9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

مندرجات فهرست بنـد شماره

1 مقدمـه 2 كاربرد دامنه 3 تعاريف 4 - 6 پيمانها تركيب و تجزيه7 - 11پيمان درآمد 12 - 17 پيمان مخارج 18 - 25 پيمان هزينه هاي و درآمد شناختــاير ــات س ــوط مالحظ ــناخت به مرب اقالم ش

بلندمدت پيمان با مرتبط 33 - 26

34 براوردها در تغيير35 - 38 ترازنامه در افشا

بازيافت قابل مبلغ انعكاس به مربوط مالحظات – پيمانها

38 - 36

39 زيان و سود صورت در افشا 40 حسابداري رويه هاي افشاي 41اجرا تاريخ بين المللي اســــــتانداردهاي با مطــــــابقت

حسابداري 42

استاندارد كاربرد : تشريح پيوست

193

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

‌استانداردهاي‌ بر مقدمه‌اي‌ ” به‌ توجه‌ با بايد استاندارد اين‌و مطالعه‌“حسابداري‌

شود. گرفته‌ بكار

مقدمـه و درآمدها حسابداري نحوه تجويز استاندارد اين هدف . 1

مــالي صــورتهاي در بلندمــدت پيمانهاي با مرتبط هزينه هاي پيمانهــاي موضــوع فعــاليت مـاهيت دليل  اسـت . به پيمانكــار در معمـوالً آن تكميل تـاريخ و پيمـان شـروع تاريخ بلندمدت ، مســئله مي گــيرد. بنــابراين ، قــرار متفــاوتي مالي دوره هاي

ــدها تخصيص بلندمدت ، پيمانهاي حسابداري در اصلي و درآمــاي ــان هزينه هـ ــايي به پيمـ دوره ها آن در كه اســـت دوره هـ

اســـتاندارد مي شـــود. اين اجـــرا پيمـــان موضـــوع عمليـــات جهت را م%%الي‌گزارش%%گري‌‌نظ%%ري‌‌مفاهيم‌ در مندرج شناخت معيارهاي

عنــوان  به پيمــان هزينه هــاي و درآمد شــناخت زمــان تعــيين ــان و ســود صــورت اقالم اســتاندارد مي گــيرد. اين بكــار زي

ــنين ، ــايي همچ ــراي را رهنموده ــال ب ارائه معيارها اين اعممي كند.

كاربرد دامنه مـــــــــــالي صورتهاي در بلندمدت پيمانهاي حسابداري براي بايد اســـــــــــتاندارد اين . 2

شود. گرفته بكار پيمانكار

تعاريفاست : رفته بكار زير مشخص معاني با استاندارد اين در ذيل صطالحات ا .3

ــراي كه اســت پيمــاني : بلندمــدت پيمــان يك ســاخت يا توليد طــراحي ، بــه يا مالحظه قــابل منفــرد دارايي ــبي )يا خــدمات ارائـ يا داراييها از تركي زمـان مـدت و مي شـود دهـد( منعقد تشكيل را پروژه يك تواماً كه خدمات

دوره هــاي در پيمــان فعاليت كه است چنان عمدتاً پيمان تكميل براي الزم بلندمــدت اســتاندارد، اين طبق كه . پيمــاني  مي گــيرد قــرار متفاوت مالي . شد خواهد انجــام يكســال از بيش مدتي طول در معموالً مي گردد، تلقي

بلندمــدت پيمــان يك اصــلي مشخصــه يكســال ، از بيش مــدت حــال ، اين با فعـاليت نظر از هرگــاه يكســال ، از كمـتر مـدت با پيمانهاي . برخي  نيست هــزينه و درآمد انعكــاس عــدم كه باشد نســبي اهميت چنــان داراي دوره ،

ــاتي ــوط ســود و عملي هــزينه و درآمد شــدن مخــدوش به منجر آن به مرب صــورتهاي توســط مطلــوب تصــويري ارائـــه عدم و دوره نتايج و عملياتي

اينكه بر مشروط شود، محسوب بلندمدت پيمان عنوان  به بايد گردد، مالي

195

يكنــواخت طــور به ديگر ســال به ســالي از تجــاري واحد در متخــذه رويـــه گردد. اعمال

يك با پيمانكــار آن مــوجب به كه اســت مــدتي بلند پيمــان :  مقطوع پيمان پيمان موضوع واحد هر براي ثابت نرخ يك يا پيمان كل براي مقطوع مبلغ

تعــديل مشــمول خــاص موادي براساس است ممكن موارد از برخي در كه مي كند. توافق گيرد، قرار

مــدتي بلند پيمــان :  مخــارج ( مبتــني بر حق الــزحمه با )پيمــان اماني پيمان پيمــان متن در شــده مشــخص يا قبول قابل مخارج آن موجب به كه است

ــابتي حق الزحمه يا مزبور مخارج از معيني درصد و تأديه پيمانكار به ــيز ث ن. شود پرداخت پيمانكار به

كه اســت پيمانكــار توســط دريــافتي مبالغ از بخشي :  پيمان پيش دريافت است. نشده انجام ترازنامه تاريخ تا آن به مربوط كار

از است عبارت :  كار پيشرفت بابت دريافتي مبالغ : صــورت قبــال در مــوقت طــور به كه اســت مبــالغي :  علي الحسابهـاالف .

. مي شود دريافت بررسي دست  در صادره حسابهاي ــارت :  دريافتهـا يرسا. ب ــاهيت كه اقالمي از اســت عب علي الحســاب م

نـــيز و مي شـــود دريـــافت كـــار پيشـــرفت قبـــال  در ليكن نداشـــته ،ــده ــالغ از بخش آن دربرگيرن ــافت  پيش مب ــان دري ــت پيم ــار كه اس ك

. است شده انجام ترازنامه تاريخ تا آن به مربوط دريــافت قــابل مبــالغ از است عبارت :  كار پيشرفت بابت دريافتني مبالغ

است . شده منظور حسابها در صادره حسابهاي صورت بابت كه مدت طول در مي رود انتظار كه است زيانهايي :  پيش بيني قابل زيانهاي

و اصــالحي كارهــاي هــزينه بــراوردي مبــالغ احتســاب  )با شود ايجاد پيمان قــابل پيمــان شــرايط تحت كه مشــابهي هزينه هــاي هرگــونه و تضــميني بــراورد زير مــوارد به تــوجه بــدون مــذكور زيــان . مبلغ  نيســت ( بازيــافت مي شود:

پيمان . كار شروع عدم يا شروع . الف است . شده انجام ترازنامه تاريخ تا كه كار از حصه اي .بــيزان .ج ــودي مـ ــار كه سـ ــاي از مي رود انتظـ ــتثناي )به ديگر پيمانهـ اسـ

شود. مي شود( حاصل تلقي واحد پيمان 6 بند طبق كه پيمانهايي

پيمانها تركيب و تجزيه

شود، گرفته بكار جداگانه طور به پيمان هر براي بايد استاندارد اين الزامات .4

الزامــات اين محتــوا، انعكاس براي كه 6 و5 بندهاي در مندرج موارد در مگر

عنــوان  به پيمانها از گروهي براي يا پيمان  يك شناسايي قابل بخشهاي براي

. مي شود اعمال واحد، مجموعه يك

درصورت باشد، شده تشكيل جداگانه بخش چند از بلندمدت پيمان گاه  هر .5

نظر در جــداگانه پيمــاني مثــابه به بايد بخش هر عملكــرد زير، شرايط تحقق

شود: گرفته

196

باشد، شده ارائه جداگانه اي قيمت پيشنهاد بخش هر مورد در. الف

حق پيمــان طرفين و گرفته صورت جداگانه طور به بخش هر مذاكرات .ب

و باشند، داشته را بخش آن رد يا قبول

. باشد تشخيص قابل جداگانه طور به بخش هر هزينه هاي و درآمدها.ج

يا يك داراي ه ـــاينك از اعم را اـــپيمانه روه ـــگ ر،ـــزي شرايط تحقق صورت در .6

كرد: تلقي واحد پيمان يك عنوان  به بايد د،ـباش اـكارفرم دـچن

باشد، گرفته قرار مذاكره مورد مجموعه يك عنوان  به پيمانها گروه . الف

يك از بخشــي عمل در كه باشد گــونه اي به يكديگر به پيمانها وابستگي . ب

و دهد، تشكيل را سودآور پروژه

. شود اجرا متوالي يا همزمان طور به پيمانها. ج

پيمان درآمد

باشد: زير موارد گيرنده  دربر بايد پيمان درآمد .7

است ، گرفته قرار توافق مورد پيمان در كه درآمد اوليه مبلغ . الف

ارتبــاط در تشويقي دريافتهاي ساير و ادعا پيمان ، كار ميزان در تغيير. ب

پيمان : عمليات با

و گردد، درآمد به منجر موارد اين رود احتمال كه ميزاني تا. 1

كرد. اندازه گيري اتكا قابل به گونه اي بتوان را موارد اين . 2

يا دريافتي مابه ازاي منصفانه ارزش به پيمان درآمد. 8 پيمان درآمد مي شود. اندازه گيري اندازه گيري دريافتني

رويدادهاي نتيجه به كه است گوناگوني ابهامات تأثير تحت رفع و رويدادها وقوع با اغلب دارد. براوردها بستگي آتي

پيمان درآمد مبلغ ترتيب  مي شود. بدين نظر تجديد ابهامات : مثال كند. براي تغيير ديگر دوره به دوره اي از است ممكن

ــاريپ. الف ــ ــت ممكن كارفرما و مانك ــ از پس دوره اي در اســاد دوره ــان ، انعق ــورد پيم ــيرات درم ــايي يا تغي كه ادعاه

197

تــوافق به گــردد، پيمــان درآمد كــاهش يا افزايش موجب برسند،

ــورد درآمد مبلغ .ب ــوافق م ــان يك در ت ــوع پيم ممكن مقط بهــا، آحــاد تعــديل جمله  از پيمــان ، مفــاد موجب به است

يابد، افزايش ــأخير جرايم نتيجه در است ممكن پيمان درآمد مبلغ .ج در ت

يا يابد، كاهش كار، تكميل بــراي ثــابت نــرخ متضــمن مقطوع پيمان كه مواردي در.د

درآمد واحدها، تعداد افزايش  با است ، محصول واحد هرمي يابد. افزايش پيمان

بر مبني كارفرما ورـدست از است ارت ـعب ان ـپيم رـتغيي. 9 انجام پيمان مفاد طبق است قرار كه كاري دامنه در تغيير

درآمد كاهش يا افزايش موجب است ممكن شود. تغيير يا مشخصات در تغيير از مي توان نمونه ، شود. براي پيمان

برد. تغيير نام پيمان مدت در تغيير و دارايي يك طراحي كه : مي شود منظور پيمان درآمد در زماني

كارفرما توسط حاصله درآمد مبلغ و تغيير تصويب . الفو باشد، محتمل

انــدازه گيري اتكا قــابل گــونه اي به بتــوان را درآمد مبلغ .ب كرد.

يا كارفرما از پيمانكار كه است مبالغي از عبارت ادعا. 10 كه مي كند مطالبه هزينه هايي جبران عنوان  به ثالث شخص

ممكن ادعا مثال است . براي نشده منظور پيمان مبلغ در ايجاد تأخير طراحي ، يا مشخصات در اشتباه از ناشي است كار ميزان در اختالف مورد تغييرات و كارفرما توسط شده

متضمن ادعا از حاصل درآمد مبالغ باشد. اندازه گيري پيمان مذاكرات نتيجه به بستگي اغلب و است ابهام از بااليي درجه

198

منظور پيمان درآمد در زماني تنها ادعا دارد. بنابراين كه : مي شود

ــذاكرات . الف ــرحله به مـ ــرفته اي مـ ــيده پيشـ ــد، رسـ باشـــد، محتمل كارفرما ازسوي ادعا قبول كه به گونه اي باش

و بتــوان كارفرماســت ، قبــول مــورد احتمــاالً كه را مبلغي .ب

كرد. اندازه گيري اتكا قابل به گونه اي درصورت كه اضافي است مبالغي تشويقي ، دريافتهاي . 11

آن ، بر افزون يا شده  تعيين عملكرد استانداردهاي به نيل در است ممكن مثال مي شود. براي دريافت پيمانكار توسط پيمان موضوع تكميل درصورت كه شود پيش بيني پيمان

صورت پيمانكار به تشويقي پرداختهاي مقرر، موعد از قبل درآمد در مي توان زماني را تشويقي گيرد. دريافتهاي

كه : كرد منظور پيمان به نيل كه باشد كرده پيشرفت حدي تا پيمان . الف

ــتانداردهاي ــرد اس ــيين عملك ــده تع ــزون يا ش آن ، بر افو باشد، محتمل

اتكا قــابل به گــونه اي بتــوان را تشــويقي دريــافت مبلغ .بكرد. اندازه گيري

پيمـان مخارج باشد: زير موارد مشتمل بر بايد پيمان مخارج . 12

است ، مرتبط مشخص پيمان يك با مستقيماً كه مخارجي . الفــداگانه پيمانهاي به آن تسهيم و بوده مشترك  پيمانها بين كه مخارجي . ب ج

و است ، امكان پذيرً پيمان مفاد موجب به كه مخارجي ساير. ج از مطالبه قابل مشخصا

است . كارفرما

كار قبيل از مواردي گيرنده  دربر پيمان يك مستقيم مخارج . 13 اوليه مــواد مستقيم (، نظارت و سرپرستي )شامل مستقيم مخــارج تجهــيزات ، و ماشين آالت اجاره و استهالك مصرفي ، مســتقيم مخــارج تجهــيزات ، و ماشــين آالت مــواد، جابجــايي

و اصــالحي كارهــاي بــراوردي مخــارج فــني ، كمك و طراحي را مخــارج اســت . اين ثــالث اشــخاص توسط ادعا و تضميني تعريف شمول از خارج اتفاقي درآمدهاي ميزان  به مي توان

و مـــواد فـــروش از حاصـــل درآمد قـــبيل )از پيمـــان درآمدداد. اضافي ( كاهش ماشين آالت

199

مشتمل مختلف پيمانهاي بين تسهيم قابل مشترك مخارج . 14 و فــني كمك و طــراحي مســتقيم  غــير مخــارج بيمه ، حق بر

ــربار ــان سـ ــت . اين پيمـ ــارج اسـ ــب مخـ ــاهيت برحسـ آن مـــدي ــال  با و طبقه بن ــواخت اعم و سيســتماتيك روشــهاي يكن

مزبور مي يابد. تخصيص تخصيص مختلف پيمانهاي به معقول اســت . ســربار تجــاري واحد فعــاليت معمول سطح بر مبتني پــردازش و تهيه مخــارج قــبيل از مواردي گيرنده  دربر پيمان همچــنين مشترك است . مخارج پيمان كاركنان حقوق ليست

13 شـــماره حســـابداري اســـتاندارد به تـــوجه با مي تواند اســتقراض مخارج دربرگيرنده ،مالي‌‌تأمين‌‌مخارج‌‌حسابداري‌ عنوان  با

باشد. نيز پيمانها با مرتبط

قابل مشخصاً پيمان مفاد موجب به كه مخارجي ساير. 15ــالبه ــت ، كارفرما از مط ــده  دربر اس ــواردي گيرن ــبيل از م ق

جـبران كه مي باشد توسـعه مخــارج و عمــومي اداري مخارج است . شده قيد پيمان در مشخص طور به آن

ــارجي . 16 ــوان كه را مخ ــاليت به نمي ت ــاري فع يك به يا پيمانك منظــور پيمــان مخــارج  جــزء دانســت مربــوط مشخص پيمان

مخــارج از اســت عبارت مخارج اين از نمي شود. نمونه هايي جبران كه توسعه و تحقيق مخارج فروش ، و عمومي اداري ،

و ماشـــين آالت اســـتهالك و نشـــده مشـــخص پيمـــان در آن است . نشده استفاده پيمانكاري فعاليت در كه تجهيزاتي

انعقاد درصورت پيمان ، انعقاد از قبل تحمل شده مخارج . 17 در پيمــان انعقاد از اطمينان حصول يا جاري دوره در پيمان ــد، دوره ــاه منظــور پيمــان حســاب  به بع اين مي شــود. هرگ

يـــافته وقـــوع آن در كه دوره اي هـــزينه عنـــوان  به مخـــارج ــوب ــود محس ــان و ش ــردد، منعقد بعد دوره در پيم ــنين گ چداد. برگشت پيمان حساب  به نبايد را مخارجي

پيمان هزينه هاي و درآمد شناخت سبب به چنانچه بلندمدت ، پيمانهاي ماهيت به توجه با. 18

زمــان تا پيمانهــا، اين تكميل بــراي الزم مــدت طوالني بودن ممكن نشــود، گرفته حساب  به هزينه اي و درآمد آنها، تكميل ــت ــورت اس ــود ص ــان و س ــوير زي ــدان تص ــوبي چن از مطل

تنها بلكه نكنــد، ارائه ســال طــول در تجاري واحد فعاليتهاي ــل ــود ماحص ــايي يا )س ــان ( پيمانه ــان در كه را زي ــال پاي س

كه اســت مقتضــي كند. بنــابراين ، منعكس است شده تكميل ــان  در ــ ــرفت جري ــ ــا، پيش ــ ــايت با پيمانه ــ ــات رع ــ اين الزام

ــتاندارد، ــدي اسـ ــوان كه را درآمـ ــبت مي تـ آن تحقق به نسـ

200

و درآمد ميزان گرفت . تعيين حساب  به كرد، حاصل اطمينان گــيرد صــورت به گونه اي بايد تجاري واحد توسط دوره هزينه

داشــته تناســب فعــاليت مــورد صــنعت و عمليــات نــوع با كه باشد.

كــرد، براورد اتكا قــابل گونه اي به را بلندمدت پيمان يك ماحصل بتوان هرگاه .19 تكميل مـيزان  به تــوجه )با پيمـان كل مخــارج و درآمد از مناســبي سـهم بايد

فعاليت ( به مورد صنعت و عمليات نوع با متناسب و ترازنامه تاريخ در پيمان شود. شناسايي هزينه و درآمد عنوان  به ترتيب

پيمان ، تكميل ميزان براساس دوره هزينه و درآمد شناخت . 20ــان تكميل درصد روش  ” اغلب ــده “پيم ــود. طبق نامي مي ش

به نيل جهت شــده تحمل مخــارج با پيمــان درآمد روش ، اين ــتيجه در و مي شود داده تطابق تكميل از ميزان آن ــد، ن درآم

زيــان و ســود درصورت شده  انجام كار زيان يا سود و هزينه مي يابد. انعكاس

كرد: براورد اتكا قابل به گونه اي نتوان را بلندمدت پيمان يك ماحصل هرگاه . 21 وجود آن بازيافت احتمال كه شده اي  تحمل مخارج ميزان تا بايد درآمد . الف

و شود، شناسايي داردشود. شناسايي هزينه عنوان  به وقوع دوره در بايد پيمان مخارج . ب

كه است صورتي به وضعيت غالباً پيمان ، اوليه مراحل در. 22ــرد. براورد اتكا قابل به گونه اي نمي توان را پيمان ماحصل ك

كه باشد داشـته وجـود احتمـال اين اسـت ممكن حال ، اين باــاري ، واحد ــارج تج ــده مخ ــان تحمل ش ــافت را پيم ــد. بازي كن

كه تحمل شــده اي مخارج ميزان تا تنها پيمان درآمد بنابراين ، كه آنجا مي گــردد. از شناســايي مي رود، آن بازيــافت انتظار

ــرد، براورد اتكا قابل به گونه اي نمي توان را پيمان ماحصل ك ماحصــل اگــرچه ديگر ســوي نمي شــود. از شناســايي سودي احتمــال كــرد، بــراورد قابل اتكا به گونه اي نمي توان را پيمان

كنــد. در تجــاوز پيمان درآمد كل از پيمان مخارج كل كه دارد پيمــان درآمد بر مخــارج كل مــازاد هرگــونه مــواردي ، چــنين مي شود. شناسايي دوره هزينه عنوان  به فورا24ً بند طبق

ــت گرديده موجب كه ابهاماتي رفع صورت در. 23 ــونه اي پيمان ماحصل تا اس به گ بند جــاي  به بايد بلندمــدت ، پيمان هزینه و درآمد نباشد، براورد قابل پذير اتكاشود. شناسايي 19 بند طبق21

كل از پيمـــان مخارج )كل گردد زيان به منجر پيمـــان كه رود انتظـــار هرگـــاه . 24 دوره هــزينه عنــوان  به فــوراً مربــوط ، زيــان بايد كنــد(، تجــاوز پيمــان درآمد

شود. شناسايي

201

باشد، محتمل آن درآمد بر پيمان مخارج كل فزوني چنانچه . 25 دوره هــزينه عنــوان  به فــوراً بايد پيش بيــني قــابل زيــان

مجمــوع تنها نه پيمــان مخــارج كل تعيين شود. در شناسايي تا بعــدي تخميــني مخــارج مجمــوع و ترازنامه تاريخ تا مخارج

ــرحله ــرار نظر مد تكميل مـ ــيرد، قـ ــارج بلكه مي گـ آتي مخـــاي ــالحي ، كاره ــاي اص ــميني كاره ــونه و تض ــاي هرگ كاره نــيز نيســت ، بازيــافت قابل پيمان شرايط تحت كه مشابهي

تخميــني مخــارج بررســي مي شــود. در منظــور محاســبه درــدي ــرحله تا بعـ ــيز و تكميل مـ ــارج نـ ــهاي آتي ، مخـ افزايشـ

سـاير و مصــالح و مـواد قيمت دسـتمزد، و حقـوق احتمـالي ــارج ــان مخ ــيز پيم ــرفته نظر در ن ــنين گ ــود. همچ در مي ش باشد ابعــادي چنان داراي سودآور، غير پيمانهاي كه مواردي

واحد ظــرفيت از توجهي قابل بخش داشت انتظار بتوان كه مربوط اداري مخارج كند، اشغال زيادي مدت براي را تجاري

پيمـــان تكميل مـــدت طي تجـــاري واحد اســـت قـــرار كه راــردد متحمل ــيز گ ــان رقم محاســبه در ن ــني قــابل زي پيش بي

ــور ــود. به منظ ــيين در عالوه  مي ش ــان درآمد تع ــوارد پيم م پيوســت مي گــيرد. در قــرار نظر مد )ب ( نــيز 7 بند در مندرج

نتــايج انــواع بــرخي مــورد در نمونه هــايي اســتاندارد اين است . شده ارائه بلندمدت پيمانهاي احتمالي

بلندمدت پيمان با مرتبط اقالم شناخت به مربوط مالحظات ساير آن آتي فعــاليت با كه پيمــان تحمل شــده مخارج از بخش آن . 26

باشــد، محتمل آن بازيــافت آنكه شــرط به اســت ، مــرتبط جريان  در پيمان سرفصل تحت و شناسايي دارايي عنوان  به

مي شود. طبقه بندي پيشرفت

به گــونه اي مي توان زماني تنها را بلندمــدت پيمــان ماحصــل . 27 مربــوط آتي اقتصادي منافع جريان كه كرد براورد اتكا قابل

حــال ، اين باشــد. با محتمل تجــاري واحد درون به پيمــان به درآمد در شـده منظــور مبلغ وصــول قـابليت مورد در هرگاه به ابهــامي زيــان و ســود صورت در شده شناسايي و پيمان عــدم احتمــال كه مبلغي يا وصــول قابل غير مبلغ آيد، وجود

پيمان درآمد تعديل نه و هزينه عنوان  به مي رود آن بازيافت مي شود. شناسايي

به گونه اي مي توان زماني را بلندمدت پيمان ماحصل مقطوع ، پيمانهاي در. 28باشد: برقرار زير شرايط تمامي كه كرد اندازه گيري اتكا قابل كرد، اندازه گيري اتكا قابل به گونه اي بتوان را پيمان درآمد . الف

ــاري واحد به پيمان با مرتبط اقتصادي منافع ورودي جريان .ب محتمل تجباشد،

202

در پيمــان تكميل درصد همچــنين و پيمــان تكميل زمان تا پيمان مخارج . جو كرد، اندازه گيري اتكا قابل به گونه اي بتوان را ترازنامه تاريخ

به گـونه اي و داد تشـخيص وضـوح به بتـوان را پيمـان به مربوط خارج م. د پيمــان تحمل شــده واقعي مخارج مقايسه تا كرد اندازه گيري اتكا قابل

گردد. ميسر آنها قبلي براوردهاي با به گونه اي مي توان زماني را بلندمدت پيمان ماحصل اماني ، پيمانهاي در. 29

:  دباش برقرار زير شرايط كليه كه كرد اندازه گيري اتكا قابل ــاري واحد به پيمان با مرتبط اقتصادي منافع ورودي جريان الف . محتمل تج

و باشد، مشخصــاً پيمــان مفــاد طبق اينكه از اعم را پيمــان به مربــوط مخــارج . ب

به گونه اي و داد تشخيص وضوح به بتوان نباشد، يا باشد بازيافت قابل كرد. اندازه گيري اتكا قابل

دربرگيرنده كه پيماني انعقاد از پس عموماً تجاري واحد. 30ــوارد ــد، زير م ــراوردي مي تواند باش ــل از اتكا قابل ب ماحصآورد: دست  به پيمان

موضوع مورد در قرارداد طرفين اعمال قابل حقوق . الفپيمان ،

و شود، مبادله است قرار كه مابه ازايي .ب پيمان . تسويه شرايط و نحوه .ج

است . تعيين قابل مختلف طرق به پيمان تكميل ميزان . 31 قابل به گونه اي را شده انجام كار كه را روشي تجاري ، واحد ماهيت به مي گيرد. باتوجه بكار مي كند اندازه گيري اتكا

باشد: زير موارد شامل است ممكن روشها پيمان ، شده انجام كار براي پيمان تحمل شده مخارج نسبت . الف

پيمان ، براوردي مخارج كل به ترازنامه تاريخ تايا شده ، انجام كار ارزيابي .بپيمان . كار كل به شده انجام كار مقدار نسبت .ج

نيز و كار پيشرفت بابت دريافتني و دريافتي مبالغ انجام كار منعكس كننده معموالً كارفرمايان از پيش دريافت

نيست . شده تا پيمان تحمل شده مخارج به مراجعه با تكميل ميزان چنانچه . 32

كه پيمان مخارج از بخش آن تنها گردد، تعيين ترازنامه تاريخ پيمان تحمل شده مخارج در است شده انجام كار كننده منعكس

كه پيمان مخارج از مي گردد. مثالهايي منظور ترازنامه تاريخ تا: از است عبارت نمي شود منظور تحمل شده مخارج در

اســت ، پيمــان آتي فعــاليت با مرتبط كه پيمان مخارج الف . كنــار يا كارگــاه به تحــويلي مصــالح و مــواد قــبيل از

مربــوط پيمــان در تــاكنون كه پيمان جهت شده گذاشته مشخصــاً كه مصالحي و مواد جز )به است نشده استفاده

و باشد(، شده ساخته مزبور پيمان جهت

203

انجــام از قبل دوم دســت پيمانكــاران به پرداختي مبالغ .بفرعي . پيمان در مندرج كار

است محتمل غير آن بازيافت كه پيمان مخارج از بخش آن . 33 اين از مي شود. نمونه هايي شناسايي هزينه عنوان  به فوراً

كه : مي شود پيمانهايي به مربوط مخارج اعتبــار كه معــني بــدين نيست اجرا قابل كامل طور  بهالف .

است ، سؤال مورد جدي گونه اي  به آن يا جريـان  در حقـوقي دعـاوي نـتيجه به منـوط آنها تكميل .ب

باشد، تصويب درحال قانوني مقررات برود، آنها اموال تخريب يا مصادره احتمال .ج پيمــان طبق خــود تعهدات ايفاي به قادر آنها كارفرماي .د

و نباشد، خود تعهدات ايفاي يا پيمان تكميل به قادر آنها پيمانكار.ه

نباشد. پيمان طبق

براوردها در تغيير در تغيير اثر يا پيمان مخارج يا درآمد براورد در تغيير اثر. 34

مخــارج و درآمد جــاري براوردهاي از كه پيمان ماحصل براورد 6 شـماره حسـابداري اسـتاندارد طبق مي شـود، ناشـي پيمان

تلقي حســابداري براورد در تغيير ،م%%الي عملك%%رد‌گزارش‌ عنوان بامي شود.

ترازنامه در افشا : كرد افشا ترازنامه در زير شرح به بايد را بلندمدت پيمانهاي . 35

و دريافتي مبالغ بر پيمان انباشته شده شناسايي درآمد مازاد. الف قابل مبلغ عنوان  به بايد ترازنامه تاريخ تا كار پيشرفت بابت دريافتني سرفصــل تحت جــداگانه طــور به و گــردد بنــدي  طبقه پيمــان بازيــافت شود. منعكس دريافتني حسابهاي

كه پيمانكــار توســط دريافتي مبالغ از بخشي )يعني پيمان پيش دريافت . ب سرفصــل در است ( بايد نشده انجام ترازنامه تاريخ تا آن به مربوط كار

شود. منظور ترازنامه در پيش دريافتها شــده شناســايي هــزينه مبــالغ كسر از پس انباشته شده تحمل مخارج . ج

پيش بيــني ، قــابل زيانهــاي كسر به شده ( و تمام بهاي )خالص انباشته تحت جــداگانه طــور به و طبقه بندي بلندمدت پيمانهاي مانده عنوان  به

ترازنــــــامه در پيشــــــرفت درجريــــــان پيمانهــــــاي سرفصــــــل گردد. منعكس

انباشــته تحمل شــده مخــارج بر پيش بيــني قــابل زيانهــاي ذخــيره مازاد. دــالغ كسر از )پس ــزينه مب ــوان  به انباشــته ( بايد شــده شناســايي ه عن

ــدي پيش بيني قابل زيانهاي ذخيره در ذخايـر سرفصــل تحت و طبقه بنشود. منعكس ترازنامه

ــام حسن سپرده قبيل از استرداد قابل شده كسر سپرده هاي مبلغ . ه انج ترازنــامه در دريافتني حسابهاي سرفصل تحت بايد بيمه سپرده و كار

شود. منعكس

204

پيمانها بازيافت قابل مبلغ انعكاس به مربوط مالحظات ــدي . 36 ــافت قــابل مبلغ  ” طبقه بن سرفصــل تحت “پيمانها بازي

مســتلزم و آشــنا نا تقريبــاً مفهــومي دريــافتني ، حســابهاي است . دقت اعمال

به پيمانكار از شده تكميل كار مالكيت كه لحظه اي تعيين . 37 شكل به كه است پيچيده موضوعي مي يابد، انتقال كارفرما مبلغ  ”دارد. بســتگي مربوط صنعت در عمل نحوه و قانوني دقيق شـــكل نظر از اســـت ممكن “پيمانها بازيـــافت قـــابل

باشـد. نداشـته را بـدهكار يك “قـراردادي وضعيت  ” قانوني ،ــد، لزوم مورد معامله محتواي انعكاس هرگاه حال  اين با باش

در “دريــافتني حســابهاي  ” انعكــاس مانع نبايد فوق موضوع شود. حسابها

انجــام كار ارزش مازاد بيانگر “پيمانها بازيــافت قابل مبلغ ”. 38 شـده ( شناسـايي درآمد عنــوان  به )كه ترازنامه تاريخ تا شده

اسـت . پيشـرفت كار بـابت دريـافتني و دريافتي مبالغ كل بر تعــيين بر فــوق ، مانده بازيافت قابليت و ميزان ترتيب بدين

ــذكور است . مانده مبتني شده انجام كار ارزش مناسب از م اين واقع ، مي شــود. در ناشــي پيمــان درآمد شــناخت فرآيند مشخصــات و اســت دريافتني يافته  تحقق درآمد بيانگر مانده

مي باشد. دارا را “دريافتني حساب  ” يك

زيان و سود صورت در افشاكند: منعكس جداگانه طور به را زير اقالم بايد زيان و سود صورت . 39

پيمان (. )درآمد دوره شده شناسايي درآمد. الف هــزينه پيمــان ( شــامل تمام شــده )بهــاي دوره شــده شناســايي هــزينه . ب

شناســايي پيش بيــني قــابل زيــان و دوره طي پيمــان شــده شناســايي دوره . طي شده

حسابداري رويه هاي افشاي موارد1 شماره حسابداري استاندارد الزامات به توجه با بايد تجاري واحد. 40

كند: افشا توضيحي يادداشتهاي در را زيردوره . شده شناسايي درآمد تعيين روشهاي . الف

پيشرفت . درجريان پيمان تكميل مرحله تعيين روشهاي . ب

اجرا تاريخ آنها مــالي دوره كه مــالي صــورتهاي كليه مــورد در اســتاندارد اين الزامــات . 41

الزم االجراست . مي شود، شروع آن از بعد و1/1/1380 ازتاريخ

205

حسابداري بين المللي استانداردهاي با مطابقت بين المللي استاندارد مفاد استاندارد اين الزامات اجراي با. 42

رعــايت نــيز پيمانك%%اري‌قرارداده%%اي‌ عنوان   با11 شماره حسابداري مي شود.

206

9 شماره حسابداري استاندارد بلندمدت پيمانهاي حسابداري

پيوست‌استاندارد كاربرد تشريح

اســتاندارد از بخشــي و دارد تشــريحي جنبه تنها پيوست اين كــاربرد تشــريح پيوســت ، نمي دهــد. هــدف تشــكيل را حسابداري اقالم انعكــاس و افشا محاســبه ، نحــوه با رابطه  در اســتاندارد

اين مي باشد. در مالي صورتهاي در بلندمدت پيمانهاي با مرتبط ــواع از بــرخي مــورد در نمونه هــايي همچــنين ، پيوســت ــايج ان نتاست . شده ارائه بلندمدت پيمانهاي احتمالي

مثال يك تشريح ســاختماني پيمانهــاي وضــعيت بعد صــفحه در منــدرج جــدول

مي دهد. نشان عمليات اول سال پايان در را پيمانكار يك مختلف نقــدي صــورت به پيمــان تحمل شــده مخارج تمامي مثال ، اين در

مبـــالغ و صـــادره وضـــعيت هاي صـــورت وجه و شـــده پـــرداخت شــده  تحمل اســت . مخــارج شــده دريافت نقد تماماً پيش دريافت

و مــواد شــده تمــام بهــاي شــامل 5 و3 ،2 شــماره پيمانهــاي تــاريخ تا ليكن شده خريداري پيمانها اين براي كه است مصالحي با رابطه  اســت . در نگرديــده اســتفاده مربوط پيمان در ترازنامه

ــاي ــماره پيمانه ــالغي كارفرما ،5 و3 ،2 ش ــار به را مب پيمانك نشده انجام ترازنامه تاريخ تا آن به مربوط كار كه كرده پرداخت

است .

207

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

)ادامه ( پيوست اساسي مالي صورتهاي در بلندمدت پيمانهاي انعكاس و محاسبه نحوه كاربرگ الف .

جمع12345شــرحمالي صورتهاي در انعکاس

زيان و سود صورتترازنامه )ارزش دوره شــده شناســايي درآمد

شده ( انجام كار145520

38020055

1300 پيمان درآمد1300

)دوره شده شناسايي هزينه 110)

(450)

(350)

(250

)

(55)(1215

)

)يمانپ شده تمام بهاي1285)

(70)(30)(40)ــــــ شده شناسايي پيش بيني قابل زيان 15ناخالص سود15(30)(90)357030)زيان ( ناخالص سود

110510پيمان انباشته تحمل شده مخارج 450250

1001420

انباشــته شــده شناســايي هزينه هــاي پيمان

(110)

(450)

(350)

(250

)

(55)(1215

)ــ(30)(40)ــــــپيش بيني قابل زيان ذخيره مانده

پيمان آتي فعاليت با مرتبط مخارج شده شناسايي دارايي عنوان  به كه

15175ــ60100ــاست.

جريان در يمانپيشرفتپ

175145520پيمان انباشته درآمد

38020055

1300

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

)ادامه ( پيوست ــالغ ــ ــافتي مب ــ ــابت دري ــ ودريافتني ب

تاتاريخ پيشرفت كار

ترازنامـه (

100)(

520)(

380)

(180

)(55)

(1235

)حسابهاي دريافتن65ــ20ــــ45پيمانها بازيافت قابل مبالغ

65 يپيش دريافتها25125ــ8020ــپيش دريافتها

12540ذخاير(40)ــ(40)ــــــپيش بيني قابل زيانهاي ذخيره

209

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

)ادامه ( پيوست

بلندمدت پيمانهاي به مربوط حسابداري رويه هاي افشاي نحوه . بــونه اي ــوط رويه از نم ــايي به مرب ــان درآمد شناس طي پيم

پيشــرفت درجريــان پيمان تكميل ميزان تعيين روش و دوره است : زير قرار به

دوره طي پيمان درآمد شناسايي رويه . . ب 1 ســال طي شــده انجام كار ارزش بيانگر پيمان ، درآمد

ــوجه با كه مي باشد ــيزان  به تـ ــان تكميل مـ طبق پيمـــتيجه و گرديــده محاســبه زير بند در منــدرج روش درن

مي باشــد. نيز نشده وضعيت صورت مبالغ دربرگيرنده پيمان هر تكميل تا پيش بيني قابل زيانهاي كليه جهت

مي شود. منظور حسابها در و محاسبه الزم ذخيره پيمان تكميل ميزان تعيين روش . . ب 2

ــيزان ــان تكميل م ــتفاده با پيم ــبت از اس ــارج نس مخــده ــان تحمل ش ــار جهت پيم ــام ك ــده انج ــاريخ تا ش ت

مي شود. تعيين پيمان مخارج كل براورد به ترازنامه

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

)ادامه ( پيوست

توضيحي يادداشتهاي در بلندمدت پيمانهاي با مرتبط اقالم افشاي نحوه . ج پيشرفت درجريان پيمان يادداشت . ج .1

است : زير شرح به ترازنامه تاريخ در پيشرفت درجريان پيمانهاي ضعيت و13×29/12/1 در مانده13×29/12/2 در مانده

پيمان

مخارج كل تحمل شده

انباشته تاتاريخ ترازنامه

هزينه هاي شده شناسايي تاريخ انباشته تا

ترازنامه مانده مخارج

مانده ذخيره زي قابـل ان

پيش بيني

پيمان درجريان پيش

رفت

زيـان ذخيـره قابل

پيش بيني

پيماندرجريان پيشرف

ت

زيان ذخيره قابل پيش بين

يــــــــــــ(110)1110ــــــ60ــ60(450)2510ــــــ100ــ100(350)3450ــــ(40)ــ(40)ــ(250)4250ــــــ15(30)45(55)5100

1420(1215)205

ــــ(40)175(70)

و پيمانها بازيافت قابل مبلغ مكسوره ، سپرده هاي و صادره صورت حسابهاي بابت كارفرمايان بدهي با مرتبط يادداشتهاي . ج .2پيش دريافتها

يا مــاهيت به تــوجه با ،“مــالي صــورتهاي ارائه نحوه  ” عنوان   با1 شماره حسابداري استاندارد طبق ســاير همراه به فوق سرفصلهاي تشكيل دهنده اقالم صورت ريز پيشرفت ، درجريان پيمانهاي ميزان

مي شود. ارائه توضيحي يادداشتهاي در الزم اطالعات

211

9 شماره حسابداري استانداردبلندمدت پيمانهاي حسابداري

)ادامه ( پيوست پيمان شده تمام بهاي و درآمد يادداشت . ج .3

است : زير اقالم از متشكل سرفصلهاي فوق

13×29/12/1 به منتهي مالي سال13×29/12/2 به منتهي مالي سال

پيمان

درآمد انباشته

تا پيمان تاريخ

29/12/2×13

درآمد انباشته

تا يمانپتاريخ

29/12/1×13

درآمدشناساي

شده ي

هزينـهشناساي

شده ي

زيان يشپ قابل

بيني

بهايتمام

شده يمانپ

سود )زيان(

ناخالص

درآمد شناسايي

شدهيمانپ

بهايتمام شده

يمانپ

سود )زيان(ناخالص

ــــــ35(110)ــ(110)145ــ1145ــــــ70(450)ــ(450)520ــ2520ــــــ30(350)ــ(350)380ــ3380ــــــ(90)(290)(40)(250)200ــ4200ــــــ(30)(85)(30)(55)55ــ555

1300ــ1300(

1215)(70)(ــــــ15(1285

يادداشتهاي در مقايسه اي اقالم پيمانكار، فعاليت سال اولين با مرتبط ارقام ارائـه دليل  به . ج .4است . مانـده فاقـد فوق