกรณในฐานะผรบผดชอบสนคาเกษตร ไดมการดาเนนการจดตงคณะกรรมการพฒนาคณภาพมาตรฐาน และตรวจสอบสนคาเกษตรขนใหมหนาทรบผดชอบในการดาเนนการตางๆ ทเกยวของกบมาตรฐานสนคาเกษตร มาตรฐานสขอนามยและสขอนามยพช การดาเนนการหนง คอ การจดทารางมาตรฐานทเรยนของประเทศไทย ซงมพนฐานจากมาตรฐานคณภาพทเรยนทดาเนนการจดทาโดยศนยวจยพชสวนจนทบรมาตงแตป 2531 และไดมประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชรต เรอง “กาหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต : ทเรยน” มกอช.3–2546 เมอวนท 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2546 ลงนามโดย รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ (นายสรอรรถ กลนประทม) ไวใชเปนมาตรฐานสมครใจ ดงมรายละเอยดประกาศดงน

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต : ทเรยน มกอช. 3-2546

1. นยามของผลตผล มาตรฐานนใชกบ “ทเรยน” (Durian) พนธทผลตเปนการคาซงมชอทางวทยาศาสตรวา Durio zibethinus Murr.” อยในวงศ Bombacaceae สาหรบการบรโภคสด 2. บทนยาม ความหมายของคาทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตน มดงตอไปน 2.1 แกน หมายถง ลกษณะเนอทเรยนทแขงเปนไต 2.2 เตาเผา หมายถง ลกษณะของเนอทเรยนบางสวนทมสนาตาล หรอนาตาลไหม 2.3 ไสซม หมายถง ไสกลางของผลแฉะ และอาการนอาจจะลามไปถงเนอ 2.4 พสมบรณ หมายถง ลกษณะภายนอกของพทเรยนทเปนพเตมตลอดความยาวของผล 3. ขอกาหนดเรองคณภาพ

3.1 คณภาพขนตา 3.1.1 ทเรยนทกชนมาตรฐานตองมคณภาพดงตอไปน เวนแตจะมขอกาหนดเฉพาะของแต ละชนและเกณฑความคลาดเคลอนทยอมใหมไดตามทระบไว

3.1.1.1 เปนผลทเรยนสดทงผลพรอมขวทสมบรณและอาจมกานผล 3.1.1.2 สภาพภายนอกมความสมบรณไมเนาเสย 3.1.1.3 ไมมตาหนทเหนเดนชดและไมมผลกระทบถงคณภาพภายใน 3.1.1.4 ไมมศตรพช ทมผลตอรปลกษณะทวไปของผลตผล 3.1.1.5 ไมมความเสยหายของผลตผลเนองจากศตรพช 3.1.1.6 ปลอดจากความเสยหายเนองจากอณหภมตาหรออณหภมสง 3.1.1.7 ปลอดจากกลนและรสชาตแปลกปลอม หรออยางใดอยางหนง 3.1.1.8 สภาพความสมบรณภายในเมอสก ไมมอาการผดปกตของเนอ ไดแก แกน เตา

เผา ไสซม ถามอยางใดอยางหนงหรอรวมกนตองไมเกนรอยละ 5 ของสวนทบรโภคได

3.1.2 ผลทเรยนตองแกไดทเหมาะสมกบพนธและพนทปลก กลาวคอ ผลสามารถพฒนาเปนผลสกไดหลงเกบเกยวจากตนแลว มคณภาพเปนทยอมรบของผบรโภค และผลอยในสภาพทยอมรบไดเมอถงปลายทาง

ลกษณะภายนอกของทเรยน ทมา : ศนยวจยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตร

3.2 การแบงชนคณภาพ ทเรยนตามมาตรฐานน แบงเปน 3 ชนคณภาพดงน 3.2.1 ชนพเศษ (“Extra” Class) ทเรยนนมคณภาพดทสด ตรงตามพนธ จานวนพสมบรณไมนอยกวา 4 พ ยกเวนพนธกานยาวและกระดมทองมพสมบรณ 5 พ มลกษณะหนามสมบรณตรงตามพนธ ปลายหนามไมแตก ปลอดจากตาหน ยกเวนตาหนเลกนอยทไมสามารถมองเหนไดชดเจน และไมมผลกระทบตอคณภาพในดานรปลกษณทวไปของผล รวมทงตอคณภาพภายใน ตอคณภาพระหวางการเกบรกษาและการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ 3.2.2 ชนหนง (Class I) ทเรยนนมคณภาพด ตรงตามพนธ จานวนพสมบรณไมนอยกวา 3 พ และไมสมบรณอก 2 พและไมทาใหรปทรงทเรยนเสยไป ยกเวนพนธกานยาวและกระดมทองมสมบรณ 4 พ มลกษณะหนามสมบรณตรงตามพนธ ปลายหนามไมแตก มตาหนเลกนอยทไมสามารถมองเหนไดชดเจน และตาหนดงกลาวไมมผลกระทบตอคณภาพในดานรปลกษณทวไปของผล รวมทงตอคณภาพภายใน ตอคณภาพระหวางการเกบรกษา และการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ

3.2.3 ชนหนง (Class II) ชนนรวมทเรยนทไมเขาขนชนทสงกวาแตมคณภาพขนตาตามขอ 3.1 มคณภาพตรงตามพนธ จานวนพสมบรณไมนอยกวา 2 พ และพไมสมบรณอก 2 พ ยกเวนพนธกานยาวและกระดมทองมพสมบรณ 3 พ และพไมสมบรณอก 2 พ มลกษณะหนามสมบรณตรงตามพนธ มตาหนเลกนอยทไมสามารถมองเหนไดชดเจนแตตาหนดงกลาวไดไมมผลกระทบถงคณภาพของเนอทเรยน 4. ขอกาหนดเรองขนาด ผลทเรยนแตละพนธตองมนาหนกตอผลดงน

4.1 พนธชะน ไมนอยกวา 1.5 กโลกรม และไมมากกวา 4 กโลกรม 4.2 พนธหมอนทองไมนอยกวา 1.5 กโลกรม และไมมากกวา 6 กโลกรม 4.3 พนธกานยาวไมนอยกวา 1.5 กโลกรม 4.4 พนธกระดมทองไมนอยกวา 1.3 กโลกรม

ขอกาหนดเรอง การกาหนดรหสขนาดมรายละเอยดตามตารางท 1 ดงน ตารางท 1 ขอกาหนดเรองรหสขนาดของทเรยน

รหสขนาด นาหนกตอผล (กโลกรม) 1 > 4 2 > 3 – 4 3 > 2 – 3 4 > 1.3 – 2

5. ขอกาหนดเรองเกณฑความคลาดเคลอน เกณฑความคลาดเคลอนเรองคณภาพทยอมใหมไดในแตละรนของการสงมอบ สาหรบผลตผลทไมเขาชนทระบไวมดงน 5.1 เกณฑความคลาดเคลอนเรองคณภาพ 5.1.1 ชนพเศษ (“Extra” Class) ไมเกนรอยละ 10 ของจานวนผลในแตละรนทสงมอบทคณภาพไมเปนไปตามขอกาหนดของชนพเศษ แตเปนไปตามคณภาพชนหนงหรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอนของคณภาพชนหนง

5.1.2 ชนหนง (Class I) ไมเกนรอยละ 10 ของจานวนผลในแตละรนทสงมอบทคณภาพไมเปนไปตามขอกาหนดของชนหนง แตเปนไปตามคณภาพชนสอง หรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอนของคณภาพชนสอง 5.1.3 ชนสอง (Class II) ไมเกนรอยละ 10 ของจานวนผลในแตละรนทสงมอบทคณภาพไมเปนไปตามขอกาหนดของชนสอง แตตองไมมผลเนาเสยหรอสภาพไมเหมาะสมตอการบรโภค 5.2 เกณฑความคลาดเคลอนเรองขนาด ทเรยนทกชนมทเรยนขนาดใหญหรอเลกกวาชนถดไปหนงชนปนมาไดไมเกนรอยละ 20 ของจานวนผลในแตละรนทสงมอบ 6. ขอกาหนดเรองการบรรจและการจดเรยงเสนอ 6.1 ความสมาเสมอ ทเรยนทบรรจในแตละรนทสงมอบ มความสมาเสมอในเรองของพนธและคณภาพ 6.2 การบรรจหบหอ บรรจทเรยนในลกษณะทสามารถเกบรกษาทเรยนไดเปนอยางด วสดทใชในการบรรจตองใหม สะอาด และมคณภาพเพอปองกนความเสยหายอนจะมผลตอทเรยน การใชวสดโดยเฉพาะกระดาษหรอตราประทบทมขอกาหนดทางการคาสามารถทาไดหากมการพมพหรอมการแสดงฉลากโดยใชหมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ 6.2.1 รายละเอยดของบรรจภณฑ บรรจภณฑตองมคณภาพ ถกสขลกษณะ และมคณสมบตทนทานตอการขนสง และรกษาผลทเรยนได บรรจภณฑตองปราศจากกลนและสงแปลกปลอม 7. การแสดงเครองหมายหรอฉลาก 7.1 บรรจภณฑสาหรบขายสง แตละหบหอตองประกอบดวยขอความ ซงจะระบในเอกสารกากบสนคา หรอฉลากหรอแสดงไวทภาชนะบรรจกได ขอความตองอานไดชดเจนไมหลดลอก โดยมรายละเอยด ดงตอไปน 7.1.1 ขอมลผขายสง ชอและทตงของผขายสง ผบรรจ และหมายเลขรหสสนคา (ถาม)

7.1.2 ประเภทของผลตผล ขอความวา “ทเรยน” และหรอ “ชอพนธทเรยน” 7.1.3 ขอมลแหลงผลต ประเทศทผลต และหรอแหลงผลตในประเทศ 7.1.4 ขอมลเชงพาณชย

7.1.4.1 ชนคณภาพ 7.1.4.2 ขนาด 7.1.4.3 นาหนกสทธเปนระบบเมตรก

7.2 ภาษา ฉลากของทเรยนตองมขอความเปนภาษาไทย กรณฉลากทเรยนทผลตเพอสงออกจะแสดงขอความเปนภาษาใดกได 7.3 เครองหมายการตรวจสอบทางราชการหรอเครองหมายรบรอง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและเงอนไขของหนวยตรวจหรอหนวยรบรองทไดรบการยอมรบจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ 8. สารปนเปอน ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ และขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตเรองสารปนเปอน 9. สารพษตกคาง ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ และขอกาหนดของมาตรฐานสนคาและอาหารแหงชาตเรองสารพษตกคาง 10. สขลกษณะ การเกบเกยว การปฏบตตอผลทเรยนในขนตอนตาง ๆ รวมถงการเกบรกษา และการขนสงทเรยนตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค

11. วธวเคราะหและชกตวอยาง 11.1 วธตรวจสอบความแกของผลทเรยน 11.1.1 ลกษณะภายนอกของผลทเรยนแกไดท

(i) ขวผลแขง สเขม เมอสมผสผวขวจะรสกสากมอ บรเวณรอยตอระหวางขวผลและกานผล ซงเรยกวาปากปลงบวมโต เมอจบขวผลแลวแกวงผลทเรยนจะรสกวาขวผลแขง และมสปรงมากขน

(ii) รองหนามหาง เมอบบปลายหนามเขาหากนจะรสกวามสปรง ปลายหนามเรมแหง มสนาตาล

(iii) สงเกตเหนรอยเปนแนวยาวบนสนพไดชดขน ยกเวนพนธกานยาว 11.1.2 ลกษณะภายในของผลทเรยนแกไดทของแตละพนธ ตองเปนไปตามรายละเอยดในตารางท 2 ตารางท 2 ลกษณะภายในขนตาของผลทเรยนแกไดทของแตละพนธ1/

พนธ ลกษณะภายในของผลทเรยนแกไดท (ผลดบ)

นาหนกเนอแหงขนตา (รอยละ)

กระดมทอง2/ เนอสเหลอง ผวเมลดสนาตาล 27 ชะน2/ เนอสเหลอง ผวเมลดสนาตาล 30 หมอนทอง3/ เนอสขาวปนเหลองออน ผวเมลดสครมปนนาตาล 32 1/ เทยบเทากบขอกาหนดในการคาขายสาหรบทเรยนทมความแกรอยละ 75 2/ จานวนวนสกหลงการเกบเกยว ในสภาพธรรมชาต ประมาณ 4-5 วน 3/ จานวนวนสกหลงการเกบเกยว ในสภาพธรรมชาต ประมาณ 6-9 วน 11.2 วธวเคราะหนอกเหนอจากขอ 11.1 และวธชกตวอยาง ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของและขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรองวธวเคราะหและชกตวอยาง

การแปรรปทเรยนเพออตสาหกรรม สมทรง ปวณการก

จากขอมลของกรมศลกากร ประเทศไทยสงออกทเรยนไปยงตลาดตางประเทศไดนอยกวา 20% ของผลผลตรวมทงหมด โดยทการสงออกผลตภณฑทเรยนแปรรปมไมถง 1% ของการสงออกทงหมด เนองจากการแปรรปทเรยนเปนผลตภณฑทไดมาตรฐานสากลมอยไมมากนก ดงนน จงไดมการวจยและพฒนาเทคโนโลยการแปรรปทเรยน ทาใหไดผลตภณฑทมมาตรฐานเปนทยอมรบของตลาดตางประเทศ สามารถนาไปปฏบตไดจรงในระดบอตสาหกรรม มการผลตอยางตอเนองในปรมาณทมากพอ สงเสรมใหปรมาณการสงออกผลตภณฑทเรยนเพมขน การสงเสรมและผลกดนการผลตผลตภณฑทเรยนใหมมาตรฐานสากล และขยายผลไปสอตสาหกรรมอาหาร การสงออก ธรกจ โรงแรมและการทองเทยว และอตสาหกรรมอนทเกยวของ นอกจากจะกอใหเกดความหลากหลาย และเสรม/เพมจดขายของอตสาหกรรมเหลานนแลว ยงเปนการเพมความมนคงในอาชพการทาสวนทเรยน และธรกจตอเนอง ทาใหเกษตรกร และผประกอบการเกดความมนใจในการประกอบอาชพ ตอไป การแชแขงเนอทเรยน

การจาหนายทเรยนนนเดมเคยขายทงผล ทาใหมราคาแพง และอาจเกบรกษาไวไดไมนาน รปแบบการจาหนายไดมการพฒนาเปนการแชแขงเนอทเรยนสด โดยใชระบบ ไอ คว เอฟ (IQF/Individual Quick Freezing) อณหภมลบ 40 C โดยทเรยนพนธหมอนทองใชเวลา 30 นาท และพนธชะนใชเวลา 40 นาท นาไปเกบรกษาทอณหภมลบ 20 ถงลบ 25 C สามารถยดอายการเกบรกษาเนอทเรยนไดนาน 12 เดอน โดยทคณภาพดานรสชาต กลน ส ฯลฯ ยงเปนทยอมรบของผบรโภค คณคาอาหารทางโภชนาการคงสภาพทด และคณภาพดานจลชววทยาไดมาตรฐานจลชววทยาผลไมแชแขงของประเทศญปน สาหรบการแชแขงพนธชะนโดยใชระบบคอนแทค (CONTACT) ทอณหภมลบ 40 C ระยะเวลา 4 ชวโมง และเกบรกษาทอณหภมลบ 20 ถงลบ 25 C สามารถยดอายการเกบรกษาเนอทเรยนไดนานเพยง 6 เดอน หลงจากนจะเกดตาหนลกษณะฉานาเปนดวงทผวเนอทเรยนดานนอก และทผวเนอดานในจะเกดการเปลยนแปลงของสเปนสมวงอมนาตาล สวนคณคาอาหารทางโภชนาการคงสภาพทด และคณภาพดานจลชววทยาไดมาตรฐานจลชววทยาผลไมแชแขงประเทศญปน

ทเรยนกวนกงสาเรจรปและผลตภณฑ

ในอดต การแปรรปทเรยนเปนผลตภณฑทเรยนกวนนน ผแปรรปจะทาการกวนเนอทเรยนสกจนแหง บรรจในปบสงกะส ปดฝาและเกบรกษาไวในอณหภมหอง หากทงไวเปนเวลานานมกพบวา ทเรยนกวนมการปนเปอนของเชอจลนทรยทอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค การแกปญหาสามารถทาไดโดยแปรรปเนอทเรยนใหเปนทเรยนกวนกงสาเรจรป โดยนาเนอทเรยนสกมากวนใหเหนยวพอประมาณ ไมใสนาตาลและสารเคมทกชนด เมอกวนไดทแลว บรรจในถงพลาสตกปดผนกใหแนน นาไปเกบรกษาในหองเยนทอณหภมลบ 20°ซ เมอนาทเรยนทเกบรกษาไวนาน 15 เดอน มากวนใหเปนทเรยนกวนสาเรจรป ไดทเรยนกวนทมคณภาพดมาก การดาเนนงานนไดรบความสนใจจากกลม ผแปรรปทเรยน และนาไปปฏบตกนเปนจานวนมาก เปนการชวยสงเสรมอตสาหกรรมการแปรรปทเรยนใหเปนผลตภณฑทมความปลอดภย ถกสขอนามยแกผบรโภค และขยายตลาดผลตภณฑทเรยนกวนสผบรโภคไดตลอดป

นอกจากนทเรยนกวนกงสาเรจรปยงสามารถนาไปพฒนาเปนผลตภณฑอนๆ ไดจากการทดลองผลตและทดสอบตลาดเบองตนของผลตภณฑ 5 ชนด ทมทเรยนกวนกงสาเรจรปเปนสวนผสม คอ Non-Diary Ice Cream ซงเปนไอศกรมใชนาผลไมแทนนม เครองดมผสมนาทเรยน เยลลผสมทเรยน ครมผสมทเรยน และทอฟฟผสมทเรยน พบวา ผลตภณฑเหลานมศกยภาพทจะขยายตวไดในตลาด หากไดรบการปรบปรงคณภาพและรสชาต

การยดอายการเกบรกษาและรปแบบบรรจภณฑทเรยนกวน จากการหาวธการยดอายการเกบรกษาทเรยนกวนสาเรจรป สามารถเกบรกษาไดนานถง 3 ป ในหองเยนอณหภมลบ 20°ซ ในขณะทยงคงมคณภาพด เปนทยอมรบของตลาดตางประเทศ นอกจากนนยงไดมการปรบปรงรปแบบบรรจภณฑทเรยนกวน โดยตดทเรยนกวนใหเปนชนสเหลยมพอดคา นาหนกชนละ 10 กรม มสอมจมบรรจในถาดพลาสตกโพลสไตรน (PS) 2 รปแบบ คอ รปแบบท 1 มนาหนกบรรจ 60 กรม บรรจถาดในซองพลาสตกโพลเอทธลน (PE) พมพขอความโฆษณาเปนภาษาไทย สามารถจาหนายไดดสาหรบตลาดภายในประเทศ รปแบบท 2 เปนกลองพลาสตก โพลสไตรน (PS) ขนาดบรรจ 20 กรม ฝากลองเปนพลาสตกโพลไวนลคลอไรด (PVC) เกรดบรรจอาหาร มสอมจม ดานขางกลองตดสตกเกอรระบระดบกลนและรสชาตทเรยนกวน บรรจกลองพลาสตกในกลองกระดาษทนอณหภมตา ซงพมพขอความโฆษณาเปนภาษาองกฤษ จากการทดสอบความชอบ ระดบกลน รสชาต และรปแบบการบรรจหบหอกบผแทนการคา 7 ประเทศ ปรากฏวา ประเทศสงคโปร ฮองกง มาเลยเซย และ บรไน ชอบกลนรสชาตระดบแรง ประเทศไตหวน ญปน

และสหรฐอาหรบอมเรตชอบกลนรสชาตระดบออนและปานกลาง สวนรปแบบการบรรจหบหออยในเกณฑด สวยงาม นาหนกบรรจทเรยนกวนทเหมาะสมอยในชวง 40-200 กรม/กลองพลาสตก (pack) และควรมจานวน 4-6 กลองพลาสตก/กลองกระดาษ การใชประโยชนจากเนอทเรยนดบเพอการแปรรป เนอทเรยนดบจากผลทเรยนพนธหมอนทองทแกเตมท จะมสเหลอง เนอแขง รสชาตหวาน ไมมกลน สามารถนามาใชแปรรปเปนผลตภณฑตางๆ ไดทนท หรออาจเกบไวรอการแปรรป โดยเกบทงผล แกะเปนพเนอ หรอหนเนอทเรยนดบเปนชนตามลกษณะทตองการ ใสถงพลาสตก หรอภาชนะทปดสนท นาเนอทเรยนไปทาใหเยนอยางรวดเรวทอณหภมลบ 40°ซ แลวจงนาไปเกบไวทอณหภมลบ 20°ซ ทเรยนดบทแชแขงไวยงคงมคณภาพด และเกบรกษาไวไดเปนเวลานาน การแปรรปทเรยนดบทาไดหลายรปแบบ เชน การหนเนอทเรยนดบเปนชนบางๆ ทอดในนามนพชทรอนจนเนอทเรยนมสเหลองกรอบ ตกใสภาชนะ โรยเกลอ แลวนาไปอบทอณหภม 70°ซ ประมาณ 15-20 นาท จะไดทเรยนทอดกรอบ (Durian chip) สาหรบรบประทานเปนอาหารวาง หากหนเปนชนหนาประมาณ 1 เซนตเมตร ทอดในนามนพชรอนๆ พอสกและมสเหลอง ตกขนโรยเกลอจะไดเปนทเรยนทอดนม (Durian french fried) อกทงสามารถแปรรปเปนทเรยนเชอมอบแหง (Sweet dried durian) โดยหนเนอทเรยนดบเปนชนสเหลยมขนาดลกเตา แชนาปนใส 1 ชวโมง ลางนาใหหมดกลนนาปนใส กอนนามาเชอมนาตาลใหสก อบในตอบลมรอนอณหภม 70 °ซ จนแหงหมาดๆ กอนบรรจในภาชนะทตองการ นอกจากนนเนอทเรยนดบยงสามารถนามาใชเปนวตถดบในการประกอบอาหารนานาชาตทงอาหารคาว อาหารหวาน หรออาจนาเนอทเรยนดบไปบดใหละเอยดเปนแปง เพอใชเปนสวนผสมในการทาบะหม สปาเกตต เปนตน ทเรยนทอดกรอบเปนผลตภณฑทไดรบความนยมสงจากผบรโภค ทาใหมการขยายการผลตเปนจานวนมาก ปญหาของการผลตทเรยนทอดกรอบ คอ ไมสามารถเกบรกษาใหมคณภาพดไดนานกวาหนงเดอนในอณหภมหอง การยดอายการเกบรกษาทเรยนทอดกรอบ ทาไดโดยแชแขงทอณหภมลบ 20° ซ ซงสามารถยดอายการเกบรกษาทเรยนทอดกรอบใหมคณภาพดไดนานถง 12 เดอน ทงนตองบรรจทเรยนทอดกรอบในถงพลาสตกชนดหนา 2-3 ชน เพอปองกนความชนและบรรจลงปปหรอถงพลาสตกชนดทนอณหภมตา ปดฝาและใชกระดาษกาวกนความชนปดรอยตอตรงฝาปปหรอถงพลาสตกอกชนหนง นาไปแชแขงทอณหภมลบ 20°ซ เมอตองการจาหนายจงนาทเรยน ทอดกรอบมาอบทอณหภม 70°ซ จนความชนระเหยไปหมดและชนทเรยนทอดกรอบเปนมนวาว ระยะเวลาการอบขนกบปรมาณและความหนาของเนอทเรยนทอดกรอบทใสถาดเขาตอบลมรอน เมออบจนไดทแลว

นามาผงทอณหภมหองจนทเรยนทอดกรอบเยน จงบรรจใสบรรจภณฑเพอวางจาหนายในตลาดตอไป หรอจะละลายความชนในชนเนอทเรยนทอดกรอบดวยเครองไมโครเวฟ แลวอบตอดวยความรอนทระดบ 30% ระยะเวลาทใชขนกบปรมาณและขนาดของชนทเรยนทอดกรอบทอบในแตละครง ทเรยนทอดกรอบนยงคงมคณภาพดานส ความกรอบ ความหอม รสชาตตางๆ ทดเหมอนทเรยนทอดกรอบทผลตใหมๆ การใชประโยชนจากเปลอกทเรยน เปลอกทเรยนเปนวสดเหลอใชทหาไดจากโรงงานแปรรปทเรยน และมเปนปรมาณมาก ในอดตไมมการนาเปลอกทเรยนมาใชประโยชนในแงอนใด นอกเหนอจากการใชเปนพลงงานและ/หรอ เปนปย จากการศกษาความเปนไปไดในการใชประโยชนจากเปลอกทเรยน พบวา สามารถแปรรปเปนกระดาษได โดยมขนตอนดงน คอ

1. ลางเปลอกทเรยนทแกะเนอออกแลวดวยนาใหสะอาด แชสารละลายดางทบทม 30 นาท (ดางทบทม 1 กรม หรอ ¼ ชอนชา ผสมนา 20 ลตร) จากนนนามาหนเปนชนเลก ๆ

2. ฉกเศษกระดาษหรอกระดาษหนงสอพมพเปนชนเลกๆ แชนาทงไว 24 ช.ม. 3. ชงเปลอกทเรยนและกระดาษตามอตราสวน 7:1 (เปลอกทเรยน 7 สวนตอกระดาษ 1

สวน) ในทนจะใชเปลอกทเรยน 1.75 กก. และกระดาษ 0.25 กก. 4. นาเปลอกทเรยนและกระดาษจากขอ 3 มาตม 1 ช.ม. โดยใชนา 4 ลตร ทงไวใหเยน

กอนนาไปปนใหละเอยด 5. นาเปลอกทเรยนและกระดาษทปนแลวใสในถงทเตรยมไว เตมนา 40 ลตร คนใหเขา

กน ใชตะแกรงซงผลตจากไนลอน (เบอร16 ) ตกเสนใย พยายามใหความหนาของเสนใยสมาเสมอกน นาไปตากแดด ประมาณ 5 ชวโมง เสนใยจะแหงสามารถลอกออกเปนแผนกระดาษได นาไปเกบไวในทแหงเพอใชในงานประดษฐตาง ๆ ตอไป ทงนสามารถเพมสสนได โดยเตมสยอมผาลงไปในถงกอนตก (สยอมผา 20 กรมตอวตถดบ 4 กโลกรม ) หรอจะเตมลวดลาย โดยวางกลบดอกไมหลงจากชอนเสรจ กอนนาไปตากแดด จะไดกระดาษเนอเยอเปลอกทเรยนทมสสนโทนออน นมนวล ถาตองการ สสนทเขม สดใส หรอสฉดฉาด ไมซดจางเรว ใหยอมสเนอเยอเปลอกทเรยนวธเดยวกบการยอมสผา กอนการเตมนาและตกเสนใยดวยตะแกรงดงกลาว กระดาษเปลอกทเรยนสามารถนามาใชประโยชนในการผลตเปนผลตภณฑไดหลายอยาง ทงในรปของใชเบดเตลด ของประดบตกแตง และอนๆ ขนอยกบความคดสรางสรรคของผผลต และควรเลอกใหเหมาะสมกบความหนา บาง ส และพนผวของกระดาษ จะทาใหไดผลงานทมคณคาและ สวยงาม การผลตกระดาษจากเปลอกทเรยนนมความเปนไปไดสงมากในการผลตเปนอตสาหกรรมใน

ครวเรอน และอตสาหกรรมเชงพาณชย เพอการสงออกไปยงตลาดตางประเทศ นบเปนการเพมมลคาของเปลอกทเรยน และเปนอกทางเลอกหนงในการเพมรายไดแกเกษตรกร กลาวโดยสรปทเรยนสามารถแปรรปเปนผลตภณฑไดหลายแบบ เชน ทเรยนกวนสาเรจรป ทเรยนกวนกงสาเรจรป ทเรยนทอดนม ทเรยนทอดกรอบ ทเรยนผง เพอนาไปพฒนาเปนขนม หรอผสมในอาหารอนๆ การแปรรปเปนการใชประโยชนของเนอทเรยนจากผลผลตทมมากเกนความตองการของตลาดบรโภคสด ชวยทาใหราคาทเรยนสดไมตกตาจนเกนไป และสามารถเกบผลตภณฑไวจาหนายไดเปนเวลานาน ทาใหเกษตรกรมรายไดตอเนองหลงฤดกาลผลตปกต การนาเปลอกทเรยนมาแปรรปเปนกระดาษ เปนอกแนวทางหนงทชวยเพมรายไดของเกษตรกร และใชประโยชนจากวสดเหลอใชทางการเกษตรอยางคมคา

ขนตอนการแชแขงเนอทเรยน

บรรจภณฑทเรยนกวนสาเรจรป ทมการพฒนาแลว

ผลตภณฑทมทเรยนกวนกงสาเรจรป เปนสวนผสม

เนอทเรยนกวนกงสาเรจรปทเกบในหอง เยนทอณหภมลบ 20°ซ

ทเรยนทอดกรอบ

การเกบรกษาเนอทเรยนดบเพอรอการแปรรป

เนอทเรยนแชแขงระบบ IQF

อาหารนานาชาตใชเนอทเรยน เปนวตถดบ

กระดาษจากเปลอกทเรยน

การจดการทเรยนคณภาพเพอการสงออก เบญจมาส รตนชนกร

ปญหาทเปนอปสรรคสาคญในการสงออกทเรยน คอ ทเรยนทสงถงตลาดปลายทางมคณภาพตา ซงอาจเปนผลจากการเกบเกยวทเรยนออน ขนตอนการปฏบตหลงการเกบเกยวของผสงออกและการจดการอณหภมระหวางการขนสงไมเหมาะสม ความลาชาในการขนสงซงเกดจากปจจยตาง ๆ ทควบคมไมได เชน สภาพแวดลอมไมเอออานวยเนองจากประสบพาย หรอแมกระทงการจดการของผนาเขาหรอสวนราชการของประเทศนาเขา การจดการหลงการเกบเกยวจงมบทบาทสาคญทชวยรกษาคณภาพสนคาใหถงตลาดปลายทางในสภาพทเปนทยอมรบของตลาด ซงขนตอนทควรพจารณามดงน

1. การบม ทเรยนพนธหมอนทองมปญหาเรองการสกไมสมาเสมอโดยเฉพาะในผลขนาดใหญ ผสงออกสวนใหญจงนยมจมอเทรล (Ethrel) ความเขมขน 500–2,000 สวนตอลานสวน (ppm.) แลวผงไว 1 คนทอณหภมหองกอนการบรรจกลอง เพอใหมการสกดขน อเทรลเปนสารเคมทสลายใหเอทธลน (Ethylene) ซงเปนฮอรโมนเรงการสกของผลไม ผสงออกบางรายใชอเทรลทาขวผลรวมดวยเพอเรงการสกใหเรวขน อยางไรกตามมรายงานวา ทเรยนพนธหมอนทองททาขวดวยอเทรล ความเขมขน 1-24 % มระยะเวลาการสกไมตางจากทเรยนทไมไดทาขวดวยอเทรล แตทเรยนทใชในการทดลองครงนนเปนทเรยนทเกบเกยวในชวงฤดฝน ซงปรมาณนาทผลไดรบในชวงเกบเกยวอาจมผลกระทบตอขบวนการสกของทเรยน นอกจากนนยงสามารถบมทเรยนโดยใชกาซเอทธลน ความเขมขน 50 ppm. ซงสามารถเรงการสกของทเรยนไดภายใน 24 ชวโมงทอณหภม 20-25°ซ อยางไรกตามวธนยงไมเปนทยอมรบของผสงออก เพราะมคาใชจายสงกวาการจมดวยอเทรล 2. การบรรจภณฑ บรรจภณฑทใชในการสงออกทเรยนทางอากาศไดมการพฒนาจากเขงมาเปนกลองกระดาษลกฟกสวนการขนสงทางเรอมการพฒนาจากการใชตสนคาเปนบรรจภณฑ โดยการเรยงผลทเรยนบน Pallet ไมใหสงประมาณ 3 ใน 4 สวนของความสงของตสนคา หรอแบงครงตตามแนวยาวดวย Pallet ไมเพอใหมชองระบายอากาศ ปดทายตดวยแผนไมโปรงและไมปดประตเพอใหอากาศถายเทไดด

กอนจะพฒนามาใชลงไมยางพาราขนาดความจผลทเรยนได 3–4 ผล เรยงซอนกนและขนสงในต สนคาอณหภม กลองทใชบรรจทเรยนในปจจบนม 2 แบบคอ

กลองชนเดยว (Regular Sloted container, RSC) ทาดวยกระดาษลกฟก 2 ชน ใชบรรจทเรยน 16–19 กโลกรม หรอประมาณ 5–9 ผล ขนกบขนาดผล กลองชนดนจะเรยงทเรยนได 2 ชน ผสงออกบางรายจะบกลองดวยกระดาษลกฟกอกชนหนงเพอเสรมความแขงแรงของกลอง ฝาและกนกลองจะมชองเปดตรงกนขนาดประมาณ 8x10 ซม. เพอใหอากาศไหลผานผลไมในกลองไดดขน กลองชนดนสวนใหญใชกบการสงออกทเรยนไปตลาดจน

กลองฝาครอบ (Telescopic box) ทาดวยกระดาษลกฟก 2 ชน ใชบรรจทเรยน 10–12 กโลกรม หรอประมาณ 3-4 ผล เรยงทเรยนไดชนเดยว กลองชนดนสวนใหญใชกบการสงออกทเรยนไปตลาดไตหวน

จากการสารวจพบวาขนาดของกลองแตละแบบมความแตกตางกนบาง จานวนและขนาดของรระบายอากาศไมเทากน (ภาพท 1 ก และ ข) การเรยงทเรยนในกลองโดยทวไปจะเรยงผลตาม แนวนอนและใชกระดาษลกฟกคนระหวางผล และระหวางชนในกรณทเรยงแบบ 2 ชน เพอปองกนหนามชาและหนามแทงผล (ภาพท 2) อยางไรกตามจะเหนวากลองบรรจทเรยนยงไมมการกาหนดขนาดมาตรฐานไมวาจะเปนบรรจภณฑเพอการสงออกทางอากาศหรอเพอใชกบตสนคาปรบอณหภม (Reefer container) 3. การเกบรกษา

3.1 อณหภมและความชน อณหภมและความชนเปนปจจยสาคญในการยดอายการเกบรกษาทเรยนใหนานขน ใน

สภาพอณหภมหองปกต (28 – 30 °ซ) ผลทเรยนแกจะสกภายใน 4 – 7 วน หลงจากนนผลจะเหลองและแตก เนอนมลงและมความแฉะมากขนจนรบประทานไมได การเกบรกษาทอณหภมตาท เหมาะสม (14-15 °ซ) ชวยชะลอการเปลยนแปลงคณภาพและทาใหเกบรกษาทเรยนไดนาน 10-16 วน การเกบรกษาทเรยนดบทอณหภมตาเกนไป ผลทเรยนอาจแสดงอาการสะทานหนาว (Chilling injury, CI) ได อาการทพบคอ ทเรยนไมสก เปลอกเปลยนเปนสนาตาล เมอนามาเกบรกษาทอณหภมหองทเรยนจะแสดงอาการรนแรงขนคอ เปลอกปร หนาม กานและปลงเหยว ผวเปลยนเปนสนาตาลคลาและเนาเสยงาย ความรนแรงของอาการขนกบอายการเกบเกยว ความสก อณหภมและระยะเวลาการเกบรกษาในอณหภมทไมเหมาะสม

ความชนของอากาศมผลตอการสญเสยนาของผลไม โดยอตราการสญเสยนาของผลไมจะสงเมอเกบรกษาในสภาพทมความชนสมพทธตา ทเรยนทเกบในอณหภมตาทมความชนสมพทธ

ประมาณ 75-85% พบวาเนอสวนทตดขวเมลดมการเปลยนแปลงเปนจดสนาตาลภายใน 1-2 สปดาห อาการจะรนแรงมากขนเมอเกบรกษาไวนานขน และยงมผลกระทบทาใหทเรยนสกไมสมาเสมอ ดงนนจงควรเกบรกษาทเรยนในสภาพทมความชนสงประมาณ 90% แตกมกพบวาสงทเปนปญหาตามมาคอการเนาเสยของผลทเรยน

ภาพท 1ข กลองทเรยนขนาดความจ 16-19 กโลกรม ทมจานวนชองระบาย อากาศตางๆกน

ภาพท 1ก กลองทเรยนขนาดความจ 10 กโลกรม

ข ก

ภาพท 2 การเรยงทเรยนในกลอง ก. เรยงชนเดยว ข. เรยง 2 ชน ใชกระดาษลกฟกท มชองตรงกลางคนระหวางชน

3.2 วธเสรมในการชวยรกษาคณภาพทเรยน นอกจากอณหภมแลว วธเสรมทชวยรกษาคณภาพทเรยนไดแก 3.2.1 การใชสารเคลอบผว

คณสมบตทสาคญของสารเคลอบผว คอ ชวยลดการสญเสยนาจากผลตผล ลดอตราการหายใจ ชะลอการสกของผลไมโดยลดการแลกเปลยนกาซออกซเจนระหวางบรรยากาศกบตวผลผลต และลดการผานเขาออกของกาซคารบอนไดออกไซดสภายนอก ซงการลดระดบออกซเจนและการเพมคารบอนไดออกไซดภายในผลทาใหผลผลตมอตราการหายใจตาลง สงผลใหการสรางและการทางานของ เอทลนเกดขนไดนอย เนองจากคารบอนไดออกไซดจะขดขวางการทางานของเอทลนจงสามารถชะลอการสกไดอกดวย การเคลอบผวทเรยนพนธชะนดวย Sta – Fresh # 7055 ความเขมขน 20 % หรอ Tandam ความเขมขน 8 % ทผสมหรอไมผสม GA3 ความเขมขน 100 ppm. จะชวยรกษาคณภาพทเรยนไดนานขน 2 – 6 วน เมอเกบรกษาทอณหภมหอง โดยทเรยนมคณภาพการรบประทานทด แตการใชสารเคลอบผวความเขมขนสงเกนไปอาจมผลเสยทาใหทเรยนสกไมสมาเสมอหรอ อาจไมสกได

3.2.2 การเกบรกษาในสภาพควบคมบรรยากาศ (Controlled atmosphere storage, CA) ในสภาพบรรยากาศทมออกซเจนตา(2-5%) และ/หรอมคารบอนไดออกไซดสง (3-10%) จะชวยชะลอการเปลยนแปลงทางเคมภายในผลไม เชนเดยวกบการใชสารเคลอบผว แตการเกบในสภาพทมการควบคมสดสวนของกาซทแนนอนและคงทชวยควบคมการเปลยนแปลงคณภาพของผลตผลไดดขน ในการทดลองเกบรกษาทเรยนพนธหมอนทองในสภาพบรรยากาศทมออกซเจนผสมกบไนโตรเจนใหมออกซเจนความเขมขน 3-10% เกบรกษาทอณหภม 15°ซ ความชนสมพทธประมาณ 90-95% นน พบวา สภาพบรรยากาศทมออกซเจนความเขมขน 3-5% ทาใหทเรยนสกไมสมาเสมอ สวนสภาพบรรยากาศทมออกซเจนความเขมขน 7-10% นนพบวาสามารถบมทเรยนใหสกไดภายหลงการเกบรกษา โดยไมมอาการผดปกตแมจะเกบรกษานาน 4 สปดาห แตปญหาสาคญทพบคอการเนาเสยทงทเกดจากเชอทแฝงมากบผลทเรยนและจากการเนาเสยสผลทางขวและกานผล ดงนนการจะเกบทเรยนสดทงผลใหไดนาน 3-4 สปดาห เพอการสงออกทางเรอไปยงประเทศทนอกเหนอจากตลาดหลกในปจจบนนนจะตองมวธควบคมโรคระหวางการเกบรกษาดวย 4. การลดอณหภม (precooling) การลดอณหภมของผลตผลหลงการเกบเกยว เปนการทาใหอณหภมของผลตผลลดลงหรอเยนลงจนถงอณหภมขนสงและ/หรอเกบรกษา กอนทจะทาการขนสงหรอเกบรกษาทอณหภมทตองการ การลดอณหภมของผลตผลจะชวยระบายความรอนและลดอตราการหายใจของผลตผลใหตาลง เพราะผลตผลสวนใหญจะมอตราการหายใจสงขน 2-3 เทา ทก ๆ 10 °ซ ทสงขนจากอณหภมทเหมาะสมในการเกบรกษา การ

ลดอณหภมของผลตผลจงชวยชะลอการเปลยนแปลงทางสรระและการเสอมคณภาพของผลตผล นอกจากนยงชวยลดการสญเสยความชน การผลตเอทธลนและการแพรกระจายของโรคดวย การลดอณหภมควรปฏบตตงแตการเกบเกยว คอ เกบเกยวผลตผลในชวงของวนทมอากาศเยน เมอเกบเกยวแลวควรรวบรวมในทรม ทมการระบายอากาศด เพอลดการสะสมของความรอนซงจะเรงการสกหรอเสอมคณภาพเรวขน ผลตผลทผานขนตอนการเตรยมหลงการเกบเกยวและบรรจหบหอแลวควร รบลดอณหภมกอนการเกบรกษาหรอการขนสงในตสนคาปรบอณหภม ภายใตอณหภมทเหมาะสม เพราะ ตสนคาไมไดออกแบบระบบทาความเยนมาเพอรบภาระความรอนจากสนคาทไมมการลดอณหภมกอน ดงนนการไมลดอณหภมของผลตผลกอนการเรยงในตสนคาอาจมผลทาใหการลดอณหภมของผลตผลภายในตสนคาชาลง และมผลตอเนองถงคณภาพผลตผลได เชน สกหรอเนา นอกจากนอาจทาใหระบบทาความเยนทางานหนกเกนไปและเสยหายได การลดอณหภมมหลายวธ ไดแก การเกบในหองเยน (Room cooling) การเกบในหองเยนทมระบบลมอด (Forced air cooling) ซงชวยใหการหมนเวยนของอากาศเยนผานผลตผลไดเรวขน การใชนาเยนไหลผานผลตผล (Hydrocooling) เปนตน ปจจบนมผสงออกทเรยนบางราย ทาการลดอณหภมโดยการเกบในหองเยนจนทเรยนมอณหภมเทากบอณหภมทจะสงออก แตการลดอณหภมทเรยนนนยงไมเปนทนยมกนมากเพราะเปนการเพมคาใชจาย ประกอบกบตลาดใหญของทเรยนในปจจบนคอ ประเทศจน ใชเวลาการขนสงสน (โดยเฉลย 5-6 วน) ทาใหผสงออกใหความสนใจการลดอณหภมของทเรยนนอย ทสาคญคอตองการใหทเรยนไปถงตลาดปลายทางในสภาพทสกพรอมรบประทานประกอบกบตลาดสวนใหญเปนตลาดสดและขายอยางรวดเรว คอขายหมดภายใน 1-2 วน

5. การขนสง การสงออกทเรยนในปจจบนมากกวารอยละ 90 เปนการสงทางเรอ โดยใชตสนคาปรบอณหภม ซงมคาขนสงตากวาการขนสงทางอากาศและสามารถสงออกในปรมาณมาก ขอมลการขนสงทางเรอ มดงน

5.1 ตสนคา จะเปนตปรบอณหภม ขนาดความยาว 40 ฟต high cube มความสงประมาณ 9 ฟต 6 นว ซงสง

กวาต 40 ฟตธรรมดา ประมาณ 1 ฟต ความกวางประมาณ 8 ฟต สาหรบมตภายในของตแตกตางกนบางในแตละสายการเดนเรอ

ตสนคาจะมระบบทาความเยนอยสวนหนาต สวนใหญใชระบบ ของ Carrier หรอ Thermo King และมระบบสงลมเยนจากดานลางซงถกบงคบใหไหลไปตามรองพนททาเปนรปตว T (T-bar) แลวไหลผานสนคากลบทางชองลมกลบดานบน (Air return) ดงภาพท 3 สาหรบลกษณะภายในตแสดงในภาพท 4 ตจะมชองระบายอากาศรปแบบตาง ๆ (ภาพท 5) ซงสามารถปรบปรมาณอากาศทตองการระบายออกจากตโดยการนาอากาศภายนอกเขาแทนทได (Air exchange) ซงจะระบเปนเปอรเซนตหรอปรมาตรอากาศ (ลกบาศก

เมตรตอชวโมง) อตราการระบายอากาศตองปรบใหเหมาะสมกบผลตผลแตละชนด เพอปองกนไมใหคารบอนไดออกไซด เอทธลนหรอกาซอน ๆ สะสมภายในตในระดบทมผลกระทบตอคณภาพของผลตผลสด สาหรบทเรยนนนผสงออกสวนใหญจะปรบใหมการระบายอากาศในระดบปานกลาง หรอประมาณ 50 % ซงปรบจากประสบการณของผสงออกและบรษทเดนเรอ นอกจากนภายในตสนคายงมชองระบายนา(ภาพท 6) ทพนดานหนาบรเวณชองลม 2 ร และดานทายตอก 2 ร เพอระบายนาทเกดจากการควบแนนของไอนาซงเกดจากการระบายอากาศหรอการหายใจของผลไม

ค

ประต

คอลยเยน ลมเยน

ระบบทาความเยน T-bar

ภาพท 3 การหมนเวยนอากาศในตสนคา

ภาพท 6 ชองระบายนา

ภาพท 5 ชองระบายอากาศแบบตางๆ อตราการแลกเปลยนอากาศแสดงเปนเปอรเซนต หรอปรมาตรอากาศตอชวโมงลมภายในชองลม

ก ค

T-bar

ชองลมเขา (Air delivery)

ชองลมกลบ (Air return)

ง

ภาพท 4 ชอง air delivery, air return และ T-bar ภายในตสนคา

5.2 การเรยงสนคาในต ตทจะใชบรรจผลไมตองทาการลดอณหภมของตโดยการปดตแลวเปดเครองทาความเยนจน อณหภมของตลดลงเทาอณหภมขนสง ทงนเพอใหฉนวนตางๆภายในตเยนลงและมผลกระทบตอการลดอณหภมและควบคมอณหภมของสนคาระหวางการขนสงนอยทสด

การเรยงทเรยนสามารถทาไดหลายแบบ มทงทใชและไมใช pallet (ภาพท 7) ทสาคญ คอ ตองเรยงไมเกนขดทกาหนดภายในต (ภาพท 8) เพอใหมชองสาหรบการไหลกลบของอากาศภายในต กรณทไมใช Pallet ตองเรยงกลองใหปดชองลมระหวาง T-bar เพอปองกนลมเยนไหลลดวงจรและไปไมถงดานทายตหรอกระจายไมทวทงต ซงมผลทาใหสนคาดานทายตเยนชาลง ในกรณทใช Pallet แนะนาใหปดชองวางบน Pallet และระหวาง Pallet และพนตดานทายหากเปนทวางดวยกระดาษ เมอเรยงสนคาเรยบรอยแลวกอนปดตผสงออกบางรายจะใชแผงไมกนเพอกนกลองเอยงหรอลมมาชนประตทาใหการหมนเวยนของอากาศไมด หรอกรณท T-bar ดานทายตไมเสมอเมอเรยงสนคาแลวอาจทาใหกลองดานทายตลมหรอเอยงไดกมการนาไมกวางเทาความสงของ T-bar มารอง (ภาพท 9) จากนนจงปดตพรอมตดสลกของ สายการเดนเรอ บอกใหทราบถงจดหมายของตสนคา และตดสลกของกรมศลกากรกอนเคลอนยายตโดยใชรถลากไปทาเรอเพอสงออกตอไป

5.3 การบนทกอณหภม ตสนคาจะมระบบตงและบนทกอณหภมทดานหนาของตวต การบนทกอณหภมภายในตสวน

ใหญจะบนทกอณหภมทชองลมเขา (Air delivery) เพอใหทราบวาระบบทาความเยนทางานเปนปกตหรอไมบรษทเดนเรอมบรการบนทกอณหภมภายในของสนคาระหวางการขนสงดวย แตผสงออกตองเสยคาใชจายเพมเตม บางสายการเดนเรอมระบบ On line เพอตรวจสอบอณหภมและการเปลยนแปลงอณหภมของตและสนคาไดตลอดการขนสง

ควรมการตดเครองบนทกอณหภมขนาดเลกทเปนแบบใชไดครงเดยว (Disposable temperature recorder) ภายในตสนคาดวย (ภาพท 10) โดยตดบนกลองชนบนสด ทอยสวนกลางตหรอ 2/3 ของต สนคา เพอใหผสงออกทราบการเปลยนแปลงอณหภมภายในตสนคา เพราะแมตสนคาจะมระบบบนทกอณหภมทด แตขอมลไมเปนทเปดเผยแกลกคาหรอผใชบรการ

ภาพท 7 การเรยงกลองโดยใช

pallet จะเรยงกลองตรงกน pallet ละ 6 แถวๆ ละ 10 กลอง แตละ pallet จะรดดวยสายรดพลาสตกเพอไมใหกลองทเรยนเคลอน ต 40 ฟต จะบรรจได 20-21 pallet หรอประมาณ 1200-1260 กลอง ทงนขนกบการเรยง pallet ในต

กลองขนาด 16-19 กก. เรยงทบแบบ 6X6 คอ เรยงกลองซอนตรงกน แถวละ 6 ตงๆละ 6 กลอง ต 40 ฟต จะเรยงได 25 แถว รวมบรรจได 900 กลอง

เรยงทบแบบ 6X5 คอเรยงแบบเดยวกบแบบ 6x6 แตกลองชนบนสด จะเรยงนอนตามแนวกวาง การเรยงแบบนตสามารถบรรจ ได 924 – 930 กลอง

กลองขนาด 10 กก. เรยงทบโดยซอนกลองตรงกน 6 ตง ๆ ละ 11 กลอง จานวน 25 แถว จะบรรจได 1,375 กลองตอต 40 ฟต หรอ เรยงสลบ5/4 เพอเวนใหมชองระบายอากาศระหวางชนดงภาพ ตจะบรรจได 1250 กลอง

เรยงกลองซอนตรงกนตามแนวตง 4 ชน สวน 2 ชนบนเรยงนอนตามแนวกวางของกลอง

ภาพท 8 เสนจากดความสงในการเรยงสนคา ภายในต

ไมรองกลอง

ใชไมหนนดานลางไมกนไมใหกลองลม ในกรณทเรยงเลย T- bar

ใช pallet กนกอนปดตเพอกน ไมใหกลองทเรยนเคลอน

ภาพท 9 ขนตอนกอนปดตสนคา

ภาพท 10 เครองบนทกอณหภมแบบใชกราฟแบบใชไดครงเดยว (Disposable temperature recorder) ใชบนทกอณหภมภายในตสนคา

5.4 การเปลยนแปลงอณหภมระหวางการขนสง การสงออกทเรยนสวนใหญไมมการลดอณหภมสนคากอนเรยงในตสนคา จากการบนทกการเปลยนแปลงอณหภมของอากาศภายในกลองและภายในผลทเรยน ตงแตเรมบรรจกลองจนขนสงถงตลาดปลายทาง พบวาทเรยนทบรรจกลองแลวตงรวมกนเพอรอเรยงขนตสนคา จะมอณหภมสงขน 1-2°ซ ขนกบความสกของทเรยน เมอเรยงขนตเรยบรอยทเรยนและอากาศภายในกลองจะสงขน เกดจากการสะสมความรอนภายในตเพราะทเรยนมการหายใจและคายความรอนออกมาตลอดเวลาและระบบทาความเยนระบายความรอนไมทนและบางครงทเรยนมอณหภมสงกวา 30°ซ ซงเกนความสามารถของระบบทาความเยนทสวนใหญออกแบบมาเพอรองรบสนคาทมอณหภมไมเกน 30°ซ ดงนนจงมผลตอเนองทาใหเวลาในการลดอณหภมของสนคานานขน โดยแทนทจะใชเวลาเพยง 2-3 วน กลบเพมเปน 4-5 วน ทาใหมผลตอเนองถงคณภาพทเรยน คอ สกและ/หรอเนาเสยมากกวาปกต อณหภมจดทเยนทสดในต คอ จดทลมเยนไหลผานเขาตสนคา สวนทมอณหภมสงทสดคอ สวนบนสดดานทายต (ประต) นอกจากนยงพบวาอณหภมของอากาศภายในตสวนใหญจะสงกวาอณหภมทแสดงบนจอทระบบควบคมดานหนาของตสนคา โดยเฉลย 1-2°ซ สาหรบอณหภมในผลทเรยนจะสงกวาอณหภมของอากาศ 1-4°ซ ขนอยกบอณหภมของทเรยนกอนเรยงในตสนคา และสภาพอากาศภายนอกต ตลอดจนประสทธภาพของระบบทาความเยน

การปฏบตหลงการเกบเกยวทเหมาะสมกบการขนสงแตละประเภท จะชวยรกษาคณภาพของผลตผลใหอยในสภาพทดเมอขนสงไปถงยงตลาดปลายทาง อนจะชวยใหผบรโภคมความเชอมนใน คณภาพของทเรยนจากประเทศไทยและเปนการรกษาตลาดทมอยแลวใหมนคงยงขน

การผลตทเรยนกอนฤดใหมคณภาพ หรญ หรญประดษฐ

สขวฒน จนทรปรรณก เสรมสข สลกเพชร

ทเรยนเปนไมผลทออกดอกตดผลตามฤดกาล มชวงฤดการผลตสนเพยง 2 - 3 เดอนตอป การกระจายของปรมาณผลผลตไมสมาเสมอตลอดชวงฤดการผลต ผลผลตมากกวา 50% ออกสตลาดพรอมกนในชวงระยะเวลาสนๆ เพยง 2 - 3 สปดาหเทานน ทาใหราคาของผลผลตทเรยนแตกตางกนมากตลอดฤดการผลต ทงน ผลผลตทเรยนพนธหมอนทองซงออกสตลาดจงหวดจนทบรชวงเดอนกมภาพนธ - มนาคม จะมราคาสงถง 40-50 บาท/กโลกรม และลดลงเหลอ 12-15 บาท/กโลกรม ในชวงกลางฤดกาลผลต (เดอนมถนายนถงเดอนกรกฎาคม) ตลอดชวงเวลาทผลผลตทเรยนออกสตลาดนน ราคาของผลผลตทเรยนมการเปลยนแปลงเรวมาก บางชวงราคาลดลงถง 5 บาท/กโลกรม/วน ทาใหชาวสวนทเรยนทสามารถเกบเกยวทเรยนออกขายในชวงเวลาทตางกนมรายไดแตกตางกนมาก สารพาโคลบวทราโซล (คลทารR) เปนสารควบคมการเจรญเตบโตพช เพอกระตนการออกดอก จงไดถกนามาใชเพอควบคมการผลตทเรยนตนฤดในหลายพนทของแหลงปลกทเรยนในภาคตะวนออก อยางไรกตาม การใชสารพาโคลบวทราโซลเปนสารควบคมการเจรญเตบโตพชทไมเหมอนสารเคมอนๆ ทเกษตรกรคนเคย เกษตรกรจะตองมการใชอยางระมด ระวง และมความรความเขาใจวธการใชสารควบคมการเจรญเตบโตพชอยางถกตอง จงจะทาใหการใชสารนนสมฤทธผล ดงนนการผลตทเรยนตนฤดใหมคณภาพ เกษตรกรจะตองเขาใจวธการจดการพช การใชสารพาโคลฯ สภาพแวดลอมทมอทธพลตอการพฒนาการของทเรยน ปฏกรยาระหวางสารพาโคลฯ พช และสภาพแวดลอม และปรบใชเพอจดการใหตนทเรยนออกดอก ตดผล และผลผลตมคณภาพด สามารถเกบเกยวไดในชวงราคาทสง ตามความตองการของเกษตรกรใหไดมากทสด ซงจะทาใหไดผลตอบแทนทคมคาแกการลงทน อนจะเปนการเพมความมนคงใหกบอาชพการทาสวนทเรยน

การใชสารพาโคลบวทราโซลในการผลตทเรยนกอนฤด การทาใหทเรยนออกดอกและตดผลกอนฤดมความสาคญมาก ตอรายไดทเพมขนของเกษตรกร ของชวงเวลาการเกบเกยวในทเรยนตอรายไดของเกษตรกร เพราะเกษตรกรสามารถผลตทเรยนใหออกสตลาดไดกอนทเรยนในฤดกาลปกต ซงมปรมาณมาก ศนยวจยพชสวนจนทบรจงไดศกษาแนวทางการผลตทเรยนกอนฤด โดยเนนความสาคญของความเขาใจพช ความเขาใจสารเคม ความเขาใจสภาพแวดลอม และความสมพนธระหวางพช สารเคมและสภาพแวดลอม จากการตรวจเอกสาร พบวาสารพาโคลบวทราโซล (Paclobutrazol) หรอทมชอการคาวา คลทารR เปนสารทนา สนใจ และสามารถใชบงคบใหพชหลายชนดออกดอกกอนฤดได จงไดศกษาและพฒนาการใชสาร พาโคลบวทราโซลเพอผลตทเรยนกอนฤดในเวลาตอมา

1. บทบาทและการทางานของสารพาโคลบวทราโซล สารควบคมการเจรญเตบโตพชสามารถแบงเปน 6 กลม คอ 1. ออกซน (auxin) 2. จบเบอเรลลน (gibberellin) 3. ไซโตไคนน (cytokinin) 4. เอทธลน (ethylene) 5. สารชะลอการเจรญเตบโต (growth retardant) 6. สารยบยงการเจรญเตบโต (growth inhibitor)

สารชะลอการเจรญเตบโตพชทงหมดเปนสารอนทรยทมนษยสงเคราะหขนเพอประโยชนในการเกษตร คณสมบตทสาคญ คอ 1. ลดการยดตวของเซลล ทาใหตนเตย ปลองสน ทรงพมมขนาดเลก 2. ลดการเจรญเตบโตทางดานกงกานสาขา 3. กระตนการออกดอกในไมผลยนตนบางชนด เชน มะมวง แอปเปล และสาล 4. เพมปรมาณคลอโรฟลลในตนพช ทาใหใบมสเขยวเขม 5. เพมการตดผลและเพมคณภาพของผล 6. ชะลอการรวงของผล ปจจบนมสารชะลอการเจรญเตบโตพชหลายชนดทผลตขนจาหนาย ไดแก - ครอมมควอท (chlormequat) ใชปองกนการหกลมในธญพช เชน ขาว ขาวสาล - ดามโนไซด (daminozide) ทสาคญในกลมนไดแก อาลารR (alarR) - แอนซมดอล (ancymidol) ใชกบไมประดบ ไมมจาหนายในเมองไทย - มพควอท คลอไรด (mepiquat chloride) ใชกบฝายโดยเฉพาะ

- พาโคลบวทราโซล (paclobutrazol) นามาใชกบไมผลและธญพช

2. การทางานของสารพาโคลบวทราโซล (Mode of action) สารพาโคลบวทราโซล ซงจดอยในกลม "สารชะลอการเจรญเตบโตพช" มชอทางเคมวา (2RS,3RS) -1-(4-Chlorphenyl) -4, 4-dimethyl - 2 - (1H-1,2,4-Triazol-1-yl) pentan-3-ol เปนสารทมบทบาทในการยบยงการสงเคราะหจบเบอเรลลนในพช มรายงานวากระบวนการสงเคราะหจบเบอเรลลนในพชเรมจากกรดเมวาโลนค(Mevalonic acid) ซงจะผานขนตอนตางๆ ทางชวเคมและเกดเปนจบเบอเรลลน ชนดตางๆ ในทสด เมอฉดพนสารพาโคลบวทราโซลใหแกพช สารพาโคลบวทราโซลจะขดขวางขนตอนปฏกรยาชว-เคมทจะทาใหเคารน (kaurene) เปลยนเปนกรดเคารโนอค (kaurenoic acid) ดงในภาพท 1 ทาใหกระบวนการสงเคราะหจบเบอเรลลนในพชถกยบยง ปรมาณจบเบอเรลลนภายในพชจงลดลง จากการทดลองใชสารพาโคลบวทราโซล (คลทารR )ฉดพนทกงออน และปลายยอดของแอปเปล พบวา สารสามารถเขาสพชโดย เคลอนยายไปตามทอนาสารนจะไมเคลอนยายไปตามทออาหารและไปสะสมอยใตเนอเยอเจรญของตาใบ มผลในการชะลอการเจรญเตบโตของยอด และการขยายตวของใบ โดยไมทาใหจานวนใบลดลง ใบของตนทไดรบการฉดพนสารจะมปรมาณคลอโรฟลลเพมขน นอกจากนยงพบวา การฉดพนดวยจบเบอเรลลค แอซค (GA3) จะทาใหการเจรญเตบโตของยอด และการขยายตวของใบและตนทฉดพนสารพาโคลบวทราโซลกลบสสภาวะปกตได

Mevalonic acid (กรดเมวาโลนค)

Geranyl pyrophosphate (เจรานล ไพโรฟอสเฟต)

Geranyl geranyl pyrophosphate (เจรานล เจรานล ไพโรฟอสเฟต)

Kaurene (เคารน) Paclobutrazol (พาโคลบวทราโซล) Kaurenoic acid (กรดเคารโนอค)

Gibberellin A12 (จบเบอเรลลน 12)

GA14 GA4 GA7 GA3 (จบเบอเรลลค แอซค) (จบเบอเรลลน 14) (จบเบอเรลลน 4) (จบเบอเรลลน 7) (จบเบอเรลลน 3)

ภาพท 11 กระบวนการสงเคราะหจบเบอเรลลนในพชและตาแหนงทสารพาโคลบวทราโซล เขาทาปฏกรยา

ขนตอนการผลตทเรยนกอนฤด

ในการผลตทเรยนกอนฤดใหประสบความสาเรจนน เกษตรกรตองมความเขาใจเกยวกบพช (ทเรยน) สารเคม (พาโคลบวทราโซล) สภาพแวดลอม และความสมพนธระหวางพช สารเคมและสภาพแวดลอม และนามาประสานกนเปนขนตอนอยางมเหตมผล โดยเรมจากการเลอกตน เตรยมสภาพตนใหพรอม ฉดสารเคม รวมทงการจดการปจจยการผลตตางๆ ทจาเปนดงน

1. การเลอกตน การเลอกตน เปนความสาคญอนดบแรก หากสามารถเลอกตนทเรยนไดเหมาะสม จะม โอกาสสงทจะประสบความสาเรจในการผลตทเรยนกอนฤด ตนทใชควรเปนตนทใหผลผลตแลว มลาตนเดยว ทรงพมเปนทรงฉตร สงไมเกน 15 เมตร มกงทเหมาะสมแกการออกดอกตดผลจานวนมาก มปรมาณและความหนาทบของใบไดสดสวนกบจานวนกง สภาพตนโดยทวไปสมบรณและไมเปนโรค

2. การเตรยมตนทเรยนใหพรอมกอนการใชสาร ตนทเรยนทพรอมกอนการใชสารพาโคลบวทราโซล คอ ตนทเรยนทมการเจรญเตบโตและมการสะสมพลงงานในรปของคารโบไฮเดรตเพยงพอสาหรบกระบวนการออกดอก การเตรยมตนทเรยนใหพรอมมขนตอนปฏบตทแตกตางกนไป ทงนขนอยกบสภาพตนทเลอกใช คอ 2.1 ตนทมความพรอมและตองเตรยมการเพยงเลกนอยกอนพนสาร ไดแกตนทมโครงสรางด ปรมาณใบและความหนาทบของใบไดสดสวนกบจานวนกง สภาพตนโดยทวไปสมบรณ การเตรยมตนทเรยนประเภทนกอนการใชสาร ควรปฏบตดงน - เรงใหทเรยนแตกใบออนทนทหลงการเกบเกยว ใหตดแตงกงทเปนโรค กงแหง กงแขนงดานในทรงพม กงเลกๆ ทอยปลายกงและกงทชลง หรอกงชขนออก เหลอเฉพาะกงทสมบรณและอยในแนวขนานกบพนไวในปรมาณทเหมาะสม เสรจแลวใสปยสตรเสมอ 15-15-15 หรอ 16-16-16 และใหนาตามความจาเปน - รกษาใบออนทแตกออกมาใหสมบรณ โดยการฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคและแมลงทสาคญ และใชสารเคมในการปองกนกาจด ดงสรปไวในตารางท 1 และ 2

ตารางท 12 ชนดของโรคทเกดกบใบทเรยน และสารเคมทใชในการปองกนกาจด ชนดโรค ลกษณะการทาลาย สารเคมทใชปองกนกาจด1

1. โรคโคนเนาและ เกดจากเชอราไฟทอปธอรา 1.1 ฟอสเอทรลอลมเนยม (อาลเอทR) รากเนา (Phytopthora palmivora) 1.2 ฟอสฟอรส แอซค (โฟล-อาร เขาทาลายระบบราก ลาตนหรอ ฟอส 400R) กง ทาใหเกดอาการเนาเปน 1.3 เมตาแลกซล (รโดมล 5 จR) สนาตาล มนาเยม หรอกงแหง 1.4 ออกซาไดซน + แมนโคเซบ ตาย ทาใหใบทเรยนเหลองทงตน (แซนโดแฟน เอมR)

2. โรคใบตด เกดจากเชอราไรซอคโตเนย 2.1 แมนโคเซบ (เพนโคเซบR) (Rhizoctonia solani Kuehn) 2.2 ไซเนบ (ซเนบ 800R โลนาโคลR) ทาใหใบเกดแผลคลายถก 2.3 คอปเปอรออกซคลอไรด นารอนลวก สซดจาง (คปราวทR ควปรสR) ขอบแผลสเขยวเขม รปราง 2.4 เบนโนมล (เบนเลทR) แผลไมแนนอน การลกลาม 2.5 คารเบนดาซม (บาวสตนR เบนดาไซดR) ทาใหใบซดและแหงตดกนดวย เสนใยของเชอรา

3. โรคแอนแทรคโนส ทาใหใบไหมแหง รอยไหมม 3.1 เบนโนมล (เบนเลทR ฟนดาโซนR) ขนาดและอยในตาแหนง 3.2 แคปแทน (แคปทาไซดR ไมแนนอน ระบาดเรวกบใบท แคปแทน 50R) อยดานลางของใบทเปนโรค 3.3 แมนโคเซบ (เพนโคเซบR โดยเฉพาะในชวงฝนชก ไดเทนเอม 45R แมนเซท 200R) 3.4 คารเบนดาซม (คอนโตซานR มยซนR เบนทอกR) 1 อตราการใชสารเคมดตามคาแนะนาขางขวด

ตารางท 13 ชนดของแมลงและการปองกนกาจดในระยะทเรยนแตกใบออน ชนดโรค ลกษณะการทาลาย สารเคมทใชปองกนกาจด1

1. เพลยไกแจ ทาใหใบออนมขนาดเลก 1.1 ไซฮาโลธรน (คาราเตR) บด มสซด มรอยไหมเปนจด 1.2 คารบารล (เซฟวน 85R) สนาตาล เกดจากการใชปากดด 1.3 ไดเมทโธเอท (ไดเมR คารเสดR) 1.4 คารโบซลแฟน (พอสซR)

2. ไรแดง ทาลายใบ โดยใชปากดด 2.1 อะมทราซ (ไมแทคR) นาเลยงทาใหใบซดและ 2.2 ไดโคโฟล (เคลเทนR) รวงหลน 2.3 โปรพาไจน (โอไมทR) 2.4 โฟซาโลน (โซโลนR) 2.5 เฮกซไธอะซอก (นสโซรนR)

3. เพลยไฟ ทาลายใบออนโดยใชปากดด 3.1 ไซฮาโลธรน (คาราเตR) นาเลยงทาใหใบไหมเหยว 3.2 คารโบซลแฟน (พอสซR) และแหง 1 อตราการใชสารเคมดตามคาแนะนาขางขวด 2.2 ตนทใชงานได แตตองเตรยมการเปนพเศษกอนการใชสาร ไดแกตนทมโครงสรางด แตมปรมาณใบไมไดสดสวนกบจานวนกง สภาพตนโดยทวไปไมคอยสมบรณ มการเขาทาลายของโรคเลกนอย การเตรยมตนทเรยนประเภทนตองไดรบการปฏบตเปนพเศษ คอ - ตองรบรกษาอาการโรคทนท - เสรมประสทธภาพของปยเคมทใสทางดน โดยผสมฮวมค แอซค อตรา 30 ซซ/ปยเคม 1 กโลกรม คลกเคลาใหเขากนกอนหวาน จะทาใหตนดดใชปยไดดขน - ฉดพนสตร "ทางดวน" ซงเปนสตรอาหารกงสาเรจรปทมคารโบไฮเดรตเปน องคประกอบหลก มสวนผสมดงน นาตาลกลโคส 600 กรม + ฮวมค แอซค 20 ซซ + ปยเกลด สตร 15-30-15 หรอสตร 10-20-30 ทมธาตอาหารรองรวมดวย อตรา 60 กรม + ยากนรา (อาจใชสารประเภทคอปเปอรออกซคลอไรด หรอประเภทคารเบนดาซม ตามอตราทแนะนา)/นา 20 ลตร ผสมสาร

จบใบในสตร "ทางดวน" และฉดพนทใบพอเปยกจานวน 1 - 2 ครง จะชวยใหทเรยนมการแตกใบออนไดเรว และพรอมกนทงตน ทาใหปรมาณใบออนทแตกใหมมหลายชนใบ - ผสมปยทางใบทมธาตแมกนเซยมและธาตเหลกกบสารเคมปองกนกาจดโรคและแมลงทกครงทฉดพน โดยเฉพาะทเรยนทปลกในดนทรายหรอดนรวนปนทราย ทงนเนองจากเมอมการเรงใหมการแตกใบออนในปรมาณมาก การดดใชธาตแมกนเซยมตามปกต จากดนจะไมเพยงพอกบความตองการ มผลทาใหความเปนประโยชนของธาตเหลกลดลงดวย ทาใหใบออนมสเหลองซด จงจาเปนตองเสรมธาตแมกนเซยมและธาตเหลกเพมขน เพอทาใหใบออนทออกมาสมบรณ และพฒนาเปนใบแกไดตามปกต เมอปฏบตตามขนตอนแลว ควรตรวจสอบการตอบสนองและความพรอมของตนทเรยน โดยสงเกตไดจากตนทเรยนทพรอมสาหรบการฉดพนสารพาโคลบวทราโซลจะมสภาพใบแกสเขยวเขมเปนมน ปรมาณใบแกลกษณะนจะมจานวนมากกวา 30% ของปรมาณใบทงตน และปรมาณใบทเหลอควรเปนใบเพสลาดมากกวาใบออน 3. การฉดพนสารพาโคลบวทราโซล (คลทารR) ใชสารพาโคลบวทราโซลชนดนา ความเขมขน 1,000 - 1,500 ppm (สารชนด 10 % 200 - 300 ซซ/นา 20 ลตร หรอชนด 25 % อตรา 80 - 120 ซซ/นา 20 ลตร) ฉดพนตนทเรยนทเตรยมการพรอมแลว ถาตนมความสมบรณมาก สงเกตไดจากใบแกมขนาดใหญ สเขยวเขมเปนมน มการแตกใบออนมากหลายชนใบในชวงทผานมา ความยาวขอระหวางใบแตละชนมาก ใหฉดพนดวยความเขมขนสง การฉดพนตองใชสารจบใบทกครง เพอเพมประสทธภาพการดดซมสาร พาโคล บวทราโซลของพชใหดขน ดงนนการฉดพนสารพาโคลบวทราโซลใหสมฤทธผลมขอควรคานงดงน 3.1 พนใหถกกงออนมากทสด กงออนเปนตาแหนงทสารพาโคลบวทราโซลจะเขาสพชไดดและสะดวกตอการ เคลอนยายไปสะสมและทาปฏกรยาในเนอเยอเจรญ เชน ตาใบ ยอดออน เปนตน 3.2 การฉดพนตองพถพถน ในการฉดพนสารพาโคลบวทราโซลตองปรบหวฉดใหเปนฝอย ฉดพนทงภายนอกและภายในทรงพมใหพอเปยกแตสมาเสมอ จงจะไดผลดมประสทธภาพและประหยด การฉดพนสารสามารถทาไดทงวน หากตนทเรยนพรอมแตมฝนชกและจาเปนตองฉดพนสาร ตองฉดพนสารใหเสรจและมชวงเวลาใหสารสามารถเขาสตนไดอยางนอย 1 ชวโมงกอนฝนตก

3.3 การฉดพนสารซา หลงการฉดสารพาโคลบวทราโซลพนครงแรกแลวประมาณ 1 - 2 สปดาห ใหทาการตรวจดตนทเรยนอยางสมาเสมอ หากพบวาตนทเรยนยงคงแสดงอาการแตกใบออน อาจเนองจากการเลอกใชความเขมขนของสารไมเหมาะสมกบสภาพความสมบรณตน หรอการฉดพนไม ทวถง ตองฉดพนสารซาอกครงหนงทนท โดยใชความเขมขน 500-750 ppm (สารชนด 10 % อตรา 100 - 150 ซซ/นา 20 ลตร สารชนด 25% อตรา 40-60 ซซ/นา 20 ลตร)

4. การจดการเสรมในระยะเรมออกดอก ตนทเรยนจะออกดอกกอนหรอหลงจากฉดพนสารแลวประมาณ 3 สปดาห เมอมชวงแลง ตดตอกน 3 - 7 วน อยางไรกตามหากสภาพแวดลอมไมเหมาะสม จะทาใหตนทเรยนออกดอกนอย หรอดอกในระยะไขปลา (ระยะแรก) ชะงก หรอหยดการพฒนาการได ดงนนเพอใหการผลตทเรยนกอนฤดประสบความสาเรจสง ควรมการจดการเสรมในระยะกอนหรอเรมออกดอกดงน 4.1 การใสปยสตรทมธาตไนโตรเจนตาและมธาตฟอสฟอรสสง การใสปยสตร 8-24-24 หรอสตร 9-24-24 เปนสงจาเปนสาหรบการออกดอก ควรปฏบตทนทหลงจากฉดพนสารพาโคลบวทราโซลแลว 4.2 การจดการใหดนโคนตนแหงไดเรวขน ตองกวาดเศษหญาและใบทเรยนออกจากโคนตน และไมควรปลอยใหวชพชขนใตตนทเรยนในขณะทตนทเรยนพรอมจะออกดอก ทาการโยงกงทหอยอยใกลพนดนใหสงกวาระดบพนไมนอยกวา 1 เมตร เพอชวยใหการถายเทอากาศบรเวณโคนตนดขน ดนมโอกาสแหงไดเรวขน และยงชวยลดการระบาดของโรคเนาจากเชอไฟทอปธอราได สาหรบการโยงกงปกตชาวสวนจะโยงกงเมอทเรยนตดผลแลว โดยเฉพาะการโยงกงทอยดานลาง เพอใหดนโคนตนมโอกาสแหงไดเรวขน 4.3 การกระตนใหมปรมาณดอกมากและเปนดอกรนเดยวกน โดยการฉดพนสารไทโอยเรยความเขมขน 1,500 ppm (30 กรม/นา 20 ลตร) บรเวณทองกง เมอตรวจพบดอกทเรยนในระยะไขปลา พยายามหลกเลยงอยาใหถกใบ เพราะจะทาใหใบไหมและรวง หรอฉดพนดวยโปแตสเซยมไนเตรท (13-0-46) อตรา 150-300 กรม รวมกบสารสกดจากสาหรายทะเล อตรา 30-60 ซซ ผสมรวมกนในนา 20 ลตร ใหทวตนและกง หรอ ฉดพนดวยปยทางใบสตร 7-13-34 + 12.5 (ไนโตรเจน-ฟอสฟอรส-โปแตสเซยม + สงกะส) อตรา 30 - 40 กรม ผสมกบสารเคมทาลายการพกตวของตาดอกทมกามะถนเปนองคประกอบ (แอรโกวท) อตรา 2 - 3 ซซ ผสมรวมกนในนา 20 ลตร

4.4 การแกปญหาดอกระยะไขปลาชะงกหรอหยดการพฒนาการ เมอทเรยนเรมออกดอกในระยะไขปลา หากมฝนตกประมาณ 10 มม./วน ตดตอกน 3 วน หรอตกหนกมากกวา 35 มม./วน ดอกทเรยนในระยะนจะชะงกหรอหยดการพฒนาการ วธแกไขทาไดโดย - ฉดพนดวยสารไทโอยเรยความเขมขน 1,500 ppm บรเวณทองกง และฉดพนดวยสารสกดจากสาหรายทะเล อตรา 30 ซซ/นา 20 ลตร ทใบพอเปยกทวตน เพอชวยใหดอกทเรยนทออกมาแลวสามารถพฒนาตอไปได และยงชวยใหดอกทกาลงจะออกสามารถผลออกมาได ขอควรระวง คอ ตองใชไทโอยเรยในความเขมขนทแนะนาเทานน หากใชสงกวาจะทาใหดอกทเรยนระยะไขปลา หรอระยะตาปถกทาลาย - ในสภาวะอากาศทเลวรายมาก เชน มดเปรสชนหลงการออกดอก ใหฉดพนดวยสารไทโอยเรย ความเขมขน 1,500 ppm ทบรเวณทองกง และฉดพนปยเกลดสตร 15-30-15 ทมธาตรองเปนองคประกอบรวมดวย อตรา 60 กรม/นา 20 ลตร ผสมกบ NAA ความเขมขน 22.5 ppm (แพลนโนฟกส อตรา 10 ซซ/นา 20 ลตร) ฉดพนทใบพอเปยกทวตน อยางไรกตามควรหลกเลยงวธแกไขนหากไมจาเปน เพราะ NAA มผลทาใหใบกรอบ และรวงได 4.5 การจดการนาเพอใหตนทเรยนออกดอกไดดขน ในกรณทมชวงแลงตอเนองกนหลายวน โดยเฉพาะอยางยงทเรยนทปลกในดนทราย หรอดนรวนปนทราย ควรตรวจสอบตนทเรยนวาแสดงอาการขาดนาหรอไม หากพบวาขาดนาใหเพมนาแตนอย พอทาใหหนาดนชน จะทาใหตนทเรยนออกดอกไดดขน 4.6 การยดขวดอก โดยปกตตนทเรยนทฉดพนดวยสารพาโคลบวทราโซล ขวดอกจะสน วธการแกไขทาไดโดยการฉดพนดวยจบเบอเรลลน ความเขมขน 5 ppm (อตรา 100 มก./นา 20 ลตร) ทกลมดอก ขอควรระวง คอ การยดขวดอกนตองปฏบตเมอดอกทเรยนอยในระหวางระยะตาปและระยะเหยยดตนหนเทานน หากปฏบตกอนหรอหลงระยะดงกลาวจะไมไดผล สาหรบการจดการอนๆ ทจาเปน คอ การจดการเพอสงเสรมการตดผล การจดการเพอเพมปรมาณและปรบปรงคณภาพผลผลตทเรยน และการเกบเกยว สามารถดาเนนการตามรายละเอยดในเทคโนโลยการผลตทเรยนใหมคณภาพของศนยวจยพชสวนจนทบร

สรป การผลตทเรยนกอนฤดทาไดโดย การฉดพนตนทเรยนทมความพรอมดวยสารพาโคล- บวทราโซล ความเขมขน 1,000-1,500 ppm สารพาโคลบวทราโซล เปนสารในกลมชะลอการ เจรญเตบโตของพช และมบทบาทในการขดขวางกระบวนการสงเคราะหจบเบอเรลลนในพช ปลาย

ยอดตนทเรยนทฉดพนดวยสารพาโคลบวทราโซล จะแสดงอาการชะงกงน ใบมสเขยวเขมเปนมน เมอตนทเรยนกระทบกบสภาพแลงตอเนองประมาณ 3 - 7 วน ตนทเรยนจะเรมออกดอก เนองจากรายไดของเกษตรกรขนอยกบราคา ปรมาณ และคณภาพของผลผลต จงตองมการจดการทเหมาะสมเกยวกบปจจยการผลตตางๆ ไดแก การจดการนา ปย การควบคมโรคและแมลงตามความจาเปน การ ตดแตงดอกและผลใหเหลออยในปรมาณทเหมาะสมกบสภาพตน และอยในตาแหนงททาใหผลมการพฒนาการทด ไดขนาด รปทรง และคณภาพด ตรงตามมาตรฐานและความตองการของตลาด การผลตทเรยนกอนฤดจะประสบผลสาเรจมากยงขน หากเกษตรกรมความเขาใจหลกการพนฐาน 4 ประการ คอ ความเขาใจและรจกธรรมชาตของพช เขาใจสารแตละประเภททนามาใช ซงจะทาใหการใชสารมประสทธภาพ ประหยด และปลอดภย เขาใจสภาพแวดลอมวาลกษณะใดสงเสรมหรอยบยงการออกดอก การตดผล รวมทงมขอมลสภาพภมอากาศและขอมลสภาพพนททใชปลกทเรยน เขาใจความสมพนธระหวางพช "ทเรยน" กบ สาร "พาโคลบวทราโซล" และสภาพแวดลอม ซงจะทาใหสามารถปรบใชใหเหมาะกบสภาพการผลตของเกษตรกรแตละรายไดอยางเหมาะสม ขนตอนการผลตแตละขนตอนมความสาคญ ตองปฏบตใหถกตอง เพอใหผลผลตทเรยนทออกกอนฤดมคณภาพด ขายไดราคาสง และทสาคญทสดคอตนทเรยนทใหผลผลตกอนฤดในปนแลว จะยงคงมสภาพความสมบรณตน สามารถใชในการผลตทเรยนกอนฤดไดในปตอๆ ไป

การผลตทเรยนกอนฤดใหมคณภาพ

ตนทเรยนทพรอมในการฉดพนสารพาโคลบวทราโซล

การยดขวดอกดวยจบเบอเรลลน (GA3)

การเขา การเคลอนยายและจดททาปฏกรยาในตนพชของสารพาโคลบวทราโซล

ความสาเรจในการทาสวนทเรยนคณภาพ หรญ หรญประดษฐ

สขวฒน จนทรปรรณก เสรมสข สลกเพชร

ความสาเรจในการทาสวนทเรยน ขนอยกบความสามารถของชาวสวนในการควบคมปรมาณและคณภาพของผลผลตไดมากนอยเพยงใด หรออกนยหนงคอความสามารถในการ "สงได" วาจะใหผลผลตออกสตลาดเมอใด ปรมาณเทาไร และมคณภาพดแคไหน ทงนเพราะผลตอบแทนจากการทาสวน หรอรายไดของชาวสวนทเรยน ขนอยกบราคา ปรมาณ เวลา และคณภาพของผลผลตทออก สตลาดเปนหลก การกาหนดราคาของผลผลตทเรยนนอกจากพจารณาจากอปสงค(demand) และ อปทาน (supply) ซงเปนหลกการพนฐานทวๆ ไปแลว ยงพจารณาจากคณภาพของผลผลตอกดวย โดยมการแบงผลผลตทเรยนออกเปน - ผลผลตทมคณคาทางการตลาด (marketable yield) คอ ผลผลตทมคณภาพ สามารถจดแบงออกตามเกรดหรอชนมาตรฐานคณภาพ และการกาหนดราคาของผลผลตกแตกตางกนตามเกรดหรอชนมาตรฐานคณภาพนนๆ - ผลผลตทดอยคณคาทางการตลาด (unmarketable yield) คอ ผลผลตทเนาเสย เนองจากโรคหรอแมลงเขาทาลาย ผลผลตทมขนาดเลกหรอใหญเกนกวาชนมาตรฐานคณภาพทกาหนด รปทรงบดเบยว และมอาการแกน เตาเผา หรอไสซม ผลผลตทดอยคณภาพจะมการเหมาขายกนในราคาถก ทเรยนเปนพชทออกดอกตดผลตามฤดกาล มชวงฤดการผลตสนเพยง 2 - 3 เดอนตอป การกระจายของปรมาณผลผลตไมสมาเสมอตลอดชวงฤดการผลต ผลผลตมากกวา 50% ออก สตลาดพรอมกนในชวงเวลาเพยง 2 - 3 สปดาห ทาใหราคาของผลผลตทเรยนแตกตางกนมากตลอดฤดการผลต เชน ในป 2531/2532 ทจงหวดจนทบร ผลผลตทเรยนพนธชะนกอนฤด ซงออกสตลาดชวงปลายเดอนมนาคมมราคาสงถง 85 บาทตอกโลกรม ขณะทผลผลตตามฤดกาลปกตในชวงกลางเดอนมถนายน ราคาลดลงเหลอเพยง 8 - 12 บาทตอกโลกรม และในป 2540/2541 ผลผลตทเรยนพนธหมอนทอง ซงออกสตลาดจงหวดจนทบรชวงเดอนกมภาพนธ มราคาสงถง 90 - 120 บาทตอกโลกรม และลดลงเหลอ 20 - 25 บาทตอกโลกรม ในชวงเดอนเมษายน ถงเดอนพฤษภาคม เปนตน ตลอดชวงเวลาทผลผลตทเรยนออกสตลาดนน ราคาของผลผลตทเรยนมการเปลยนแปลงเรวมาก บางชวงราคาลดลงถง 5 บาทตอกโลกรมตอวน ทาใหชาวสวนทเรยนทสามารถเกบเกยวทเรยนออกขายในชวงเวลาทตางกนมรายไดแตกตางกนมาก ดงนนการทาสวนทเรยนใหไดผลตอบแทนทคมคา ชาวสวนจะตองเขาใจวธการจดการใหตนทเรยนออกดอก ตดผล และผลผลตมคณภาพด สามารถเกบเกยวได

ในชวงราคาทสง เปนไปตามความตองการของเจาของสวนใหไดมากทสด ซงการจดการจะไดผลหรอไมขนอยกบพนฐานของความเขาใจในหลก 4 ประการ ดงน ประการท 1 : ตองเขาใจพช กลาวคอ ในการออกดอก ตดผล และการพฒนาการตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการออกดอก ทเรยนจาเปนตองมการสะสมอาหารในรปสารประกอบคารโบไฮเดรตจนพอเพยงถงระดบหนง สมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมนภายในพช และเมอมชวงแลงตดตอกนประมาณ 7-14 วน กจะเกดการชกนาใหออกดอก

ประการท 2 : ตองเขาใจสาร คอตองรวา สารประเภทใดมบทบาทตอกระบวนการใด เชน กระบวนการออกดอก การ ตดผล การสะสมอาหารและการเคลอนยายพลงงานตางๆ เปนตน ตองเขาใจวาสารทจะนามาใชแตละประเภท เขาสพชเคลอนยายและสะสมในพชอยางไร ทงนเพอใหการเลอกใชสารมประสทธภาพ ประหยด และปลอดภย

ประการท 3 : ตองเขาใจสภาพแวดลอม ตองเขาใจวาสภาพแวดลอมลกษณะใดสงเสรมหรอยบยงการออกดอก การตดผลหรอกระบวนการอนใดในพช และมขอมลแบบแผนของสภาพภมอากาศในพนททปลกพชนน มขอมลลกษณะดนและสภาพพนท เพอใชประกอบในการตดสนใจเลอกวธการจดการดานตางๆ ให เหมาะสม

ประการท 4 : ตองเขาใจความสมพนธระหวางพช สารเคม และสภาพแวดลอม เนองจากการพฒนาการของพชในแตละชวง ภายใตสภาพแวดลอมหนงๆ จะตอบสนองตอการใชสารเคมแตกตางกน การศกษาความสมพนธระหวางพช สารเคม และสภาพแวดลอมจงสาคญและมประโยชนมากในการกาหนดวธการแกไขเหตการณแทรกซอนตางๆ ทอาจเกดขนในระหวางขนตอนของการผลต การออกดอกของทเรยน 1. แนวคดเกยวกบการออกดอกของพช เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการออกดอกของทเรยน จงขอนาแนวคดทไดรบการยอมรบอยางกวางขวางมาอธบายประกอบดงน

1.1 ความสมดลยของพลงงาน (energy balance) โดยธรรมชาต พชจะมการสงเคราะหแสง ซงเปนกระบวนการทเปลยนแปลงพลงงานแสงไปเปนพลงงานเคมและเกบสะสมไวในรปของคารโบไฮเดรต สวนหนงของพลงงานทสงเคราะหขนจะถกใชไปในกระบวนการพฒนาการตางๆ สวนหนงเพอการซอมแซมเนอเยอและอวยวะทสกหรอและสวนทเหลอพชจะเกบสะสมไว (ภาพท 1) พลงงานท = พลงงานทใชเพอ + พลงงานทใชเพอ + พลงงาน สงเคราะหได การเจรญเตบโต การซอมแซม เกบสะสม

ภาพท 12 ความสมดลยของพลงงานในพช พชจะมการสรางและการใชพลงงานทสรางไดอยางสมดลยและตอเนอง กลาวคอ ในสภาวะทพชตองมการเจรญเตบโตสงและสามารถสงเคราะหแสงไดด พชจะใชพลงงานมากกวาจะเกบสะสมไว ในทางตรงขามในสภาวะทพชสงเคราะหแสงไดนอยแตการเจรญเตบโตยงตองดาเนนตอไป พชกจะนาพลงงานทสะสมไวเดมมาใชสมทบจนเพยงพอแกความตองการในขณะนน เมอการเจรญเตบโตชะลอตวลง การสะสมกจะมมากขนตามลาดบ เมอประสานกบสภาวะแวดลอมทเหมาะสม กจะเกดการ ชกนาใหเกดเซลลตาดอกและมการพฒนาการตอไปจนออกเปนดอกทวตน

1.2 ความสมดลยของฮอรโมนพช (bnlance of hormone) เชอวาการเปลยนแปลงทงหลายของพชเกดจากการกระตนหรอสงการจากฮอรโมนพชชนดเดยวหรอพรอมๆ กนหลายชนด ฮอรโมนพชเหลานไมไดควบคมการพฒนาของพชโดยตรง แตจะควบคมการสงเคราะหเอนไซม โปรตน และสารประกอบอนทรยตางๆ ภายในพช ซงจะมบทบาท โดยตรงหรอโดยออมกบกระบวนการชวเคมตางๆ และเกดเปนการพฒนาดานตางๆ ของพช จากการ วเคราะหปรมาณโปรตนทพชสงเคราะหขนในชวงการเจรญเตบโตทางดานกงกานสาขา ไปสการเจรญ-พนธ (ภาพท 12) พบวา ในระหวางการพฒนาการทางดานกงกานสาขา พชจะมการสงเคราะหโปรตนในปรมาณมาก ปรมาณโปรตนจะคอยๆ ลดลง เมอการพฒนาการของพชอยในชวงชกนาใหออกดอก และเมอลดระดบโปรตนไดคงทพชจะมการสรางจดกาเนดดอก จากนนปรมาณโปรตนในพชจะคอยๆ เพมขนอกครงหนงเมอพชมพฒนาการทางดานกงกานสาขา

I : การเจรญเตบโตทางกงกานสาขาII : ชวงชกนาใหออกดอก

ความสมพนธปรมาณโปรตนทสงเคราะห และการออกดอกของไมผล

เวลา

ปรมาณโปรตนทสงเคราะห

I

II จดพฒนาไมยอนกลบ

ภาพท 13 ความสมพนธระหวางปรมาณโปรตนทสงเคราะหกบการเจรญเตบโตของพช

ในสวนทเกยวของกบกระบวนการออกดอกของพช มขอมลสนบสนนวาจบเบอเรลลน (gibberellin) เปนฮอรโมนพชทมบทบาทเกยวของมากทสด โดยทวไปจบเบอเรลลนจะชวยใหเซลลพชมการยดตว ทาใหกงกานสาขาและลาตนของพชยดยาวสงขน ดงนนถาปรมาณจบเบอเรลลนในพชยงมมากเทาใด กจะกระตนใหพชมการสงเคราะหโปรตนและมการพฒนาการทางดานกงกานสาขามากขนเทานน ในทางตรงกนขามถาสามารถทาใหปรมาณจบเบอเรลลนในพชลดลง การพฒนาการทางดานกงกานสาขาของพชกจะลดลง และผลทตามมาคอพชจะออกดอกในทสด

ตาแหนงของแถบโปรตน

ความสมพนธระหวาง GA 3 และการสงเคราะหโปรตนในไมผล

ความหนาแนนของแถ

บโปรตน

+ GA 3

- GA 3

ภาพท 14 ความสมพนธระหวางจบเบอเรลลน (GA3) และการสงเคราะหโปรตนในไมผล

เพอสนบสนนคากลาวขางตน ไดมการทดลองฉดพนจบเบอเรลลน (GA3) กบตนสมในระยะชกนาใหออกดอก ซงเปนชวงทตนสมมการสงเคราะหโปรตนในระดบตา (ภาพท 13) และเมอนาไป วเคราะหเปรยบเทยบโดยการใชเทคนคไอโซไซม (ภาพท 14) พบวาตนทไดรบการฉดพน GA3 จะมบางตาแหนงของแถบโปรตนหนาแนนกวาของตนทไมไดฉดพน ซงเปนเครองบงชวา การฉดพน GA3 ในระยะชกนาใหออกดอกจะทาใหตนสมมการสงเคราะหโปรตนบางชนดทสมพนธกบกระบวนการออกดอกมากกวาปกต จงมผลทาใหสมตนนนไมออกดอก 2. การปรบใชแนวคดกบการออกดอกของทเรยน แนวคดในการออกดอกของพชทงสองแนวยงไมมผใดกลาระบแนชดวาแนวคดใดถกตอง อยางไรกตามเมอพจารณาแลวมความเปนไปไดวา แนวคดทงสองนมาจากพนฐานเดยวกนแตคนละมมมอง ดงนนจงควรประสานแนวคดทงสองเขาดวยกนเพอนาไปใชประโยชนในเชงปฏบต

สภาพแวดลอม เหมาะสม I II III IV V การเจรญเตบโต สมดลยฮอรโมนพช จดกาเนดตาดอก ตาดอกผล ทางดานกงกานสาขา จดพฒนาไมยอนกลบ ดอกบาน x ชวงชกนาใหเกด ชวงการเพม ชวงการพฒนาการ ตาดอก การเปลยนแปลงกระบวนการ ขนาดและจานวน ของตาดอก อาหารสะสม ทางสรรวทยา เซลลในตาดอก

ภาพท 15 ชวงพฒนาการตางๆ กอนและหลงการออกดอกของทเรยน การประสานแนวคดเกยวกบความสมดลยของพลงงานและความสมดลยของฮอรโมนพชเขาดวยกน สามารถอธบายการออกดอกของทเรยนไดดงภาพท 15 ชวงท I - ตนทเรยนมการเจรญเตบโตไปทางดานกงกานสาขา มการสะสมอาหารและพลงงานในรปของคารโบไฮเดรตจนตนมความพรอม ชวงท II - เมอเกดสภาวะแวดลอมทเหมาะสม เชน ชวงแลงทตอเนองกน จะทาใหเกดการเปลยนแปลงสดสวนของฮอรโมนชนดตางๆ ภายในพชจนถงระดบทเหมาะสมกจะชกนาใหทเรยนเรมกระบวนการเพอการออกดอก ชวงท III - เกดการเปลยนแปลงของกระบวนการตางๆ ทางสรรวทยาภายในตน และมพฒนาการบางอยางเกดขน จนผานจดทพฒนาการนนไมยอนกลบ และพฒนาตอไปเปนจดกาเนดตา-ดอกอยใตเปลอกบรเวณกงทเรยน ชวงท IV - เปนชวงทมการแบงและเพมจานวนเซลลตาดอก ทาใหตาดอกเพมขนาดจนผลพนเปลอกของกงออกมา มองเหนเปนจดขาวนวล ทเรยกวาระยะไขปลา ชวงท V - ดอกทเรยนระยะไขปลาจะพฒนาตอไปเปนระยะตาป เหยยดตนหน กระดม มะเขอพวง หวกาไล และบานในทสด พลงงานทตนทเรยนสะสมไวจะถกนามาใชอยางตอเนองในชวงตางๆ ของการพฒนาการของการออกดอก

การตดผลของทเรยน 1. ความหมายของการตดผล การตดผลของทเรยน หมายถง "การเปลยนแปลงสภาพจากดอกไปเปนผลออน" การตดผลของทเรยนจะเกดขนหลงจากประสบความสาเรจในกระบวนการผสมเกสร ซงแบงเปน 2 ขนตอน คอ 1.1 การถายละอองเกสร (Pollination) คอ การทละอองเกสรตกลงบนปลายเกสรตวเมย 1.2 การปฏสนธ (Fertilization) คอ การทละอองเกสรงอกหลอดละอองเกสรขนไปตามทอกานเกสรตวเมยจนถงไข แลวปลดปลอยสารประกอบทางพนธกรรม (generative nuclei) เขาผสมกบไขทาใหเกดการเปลยนแปลงทางสรรวทยาขนภายในไข และมการแบงเซลล และขยายขนาดขน เรยกวา เกดการปฏสนธ ซงถอวาสนสดกระบวนการผสมเกสร โดยปกต กระบวนการผสมเกสรของทเรยนใชเวลาประมาณ 72 ชวโมง ลกษณะภายนอกทสงเกตได คอ ผลมสเขยวสดใสขน รงไขมการขยายตวทาใหเกดการบดตว ปลายกานเกสรตวเมยจะชขน ชาวสวนเรยกวา "พลกลก"

2. ขอจากดของการตดผล การตดผลจะเกดขนไดตอเมอขนตอนทงสองของกระบวนการผสมเกสร เกดขนอยางตอเนองและครบถวน อยางไรกตามมขอจากดบางประการ ซงอาจเกดจากตวพชเองหรอเกดจากปจจยแวดลอมและมผลใหกระบวนการผสมเกสรไมสามารถดาเนนไปไดอยางตอเนอง การตดผลจงลมเหลว ขอจากดตางๆ เหลานนอาจจาแนกไดเปน 2.1 ไมมละอองเกสรตกบนปลายเกสรตวเมยหรอมนอยมาก มรายงานวา ออกซนมบทบาทชวยเพมการตดผลในพชหลายชนด เนอเยอและอวยวะหลายสวนของพชรวมทงละอองเกสรสามารถผลตออกซนได ดงนนการทมปรมาณละอองเกสรจานวนมากอยบนปลายเกสรตวเมยทาใหมปรมาณออกซนมากขนดวย พชจงมโอกาสตดผลไดมากกวาการทมละอองเกสรตกบนปลายเกสรตวเมยนอย 2.2 ความไมพรอมของละอองเกสร ขณะทอบละอองเกสรยงไมแตก ละอองเกสรทอยภายในจะมเปอรเซนตความงอกตามาก เมอเทยบกบละอองเกสรทถกปลดปลอยออกมาจากอบละอองเกสรทแตกแลว อยางไรกตามความงอกของละอองเกสรจะเรมลดลงภายหลง 24 ชวโมงหลงจากอบละอองเกสรแตก 2.3 เปอรเซนตความมชวต (viability) ของละอองเกสร ตามปกตละอองเกสรทเรยนแตละพนธจะมเปอรเซนตความมชวตแตกตางกน ละออง-เกสรของทเรยนพนธหมอนทอง กานยาว กระดมทอง และชะน ทเพงถกปลดปลอยจากอบละอองเกสร

ความมชวตจะประมาณ 85 - 90% แตเมอผจญกบสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม เชน ฝนตก หรอนาคางจด ละอองเกสรเหลานนจะแตกและตายในทสด 2.4 สภาพแวดลอมไมเหมาะสมตอการงอกของละอองเกสร ละอองเกสรทเรยนพนธตางๆ ตองการสารประกอบนาตาล ความเขมขน 20 - 35% จงจะงอกไดด (ภาพท 16) ความเขมขนดงกลาวใกลเคยงกบความเขมขนของนาหวานบรเวณปลายเกสร ตวเมยในธรรมชาต เมอมฝนตกหรอมนาคางจดในขณะทดอกบาน และพรอมจะผสมเกสร นาฝนหรอนาคางจะทาใหนาหวานบรเวณปลายเกสรตวเมยเจอจางลงกวาปกต ทาใหละอองเกสรทมาตกไมงอก หากนาหวานบรเวณปลายเกสรตวเมยเจอจางมาก ละอองเกสรทมาตกจะแตกและตาย นอกจากทาใหนาหวานปลายเกสรตวเมยเจอจางแลว ฝนและนาคางจะชะลางละอองเกสรใหหลดรวงไปจากปลายเกสรตวเมยอกดวย

100

80

60

20

00 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

% งอกหรอตาย% งอกเมอใหนาปกต

% งอกเมอลดปรมาณนา ตอนดอกบาน

% ตาย

ความเขมขนของธาตอาหาร %

ภาพท 16 เปอรเซนตงอกและตายของละอองเกสรทเรยนพนธกระดมทองทมการใหนาตางกน ในอาหารเลยงทมความเขมขนตางกน

2.5 ความไมสมบรณของไขภายในรงไข 2.6 การเขากนไมได (incompatibility) ของละอองเกสรและเกสรตวเมย ปรากฏการณนมกเกดในกรณทละอองเกสรตวผและเกสรตวเมยมาจากตนเดยวกนหรอพนธเดยวกน เหตผลเพอปองกนมใหเผาพนธออนแอ เมอเกสรตวเมยไดรบละอองเกสรทเขากนไมได

จะเรมสะสมแคลโลสบนผนงทอชเกสรตวเมย และมการสรางสารประกอบไฟโตอเลกซนขนมายบยงการเจรญเตบโตของหลอดละอองเกสรทกาลงงอก ทาใหสารประกอบทางพนธกรรมจากละอองเกสรไมสามารถเขาไปผสมกบไขในรงไขได 2.7 สวนประกอบตางๆ ของดอกผดปกต ทาใหกระบวนการถายละอองเกสรและ/หรอกระบวนการปฏสนธไมราบรน จงตดผลนอยความผดปกตทเกดขนอาจเนองมาจากสภาพตนไมสมบรณ อาหารสะสมไมเพยงพอทจะเลยงดอกจานวนมากใหมการพฒนาการไดอยางสมบรณ พบวาจากระยะไขปลาจนถงระยะดอกขาว ทเรยนหนงดอกจะสะสมนาหนกแหงเฉลย 1.12 กรม ซงเปนสวนประกอบของคารโบไฮเดรตอยถง 80% ประกอบกบทเรยนออกดอกมากตงแต 20,000 - 40,000 ดอก/ตน ดงนนตนทเรยนจงจาเปนตองมอาหารสะสมในรปของสารประกอบคารโบไฮเดรตมากพอทจะเลยงดอกทงหมด 2.8 ธาตอาหารพชบางชนดทจาเปนสาหรบการงอกของละอองเกสรไมเพยงพอ พบวา แคลเซยม โบรอน แมกนเซยมและโปแตสเซยม เปนธาตทจาเปนสาหรบการงอกและการเจรญเตบโตของละอองเกสรทเรยน จากการทดลองในหองปฏบตการ พบวา ความเขมขนสาหรบการงอกของละอองเกสรทเรยนทเหมาะสมอยในชวง 50 - 90 สวนในลานสวน (ppm, พพเอม) สาหรบแคลเซยม โบรอน 30 - 60 ppm แมกนเซยม และโปรแตสเซยมอยางละ 15 - 30 ppm ปรมาณธาตอาหารทมากหรอนอยกวานจะทาใหการงอกและการเจรญเตบโตของหลอดละอองเกสรลดลง จากการสารวจและวเคราะหปรมาณธาตอาหารชนดตางๆ ในใบทเรยนทปลกในภาค-ตะวนออก พบวา ธาตแคลเซยม โปแตสเซยม และแมกนเซยมในใบมปรมาณมากกวาปรมาณทเหมาะสมตอการงอกของละอองเกสร 40 - 150 เทา ในขณะทธาตโบรอนมปรมาณนอยกวา ทาใหเกดความไมสมดลยในสดสวนของธาตแคลเซยม : โบรอน (Ca : B) ขน ซงสดสวนท สมดลยนมบทบาทสาคญตอการสงเคราะหแสงและเคลอนยายคารโบไฮเดรตในพช โดยทวไปสดสวนทเหมาะสมในพชเทากบ 200 : 1 แตจากการวเคราะหในทเรยนพบวาสดสวน แคลเซยม : โบรอน (Ca : B) เปน 337 : 1 แสดงวาทเรยนยงตองการธาตโบรอนเพมเตม การเพมผลผลตและการปรบปรงคณภาพทเรยน ในการผลตทเรยนเพอใหไดผลผลตทมคณคาทางการตลาดในปรมาณมาก นอกจากจะตองมความเขาใจเกยวกบแนวคด ขอมลวชาการ และขอจากดของกระบวนการออกดอกและการตดผลของทเรยน ตลอดจนการนาไปปรบใชเพอประโยชนในเชงปฏบตแลว ความเขาใจเกยวกบการพฒนาการ

ของผล แนวคดความสมพนธระหวาง SOURCE และ SINK และการปรบใชกเปนอกสวนหนงทมความสาคญ และมบทบาทตอความสาเรจของเกษตรกรในการเพมผลผลตและการปรบปรง คณภาพทเรยน เพราะจะทาใหเกษตรกรมแนวทางในการตดสนใจเลอกการจดการปจจยการผลตตางๆ ใหเหมาะสมกบระยะตางๆ ของการพฒนาการของทเรยน และสอดคลองกบสภาพการณทเกดขน 1. ความสมพนธระหวาง SOURCE และ SINK (source-sink relationship) SOURCE คอ เนอเยอและอวยวะตางๆ ของพชททาหนาทสงเคราะหและ/หรอสะสมพลงงาน ซงจะถกเคลอนยายไปใชในการขบเคลอนกระบวนการตางๆ ตวอยางทสาคญของ SOURCE ไดแก ใบพชสเขยวททาหนาทสงเคราะหแสง โดยประสทธภาพของใบททาหนาทเปน SOURCE ขนอยกบปจจย 4 ประการ คอ 1. อายและความยนยาวของใบ 2. ตาแหนงและการจดเรยงตวของใบ 3. พนทผวของใบ 4. อตราการสงเคราะหแสงทสมพนธกบพนทผวของใบ การรบแสง ความเขมแสงและชวงความยาวนานของแสง SINK คอ เนอเยอและอวยวะตางๆ ของพช ทตองการใชพลงงาน เพอการพฒนาการตางๆ เชน เนอเยอเจรญปลายยอดพชทจะพฒนาเปนตาดอก หรอ ตาใบ ใบออน ดอก และผลออนทกาลงพฒนาอยางรวดเรว รวมทงเนอเยอปลายรากพชดวย เนอเยอและอวยวะตางๆ ของพชทมหนาทสะสมพลงงานในขณะทกาลงปฏบตการสะสมกจดวาเปน SINK ประเภทหนงเชนกน ประสทธภาพของ SINK ในการดดดงพลงงานจาก SOURCE ตางๆมาใชมความสาคญตอการเจรญเตบโต และการพฒนาการของเนอเยอและอวยวะตางๆ ของ SINK นนๆ หากเปน SINK ทม ประสทธภาพตา กไมสามารถจะแขงขนกบ SINK อนๆ ทมประสทธภาพสงกวา "สดทายกไปสสาน" กลาวคอ การพฒนาการตางๆจะชะงกงน และ/หรอรวงหลนไปในทสด ประสทธภาพของ SINK ขนอยกบปจจย 3 ประการ คอ 1.1 พลงในการดดดงพลงงาน จาก SOURCE (sink strength) SINK ใดจะมพลงในการดดดงพลงงานจาก SOURCE ไดสง จะตองมความสมบรณ มความพรอมเพอปฏบตกจกรรมของ SINK ไดอยางวองไวและครบถวน นอกจากนยงตองมขนาดและจานวนของ SINK ทใหญและมาก เพอเปนการรวมพลงในการดดดงใหไดมากทสด

1.2 ตาแหนงของ SINK (sink position) ตาแหนงของ SINK มความสาคญเพราะเกยวของกบการเคลอนยายพลงงานตางๆ จาก SOURCE ถา SINK นนอยใกลกบ SOURCE กสามารถดงดดพลงงานตางๆ มาใชไดดกวา SINK ทอยไกล ในทานองเดยวกน SINK ทอยในตาแหนงทตากวา SOURCE กสามารถดงดดพลงงานมาใชไดงายกวา SINK ทอยในตาแหนงสงกวา SOURCE ซงเปนไปตามกฎของแรงดงดดโลก 1.3 เอกลกษณและธรรมชาตของ SINK แตละชนด (sink identity) เนอเยอและอวยวะตางๆ ของพชในแตละพนธและแตละชวงของการพฒนาการจะม เอกลกษณความตองการ และความสามารถในการดดดงพลงงานตางๆ มาใชแตกตางกน

(order of priority) ลาดบพลงในการดดดง

สง ตา เมลด > สวนตางๆ = ยอดออน, ใบ > เยอเจรญภายในลาตน > ราก > เนอเยอสะสมอาหาร ของผลสด (cambium) (storage) ภาพท 17 การจดลาดบพลงในการดดดงพลงงานมาใชของ SINK ประเภทตางๆ (ดดแปลงจาก Cannell, 1985) ภาพท 17 เปนตวอยางการจดลาดบพลงในการดดดงพลงงานมาใชของสวนตางๆ ของแอปเปล จะเหนวาเมลดเปน SINK ทมพลงสงสด ในขณะทเนอเยอสะสมอาหารเปน SINK ทมพลงตาสด ยอดออน ใบและสวนตางๆ ของผลสดมพลงเทากน แตในทเรยนกลบพบวายอดและใบออนมพลงดดดงสงกวาผลออน ชนดของ SINK อาจจดเปน SINK ตางประเภทกน ไดแก ตาดอก ตาใบ รากออน ใบออน ผลออน ผลแก ซงตางกมเอกลกษณและธรรมชาตของตนเองในการดดดงพลงงานจาก SOURCE มาใช ถาเกดขนในชวงเดยวกนหรอไลเลยกน ยอมเกดการแขงขน หากกาลงความสามารถของ SOURCE ตางๆ มมาก กสามารถแบงปนพลงงานใหแก SINK ประเภทตางๆ ไดเพยงพอ การพฒนาการและการเจรญเตบโตของ SINK แตละประเภทในแตละแหลงกจะดาเนนไปไดอยางปกต ในทางตรงกนขาม หากการแบงปน พลงงานไมเพยงพอ การพฒนาการหรอการเจรญเตบโตของ SINK แตละแหลงกจะผดปกต หรออาจเกดภาวะ "SINK ทมประสทธภาพสงกวา" อยได แต "SINK ทไมมประสทธภาพ"

ตองพายแพไป ในกรณของ SINK ประเภทเดยวกน เชน ผลออนรนเดยวกนหรอตางรน เปนตน การแขงขนกเกดขนเชนกน การพฒนาการของผลแตละผลจะดหรอไมยอมขนกบพลงในการดดดงตาแหนงของผล เอกลกษณ และธรรมชาตของแตละผลในขณะนน เพอใหเหนความสมพนธระหวาง SOURCE และ SINK ไดชดเจน ขอยกประเดนการเปลยน-แปลงนาหนกแหงของดอกทเรยนและประเดนการพฒนาการระยะตางๆ ของผลทเรยนเปนตวอยาง

2.42.22.01.81.61.41.21.00.80.60.40.2

10 20 30 40 50 60

นาหนกแหง

(กรม

)

พนธหมอนทองพนธชะน

พฒนาการของ

ดอกทเรยน

วนหลงออกดอก ภาพท 18 การเปลยนแปลงนาหนกแหงของดอกทเรยนพนธชะนและพนธหมอนทอง ในระยะเวลาตางๆ หลงดอกผลระยะไขปลา ภาพท 18 เปนการเปลยนแปลงนาหนกแหงของดอกทเรยนพนธชะนและพนธหมอนทองหลงตาดอกผลระยะไขปลา พบวา ดอกทเรยนในระยะกระดมจนถงระยะดอกขาว (ประมาณ 21-60 วนหลงดอกผลระยะไขปลา) จะมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว และเนองจากเนอเยอและอวยวะตางๆ ของดอกตองการพลงงานดานตางๆ มาใชในการพฒนาการอยางมากดอกทเรยนในระยะดงกลาวจงเปนแหลงของ SINK ทตองการใชพลงงานมากและมพลงในการดดดงสง การพฒนาการของดอกอยางรวดเรว จะทาใหกจกรรมของ SINK เปนไปอยางวองไว และเนองจากดอกมปรมาณมาก (SINK จานวนมาก) ดงนน โดยทวไปในระยะนทเรยนจะไมแตกใบออน หรอในกรณทมผลออนทเกดจากดอกรนแรกตดอย ผลออนเหลานนจะชะงกการเจรญเตบโตหรอหลดรวงไปในทสด

700

600

500

400

300

200

100

0

2 4 6 8 10 12 14

น.น.แหง ; กรม รวม

เปลอก

เนอ

เมลด

เวลาหลงดอกบาน ; สปดาห

การพฒนาการของผลทเรยนพนธชะน จาก สงวน จนทรจ และคณะ 2530

ภาพท 19 พฒนาการระยะตางๆ ของผลทเรยนพนธชะน พฒนาการระยะตางๆ ของผลทเรยนแบงเปน 4 ระยะ (ภาพท 19) คอ ระยะท 1 (0-2 สปดาหหลงดอกบาน) ในระยะท 1 ของการพฒนาการ ผลมขนาดเลก การพฒนาการของเนอเยอ และอวยวะตางๆ ภายในผลแตละผลเปนไปอยางชาๆ พลงในการดดดงพลงงานมาใชของแตละผลจะตา แตอยางไรกตาม เนองจากมปรมาณผลเปนจานวนมากในระยะนจงเกดการแขงขนระหวางกนขน ผลทสมบรณกวาและอยในตาแหนงทเหมาะสมกวากจะสามารถดดดงพลงงานมาใชในการพฒนาการตางๆ ไดดกวาผลทไมสมบรณ และ/หรออยในตาแหนงทไมเหมาะสม ทาใหแขงขนและสไมได จงรวงหลนไปในทสดปรากฏการณทเหนโดยทวไปในระยะน คอ ตนทเรยนมผลออนรวงหลนมาก ระยะท 2 (3-7 สปดาหหลงดอกบาน) การพฒนาการของเนอเยอและอวยวะตางๆ ภายในผลแตละผลจะเรมเรวขน โดยเฉพาะ อยางยงในสวนของเปลอก หมายความวากจกรรมของ SINK วองไวและเพมมากขน พลงดดดงของแตละผลจงเพมสงขน ถงแมจะมผลรวงมากในระยะท 1 แตจานวนผลในระยะท 2 นยงเหลออยอกมากพอควร ความสมบรณและตาแหนงทเหมาะสมของแตละผลทเหลออยจงมบทบาทสง ผลทไมสมบรณ

และ/หรออยในตาแหนงทไมเหมาะสมจะแขงขนสไมได ทาใหมผลรวงตามธรรมชาตอกจานวนหนง ทงน ปรมาณการรวงหลนของผลจะมากหรอนอยขนอยกบกาลงความสามารถของ SOURCE ทมอย หรอไดแกความสมบรณของตนนนเอง ระยะท 3 (8-12 สปดาหหลงดอกบาน) การพฒนาการของเนอเยอและอวยวะตางๆ ภายในผลแตละผลจะเปนไปอยางรวดเรวมาก ในระยะนจะมการสรางเปลอก เมลด และเนออยางรวดเรว กจกรรมของ SINK จงสงมากทาใหแตละผลมพลงดดดงสง ผลทเรยนแตละผลทผานการแขงขนในระยะตางๆ มาจนถงชวงน และสามารถตดอยบนตนได จะมพฒนาการสมบรณหรอไม ขนอยกบปรมาณของผลทตดอย กบกาลงความสามารถของ SOURCE ภายในตน ถาตนมความสมบรณเตมทกาลงความสามารถของ SOURCE กจะสง ทาใหสามารถเลยงผลทตดอยไดมาก การเจรญเตบโตและพฒนาการตางๆ ภายในผลเปนไปอยางปกต เมอดจากภายนอกจะเหนวาขนาดผลเพมขนอยางรวดเรว หากกาลงความสามารถของ SOURCE ไมด ผลจะมขนาดเลก ไมเจรญเตบโต รปทรงไมสมประกอบ ถารนแรงจะมการทงผลอกชวงหนง ผลประเภทนเมอเกบเกยว จะพบอาการแกน เตาเผา และสเนอไมสมาเสมอ ระยะท 4 (13-16 สปดาหหลงดอกบาน) ตนทเรยนทเลยงผลมาจนถงระยะน หากเปนตนทสมบรณมกาลงความสามารถของ SOURCE สง จะทาใหผลทตดอยมลกษณะสมบรณ ขนาดผลไดมาตรฐานและมปรมาณมาก ตรงกนขาม หากตนมกาลงความสามารถของ SOURCE ไมด ขนาดผลจะเลกไมไดมาตรฐาน สกแกชา และคณภาพผลไมด ในชวงทผลออนกาลงเจรญเตบโต หากตนทเรยนแตกใบออน จะเกดการแขงขนระหวาง SINK ตางประเภท (ผลออนและใบออน) ขน และเนองจากใบออนมเอกลกษณและธรรมชาตของ SINK ทแขงแรงและมพลงในการดดดงสงกวาผลออน ดงนนถาการแตกใบออนมปรมาณมาก จะยงทาใหใบออนเปน SINK ทมพลงการดดดงสงมาก ในขณะทผลออนกลายเปน SINK ทมพลงการดดดงนอยกวา ผลออนจงแขงขนกบใบออนไมได ดงนนหากไมมการควบคมใบออนจะมผลกระทบตอปรมาณและคณภาพของผลผลต กลาวคอ หากเกดขนในชวง 3-5 สปดาหหลงดอกบาน จะทาใหผลรวงเปนจานวนมาก หากเกดขนในชวง 5-8 สปดาหหลงดอกบาน ผลจะมรปทรงบดเบยว ถาเกดชวง 10-12 สปดาหหลงดอกบาน เนอจะมอาการแกน เตาเผา และสเนอไมสมาเสมอ 2. การปรบใชความสมพนธระหวาง SOURCE และ SINK ในการผลต จากภาพท 8 แสดงใหเหนวาในระยะ 8-12 สปดาหหลงดอกบาน ผลทเรยนจะมการเจรญ เตบโตอยางรวดเรว คดเปนนาหนกแหงประมาณ 16 กรม/ผล/วน ซงตองใชพลงงานและอาหารสะสมจาก SOURCE ในปรมาณมาก แตเนองจากการเพมปรมาณผลผลตและการปรบปรงคณภาพ เปนเปาหมายทมความสมพนธกบรายไดของเกษตรกร จงจาเปนตองนาหลกการของ SOURCE และ

SINK มาปรบใชควบคไปกบการจดการทเหมาะสม เชน การใหนา การใหปย และการควบคมโรคและแมลงตามความจาเปน ดงน

2.1 ลดการแขงขนระหวาง SINK ประเภทเดยวกนภายในตน ไดแกการเตรยมสภาพตนใหพรอมเตมทและมการกระตนใหมการออกดอกในปรมาณมากเพยงหนงรน หากมดอกตางรนตองตดแตงใหเหลอเปนดอกรนเดยวกน

2.2 ลดจานวนของ SINK ใหพอเหมาะกบกาลงความสามารถของ SOURCE ไดแกสงเสรมใหมการตดผลเปนจานวนมาก แลวเลอกตดแตงใหเหลอปรมาณพอเหมาะกบกาลงความสามารถของตน ในตาแหนงทเหมาะสมเพอใหผลมพลงในการดดดงสง และใชอาหารจาก SOURCE ไดอยางมประสทธภาพ

2.3 ลดการแขงขนระหวาง SINK ตางประเภทกนภายในตน ไดแกการควบคมมใหมการแตกใบออนในระหวางการพฒนาการของผล

2.4 เพมกาลงความสามารถของ SOURCE การเพมกาลงความสามารถของ SOURCE ทาไดโดย - การตดแตงกงและควบคมทรงพมใหเหมาะสม เพอลด SOURCE และ/หรอ SINK ทดอยประสทธภาพ ทาใหใบอยในตาแหนงทสามารถสงเคราะหแสงไดอยางเตมท มประสทธภาพสงสด - การใสปยในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสมเพอทาใหตนมธาตอาหารทจาเปนแกการเจรญเตบโตและการพฒนาการดานตางๆ อยางเพยงพอ สามารถสะสมและเคลอนยายพลงงานไปใชในกระบวนการตางๆ ไดรวดเรว - การฉดพนตนดวยสตรอาหารกงสาเรจรปทมคารโบไฮเดรตเปนองคประกอบหลกในระหวางการพฒนาระยะตางๆ ของผล จะชวยเสรมกาลงความสามารถของ SOURCE ไดอยางด - การปองกนกาจดโรคและแมลงตามความจาเปนเปนการรกษาใบซงเปน SOURCE แหลงสาคญใหมความสมบรณ มอายยนยาว และสามารถสงเคราะหแสงไดเตมท

3. การเตรยมตนใหพรอมเพอการออกดอก การเตรยมใหตนทเรยนพรอมเพอการออกดอกจะประสบผลสาเรจไดนน ผเตรยมหรอเกษตรกรจะตองมความเขาใจธรรมชาตของทเรยน เขาใจสภาพแวดลอม เขาใจบทบาทและหนาทของสารอนทรย และ/หรอสารเคมทจะนามาใช และตองเขาใจสหสมพนธระหวาง ทเรยน-สภาพแวดลอม-สารทนามาใช โดยนาเอาความเขาใจพนฐานเหลานมาใชในการพจารณากาหนดวธการจดการเตรยมตนทเรยนใหพรอมเพอการออกดอกไดผลสาเรจด สะดวกในการปฏบตและคมคาทางเศรษฐกจ

ตนทเรยนทพรอมกอนการออกดอก คอ ตนทเรยนทผานการเจรญเตบโตทางกงกาน สาขา มาแลวอยางนอย 1 ชด มการสงเคราะหแสงและสะสมอาหารในรปของสารประกอบคารโบไฮเดรตเพยงพอ อาจสงเกตไดจากตนทมปรมาณใบมากเพยงพอ (เมอมองจากใตตนขนไปเหนชองวางระหวางใบในทรงพมไมเกน 40 % ของพนทผวทรงพม) ใบสวนมากหรอทงหมดเปนใบแก กงของแตละยอดเรมแก ทาใหสงเกตไดชดเจนวายอดตงขนเกอบทกยอด ดงนนการจดการใหตนทเรยนมการพฒนาการทางดานกงกานสาขา มปรมาณใบพอเหมาะ ใบสมบรณ ตนมสเขยวเขมเปนมนและแก กงของยอดแกหรอยอดตงไดในขณะทสภาพแวดลอมเหมาะสม คอ มชวงฝนทงชวง 10-14 วน อณหภมและความชนของอากาศคอนขางตา (>/ 20 C และ >/ 60 % ตามลาดบ) จะทาใหตนทเรยนออกดอกไดมาก และสมาเสมอทวทงตน จงถอวาเปนการเตรยมสภาพความพรอมตนเพอการออกดอกไดสมบรณ ซงสามารถดาเนนการไดตามสภาพความสมบรณของตนทเรยนกอนดาเนนการได ดงน

3.1 ตนทมสภาพความสมบรณคอนขางพรอม เปนตนทมลกษณะโครงสรางของทรงพมคอนขางด ทรงพมเปนรปฉตร มกงทขนาดพอดเปนจานวนมาก โดยกงนนไมใหญเกนไป (เสนผาศนยกลางของกงมากกวา 8 นว) หรอกงมขนาดเลกเกนไป (เสนผาศนยกลางของกงนอยกวา 3/4 นว) ปรมาณใบมากและมใบแกทสมบรณตน ซงเปนใบมขนาดใหญ สเขยวเขมเปนมน โดยตนประเภทนมกพบในแปลงทมการจดการปย และนาด การอารกขาพชเหมาะสมและมการไวผลพอประมาณไมมากเกนไป หรอพบในแปลงทตนทเรยนมการเจรญเตบโตทางดานกงกานสาขา ในระหวางการพฒนาการของผลของฤดการผลตทผานมา ตนประเภทนสามารถเตรยมสภาพความพรอมไดงาย ซงทาไดดงน คอ 1. ตดแตงกง ตดกงทเปนโรค กงขนาดเลกทมจานวนมากเกนไป ซงเปนกงทมใบอยดานนอกของทรงพม โดยทาการตดแตงใหทรงพมมความโปรง อากาศถายเทไดด โดยพจารณาวาเมอมการพฒนาการทางดานกงกานสาขาเกดขน 1-2 ครง จะไมทาใหทรงพมแนนทบเกนไป การตดแตงนควรทาหลงการเกบเกยว ระหวางชวงเดอนมถนายน และทาการตดแตงกงนาคางทอยภายในทรงพมออกใหหมด เมอมกงประเภทนเกดขนกอนการออกดอก

2. การใสปย ใสปย 15-15-15, 16-16-16, 16-20-0, 20-20-0 รวมกบปยอนทรยในชวงเวลาเดยวกบการตดแตงกง การเลอกใชชนดของปยเคมสามารถพจารณาไดจากประเภทของดนทใชปลกและประวตการใชปยเคมในชวงการพฒนาการของผลดงน คอ ถาดนปลกเปนดนรวน หรอรวนปนทราย ควรใชปยสตรเสมอ คอ 15-15-15 หรอ 16-16-16 ถาเปนดนรวนเหนยว หรอดนเหนยว (หรอมการใชปยโปแตสเซยม (K) เชน ปย 12-12-17-2 หรอ ปย 0-0-50 ในอตราสงในระหวางการพฒนาการ

ของผล) อาจใชปยสตร 16-20-0 หรอปย 20-20-0 กได โดยปยแตละชนดสามารถใสในอตรา 1-3 กก./ตน ตามขนาดของตนโดยวธการหวานใตทรงพม สาหรบปยอนทรยอาจเลอกใชไดจากปยหลายชนด เชน ปยมลสตว ปยมลโค มลหม มลไก หรอมลคางคาว อาจใชในอตรา 20-50 กก./ตน โดยวธการหวานใตทรงพม การใชปยมลสตวมขอควรระวง คอ ตองใชปยทยอยสลาย และแหงแลว ไมมสารเคมทเปนพษกบตนทเรยน เชน โซดาไฟ เจอปนมาดวย และไมควรหวานปยเฉพาะจดใหหนาเกนไปในดนทมการระบายนาไมด เพราะอาจชกนาใหเกดโรครากเนาจากเชอไฟทอปเธอราไดงายขน ปยอนทรยชนดอนอาจใชปยหมก กากละหง ซงเปนวสดเหลอใชจากโรงงานไดในอตราเดยวกบปยคอก หรอ ใชสารอนทรยสกดชนดเขมขนทเรยกวากรดฮวมค ในอตรา 20 ซซ/ปยเคม 1 กก.คลกเคลาปย เคมกอนหวานกได ในกรณทใบทเรยนยงไมเขยวเขม หลงจากการใสปย NPK และปยอนทรยไปแลว 30-45 วน จาเปนตองใหปยธาตรองหรอปยธาตปรมาณนอยเสรม ซงอาจทาไดโดยการใสปยไมโครเมต คอมเพลก อตรา 100-200 กรม/ตน โดยการหวานเปนแถบรอบตน และแถบปยหางจากโคนตนประมาณ 0.75 - 1.00 เมตร จานวน 1 ครง หรอใชวธการฉดพน ดวยปยทางใบทมธาตรอง หรอธาตปรมาณนอยทตองการจานวน 1-3 ครง ตามสภาพความเขยวเขมของใบทเรยน กอนออกดอกประมาณ 30-45 วน ซงชวงเวลาดงกลาวในภาคตะวนออกจะเปนเดอนกนยายน จะทาการใสปยเพอเรงการออกดอก ตามหลกการแลวเปนการใสปยทมธาตฟอสฟอรส และธาตโปแตสเซยมสง ธาตไนโตรเจนตา โดยหวงจะลดบทบาทของธาตไนโตรเจนลงระดบหนง จะชวยทาใหตนทเรยนหยดการพฒนาการทางดานกงกานสาขา (การแตกใบออน) ตนจะมสภาพความพรอมไดมากขน ซงปยดงกลาวอาจเปนปยสตร 8-24-24, 9-24-24, 12-24-12, 6-12-12 หรอ 13-13-21 โดยใสในอตรา 2-3 กก./ตน ดวยวธการหวานใตทรงพม 3. การใหนา โดยปกตในชวงการเตรยมสภาพความพรอมตนนจะไมมการใหนา เนองจากจะอยระหวางชวงฤดฝนแตถามชวงฝนทงชวงเกน 7 วน ในขณะทตนทเรยนยงไมพรอมทจะออกดอกได ควรมการใหนาชวย โดยคานวณปรมาณนาทใหในอตรา 0.6 เทาของคาระเหยนาจาก Class A pan ซงโดยปกตอตราการระเหยนาในฤดนของภาคตะวนออกจะมคาประมาณ 3-5 มลลเมตร โดยคานวณเปนปรมาณนาไดประมาณ 1.8-3 มลลเมตร/วน หรอคดเปนปรมาตรนาได 18-30 ลตร/ตน เมอตนทเรยนนนมพนทใตทรงพม 10 ตารางเมตร (โดยคานวณจากปรมาณนา 1 มลลเมตร = ปรมาตรนา 1 ลตร/ 1 ตารางเมตร)

4. การปองกนกาจดโรคและแมลง ตองปองกนใบออนทแตกออกมาใหมใหสมบรณปราศจากการทาลายของโรคและแมลง ดงรายละเอยดทระบในบททกลาวถงโรคและแมลงศตรทเรยนในเอกสารฉบบน

3.2 ตนทมสภาพคอนขางโทรม เปนตนทมโครงสรางของทรงพมไมคอยด มสดสวนของใบตอกงนอยกวาตน ประเภทแรก คอ มปรมาณใบนอย ใบมขนาดคอนขางเลก สไมเขยวเขม โดยปกตตนประเภทนมกเปนตนทมอายคอนขางมาก (มากกวา 15 ป) การใสปย ใหนาหรอการจดการดานอารกขาพชในฤดการผลตทผานมาไมเหมาะสม หรอมการไวผลมาก จนผลมขนาดเลก คณภาพภายในตาจนไมเปนทยอมรบของตลาดและผบรโภคทวไป ถามการจดการเพอเตรยมสภาพความพรอมตนตามปกต เชนเดยวกบตนในประเภทแรก จะทาใหมการพฒนาการทางดานกงกานสาขาชา และในปรมาณนอย ดงนน จงจาเปนตองมการจดการพเศษเพอชวยใหตนมสภาพความพรอมไดทนกบฤดการผลตตอไป ซงสามารถดาเนนการไดดงน

1. กระตนการพฒนาการของระบบราก ตนทเรยนทมสภาพตนคอนขางโทรมจะมระบบรากไมสมบรณ ดงนน จงจาเปนตองกระตนใหระบบรากมการพฒนาการกอนการใสปยและใหนา ซงอาจทาไดโดยการรดดวยสารละลายของปยเกลด ทมปย NPK ทมธาตรองและธาตปรมาณนอย เชน ธาตแมกนเซยม (Mg) ธาตเหลก (Fe) ธาตสงกะส (Zn) ธาตแมงกานส (Mn) และธาตทองแดง (Cu) รวมอยดวย เชนปยเกลดเชลล สตร 15-30-15 อตรา 60 กรม และสารฮวมค เอซค เชน วนนกา หรอวกรโฟล อตรา 100-200 ซซ ผสมรวมกนในนา 20 ลตร อตรา 15-20 ลตร ตามขนาด ของตน ตรงบรเวณใตทรงพมตดตอกน 3 สปดาหๆ ละ 1 ครง หรอการใชวสดลอราก จากการ ทดสอบใชวสดตางๆ เพอหวานทผวดนใตทรงพมเพอกระตนใหรากทเรยน งอกขนมาอยระหวาง ผวดนและวสดลอรากนน พบวา วสดประเภททมการระบายนาและอากาศด มธาตอาหารพช พอประมาณจะชวยใหรากงอกขนมาไดเรว (ประมาณ 3 สปดาห) และมปรมาณมากพอ วสดดงกลาวอาจเปนเศษหญาแหง ผสมกบปยคอกในอตราหญาแหง : ปยคอก เทากบ 4:1 โดยปรมาตร หวานใหวสดผสมหนาประมาณ 1-3 ซม. จะไดผลด วสดอนๆ เชน ดนเหนยวสแดง ดนผสมกากถวลสง และอนๆ กสามารถใชเปนวสดลอรากได แตตองใชเวลานานกวา 3 สปดาห และปรมาณรากทพฒนาใหมไมมากนก การใชฮอรโมนพชประเภทสาร B1 เพอกระตนการพฒนาการของรากทเรยนยงไมประสบความสาเรจ การปลอยใหมวชพชคลมผวดนใตทรงพมอยเสมอ สามารถจะทาใหระบบรากของทเรยนมการพฒนาไดอยางด แตวชพชนนตองไมใชหญาคา แหวหม หรอหญาไฟ เปนวชพชทมเปนสวนมาก และถามปญหายงยากในการกระตนใหระบบรากของทเรยนพฒนาโดยการกระตนทางดน อาจดาเนนการกระตนใหตนทเรยนมการแตกใบออน ซงจะชวย

ใหระบบรากของทเรยนพฒนาการตามมาไดในเวลาใกลเคยงกน การกระตนใหทเรยนแตกใบออน อาจทาไดโดยการฉดพนทางใบดวย การฉดพนดวยปย Diz อตรา 30 ซซ/นา 20 ลตร ในสภาพทตนทเรยนไมโทรมมากนก หรอฉดพนดวยฟลอรเจน อตรา 40 ซซ/นา 20 ลตรเพยงอยางเดยว หรอฉดรวมกบ ครอปไจแอนท อตรา 30 ซซ/นา 20 ลตร เมอตนทเรยนทมสภาพตนคอนขางโทรม หรอ โทรม

2. การตดแตงกง ทาเชนเดยวกบตนประเภทแรก แตการตดแตงกงในตนประเภทนควรมการเลอกตดกงทมขนาดใหญทมใบนอย และเปนกงคอนขางสน ปลายกงอยในทรงพมออก เพอชวยใหสดสวนของพนทใบและกง เพมขนดวย

3. การใสปย ควรใสปยสตรเสมอ เชน 15-15-15 หรอ 16-16-16 รวมกบปยอนทรย โดยเฉพาะสารฮวมค เอซค ตามอตราและวธการเชนเดยวกบตนในประเภทแรก ปยทางใบและปยเพอการเรงการออกดอก กควรมการดาเนนการในทานองเดยวกนกบประเภทแรก

3.3.2.4 การใหนา และการจดการเพอการอารกขาพช ดาเนนการเชนเดยวกบตนในประเภทแรก

3.3 ตนทมใบเหลอง ตนทมอาการใบเหลองสามารถแบงออกได 3 ลกษณะ ซงจะมวธการจดการเพอเตรยมสภาพตนเพอการออกดอกไดตางกน ตามลกษณะอาการเหลองของใบไดดงน คอ

1. ตนทมใบเหลองเฉพาะบางกง โดยทสภาพตนสวนทเหลองมลกษณะคอนขางสมบรณ และตนทเรยนจะแสดงอาการขาดนาโดยสงเกตไดจากใบทเรยนสลด และตก ตงแตชวงสายๆ หรอตอนบาย ซงลกษณะนเปนลกษณะอาการการเขาทาลายของโรครากเนาตนเนา เนองจากเชอราไฟทอฟเธอรา (Phytopthera palmivora (Butler) ดงนนการเตรยมสภาพความพรอมของตนประเภทน จะตองดาเนนการตางจากตน 2 ประเภทแรกคอ จะตอง (ก) การรกษาโรค ทาการตรวจหาตาแหนงทเปนโรค โดยสงเกตจากสของผว ลาตนหรอกงจะเขมขนกวาสวนทไมเปนโรค มคราบนาเปนวง หรอเปนทางไหลลง ดานลาง ในชวงเชาทมอากาศชมชนอาจเหนเปนหยดนาปดออกมาจากบรเวณแผลเปนสนาตาลปนแดง การรกษาโรคตนเนาน ทาไดโดยใชมดหรอสงคมๆ ถากเปลอกบรเวณเปนโรคออกบางๆ เพอใหทราบขอบเขตของแผลทถกเชอราเขาทาลาย โดยการสงเกตจากสของเนอเปลอกทถกทาลายทมสคลากวาสเปลอกปกต เมอทราบขอบเขตของแผลชดเจนแลว ใชสารเมทาแลกซล (Metalaxyl) ชนดผง 25 % อตรา 50-60

กรม/นา 1 ลตร หรอสาร ฟอสเอทธล อะลมนม (Phosethyl aluminum) ชนดผง 30 % อตรา 80-100 กรม/นา 1 ลตร ทาตรงบรเวณทถากออกใหทว และทาการตรวจดแผลททาไวอกครงหลงจากการทาดวยสารเคมครงแรก 15 วน หากรอยแผลเดมยงไมแหงมลกษณะฉานา ใหทาดวยสารเคมชนดเดมซาอก จนกวาแผลจะแหง (ข) การฉดพนดวยสารประกอบกงสาเรจรปทมคารโบไฮเตรตเปนองคประกอบหลก (ทางดวน) หรอ สารเคมทมคณสมบตใกลเคยงเพอชวยชะลอการหลดรวงของใบ การแสดงอาการโทรมของตน เนองจากตนทเรยนทเปนโรครากเนา ตนเนาน จะทาใหใบเหลองและหลดรวงไป โดยโรคจะไปขดขวางการเคลอนยายของสารประกอบในทอนา และทออาหารภายในตนพช ทาใหการเคลอนยายของธาตอาหารหรอสารประกอบคารโบไฮเดรตลดลงหรอหยดกจกรรมไปเลยในกงทเกดอาการเนาจากโรคมาก ตนจะทรดโทรมมาก การฟนฟสภาพความสมบรณตนหลงจากเกดโรคทาไดยาก และใชเวลานาน ซงปกตแลวจะไมสามารถฟนฟสภาพความสมบรณตนใหทนในฤดการผลตถดไป แตถาดาเนนการรกษาโรคไดเรวและอาการของโรคหายไดเรวพอประกอบกบการฉดพนดวยทางดวน หรอสารเคมทมคณสมบตใกลเคยงกน จะชวยลดปญหาการเกดโรครากเนาตนเนา การฉดพนดวยสารประกอบกงสาเรจรปทมคารโบไฮเดรตเปนองคประกอบหลกจะชวยชลอความเสยหายอนสบเนองมาจากการเขาทาลายโรคไดระยะหนง ซงสามารถดาเนนการไดโดย การฉดพนดวยทางดวนอนประกอบดวย นาตาลกลโคส หรอนาตาลเดรกโตรส 600 กรม + ฮวมก แอซค 20 ซซ + ปยเกลด 15-30-15 หรอ 10-20-30 ทมธาตอาหารรอง และธาตอาหารเสรมรวมดวย อตรา 60 กรม + สารจบใบ และสารปองกนกาจดราดา ผสมรวมกนในนา 20 ลตร ฉดพนทใบพอเปยกทกๆ สปดาหจนกวาตนทเรยนจะฟนจากอาการโรครากเนา ตนเนา สตรผสมทางดวนนจะชวยใหตนทเรยนมสภาพความสมบรณตนไดด แตจะประสบความยงยากในการปฏบต เนองจากผสมสารเคมหลายชนดและบางชนด เชน นาตาลกลโคสจะมการใชปรมาณมาก การผสมเพอใหสารเคมละลายและเขากนดกอนพนจะชวยใหประสบความสาเรจไดด ซงเทคนคในการผสมสตรทางดวนใหไดผล ควรใสนาลงไปในภาชนะใหครบจานวนตามตองการกอน แลวจงใสฮวมค แอซค ลงไป ทาการผสมคนใหเขากบนากอน แลวผสมปยเกลดลงไป คนใหเขากน ปยเกลดจะเกดประสทธภาพยงขน เนองจากเมอปยเกลดทแตกตวเมอละลายนาออกมาจบกบอนมลของสารประกอบอนทรย (Humate) ซงแตกตวมาจาก ฮวมค แอซค เปนสารประกอบใหมทมความสามารถในการละลายนาไดดขน เขาสพชไดงายขน ซงอนมลของสารอนทรยนอาจจดอยในจาพวก Chelating agent ได เมอผสมนา ฮวมค แอซค และปยเกลด เขากนดแลวทาการผสมนาตาลกลโคส ยากนเชอรา และสารจบใบตอไปตามลาดบ ยากนเชอราอาจใชไดหลายชนด แตชนดทไดผลดมชอการคาวา "ดาโคนล" ใชในอตรา 30 กรม/นา 20 ลตร ซงถาทาการผสมสตรทางดวน ตามขนตอนดงกลาวแลวจะพบปญหาการระบาดของราดานอยลง แตถาไมตองการใชสตรทางดวนอาจใชสารเคมอนทมคณสมบตใกลเคยงกนก

ไดดงเชน การใชครอปไจแอนท อตรา 20 ซซ รวมกบโปรกาดอตรา 10 ซซ/นา 20 ลตร หรอการฉดพนดวยสารเคมผสมชอมาลโตส (Maltose) อตรา 20 ซซ/นา 20 ลตร แทนการใชสตรทางดวน (ค) การจดการอนๆ เชน ตดแตงกง ใสปย ใหนา และการอารกขาพชใหดาเนน-การเชนเดยวกนกบการเตรยมสภาพความพรอมตนของตนประเภทท 2

2. ตนทมใบเหลองเฉพาะทใบออน หรอใบเพสลาด ในสวนอนของลาตนจะมสเขยวและลกษณะเปนปกต ซงอาการใบเหลองจะตางจากประเภทแรก โดยเมอพบอาการทใบออนจะเปนใบออนทมขนาดเลกกวาปกตแผนใบและเสนกลางใบจะเหลองซดทงแผน ซงเปนอาการขาดธาตเหลก เมอพบในใบเพสลาดมกจะเปนการเหลองทแผนใบ เสนกลางใบยงคงมสเขยวอย โดยแถบสเขยวตรงกลางใบมลกษณะคลายใบหอก คอ แถบกวางจากขวใบแลวเรยวเลกแหลมลงไปจนถงปลายใบ ซงเปนอาการขาดธาตแมกนเซยม หรออาจพบอาการทงสองชนดนผสมผสานกนในตนเดยวกน โดยมากจะพบในตนทเรยนทปลกในดนรวนปนทราย หรอดนทราย ทมธาตแมกนเซยมและธาตเหลกคอนขางตา แตอาการใบเหลองนเกดขนเนองจากการจดการบางอยางผดพลาด จงสงผลใหมการขาดธาตอาหารพชดงกลาว ซงการจดการทผดพลาด ประกอบดวย การใชปยไนโตรเจน เชน ปยยเรย เรงการพฒนาการทางดานกงกานสาขา โดยไมมการใชปยอนทรยหรอปยทมธาตรอง หรอธาตปรมาณนอยรวมดวย ซงจะทาใหการพฒนาการของยอดเกดขนมาก จนตนทเรยนไมสามารถจะดด (Uptake) ธาตแมกนเซยมและเหลกขนไปใชประโยชนไดทน อนงธาตไนโตรเจนทมมากเกนไปจะไปลดอตราการดดซบธาตแมกนเซยมลง และเมอตนทเรยนขาดธาตแมกนเซยมแลวจะมผลทาใหธาตเหลกเปนประโยชนลดลง จงทาใหตนทเรยนแสดงอาการขาดทงธาตแมกนเซยมและธาตเหลกไปพรอมๆ กน ในกรณนควรแกปญหาโดยการปองกนดวยการใสปยอนทรยควบคกบปยเคมสตรเสมอ หรอการใชปยเคมทมธาตแมกนเซยมและเหลกในอตราคอนขางสงฉดพนทางใบ เพอปองกนใบเหลองหลงจากการเรงการพฒนาการทางดานกงกานสาขาดวยปย แตถาใบทเรยนมอาการเหลองแลว สามารถแกไดโดยการฉดพนดวยปยทางใบทมธาตแมกนเซยม และเหลกในอตราสง ดงเชน ปยเฟสตรอน คอมบ ปยยนเลทรวม หรอปยแมกนเซยมยนเลท ผสมกบปยเหลก ยนเลท หรอปยไมโครมกซ ตามอตราทระบไวทกสปดาหตดตอกนประมาณ 3 ครง จะชวยทาใหใบเหลองนนหายไปได โดยปกตใบเหลองประเภทนจะสามารถหายไดเองเมอใบแกขน แตจะใชเวลาคอนขางนาน อาจมปญหาในการเตรยมความพรอมตนใหทนกบกาหนดเวลาทสภาพแวดลอมเหมาะสมได อาการเหลองทเกดจากการใชสารเคมกาจดวชพชไมถกวธ คอการทเกษตรกรใชสารเคมกาจดวชพช เชน กลมพาราควอท กลมไกรโฟเสท หรอกลมอนฉดพน เพอกาจดวชพชใตทรงพมของทเรยนในอตราสงกวาทกาหนดไว ในขณะทรากทเรยนกาลงพฒนาการทาใหปรมาณสารเคมสวนเกนไหลผานตนวชพชไปสมผสกบรากทเรยน ซงอยทผวดนหรอใกลกบผวดนแหงตายไป โดย

จะพบตนทเรยนมใบเหลองหลงจากการฉดพนสารเคมกาจดวชพชประมาณ 1 สปดาห ดงนนการจดการเพอเตรยมความพรอมตนทเรยนประเภทน จาเปนตองมการกระตนใหระบบรากของทเรยนมการพฒนาการกอน ซงสามารถดาเนนการไดโดยการใชปยเกลด ผสมกบกรดฮวมค ราดทบรเวณใตทรงพม หรอการใชวสดลอรากชวย ดงรายละเอยดทกลาวมาแลวในการจดการเพอเตรยมความพรอมตนคอนขางโทรม สวนการจดการอน เชน การตดแตงกง ใสปย ใหนา และการอารกขาพชกดาเนนการเชนเดยวกน

3. ตนทมใบเหลองทงตน ตนประเภทนจะมใบไมคอยสมบรณ ใบดานไมสดใสเปนมน ใบเหลองทงแผนใบและเสนกลางใบ อาจมลกษณะการขาดนาเกดรวมดวย ตนประเภทนพบมากในทเรยนทปลกจากตนกลาทรากงอหรอขด ปลกลก มกมนาขงทโคนตน หรอมการถมดนตรงโคนตนคอนขางหนา และมการระบายนาไมด หลงจากมการไวผลมาก อาการใบเหลองจะเกดรนแรงขนในฤดการผลตตอมา เมอทาการตรวจสอบหาสาเหตของอาการประเภทนพบวาระบบรากของทเรยนมโรครากเนาเขาทาลาย ซงแสดงอาการเนาของเปลอกรากทมขนาดใหญ โดยเฉพาะตรงบรเวณทรากงอหรอขดจะทาใหสวนของรากเบยดชดกน เกดรอยแผล และเชอราไฟทอฟเธอราเขาทาลายซา ทาใหเกดอาการเนาและมการขยายขนาดของแผลเนาอยเสมอ และยงสงผลใหรากฝอยแหง (ไมมอาการเนา) ไปบางสวน ทาใหประสทธภาพในการดดนา และธาตอาหารของตนทเรยนประเภทนลดลง ดงนนการจดการเพอเตรยมความพรอมของตนทเรยนประเภทนจาเปนตองรกษาโรครากเนาไปพรอมๆ กบการกระตนการพฒนาการของระบบรากใหสาเรจกอนการจดการอนๆ ซงอาจทาไดโดย การใชสารเคมกาจดเชอราในกลม เมทาแลคซล (เอพรอน 35 หรอ รโดมล 5 จ) กลม เคพตาโฟล (ไดโฟลาแทน หรอ โฟราแทน) หรอกลม เทอรราโซล เอทธาโซล (เทอรราโซล) ผสมกบปยเกลด 15-30-15 ทมธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมรวมดวย อตรา 60 กรม รวมกบ กรดฮวมค อตรา 100-200 ซซ ผสมรวมกนในนา 20 ลตร รดบรเวณใตทรงพมประมาณ 15-20 ลตร/ตน ทกสปดาหตดตอกน 3-4 สปดาห ควบคกบการจดการตดแตงกง ใสปย ใหนา และการอารกขาพช จะชวยใหตนทเรยนประเภทนคอยๆ ฟนฟสภาพความสมบรณตน โดยใบจะคอยกลายเปนใบสเขยว เรมจากมจดประสเขยวออนบนพนใบทมสเหลอง จดประนนจะขยายใหญขนจนใบกลายเปนสเขยวออน และสเขยวเขมขนตามลาดบจงหยดการรดดวยสารผสมดงกลาว

3.4 การอารกขาพช ในชวงระยะการเตรยมสภาพความพรอมของตนทเรยนเพอการออกดอกนน จาเปนตองมการปองกนและกาจดโรคและแมลงทรบกวนทาความเสยหายใหแกตนและใบของทเรยน ซงโรคและแมลงทสาคญในระยะน ไดแก

โรค

โรครากเนาและโคนเนา เกดจากเชอราไฟทอฟธอรา (Phytopthora palmivora (Butler))

โรคใบตด เกดจากเชอราไรซอกโทเนย (Rhizoctonia sp.) โรคจดสนม เกดจากสาหรายสเขยว Cephaleuros virescence. โรคราสชมพ เกดจากเชอราคอรทเชยม (Corticium salmonicolor) โรคใบไหม เกดจากเชอรา Colletotrichum spp. แมลง เพลยไกแจ (Tenaphalara malayensis Crawford) มอดเจาะลาตน (Xyleborus fornicatus Eichhoff) ไรแดง (Eutetranychus africanus Tucker) ลกษณะอาการและการปองกนกาจดโรคและแมลงแตละชนด ใหดจากรายละเอยดของบททกลาวถงโรคและแมลงศตรทเรยนในเอกสารน

3.5 การกระตนใหตนทเรยนออกดอกไดมากและเปนรนเดยวกน ถาตนสมบรณมความพรอมมาก และผานชวงแลงทตอเนองนานเกน 10 วน ตน ทเรยนจะออกดอกไดมากและเปนรนเดยวกน ซงสะดวกตอการจดการเพอใหมการตดผล การตดแตงและไวผลเพมปรมาณผลผลต และปรบปรงคณภาพไดงาย แตถาตนทเรยนมสภาพความพรอมไมเพยงพอในขณะทสภาพแวดลอมเหมาะสมหรอตนทเรยนมสภาพความพรอมด แตสภาพแวดลอม เปลยนไปเปลยนมา มความเหมาะสมนอย จะทาใหตนทเรยนออกดอกไดนอย และหลายรน โดย เฉพาะอยางยงในตนทเรยนทมอายมาก กงมขนาดใหญ จงจาเปนจะตองมการจดการเสรม เพอชวยกระตนใหตนทเรยนออกดอกไดมาก และเปนดอกรนเดยวกน ซงสามารถทาไดดงน

1. ในกรณทตนทเรยนยงไมพรอมแตมสภาพแวดลอมเหมาะสม คอ เมอมชวงฝนแลงตอเนองกนมากกวา 10 วน แตตนทเรยนยงมการพฒนาการทางดานกงกานสาขา ใบยงไมแก ยอดยงไมตง อาจจดการเสรมไดโดยการฉดพน ทางดวน (นาตาลกลโคส 600 กรม + ฮวมค แอซค 20 ซซ + ปยเกลด 15-30-15 + ยากนรา และสารจบใบ ผสมรวมกนในนา 20 ลตร) รวมกบสาร Mepiquat chloride (โปรกาด อตรา 50 ซซ/นา 20 ลตร) จะชวยเรงใหใบและยอดของทเรยนแกเรวขน ลดปรมาณจบเบอเรลลนในตนไดระดบหนง รวมกบการใหนาในปรมาณเลกนอย คอ ใหพอผวดนเปยก วนละครง ในกรณทมชวงฝนแลงนาน ตนทเรยนมอาการใบสลดไมสดใส และเกดอาการใบตกกอนชวงเวลาเยน จะชวยใหทเรยนออกดอกไดมากและเปนรนเดยวกน

2. ในกรณทตนทเรยนพรอม แตสภาพแวดลอมไมเหมาะสม คอ จะมชวงฝนแลงตอเนองกน 3-4 วน มฝนตกลงมาครงหนงแลวมชวงแลงอกสลบกนไป อาจทาใหทเรยนมการพฒนาการทางดานกงกานสาขาได ซงสงผลใหตนทเรยนออกดอกนอย และมดอกหลายรน ดงนน การจดการเพอเพมความเครยด พรอมกบกระตนการพฒนาการของตาดอกไปพรอมๆ กน จะแกปญหาประเภทนได ซงสามารถทาไดโดยการฉดพนดวยโปแตสเซยมไนเตรท (KNO3) อตรา 150 กรม รวมกบฟลอรเจน อตรา 40 ซซ ผสมในนา 20 ลตร ใหทวตนพอเปยก จะชวยกระตนใหมการออกดอกไดมาก และเปนรนเดยวกนได

4. การจดการเพอสงเสรมการตดผล

การตดผลเปนขนตอนทมความสาคญในการกาหนดปรมาณผลผลต ดงนนหากตองการทจะเพมปรมาณผลผลต จงจาเปนตองมการจดการเพอสงเสรมการตดผล ซงสามารถปฏบตไดดงน

4.1 การตดแตงดอกใหเปนดอกรนเดยวกน ดาเนนการตดแตงดอกรนทมจานวนนอยออกใหเหลอดอกเพยงรนเดยวในแตละกงหรอเปนดอกรนเดยวกนทงตน ในกรณทดอกมปรมาณมากตองตดแตงและเหลอดอกไวเปนกลมๆ ละ

ไมเกน 20 ดอก แตละกลมหางกนพอเหมาะ ตามตาแหนงทคาดวาจะไวผล ในกรณทมดอกเทาๆ กนหลายรน ใหพจารณาตดแตงใหเหลอเปนดอกรนเดยวกนในแตละกง โดยกระจายจานวนดอกทงตนใหเหลอพอประมาณ การตดแตงดอกนควรดาเนนการตดแตงเมอทเรยนอยในระยะมะเขอพวง (ประมาณ 30 วน หลงจากเกดดอกในระยะไขปลา)

4.2 การใสปยในชวงพฒนาการของดอก ธาตอาหารพชทสงเสรมการตดผลของทเรยนโดยการสงเสรมใหทอละอองเกสรงอกและพฒนาการไดดคอ ธาต K, Mg, Ca และ B ซงจากการทดลองใชปยขนาดตางๆ เหลานยงไมพบวามผลทาใหปรมาณการตดผลของทเรยนเพมขน เปนเพราะตนทเรยนมธาตอาหารดงกลาวในปรมาณทเพยงพอ แตการใชปยทวๆ ไป ซงชวยทาใหตนทเรยนสมบรณสงขนจะชวยใหการตดผลเพมขนไดในกรณทตนทเรยนมสภาพความสมบรณคอนขางตา

4.3 การจดการนาเพอชวยการตดผลและขนลก การใหนาตงแตดอกทเรยนอยในระยะเหยยดตนหนถงดอกขาว จะมการใหนาในปรมาณสง (K = 0.85) และเมอถงระยะดอกขาวจะมการลดปรมาณการใหนาลงประมาณ 40% คอ มคา K = 0.50 และ รกษาปรมาณความชนตงแตดอกขาวถงผลออนอาย 1 สปดาหหลงดอกบานใหสมาเสมอ (ใหนานอยแตบอยครง) จนปลายยอดเกสรตวเมยทตดอยกบผลออนเรมไหมและแหงเปนสนาตาลแก (อายประมาณ 1-3 สปดาหหลงดอกบาน) จงเรมเพมปรมาณการใหนาอกเลกนอย (คา K = 0.60) แตยงคงเนนการใหนาอยางสมาเสมอ เมอผลออนมอายประมาณ 3 สปดาหหลงดอกบาน ซงสงเกตไดจากปลายยอดเกสรตวเมยทตดอยกบผลออนจะแหงเปนสดา ประมาณ 1 ซม. จงควรมการเพมปรมาณการใหนาขน มคา K = 0.70 และรกษาสภาพความชนดนแบบนไปจนผลออนมอาย 5 สปดาหหลงดอกบาน ซงการใหนาแบบนจะชวยลดปญหาการหลดรวงของดอกและผลไดอยางด ในกรณทมฝนตกในชวงเวลาใกลดอกบานในปรมาณมาก การจดการนาดงกลาว เบองตน ไมสามารถปฏบตได จาเปนตองมการใชเทคนคการใหนาตางไปคอ พยายามรกษาสภาพความชนดน และความชนในทรงพมใหสมาเสมอ โดยการใหนาทกๆ วน ในปรมาณวนละไมมากนก เพอรกษาสภาพความชนภายในทรงพมใหคงทอยเสมอ โดยไมคานงวาดนยงคงมความชนสงอยปฏบตรวมกบการกวาดเศษซากของดอกออกใหหมดจากบรเวณผวดนใตทรงพม เพอชวยในการถายเทอากาศตรงบรเวณผวดนใหดขน จะชวยลดปญหาการหลดรวงของดอกและผลออนไดระดบหนง แตวธการนจะไดผลนอยกวาการจดการนาวธแรก

4.4 การปองกนกาจดโรคและแมลง แมลงศตรทสาคญในระยะออกดอก ไดแก เพลยไฟ ไรแดง หนอนกดกนกานขวดอก เพลยออน โรคทสาคญ ไดแก โรคดอกเนาเนองจากเชอราไฟทอฟเธอรรา และโรคดอก แหงเนองจากเชอแอนแทรคโนส จงควรปองกนและกาจดโรคและแมลงในชวงกอนดอกบานอยางสมาเสมอ

4.5 การชวยผสมเกสร ตามธรรมชาตละอองเกสรทเรยนมเมอกเหนยว ทาใหเกาะตดกนเปนกอน ลกษณะ เชนนจงตองอาศยแมลงเปนพาหะสาคญในการผสมเกสร แตเนองจากแมลงพาหะดงกลาวลดนอยลง จงทาใหกระบวนการถายละอองเกสรเกดไดนอยหรอลมเหลว การตดผลนอยของทเรยนโดยเฉพาะอยางยงพนธชะนจงเปนปญหาทสาคญ การชวยผสมเกสรโดยใชละอองเกสรจากทเรยนตางพนธ จงเปนการชวยทาใหกระบวนการถายละอองเกสรประสบความสาเรจ และนาไปสการปฏสนธ ปรมาณการตดผลจงเพมขน ผลทเรยนทเกดจากการชวยผสมเกสร จะมการเจรญเตบโตเรว รปทรงด พเตม คณภาพเนอด สเนอ และรสชาตไมแตกตางจากพนธแม ถงแมจานวนเมลดจะมากขน แตปรมาณเนอทรบประทานไดตอผลกเพมขนดวย

4.6 การฉดพนดวยสารควบคมการเจรญเตบโต ศนยวจยพชสวนจนทบร ไดดาเนนการวจยเพอชวยสงเสรมการตดผลดวยการใชสารเคมหลายชนด เพอใหเปนทางเลอกแกเกษตรกร นอกจากวธการชวยผสมเกสรซงไดผลดอยแลว เพราะมเกษตรกรบางกลมทเปนสวนขนาดใหญ การชวยผสมเกสรจะไมสะดวกตอการปฏบตงานเนองจากจาเปนตองใชแรงงานมากและใชเวลานาน เชน มพนทปลกทเรยน 16 ไร จะตองใชแรงงานในการชวยผสมเกสรคนละ 10 คน ตดตอกนไมตากวา 16 คน จงจะทาใหการผสมเกสรนนไดผลดตามตองการ ซงถาเกษตรกรทมสวนเปนพนไรจาเปนตองระดมแรงงานในการผสมเกสรมาก จากการทดลอง พบวา การฉดพนดวยสารคลทาร อตรา 500 ppm ทใบทวทงตน ในขณะทดอกทเรยนอยในระยะกระดมหรอหวกาไล จะชวยทาใหมการตดผลไดในปรมาณสงเชนเดยวกบการชวยผสมเกสร แตการพฒนาการของผลออนชวง 2-4 สปดาหหลงดอกบาน จะชากวาปกต จนเมอผลมอายได 15 สปดาห หลงดอกบาน การพฒนาการของผลเรมสงขน และเขาสภาวะปกตในเวลาตอมา คณภาพของผลผลตปกตไมแตกตางไปจากการชวยการตดผลดวยวธการอน สวนการใชสารเคมชนดอน เชน สาร NAA, GA3, ปยเคมฉดพนทางใบ เชน ปย KNO3, Ca(NO3)2, ปย Ca- B กรดฮวมค หรอสารสกดจากสาหรายทะเล (ฟลอรเจน) ตางมผลชวยใหการตดผลของทเรยนเพมขนไดในบางกรณ แตปรมาณและโอกาสในการตดผลยงไมเดนชดเทากบการชวยผสมเกสร และการฉดพนดวยสารคลทาร อตรา 500 ppm.

5. การจดการเพอเพมปรมาณและปรบปรงคณภาพของผลผลต

เมอเขาใจความสมพนธระหวาง SOURCE และ SINK ดแลว จะทาใหการจดการเพอเพมปรมาณ และปรบปรงคณภาพของผลผลตทเรยนงายขน ดงเชน ถาสามารถจดการใหผลทเรยนมการพฒนา อยางสมาเสมอ ไมมการชะงกหรอชะลอการพฒนาเนองจากสาเหตตางๆ เชน การสงอาหารในรปของสารประกอบคารโบไฮเดรตจาก SOURCE ไปเลยงผลไมเพยงพอ การขาดนา หรอ อนๆ จะทาใหสามารถเพมปรมาณผลผลตและปรบปรงคณภาพของทเรยนได ในทางกลบกนถาการพฒนาการของผลถกขดขวางเนองจากสาเหตใดกตามจะสงผลทาใหผลหลดรวง ผลทเหลอมขนาดเลก และดอยคณภาพ ไมเปนทยอมรบของตลาด และผบรโภค ดงนนการจดการเพอเพมปรมาณ และปรบปรงคณภาพของผลผลตทเรยน สามารถทาไดดงน คอ

5.1 การตดแตงผล เปนการลดปรมาณของ SINK ลงใหเหมาะสมกบ SOURCE ซงสามารถดาเนนการ ดงน

1. การตดแตงครงท 1 ใหตดแตงผลทมรปทรงบดเบยว ขนาดเลก หรอตางรนออก เหลอผลทมลกษณะรปทรงสมบรณ ขวผลใหญ ไวใหมากกวาจานวนผลทคาดวาจะเกบเกยวไดประมาณ 20% การตดแตงครงแรกนตองทาใหเสรจภายในสปดาหท 4 หลงดอกบาน การตดแตงทาไดหลายวธ ดงน - การตดแตงและไวผลแบบผลเดยวหางกนประมาณ 30 ซม. การไวผลแบบนจะสะดวกในการปองกนโรคและแมลงทเขาทาลายผล แตผลมการพฒนาชา เนองจากม Sink strength ตา

- การตดแตงและไวผลเปนกลมๆ ละ 2-3 ผล แตละกลมหางกนประมาณ 30 ซม. การตดแตงและไวผลแบบนจะทาใหการปองกนกาจดโรคแมลงทเขาทาลายผลยงยากขนโดยเฉพาะระหวางผลทตดกน จะไมสามารถฉดพนสารเคมตรงบรเวณนนได จาเปนตองใชเศษไมทมนาหนกเบา เชน ไมระกาคนระหวางผลไวทาใหเกดชองระหวางผลหางกนพอสมควรสามารถฉดพนสารเคมได - การตดแตงและไวผลเรยงกนเปนแถบตรงบรเวณกลางกง เปนการนาเอาทง 2 วธการทกลาวถงแลวมารวมกน เพอใหสะดวกตอการฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคและแมลง และตองการใหผลม Sink strength สง เจรญเตบโตไดรวดเรว การตดแตงและไวผลวธการนยงชวยลดการคาโยงกงลงไดดวย

2. การตดแตงครงท 2 ดาเนนการระหวางสปดาหท 5-8 หลงดอกบาน ทาการตดแตงผลทมรปทรงบดเบยว ขนาดเลกกวาผลอนๆ และผลทมหนามแดง ออกบางสวน เนองจากลกษณะของผลดงกลาว เปน

ลกษณะอาการของผลทมการพฒนาการไมปกต เนองจากมการไวผลมากเกนไป การตดแตงผลในระยะนจะชวยปรบให SOURCE และ SINK มความสมดลยกนไดอกครง จะชวยใหการขนพขยายขนาดผล และการพฒนาการของเนอ เปนไดอยางปกต

3. การตดแตงครงท 3 ดาเนนการในระหวางสปดาหท 9-10 หลงดอกบาน ทาการตดแตงผลทมขนาดเลกรปทรงบดเบยว กนจบ หรอหวหลม เนองจากอยในตาแหนงทไมสามารถดดดงอาหารจาก SOURCE มาชวยในการพฒนาการของผลไดในปรมาณทตองการ การตดแตงครงนชวยใหการพฒนาการของเนอเปนไปดวยด ขนาดและรปทรงของผลบนตนใกลเคยงกน จะทาใหเกษตรกรเจาของสวนสามารถตกลงขายผลผลตไดในราคาสงกวาการไมตดแตงผลในครงท 3 น 5.2 การใสปย การใสปยเปนสงจาเปนเพอเพมกาลงความสามารถของ SOURCE และชวยในการเคลอนยายของอาหารจากใบไปเลยงผลไดอยางมประสทธภาพยงขน SOURCE ทมกาลงความสามารถสงจะชวยเพมผลผลตและเพมคณภาพได ปยทใสควรเปนปยสตร 12-12-17+2 ซงมแหลงของปยมาจากสารประกอบของเกลอซลเฟต ในระหวาง 5-6 สปดาหหลงดอกบาน และปยสตร 0-0-50 ในระหวาง 7-8 สปดาหหลงดอกบาน การใสปยทงสองชนดนจะชวยใหผลทเรยนสามารถขยายขนาด เนอมการพฒนาไดด และสกแก (เขาส) ไดเรวขน

5.3 การฉดพนสตร "ทางดวน" การฉดพนสตร "ทางดวน" ควรฉดตดตอกนทกสปดาหจานวน 5 ครง เรมตงแตผลทเรยนมอาย 5 สปดาหหลงดอกบานเปนตนไป จะชวยกระตนใหกระบวนการเมทาโบลซมตางๆ ภายในตนทเรยนเกดขนไดเหมาะสม เปนการเพมกาลงความสามารถของ SOURCE ไดทางหนงชวยใหผลออนของทเรยนเจรญเตบโตด ผลแกเรว มคณภาพสง การฉดพนดวยสตร "ทางดวน" อาจทาใหมการระบาดของราดาเกดขนได และไมคอยสะดวกดงไดกลาวแลวขางตน ดงนนการฉดพนดวยสารเคมทมคณสมบตใกลเคยงกน เชน ครอป- ไจแอนท อตรา 20 ซซ/นา 20 ลตร นาตาลมาลโตส (maltose) อตรา 20 ซซ/นา 20 ลตร หรอ ฟลอรเจน อตรา 30 ซซ/นา 20 ลตร แทนสตร "ทางดวน" จะทาใหผลผลตเพมขนพอประมาณ คณภาพผลผลตไมแตกตางไปจากการไมฉดพนดวยสารเคม

5.4 การควบคมไมใหทเรยนแตกใบออน จะเปนการปองกนไมใหทเรยนแตกใบออนในระหวางพฒนาการของผล เปนการลดหรอปองกนการแขงขนเพอแยงอาหารสะสมระหวางใบออน และผลทเรยนทกาลงพฒนา การควบคม

ปรมาณการใหนาระหวางชวง 3-8 สปดาหหลงดอกบาน ใหสมาเสมอ โดยถอหลกวาใหนอยแตบอยครงจะชวยควบคมการแตกใบออนไดระดบหนง ซงการควบคมไมใหทเรยนแตกใบออนระหวางผลกาลงพฒนาจงจาเปน ควรมการตรวจสอบตนทเรยนเปนระยะๆ โดยเฉพาะอยางยงในชวง 3-8 สปดาหหลงดอกบาน หากพบการแตกใบออนระยะหางปลาใหฉดพนดวยโปแตสเซยมไนเตรต (KNO3) อตรา 150-300 กรม/นา 20 ลตร ทใบใหทวพอเปยก จานวน 1-2 ครง ตามความจาเปน ซงจะไดผลดในทเรยนพนธชะน หากพบการแตกใบออนเลยระยะหางปลาแลว ใหฉดพนดวยสตร "ทางดวน" รวมกบ Mepiquat chloride (โปรกา-ดR) อตรา 50 ซซ/นา 20 ลตร ถาเปนทเรยนพนธหมอนทองหรอกระดมทอง ควรมการฉดพนดวยสารไดเมทโธเอท อตรา 50 ซซ/นา 20 ลตร เพอทาลายใบออนแทน KNO3

5.5 การโยงผลทเรยน การโยงผลทเรยนทถกตองสามารถลดการรวงของผล กงหกหรอฉกเนองจากลมแรงได การโยงผลทเรยนตองผกเชอกโยงกบกงทเรยนใหเลยตาแหนงเชอมตอระหวาง ขวผล กบกงไปทางดานปลายยอดของกง พยายามสอดดงเชอกโยงเหนอกงทามมกวางในแนวขนานกบกงนน แลวดงปลายเชอกผกรงกบตนใหตงพอประมาณ สงเกตไดจากกงนนยกระดบสงขนเลกนอย และสามารถเคลอนไหวไดคอนขางเปนอสระ เชอกโยงกงหรอผลทเรยนตองเปนวสดททนทานตอแรงดงคอนขางสง ควรใชเชอกโยงหลายสในกรณทมผลทเรยนหลายรน โดยแบงสโยงแตละรน เมอผลทเรยนอายประมาณ 5-6 สปดาหหลงดอกบาน และทาการตรวจความถกตองของรนของผล เพอแยกรนใหถกตองยงขน เมอทเรยนขนพอายประมาณ 8-9 สปดาหหลงดอกบาน จะสามารถชวยทาใหการเกบเกยวถกตอง สะดวก ไมตองใชความชานาญสง

5.6 การปองกนกาจด โรค-แมลง การปองกนกาจดโรคและแมลงในระหวางผลกาลงพฒนา เปนสงจาเปน หากละเลยจะทาใหปรมาณผลผลตและคณภาพของผลทเรยนลดลง โรคและแมลงทสาคญ รวมทงสารเคมทใชในการปองกนกาจด ปรากฏในตารางท 14

ตารางท 14 ชนดของโรค-แมลงททาลายผล และสารเคมทใชในการปองกนกาจด1

ชนดโรคและแมลง ลกษณะการเขาทาลาย สารเคมทใชในการปองกนกาจด 1. โรคผลเนา มกระบาดในชวงทมฝนตกชก 1.1 โฟซธลอลมเนยม (อลเอทR) ทาใหผวผลชาและเนาเปนจด 1.2 เมทาแลคซล (รโดมล 5 จR) และขยายใหญขน รปรางไม 1.3 เคพตาโฟล (ไดโฟลาแทนR) แนนอน โฟราแทนR) 1.4 ออฟเรซ (วามนเอสR) 2. หนอนเจาะผล จะกดกนผวผล มกพบขหนอน 2.1 แลมบดาไซฮาโลทรน สนาตาลดา บรเวณผวผล (คาราเต R) 2.2 คลอรไพรฟอส (ลอรสแบนR) 3. ไรแดง 4. เพลยไฟ ลกษณะการเขาทาลายและสาร 5. เพลยแปง เคมทใชในการปองกนกาจด 6. เพลยหอย ดจากรายละเอยดเอกสารแมลง

และไรศตรทเรยน

1 อตราการใชสารเคมดตามคาแนะนาทฉลากขางขวด

5.7 การเกบเกยว ควรเกบเกยวเฉพาะผลทเรยนทแกจดเพอรกษาคณภาพ มวธการสงเกตวาผลทเรยนแกพรอมทจะเกบเกยวได ดงนคอ

1. สงเกตกานผล กานผลจะแขงและมสเขมขน เมอลบจะรสกสากมอ เมอจบกานผลแลวแกวงผลทเรยน จะรสกวากานผลทเรยนมสปรงมากขน กานผลบรเวณปลากปลงจะบวมโต เหนรอยตอชดเจน

2. สงเกตหนาม ปลายหนามแหง มสนาตาลเขมเปราะและหกงาย ดงนนเมอมองจากดานบนของผลจะเหนหนามเปนสเขม หนามกวางออก รองหนามหาง เวลาบบปลายหนามเขาหากนจะรสกวามสปรง

3. สงเกตรอยแยกระหวางพ ผลทเรยนทแกจดจะสงเกตเหนรอยแยกบนพไดอยางชดเจน ยกเวนบางพนธทปรากฏไมเดนชด เชนพนธกานยาว

4. การชมปลง ผลทเรยนทแกจด เมอตดขวผล หรอปลงออกจะพบนาใส ซงไมขนเหนยวเหมอนในทเรยนออน และเมอใชลนแตะชมดจะมรสหวาน

5. การเคาะเปลอกหรอกรดหนาม เมอเคาะเปลอกผลทเรยนทแกจดจะมเสยงดงหลวมๆ ของชองวางภายในผล เสยงหนกหรอเบาแตกตางกนไป ขนอยกบพนธและอายของตนทเรยน

6. การปลอยใหทเรยนรวง ปกตดอกทเรยนแตละรน ในแตละตนจะบานไมพรอมกน ตางกนไมเกน 10 วน ดงนน เมอมผลทเรยนในตนเรมแก สก และรวง กเปนสญญาณเตอนวาทเรยนทเหลอในรนนนแกแลว สามารถเกบเกยวได

7. การนบอาย โดยนบจานวนวนหลงดอกบาน เชน พนธชะน ใชเวลา 100-105 วน พนธหมอนทองใชเวลา 125-130 วน การนบวนหรออายของผลจะแตกตางกนเลกนอยในแตละป หรอในแตละทองถน ขนอยกบภมอากาศ ถาอณหภมเฉลยคอนขางสงทเรยนจะแกเรวกวาปทมอณหภมเฉลยตากวา เปนตน 5.8 การปฏบตการหลงการเกบเกยว ไดแก การฉดพนดวยนาทมแรงดนสง เพอลางเศษวสดและแมลงบางชนดออกจากผวผล และควรทาการปองกนกาจดผลเนาหลงการเกบเกยว โดยการจมผลทเรยนในสารละลาย อาลเอท อตรา 0.5% จะสามารถปองกนโรคเนาไดผล และไมมผลกระทบตอคณภาพเนอเพอการบรโภค เสรจแลวผงผลใหแหงบนตะแกรงตาหาง กอนการบรรจหบหอ

สรป การควบคมผลผลตและคณภาพของทเรยนใหไดปรมาณตามเปาหมาย และมคณภาพตรงตามความตองการของตลาด และผบรโภคสามารถทาได เมอผปฏบตมความรความเขาใจธรรมชาตในการสงเคราะห การเคลอนยาย และจดสรรแบงปนอาหารหรอพลงงานทเกยวของกบการออกดอก ตดผล

และการพฒนาการของผลทเรยน แลวสามารถเลอกวธปฏบตทถกตอง เหมาะสมกบสภาพแวดลอมของแตละสวน จะชวยใหอาชพการทาสวนมความมนคงยงขน โดยทชาวสวนสามารถผลตทเรยนทมคณภาพไดในปรมาณสง และสมาเสมอทกป ซงเปนผลดตอการพฒนาการตลาดของทเรยน ทงตลาดภายในและตลาดตางประเทศ เปนผลดตอเศรษฐกจของชาวสวน และประเทศชาตตอไป

บรรณานกรม ชยะ หสดเสว และพรเดช ทองอาไพ. 2529. ผลของสาร Paclobutrazol ทมตอการเจรญเตบโตทางดาน

กง ใบ การออกดอก และการตดผลของมะมวงนาดอกไมทวายเบอร 4. รายงานการประชมวชาการครงท 24 ภาคโปสเตอร ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน 27-29 มกราคม 2529. หนา 265-302.

ทรงพล สมศร หรญ หรญประดษฐ. 2533. ศกษาความสมพนธของการชวยผสมละอองเกสรทมผลตอการตดผล และคณภาพของทเรยน. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวด-จนทบร.

นรนาม. 2533. บนทกชาวสวนผลไม สมาคมชาวสวนผลไม จงหวดระยอง.

บญสบ ศรสวสด พมล เกษสยม วนทนย ชมจตต และเชวง แกวรกษ. 2534. อทธพลของโปแตส-เซยม และแคลเซยมทมตอคณภาพของผลผลตทเรยน. รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

ตนไมสมบรณ มอาการใบเหลอง

ระบบรากของตนทไมสมบรณ จาเปนตองมการกระตนราก

ระบบรากของตนทเรยนทสมบรณ

การตดแตงกงใหทรงพมโปรง

ตนทเรยนหลงการตดแตงกงแลว ตนทเรยนทสมบรณ

การจดการนาเพอชวยตดผล

องคประกอบของดอกทเรยน

ดอกทเรยนทบานเตมท พรอมทจะรบการผสมเกสร การเพมนาชาเกนไป การเพมนาเรวเกนไป

การเพมนาทนเวลา

ลกษณะดอกทมการใหนาปรมาณพอเหมาะในชวงกอนดอกบาน

ตดแตงดอกใหเหลอรนเดยวในแตละกง ตดแตงดอกใหเหลอเปนกลม ดอกทเรยนทมปรมาณมากเกนไป

การตดแตงผล

ผลทเรยนทพรอมสาหรบการสงออก

การเกบเกยวผลทเรยน

การโยงผลทเรยน การตดแตงผลใหอยในตาแหนงทตอเนองกน

การตดแตงผลใหเหลอเปนกลม ตดแตงผลทมรปทรงบดเบยว ผลเลก ตางรน

การจดการทเหมาะสมชวยใหมการตดผลปรมาณมาก สามารถเลอกตดแตงผลทไมตองการออกได

การชวยผสมเกสร

บรรณานกรม กรกฎ วฒนวเชยร และกฤษดา เสยงแจว 2546. การศกษาการวดความแกของผลทเรยนดวยการวดแรงดง

ของปากปลง และกานผล. รายงานการวจยโครงการวจยเพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการสงออก เลม 1 หนา 121-204 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

กองกฎและสตววทยา. 2533. คาแนะนาการใชสารฆาแมลงและสตวศตรพชป 2533. เอกสารวชาการ กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร. _________________. 2539. คาแนะนาการใชสารฆาแมลงและสตวศตรพชป 2539. เอกสารวชาการ

กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร. 259 หนา. กองปฐพวทยา. 2545. คาแนะนาการใชปยพชสวนอยางมประสทธภาพ. กองปฐพวทยา กรมวชาการ

เกษตร บางเขน กระทรวงเกษตรและสหกรณ 66 หนา. เกยรต ลละเศรษฐกล. 2534. โรคของไมผลทสาคญในจงหวดชมพร, น. 89-104. ใน หนงสอความร

สาหรบความรสาหรบชาวสวนภาคใต. ฉบบท 1. ชมรมไมผลจงหวดชมพร, ชมพร. โกสนทร จานงไทย วฒวฒน คงรตนประเสรฐ และสมชาย อรณรงรศม. 2546. การหาความสก-แก

ของผลทเรยนดวยการวดการลดทอนของคลนอลตราโซนกส รายงานการวจยโครงการวจยเพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการสงออก เลม 1 หนา 205-375 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

จรงแท ศรพานช. 2538. สรรวทยาและเทคโนโลยหลงการเกบเกยวผกและผลไม. โรงพมพศนย

สงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต กาแพงแสน, นครปฐม. 396 น. _____________. 2538. สรรวทยาและเทคโนโลยหลงการเกบเกยวผกและไมผล โรงพมพศนย

สงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต. 396 หนา.

ชยะ หสดเสว และพรเดช ทองอาไพ. 2529. ผลของสาร Paclobutrazol ทมตอการเจรญเตบโตทางดานกง ใบ การออกดอก และการตดผลของมะมวงนาดอกไมทวายเบอร 4. รายงานการประชมวชาการครงท 24 ภาคโปสเตอร ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน 27-29 มกราคม 2529. หนา 265-302.

ชลดา อณหวฒ. 2532. แมลงศตรทเรยน. โรคแมลง และการบารงรกษาไมผล (เงาะ มงคด ทเรยน และ

ลองกอง). โครงการพฒนาและฟนฟพนทภาคใตทประสบอทกภย กรมวชาการเกษตร. หนา 63-69.

ชาญชย บญยงค, ประจวบ เสนะวณน, ชลดา สงขทอง, จารวรรณ ศภเสถยร, ยวด เทวหสกลทอง,

มนตร จรสรตน, ฉตรไชย ระเบยบโลก, กาญจนา บญยงค และประสาร จนทรประสงค, 2523. คาแนะนาแมลงศตรไมผลและการปองกนกาจด. สาขาแมลงศตรไมผลและพชสวนอนๆ กองกฎและสตววทยา. 36 หนา.

ชาญชย บญยงค, พนมกร เพมพน, มนตร จรสรตน, ชลดา สงขทอง, ยวด เทวหสกลทอง และ ฉตร

ไชย ระเบยบโลก. 2526. การศกษาคณภาพของทเรยนพนธชะน เนองจากการทาลายของเพลยหอย เพลยแปง และหนอนเจาะผล. รายงานผลการคนควาวจยป 2526. กลมงานวจยแมลงศตรไมผลและพชสวนอนๆ กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร. หนา 1-5.

ชศกด ชวประดษฐ และนทศน ตงพนจกล 2546. การตรวจสอบความแก-สกของผลทเรยนโดยคลน

เสยง รายงานการวจยโครงการวจยเพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการ สงออก เลม 1 หนา 38-90 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต สานกงานคณะกรรมการวจย แหงชาต

ซง ซง ทองด, สมศร เนยมเปรม, และจงวฒนา พมหรญ. 2533. ผลการทดลองขนสงทเรยนไป

ฮองกงโดยทางเรอ. รายงานการประชมและแถลงผลงานวจย. สถาบนวจยพชสวน. 18-22 กมภาพนธ 2533. สถาบนวจยพชสวน. กรมวชาการเกษตร.

ทรงพล สมศร หรญ หรญประดษฐ. 2533. ศกษาความสมพนธของการชวยผสมละอองเกสรทมผลตอการตดผล และคณภาพของทเรยน. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวด-จนทบร.

ธงชย ยนตรศร. 2546. เครองคดคณภาพผลทเรยนโดยใชความถวงจาเพาะของนา รายงานการวจย

โครงการวจยเพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการสงออก เลม 1 หนา 91-120 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

นพนธ วสารทานนท. 2542. โรคทเรยน. เอกสารเผยแพรทางวชาการหลกสตร “หมอพช-ไมผล”

ฉบบท 4. ภาควชาโรคพช มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

นรนาม. 2533. บนทกชาวสวนผลไม สมาคมชาวสวนผลไม จงหวดระยอง.

______. 2533. เรองนารเกยวกบสวนผลไม สมาคมชาวสวนผลไม จงหวดระยอง ______. 2541. ทเรยน ใน เอกสารวชาการพชสวนพนธดและเทคโนโลยทเหมาะสม หนา 5-15.

สถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

______. 2544. ฐานขอมลเชอพนธพชทเรยน. สานกคมครองพนธพชแหงชาต กรมวชาการเกษตร. ______. 2544. ทเรยน ใน ผลงานวชาการประจาป 2543 เอกสารประกอบการประชมวชาการ

บญสบ ศรสวสด พมล เกษสยม วนทนย ชมจตต และเชวง แกวรกษ. 2534. อทธพลของโปแตส-เซยม และแคลเซยมทมตอคณภาพของผลผลตทเรยน. รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

________________________________________________________. 2534. ปยทางใบทมตอการออกดอกและคณภาพทเรยน. รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

เบญจมาส รตนชนกร จรงแท ศรพานช จงวฒนา พมหรญ และ ปรารถนา ชรตน. 2546ข. การเกบ

รกษาทเรยนในสภาพควบคมบรรยากาศ (อยระหวางจดพมพ) เบญจมาส รตนชนกร จรงแท ศรพานช และ สณทรรศน นนทะไชย. 2546ก. การจดการทเรยน

หลงการเกบเกยวเพอการสงออกทางเรอ. (อยระหวางจดพมพ) เบญจมาส รตนชนกร, มานตย โฆษตตระกล และ สรพงษ โกสยะจนดา. 2538. รายงานการสารวจ

การเกบเกยวและปฏบตหลงการเกบเกยวผลทเรยน. โครงการอาเซยน แอปซปไทย. 8 น. ประจาป 2544. เลมท 1

ปราโมช รวมสข. 2536. การจดการสวนไมผล และการใชเคมภณฑเกษตร. ฉบบปรบปรง พมพ ครงท 2 เพอเปนเอกสารประกอบงานพชสวนกาวหนา HORTEX' 94 ครงท 1 โดย บรษท บนมา กรป จากด และ บรษท จนทบรคลงเกษตร จากด.

ปญจพร เลศรตน และ นนทรตน ศภกาเนด. 2544. ปรมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมใน

ผลไมไทยบางชนด. วทยาศาสตรการเกษตร ปท 32 ฉบบท 1-4 (พเศษ) มกราคม-สงหาคม. 2544

เปรมปร ณ สงขลา. 2543. ทเรยนมาเลย หนงในโลก?. เคหการเกษตร (ตค. 2543.) หนา80-88. ฝายขอมลสงเสรมการเกษตร. 2543. สถตการปลกไมผล-ไมยนตน ป 2542. กองแผนงาน กรม

สงเสรมการเกษตร, กรงเทพฯ. 2 น.

พนจ กอศรพร. 2545. องคการการคาโลก : ความตกลงวาดวยการเกษตร ในเอกสารประกอบการบรรยายเรอง การเจรจาสนคาเกษตรภายใต WTO และมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช. กองการเกษตรตางประเทศ กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

พมล เกษสยม สขวฒน จนทรปรรณก บญสบ ศรสวสด และเชวง แกวรกษ. 2534. การเพมการ ตดผลของทเรยนพนธชะนในขณะทแตกใบออนโดยใชปยทางใบ และสารควบคมการเจรญเตบโต. รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

พศวาส บวรา. 2535. การจดการและการพยากรณการระบาดของหนอนเจาะเมลดทเรยนในป 2535.

เอกสารประกอบการสมมนา เรอง หนอนเจาะเมลด ภยมดของชาวสวนทเรยน. วนท 29 มกราคม 2535. ณ ศนยวจยพชสวนจนทบร.

พรเดช ทองอาไพ. 2529. ฮอรโมนพชและสารสงเคราะห แนวทางการใชประโยชนในประเทศไทย. ไดนามคการพมพ. 196 หนา.

______________. 2529. ฮอรโมนพชและสารสงเคราะหแนวทางการใชประโยชนในประเทศไทย

ไดนามคการพมพ กรงเทพฯ.

พรเดช ทองอาไพ. 2530. สารชนดใหม "ไทโอยเรย". เคหการเกษตร, 126 : 47-50.

ไพโรจน ผลประสทธ. 2503. ดอกทเรยน. กสกรรม. 33 (1) : 37-45.

ไพโรจน ผลประสทธ. 2513. เลาเรองทเรยน. กสกร. 43 (5) : 391-396

_________________. 2510. ผลการทดลองผสมเกสรทเรยน. กสกร. 40 (3) : 229-237.

_________________. 2512. เบดเตลดเกยวกบการผสมเกสรทเรยน. กสกร. 42 (2) : 143-153. 119-122. ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร. 2540. รายงานการศกษาเรอง ระบบธรกจทเรยนใน

ประเทศไทย. คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. มานตา คงชนสน, ฉตรไชย ศฤงฆไพบลย, วฒนา จารณศร, เทวนทร กลปยวฒน และมารศร จ

ระสมบต. 2533. ประสทธภาพของสารฆาไรบางชนดในการปองกนกาจดไรแดง Eutetranychus africanus (Tucker) ในทเรยน. รายงานผลการคนควาและวจยป 2533. กลมงานอนกรมวธานและวจยไร กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร.

มานตา คงชนสน. 2543. ไรแดงแอฟรกนศตรทเรยนและการปองกนกาจด. เอกสารแผนพบ, _____________. 2527. แมลงศตรทเรยน. ใน ทเรยน. วทยาลยเกษตรกรรมตรง. หนา 176-181. รตนา นชะพงษ. 2534. ดวงเตาลาย : แมลงหาทมความสาคญทางเศรษฐกจ. ใน การควบคมแมลง

ศตรพชโดยชววธ. เอกสารวชาการกลมงานวจยการปราบศตรพชทางชวภาพ กองกฎและ สตววทยา กรมวชาการเกษตร. หนา 56-62.

วฒนา จารณศร และ มานตา คงชนสน. 2534. ไรแดงอาฟรกน. Eutetranychus africanus (Tucker) ศตร

สาคญของทเรยนในประเทศไทย. ว.กฎ.สตว. 13(1) : 62-68. วทยา ตงกอสกล. 2542. การออกแบบระบบใหนาแบบประหยกแกพช. เอกสารประกอบการ

ฝกอบรมหลกสตรการออกแบบระบบนาแบบประหยดแกพช.มหาวทยาลยสโขทย ศนยวจยพชสวนจนทบร. 2535. ความแหงแลง ภยธรรมชาตของชาวสวนภาคตะวนออก. เอกสาร

ประกอบการฝกอบรม. วนท 24 ธนวาคม 2535. ณ ศนยวจยพชสวนจนทบร.

สงวน จนทรจ อมพกา ปนนจต และสขวฒน จนทรปรรณก. 2529. การพฒนาการของผลทเรยนพนธการคาบางพนธ. เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวด-จนทบร.

สณทรรศน นนทะไชย, เบญจมาส รตนชนกร, ซง ซง ทองด, สมศร เนยมเปรม, และจงวฒนา พม

หรญ. 2533. ผลการทดลองขนสงทเรยนไปฮองกงโดยทางเรอ รายงานการประชมและแถลงผลงานวจย สถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร.

สณทรรศน นนทะไชย. 2538. การคด การกาหนดมาตรฐาน และการขนสง. น.24-44. ใน ผลทเรยน

การเกบเกยวและการดาเนนการภายหลงการเกบเกยว. ฝายฝกอบรม. สถาบนวจยพชสวน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

สมนก บญเกด และ เสนอ บรณภวงค. 2532. การใชผงพนธผสมเกสรทเรยน. รายงานความกาวหนา กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร.

สมศร แสงโชต, รตยา พงศพสทธา และ รณภพ บรรเจดเชดช. 2539. โรคทเกดกบทเรยนหลงการ

เกบเกยว, น. 148-152. ใน รายงานการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 34. วนท 30 ม.ค. - 1 ก.พ. 2539. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สาทร สรสงห, ชลดา อณหวฒ, ชาญชย บญยงค และวทย นามเรองศร. 2533. ฤดกาลระบาดของแมลงศตรทสาคญของทเรยน. รายงานผลการคนควาวจยป 2533. กลมงานวจยแมลงศตรไมผลและพชสวนอนๆ กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร.

สาทร สรสงห, มานตา คงชนสน และวฒนา จารณศร. 2535. แมลงศตรทเรยนและการปองกนกาจด.

ใน แมลงและสตวศตรทสาคญของพชเศรษฐกจและการบรหาร. กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร. หนา 226.238.

สาทร สรสงห, วทย นามเรองศร และสทธราภรณ สรสงห. 2534. การศกษาชวประวตและการเขาทาลายของหนอนเจาะเมลดในทเรยน. รายงานผลการคนควาวจยป 2534. กลมงานวจยแมลงศตรไมผลและพชสวนอนๆ กองกฎและสตววทยา กรมวชาการเกษตร.

สาทร สรสงห, ศรสมร พทกษ, แสวง จนทพนธ และปญญา ปญญถาวร. 2531. การทดสอบประสทธ-

ภาพของสารฆาแมลงบางชนดตอหนอนเจาะผลละหง. Dichocrocis punctiferalis Guen. รายงานผลการคนควาและวจยป 2531. กลมงานวจยแมลงศตรพชนามน กองกฎและ สตววทยา กรมวชาการเกษตร.

สาทร สรสงห. 2538. แมลงศตรทเรยน. ใน แมลงศตรไมผล. เคหการเกษตร. หนา 41-55. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2543. สถตการคาสนคาเกษตรกรรมไทยกบตางประเทศ

ป 2541-2542. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ. สาเนางานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแงชาต. 2546. มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร แหงชาต : ทเรยน. (มกอช.3-2546) สขวฒน จนทรปรรณก. 2532. สรรวทยาและการจดการปจจยการผลตเพอเพมคณภาพ. เอกสาร

ประกอบการฝกอบรมหลกสตร เทคโนโลยเพอการผลตไมผลใหมคณภาพ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

สขวฒน จนทรปรรณก สมาธภรณ ศภศลป และ หรญ หรญประดษฐ. 2534. ผลกระทบอน

เนองมาจากการแขงขนการใชนาระหวางทเรยน และวชพชทมตอปรมาณคณภาพ และการเจรญเตบโตระยะตางๆ. รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

สขวฒน จนทรปรรณก อมพกา ปนนจต บญสบ ศรสวสด หรญ หรญประดษฐ และจกรพงษ เจมศร.

2534. อทธพลของ Paclobutrazol และสภาพแวดลอมทมตอการออกดอก ตดผล และ คณภาพของทเรยน รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

สขวฒน จนทรปรรณก เสรมสข สลกเพชร อมพกา ปนนจต เชวง แกวรกษ บญสบ ศรสวสด และ หรญ หรญประดษฐ. 2535. การทดสอบวทยาการผลตทเรยนตนฤด รายงานผลงานวจย เรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร. สจรา รวมเงาะ. 2543. การควบคมโรคผลเนาของทเรยนทเกดจากเชอรา Colletortichum

gloeosporioides, Lasiodiplodia theobromae และ Phomopsis sp. หลงการเกบเกยว. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สชาต วจตรานนท. 2531. โรคของทเรยน. เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ เรอง ทเรยน

วนท 25-26 กมภาพนธ 2531 โดย สถาบนวจยวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย และศนยถายทอดเทคโนโลย กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน.

สมตรา ภวโรดม, นกล ถวลถง, สมพศ ไมเรยง, พมล เกษสยม และจรพงษ ประสทธเขตร. 2544.

รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการความตองการธาตอาหารและการแนะนาปยในทเรยน. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย 196 หนา.

สรพงษ โกสยะจนดา. 2529. วทยาการหลงการเกบเกยว มงคด ทเรยน เงาะ (ตอนท2). เคห

การเกษตร 10 (115) : 37-41.

เสรมสข สลกเพชร สขวฒน จนทรปรรณก อมพกา ปนนจต และหรญ หรญประดษฐ. 2533. การเพมผลผลตและปรบปรงคณภาพของทเรยนโดยการจดการทมผลกระทบตอ Source-Sink Relationship รายงานความกาวหนาทางวชาการ ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

เสรมสข สลกเพชร หรญ หรญประดษฐ และไพโรจน ผลประสทธ. 2534. ความสมพนธระหวาง สรรวทยาของละอองเกสร และเกสรตวเมยตอการตดผลของทเรยน. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

เสรมสข สลกเพชร สขวฒน จนทรปรรณก อมพกา ปนนจต และหรญ หรญประดษฐ. 2535. การเพมผลผลตและปรบปรงคณภาพของทเรยนโดยการจดการทมผลกระทบตอ Source-Sink relation-ship. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

เสรมสข สลกเพชร สขวฒน จนทรปรรณก อมพกา ปนนจต และหรญ หรญประดษฐ. 2535. เปรยบเทยบชนดของสารเคม เพอใชในการเพมประสทธภาพของ SOURCE ทมผลกระทบตอการเพมผลผลตและปรบปรงคณภาพของทเรยน. รายงานผลงานวจย เรองเตม ศนยวจยพชสวน-จนทบร จงหวดจนทบร.

เสรมสข สลกเพชร เชวง แกวรกษ สขวฒน จนทรปรรณก และชลธ นมหน. 2543. ทดสอบและ

พฒนาอปกรณ/เครองมอการตรวจสอบทเรยนแก รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจย พชสวนจนทบร สถาบนวจยพชสวน.

เสรมสข สลกเพชร ชมพล เชาวนะ และเชวง แกวรกษ . 2544. การออกแบบสวนเพอเสรม ประสทธภาพการผลตทเรยนคณภาพ. รายงานความกาวหนา ศนยวจยพชสวนจนทบร. แสวง ภศร. 2515. โรคและแมลงศตรทเรยน. วารสารพชสวน. 7(4) : 21-24. ________. 2527. แมลงศตรทเรยน ในทเรยน. วทยาลยเกษตรกรรมตรง. หนา 176-181.

หรญ หรญประดษฐ. 2519. ฮอรโมนและสารควบคมการเจรญเตบโตของพช. วารสารวทยาศาสตรเกษตร 9 : 67-77.

หรญ หรญประดษฐ. นคร สาระคณ และไพโรจน มาศผล. 2526. "หลกการการวางแผนงานวจยพชสวน" วารสารวชาการเกษตร (3) : 196-207.

หรญ หรญประดษฐ นลวรรณ ลองกรเสถยร สงวน จนทรจ ทรงพล สมศร บญม เลศรตนเดชา-กล ไพโรจน มาศผล ไพโรจน ผลประสทธ และประกจ ดวงพกล. 2531. การรวบรวมพนธทเรยนทจะสญพนธ. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ ทรงพล สมศร อมพกา ปนนจต ไพโรจน ผลประสทธ และประกจ ดวงพกล. 2532. การคด Clone ทเรยนพนธใหมซงปลกจากเมลดในภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคเหนอ. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ นลวรรณ ลองกรเสถยร ทรงพล สมศร และไพโรจน มาศผล. 2531. การกาหนด

มาตรฐานคณภาพทเรยนพนธชะน หมอนทอง กานยาว รายงานผลงานวจย เรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ นลวรรณ ลองกรเสถยร ไพบลย รตนจนทร สงวน จนทรจ ศวพร จนตนาวงศ

และทรงพล สมศร. 2531. การกาหนดมาตรฐานคณภาพทเรยน. เอกสารประกอบการประชมและสมมนากาหนดมาตรฐานคณภาพทเรยน เงาะ และมะมวงเพอการสงออก ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ นลวรรณ ลองกรเสถยร สงวน จนทรจ ทรงพล สมศร บญม เลศรตน เดชากล ไพโรจน มาศผล ไพโรจน ผลประสทธ และประกจ ดวงพกล. 2531. การรวบรวมพนธทเรยนทจะสญพนธ. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ สขวฒน จนทรปรรณก และเสรมสข สลกเพชร. 2534. การผลตทเรยนกอน ฤด เอกสารวชาการประจาป 2534. กรมวชาการเกษตร. หนา 55-85. หรญ หรญประดษฐ สขวฒน จนทรปรรณก เชวง แกวรกษ เสรมสข สลกเพชร และอมพกา ปนน

จต. 2535. การใช Thiourea และ KNO3 เพมประสทธภาพของ Paclobutrazol ในการกระตนใหทเรยนออกดอกตนฤด รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

หรญ หรญประดษฐ สขวฒน จนทรปรรณก เชวง แกวรกษ เสรมสข สลกเพชร และอมพกา

ปนนจต. 2535. การใช Thiourea และ KNO3 เพมประสทธภาพของ Paclobutrazol ในการกระตนให ทเรยนออกดอกตนฤด. รายงานผลงานวจย เรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

อมพกา ปนนจต และสขวฒน จนทรปรรณก. 2533. ผลของสารควบคมการเจรญเตบโต และปยเคม ตอการเกดใบออนและคณภาพของทเรยน. รายงานผลงานวจยเรองเตม ศนยวจยพชสวนจนทบร จงหวดจนทบร.

อาภรณ คงสวสด ราตร เมนประเสรฐ ประนาถ พพธกล รชน วงศจนทรกานต เพญศร สาวตถ

2546. การศกษาการตลาดทเรยนเพอพฒนาการสงออก กรณศกษา : ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน รายงานการวจยโครงการวจยเพอพฒนาการผลตและการตลาดทเรยนเพอการสงออก เลมท 2 หนา 881-1076

อทธสนทร นนทกจ ปญจพร เลศรตน และ สรนทร ไวยเจรญ. 2542. การพฒนาระบบการใหปยและ

นาอยางมประสทธภาพสาหรบสวนทเรยน. รายงานผลการวจย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย 159 หนา.

อมาภรณ สจรตทวสข และ จตพร สงโต. 2543. รายงานการสารวจบรรจภณฑทเรยนสดเพอการ

สงออก. กลมวทยาการหลงการเกบเกยว. สถาบนวจยพชสวน. 4น. Alexander, M.P. 1969. Differential staining of aborted and nonaborted pollen. Stain Tech 44 : 119-122. Ankerman. D. and R. Large. 1998. Soil and Plant Analysis Agronomy Handbook. Midwest

Laboratories Inc. Omaha, N.E. 130 pp.

Anon. 1980. Tropical Fruit Descriptors. IBPGR Rome, Italy.

Cannell. M.G.R. 1985. Dry matter partitioning in tree crops. In Attributes of Trees as Crop Plants. (eds M.G.R. Cannell and J.E. Jackson). Natural Environment Research Council. Chvojka, L., M. Travnicek, and M. Zakurilova. 1962. The influence of stimulating does of 6-

benzy laminopurine on awakening apple buds and on their consumption of oxygen. Biol. Plant. 4 : 203-206.

Dalzeil, J. and D.K. Lawrence. 1984. Biochemical and biological effects of kaurenc oxidase

inhibitors such as paclobutrazol. In : Biochemical Aspects of Synthetic and Naturally Occurring Plant Growth Regulators. British Plant Growth Regulater Group Monograph 11 : 43-57.

Donoho, C.W. and D.R. Wallur. 1975. Effect of gibberellic acid on breaking of rest in Elberta

peaches. Science 126 : 1178-1179. Epstein. E. 1971. Mineral Nutrition of Plants : Principles and Perspective. John Wiley and Sons.

Inc. New York. Erez, A. 1975. Thiourea, a new thinning agent for peaches and nectarines. Hort. Sci. 10 : 251-253. Erez, A. 1978. Chemical control of bud break. Hort. Sci. 22 (6) : 1240-1243. ______. 1984. Dwarfing peaches by pruning and by paclobutrazol. Acta Hort. 146 : 253-241. Erez, A., S. Lavee and R.M.Samish. 1971. Improved methods to control rest in the peach and other

deciduous fruit species. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 95 : 519-522. Hansen. P. 1989. Source sink effects in fruits : An evaluation of various elements. In Manipulation

of Fruiting (ed. C.J. Wright) pp 29-37. Butterworth & Co.Ltd., London. implication for orchard use. In Cultar-its Application in Fruit Growing (eds. B.G.

Janick, J. 1963. Horticultural Science. W.H. Freeman and Company, San Francisco and London,

2nd ed. Jeppson, L.R., H.H. Keifer and E.W. Baker. 1975. Mites injurious to economic plants. Univ. of

California, Berkeley. 614 pp. Koseki. J., S. Attajarusit. S. Srivoravit. W. Cholitkul and B. Tungmephol. 1987. Studies on the

dynamics of soil macro-and micro-nutrients and nutritional status of upland crops in Thailand. Department of Agriculture. Thailand.

Kostermans, A.I.C.H. 1958. The Genus Durio Adans (Bombae) Reinswardtia, Published by

Herbarium Bogorienses Kebun Rays Indonesia, Vol. 4 Part 3, pp.357-463. Leopold, A.C. and P.E. Kriedemann. 1975. Plant Growth and Development. Mc Graw Hill Book

Company, New York, 3rd ed. Lever and L.C. Luckwill) pp. 21-29. Netherlands. Li, Y. 2000. Using tensiometers for irrigation scheduling in tropical fruit groves. Factsheet TR002.

Florida Cooperative Extension Service. Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida, Gainsville, USA.

Luckwill, L.C. 1970. The control of growth and fruit fulness of apple trees. In "Physiology of Tree

Crops" (L.C. Luckwill and C.V. Cutting eds.), p. 237-254. Academic Press, London/New York.

Malo, S.E. and E.W. Martin. 1979. Cultivation of neglected tropical fruit with promise Part 7. The

Durian Agricultural Research, Science and Education Administration USDA. 16 p. Marschner. H. 1986. Mineral Nutrition of Higher Plant. Academic Press. London. 93. Patrick. J.W.

1988. Assimilate partitioning in relating to crop productivity. Hort. Sci. 23 : 33-40.

Nanthachai, S. and B. Ratanachinakorn. 2000. Effect of ethephon on the ripening of durian, CV.

Monthong. Pp 30-31. Proceeding of a workshop on quality assurance system for ASEAN fruits. Palamere Pty. Australia.

Quinlan, J.D. and P.J. Richardson. 1986, Uptake and translocation of paclobutrazol and Implication for Crchard Use. In Cultar-its Application in Fruit Growing (eds. ) B.G. Level and L.C. Luckwill) pp. 21-29. Netherlands. Quinlan, J.D. 1980. Recent developments in the chemical control of tree growth. Acta Hort. 114 :

144-151 Quinlan, J.D. and P.J. Richardson. 1986. Uptake and Translocation of Paclobutrazol and Implication

for Crchard Use. In Cultar- its Application in Fruit Growing (eds. B.G. Lever and L.C. Luckwill) pp. 21-29. Netherlands.

Salisbury, F.B. and C. Ross. 1969. Plant Physiology. Wadsworth Publishing Company, Inc.,

Belmont, California. Smith, M., R. Allen and L. Pereira.1999. Revised FAO Methodology for Crop Water Requirements.

Land and Water Development Division. FAO. Rome, Italy. Snir, I. 1983. Chemical dormancy breaking of red raspberry. Hort. Sci. 18 (5) : 710-713. Steffens, G.L. and S.Y. Wang. 1986. Biochemical and physiological alterations in apple trees

caused by a gibberellin biosynthesis inhibitor, paclobutrazol. In Cultar - its Application in Fruit Growing (eds. B.G. Lever and L.C. Luckwill) pp. 231-240. Netherlands.

Steffens, G.L. and S.Y. Wang. 1986. Biochemical and Physiological Alterations in Apple Trees Caused by a Gibberellin Biosynthesis Inhibitor, Paclobutrazol. In cultar-its Application in Fruit Growing (eds. B.G. Lever and L.C. Luckwill) pp. 231-240. Netherlands.

Tanaka, A. 1980. Source and sink relationship in crop production. Food and Fertilizer Technology

Center. Technical Bulletin No. 52. Thompson, J. F., P. E. Brecht, T. Hinsch, and A. A. Kader. 2000. Marine container transport of

chilled perishable produce. Publication 21595, Agr. Nat. Res., Univ. of Calif., Oakland, CA. 32 p.

Tukey, H.B. (ed). 1954. Plant Regulators in Agriculture. Wiley, New York. Valmayor, R.V., R.E. Coronel and D.A. Ramirez. 1965. Studies of floral biology, fruit set and

development in durian. Philippines Agriculturist 45 : 355. Wareing, P.F. and I.D.J. Phillips. 1981. Growth and Differentiation in Plants. 3rd edition. Pergamon

Press. Oxford. Watson, B,J. 1984. Bombacaceae, Durian (Durio zibethinus Hurr.) In : Tropical Tree Fruits for Australia, Compiled by P.E. Page, Horticulture Branch . Queensland Department of Primary Industries, Brisbane. P. 45-48. Watson, B.J. 1984. Durian. pp. 45-50. In P.E. Page. Tropical Tree Fruits for Australia.

Horticulture Branch, Queensland Department of Primary Industries, Brisbane, Austialia. Weaver, R.J. 1972. Plant Growth Substances in Agriculture. W.H. Freeman and Company, San

Francisco.

Welby, E. M. and B. M. McGregor. 1997. Agricultural export transportation workbook. USDA. Agr. Handb. 700, 300 p. Williamson, J.F., L. Klein and S. Gellner. (ed.) 1981. Pruning Handbook. Lane Publishing Co.

Menlo Park, California Wright. C.J. 1989. Interactions Between Vegetative and Reproductive growth. In Manipulation of

Fruiting (ed. C.J. Wright) pp. 15-27. Butterworth & Co.Ltd.,London.

ผรวบรวมและเรยบเรยง ปญจพร เลศรตน นกวชาการเกษตร 8 ศนยวจยพชสวนจนทบร เบญจมาส รตนชนกร นกวชาการเกษตร 8 สานกวจยและพฒนาวทยาการหลงการ เกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร สชาต วจตรานนท นกวชาการเกษตร 8 สถาบนวจยพชสวน ศรต สทธอารมณ นกวชาการเกษตร 7 กลมกฏและสตววทยา สานกวจยพฒนา การอารกขาพช สมทรง ปวณการ นกวชาการเกษตร 6 สานกวจยและพฒนาวทยาการหลงการ เกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร หรญ หรญประดษฐ อดตผเชยวชาญพเศษดานพชสวน กรมวชาการเกษตร สขวฒน จนทรปรรณก ผอานวยการสถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร เสรมสข สลกเพชร ผอานวยการศนยวจยพชสวนจนทบร กรมวชาการเกษตร

กองบรรณาธการ

นางอรอนนต เลขะกล นางสาวพรรณนย วชชาช นายประเวศ แสงเพชร นายสมศกด ทองศร นายอสวฒน บณฑราภวฒน นางสาวอมรา เวยงวระ