Γλυπτική

Τρισδιάστατη μορφή, με ιδιαίτερη θέση στο χώρο δεν αποβλέπει όπως η αρχιτεκτονική στην οργάνωση του ανθρώπινου χώρου, αλλά να ανοίξει ένα διάλογο με τον άνθρωπο και τον κόσμο. Η αρχιτεκτονική έχει για αφετηρία τη γεωμετρία η γλυπτική, ιδιαίτερα στο παρελθόν αλλά και σήμερα είχε ως αφετηρία το οργανικό και πιο συγκεκριμένα ανθρώπινο σώμα. Για τη γλυπτική κανόνας είναι η ανθρώπινη μορφή, για την αρχιτεκτονική η αφηρημένη γραμμή. Το τρισδιάστατο της γλυπτικής επιβάλλεται με τη σωματικότητα, την κατοχή του χώρου και το υλικό. Το γλυπτό σαν πραγματική παρουσία στο χώρο υποχρεώνει το θεατή να συνειδητοποιήσει τη θέση του, τη σωματικότητά του την ίδια του την παρουσία στη ζωή. Η γλυπτική έχει στενές σχέσεις και με τη ζωγραφική αφού συνδέονται με την τέχνη του σχεδίου. Βέβαια οι διαφορές τους είναι πιο σημαντικές

Διαφορές ομοιότητες κοινός τόπος ζωγραφικής αρχιτεκτονικής γλυπτικής σ126-7

Η σημασία του υλικού στην έκφραση, την τεχνοτροπία και τη φόρμα που θέλει να δώσει η κάθε εποχή.

Πωρόλιθος, ασβεστόλιθος (αρχαϊκή), μάρμαρο (Ελλάδα) Πέτρα, Μέταλλο, Μάρμαρο, Αλάβαστρο (Μανιερισμός), πολύτιμα υλικά μπαρόκ, ροκοκό, κλασικισμός απολυταρχίας-διαφωτισμού

Λιθοπλαστική = Εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι, σωματικότητα, βαρύτητα, κλειστή μορφή, μνημειακότητα . Γίνεται η εκφραστική δυνατότητα που διευρύνει τη φωνή της αρχιτεκτονικής και επειδή έχει αντοχή ένας διάλογος με το χρόνο. Ειδικά με το μάρμαρο παιχνίδια με το φως

Ξυλογλυπτική = Εσωτερικοί χώροι αρχαία χρόνια και Μεσαίωνας

Μεταλλοπλαστική, χύτευση, κλπ = είναι δυνατή η απόδοση κινήσεων, στάσεων, στροφών του σώματος, αντιθέσεις αξόνων που δεν είναι δυνατά στην λιθογλυπτική.

Διάφορα άλλα υλικά

Περίοπτο = Η πιο καθοριστική και ολοκληρωμένη μορφή της γλυπτικής,- το γλυπτό μιλάει με όλο του το σώμα και ο θεατής πρέπει να γυρίσει όλες τις πλευρές του για να έχει ολοκληρωμένη εικόνα.

Ολόγλυφο= δουλεμένο όπως το περίοπτο απ’ όλες τις πλευρές αλλά είναι έτσι δοσμένο ώστε να απευθύνεται σε μια μόνο πλευρά του θεατή. Μετωπικό, τρία τέταρτα, από πλάγια, ή από πίσω εκφράζεται περισσότερο με τα επίπεδα μιας ή δύο πλευρών και όχι με όλους του όγκους και τους άξονές του. Δουλεμένο από όλες τις πλευρές προσανατολίζεται στην κύρια του όψη και για το λόγο αυτό η θέση του είναι σε κόγχες , σε γωνίες, συνδεοντάς το σε ένα αρχιτεκτονικό σύνολο. Το ολόγλυφο δίνει περιεχόμενο στο χώρο, το περίοπτο εντάσσεται στον χώρο και ολοκληρώνει τις λειτουργίες του.

Στάση όρθια (ρώμη, δύναμη) καθιστή (περισυλλογή, στοχασμός, σκέψη, αφοσίωση) ξαπλωμένη (συγκέντρωση, εσωτερικότητα, αυτάρκεια, αρμονία)

Οπτικά και απτικά στοιχεία

Σημασία της βάσης του αγάλματος (κυκλική, τετράγωνη, ορθογώνια)

Ρωμανική γλυπτική = αυστηρά θρησκευτική δεμένη με το ναό. εκφράζεται με το ανάγλυφο, τη μεγάλη σύνθεση, τις συμβολικές μορφές τα παραπληρωματικά στοιχεία. Μετωπικότητα, ιεραρχία στο περιεχόμενο

Γοτθική = στενή σύνδεση με την αρχιτεκτονική. Έντονη καθετότητα, τονισμός του ύψους, απόλυτη υποταγή στις ανάγκες της αρχιτεκτονικής , αποπνευμάτωση των μορφών, επιμήκυνση των μορφών, γραμμικότητα των πτυχώσεων, ιερατική στάση, ο διάκοσμος εκτίνεται και καταλαμβάνει όλο το ναό. Τεράστιο έργο με 3.000 γλυπτά και πάνω στον κάθε ναό. Όσο προχωράμε στον ώριμο Μεσαίωνα περιορίζεται η μετωπικότητα, η επιμήκυνση και οι μορφές εμφανίζουν έναν πιο προσωπικό και κινητικό χαρακτήρα και κάπως πιο ρεαλιστικά στοιχεία., μεγαλύτερη πλαστικότητα παρά γραμμικότητα. Στην όψιμη γοτθική πλαστική για την Ιταλία συγκρατημένες μορφές ε ένα ευγενικό σύνολο, στη Γερμανία σκληρά γωνιώδη περιγράμματα, έντονες αντιθέσεις, παραμορφώσεις, διαφορετικές κλίμακες επιβάλλουν μια εξπρεσιονιστική φωνή στα έργα.

Αναγέννηση = προδρομικά χαρακτηριστικά από τον 14ο Πιζάνι Με αφετηρία την πλαστική της αρχαιότητας (ρωμαϊκά χρόνια) και όχι της γοτθικής τέχνης άλλων περιοχών θα προχωρήσουν σε ένα προσωπικό τύπο. Ωστόσο με την επίσημη Αναγέννηση έχουμε την επιστροφή της γλυπτικής στο πνεύμα της ελληνικής. Η ρωμανική γλυπτική διακρίνεται για την έμφαση στα ανόργανα στοιχεία και τον φυτικό χαρακτήρα των μορφών της και η γοτθική κυρίως στην πρώιμη φάση της για την αυστηρότητα, την αρχαιότητα και την τονισμένη τεκτονική διάθεση, η Αναγέννηση ξαναγυρίζει οργανικά, στο πλαστικό έργο ζωντανό οργανισμό. Η γλυπτική της Αναγέννησης παίρνει την πρώιμη μορφή και το χαρακτήρα της που είχε και στην αρχαία τέχνη , ως ζωντανός οργανισμός, με τους περιορισμούς αλλά και την αλήθεια του με τους Γκιμπέρτι (η πύλη του βαπτιστηρίου της Φλωρεντίας), Ντονατέλλο (Δαβίδ, Αγιος Γεώργιος), Βερρόκιο . Τονισμένη σωματικότητα των μορφών – ελευθερία στην κίνηση – φροντίδα για αποφυγή διακοσμητικών και παραπληρωματικών σχεδίων – προσπάθεια για απόδοση του χαρακτήρα των προσώπων – Μελετημένες αναλογίες – συμμετρία –πληρέστερη έμφαση στα πλαστικά στοιχεία και την ομορφιά του συνόλου.

Πολλαγιουόλο = Ηρακλής και Ανταίος Πιζανέλλο = τα μετάλλια

1

Γλυπτική για τις μάζες με χρωματισμένο γύψο.

Ντονατέλλο = από ένα πρώιμο και σχετικά αυστηρό στιλ (Αγ. Γεώργιος) σε ένα ώριμο περισσότερο ελεύθερο και ένα όψιμο σχεδόν ζωγραφικό (κολυμπήθρα) και κυρίως Δαβίδ ρευστό περίγραμμα , περίοπτο, χαλαρά μέλη πολύ κοντά στα κλασικά ελληνικά πρότυπα, έφιππος ανδριάντας του Γκαταμελάτα = επιβολή βεβαιότητα, εσωτερικότητα, αξιοπρέπεια ιδεαλισμός και ρεαλισμός. Μαρία Μαγδαληνή =σκληρός ρεαλισμός καμία προσπάθεια εξιδανίκευσης.

Βερρόκκιο = Δαβίδ υπό γωνία, ντυμένος έμφαση στα γωνιώδη χαρακτηριστικά και την έκφραση, χειρονομίες και εξωτερικότητα. Τονισμένες πτυχώσεις. Έφιππος ανδριάντας Κολλεόνι, ένταση κίνηση ρεαλισμός.

Μιχαήλ Άγγελος =Συγκεφαλαίωση όλων των κατακτήσεων και μια νέα εκφραστική γλώσσα που προαναγγέλλει το μέλλον. Νέος ενδιαφέρεται για ένα προσωπικό συνδυασμό παγανιστικών και χριστιανικών τύπων και πεποιθήσεων. Δαβίδ = υπερφυσικές διαστάσεις το πρώτο ελέυθερο στο χώρο, περίοπτο άγαλμα της νεώτερης εποχής, ιδεαλιστικά στοιχεία ρεαλιστικές λεπτομέρειες, έκφραση με τονισμό στο κεφάλι, εσωτερική ένταση απόλυτη ανατομία, χωρίς το κεφάλι του Γολιάθ στα πόδια του. Με όλα αυτά το έργο εκφράζει τη δύναμη της έκφρασης και την αλήθεια της διατύπωσης, τη συγκέντρωση στο ουσιαστικό και την πλαστική πληρότητα των μορφών, την εξωτερική σαφήνεια και την εσωτερική συνέπεια. Ταφικό μνημείο Ιουλίου Β’ , Σκλάβοι, Μωυσής = Πλούτος , το ανθρώπινο σώμα εκφράζει το καθολικό, πολύ κοντά στο αποτέλεσμα του ΣΚόπα, Πέρα από τον πλούτο και την ένταση των μορφών, την κίνηση και τον χαρακτήρα των σωμάτων που αποκτούν συμβολικό περιεχόμενο, σχηματισμός των προσώπων, απόδοση των ματιών και έκφραση του βλέμματος. Ειδικά στοn Μωυσή = συμπύκνωση της κίνησης και ένταση που αναμένεται ένα ξέσπασμα υπερφυσικής δύναμης, τον πλαισιώνουν Ραχήλ (Γοτθική πλαστική παράδοση και Λεια (ελληνική) αλληγορίες της θεωρητικής και πρακτικής ζωής. Νίκη, Χριστός= αντικλασσικά στοιχεία που εισάγουν το μανιερισμό= φιγκούρα σερπεντινάτα.

Σανσοβίνο και Ρίτσιο = Συγκρατημένο και κλασικό ύφος

Μανιέρα

Μπενβενούτο Τσελλίνι = Χρυσοχόος και συντηρητής, υπερφίαλος, ενδιαφέρεται για τα αρχαία θέματα. Περσέας με κεφαλή Μέδουσας μανιεριστικά στοιχεία, τονισμένη θεατρική στάση, εξωτερικό ηρωικό πάθος, φιγκούρα σερπεντινάτα, επιμήκυνση,

Τζιανμπολώνια = κίνηση, επιδεικτικές πολύπλοκες στάσεις, ρεαλιστικές λεπτομέρειες σε ένα αντιρεαλιστικό σύνολο, έμφαση σε διαφορετικές κλίμακες ακόμη και τάση για γιγαντισμός που είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του μανιερισμού. Στην στερεότητα και την βαρύτητα του Μιχαήλ Άγγελου αντιθέτει την κίνηση και την ελαφρότητα, στα κλειστά περιγράμματα και τεκτονική διάθεση αντιθέτει τα ανοιχτά και την ατεκτονική, στην πέτρα το χαλκό. Στην κυβική φόρμα και το μ oναδικό άξονα πλήθος από αντιθετικούς άξονες. Συμπλέγματα. Τα χαρακτηριστικά του μανιερισμού είναι τα χαρακτηριστικά του τζιανμπολώνια. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του μανιερισμού.

Μπαρόκ

Μπερνίνι = Ολοκληρωμένη διατύπωση του Μπαρόκ με έργα του διάσπαρτα σε όλη τη Ρώμη. Συνδυάζει τη φωνή της γλυπτικής με τη γλώσσα της αρχιτεκτονική και από αυτή τη σύμπραξη βγαίνει μια άκρατη θεατρικότητα. Αρπαγή της Περσεφόνης. Απόλλωνας και Δάφνη, Δαβίδ, το πρωιμο έργο του απόδοση του στιγμιαίου έμφαση στην κίνηση, εξωτερικό πάθος, μεγάλες χειρονομίες, περίτεχνες στάσεις των μορφών και θέσεις των μελών τους , ακόμη και στα μυθολογικά έργα προσπαθεί να δώσει ηθικολογικό περιεχόμενο στο πνεύμα της Μεταρρύθμισης και αυτό καθορίζει και τις επιλογές των θεμάτων του. Στην ώριμη περίοδο Έκσταση της Αγίας Θηρεσίας και το Άγιο Λογγίνο. Συνδυάζει την ηρεμία και τη κίνηση την εσωτερικότητα και την έκσταση της Αγίας και του Αγγέλου και πολύ περισσότερο με όλο αυτό τον πλούτο και την ανάπτυξη των πτυχώσεων, τα καθαρά πλαστικά στοιχεία όσο και τα ζωγραφικά χαρακτηριστικά. Δεν μπορούν να μείνουν αμνημόνευτες οι κρήνες πχ. Η κρήνη των τεσσάρων ποταμών στην Πιάτσα Ναβόννα.= συνδυασμός τεκτονικών και οργανικών στοιχείων, πλαστικός πλούτος ενταγμένος σε ένα θεατρικό χαρακτήρα. Επηρεάζει όχι μόνο Ιταλούς π.χ. κρήνη Τρέβι (Σάβι και Μπράτσι) αλλά και σε όλες τις άλλες χώρες.

Ο 19ο αιώνα αιώνας είναι ο αιώνας της ζωγραφικής Τόρνβαλτσεν, Κανόβα , Σάντοβ χρησιμοποιούν το μάρμαρο και επιστρέφουν θεματικά και μορφικά στην ελληνική αρχαιότητα. Σε απάντηση στον κλασικισμός έχουμε τη γλυπτική του ρομαντισμού με Καρπώ, Ρούντε, Νταλού. Αλλά και Ντεγκά και Ρενουάρ. Ο Ρόσσο και ο Χαλεπάς είναι μεγάλες φυσιογνωμίες αλλά όπως ο Ροντέν ανήκουν περισσότερο στο 20ο . Η γλυπτική προσεγγίζει όχι μόνο τις κατακτήσεις της ζωγραφικής και από τον αντικειμενικό ρεαλισμό περνάνε στην ιμπρεσιονισμό και τον μετα-ιμπρεσιονισμό και ανιχνεύουν μια νέα οπτική πραγματικότητα. Η γλυπτική προσαρτά τα δομικά στοιχεία του ιμπρεσιονισμού αλλά και δίνει με μεγαλύτερη σαφήνεια τη φωνή του ίδιου του υλικού και των πλαστικών αξιών που συνδέονται με αυτό. Νέοι τύποι όπως το τόρσο (γύψινο ομοίωμα) , έμφαση στην κίνηση των περιγραμμάτων και τη ζωή των όγκων, τονισμός του δομικού και τάση για μνημειακότητα η γλυπτική ξαναβρίσκει μεγάλες στιγμές. Εγκαταλείπει την ιδεαλιστική ψυχρότητα και το ρομαντικό εξωτερικό πάθος και συναρτά την αλήθεια των εκφραστικών δυνατοτήτων της μορφής που εκφράζεται με όλα τα χαρακτηριστικά της

20ος Πικάσο – Μπρανκούζι – Σύγχρονη τέχνη

Μ.Ν.

2

Donatello

Μ.Ν.

3

Verrochio

Μ.Ν.

4

Michelangelo

Μπερνίνι

Μ.Ν.

5

Μ.Ν.

6

Ντονατέλλο Ροντέν Πικάσο

Μ.Ν.

7

Μπρανκούζι

Ντεσάν

Χενρυ Μούρ

Μ.Ν.