ÙÙÙ Ò×ÙØ ราชาศัพท์ท ๓๓๑๐๑ ม. ๖ สมจ ตร ภ เต...

ท ๓๓๑๐๑ ม. ๖ สมจตร ภเตมเกยรต -----------------------------------------------------------------------t.somjit@hotmail.com --------------------------------------------------------------- ๐๘๙ – ๘๘๘- ๑๖๘๗

๑

ราชาศพท ราชาศพท หมายถง ค าทใชใหเหมาะแกโอกาสและฐานะของบคคล ซงม ๕ ระดบ คอ พระราชา พระราชวงศ ภกษ ขาราชการ (ขนนาง ) และสภาพชน (ค าสภาพ )................................

การใชค าราชาศพท

ทมาของค าราชาศพท

๑. รบมาจากภาษาอน สวนใหญมาจากภาษา ภาษาเขมร และบาลสนสกฤต

๒. การสรางค าขนใหม โดย

๒.๑ ประสมค าไทยกบค าไทย เชน

หองเครอง หมายถง ครว

เครองตน ” ชดเครองทรงส าหรบกษตรย รบสง ” พด มาตน ” มาส าหรบพระราชา ทรงเครองใหญ ” ตดผม เทยบเครอง ” ชมของกน ตงเครอง ” ตงของกน ปนเหนง ” เขมขด ไฟหลวง ” ไฟพระราชทาน ๒.๒ ค าไทยประสมกบค าอน เชน

ซบพระพกตร หมายถง ผาเชดหนา บนพระองค ” บนเอว รองพระบาท ” รองเทา สนพระทย ” สนใจ. เสนพระเจา ” เสนผม

พระฉาย ” กระจก พระกลด ” รม คลมพระบรรทม ” ผาหมนอน ทองพระกร ” ก าไลมอ. เฉลย


๒

การใชค าราชาศพท ๒.๓ ค าภาษาอนประสมกบค าภาษาอนดวยกน เชน

พระพกตร หมายถง หนา พระโอสถประจ ” ยาถาย เสดจพระราชด าเนน ” ไป

วธใชค าราชาศพท

๑. การใช “ ทรง” ใชน าหนาค ากรยาสามญ ใหเปนค ากรยาราชาศพท โดย

๑.๑ ใช “ทรง” น าหนากรยาสามญบางค าใหเปนกรยาราชาศพท เชน ทรงเจม ทรงเลน ทรงออกก าลง ทรงวง ทรงใช ทรงวายน า ทรงขบรถ

ทรงฟง ทรงถอ ทรงยนด

๑.๒ ใช “ ทรง “ น าหนาค านามสามญบางค าใหเปนกรยาราชาศพทได เชน ทรงดนตร ( เลนดนตร ) ทรงชาง ( ขชาง ) ทรงรถ ( นงรถ ) ทรงเครอง ( แตงตว ) ทรงบาตร ( ตกบาตร ) ทรงปน ( ยงปน )

๑.๓ ใช “ ทรง ” น าหนานามราชาศพท (Nk) ใหเปนกรยาราชาศพท การใชราชาศพทในลกษณะน มกใชในท านองยกยองใหสงขนตามล าดบชนเจานาย เชน พระVk = Nk–ทรงNk -Vk เจานาย ประชวร ( ปวย ) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระประชวร ( ปวย ) ทรงพระอกษร ( เขยน , อาน ) ทรงพระด าเนน ( เดน ) ทรงพระราชนพนธ ( พระราชาแตงหนงสอ ) ทรงพระนพนธ ( เจานายแตงหนงสอ ) ทรงพระราชด าร ( คด ) ทรงพระสบน ( ฝน ) ???? *** ค านามราชาศพทค าวา “ พระราชทาน” ใชเปนกรยาราชาศพทไดเลย หามเตม “ ทรง ” *** หามใช “ ทรง ” น าหนาค ากรยาราชาศพท ยกเวนค าวา “ ผนวช ” นยมเตม “ ทรง ” น าหนา

เปน “ ทรงผนวช ” ๒. การใช “ พระบรม " ใชเฉพาะพระเจาอยหวเพอใชน าหนาค านามทส าคญ เชน

พระบรมราชนนาถ พระบรมราชานเคราะห พระบรมราชโองการ พระบรมนามาภไธย ( พระปรมาภไธย ) พระบรมราโชวาท ตวอยางการใช *** พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาบรมราชนนาถ ทรงลง พระปรมาภไธย (พระเจาอยหว) และ พระนามาภไธย ( พระราชน )


๓

การใชค าราชาศพท

๓. พระราช “ พระราช” ๓.๑ ใชกบพระเจาแผนดนในค าทมความส าคญนอยกวาค าทใชพระบรม เชน พระบรมมหาราชวง พระราช.วงไกลกงวล (พระต าหนก) พระราชอาคนตกะ . พระราชหตถเลขา พระราชด าร พระราชประสงค พระราชประวต *** บางอยางใช "พระมหา" แทน เชน พระมหากรณาธคณ พระมหา.มงกฏ *** บางอยางใช "พระมหา" แทน เชน พระมหากรณาธคณ พระมหามงกฏ ๓.๒ ใชกบ พระราชน พระยพราช เชน พระราชเสาวนย พระราชโองการ ( พระราชน ) พระราโชวาท

๔. การใช “ พระ ” ใชน าหนานามราชาศพท (ตามล าดบชน) หรอ นามสามญ เพอใหเปนนามราชาศพท มกจะใชกบนามทเปนอวยวะ เครองใช หรอนามสามญทไมมราชาศพท เชน พระหตถ ( มอ ) พระกร ( แขน ) พระพกตร ( หนา ) พระเขนย ( หมอน ) พระฉาย ( กระจก ) พระภษา ( ผานง ) พระส าอาง ( เครองส าอาง ) พระสมด ( สมด ) พระเกาอ ( เกาอ ) *** ใชค านามสามญประสมกบนามราชาศพททมค าวา “ พระ ” ประสมอย จะไดค าราชาศพท ทเปนค าประสม เชน พาน + พระศร = พานพระศร ฉลอง + พระเนตร = ฉลองพระเนตร

๕ . การใช “ หลวง, ตน” ใชประกอบทายนามสามญบางค า เพอเปนนาม ราชาศพท เชน “ ตน ” ชางตน มาตน ประพาสตน เพอนตน เครองตน ..... ( การใช “ ตน ” มกจะใชกบของทเปนการสวนพระองค )

“ หลวง ” เรอนหลวง ลกหลวง หลานหลวง เรอหลวง สวนหลวง.....

*** ค าทม "หลวง" ประกอบแลวแปลวา “ ใหญ ” ไมใชค าราชาศพท เชน เขาหลวง ทะเลหลวง ปาหลวง เขาหลวง เมยหลวง ทางหลวง ในหลวง ……………………………………….………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

*** ค าราชาศพทสามารถบอกลกษณะยอยโดยใชค าประกอบ เชน ปลายพระบาท ฝาพระบาท ขอพระบาท หลงพระบาท ปลายพระนาสก ตนพระพาหา ฝาพระหตถ ฯลฯ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*** ค านามราชาศพททใช “ พระ ” ประกอบ ใชตงแตเจานายชนพระองคเจาขนไป ถา หมอมเจา ใชเพยงนามราชาศพท ไมตองม “พระ” น าหนา เชน หตถ เศยร เนตร องค นาสก กร บาท หตถ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….


๔

ก า ร ใ ช ค า ร า ช า ศ พ ท

*** พระเจาอยหวเสดจมประชาชนไปรอรบเสดจใชวา “ เฝา ฯ รบเสดจ ” หรอ “ รบเสดจ ” ไมใช “ ถวายการตอนรบ ” ซงเปนส านวนภาษาตางประเทศ

*** ใชค าวา “ มความจงรกภกด ” หรอ “ แสดงความจงรกภกด ” ไมใช… “ ถวายความจงรกภกด ”

*** แขกของพระเจาอยหว ไมวาจะเปนคนระดบใดใชวา “ พระราชอาคนตกะ ”

*** ถาพระเจาอยหว เปนแขกของสามญชน เชน ประธานาธบดหรอนายกรฐมนตรและคนทว ๆ ไปทไมใชพระเจาแผนดนดวยกนใชวา “ อาคนตกะ ” เชน - พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปนพระราชอาคนตกะ ของ จกรพรรดญปน

( จกรพรรด คอ พระเจาแผนดน ) - พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงเปนอาคนตกะ ของ ประธานาธบดอเมรกา

- นายกรฐมนตรแหงสาธารณรฐประชาชนจน เปนพระราชอาคนตกะ ของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

*** หามใชทรงน าหนาค าวา “ม เปน” ทประกอบค าราชาศพท (น าหนาค าราชาศพท) *** การถวายของตอพระเจาอยหว

- ของทหยบยกไมไดใชวา “ นอมเกลา ฯ ” อานวา " นอมเกลานอมกระหมอม "

- ของทหยบยกไดใชวา “ ทลเกลา ฯ ” อานวา “ ทลเกลาทลกระหมอม ”

ราษฎร นอมเกลา ฯ ถวายทดน พรอมทง ทลเกลา ฯ โฉนดทดน

อาน “ ราษฎร นอมเกลานอมกระหมอม ถวายทดน พรอมทง ทลเกลาทลกระหมอม ถวายโฉนดทดน

k เปน พระราช อาคนตกะ ของ k

k ทรงเปน ------ อาคนตกะ ของ คน (สามญ)

คน เปน พระราช พระราชอาคนตกะ ของ k

คน เปน ----- อาคนตกะ ของ คน


๕

หมวดรางกาย ๑. เสนผม เสนพระเจา......( ใชเฉพาะพระเจาแผนดนเทานน )

พระเกศา พระเกศ พระศก ๒. ไรผม ไรพระเกศา

ผมมวย พระจฑามาศ ผมเปย พระเวณ

๓. จก พระโมล , พระเมาล ๔. หว พระเจา ( พระเจาแผนดน ) , พระเศยร ( เจานาย ) ๕. หนาผาก พระนลาฏ ๖. คว พระขนง ๗. ขนระหวางคว พระอณาโลม ๘. ตา พระเนตร พระจกษ ( นยนตา ) พระนยนา ๙. ห ใบห พระกรรณ ๑๐. ชองห พระโสต ชองพระกรรณ

๑๑. จมก พระนาสา พระนาสก ๑๒. รจมก ชองพระนาสก ๑๓. แกม พระปราง

กระพงแกม พระกโบล, พระก าโบล ๑๔. หนา พระพกตร,

ขมบ พระกรรเจยก ๑๕. ปาก พระโอษฐ ๑๖. ฟน พระทนต ๑๗. เขยว พระทาฐะ , พระทาฒะ ๑๘. ลน พระชวหา ๑๙. ลนไก มลพระชวหา ตนพระชวหา ๒๐. คาง พระหน ๒๑. ขากรรไกร ตนพระหน ๒๒. หนวด พระมสส ๒๓. เครา พระทาฒกะ


๖

/ หมวดรางกาย / ๒๔. คอ พระศอ พระกณฐ ๒๕. ไหปลารา พระรากขวญ ๒๖. บา ไหล พระองสา ๒๗. จะงอยบา พระองสกฏ.... ๒๘. ตนแขน พระพาหา ( ตงแตไหล ถง ศอก ) พระหน ๒๙. แขน พระกร ( ตงแตขอศอก ถง ขอมอ ) ๓๐. ขอศอก ขอพระศอก ๓๑. ศอก พระกรรบระ พระกปประ, พระกโประ, ขอพระพาหา ๓๒. มอ พระหตถ

ก าหมด , ก ามอ พระมฐ ๓๓. ขอมอ ขอพระหตถ ๓๔. นวมอ นวพระหตถ , พระองคล ๓๕. ฝามอ ฝาพระหตถ ๓๖. นวหวแมมอ ( นวโปง ) พระองคฐ ๓๗. นวช พระดรรชน ๓๘.นวกลาง พระมชฌมา ๓๙. นวนาง พระอนามกา ๔๐. นวกอย พระกนษฐา ๔๑. เลบ พระนขา ๔๒. อก พระอระ , พระทรวง ๔๓. นม พระถน , พระเตา ( ดมรวมพระเตา ) ๔๔. ทอง พระอทร ( รวมสายโลหต ) ๔๕. ทอง สะดอ พระนาภ ๔๖. รกแร พระกจฉะ ๔๗. สะเอว บนพระองค ๔๘. บนเอว พระกฤษฎ ๔๙. สขาง พระปรศว ๕๐. หลง พระขนอง , พระปฤษฎางค

/ ๕๑. สะโพก.../

เฉลย


๗

/ หมวดรางกาย / ๕๑. สะโพก พระโสณ ๕๒. กน, ทนงทบ พระทนง ๕๓. ตนขา, โคนขา พระอร ๕๔. ขา, ตก พระเพลา ๕๕. เขา พระชาน

๕๖. แขง พระชงฆ ๕๗. นอง หลงพระชงฆ ๕๘. ตาตม พระโคปผกะ ๕๙. เทา พระบาท ๖๐. นวเทา นวพระบาท ๖๑. สนเทา พระปราษณ ๖๒. ผวกาย พระฉว ๖๓. ผวหนา พระราศ

๖๔. หนง พระตจะ, หนงตา = พระตจะเนตร , หนงพระเนตร ๖๕. สว พระอสา ๖๖. ขน พระโลมา , ขนตา = พระโลมาจกษ ๖๗. ไฝ พระปฬกะ ๖๘. ขนในทลบ พระโลมะชาต ๖๙. เนอ พระมงสา ๗๐. หวใจ พระหทย ๗๑. จตใจ พระกมล ๗๒. ปอด พระปปผาสะ ๗๓. ตบ พระยกนะ ( โบราณวา ไต ) ๗๔. ไต พระวกกะ ( โบราณวา มาม ) ๗๕. มาม พระปหกะ ๗๖. ไสใหญ พระอนตะ ๗๗. ไสเลก พระอนตคณ / ๗๘. เสนเอน.../


๘

/ หมวดรางกาย / ๗๘. เสนเอน พระนหาร ๗๙. พงผด พระกโลมกะ ๘๐. กระดก พระอฐ ๘๑. เถากระดก พระองคาร ๘๒. อวยวะลบของชาย พระคยหฐาน , พระคยหประเทศ ๘๓. อวยวะลบของหญง พระโยน ๘๔. น าตา พระอสส น าพระเนตร , ( ทอน าตา = พระอสสธารา ) ๘๕. น าเหลอง, น าหนอง พระบพโพ. ๘๖. น าด พระปตตะ ๘๗. น ามก มลพระนาสก ๘๘. น าลาย พระเขฬะ ๘๙. เสมหะ พระเสมหะ. ๙๐. ชพจร พระชพจร ๙๑. ลมหายใจเขา พระอสสาหะ ๙๒. ลมหายใจออก พระปสสาสะ ๙๓. เหงอ พระเสโท

๙๔. ไคล พระเมโท ๙๕. เลอด พระโลหต

๙๖. เลอดประจ าเดอน พระอหลบ

๙๗. ทอง ( ตงครรภ ) พระครรภ

๙๘. รก พระสกน

๙๙. น าในไขขอ พระสลกา ๑๐๐. มนในสมอง พระมตถลงค

๑๐๑. สวนตาง ๆ ของรางกาย พระองคาพยพ ๑๐๒. เงา พระฉายา ๑๐๓. ฝ พระยอด ๑๐๔. อจจาระ พระบงคนหนก ๑๐๕. ปสสาวะ พระบงคนเบา

เฉลย


๙

๑. หมวก พระมาลา ๒. เสอ ฉลองพระองค ( พระราชา ), เสอทรง ( เจานาย ) ๓. ผานง พระภษา ( พระราชา ) ผาทรง ( เจานาย ๔. กางเกง พระสนบเพลา ( กางเกงในกใช ) ๕. เขมขด รดพระองค , พระปนเหนง = เขมขดมหว. ๖. แวนตา ฉลองพระเนตร. ๗. ถงมอ ถงพระหตถ ๘. ถงเทา ถงพระบาท ๙. รองเทา ฉลองพระบาท ( พระราชา ) , รองพระบาท ( เจานาย ). ๑๐. รม พระกลด ๑๑. ปน พระจฑามณ ๑๒. ผาโพก พระเวฐนะ ๑๓. สรอยคอ พระเกยร ๑๔. ตมห พระกณฑล ๑๕. แหวน พระธ ามรงค ๑๖. ก าไรมอ ทองพระกร, ก าไลตนแขน = พาหรด. ๑๗. ก าไรเทา ทองพระบาท ๑๘. หว พระสาง ๑๙. กระจกสอง พระฉาย ๒๐. เครองหอม พระสคนธ ๒๑. ผาสไบ ผาทรงสะพก. ๒๒. ผาหมนอน คลมพระบรรทม , ผาหม = ผาคลมพระองค ๒๓. ผาเชดตว ผาซบพระองค ๒๔ ผาเชดหนา ผาซบพระพกตร ๒๕. ผาอาบน า พระภษาชบสรง ( พระราชา ) ผาชบสรง, ผาสรง ( เจานาย ) ๒๖. ผาสาน ( ผาขนสตว ) พระกมพล ๒๗. ผาสานแดง พระรตนกมพล ( ผาขนสตวสแดง ) ๒๘. ผาไหม, ผาแพร พระโกไสยพสตร,

ผาฝาย, ผาใบมะเดอ พระกปปาสกพสตร(ผาฝาย), (ผาใยมะเดอ)พระอทมพรพสตร


๑๐

/ หมวดเครองใช /

๒๙. พานหมาก พานพระศร ( พระราชา ) พานหมากเสวย ( ราชวงศ )

๓๐. ถาดน าชา ถาดพระสธารส ๓๑. หมอน า พระเตา , พระตะพาบ , ( หมอน าดนเผา = พระภงคาร ) ๓๒. หมอกรวดน า พระเตาทกษโณทก ๓๓. คนโทน า พระสวรรณภงคาร ๓๔. กระโถนใหญ พระสพรรณราช ๓๕. กระโถนเลก พระสพรรณศร ๓๖. กระโถน ( เจานาย ) บวนพระโอษฐ ๓๗. ทส าหรบนง พระราชอาสน ๓๘. เตยง พระบรรจถรณ, พระราชบรรจถรณ ( พระราชา ) ๓๙. เตยงนอน พระแทนบรรทม ๔๐. มง , มาน พระวสตร ๔๑. ทนอน พระยภ ( ทนง, ฟก, นวม ) ๔๒. หมอนหนน พระเขนย ๔๓. หมอนอง พระขนน , พระเขนยอง ๔๔. แทน พระแทน ๔๕. เกาอ พระเกาอ ๔๖. ประต พระทวาร ๔๗. หนาตาง พระบญชร , บานหนาตาง = พระแกล ๔๘. ไมเกาหลง ฉลองได, นารายณหตถ

๔๙. ไมเทา ธารพระกร ๕๐. มดโกน พระแสงกรรบด ๕๑. กรรไตร , กรรไกร พระแสงปนาด ๕๒. พด พระพชน ๕๓. ผาปลาด , พรมปลาด ลาดพระบาท, พระสจหน ๕๔. พาหนะ พระพาหนะ ๕๕. รถ รถพระทนง, รถยนตหลวง...... ๕๖. เรอ เรอพระทนง , เรอตน, เรอหลวง....... ๕๗. เครองบน เครองบนพระทนง


๑๑

๕๘. อาวธ พระแสง ๕๙. แหนบ พระแสงกสสะ....... ๖๐. ตรา พระราชลญจกร ( พระราชา ) พระตรา( เจานาย และตราเครองราชฯ) ๖๑. เปล พระอ..... ๖๒. กรอบหนา, มงกฎ พระอณหส , พระอษณย.......... ๖๓. จอนห, ดอกไมทดห พระกรรเจยก....... ๖๔. กระเปาถอ กระเปาทรงถอ...... ๖๕. ถวยชาม พระสภรรณภาชน ..... ๖๖. ชอน ฉลองพระหตถ ..... ๖๗. สอม ฉลองพระหตถสอม , ตะเกยบ = ฉลองพระหตถตะเกยบ ๖๘. เรอน พระมหามณเฑยร, พระต าหนก ( พระราชา ) ต าหนก (พระราชวงศ) ๖๙. บาน พระบรมมหาราชวง ( พระราชา) พระราชวง, วง ( พระราชวงศ) ๗๐. อาคาร พระทนง ๗๑. ทพกชวคราว พลบพลา ๗๒. หองพกผอน หองพระส าราญ ๗๓. หองสขา หองลงพระบงคนหนก ๗๔. กระเปาหมาก, บหร พระลวม ๗๕. เครองประดบเกยรตยศ พระอภรม เครองสง ๑. ขาว , เครองกน พระกระยาหาร , พระกระยาเสวย ๒. ของเสวย เครอง ๓. ของคาว เครองคาว , เครองตนคาว ๔. ของหวาน เครองหวาน, เครองตนหวาน ๕. ของวาง เครองวาง..... ๖. น าดม พระสธารส ..... ๗. น าชา พระสธารสชา ...... ๘. ยารกษาโรค พระโอสถ... ๙. บหร , ยาเสน พระโอสถมวน , พระโอสถเสน..... ๑๐. ยาถาย พระโอสถประจ...... ๑๑. เหลา น าจณฑ ๑๒. หมาก , หมากพล พระสลา , พระศร

เฉลย

เครองกน


๑๒

๑. ป ทวด , ตาทวด พระปยกา...... ๒. ยาทวด , ยายทวด พระปยยกา ๓. ป , ตา พระอยกา...... ๔. ยา , ยาย พระอยยกา...... ๕. ลง , อาชาย ( ทางพอ ) พระปตลา ... ๖. ลง , นาชาย ( ทางแม ) พระมาตลา..... ๗. ปา , อาหญง ( ทางพอ ) พระปตฉา ๘. ปา , นาสาว ( ทางแม ) พระมาตฉา....... ๙. พอ พระบดา , พระชนก ..... ๑๐. แม พระมารดา , พระชนน..... ๑๑. ลกชาย พระโอรส ...... ๑๒. ลกหญง พระธดา..... ๑๓. หลาน พระนดดา .... ๑๔. เหลน พระปนดดา.... ๑๕. พชาย พระเชษฐา ...... ๑๖. พสาว พระภคน.... ๑๗. นองชาย พระภาดา ..... ๑๘. นองสาว พระกนษฐา..... ๑๙. พอตา , พอผว พระสสสระ.... ๒๐. แมยาย , แมผว พระสสส..... ๒๑. สาม พระภสดา , พระสาม..... ๒๒. ภรรยา พระมเหส , พระชายา..... ๒๓. ลกเขย พระชามาดา...... ๒๔. ลกสะใภ พระสนสา....... ๒๕. ลกเลยง พระวมาดา.... ๒๖ . ลกหญง พระเจาลกเธอ..... ๒๗. ลกชาย พระเจาลกยาเธอ..... ๒๘. หลานชายหญง พระเจาหลานเธอ *** ญาตผใหญ พระบรมวงศเธอ


๑๓

๑. กนรม อยงานพระกลด , ถวายพระกลด....... ๒. กน เสวย ..... ๓. กลบ เสดจนวต..... ๔. เกด ทรงพระราชสมภพ ( พระราชา, พระราชน , พระชนน ,

พระบรมโสรสาธราช , พระบรมราชกมาร..... สมภพ , ประสต ( เจานาย )

๕. โกนผม ปลงเสนพระเจา (พระราชา ) ๖. โกรธ ทรงพระพโรธ ( พระราชา ) , กรว ( เจานาย )..... ๗. ขอ ขอพระราชทาน ( พระราชา, พระราชน, เจานายชนสง ) .......

ขอประทาน ( เจานาย ) ๘. ขอโทษ ไมควรจะกราบบงคมทลพระกรณา ... ( พระราชา )

ไมควรจะกราบบงคมทล... ( เจานายชนสง ) ไมควรจะกราบทล....( เจานาย ) ไมควรจะกราบเรยน...( ขนนางชนสง ) ขอประทานอภย, ขอประทานโทษ....( ขนนาง, ภกษสามเณร ) ขออภย , ขอโทษ......( บคคลทวไป ) ๙. ขอให , มอบให ( ของหยบยกได )ขอพระราชทานทลเกลา ฯ ถวาย...( พระราชา, พระราชน ) ( ของหยบยกไมได ) ขอพระราชทานนอมเกลา ฯ ถวาย..( พระราชา, พระราชน ) ขอประทานถวาย.....( เจานาย, พระสงฆราช ) ขอถวาย.....( ภกษสามเณร )

๑๐. ขชาง ทรงชาง........ ๑๑. ขมา ทรงมา....... ๑๒. ขเรอ ทรงเรอ....... ๑๓. จดหมาย พระราชหตถเลขา ( พระราชา ) ลายพระหตถ.......... ๑๔. คด ทรงพระราชด าร ( พระราชา ) ทรงพระด าร ( พระราชวงศ ).... ๑๕. คดถง มพระราชหฤทยระลกถง ( พระราชา ) ทรงระลกถง ( เจานาย ) ๑๖. ค านบ ถวายค านบ.... ๑๗. คางคน ประทบแรม


๑๔

๑๘. จาม ทรงจาม , ทรงพระปนาสะ....... ๑๙. จบ จมพต...... ๒๐. เจบปวย ทรงพระประชวร ( พระราชา,พระราชวงศชนสง ) ประชวร ( เจานาย ) ๒๑. แจก , ให พระราชทานแจก - ให ( พระราชา ) ประทาน ( เจานาย )..... ๒๒. ฉลอง สมโภช...... ๒๓. ฉลองพระเศวตฉตร พระราชพธฉตรมงคล...... ๒๔. ชอบ ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ...( พระราชา )

โปรดเกลา ฯ .....( เจานายชนสง ) โปรด ..( เจานายชนรอง ) ๒๕. ชมของกน เทยบเครอง...... ๒๖. ดม , กน เสวย......... ๒๗. เดน ทรงพระราชด าเนน ( พระราชา ) ทรงด าเนน ( เจานาย ) ........ ๒๘. ดใจ ทรงพระโสมนส..... ๒๙. ด ทอดพระเนตร...... ๓๐. ตงของกน ตงเครอง...... ๓๑. ตดจก โสกนต ( ใชกบพระองคเจาขนไป ) เกศากนต ( ใชกบหมอมเจา )..... ๓๒. ตดผม ทรงเครองใหญ, จ าเรญพระเจา ( พระราชา )

ทรงเครอง , จ าเรญพระเกศา (เจานาย ) .... ๓๓. ตดสน ทรงพระราชวนจฉย ( พระราชา ) ทรงวนจฉย ( เจานาย )..... ๓๔. แตงตว ทรงเครอง ( พระราชา ) แตงพระองค ( เจานาย )...... ๓๕. แตงหนงสอ ทรงพระราชนพนธ ( พระราชา ) ,

ทรงพระนพนธ ( เจานายชนสง ) ทรงนพนธ, ทรงเรยบเรยง ,

ทรงแตง ( เจานาย )..... ๓๖. ตกบาตร ทรงบาตร .... ๓๗ ตงครรภ ทรงพระครรภ ....... ๓๘. ตอนรบ เฝา ฯ รบเสดจ, รบเสดจ .... ๓๙. ถาม ทรงมพระราชปจฉา..... ๔๐. ถายปสสาวะ ทรงพระบงคนเบา


๑๕

๔๑. ถายอจจาระ ทรงพระบงคนหนก ๔๒. ถายรป ทรงฉาย ๔๓. ทกทาย มพระราชปฏสนถาร

๔๔. ทาเครองหอม ทรงพระสคนธ ( พระราชา ) ทรงพระส าอาง ( เจานายชนสง.... ๔๕. ท าบญ ทรงบ าเพญพระราชกศล( พระราชา ) ทรงบ าเพญกศล ( เจานาย ) ๔๖. ท าให รบพระราชทาน..(ท า)..ฉลองพระเดชพระคณ...

๔๗. นวด อยงานนวด ..... ๔๘. นอน เขาทพระบรรทม ( พระราชา ) ..... ๔๙. นอนเลน บรรทมพกผอนพระอรยาบท..... ๕๐. นง ประทบ .... ๕๑. บวช ทรงผนวช , ผนวช ..... ๕๒. บวม โศยะ, โศถะ..... ๕๓. บงสกล สดบปกรณ .... ๕๔. ปวย ทรงพระประชวร ( พระราชา ) , ..... ประชวร ( เจานาย ) ๕๕. ปวยเปนลม ประชวรพระวาโย ..... ๕๖. ปวยเปนหวด ประชวรพระโรคหวด ..... ๕๗. ปวยเปนโรคไตพการ ประชวรพระโรควกกะพการ ..... ๕๘. ปตยนด ทรงพระโสมนส ...... ๕๙. ปทนอน ลาดพระท ....... ๖๐. ไป เสดจพระราชด าเนน ( พระราชา ), เสดจพระด าเนน ( เจานายชนสง) ๖๑. ไปเทยว เสดจประพาส ..... ๖๒. ไปพกผอน เสดจแปรพระราชฐาน ..... ๖๓. เปนฝ ประชวรพระยอด ..... ๖๔. ผอม ซบพระองค ..... ๖๕. ฝน ทรงพระสบน ..... ๖๖. พบ เฝาทลละอองธลพระบาท..... ๖๗. พด ตรส , ด ารส /๖๘. ฟง... /


๑๖

๖๘. ฟง ทรงฟง ๖๙. ฟงเทศน ทรงธรรม , ทรงสดบพระธรรมเทศนา ..... ๗๐. ฟอนร า ทรงพระลาสนะ ( ลา-สะ-นะ ) ๗๑. มอบตว ถวายตว ..... ๗๒. ยม แยมพระโอษฐ ..... ๗๓. ยน ประทบยน, ทรงยน ..... ๗๔. รองไห ทรงพระกนแสง...( พระราชา, ราชน, เจานายชนสง )

ทรงกนแสง....( เจานาย ) ๗๕. รบ ทรงรบ ...... ๗๖. รบศล ทรงศล .... ๗๗. รก ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ..... ( พระราชา )

โปรดเกลา ฯ ..... ( เจานายชนสง ) โปรด ... ( เจานาย )

๗๘. เรอ ทรงพระอเทกะ , ทรงเรอ .... ๗๙. เรยกหา รบสงใหหา ..... ๘๐. เรยน ทรงศกษา , ทรงเลาเรยน ..... ๘๑. ลงโทษ ลงพระราชอาญา..... ๘๒. ลงลายมอชอ ทรงลงพระปรมาภไธย ....( พระราชา )

ทรงลงพระนามาภไธย....( พระบรมราชน ) ทรงลงพระนาม....( พระราชวงศ )

๘๓. ลา กราบถวายบงคมลา( พระราชา, พระบรมราชน, เจานายชนสง ) ทลลา ( เจานาย ) กราบลา ( ขาราชการ, พระสงฆ )

๘๔. ลางมอ ช าระพระหตถ ..... ๘๕. ลางเทา ช าระพระบาท ..... ๘๖. ลางหนา สรงพระพกตร ..... ๘๗. สบายใจ ทรงพระส าราญพระราชหฤทย ๘๘. สบายกายสบายใจ ทรงพระส าราญ / ๘๙. สลบ... /


๑๗

๘๙. สลบ วสญญภาพ .... ๙๐.สบบหร ทรงพระโอสถ ( มวน, เสน )...... ๙๑. สงสอน พระราชทานพระบรมราโชวาท...... ๙๒. หวเราะ ทรงพระสรวล..... ๙๓. เหน ทอดพระเนตร ..... ๙๔. ไหว ใหสมภาษณ ..... ๙๕. ใหสมภาษณ พระราชทานสมภาษณ ..... ๙๖. อยากได ตองพระราชประสงค ( พระราชา ).....

ตองพระประสงค ( เจานาย ) ตองประสงค ( ขนนางขาราชการ )

ตองการ, ปรารถนา ( บคคลทวไป ) ๙๗. อวยพรใหพระเจาแผนดน ถวายพระพรชยมงคล , ( พระราชา ) ๙๘. อานหนงสอ ทรงพระอกษร...... ๙๙. อาบน า สรง , สรงน า ..... ๑๐๐. อย ประทบ ..... ๑๐๑. ไอ ทรงพระกรรสะ, ทรงพระกาสะ .... ๑๐๒. อปถมภ พระบรมราชปถมภ ( พระราชา )

พระบรมชาชนปถมภ ( พระราชน ) พระราชปถมภ ( พระบรมโอรสา ฯ พระบรมราชกมาร ) ทรงอปถมภ ( ราชวงศทวไป )

๑๐๓. อนเคราะห พระบรมราชานเคราะห ( พระราชา, พระราชน, พระราชชนน ) พระราชานเคราะห ( พระบรมโอรสา ฯ พระบรมราชกมาร ) พระอนเคราะห ( ราชวงศทวไป )

๑๐๔. อวน ทรงพระเจรญ

๑๐๕. อาราธนาศล ทรงศล / การใชค าทแสดงกรยา... /


๑๘

ทรงพระราชสมภพ ..( พระราชา ) ประสต....( เจานาย )

๑ สวรรคต..... ( พระราชา , พระราชน,พระบรมโอรสาธราช, พระบรมราชกมาร ) ๒. ทวงคต...( พระยพราช, เจาฟาทไมไดเฉลมพระยศเปนพเศษ, พระสงฆราชเจา) ๓. สนพระชนม ....( พระองคเจา, เจาฟา, พระสงฆราช ) ๔. สนชพตกษย ....( หมอมเจา ) ๕. ถงแกพราลย..... ( เจาประเทศราช, สมเดจเจาพระยา ) ๖. ถงแกอสญกรรม... (เจาพระยา, ประธานองคมนตร, นายกรฐมนตร, รฐมนตร) ๗. ถงแกอนจกรรม ..(พระยา, เครองราชชนปฐมมาลามงกฏไทยหรอทตยจอมเกลา)

๘. ถงแกมรณภาพ ... ( ภกษ, สามเณร ) ๙. ถงแกกรรม..... ( ม.ร.ว. , ม.ล. , สภาพชน )

๑๐. ลม ( สตวใหญ ) ๑. ทรงทราบฝาละอองธลพระบาท.... ( พระราชา , พระราชน, พระบรมโอรสาธราช,

พระบรมราชกมาร ) ๒. ทราบฝาละอองพระบาท....( พระราชน, พระยพราช, พระราชวงศ) ๓. ทราบฝาพระบาท...(เจาฟา,พระเจาบรมวงศเธอพระองคเจา,พระสงฆราชเจา) ๔. ทราบพระบาท ....( พระองคเจา ) ๕. ทรงทราบ....( พระสงฆราช, หมอมเจา )

๑. มพระบรมราชโองการเหนอเกลาเหนอกระหมอม, .....( พระราชา ) มพระบรมราชโองการด ารสเหนอเกลา ฯ สง ( พระราชา ) ๒. มพระราชเสาวนยเหนอเกลา ฯ สง ......( พระราชน ) ๓. มพระบณฑร... ( ระบรมโอรสาธราช )

๔. มพระบญชาสง .... ( เจานายชนสง ) ๕. มรบสง .... ( เจานาย ) ๖. มบญชา...... ( ขนนางชนสง ) ๗. มค าสง ....( ขนนางชนรองลงมา )

ตาย

ร

เกด

มค ำส ง


๑๙

คนทวไปใชกบ.... ๑. กราบบงคมทลพระกรณา....( พระราชา )

๒. กราบบงคมทล.... ( พระบรมราชน ยพราช พระบรมราชกมาร พระสงฆราชเจา ๓. กราบทล .... ( เจานายตงแตพระองคเจาขนไป ) ๔. ทล... ( หมอมเจา )

๕. กราบเรยน ( ขนนางหรอขาราชการชนสง ) ๖. เรยน..... ( ขนนาง บคคลทวไป ) พระสงฆใชกบ... ๗. ถวายพระพร ( พระราชา และเจานาย) ๘. เจรญพร ( ขนนาง, บคคลทวไป )

บคคลทวไปใชกบ…

๑. ขอพระราชทานพระบรมราชานญาต...( พระราชา ) ๒. ขอพระราชทานพระอนญาต..... ( พระบรมราชน ยพราช

พระบรมราชกมาร พระสงฆราช ) ๓. ขอประทานพระอนญาต.... ( เจานาย พระสงฆราช ) ๔. ขอประทานอนญาต.... ( ขนนางชนสง พระราชาคณะ )

บคคลทวไปใชกบ… ๑. รสก....พระมหากรณาธคณเปนลนเกลา ฯ ( พระราชา พระราชน

พระบรมราชชนน พระบรมโอรสาธราช พระบรมราชกมาร ) ๒. รสก... พระเดชพระคณเปนลนเกลา ฯ ... ( เจานายชนสง ) ๓. รสกขอบพระทย, ขอบพระทย.... ( เจานายชนรอง ) ๔. รสกขอบพระคณ .... ( ขนนางชนสงหรอขาราชการ ) ๕. ขอบพระคณ... ( สภาพชนทเปนผใหญทยกยองนบถอ ) ๖. ขอบคณ..... ( บคคลทวไป )

๗. ขอบใจ...... ( บคคลทต ากวา ) *** ถาพระเจาอยหว “ ขอบใจ ” สามญชน ใชวา “ ทรงขอบใจ ” *** ถาพระเจาอยหว “ ขอบใจ ” ราชวงศ ใชวา “ ทรงขอบพระทย ”

ÙÙÙ Ò×ÙØ ราชาศัพท์ท ๓๓๑๐๑ ม. ๖ สมจ ตร ภ เต...

Documents