台語 “仔 ( á ) ” 字詞 的語音
DESCRIPTION
台語 “仔 ( á ) ” 字詞 的語音. 梁淑慧 E-mail: [email protected]. 本單元課程大綱. 第一節 : 台語的聲調複習 第二節 : “仔 ( á ) ” 前再變調的規則掌握 第三節 : “仔 ( á ) ” 的 跨音節子音濁化 現象 結論. 第一節 : 台語的聲調複習 本調 一般變調規則 第二節 第三節 結論. 台語本調表. 台語本調練習 ( 一 ). 台語本調練習 ( 二 ). 聲調的口訣(一). 聲調的口訣(二). 台語變調規則連鎖圖. T詞典調 t變調. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
2
本單元課程大綱•第一節:台語的聲調複習•第二節:“仔 (á)” 前再變調的規則掌握•第三節:“仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象•結論
3
• 第一節: 台語的聲調複習– 本調– 一般變調規則
• 第二節• 第三節• 結論
4
台語本調表平 上 去 入
陰 陰平第一聲a
上第二聲á
陰去第三聲à
陰入第四聲ah
陽 陽平第五聲â
陽去第七聲ä
陽入第八聲ãh
5
台語本調練習 ( 一 )
調名 1 2 3 4 5 6=2 7 8調值 55 53 21 2 13 53 33 5 調值高低例一 to
ngtóng
tòng
tok tông
tóng
töng
tõk
例二 kun
kún kùn kut kûn kún kün kýt
例三 kim kím kìm kip kîm kím k„m k…p
6
台語本調練習 ( 二 )
調名 1 2 3 4 5 6=2 7 8調值 55 53 21 2 13 53 33 5 調值高低例四 si sí sì sih sî sí s„ s…h 例五 un ún ùn ut ûn ún ün ýt例六 teng té
ngtèng
tek têng
téng
tëng
tçk
7
聲調的口訣(一)1 2 3 4 5 6=2 7 8
san té khò. khoah
lâng é ph„
n t…t
8
聲調的口訣(二)
1 2 3 4 5 6=2 7 8
sai hó. pà pih kâu káu chhiün lõk
9
台語變調規則連鎖圖 1 7, 8(-h) 8(-p,-t,-k)
5
2 3, 4(-h) 4(-p,-t,-k)
台南
台北
T詞典調 t變調san-khò.
ph„n-chúi
khò.-toà
té-té
lâng-kheh
chiõh-thâu
khoah-khoah
kut-thâu
t…t-
t…t
10
tin → tin - tin﹝tin > 7- tin﹞ sio → sio-sio﹝sio > 7-sio﹞
1→7
1 7
2 3 一般變調規則(一)
11
n¡g → n¡g-n¡g n¡g﹝ >1-n¡g﹞ té → té-té té﹝ > 1 - té﹞
2→1
1 7
2 3 一般變調規則(二)
12
chhàu →chhàu-
chhàu chhàu﹝ > 2-chhàu﹞
thiàn → thiàn- thiàn thià﹝ n> 2- thiàn﹞
3→2
1 7
2 3 一般變調規則(三)
13
bah → bah-bah bah﹝ > 2 - bah﹞
khoah → khoah-khoah khoah﹝ >2-khoah﹞
4(-h)→2
1 7, 8(-h)
2 3, 4(-h)
一般變調規則(四)
14
sip → sip-sip sip﹝
> 8-sip﹞ chiok → chiok-chiok
﹝chiok > 8-chiok﹞
4(-p,-t,-k) →8
8(-p,-t,-k)
4(-p,-t,-k)
一般變調規則(五)
15
5→7( 台南 ), 3( 台北 )1 7 台南 5
台北2 3
一般變調規則(六)
16
t£g → t£g-t£g t£g﹝ > 7-t£g﹞âng → âng-âng âng﹝ >7-âng﹞
5→7( 台南 )
1 7 台南 5
2 3
17
t£g → t£g-t£g t£g﹝ > 3-t£g﹞âng → âng-âng âng﹝ >3-âng﹞
5→3( 台北 )
1 7 5
台北2
3
18
täng → täng-täng täng﹝ >3-täng﹞
bän → bän-bän ﹝ bän >3-bän﹞
7→3
1 7
2 3 一般變調規則(七)
19
pçh → pçh-pçh pçh﹝ >3-pçh﹞
oãh → oãh- oãh oãh﹝ >3-oãh﹞
8(-h)→3
1 7, 8(-h)
2 3, 4(-h) 一般變調規則(八)
20
kýt → kýt-kýt kýt﹝ >4-kýt﹞ t…t → t…t-t…t ﹝ t…t >4- t…
t﹞
8(-p,-t,-k) →4
8(-p,-t,-k)
4(-p,-t,-k) 一般變調規則(九)
21
台語變調規則連鎖圖 1 7, 8(-h) 8(-p,-t,-k)
5
2 3, 4(-h) 4(-p,-t,-k)
台南
台北
T詞典調 t變調
變調了後的 4 kap 8 差別 khah 大, khah 好分別。
22
• 第一節• 第二節:“仔 (á)” 前再變調的規則掌握• 第三節• 結論
23
“仔” 字是高降調, kap頭前的音節接倚真近。若頭前的音節變調了後是降調抑是低調,就需要 koh 再變做平調, khah 好連接。
“仔 (á)”前再變調規則
調名 1 2 3 4 5 7 8本調調值一般變調
-h
-h
á 前再變調
24
Toh-téng ch…t-ki to-á,ch…t-liãp thô-á, giãh to-á chhiat thô-á,
˜-thang chhiat-tiõh toh-á.
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 一 )
Chhiat Thô-á
25
Ch…t-chiah kâu-á chhöa ch…t-koá kâu-á khì kau-á, ch…t-koá kâu-á poãh lõh-khì kau-á,
ch…t-chiah kâu-á t¡g-khì thçh kau-á lâi kau kâu-á.
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 二 )
Ch…t-chiah Kâu-á
26
- → to-á [to > 7 á] niau-á [niau > 7 á ] ti-á [ti > 7 á ]
“仔” kap 頭前的音節接真倚,所以 kui-ê 詞會變 khah 短。
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 三 )
第 1 聲 + 仔 (á)
27
- →í-á [í > 1 á]
bé-á [bé > 1 á] káu-á [káu > 1 á]
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 四 )
第 2 聲 + 仔 (á)
28
- →
thô-á [thô > 7 á ] iûn-á [iûn > 7 á ]
hî-á [hî > 7 á ] “ 仔 (á)” 前再變調 ( 五 )
第 5 聲 + 仔 (á)
29
Thò .-á chiãh täu-á
Ch…t-chiah thò.-á ài chiãh täu-á.
kiat-kó chhia-tó kè-á, kui-poân täu-á soah lak j…p-
khì i ê h„n-á.“ 仔 (á)” 前再變調 ( 六 )
30
- → → thò.-á [thò. > 1 á ] kè-á [kè > 1 á] kù-á [kù > 1 á]
“仔” 字是高降調,若頭前的音節變調了後 是降調抑是低調,就需要再變做平調, khah 好連接。
第 3 聲 + 仔 (á
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 七 )
31
h„n-á [h„n> 7 á ] chhiü-á [chhiü > 7 á ] biö-á [biö >7 á ]
第 7 聲 + 仔 (á)
- → →
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 八 )
32
thiap-á [thiab > 8 bá] that-á [thal > 8 lá] tek-á [teg> 8 gá]
- → →
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 九 )
第 4 聲 (-p, -t, -k) + 仔(á)
33
toh-á [toh > 1 á ]keh-á [keh > 1 á ]
- → →
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 十 )
第 4 聲 (-h) + 仔 (á)
34
liãp-á [liãb > 4 bá] chhãt-á [chhãl> 4 lá] gçk-á [gçg > 4 gá]
第 8 聲 (-p, -t, -k ) + 仔(á)
- → →
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 十一 )
35
hiõh-á [hiõh > 7 á] chiõh-á [chiõh >7 á]
第 8 聲 (-h) + 仔 (á)
- → →
“ 仔 (á)” 前再變調 ( 十二 )
36
“仔 (á)”前變調規則例字 龜姑 鼓椅 鋸炮 桌竹 糊姨 舅簿 蓆姪 本調 一 二 三 四 五 七 八
一般變調
7 1 2 8 7 3 4非高( 中 )
高 高 高 非高( 中 )
非高( 低 )
非高 平 平 降 降 平 降 降 長 長 長 短 長 長 短
á前變調
1 1 7 7高 高 非高 非高 平 平 平 平 長 短 長 短
請注意“仔”前的聲調攏是平調。
37
一般變調 kap“仔 (á)”前變調的比較 (一 ) 本調 一般變調 仔前變調第三聲 3 2 1 粗布 chho.-pò. 布料 pò.-liäu 布仔 pò.-á 魚刺 hî-chhì 刺探 chhì-thàm 刺仔 chhì-
á
第七聲 7 3 7 開會 khui-hoë 會員 hoë-oân 會仔 hoë-á 紅豆 âng-täu 豆沙 täu-se 豆仔 täu-á
38
一般變調 kap“仔 (á)”前變調的比較 (二 ) 本調 一般變調 仔前變調第四聲 4 2(-h),8 1(-h),8 辦桌 pän-toh 桌布 toh-pò. 桌仔 toh-á 新竹 Sin-tek 竹筍 tek-sún 竹仔 tek-á
第八聲 8 3(-h),4 7(-h),4 西藥 se-iõh 藥房 iõh-pâng 藥仔 iõh-á 兩粒 n¤g-liãp 粒積 liãp-chek 粒仔liãp-á
39
• 第一節• 第二節• 第三節:“仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象• 結論
40
“仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象( 一 )1.“仔 (á)” 前的音節若有 -m 、 -n 、 -ng 鼻音韻尾, á 的發音就變做﹝ má 、 ná 、 ngá﹞ , 但是標音的時,猶是標本音 á。2.“ 仔 (á)” 前的音節若有 -p 、 -t 、 -k 塞音韻尾, á 的發音就變做﹝ bá 、 lá 、 gá﹞ , 但是標音的時,猶是標本音 á。 而且“仔 (á)”會影響頭前音節的韻尾變化, -p 、 -t 、 -k 會變做﹝ -b 、 -l 、 -g﹞ 但是標音的時,猶是標本音 -p 、 -t 、 -k 。
41
3. 以上的現象是因為 “仔” kap頭前的音節接真倚, 音節的分界不清楚, 造成“仔”本身的語音變化, 而且影響頭前音節的韻尾濁化的現象。
“仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象( 一 ) 續
42
~m-á[~mmá]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象 ( 二 )
Goá khì tiàm-á bé chhiám-á , [tiàm > 1 má] [chhiám > 1 má] tú-tiõh goán k„m-á [k„m > 7 má] khì bé chîm-á kap kam-á . [chîm > 7 má] [kam > 7 má]
43
Ch…t-ê gín-á thçh kan-á [gín > 1 ná] [kan > 7 ná] khì ó. sún-á , [sún > 1 ná]
kiat-kó choäin-tiõh äm-kún-á . [äm > 3-kún > 1 ná]
~n-á[~nná]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象( 三 )
44
Ch…t-ê a-kong-á thçh teng-á [a > 7-kong > 7 ngá] [teng > 7
ngá] beh khì tèng thang-á . [thang > 7
ngá]
~ng-á[~ngngá]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象( 四 )
45
Chit-ê ãp-á läi-té [ãb > 4 bá] té chin-chë iönggiap-á
[giab > 8 bá] giap--khì-lâi ê âng-thiap-á 。
[âng > 7-thiab > 8 bá]
~p-á[~bbá]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象( 五 )
46
Ch…t-ê chhiãt-á beh thau-bán kiat-á ,
[chhiãl > 4 lá] [kial > 8 lá] kiat-kó poãh-lõh-khì khut-á . [khul > 8 lá ]
~t-á[~lla]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象 ( 六 )
47
Chit-ê a-tok-á thçh kúi-nä-ê gîn-kak-á
[a > 7-thog > 8 gá] [gîn > 7-kag > 8 gá]
beh khì bé chúi-khok-á
. [chúi > 1-khog > 8 gá]
~k-á[~ggá]
“ 仔 (á)” 的跨音節子音濁化現象 ( 七 )
48
其他跨音節子音濁化的現象 T„ 講話的時,因為速度 khah 緊,常用的單位詞“個” 嘛有跨音節子音隨前濁化的現象。 逐個 tãk-ê [tãg>4 gê] 一個 ch…t-ê
[ch…l>4 lê] 這個 chit-ê [chil>8 lê] 兩個 n¤g-ê [n¤g>3 ngê] 彼個 hit-ê [hil>8 lê] 六個 lãk-ê [lãg>4 gê] 十個 chãp-ê [chãb>4 bê]
49
音節分界的問題• 請注意以下的分別
拭仔chhit-á
vs.
七盒 chhit-ãh
vs.
雞仔 ke-á 雞鴨 ke-ah賊仔
chhãt-á擦盒仔 chhat ãh-á
挾仔giãp-á 挾肉 giãp bah 挾盒仔 giãp
ãh-á
50
• 第一節• 第二節• 第三節• 結論
51
結論 ( 一 ) “仔”頭前的音節有特殊的變調,所以寫羅馬字的時 tiän- tiän 會寫 -˜ tiõh 去, ài 特別注意。 秘訣:先將語詞的逐音節個別唸,就會當寫出正確的羅馬字本調。例: 「炮仔」的「炮」→ 「袋仔」的「袋」→ 「石仔」的「石」→ 「竹仔」的「竹」→ 「粒仔」的「粒」→ 「拭仔」的「拭」→
phàutë
chiõhtek
l…apchhit
52
結論 ( 二 ) 台語一般來講,兩個音節中央的界線真分明,但是“仔”、 “個”等常用
詞kap頭前的音節分界不清楚,是一種例外的現象。 雖然講話的時陣真自然會kä “仔”、 “個”唸做隨前濁化的音,但是寫漢字抑是羅馬字的時一定ài 寫原本的字kap音“仔 (á)”、 “個 (ê)”。 “仔”、 “個”頭前的音節照教過的秘訣個別唸,就會當寫出正確的羅馬字。