πολυμήχανο - aristotle university of...

πολυμήχανοΤΕΥΧΟΣ 24│ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευση,διπλώματα και επαγγελματικά δικαιώματα,δημόσια εκπαίδευση και ιδιωτικά κολέγια:Τρία σημαντικά θέματα που ταλάνισαν τα τελευταία χρόνια την τριτοβάθμια εκπαίδευση και στα οποία καλείται να δώσει λύση η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας

«Ο Μιρό της Μαγιόρκα»Το Εργαστήριο του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη Μιρό στη Μαγιόρκα εκτίθεται σε πρόπλασμα στο Τελλόγλειο με την επιμέλεια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής.

Πανεπιστήμιο και κοινωνία: Η κοινωνία θεωρεί το πανεπιστήμιο μέρος της αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Μια διαφορετική προσέγγιση από τρεις πανεπιστημιακούς.

Κείμενα για δημοσίευση γίνονται δεκτά, εφόσον είναι ενυπόγραφα και εγκρίνονται από τη συντακτική επιτροπή. Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων.

Επιτρέπεται κάθε αναδημοσίευση, με υποχρέωση την αναφορά του περιοδικού ως πηγή.

ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ Δ ΩΡΕ ΑΝ

Συντακτική επιτροπή:Δημήτρης Αραβαντινός, αναπληρωτής καθηγητής Τμ. Πολιτικών Μηχανικών

Αλκμήνη Πάκα, λέκτορας Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Πόπη Ασλανίδου, Ε.Ε.Δι.Π. ΙΙ Τμ. Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών

Γρηγόρης Κολτσάκης, επίκουρος καθηγητής Τμ. Μηχανολόγων Μηχανικών

Χρήστος Δημάκης, επίκουρος καθηγητής Τμ. Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Γιώργος Κυριακού, επίκουρος καθηγητής Τμ. Χημικών Μηχανικών

Λεωνίδας Πιτσούλης, επίκουρος καθηγητής Γενικού Τμήματος Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών

Συντονιστής:Νίκος Τσακίρης, Ε.Ε.Δι.Π. ΙΙ Τμ. Πολιτικών Μηχανικών

Ρεπορτάζ:Γιάννης Βαλσαμάκης,μεταπτυχιακός φοιτητής Τμ. Πολιτικών Μηχανικών

Απόστολος Χριστοφής, φοιτητής Τμ. Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Φωτογραφίες:Δημήτρης Τρωγαδής, φοιτητής Τμ. Πολιτικών Μηχανικών

Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος, φοιτητής Τμ. Πολιτικών Μηχανικών

Σχεδιασμός εντύπου - γραφιστική επεξεργασία:Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης, φοιτητής Τμ. Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Ηλεκτρονική σελιδοποίηση:thema, Κώστας Κωτούλας, Κερασούντος 46, ��131 Καλαμαριά, τηλ. �310 4�140�

Εκτύπωση:ΧΡΩΜΟΤΥΠ Α.Ε.,1�ης Νοέμβρη �3, Βιοτεχνικό Πάρκο Πυλαίας

Διεύθυνση επικοινωνίας:Νίκος Τσακίρης, τηλ. �310 99��94, ηλεκτρ. διεύθ.: [email protected]

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ

Περιοδική έκδοση της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Δεκέμβριος 2009, αριθμός τεύχους 24

ΠεριεχόμεναΣυντακτικό σημείωμα ..................................................1Μπροστά στην αναδιαμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης .................�

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευσηΔιπλώματα και επαγγελματικά δικαιώματαΔημόσια εκπαίδευση και ιδιωτικά κολέγιαΕίναι πια καιρός να σταθεί η πολιτεία υπεύθυνα μπροστά στις ευθύνες της ..........................8Κοινές διαδρομές για ανατροπές στο εκπαιδευτικό σύστημα ........................................ 11Οφείλουν να αναγνωρισθούν τα διπλώματα των Ελλήνων μηχανικών ισοδύναμα με επιπέδου μάστερ ................................14Οι εκπαιδευτικές αγωνίες ενός προέδρου ...............�0Τα Τ.Ε.Ι. στη σύγχρονη πραγματικότητα ..................�� Η «προστιθέμενη αξία» της γνώσης και ηενσωμάτωσή της στα υπερκέρδη της «αγοράς» ......��Απαιτούνται κριτήρια για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με το επάγγελμα ...........................�8Το δημοσιευμένο έργο των μελώνΠολυτεχνικών Σχολών και Τ.Ε.Ι. ................................30

Ενέργεια και περιβάλλον ................................................ 3�Το περιβάλλον ευαισθητοποιεί την πανεπιστημιακή κοινότητα .................................3�Περιβάλλον .................................................................36

Πανεπιστήμιο και κοινωνίαΠανεπιστήμιο και κοινωνία: Συνοχή ή απόσταση; ..................................................38Στον αντίποδα των αξιών! .........................................4� Η απαξίωση του φοιτητικού κινήματος μέσα από την κρίση των πανεπιστημίων .................44

Η Πολυτεχνική Σχολή συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πλαίσιο συνεργασίας στην ερευνητική δραστηριότητα .............................4�«Ο Μιρό της Μαγιόρκα» ............................................48Αρχιτεκτονική .............................................................�0Φοιτητικές δραστηριότητες .......................................�1Εκδηλώσεις .................................................................��Ειδήσεις .......................................................................�3Η σχολή αποφάσισε... .................................................��

Αυτό το τεύχος του Πολυμήχανου, όπως και τα

προηγούμενα, είναι αφιερωμένο σε θέματα που αφορούν

στην τριβή ανάμεσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα

και στα διάφορα νομοσχέδια που έχουν κατά καιρούς

παρουσιαστεί για την παιδεία, στη γνωστή πλέον σε όλους μας

«αναβάθμιση» της ανώτατης παιδείας. Τα νομοσχέδια αυτά

συνήθως επιχειρούν να ακολουθήσουν γενικές ευρωπαϊκές

κατευθύνσεις για την ανώτατη εκπαίδευση με ελάχιστη έως

καθόλου προσπάθεια εναρμόνισης αυτών στην προϋπάρχουσα

κατάσταση.

Τρία βασικά θέματα αναπτύσσονται στο παρόν τεύχος. Το

πρώτο έχει να κάνει με τη συσχέτιση μεταξύ προπτυχιακού

διπλώματος και επαγγελματικών δικαιωμάτων. Εδώ

χαρακτηριστική περίπτωση είναι η άρνηση της κυβερνήσεως

να θεωρήσει ακαδημαϊκά ισοδύναμο το πενταετές δίπλωμα

των πολυτεχνείων με αυτό του μεταπτυχιακού διπλώματος. Το

δεύτερο με την ισοδυναμία των Τ.Ε.Ι και των πανεπιστημίων,

και το τρίτο με το σημαντικό θέμα των ιδιωτικών κολεγίων.

Σ’ αυτό το τεύχος φιλοξενούνται επίσης οι εισηγήσεις

τριών ομιλητών που έγιναν σε ημερίδα αφιερωμένη στο

«πανεπιστήμιο και στην κοινωνία» και στη μεταξύ τους σχέση.

Συμπληρώνεται επίσης με ενδιαφέροντα θέματα για το

περιβάλλον, για την έκθεση του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη

Μιρό στο Τελλόγλειο και πολλές άλλες ειδήσεις από τη σχολή

και τα δρώμενα σ’ αυτήν.

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ│ΤΕΥΧΟΣ 24│ 1

συντακτικό σημείω

μα

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ│ΤΕΥΧΟΣ 24│ �

Όλα τα «ακανθώδη» ζητήματα, που εκκρεμούν από το «κλείσιμο» της περασμένης περιόδου, αλ-

λά και τα όσα –ουκ ολίγα– δρομολογήθηκαν εν μέσω θέρους από την πρώην ηγεσία του Υπουργείου Παι-δείας έχει να αντιμετωπίσει με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς η πανεπιστημιακή κοινότητα. Ο νόμος για τα κολέγια, το νομοσχέδιο για την «ανω-τατοποίηση» των Τ.Ε.Ι., η αξιολόγηση των ιδρυμάτων, ακόμη και ζητήματα εφαρμογής επιμέρους διατάξεων του νόμου-πλαίσιο δείχνουν να κρατούν σε επαγρύ-πνηση της πανεπιστημιακή κοινότητα και να δημιουρ-γούν σύγχυση για την προωθούμενη ριζική αναδια-μόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ό,τι η τελευταία συνεπάγεται για την αξιοπιστία των ιδρυμάτων και την ποιότητα των πτυχίων τους.

Πλέον, με νέα πρόσωπα επικεφαλής του Υπουργεί-ου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων,

Η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αποτελεί εγγύηση για υψηλό επίπεδο σπουδών και έρευνας

Μπροστά στην αναδιαμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσηςόπως μετονομάστηκε το μέχρι πρότινος Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων από τη νέα κυ-βέρνηση μετά τις πρόσφατες εκλογές, τα πανεπιστή-μια καλούνται να ξανακαθίσουν στο τραπέζι του δια-λόγου, να αναδιατυπώσουν τις ενστάσεις τους και να διεκδικήσουν ακόμη πιο δυναμικά την ανάληψη πρω-τοβουλιών από τη νέα ηγεσία.

Μετ’ εμποδίων ο δρόμος προς την αναγνώρισηΉδη, υπό τις έντονες αντιδράσεις του συνόλου

της ακαδημαϊκής κοινότητας, η νέα υπουργός παι-δείας Άννα Διαμαντοπούλου πάγωσε αυτομάτως με την ανάληψη των καθηκόντων της τις διαδικασί-ες που συνεπάγονται την αναγνώριση επαγγελματι-κών δικαιωμάτων στους αποφοίτους κολεγίων και κέ-ντρων ελευθέρων σπουδών, παρά και την τρίτη κα-ταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τη μη εφαρμογή του ν. 3696/�008 για τα κολέγια. Αιτία υπήρξε η απόφαση έγκρισης αδειοδότησης της λειτουργίας 33 κολεγίων (40 μαζί με τα παραρτήμα-τά τους) από τον απελθόντα υπουργό παιδείας Άρη Σπηλιωτόπουλο μέσα από συνοπτικές διαδικασίες μό-λις τρεις μέρες πριν από τις εκλογές. Είχε προηγηθεί, ωστόσο, ένα «θερμό» καλοκαίρι με έγκριση αδειών ίδρυσης 40 περίπου κολεγίων, πυρετώδεις εργασίες της Επιτροπής Αξιολόγησης και Ελέγχου Κολεγίων, παραιτήσεις μελών, διορισμούς καινούργιων κ.ά.

Εν αναμονή πλέον των αποφάσεων που θα λάβει και της στάσης που θα κρατήσει η νέα ηγεσία του Υπουργείου

Παιδείας στα πολλά και ποικίλα θέματα που ταλάνισαν τα τελευταία χρόνια την τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκονται

όλοι οι φορείς της πανεπιστημιακής κοινότητας, για να καθορίσουν τη στάση τους.

Ρεπορτάζ:Γιάννης Βαλσαμάκης,

μεταπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Πολιτικών

Μηχανικών Α.Π.Θ.


Η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αποτελεί εγγύηση για υψηλό επίπεδο σπουδών και έρευνας

Μπροστά στην αναδιαμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσηςΉδη από τα τέλη Ιουλίου δημοσιεύτηκε η ίδρυση 41

κολεγίων σε όλη την επικράτεια, με άδειες ίδρυσης, τις οποίες ενέκρινε ο υπουργός παιδείας, και ξεκίνησαν οι διαδικασίες για τη λήψη των αδειών λειτουργίας μέσα από την Επιτροπή Αξιολόγησης και Ελέγχου των Κολε-γίων, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι τόσο των πανεπιστημίων, όσο και των Τ.Ε.Ι., με στόχο τη χαρτο-γράφηση των υφιστάμενων κολεγίων στην Ελλάδα. Οι εργασίες της επιτροπής ωστόσο διακόπηκαν μετά την παραίτηση των εκπροσώπων των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., κα-θηγητών Θ. Φορτσάκη και Μ. Μπρατάκου, αντίστοιχα, καθένας από τους οποίους στην επιστολή παραίτησής του άφησε αιχμές για τις διαδικασίες και τον τρόπο λει-τουργίας της επιτροπής, αλλά και για την ποιότητα των ελέγχων που ασκήθηκαν στα κολέγια.

Το δρόμο της παραίτησης, ωστόσο, ακολούθησαν και οι δύο νεοδιορισμένοι στη θέση των παραιτηθέ-ντων εκπρόσωποι των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., διαφωνώντας αμφότεροι με τη διαδικασία υπόδειξης τους από τον υπουργό παιδείας και παραπέμποντας στην πρόταση των αρχών των ιδρυμάτων να υποδεικνύουν τα ίδια τους εκπροσώπους τους στην Επιτροπή.

Μετεκλογικό κληροδότημα η αναγνώριση των κολεγίων

Ωστόσο, το εξαγγελμένο «πάγωμα» των διαδι-κασιών της επιτροπής λόγω της ελλιπούς σύνθεσής

της –μετά τις αλλεπάλληλες παραιτήσεις των εκπρο-σώπων των ιδρυμάτων– δεν «κράτησε» πολύ, μιας και η επιτροπή κατέληξε αιφνίδια στην αδειοδότη-ση της λειτουργίας 33 κολεγίων, γεγονός που προ-κάλεσε την καθολική αντίδραση της πανεπιστημια-κής κοινότητας. Μάλιστα, η Πανελλήνια Ομοσπον-δία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπι-κού (Π.Ο.Σ.Δ.Ε.Π.) σε ανακοίνωση της έκανε λόγο για «πράξη που ελέγχεται ως πολιτικά ανήθικη και εγείρει εύλογα ερωτηματικά για αδιαφανείς και περίεργες δια-συνδέσεις με τους “κολεγιάρχες” επιχειρηματίες», ενώ έκανε γνωστή την πρόθεσή της να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας με στόχο την ανάκληση των αδειών λειτουργίας των κολεγίων. Το Τ.Ε.Ε. από τη μεριά του τονίζει ότι «η απονομή με νομικές διατά-ξεις επαγγελματικών δικαιωμάτων αναντίστοιχων με το επίπεδο σπουδών οδηγεί μαθηματικά και ιστορικά σε πτώση της ποιότητας των σπουδών των καλών ελ-ληνικών πολυτεχνικών σχολών».

Υπό την πίεση αυτών των αντιδράσεων η νέα υπουργός παιδείας εξήγγειλε την αναστολή των αδει-ών λειτουργίας των κολεγίων και επανεξέταση των φακέλων τους, γεγονός όμως που δεν μπορεί να θε-ωρηθεί ως καθησυχαστικό για την ακαδημαϊκή κοινό-τητα, η οποία σαφώς εμμένει στις προσπάθειές της για συνεχή αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευ-σης, υπογραμμίζοντας το δημόσιο χαρακτήρα της ως »


απαραίτητο συστατικό για υψηλού επιπέδου εκπαί-δευση και έρευνα.

Η «επαν-ανωτατοποίηση» των Τ.Ε.Ι.Εκτός των επαγγελματικών δικαιωμάτων των απο-

φοίτων κολεγίων, στο τραπέζι μπήκαν και τα επαγ-γελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των Τ.Ε.Ι. μέ-σω νομοσχεδίου της προηγούμενης κυβέρνησης που αφορούσε στη «ρύθμιση θεμάτων του πανεπιστημια-κού και τεχνολογικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευ-σης». Συγκεκριμένες διατάξεις, όμως, του νομοσχεδί-ου έμελλε να προκαλέσουν τριβές μεταξύ του υπουρ-γείου και των πανεπιστημίων και κατ’ επέκταση μετα-ξύ των Α.Ε.Ι. και των Τ.Ε.Ι.

Αιχμή του δόρατος αποτέλεσε το επίμαχο άρθρο 18, σύμφωνα με το οποίο για τα επαγγελματικά δι-καιώματα των αποφοίτων Τ.Ε.Ι. ήταν αρκετή μόνον η γνώμη του Συμβουλίου Ανώτατης Τεχνολογικής Εκ-παίδευσης (Σ.Α.Τ.Ε.) –στο οποίο μετέχουν μόνο εκ-πρόσωποι των Τ.Ε.Ι., αλλά όχι των πανεπιστημίων–, ενώ για το αντίστοιχο προεδρικό διάταγμα αποφάσι-ζε μόνο το Υπουργείο Παιδείας και όχι τα συναρμόδια Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και Υπουργείο Ανάπτυξης.

Έντονη ήταν η διαφωνία των πανεπιστημίων και με το άρθρο 19, με το οποίο θεσμοθετείται η δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ ομοειδών τμημάτων Τ.Ε.Ι. και πα-νεπιστημίων για την από κοινού οργάνωση του προ-γράμματος προπτυχιακών σπουδών. Ρύθμιση, η σκο-πιμότητα της οποίας παραμένει δυσδιάκριτη μιας και

περιορίζεται στη σύναψη προγραμματικής συμφωνίας μεταξύ τμημάτων από διαφορετικούς τομείς της ανώ-τατης εκπαίδευσης (πανεπιστημιακή - τεχνολογική).

Αναπόφευκτη η σύγκρουσηΤο περιεχόμενο του νομοσχεδίου εύλογα οδήγη-

σε σε αντιδράσεις από την πλευρά της πανεπιστημι-ακής κοινότητας, η οποία, μέσω της έκτακτης συνό-δου των πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε τον πε-ρασμένο Ιούλιο στην Αθήνα, διεκδίκησε την απόσυρ-σή του και τη μη κατάθεσή του στο θερινό τμήμα της Βουλής, αλλά αφού πρώτα θα είχε προηγηθεί ουσι-αστική διαβούλευση με τους άμεσα εμπλεκόμενους, δηλαδή τα πανεπιστήμια. Στις εργασίες της συνόδου τονίστηκε ότι τα πανεπιστήμια δεν αντιτίθενται στην ανωτατοποίηση των Τ.Ε.Ι., εφόσον αυτή δεν μείνει «στα χαρτιά» λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο σε βάρος της ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευ-σης. Όπως τόνισε και ο κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., Ν. Μουσιόπουλος, «με τη λεκτική εξίσωση πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. δεν επιτυγχάνεται τί-ποτα περισσότερο από την ισοπέδωση προς τα κάτω».

Σε κοινή ανακοίνωση τους μάλιστα, όπως αυτή προ-έκυψε από έκτακτη σύνοδό τους, οι πολυτεχνικές σχο-λές συνδέουν την «πανεπιστημιοποίηση» των Τ.Ε.Ι. με τις προσπάθειες συγκρότησης της ιδιωτικής τριτοβάθ-μιας εκπαίδευσης, αναφέροντας ότι «εάν τα πανεπι-στήμια ταυτιστούν με τα Τ.Ε.Ι., τότε αμέσως θα δημιουρ-γηθεί ένα κενό στην τεχνολογική εκπαίδευση, το οποίο θα κληθεί η ίδια η πολιτεία να καλύψει με τη δημιουρ-γία νέων Τ.Ε.Ι., εκτός αν στόχος είναι η κάλυψη του εν λόγω κενού από επερχόμενα ιδιωτικά μορφώματα», ενώ υπογραμμίζουν και το διακριτό ρόλο πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. αναφέροντας ότι «τα μεν πανεπιστήμια έχουν ως στόχο την επιστημονική έρευνα με παραγωγή νέας γνώ-σης και την εκπαίδευση επιστημόνων, τα δε Τ.Ε.Ι. έχουν ως στόχο την εκπαίδευση τεχνολόγων και τεχνιτών».

Αναφορικά στα επιμέρους άρθρα του νομοσχεδίου επισημαίνεται ακόμη ότι «η θεσμοθέτηση της δυνατό-τητας συνεργασίας (άρθρο 19) αποκλειστικά μεταξύ πα-νεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό, κα-θιστά διάτρητα τα διπλώματα των πολυτεχνείων πεντα-ετούς διάρκειας σπουδών, που δεν μπορούν να ισοτιμη-θούν με τα πτυχία Τ.Ε.Ι. διάρκειας τριάμισι ετών».

Το επίμαχο νομοσχέδιο προκάλεσε και την έντο-νη αντίδραση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς και άλλων φορέων (Γεω.Τ.Ε.Ε., Μηχανικών Δη-μοσίων Υπαλλήλων), οι οποίοι έκαναν λόγο για «προ-σβολή του δημόσιου συμφέροντος», ενώ προειδοποί-ησαν για κλείσιμο ακόμη και δημόσιων υπηρεσιών με στόχο την απόσυρση του άρθρου που αφορά στα επαγγελματικά δικαιώματα των Τ.Ε.Ι.

Οι αντιδράσεις έφεραν την υπαναχώρησηΟι πιέσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας και των

επαγγελματικών φορέων, τελικά, ευοδώθηκαν, αφού η απελθούσα ηγεσία του Υπ.Ε.Π.Θ. άλλαξε λίγο πριν

Mε νέα πρόσωπα επικεφαλής του Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, όπως μετονομάστηκε το Υπουργείο Παιδείας από τη νέα κυβέρνηση μετά τις

πρόσφατες εκλογές, τα πανεπιστήμια καλούνται να ξανακαθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου, να αναδιατυπώσουν

τις ενστάσεις τους και να διεκδικήσουν ακόμη πιο δυναμικά την ανάληψη πρωτοβουλιών από τη νέα ηγεσία.

»


την κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή το άρθρο 18 και πλέον για την επαγγελματική κατοχύρωση των αποφοίτων Τ.Ε.Ι. απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, ενώ για την έκδοση των αντίστοιχων διαταγμάτων είχε προ-τείνει να αποφασίζουν τα συναρμόδια υπουργεία.

Αλλαγές υπήρξαν και για το άρθρο 19 του νομο-σχεδίου, στη νέα μορφή του οποίου δίνεται η δυνα-τότητα συνεργασιών πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. που βρίσκονται στην ίδια περιφέρεια και «εφόσον έχουν αμφότερα αξιολογηθεί». Παρά τις τροποποιήσεις, ωστόσο, οι εκπρόσωποι του Τ.Ε.Ε., του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου και της Π.Ο.Σ.Δ.Ε.Π. εξακολουθούν να διατυπώνουν ενστάσεις.

Νομοθετική ρύθμιση του αιτήματος για «μάστερ»

Στις συνθήκες που διαμορφώνονται μέσα στο ελ-ληνικό πανεπιστήμιο, μετά και τις τελευταίες εξελίξεις σε νομοθετικό επίπεδο (νόμος για τα κολέγια - «πανε-πιστημιοποίηση» Τ.Ε.Ι.), οι πολυτεχνικές σχολές, ύστε-ρα από χρόνιες πιέσεις προς το Υπουργείο Παιδείας, φαίνεται να πλησιάζουν στο στόχο τους, δηλαδή την έκδοση νομοθετικής ρύθμισης για την επίσημη ανα-γνώριση της ισοτιμίας των ακαδημαϊκών τίτλων τους με «μάστερ». Όπως δήλωσε ο κοσμήτορας της Πολυ-τεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., Ν. Μουσιόπουλος, τόσο οι παλιοί, όσο και οι μελλοντικοί απόφοιτοι της σχο-λής «θα αντιμετωπίζονται πλέον δίκαια σε σχέση με κατόχους πτυχίων 4-ετούς φοίτησης που στη συνέχεια απέκτησαν μεταπτυχιακό τίτλο», κάνοντας αναφορά ειδικότερα και στη θεσμική κατοχύρωση του διπλώ-ματος στην περίπτωση του Α.Σ.Ε.Π.

Αξιολόγηση… και του υπουργείουΣτο προσκήνιο έρχεται ξανά και το ζήτημα της αξιο-

λόγησης των πανεπιστημίων τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου και τις σφοδρές αντιδράσεις που πυροδότησε εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας. Αιτία αποτέλεσε η πρώτη έκθεση της Αρχής Διασφάλισης της

Ποιότητας (Α.ΔΙ.Π.), η οποία δημοσιεύτηκε στο τέλος της προηγούμενης ακαδημαϊκής χρονιάς. Ο απολογισμός των εργασιών της αρχής περιορίζεται μόλις σε � από τα �00 τμήματα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. της χώρας, τα οποία έχουν «περάσει» και από τις διαδικασίες της εξωτερικής αξιο-λόγησης, ενώ στα συμπεράσματά της η πολιτεία και το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται να εισπράττουν τις περισ-σότερες και σοβαρότερες ευθύνες όχι μόνο για τα προ-βλήματα σε Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., αλλά και για τον κίνδυνο να βρεθεί στον αέρα η ίδια η αξιολόγηση των τμημάτων.

Στην έκθεσή της η Α.ΔΙ.Π. κάνει λόγο «για αδιαφο-ρία εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας όσον αφορά στην προώθηση τροποποιήσεων του ιδρυτικού της νό-μου», ενώ αναφέρεται σε «δημοσιονομικές και γραφει-οκρατικές αγκυλώσεις του δημόσιου τομέα που θέτουν σε κίνδυνο την πρόοδο της εφαρμογής της αξιολόγη-σης στην ανώτατη εκπαίδευση». Κατηγορεί, ακόμη, την πολιτεία για την απώλεια �.000.000 € από ευρω-παϊκά κονδύλια «εξαιτίας της επίμονης άρνησής της να συστήσει ειδικό λογαριασμό για τη διαχείριση των πό-ρων της Α.ΔΙ.Π. από το Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΙΙ».

Τα ελληνικά τμήματα, μάλιστα, αξιολογούνται θε-τικά σε ό,τι αφορά την επαγγελματική αποκατάστα-ση των αποφοίτων, την αριστεία στην έρευνα και το υψηλό επίπεδο των ακαδημαϊκών προσόντων του προσωπικού. Επισημαίνονται όμως ταυτόχρονα οι ελ-λείψεις σε διδακτικό, διοικητικό και τεχνικό προσωπι-κό και υποδομές.

Έτσι διαμορφώνεται το σκηνικό στην εκπαίδευση το νέο ακαδημαϊκό έτος με νομοθετήματα και εν θερ-μώ υπουργικές αποφάσεις να σκιαγραφούν τη ριζική αναδιαμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαί-δευσης, όπου πλέον φαίνεται να δημιουργείται χώρος και για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Και ο ρόλος των πανεπιστημίων σ’ αυτή τη φάση δεν μπορεί παρά να είναι η διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα της τρι-τοβάθμιας εκπαίδευσης ως μοναδική εγγύηση για το υψηλό επίπεδο των σπουδών και την εκπλήρωση της κοινωνικής αποστολής των ιδρυμάτων.

π


Πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευση

αφιέρωμα

Διπλώματα και επαγγελματικά δικαιώματα

Δημόσια εκπαίδευση και ιδιωτικά κολέγια


Ένα πλέγμα νομοθετημάτων της απελθούσας κυβέρνησης, ορισμένα των οποίων έμειναν στα μισά του δρόμου, όχι μόνο

δεν καθάρισε το τοπίο στις σχέσεις πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι., αλλά το θόλωσε ακόμη περισσότερο. Όχι μόνο δεν έδωσε λύσεις στο θέμα της αξίας του διπλώματος και των συνεπαγόμενων επαγγελματικών δικαιωμάτων, αλλά όξυνε και ξεσήκωσε αντιδράσεις.

Κοντά σ’ αυτά και η πολυσυζητημένη ιστορία με τα κολέγια που εν μιά νυκτί πήγαν να βαπτισθούν πανεπιστήμια. Προς το παρόν αποφεύχθηκε το μοιραίο, αλλά μέχρι πότε;

Στο πολυδαίδαλο σκηνικό που έχει τεχνηέντως διαμορφωθεί δύσκολα θα βρεθεί πλέον λύση!

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας καλείται «να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά».

Θα τα καταφέρει;


κρίσης, όπως αυτή που βιώνουμε το τελευταίο χρονι-κό διάστημα.

Οι δυσκολίες που περνά αυτήν την περίοδο η χώ-ρα μας δεν σχετίζονται μόνο με τη μεγάλη παγκό-σμια οικονομική κρίση. Κατά κύριο λόγο οφείλονται στα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα που μας ταλα-νίζουν, με αποτέλεσμα το μεσοπρόθεσμο μέλλον να προοιωνίζεται ζοφερό. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι μό-νη μας ελπίδα είναι η νέα γενιά, που εφόσον συνδυ-άσει το δυναμισμό της με στέρεες γνώσεις θα μπο-ρέσει να βάλει τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Και ακριβώς εδώ γεννιέται το ερώτημα: Με ποιους τρόπους επιχειρεί τα τελευταία χρόνια η συντεταγ-μένη ελληνική πολιτεία να βοηθήσει τη νέα γενιά να πετύχει στον προορισμό της; Η απάντηση είναι δυ-στυχώς απογοητευτική: Με παλινωδίες, αναποτελε-σματικά νομοθετήματα σχετικά με τη δημόσια παι-δεία και γενικά με παρεμβάσεις που στην καλύτερη περίπτωση είναι προς όφελος ιδιωτικών συμφερό-ντων.

Προς τεκμηρίωση των παραπάνω θα αναφερθώ παρακάτω σε τρία παραδείγματα που σχετίζονται με την τεχνική εκπαίδευση, πρωτίστως αυτήν των μηχα-νικών.

Με σοβαρότητα και χωρίς πειραματισμούς, όπως αυτούς των τελευταίων ετών

Είναι πια καιρός να σταθεί η πολιτεία υπεύθυνα μπροστά στις ευθύνες της

τουΝικόλαου Σ.

Μουσιόπουλου,κοσμήτορα

της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ.

Για να υπάρχουν αναπτυξιακές προοπτικές σε μια χώρα πρέπει αυτή να διαθέτει σύγχρονα πανεπι-

στήμια, στα οποία εκκολάπτονται νέοι επιστήμονες και μέσω της έρευνας παράγεται νέα γνώση. Ειδικά η τεχνολογική ανάπτυξη είναι αδιανόητη χωρίς υψηλού επιπέδου πολυτεχνικά ιδρύματα που, διατηρώντας στενή σχέση με τον παραγωγικό ιστό, είναι σε θέση να συμβάλουν επιπλέον στην εφαρμογή και εκμετάλ-λευση καινοτόμων νέων ιδεών. Παράλληλα, τα πο-λυτεχνεία και οι πολυτεχνικές σχολές δίνουν ώθηση στην επιχειρηματικότητα, συνεισφέροντας έτσι απο-φασιστικά στην αύξηση της απασχόλησης. Η συμβο-λή τους αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική σε περιόδους

Τα πολυτεχνικά ιδρύματα της χώρας, σε πλήρη συμφωνία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, απαιτούν από την πολιτεία

να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό κατά την προσαρμογή της οδηγίας 36/05 στην εθνική νομοθεσία το περιεχόμενο

των άρθρων 149 και 150 της Συνθήκης της Ρώμης που προβλέπουν ότι τα θέματα της παιδείας είναι ζητήματα

εσωτερικά της κάθε χώρας.


Μη αναγνώριση της ακαδημαϊκής ισοδυναμίας διπλώματος μηχανικού και μάστερ

Έχουν γραφεί πολλά για την πεισματική άρνηση της πολιτείας να αναγνωρίσει ότι τα διπλώματα μη-χανικών πανεπιστημιακής στάθμης που απονέμουν οι ελληνικές πολυτεχνικές σχολές είναι ισοδύναμα με τα ευρωπαϊκά μάστερ πενταετούς διάρκειας. Η επίκληση, ως προϋπόθεσης για την ισοδυναμία, της δήθεν απαίτησης ύπαρξης ενδιάμεσου πρώτου τίτ-λου πτυχίου πάσχει για τουλάχιστον τρεις σοβαρούς λόγους: ► Πρώτον, τα πολυτεχνικά ιδρύματα διατρανώνουν

ομόφωνα και με στεντόρεια φωνή την ανάγκη για ενιαίο και αδιάσπαστο πενταετή κύκλο σπουδών.

► Δεύτερον, διεθνώς αμφισβητείται εντονότατα η δυνατότητα αναγνώρισης επαγγελματικών δικαι-ωμάτων μηχανικού σε επίπεδο μπάτσελορ.

► Τρίτον, δεν υπάρχει καμία απολύτως σχετική απαί-τηση της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που να δικαιολογεί την εμμονή του Υπουργείου Παιδεί-ας σ’ αυτήν τη θέση που αναμφίβολα συνεπάγεται υποβάθμιση των σπουδών στα τμήματα των ελλη-νικών πολυτεχνικών ιδρυμάτων. Συνέπεια της ακατανόητης αυτής στάσης της πο-

λιτείας είναι και η παγκόσμια πρωτοτυπία της μη αποδοχής ως υποψηφίων διδακτόρων διπλωματού-χων μηχανικών που έχουν παρακολουθήσει πενταε-τή κύκλο σπουδών: Ο ν. 368�/�008 επιβάλλει σ’ αυ-τούς να αποκτήσουν πρώτα μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης, θέτοντάς τους σε σαφώς χειρότερη μοί-ρα από τους αποφοίτους Τ.Ε.Ι., που με κάποιο με-ταπτυχιακό τίτλο και συνολικά πέντε έτη σπουδών μπορούν να ξεκινήσουν αμέσως την εκπόνηση δι-δακτορικής διατριβής. Είναι λοιπόν πρόδηλο ότι η αντιμετώπιση των διπλωματούχων μηχανικών εκ μέρους της πολιτείας παραβιάζει κανόνες δικαίου και θίγει τη θεμελιώδη συνταγματική αρχή της ισο-νομίας.

«Ανωτατοποίηση» των Τ.Ε.Ι.Λίγες μέρες πριν από την προκήρυξη των πρόσφα-

των εκλογών ψηφίστηκε ο ν. 3�94/�009 «Ρύθμιση θε-μάτων του πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις». Βα-σική στόχευση των διατάξεων αυτού του νόμου είναι η «ανωτατοποίηση» των Τ.Ε.Ι. στα χαρτιά, διότι μια ουσιαστική αναβάθμιση θα προϋπέθετε μια εντελώς διαφορετική πολιτική εκ μέρους του Υπουργείου Παι-δείας.

Στο θέμα των Τ.Ε.Ι. η πολιτεία έκανε σχεδόν όλα τα λάθη, στα οποία μπορούσε να υποπέσει: • Δημιούργησε ιδρύματα στα οποία εισάγονται

σπουδαστές που δεν καταφέρνουν να περάσουν στο πανεπιστήμιο, ενώ ως διδάσκοντες κατά κανό-να απασχολούνται συνάδελφοι που δεν κατάφε-ραν να καταλάβουν θέση Δ.Ε.Π. σε πανεπιστημια-κό τμήμα. Μοιραίο επακόλουθο, το μεγάλο χάσμα

(τουλάχιστον αναφορικά με το στατιστικό μέσο όρο) στα προσόντα του εκπαιδευτικού προσωπι-κού πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι.

• Τα τελευταία (υπο)λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό σε κωμοπόλεις της χώρας, με δεδομένη τη σπου-δή της πολιτείας να ιδρύσει εκεί τμήματα Τ.Ε.Ι. χω-ρίς την απαιτούμενη μελέτη σκοπιμότητας, συνή-θως προς εξυπηρέτηση μικροκομματικών επιδιώ-ξεων.

• Και ενόσω από όλες τις πλευρές διατρανώνεται η σημασία ύπαρξης υγιούς τεχνικής εκπαίδευσης στη χώρα (ως ενδιάμεσης βαθμίδας ανάμεσα στα πανεπιστήμια και στην επαγγελματική εκπαίδευ-ση), παρατηρείται μια συστηματική επιδίωξη των Τ.Ε.Ι. να εξισωθούν με τα πανεπιστήμια. Τον τελευ-ταίο καιρό μάλιστα παράγοντες τμημάτων Τ.Ε.Ι. του τεχνικού τομέα εγείρουν την αξίωση μετονο-μασίας των ιδρυμάτων τους σε τεχνολογικά πανε-πιστήμια. »


Στη χώρα μας έχουμε δυστυχώς εξοικειωθεί με φαινόμενα ισοπέδωσης προς τα κάτω. Εφόσον δεν την αποφύγουμε, η «αναβάθμιση» των Τ.Ε.Ι. θα απο-τελέσει αναπόφευκτα ένα ακόμα παράδειγμα σ’ αυ-τήν την κατεύθυνση.

«Κολέγια»Ως τελευταίο, και πλέον κραυγαλέο, άφησα το θέ-

μα των κολεγίων. Με το ν. 3696/�008 η πολιτεία επι-χείρησε τη θεσμική τακτοποίηση της μεταλυκειακής εκπαίδευσης. Ο χώρος αυτός λειτουργούσε επί δε-

καετίες εντελώς άναρχα και χωρίς ούτε υποτυπώδη έλεγχο. Προβλήματα προκύπτουν βέβαια μόνο σε συνδυασμό με την ευρωπαϊκή οδηγία 36/0�, βάσει της οποίας η χώρα μας οφείλει να αναγνωρίσει επαγγελ-ματικά δικαιώματα σε όσους έχουν βεβαιώσεις σπου-δών από τα κολέγια που είναι συμβεβλημένα με ευ-ρωπαϊκά πανεπιστήμια.

Το όλο ζήτημα οδηγεί αναπόφευκτα σε εμπορευ-ματοποίηση της εκπαίδευσης, με δεδομένη την αυξη-τική τάση των «πελατών» των κολεγίων και το ύψος των διδάκτρων, που είναι της τάξης των 10.000 ευ-ρώ ετησίως. Η συγκεκριμένη συγκυρία είναι μάλιστα ιδιαίτερα ευνοϊκή για αισχροκέρδεια, υπό συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ ιδιωτών, με εγγυη-μένα από το κράτος επαγγελματικά δικαιώματα. Και όλα αυτά με τη –δυστυχώς συνήθη για την ελληνική πραγματικότητα– έλλειψη θεσμών λογοδοσίας και αποτελεσματικών ελεγκτικών μηχανισμών.

Τα πολυτεχνικά ιδρύματα της χώρας, σε πλήρη συμφωνία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, απαι-τούν από την πολιτεία να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυ-νατό κατά την προσαρμογή της οδηγίας 36/0� στην εθνική νομοθεσία το περιεχόμενο των άρθρων 149 και 1�0 της Συνθήκης της Ρώμης που προβλέπουν ότι τα θέματα της παιδείας είναι ζητήματα εσωτερικά της κάθε χώρας. Αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο Παιδεί-ας πρέπει να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες εξονυ-χιστικής αξιολόγησης των «κολεγίων» προβαίνοντας, εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο, σε όλες τις απαραίτη-τες ενέργειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε συνεργα-σία με άλλες χώρες, ώστε το όλο ζήτημα να επανεξε-ταστεί ουσιαστικά.

Τραυματική εμπειρία των τελευταίων ετώνΤα παραπάνω παραδείγματα, σε συνδυασμό με

την τραυματική εμπειρία από την εφαρμογή του ν. 3�49/�00�, που παρά τη βούληση των θιασωτών του δεν απετέλεσε κατάλληλο πλαίσιο για τα ελληνικά πανεπιστήμια, αποδεικνύουν την πλήρη έλλειψη μα-κρόπνοης ολοκληρωμένης πολιτικής για την ανώτατη παιδεία στη χώρα.

Σπασμωδικές και αποσπασματικές παρεμβάσεις, όπως αυτές των τελευταίων ετών, είναι σε κάθε περί-πτωση αναποτελεσματικές και αποδείχθηκαν δυστυ-χώς επικίνδυνες για τον ευαίσθητο χώρο της παιδεί-ας. Το ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα δεν έχει πλήρως καταρρακωθεί οφείλεται σε συγκεκριμέ-νους, δυστυχώς συγκριτικά λίγους, θύλακες που ακό-μα ανθίστανται ανταποκρινόμενοι στις ευθύνες τους απέναντι στην κοινωνία. Έφτασε όμως ο καιρός η πο-λιτεία να σοβαρευτεί και να αντιληφθεί ότι οι αυτο-σχεδιασμοί στο χώρο της παιδείας είναι ανεπίτρεπτοι και ότι η οικοδόμηση μιας στιβαρής και υψηλών προ-διαγραφών εκπαίδευσης αποτελεί τη σημαντικότερη παρακαταθήκη που έχουμε χρέος να αφήσουμε στα παιδιά μας.

π

»

Η αντιμετώπιση των διπλωματούχων μηχανικών εκ μέρους της πολιτείας παραβιάζει κανόνες δικαίου και θίγει τη θεμελιώδη συνταγματική αρχή της ισονομίας, καθώς δεν αποδέχεται ως υποψηφίους διδάκτορες διπλωματούχους μηχανικούς 5-ετούς φοίτησης, ενώ αποδέχεται αποφοίτους Τ.Ε.Ι. 4-ετούς φοίτησης

με μεταπτυχιακές σπουδές μονοετούς διάρκειας.


»

Το �003, επί υπουργίας Ευθυμίου, τέθηκε σε δια-βούλευση προσχέδιο για τις μεταπτυχιακές σπου-

δές. Στο άρθρο 13 (σε συνδυασμό με το άρθρο �) υπήρχε διάταξη που προέβλεπε ότι οι τίτλοι σπουδών των ελληνικών πολυτεχνικών σχολών είναι ισοδύνα-μοι με τίτλους σπουδών επιπέδου «μάστερ» ή τους συναφείς τίτλους που χορηγούνται από τα ομοταγή αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια.

Το Σεπτέμβριο του �009, επί υπουργίας Σπηλιωτό-πουλου, στο νομοσχέδιο για την εκκλησιαστική περι-ουσία, στο άρθρο 13 αναφέρεται ότι τα διπλώματα μηχανικών πανεπιστημιακής στάθμης στις ελληνικές πολυτεχνικές σχολές είναι ισοδύναμα με μεταπτυχια-κά διπλώματα υπό την διεθνή ονομασία μάστερ.

Οι συμπτώσεις δεν περιορίζονται στην ομοιότη-τα της διατύπωσης και στον αριθμό του άρθρου κά-θε νομοσχεδίου. Και οι δύο κυβερνήσεις δήλωναν με τον πιο επίσημο τρόπο, κατάθεση νομοσχεδίου, την πρόθεσή τους να αποκαταστήσουν μια χρόνια παρα-βίαση κανόνων διεθνούς δικαίου και της συνταγμα-τικής αρχής της ισονομίας. Αλλά κάνοντάς το με τον πιο ατελέσφορο χρονικά τρόπο, συνομολογούσαν ότι δεν ανήκει στις προτεραιότητές τους η στήριξη του επιστημονικού δυναμικού της χώρας.

Όταν η πολιτική πρακτική των κυβερνήσεων αντιτίθεται στις διακηρύξεις τους

Κοινές διαδρομές για ανατροπές

στο εκπαιδευτικό σύστημα

τουΓιάννη Αλαβάνου,

προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας

Η ισοτιμία των πτυχίωνΠολύ πρόσφατα γνωστοποιήθηκε η ομόφωνη

γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους ��/�009 (τμήμα Δ ,́ ��.6.�009). Σύμφωνα μ’ αυτήν τα εκδοθέντα πτυχία Κ.Α.Τ.Ε. - Κ.Α.Τ.Ε.Ε. αναγνωρί-ζονται ως ισότιμα προς τα πτυχία Τ.Ε.Ι. ανώτερης εκ-παίδευσης αντίστοιχης ειδικότητας. Δεν μπορούν να αναγνωρισθούν ως ισότιμα προς τα πτυχία των Τ.Ε.Ι. μετά τη μετατροπή των τελευταίων σε ιδρύματα της ανώτατης εκπαίδευσης. Η γνωμοδότηση απορρέει κατευθείαν από το άρθρο 16 του συντάγματος και εί-ναι σύμφωνη με αντίστοιχες του Συμβουλίου της Επι-κρατείας. Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.) επανειλημμένα έχει θέσει προ των ευθυνών του το Υπουργείο Παιδείας, δηλώνοντας ότι με την πολιτική του και σε αντίθεση με τις διακηρύξεις του δημιουργεί μια εστία έντασης μεταξύ αποφοίτων των Τ.Ε.Ι. προ και μετά την ανωτατοποίησή τους, μεγαλύτερη αυτής που υπάρχει μεταξύ αυτών και των αποφοίτων των πολυτεχνικών σχολών.

Το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει πείσει ότι δεν θέ-λει αυτές τις εντάσεις. Όταν πανεπιστήμια, Τ.Ε.Ι. και οι απόφοιτοί τους συσπειρώθηκαν ενάντια στο νομο-σχέδιο για την αναγνώριση των κολεγίων, ο υπουρ-

Η απονομή με νομικές διατάξεις επαγγελματικών δικαιωμάτων που δεν αντιστοιχούν στο επίπεδο

σπουδών, οδηγεί, μαθηματικά και ιστορικά, σε πτώση της ποιότητας των σπουδών των καλών δημόσιων ελληνικών

πολυτεχνικών σχολών.

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ│ΤΕΥΧΟΣ 24│ 1�

γός παιδείας δεν δίστασε να δημιουργήσει μια προ-σχηματική ένταση μεταξύ πολυτεχνείων - Τ.Ε.Ε. από τη μια και Τ.Ε.Ι. από την άλλη, χρησιμοποιώντας ανα-ληθή στοιχεία. Το Τ.Ε.Ε. στη συζήτηση στη Βουλή εί-χε αποδείξει ότι το νομοσχέδιο δημιουργεί μια εκπαι-δευτική νησίδα που δεν θα ελέγχεται από το ελλη-νικό κράτος και ότι οι διατάξεις του όχι μόνο παρα-κάμπτουν αυτές του συντάγματος, αλλά έρχονται σε αντίθεση και με τις, αρνητικές, οδηγίες της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης, τις αποφάσεις του Δικαστηρίου Ευρωπα-ϊκών Κοινοτήτων και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι πρόσφατες εξελίξεις και ανακοινώσεις του Υπουρ-γείου Παιδείας για τα κέντρα ελευθέρων σπουδών και τα κολέγια, δικαιώνουν αυτήν την τοποθέτηση.

Παρεκλυστική πολιτικήΑναφέρθηκαν τρία επίκαιρα γεγονότα, όχι για να

τονισθεί πόσο δεν έχει ενσωματώσει στην πολιτική του το Υπουργείο Παιδείας αυτό που αναφέρει στην προμετωπίδα κάθε εγγράφου του: «όλα είναι θέμα

παιδείας». Αλλά για να γίνει κατανοητή η μία από τις δύο βασικές θέσεις του Τ.Ε.Ε.

Χρειαζόμαστε ριζικές μεταρρυθμίσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, να αποκατασταθεί η στρεβλή δομή της τεχνικής εκπαίδευσης. Δεν μπο-ρεί να υπάρχουν δύο ταχυτήτων μηχανικοί, οι οποί-οι θα αποφοιτούν από σχολές της ανώτατης εκπαί-δευσης, όταν μάλιστα ο αριθμός τους είναι σε ανα-λογία πληθυσμού τριπλάσιος του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν μπορούν να υπάρχουν τό-σα πολλά Α.Ε.Ι. στην Ελλάδα, διπλάσια σε αναλογία πληθυσμού από ότι στις Η.Π.Α. και μιάμιση φορά πε-ρισσότερα από ό,τι κατά μέσο όρο ισχύει στις χώ-ρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν η χώρα μας έχει τη χαμηλότερη χρηματοδότηση ανά σπουδαστή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δεν μπορεί η δημό-σια εκπαίδευση να απέχει από την παραγωγή μεσαί-ων και ανώτερων τεχνικών στελεχών. Δεν μπορεί να υποκαθίσταται το έλλειμμα σχολών σε επίπεδο καθηγητών, χρηματοδότησης, εργαστηρίων, υπο-δομών, διαδικασιών από οποιαδήποτε νομική φόρ-μουλα. Η απονομή με νομικές διατάξεις επαγγελμα-τικών δικαιωμάτων που δεν αντιστοιχούν στο επί-πεδο σπουδών, οδηγεί, μαθηματικά και ιστορικά, σε πτώση της ποιότητας των σπουδών των καλών δημόσιων ελληνικών πολυτεχνικών σχολών. Υπονο-μεύει μια από τις σημαντικότερες, εν δυνάμει, πηγές πλούτου που αποτελεί για την Ελλάδα το επιστημο-νικό δυναμικό της.

Τα επαγγελματικά δικαιώματαΗ δεύτερη θέση έχει και αυτή αφετηρία σε διατά-

ξεις του συντάγματος, μεταξύ των οποίων και αυτές που αναφέρονται στην υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει το δικαίωμα όλων στην εργασία. Το Τ.Ε.Ε. διεκδικεί ένα σαφές περίγραμμα επαγγελματικών αρ-μοδιοτήτων και δικαιωμάτων, ρόλων και ευθυνών για όλους όσους ασκούν τεχνικό επάγγελμα, ανεξάρτητα από επίπεδο σπουδών. Χωρίς, όμως, να λυθεί το ζή-τημα της αξιοποίησης του υπάρχοντος τεχνικού δυ-ναμικού, το θέμα των επαγγελματικών δικαιωμάτων θα αποτελεί μια φούσκα, με την έννοια ότι η κατο-χή επαγγελματικών δικαιωμάτων δεν έχει «ανταλλα-κτική» αξία. Η αναντιστοιχία προσδοκιών απασχόλη-σης προς πραγματική απασχόληση είναι πρόβλημα συνολικό για την κοινωνία, αλλά και επώδυνο ατομι-κά. Η λύση της περιφερειακής ανάπτυξης δεν μπορεί να αναζητείται στην ίδρυση σε κάθε πόλη ενός εκπαι-δευτικού ιδρύματος αλλά στην αξιοποίηση των απο-φοίτων τους σε έργα προόδου.

Οι διπλωματούχοι μηχανικοί είναι απόφοιτοι ενός �-ετούς κύκλου σπουδών, η δομή του οποίου δια-μορφώνεται επάνω σε ένα ευρύ φάσμα θεωρητικών γνώσεων των μαθηματικών και φυσικών επιστημών, με στόχο την απόκτηση ικανοτήτων για έρευνα σε συγκεκριμένες επιστημονικές εμβαθύνσεις. Εκπαι-δεύονται, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να διευρύ-

Το Τ.Ε.Ε. διεκδικεί ένα σαφές περίγραμμα επαγγελματικών αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων, ρόλων και ευθυνών για

όλους όσους ασκούν τεχνικό επάγγελμα, ανεξάρτητα από επίπεδο σπουδών. Χωρίς, όμως, να λυθεί το ζήτημα της

αξιοποίησης του υπάρχοντος τεχνικού δυναμικού, το θέμα των επαγγελματικών δικαιωμάτων θα αποτελεί μια φούσκα, με την

έννοια ότι η κατοχή επαγγελματικών δικαιωμάτων δεν έχει «ανταλλακτική» αξία.

»


νουν τα υπάρχοντα όρια εφαρμογών που απορρέ-ουν από τα διδάγματα των τεχνικών επιστημών, δι-ατυπώνοντας νέες μεθόδους και πρακτικές. Τα προ-σόντα τους ανταποκρίνονται στο πλαίσιο γνώσεων που οδηγεί στο επίπεδο � του ευρωπαϊκού πλαισί-ου επαγγελματικών προσόντων και το οποίο είναι το εξής: Πολύ εξειδικευμένες γνώσεις, μερικές από τις οποίες είναι γνώσεις αιχμής σε ένα πεδίο εργα-σίας ή σπουδής, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη ή/και έρευνα. Κριτική επίγνωση των ζητημάτων γνώ-σης σε ένα πεδίο και στη διασύνδεσή του με διαφο-ρετικά πεδία.

Απαιτήσεις και κανόνεςΗ άσκηση του επαγγέλματός τους υπόκειται σε

κανόνες σχετικούς με την πληρότητα, την ποιότητα, τη μορφή, τους ελέγχους, τις ευθύνες και την αμοι-βή των υπηρεσιών μηχανικού, κανόνες που είναι ανά-λογοι με τη συλλογική ανάγκη να διασφαλισθούν οι απαιτήσεις ασφάλειας, υγείας, αισθητικής, προστασί-ας του περιβάλλοντος, άλλα κοινωνικά αγαθά, αντι-κείμενα μέριμνας και προστασίας από το κράτος για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Η διασφάλισή του αναδεικνύει ένα νομοθετημένο ρόλο, που ταυτίζεται με τον ουσιαστικό ρόλο του Τ.Ε.Ε.

Το Τ.Ε.Ε., όμως, έχει και το ρόλο του συμβούλου

Η λύση της περιφερειακής ανάπτυξης δεν μπορεί να αναζητείται στην ίδρυση σε κάθε πόλη ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος αλλά στην αξιοποίηση των αποφοίτων τους σε

έργα προόδου.

της πολιτείας στα τεχνικά θέματα, οφείλει με τις προ-τάσεις του να καλύπτει όλο τον τεχνικό κόσμο. Έχει καταθέσει μια πρόταση για την αναδιάρθρωση της τεχνικής εκπαίδευσης που δεν αδικεί κανέναν φοιτη-τή, εκπαιδευτικό ή απόφοιτο είτε των πολυτεχνείων, είτε των Τ.Ε.Ι. ή άλλης βαθμίδας.

Με τις προτάσεις του το Τ.Ε.Ε. θέλει να προστα-τεύσει, όχι να εναντιωθεί. Εικονικές αναβαθμίσεις σχολών και επαγγελματικών δικαιωμάτων, εκπαι-δευτική πολιτική που αρκείται σε συνθήματα, δεν οδηγούν πουθενά. Όσο ταχύτερα κατανοηθεί αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα βρεθούν οι κοινές διαδρομές. Αυτά που ενώνουν όλους τους τεχνικούς σε επίπε-δο στόχων και απασχόλησης είναι πολύ πιο σημα-ντικά από αυτά που, ενώ μπορούν να λυθούν, τους χωρίζουν.

π


Στην Ελλάδα σπουδές μηχανικού, πανεπιστημι-ακού επιπέδου πραγματοποιούνται σε σχολές /

τμήματα των εξής 9 πανεπιστημίων / πολυτεχνείων:• σε 8 σχολές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

(Ε.Μ.Π.), • σε � τμήματα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου

Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), • σε 6 τμήματα του Πανεπιστημίου Πατρών (Π.Π.), • σε 1 τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Π.Ι.), • σε � τμήματα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου

Θράκης (Δ.Π.Θ.), • σε � τμήματα του Πολυτεχνείου Κρήτης (Πολ.

Κρη.),• σε 3 τμήματα του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Π.Α.), • σε � τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

(Π.Θ.), • σε � τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδο-

νίας (Π.Δ.Μ.).

Αναβαθμισμένη η ποιότητα σπουδών έναντι πολλών πανεπιστημίων του εξωτερικού

Οφείλουν να αναγνωρισθούν τα διπλώματα των Ελλήνων μηχανικών ισοδύναμα με επιπέδου μάστερ

Ήτοι, συνολικώς 4� πανεπιστημιακές σχολές / τμή-ματα απονέμουν στην χώρα μας διπλώματα μηχανι-κού, σε γνωστικά αντικείμενα από τα πλέον παλαιά και κλασικά, όπως του πολιτικού μηχανικού ή του μη-χανολόγου μηχανικού, έως τα πλέον σύγχρονα ή και εξεζητημένα.

Προσφάτως, εγκρίθηκε από το ΣΑΠΕ η ίδρυση και άλλων δύο Τμημάτων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Δυτικής Μακεδονίας και προτάθηκε από το Πολυτεχνείο Κρήτης η ίδρυση άλ-λου ενός Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών.

Υπενθυμίζεται ότι «τμήμα» είναι η πανεπιστημιακή αυτοτελής μονάδα, η οποία δέχεται φοιτητές και χο-ρηγεί πτυχίο ή δίπλωμα, μετά την επιτυχή ολοκλήρω-ση των σπουδών εκεί. Ειδικώς και μόνον στο Ε.Μ.Π. τα Τμήματα ονομάζονται σχολές για ιστορικούς λό-γους. Στα λοιπά πανεπιστήμια ονομάζεται σχολή ένα σύνολο κατ’ ελάχιστον τριών τμημάτων συγγενών

τουΚωνσταντίνου

Μουτζούρη,καθηγητή,

πρύτανη Ε.Μ.Π.

Το άρθρο αυτό αποτελεί επικαιροποίηση άλλου που δημοσιεύθηκε στον τόμο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, Επιστημονική Επιμέλεια Μ. Γ. Παπάζογλου, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2009.


σπουδών, όπως π.χ. η Πολυτεχνική Σχολή του Πανε-πιστημίου Πατρών για τα 6 τμήματα μηχανικών του.

Μεγάλος ο αριθμός των μηχανικώνΟι εισαγόμενοι ανά έτος με το σύστημα των πα-

νελληνίων εξετάσεων νέοι πρωτοετείς φοιτητές και μελλοντικοί μηχανικοί είναι περίπου 4.�00, ένας τερά-στιος αριθμός για το μέγεθος και την οικονομία της Ελλάδας. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η κα-τανομή των νεοεισαχθέντων φοιτητών για το ακαδη-μαϊκό έτος �009 - ’10 σε ορισμένες σχολές / τμήματα μηχανικών διαφόρων πανεπιστημίων.

Ο ήδη πολύ μεγάλος αυτός αριθμός νεοεισαγομέ-νων ετησίως φοιτητών αυξάνεται ακόμη περισσότερο με εγγραφές με υφιστάμενες ευεργετικές διατάξεις νόμων για κατηγορίες συμπολιτών μας (π.χ. εγγραφή πρόσθετου ποσοστού �% επί των εισαγομένων με το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων φυσικώς αδυ-νάτων υποψηφίων, κατατακτήριες εξετάσεις πτυχιού-χων άλλων τμημάτων, αθλητές κ.ά.).

Οι νόμοι αυτοί ψηφίσθηκαν από διαφορετικές Κυ-βερνήσεις. Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι αυ-τή η αυξητική με το χρόνο τάση εγγράφεται σε μία γενικότερη πολιτική στη χώρα μας για αύξηση των ει-σαγομένων στην ανώτατη εκπαίδευση: σήμερα εισά-γεται άνω του ��% των αποφοίτων λυκείου, ενώ στα μέσα της δεκαετίας ’90 το ποσοστό ήταν 3�% (Λακα-σάς, �008).

Στους διπλωματούχους μηχανικούς από τα ελλη-νικά πανεπιστήμια προστίθενται και οι πολλοί διπλω-ματούχοι από το εξωτερικό, κυρίως το Ηνωμένο Βασί-λειο, όπου οι Έλληνες φοιτητές είναι οι κατά πολύ πο-λυαριθμότεροι από οποιασδήποτε άλλης ευρωπαϊκής χώρας και δεύτεροι μετά τους Κινέζους. Χαρακτηρι-στικώς αναφέρεται ότι άνω των 1.800 νέοι πολιτικοί

μηχανικοί προστίθενται ετησίως στην αγορά εργασί-ας της χώρας μας.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η Ελλάδα να έχει αναλογικώς τον μεγαλύτερο αριθμό μηχανικών από όλες τις λοιπές χώρες της Ευρώπης Συμφώνως με τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας οι μη-χανικοί της χώρας μας είναι ανά 1.000 κατοίκους πε-ρισσότεροι από τριπλάσιοι από το μέσο όρο στις χώ-ρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Αλαβάνος, �008).

Δύσκολη η εξεύρεση εργασίαςΟι νέοι μηχανικοί ήδη συναντούν μεγάλες δυσκο-

λίες στην εξεύρεση αξιοπρεπούς εργασίας με σταθε-ρότητα και συμφώνως με τα υψηλά προσόντα τους. Συμφώνως με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του τρέ-χοντος έτους από έρευνα του Ευρωπαϊκού Φοιτητικού Βαρομέτρου (European Student Barometer, �008): • ο εκτιμώμενος χρόνος για εξεύρεση πρώτης εργα-

σίας των αποφοίτων του Ε.Μ.Π. είναι 6,3 μήνες, ο μεγαλύτερος μεταξύ των �0 διευρευνηθεισών ευ-ρωπαϊκών χωρών (�,� στην Ολλανδία, �,� στην Γαλλία, 4,� στην Ουγγαρία, 6,� στην Ιταλία, 4,3 στο σύνολο των �0 χωρών),

Σχολή/τμήμα

Πανεπιστήμιο

Πολιτικοί μηχανικοί

Αρχιτέκτ. μηχανικοί

Μηχανολ. μηχανικοί

Ηλεκτρ. μηχ. & μηχ. υπολ.

Χημικοί μηχανικοί

Αγρ. & τοπ. μηχανικοί

Μηχανικοί χωροταξίας

Μηχανικοί περιβάλ.

Μηχανικοί παρ. & διοίκ.

Ε.Μ.Π. 130 100 110 �40 1�0 90

Α.Π.Θ. 160 100 80 180 80 �0 �0(�)

Πανεπ. Πατρών 1�0 90 160(1) �30(�) 110

Δημοκρίτειο Πα-νεπ. Θράκης �00 100 ��0 60 100

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 80 80 90 1�0(4) �0(3)

Πανεπ. Δυτικής Μακεδονίας 1�0

Πολυτεχνείο Κρήτης 90 130 90 130

ΣΥΝΟΛΑ �40 �60 �60 1.1�0 310 160 140 130 �30

(1) και αεροναυπηγών, (�) και ανάπτυξης, (3) πολεοδομίας και περιφερεικαής ανάπτυξης, (4) τηλεπικοινωνιών και δικτύων, (�) και τεχνολογίας υπολογιστών

Τη μεγαλύτερη αναγνώριση για την ποιότητα των σπουδών αποτελεί η διαπίστωση των νέων αποφοίτων ελληνικών

πολυτεχνείων, οι οποίοι μεταβαίνουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, ότι το ελληνικό δίπλωμα τους αρκεί για τη έναρξη

εκπονήσεως διδακτορικής διατριβής, χωρίς απαιτήσεις υπάρξεως άλλων μεταπτυχιακών τίτλων.

Αριθμός εισαχθέντων

φοιτητών ανά σχολή / τμήμα κατά

το ακαδημαϊκό έτος 2009 - ’10 με το σύστημα

των πανελληνίων εξετάσεων.

»


• ο εκτιμώμενος αριθμός αιτήσεων για την εξεύρε-ση της πρώτης εργασίας είναι για τους απόφοιτους του Ε.Μ.Π. 1�,6, έναντι �3,� αιτήσεων κατά μέσο όρο στις ίδιες �0 χώρες,

• το αναμενόμενο μέσο ακαθάριστο ετήσιο εισόδη-μα για τους ίδιους αποφοίτους είναι 18.9�� €, ένα-ντι �9.606 € κατά μέσο όρο στις λοιπές χώρες.Συμφώνως με έρευνα, η οποία διενεργήθηκε από

την Μόνιμη Επιτροπή Νέων Πολιτικών Μηχανικών του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος (�008) κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο �00� σε τυ-χαίο δείγμα διπλωματούχων πολιτικών μηχανικών ηλικίας έως 3� ετών, τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτοί οι νέοι μηχανικοί είναι οι χαμη-λές αμοιβές (6�%), το ωράριο εργασίας (4�%), οι συν-θήκες εργασίας (��%), η ετεροαπασχόληση (9%) και η ανεργία (9%). Οι δυσκολίες αυτές αναμένεται να αυ-ξηθούν εκθετικώς, λαμβανομένης υπόψη και της αυ-ξήσεως του προσδοκίμου ζωής των Ελλήνων και της επιμηκύνσεως του χρόνου επαγγελματικής ενασχο-λήσεως τους.

Υψηλό το επίπεδο των εισαγομένων στα πολυτεχνεία

Το ποιοτικό επίπεδο των εισαγομένων στα ελληνι-κά πανεπιστήμια φοιτητών για να πραγματοποιήσουν σπουδές μηχανικού είναι από πολύ έως εξαιρετικώς υψηλό, όπως τούτο καταδεικνύεται και από τον αριθ-μό απαιτουμένων μορίων στις πανελλήνιες εξετάσεις για εισαγωγή στις πολυτεχνικές σχολές. Χαρακτηρι-στικώς αναφέρονται ορισμένες βάσεις εισαγωγής στις σχολές / τμήματα υψηλοτέρων απαιτήσεων για το ακαδημαϊκό έτος �009 - ’10:• Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Ε.Μ.Π.: 19.3�6 μόρια• Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών

Υπολογιστών Ε.Μ.Π.: 19.306 μόρια• Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών Ε.Μ.Π.: 19.13�

μόρια• Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.: 19.094 μόρια• Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών

Υπολογιστών Α.Π.Θ.: 19.004 μόριαΕπίσης, είναι ενδεικτικό του υψηλού επιπέδου των

εισαγομένων, ότι αρκετές από αυτές τις σχολές / τμή-ματα Μηχανικών δηλώνονται από τους υποψηφίους φοιτητές στα μηχανογραφικά δελτία ως πρώτη προ-τίμηση τους σε ποσοστό έως και 100% (π.χ. Πολιτικών Μηχανικών, Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Ηλεκτρολό-γων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Ε.Μ.Π., για το ακαδημαϊκό έτος �008 - ’09).

Οι σπουδές μηχανικού έχουν ονομαστική διάρκεια � ετών ή, ισοδυνάμως, 10 εξαμήνων, ενιαίας και αδιά-σπαστης δομής. Στα πρώτα 9 εξάμηνα ο φοιτητής πα-ρακολουθεί και οφείλει να εξεταστεί επιτυχώς σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό εξαμηνιαίων μαθημάτων. Τα πε-ρισσότερα από αυτά τα μαθήματα είναι κοινά και υπο-χρεωτικά για όλους τους φοιτητές της σχολής / τμή-

Αυτή η ολιγωρία της πολιτείας να αναγνωρίσει την ισοδυναμία των διπλωμάτων των Ελλήνων μηχανικών με μάστερ συνδυάζεται με την μειωμένη χρηματοδότηση για

την εκπαίδευση, δεδομένου ότι η χώρα μας δαπανά μόλις το 3,9% του Α.Ε.Π. ενώ ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

των 27 χωρών είναι 5,4% και το πρότυπο μας, η Δανία, δαπανά το 8,28% (!) του Α.Ε.Π. της.

»


ματος οριζόμενα από το πανεπιστήμιο. Τα υπόλοιπα επιλέγονται από τον ίδιο το φοιτητή από ένα πίνακα προσφερομένων μαθημάτων από το πανεπιστήμιο, σε συνάρτηση με τις προτιμήσεις του εξειδικεύσεως. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι αριθμοί των διδασκομένων και των αναλαμβανομένων από κά-θε φοιτητή μαθημάτων σε ορισμένα πανεπιστήμια, ώστε να λάβει το δίπλωμα μηχανικού.

Πολλά μαθήματα και υψηλές απαιτήσειςΕίναι εντυπωσιακή η διαπίστωση ότι ένας νέος

μηχανικός έχει εξεταστεί επιτυχώς στη διάρκεια των σπουδών του στην Ελλάδα συνολικώς σε �0 έως 68 μαθήματα ή 6 έως 8 μαθήματα ανά εξάμηνο, αναλό-γως με το τμήμα και το πανεπιστήμιο. Στο Ε.Μ.Π. στις � από τις 9 σχολές του τα μαθήματα είναι 60 και περισ-σότερα. Στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π. ένας διπλωματούχος κατευθύνσεως δομοστατικού τομέα έχει εξετασθεί επιτυχώς σε 6� μαθήματα, ενώ ένας αντίστοιχος από το εξαιρετικό Πανεπιστήμιο Imperial College του Λονδίνου λαμβάνει το Master of Engineering με 3� μαθήματα.

Στο δέκατο εξάμηνο των σπουδών κάθε φοιτητής οφείλει να εκπονήσει υπό την άμεση εποπτεία και κα-θοδήγηση ενός επιβλέποντος καθηγητή μία διπλωμα-τική εργασία, η διάρκεια της οποίας συνήθως υπερ-βαίνει το ένα εξάμηνο εντατικής εργασίας. Στη μεγά-λη πλειοψηφία τους οι διπλωματικές αυτές είναι ερευ-νητικού χαρακτήρα, ορισμένες δε είναι ιδιαιτέρως υψηλού επιπέδου και έχουν αποτελέσει τη βάση εν συνεχεία διδακτορικής διατριβής. Η εξέταση και βαθ-μολόγηση της διπλωματικής γίνεται από συνήθως τρι-μελή επιτροπή εκ καθηγητών οριζομένων από τον αρ-μόδιο τομέα.

Για την εκπόνηση μιας καλής διπλωματικής εργα-σίας ο φοιτητής θα πρέπει να έχει ένα καλό και σφαι-ρικό γνωστικό υπόβαθρο, το οποίο αποκτάται με την

επιτυχή παρακολούθηση και εξέταση των μαθημά-των στα προηγούμενα εξάμηνα. Συνήθης πρακτική στα περισσότερα πανεπιστήμια είναι η παροχή της δυνατότητας στους φοιτητές ενάρξεως εκπονήσε-ως της διπλωματικής, μόνον εφόσον οφείλουν ακόμη ένα μικρό αριθμό μαθημάτων. Επί παραδείγματι, συμ-φώνως με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του Ε.Μ.Π., ένας φοιτητής δύναται να αρχίσει τον κύκλο της διπλωματικής εργασίας του μόνον αν οφείλει έως 10 κατά μέγιστο μαθήματα για να ολοκληρώσει τον κύκλο μαθημάτων των σπουδών του. Η απαίτηση της επιτυχούς ολοκληρώσεως του κύκλου μαθημάτων πριν από την εκπόνηση της διπλωματικής είναι πολύ χρήσιμη για τους ίδιους τους φοιτητές, διότι μπορούν να συγκεντρωθούν και να επιδοθούν στην ερευνητι-κή τους εργασία χωρίς περισπασμούς και αφού έχουν αποκτήσει το αναγκαίο γνωστικό υπόβαθρο. Ιδανική ρύθμιση θα ήταν η έναρξη εκπονήσεως της διπλωμα-τικής να γίνεται μετά την επιτυχή ολοκλήρωση όλου του κύκλου των μαθημάτων, όπως θα επιστοποιείτο καταλλήλως εσωτερικά σε κάθε τμήμα.

Ο φόρτος εργασίας και η καθυστέρηση στην αποφοίτηση

Αποτέλεσμα και του μεγάλου αυτού φόρτου μα-θήσεως και εργασίας στις σπουδές μηχανικού, όπως περιγράφηκε παραπάνω, είναι να λαμβάνει δίπλωμα

Το ποιοτικό επίπεδο των εισαγομένων στα ελληνικά πανεπιστήμια φοιτητών για να πραγματοποιήσουν σπουδές

μηχανικού είναι από πολύ έως εξαιρετικώς υψηλό, όπως τούτο καταδεικνύεται και από τον αριθμό απαιτουμένων μορίων στις πανελλήνιες εξετάσεις για εισαγωγή στις πολυτεχνικές σχολές.

Σχολή / ΤμήμαΑριθμός μαθημάτων

Διδασκόμενα από σχολή / τμήμα Αναλαμβανόμενα από τους φοιτητέςΕ.Μ.Π Α.Π.Θ. Παν. Πατρών Ε.Μ.Π. Α.Π.Θ. Παν. Πατρών

Πολιτικών Μηχανικών 131 149 11� 6� 64 �8

Μηχανολόγων Μηχανικών 14� 118 14�* 64 49 64*

Ηλεκτρολόγων Μηχαν. και Μηχανικών Υπολογιστών �1� 143 161** 60 60 68**

Αρχιτεκτόνων Μηχανικών 116 190 10� �9 �3 ��

Χημικών Μηχανικών 1�1 1�� 106 �� 6�

Αγρονόμων και Τοπογρά-φων Μηχανικών 11� 10� 61 ��

Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών 143 60

Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών 139 6�

* και Αεροναυπηγών ** και Τεχνολογίας ΥπολογιστώνΠίνακας �. - Αριθμός μαθημάτων για τη λήψη του διπλώματος.

* και Αεροναυπηγών ** και Τεχνολογίας Υπολογιστών

Αριθμός μαθημάτων για τη λήψη του διπλώματος.

»


σε � έτη μετά την πρώτη εγγραφή στο πανεπιστή-μιο μικρή μειοψηφία των φοιτητών. Οι περισσότεροι ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε ολίγο έως αρκε-τά περισσότερο χρόνο. Βεβαίως θα αναγνωρίσουμε εδώ ότι ο μαθησιακός φόρτος δεν είναι ο μόνος λό-γος καθυστερήσεως στην ολοκλήρωση των σπουδών και στη λήψη διπλώματος, δεδομένου ότι αλλότριες ασχολίες των φοιτητών και περισπασμοί συμβάλλουν τα μάλα σε καθυστερήσεις, σε μία χώρα όπως η Ελλά-δα με το κλίμα, τις διακοπές, τα τριήμερα, τις κοινωνι-κές συνήθειες της. Χαρακτηριστικώς αναφέρεται ότι στο Ε.Μ.Π. 6 έτη μετά την πρώτη εγγραφή τους έχουν λάβει το δίπλωμα άνω των �/3 των φοιτητών, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι εισαγόμενοι πέραν των πανελληνίων εξετάσεων.

Τα παραπάνω εκτεθέντα στοιχεία αφορούν τις σπουδές μηχανικού στην Ελλάδα έως τη λήψη του δι-πλώματος, ήτοι τις προπτυχιακές (ή, ορθότερα, προ-διπλωματικές) σπουδές. Αβιάστως προκύπτει το συ-μπέρασμα ότι πρόκειται για σπουδές από πολύ καλού έως πολύ υψηλού επιπέδου, αναλόγως με την σχολή / τμήμα και το πανεπιστήμιο. Σημειωτέον ότι δεν θα διατυπώναμε εξίσου καλές κρίσεις για όλες τις υπάρ-χουσες μεταπτυχιακές σπουδές στη χώρα μας, επει-δή κατά την άποψη μας απαιτείται μεγάλη προσπά-θεια βελτίωσής τους, αλλά και αυτοσυγκράτηση από τα πανεπιστήμια και τις διοικήσεις τους. Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι εν γένει πολύ καλύτερα στις προ-

πτυχιακές από τις μεταπτυχιακές σπουδές τους. Το υψηλό επίπεδο και μεγάλο εύρος των προπτυ-

χιακών σπουδών, καθώς και η πραγματική διάρκεια τους δημιουργούν στα πολυτεχνεία και στις πολυτε-χνικές σχολές της χώρας την ακράδαντη πεποίθηση ότι τα παρεχόμενα εδώ διπλώματα μηχανικού είναι ισοδύναμα με τα ευρωπαϊκά Master in Engineering ή απλώς μάστερ. Η ισοδυναμία αναφέρεται στην ποιό-τητα σπουδών και τις αποκτώμενες γνώσεις, δεδομέ-νου ότι η ονομαστική διάρκεια σπουδών των 10 εξα-μήνων στην Ελλάδα είναι ίση ή μεγαλύτερη με αυτήν σε σχολές του εξωτερικού. Χαρακτηριστικώς αναφέ-ρεται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο η διάρκεια σπουδών μηχανικού για λήψη του Master είναι 4, 4,� ή κατά μέ-γιστον � έτη.

Δύο εκθέσεις για ελληνικά πολυτεχνείαΘα αναφερθούν ορισμένα συμπεράσματα, συ-

γκριτικά στοιχεία και απόψεις δύο διαπρεπών και γνωστών «πανεπιστημιανθρώπων» της χώρας μας. Σε μία πολύ πρόσφατη και ενδιαφέρουσα έκθεση συνταχθείσα από ομάδα πανεπιστημιακών υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Θεοδόση Τάσιου (Τάσι-ος, κ.ά., �008) γίνεται μία πολύ τεκμηριωμένη ποιο-τική και ποσοτική σύγκριση της διδασκαλίας για την απόκτηση του διπλώματος μηχανικού Ε.Μ.Π. και του Master in Engineering σε βρετανικά πανεπιστήμια και στην υψηλής στάθμης γαλλική École Nationale des Ponts et Chaussées (ENPC). Tα βρετανικά πα-νεπιστήμια που επελέγησαν για σύγκριση (Imperial College, Portsmouth University, Sheffield University, University of Southampton) διαθέτουν αξιολόγηση κατά RAF ή Sunday Times από υψηλή έως χαμηλή, δι-άρκεια σπουδών 4-ετή ή �-ετή και ενιαίο τίτλο σπου-δών μάστερ. Ορισμένα σημαντικά γενικά συμπερά-σματα από την έκθεση είναι τα επόμενα:• Κατά αδρομερή τρόπο και με βάση τους επίσημους

οδηγούς σπουδών, το δίπλωμα �-ετούς φοιτήσεως στο Ε.Μ.Π. είναι ακαδημαϊκώς ισοδύναμο με το Μ. Eng. των υψηλής στάθμης βρετανικών πανεπιστη-μίων και με το μάστερ της ΕΝΡC. Η συνολική διάρ-κεια σπουδών στο Ε.Μ.Π. είναι ουσιωδώς μεγαλύ-τερη από τα υψηλής στάθμης βρετανικά πανεπι-στήμια και συμπίπτει με της ENPC.

• Το είδος και το πλήθος των προσφερομένων μαθη-μάτων στα χαμηλότερης στάθμης βρετανικά πανε-πιστήμια είναι σαφώς κατώτερα αυτών του Ε.Μ.Π. Η συνολική διάρκεια διδασκαλίας τους είναι δυσα-ναλόγως μικρότερη.

• Το δίπλωμα Ε.Μ.Π. είναι εμφανώς ανώτερο από τα μάστερ των χαμηλότερης στάθμη βρετανικά πανε-πιστήμια. Κατά τον καθηγητή και τ. πρύτανη Ε.Μ.Π. Θεμιστο-

κλή Ξανθόπουλο (Ξανθόπουλος, �00�) οι τίτλοι σπου-δών τμημάτων ελληνικών πανεπιστημίων σε γνωστι-κά αντικείμενα με θετικό εφαρμοσμένο προσανατολι-σμό μετά από σπουδές �-ετούς διάρκειας, ενιαίας και

Οι εισαγόμενοι ανά έτος με το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων νέοι πρωτοετείς φοιτητές και μελλοντικοί μηχανικοί

είναι περίπου 4.700, ένας τεράστιος αριθμός για το μέγεθος και την οικονομία της Ελλάδας.

»


Βιβλιογραφικές αναφορές• Αλαβάνος, Γ., �008, Προσ. ανακοίνωση.• European Student Barometer, �008 “Trendence”, Partner Report. • Λακασάς, Α., �008, «Πτυχιούχος ετών τριάντα ψάχνει δουλειά», Οικονομική Επιθεώρη-

ση, τεύχος Σεπτεμβρίου. • Λακασάς, Α., �009 «Εξάγουμε φοιτητές, χωρίς όμως να εισάγουμε», Εφημ. Η Καθημερι-

νή, �6.9.�009.• Μάστορας Ν., �009, «Κάνουμε οικονομία στην εκπαίδευση», Εφημ. Τα Νέα, 1�.9.�009. • Μόνιμη Επιτροπή Νέων Πολιτικών Μηχανικών Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλά-

δος (Μ.Ε.ΝΕ.ΠΟ.Μ. / Σ.Π.Μ.Ε., �008, «Έρευνα για τα προβλήματα των νέων μηχανικών στην αγορά εργασίας», Περιοδικό Ευπάλινος, Περιφ. Τμήμα Β.Α. Αιγαίου Τ.Ε.Ε., Νο 4�.

• Ξανθόπουλος, Θ., �00�, «Ελληνική παιδεία», Εκδ. Gutenberg, Αθήνα.• Τάσιος, Θ.Π., κ.ά., �008, «Περί ισοδυναμίας τίτλων διπλωματούχου μηχανικού Ε.Μ.Π.

- M. Eng. (Ενιαίου τίτλου στη Μ. Βρετανία και στη Γαλλία)», Έκθεση Ομάδας Εργασίας, Ε.Μ.Π.

αδιάσπαστης δομής, με ένα εξάμηνο για διπλωματική εργασία, όπως οι σπουδές μηχανικού, καλύπτουν τις 300 διδακτικές μονάδες και συνεπώς αθροίζουν τους τίτλους σπουδών στα επίπεδα μπάτσελορ και μάστερ με εξειδίκευση (Β.Sc.+ M.Sc.).

Την άποψη των πολυτεχνείων και πολυτεχνικών σχολών για ισοδυναμία του διπλώματος τους με το M. Eng. συμμερίζεται απολύτως και ο επιστημονικός φο-ρέας όλων των Ελλήνων μηχανικών, το Τεχνικό Επι-μελητήριο Ελλάδας (Τ.Ε.Ε.), βασιζόμενο σε συγκριτι-κά στοιχεία που διαθέτει. Το Ε.Μ.Π. ήδη από το 19�8 αναγνωρίζει το ίδιο τα χορηγούμενα διπλώματα του ως πλήρως ισότιμα με τα πτυχία μάστερ των αναγνω-ρισμένων από αυτό αγγλοσαξονικών πανεπιστημίων (Φ.Ε.Κ. παράρτημα, αριθμ. �4/1.8.19�8) και χορηγεί σχετικά πιστοποιητικά. Η δημόσια διοίκηση της Κύ-πρου, κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανα-γνωρίζει το σύνολο των διπλωμάτων μας �-ετούς φοί-τησης ως ισότιμα με το μάστερ. Τα περίφημα 9 πο-λυτεχνεία της Γερμανίας Technical Universities, τα οποία έχουν συστήσει την ομάδα TU9, σε μια τοπο-θέτηση τους το �008 προτείνουν την αναγραφή στα παρεχόμενα από αυτά διπλώματα μάστερ της ισοδυ-ναμίας τους με το παραδοσιακό δίπλωμα του μηχανι-κού Dipl. - Ing. TU μετά από �-ετείς σπουδές. Τη με-γαλύτερη όμως αναγνώριση αποτελεί η διαπίστωση των νέων αποφοίτων ελληνικών πολυτεχνείων και πολυτεχνικών σχολών, οι οποίοι μεταβαίνουν σε πα-νεπιστήμια του εξωτερικού, ότι το ελληνικό δίπλωμα τους αρκεί για τη έναρξη εκπονήσεως διδακτορικής διατριβής, χωρίς απαιτήσεις υπάρξεως άλλων μετα-πτυχιακών τίτλων.

Καιρός να αναγνωριστεί το αυτονόητοΤο επίσημο ελληνικό κράτος μέχρι σήμερα δεν

έχει αναγνωρίσει επισήμως την πραγματικότητα της ισοδυναμίας αυτής, παρά τις έντονες και τεκμηριωμέ-νες παροτρύνσεις των πανεπιστημίων και του Τ.Ε.Ε., πρωτοστατούντος του Ε.Μ.Π., από σειρά ετών. Ως μόνο επιχείρημα για να αιτιολογηθεί η στάση αυτή είχε προβληθεί εσχάτως από το Υπουργείο Παιδεί-ας προ ετών υπογραφείσα από την Ελλάδα συμφω-νία της Μπολόνια, η οποία προβλέπει τρεις κύκλους σπουδών (προπτυχιακό + μεταπτυχιακό + διδακτο-ρικό) στον ευρωπαϊκό χώρο ανώτατης εκπαιδεύσεως, υπό την έννοια ότι για να χορηγηθεί ένας μεταπτυχι-ακός τίτλος (το μάστερ) θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένας προπτυχιακός τίτλος.

Όμως το επιχείρημα αυτό αναιρείται από την πρα-κτική στη Γαλλία, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, όπου με το διάταγμα Νο 99-�4� της �.8.1999 / γαλλικό Φ.Ε.Κ. �03 της �.9.1999 απονέμεται ταυτο-χρόνως με το δίπλωμα μηχανικού �-ετούς φοιτήσεως και η ισοδυναμία του με το μάστερ. Τα πολυτεχνεία και οι πολυτεχνικές σχολές της Ελλάδας και το Τ.Ε.Ε. έχουν ακριβώς αυτό το αίτημα.

Αυτή η ολιγωρία της πολιτείας συνδυάζεται με την

μειωμένη χρηματοδότηση για την εκπαίδευση, δε-δομένου ότι η χώρα μας δαπανά μόλις το 3,9% του Α.Ε.Π. ενώ ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης των �� χωρών είναι �,4% και το πρότυπο μας, η Δανία, δαπανά το 8,�8% (!) του Α.Ε.Π. της. Η ετήσια δημόσια δαπάνη ανά μαθητή για τα δημόσια σχολεία στην Ελ-λάδα είναι περίπου 4.600 €, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι �.1�0 € (Μάστορας, �009).

Οι πρόσφατες ισχυρές ενδείξεις μας είναι ότι η επί-σημη πολιτεία αρχίζει να εξετάζει με ρεαλισμό την αναγνώριση της ισοδυναμίας. Αναμένουμε την γεν-ναία πράξη της πολιτείας, η οποία θα άρει την υπάρ-χουσα εκπαιδευτική και κοινωνική αδικία.

π

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ│ΤΕΥΧΟΣ 24│ �0

Για όσα ξέραμε αλλά σιωπούσαμε και για όσα τώρα ανακαλύψαμε

Οι εκπαιδευτικές αγωνίες

ενός προέδρου

Έχουμε υποχρέωση απέναντι στην προσωπική εκπαιδευτική ιστορία μας να

κάνουμε τα πάντα στο όνομα των χιλιάδων αποφοίτων των ιδρυμάτων που με αγωνία,

βλέπουν τα γεγονότα να τους προσπερνούν, να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας και να

παλέψουμε για την πραγματική αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης.

τουΠαύλου Αχ.

Καρακολτσίδη,καθηγητή,

προέδρου Αλεξάνδρειου Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης.

Η εκπαίδευση στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης τόσο ποιοτι-

κά, όσο και ποσοτικά. Θα προσπαθήσω σ’ αυτό το μι-κρό κείμενο, παίρνοντας ευκαιρία από την πρόσκλη-ση του περιοδικού να σκιαγραφήσω την εικόνα της ανώτατης εκπαίδευσης παραθέτοντας τις εκπαιδευ-τικές μου αγωνίες.

Αρχίζω λοιπόν, από τον αριθμό των πανεπιστη-μίων και των Τ.Ε.Ι., ένα σύνολο πέραν των �00 τμη-μάτων εγκατεσπαρμένων στα αστικά κέντρα και τις εσχατιές της μεγάλης αυτής χώρας των έντεκα εκα-τομμυρίων κατοίκων και ενός εκατομμυρίου μετανα-στών. Ξεχνάμε ότι κάθε παράρτημα είναι ένα αυτο-

δύναμο και αυτοτελές πανεπιστήμιο ή Τ.Ε.Ι. που έχει ανάγκη από όλες τις εκπαιδευτικές υποδομές.

Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ήρθε η βάση του δέκα που, ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας των θεμά-των στις εισαγωγικές εξετάσεις, έγινε ένα εκκρεμές που καθορίζει τις επιλογές των υποψηφίων χωρίς ου-σιαστική κρίση. Φθάνουμε στο �008, οπότε εμφανί-ζεται και επίσημα το θέμα των κολεγίων. Εδώ θα πρέ-πει να πούμε μερικές αλήθειες. Είναι η υπόθεση των κολεγίων κάτι καινούριο; Είναι όντως κεραυνός εν αι-θρία; Προφανώς όχι. Η εμφάνισή και η αφετηρία τους βρίσκεται κάπου στο 1989. Δηλαδή πριν από είκοσι χρόνια. Είναι μια ιστορία που ήταν γνωστή εδώ και δύο δεκαετίες και κανείς δεν άγγιζε το θέμα. Βέβαια κατά καιρούς μαθαίναμε για τα πρόστιμα που πλήρω-νε η χώρα μας με τη μη εναρμόνισή της στο κοινοτικό δίκαιο. Ακούστηκαν πρόστιμα που άγγιζαν το ποσό των �0.000 ευρώ ημερησίως.

Ξαφνικά (sic) εξεδόθη και το περίφημο νομοσχέδιο για την άδεια λειτουργίας 33 κολεγίων μετά το οποίο οι συνδικαλιστικοί φορείς δείχνουν ηρωισμό και αυ-τοθυσία με προσφυγές και τα παρόμοια. Εκεί λοιπόν έγινε και η συνεργασία για πρώτη φορά των πανεπι-στημίων και Τ.Ε.Ι. Βαστάτε, σύντροφοι, να σώσουμε των ανώτατη εκπαίδευση!

Ποιοι ανταγωνίζονται τα πανεπιστήμια;Πρέπει λοιπόν κάποια στιγμή να σοβαρευτούμε και

να πούμε εμείς οι «επαΐοντες» και «τα πάντα γνωρίζο-ντες» την αλήθεια στην ελληνική κοινωνία, αφού οι καθ΄ ύλην αρμόδιοι την αποκρύπτουν. Να πούμε δη-


λαδή, στις εκατοντάδες, χιλιάδες των αποφοίτων των �00 ευρώ ποια είναι η πραγματικότητα. Να πούμε δη-λαδή ότι είμαστε καλοί ή κακοί σε μια οικογένεια �6 κρατών και ότι το κοινοτικό δίκαιο είναι επάνω από το εθνικό. Τα υπόλοιπα είναι απλά για κατανάλωση. Η ίδρυση και η αδειοδότηση των κολεγίων είναι μία υποχρέωση που πρέπει να εκπληρώσουμε και ένα επείγον γραμμάτιο που πρέπει να πληρώσουμε. Πά-ραυτα, αυθωρεί και παραχρήμα. Όμορφα και σωστά. Τα κολέγια ήξεραν είκοσι χρόνια τώρα την αλήθεια. Κάποιοι και δυστυχώς πολλοί, την μαθαίνουν σήμε-ρα. Έγινε ένα by-pass του άρθρου 16 και ο ασθενής επιβίωσε. Το ερώτημα είναι πού είμαστε τώρα και πού πρέπει να πάμε εμείς οι υπόλοιποι.

Η παρουσία λοιπόν �3 πανεπιστημίων και 16 Τ.Ε.Ι. είναι μια πραγματικότητα. Η παρουσία 33 κολεγίων που θα δώσουν πτυχία πανεπιστημιακού επιπέδου εί-ναι και αυτό μια πραγματικότητα. Μπορεί η πολιτεία να κλείσει τα κέντρα ελευθέρων σπουδών και τα κο-λέγια; Προφανώς και όχι. Άντε να παγώσει τις άδειες λειτουργίας όπως ακούγεται. Για πόσα χρόνια; Άντε-ξαν �0 χρόνια και δεν θα αντέξουν άλλα τόσα; Το θέ-μα είναι τι κάνουμε εμείς και όταν λέω εμείς δεν εν-νοώ μόνο τις διοικήσεις των πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. αλλά και όλης τις εκπαιδευτικές κοινότητες.

Είναι δυνατόν να επιβιώσουν μετά το �013, που τελειώνει το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α.), 40 πανεπιστήμια και Τ.Ε.Ι., που μπορεί μέ-χρι τότε να έχουν ιδρυθεί και άλλα με τη φόρα που έχουν πάρει; Είναι γνωστό ότι στα περισσότερα Τ.Ε.Ι. και λιγότερο στα πανεπιστήμια υπάρχουν θνησιγενή τμήματα. Υπάρχουν τμήματα με γνωστικά αντικείμε-να ενός και μόνο μαθήματος. Για να χωρέσουν όλα τα νέα τμήματα και να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες το-πικών φορέων και άλλων, έχουμε φθάσει σε αστείες εξειδικεύσεις γνωστικών αντικειμένων. Υπάρχει τερά-στια ανάγκη ενός εκπαιδευτικού νοικοκυρέματος. Εί-ναι γεγονός επίσης ότι υπάρχουν επικαλύψεις γνω-στικών αντικειμένων τόσο στα πανεπιστήμια, όσο και στα Τ.Ε.Ι.

Πρόταση: Υπάρχουν γεωγραφικές περιφέρειες που έχουν πανεπιστήμια και Τ.Ε.Ι. ή παραρτήματα των παραπάνω. Οι τοπικοί φορείς μαζί με τις διοική-σεις των ιδρυμάτων να δημιουργήσουν θύλακες ανώ-τατων ιδρυμάτων με κατάργηση κοινών, θνησιγενών και ξεπερασμένων τμημάτων. Πρέπει να γίνει αντιλη-πτό ότι ανταγωνιστές των πανεπιστημίων δεν είναι τα Τ.Ε.Ι., ούτε και το αντίστροφο. Τόσο τα μεν όσο και τα δε, έχουν απέναντί τους τα κολέγια και τα ανώτα-τα Ιδρύματα των �6 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα.

Απαραίτητη η συντονισμένη προσπάθειαΚλείνοντας αυτή την εκπαιδευτική κραυγή αγωνί-

ας, νομίζω ότι έχουμε ευθύνη απέναντι στις χιλιάδες των αποφοίτων μας και τις οικογένειες τους. Πρέπει να δώσουμε λόγο για το τι κάναμε εμείς όλο αυτό το

διάστημα δικαιώνοντας όλους αυτούς που μας εμπι-στεύτηκαν το μέλλον τους. Είναι ή δεν είναι αυτό συ-νειδησιακό βάρος; Είναι ή δεν είναι αυτό ένα φορτίο ευθύνης που πρέπει να μας ξυπνήσει από τον Αμλετι-κό λήθαργο μας; Ας κάνει ο καθένας από μας την εν-δοσκόπηση του και θα βρει τις απαντήσεις. Σ’ αυτή τη φάση όμως δεν χρειάζονται διαδρομικές εσωστρέ-φειες ούτε αναζήτηση ενόχων. Τώρα χρειάζεται δρά-ση και εγρήγορση. Ίσως είναι αργά, αλλά επειδή δεν έγινε ποτέ συντονισμένη προσπάθεια «αντίδρασης», ίσως είναι η τελευταία μας ελπίδα. Η απαξίωση των ανώτατων ιδρυμάτων είναι τσουνάμι και θα παρασύ-ρει στο διάβα του, δικαίους και αδίκους, πληβείους και πατρίκιους. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στην προ-σωπική εκπαιδευτική ιστορία μας να κάνουμε τα πά-ντα στο όνομα των χιλιάδων αποφοίτων των ιδρυ-μάτων που με αγωνία, βλέπουν τα γεγονότα να τους προσπερνούν. Όλοι μαζί λοιπόν αναγνωρίζοντας τις αδυναμίες μας, τα λάθη που κάναμε, με κοινή πυξί-δα, χωρίς αντιπαραθέσεις και εσωστρέφειες, να πα-λέψουμε διότι ο σκοπός είναι ένας και μοναδικός. Η πραγματική μας αναβάθμιση, ξέχωρα από νόμους και γραφές. Άλλωστε είναι αυτονόητη αυτή η αποστολή σ’ αυτούς που ασκούν λειτούργημα.

π

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ανταγωνιστές των πανεπιστημίων δεν είναι τα Τ.Ε.Ι., ούτε και το αντίστροφο.

Τόσο τα μεν όσο και τα δε, έχουν απέναντί τους τα κολέγια και τα ανώτατα ιδρύματα των 26 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟ│ΤΕΥΧΟΣ 24│ ��

Οι λύσεις οφείλουν να εξυπηρετούν την ανάπτυξη και όχι οικονομικά συμφέροντα

Τα Τ.Ε.Ι. στη σύγχρονη πραγματικότητα

Ο νόμος για τα Τ.Ε.Ι. («Ρύθμιση θεμάτων του πανε-πιστημιακού και τεχνολογικού τομέα της ανώτα-

της εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις»), που ψηφίστη-κε το περασμένο καλοκαίρι από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν αντιμετώπισε προβλήματα ουσιαστικής αναβάθμισης των Τ.Ε.Ι. (υποδομές, προ-γράμματα σπουδών, επιστημονικό προσωπικό), ούτε επιχείρησε μια νομοτεχνική ρύθμιση των δυσχερει-ών που εντοπίστηκαν στη λειτουργία Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. το προηγούμενο διάστημα. Ενίσχυσε την ιδιωτικο-οι-κονομική λειτουργία Α.Ε.Ι. - Τ.Ε.Ι., την αποδοτικότερη σύμφυσή τους με τις επιχειρήσεις. Στη μνήμη μας εί-ναι καταγραμμένη και η προηγούμενη «αναβάθμιση» («ανωτατοποίηση») των Τ.Ε.Ι. από την κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. το �001 και η εξαγγελθείσα αλλά μηδέποτε πραγματοποιηθείσα δέσμη μέτρων στήριξής τους με ανθρώπινο δυναμικό και υποδομές.

Αναβάθμιση χωρίς αναβάθμισηΤα Τ.Ε.Ι. ιδρύθηκαν το 1983 ως μετεξέλιξη των

Κ.Α.Τ.Ε.Ε., που ήταν ιδρύματα επαγγελματικής κα-τεύθυνσης. Από την ίδρυσή τους τα Τ.Ε.Ι. ήταν στην πραγματικότητα αδιαβάθμητα χωρίς να είναι αμιγώς επαγγελματικές σχολές αλλά ούτε και σαφώς ανώτα-τα ιδρύματα. H διαφοροποίηση των Τ.Ε.Ι. διαχρονικά αφορούσε στον τεχνολογικό κυρίως χαρακτήρα των σπουδών των περισσότερων τμημάτων. Το γεγονός αυτό δημιουργούσε πάντοτε προβλήματα, διότι τε-χνολογικές σπουδές παρέχονται και σε ιδρύματα που όμως είναι πανεπιστήμια. Οι ίδιες οι εξελίξεις της επι-στήμης και της τεχνολογίας καθιστούν σήμερα αβάσι-μο το διαχωρισμό μεταξύ επιστημονικής και τεχνολο-γικής εκπαίδευσης.

Η κυρίαρχη άποψη διαχρονικά παραμένει ότι οι απόφοιτοί των Τ.Ε.Ι. προορίζονται για μεσαία επαγ-γελματικά στελέχη και ότι τα Τ.Ε.Ι. λειτουργούν κατά μια έννοια συμπληρωματικά ως προς τα Α.Ε.Ι.

Στην πορεία του χρόνου κάποια τμήματα Τ.Ε.Ι. εξελίχθηκαν, κυρίως σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των σπουδών. Αναβαθμίσθηκαν επίσης σταδιακά και τα απαιτούμενα προσόντα των εκπαιδευτικών. Βέβαια, ουσιαστική αναβάθμιση δεν υπήρξε αναφο-ρικά με τις υποδομές, τον αριθμό των απαιτούμενων καθηγητών ή την έρευνα. Παραμένουν τα προβλή-ματα που ξεκινούν από τον περιορισμένο χαρακτή-ρα του αντικειμένου των σπουδών, που σε κάποι-ες περιπτώσεις αποτελούν υποδιαιρέσεις αντικει-μένων τμημάτων των Α.Ε.Ι., σε άλλες δεν αφορούν πραγματικό, επιστημονικό αντικείμενο και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να αναφερθούμε σε ολοκληρωμένο επιστημονικό αντικείμενο.

Με κριτίριο το αντικείμενο σπουδών, τις κοινωνικές ανάγκες και τις ανάγκες

ανάπτυξης της επιστήμης, όσες σχολές / τμήματα Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι. δεν έχουν επιστημονικό αντικείμενο να καταργηθούν ή να ενταχθούν στο

σύστημα της δημόσιας επαγγελματικής εκπαίδευσης.

τουΓιώργου Τσιλιγκιρίδη,

επίκουρου καθηγητή Τμήματος Μηχανολόγων



»

Διάκριση ακαδημαϊκή και ταξικήΓια την ελληνική κοινωνία, παραμένει το πρόβλη-

μα του ρόλου των Τ.Ε.Ι. και του χαρακτήρα τους ως ιδρυμάτων β΄ κατηγορίας, που ανήκουν στην τεχνο-λογική κατεύθυνση της ανώτατης εκπαίδευσης σε σα-φή διάκριση με την πανεπιστημιακή. Αυτή η διάκριση δεν είναι μόνον ακαδημαϊκή, είναι και ταξική. Περίπου το 60% των σπουδαστών Τ.Ε.Ι. εργάζονται, ενώ ένα ποσοστό της τάξης το �0% εγκαταλείπει τις σπουδές του. Τα Τ.Ε.Ι., διαθέτοντας όλα τα προβλήματα των Α.Ε.Ι., πάσχουν και από μεγάλα, ιδιαίτερα δικά τους προβλήματα με σημαντικότερα την υποχρηματοδό-τηση, τις ελλείψεις σε υποδομές και εξοπλισμό, τις ελ-λείψεις σε διδακτικό προσωπικό (3.�00 περίπου μόνι-μο επιστημονικό προσωπικό και περίπου 10.000 έκτα-κτοι), το επίπεδο των προγραμμάτων σπουδών, την ουσιαστική απουσία ερευνητικής δραστηριότητας από τα περισσότερα τμήματα, τα επαγγελματικά δι-καιώματα ορισμένων ειδικοτήτων αποφοίτων τους.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική στα νέα τμήματα, ιδίως στα περιφερειακά, που ιδρύθη-καν χωρίς επιστημονικό αντικείμενο, χωρίς διδακτικό προσωπικό και προσωπικό στήριξης, με υποτυπώδεις υποδομές σπουδών και στέγασης, με στόχο τις περισ-σότερες φορές να ικανοποιήσουν τοπικές, πελατεια-κές ανάγκες. Από την άλλη, σπαταλήθηκαν και πολ-λοί πόροι στις έστω υποτυπώδεις υποδομές, για την ίδρυση αυτών των τμημάτων, που αυτή τη στιγμή μέ-νουν χωρίς φοιτητές, λόγω και της βάσης του 10 αλλά και του κόστους των σπουδών.

Ως λύση για την κατάσταση αυτή από πλευράς των προέδρων των Τ.Ε.Ι. προβάλλεται το αίτημα για μετε-ξέλιξη ή μετονομασία των Τ.Ε.Ι. σε πανεπιστήμια άμε-σα, ενώ από πλευράς της ομοσπονδίας των διδασκό-ντων εκφράζεται διαφορετική άποψη, της ολοκλή-ρωσης των ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών των Τ.Ε.Ι. (μεταπτυχιακά, διδακτορικά, έρευνα). Και οι δυο θέ-σεις συσκοτίζουν όχι μόνο τη μη - αναβάθμιση των Τ.Ε.Ι. αλλά και την τάση υποβάθμισης και των πανε-πιστημίων.

Τα επαγγελματικά δικαιώματαΤο θέμα των επαγγελματικών δικαιωμάτων ορισμέ-

νων ειδικοτήτων Τ.Ε.Ι. είναι ένα θέμα που σέρνεται εδώ και πολλά χρόνια. Όμως, η διαμάχη για τα επαγ-γελματικά δικαιώματα ανάμεσα στις διάφορες κατη-γορίες αποφοίτων Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. με συναφές επαγ-γελματικό αντικείμενο είναι χωρίς ουσία, αφού στην πραγματικότητα κανείς δε θα είναι πια επαγγελματικά κατοχυρωμένος, αφού οι κατευθύνσεις της συμφωνί-ας της Μπολόνια δεν αναφέρονται σε επαγγελματικά δικαιώματα, αλλά σε «επαγγελματικά προσόντα», μια διαφορά που δεν είναι απλά λεκτική. Τα επαγγελμα-τικά προσόντα μπορούν να αποκτώνται από διάφορα ιδρύματα, σεμινάρια, πρακτική άσκηση, εμπειρία σε χώρους δουλειάς, διάφορες εξετάσεις, τεστ κ.τ.λ. Δεν διασφαλίζουν την άμεση πρόσβαση στο επάγγελμα,

αλλά προϋποθέτουν κάποιου είδους πιστοποίηση του κάθε απόφοιτου ξεχωριστά. Το Τ.Ε.Ε. εξέφρασε το εν-διαφέρον του να είναι ο πρώτος φορέας πιστοποίη-σης. Επιπλέον, οι εξελίξεις που αφορούν στη νομομο-ποίηση των κέντρων ελευθέρων σπουδών και στην ενσωμάτωση της οδηγίας 36/0� οδηγούν στην ιδιω-τικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, βαθαίνουν την πολυδιάσπαση της ανώτατης εκπαίδευσης σε κα-τηγορίες ιδρυμάτων και οξύνουν τα προβλήματα των επαγγελαμτικών δικαιωμάτων των αποφοίτων όλων των κατηγοριών. Οι αρνητικές επιπτώσεις θα είναι εντονότερες στα περιφερειακά τμήματα των Τ.Ε.Ι., αλλά και των Α.Ε.Ι. Οι συντεχνιακές αντιθέσεις, η δια-μάχη των ακαδημαϊκών κοινοτήτων και των επαγγελ-ματικών ενώσεων είναι επικίνδυνη διότι διασπά τους εργαζόμενους και αποπροσανατολίζει από την ανα-ζήτηση του πραγματικού ενόχου.

Η βάση για την αναδιαμόρφωση της παιδείαςΣήμερα οι ανάγκες της καθημερινής ζωής τόσο

στην επαγγελματική, όσο και στην οικογενειακή ή προσωπική δραστηριότητα δεν είναι αυτές που ήταν πριν από μερικές δεκαετίες ή ακόμη και πιο πρόσφα-τα. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν

H διαφοροποίηση των Τ.Ε.Ι. διαχρονικά αφορούσε στον τεχνολογικό κυρίως χαρακτήρα των σπουδών των

περισσότερων τμημάτων. Το γεγονός αυτό δημιουργούσε πάντοτε προβλήματα, διότι τεχνολογικές σπουδές παρέχονται

και σε ιδρύματα που όμως είναι πανεπιστήμια. Οι ίδιες οι εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας καθιστούν σήμερα αβάσιμο το διαχωρισμό μεταξύ επιστημονικής και

τεχνολογικής εκπαίδευσης.


ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό σε κάθε δραστηρι-ότητά μας. Το απαιτούμενο μορφωτικό επίπεδο του σύγχρονου ανθρώπου πρέπει να είναι και πιο υψηλό και πιο ολοκληρωμένο. Η απάντηση στις διευρυμένες σύγχρονες ανάγκες αλλά και στην κατάσταση που διαμορφώνεται στην ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να υπηρετεί την οικο-νομία της αγοράς και την κερδοφορία του κεφαλαίου. Είναι η αναδιαμόρφωση της ανώτατης εκπαίδευσης που θα στηρίζει την εξέλιξη των επιστημών και την αξιοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώ-ρας, με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη επιστημονι-κού δυναμικού, ικανού να συμβάλει στην άνοδο του υλικού και πνευματικού επιπέδου του λαού μας. Μι-ας ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά δημόσιας και δωρεάν, με τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά: ► Αποσαφηνισμένα επιστημονικά αντικείμενα.► Ενιαίο πρόγραμμα σπουδών ανά επιστημονικό

αντικείμενο και επιστημονική ειδίκευση, σε ένα ενιαίο κύκλο προπτυχιακών σπουδών.

► Ενιαίο μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών, που θα κα-τευθύνεται στην παραγωγή νέας γνώσης και θα οδηγεί στην απονομή αποκλειστικά διδακτορικού διπλώματος.

► Γενναία κρατική χρηματοδότηση και αντιμετώπι-ση των ζητημάτων υποδομής, διδακτικού προσω-πικού και έρευνας.

Τα βασικά χαρακτηριστικάΑυτά τα βασικά χαρακτηριστικά απαιτούν:

• Να μην υπάρχουν σχολές / τμήματα πολλών κατηγορι-ών και ακαδημαϊκών επιπέδων, στα οποία η πρόσβαση θα είναι στοιχείο κυρίως οικονομικών δυνατοτήτων.

• Κατάργηση του αναχρονιστικού και αντιεπιστημο-νικού διαχωρισμού σε πανεπιστημιακή και μη πα-νεπιστημιακή ανώτατη εκπαίδευση. Οι σχολές των Τ.Ε.Ι. που έχουν επιστημονικό αντικείμενο να ανα-βαθμιστούν και να ενταχθούν στην (ενιαία) ανώ-τατη εκπαίδευση.

• Ανάπτυξη ενός αποκλειστικά δημόσιου και δωρε-άν συστήματος επαγγελματικών σχολών μετά από υποχρεωτική δωδεκάχρονη εκπαίδευση, ενταγμέ-νων στο εκπαιδευτικό σύστημα για όσα επαγγέλ-ματα δεν χρειάζονται πανεπιστημιακές σπουδές.

• Με κριτήριο το αντικείμενο σπουδών, τις κοινω-νικές ανάγκες και τις ανάγκες ανάπτυξης της επι-στήμης, να καταργηθούν ή να ενταχθούν στο σύ-στημα της δημόσιας επαγγελματικής εκπαίδευσης όσες σχολές ή όσα τμήματα Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι. δεν έχουν επιστημονικό αντικείμενο.

• Να καταργηθούν τα διάφορα Κ.Ε.Σ., Ι.Ε.Κ., Κ.Ε.Κ., Ε.Ε.Σ., κ.τ.λ. και όλα τα παραρτήματα ξένων πανε-πιστημίων στη χώρα μας, που εμπορεύονται τις ελ-πίδες των νέων ανθρώπων.

• Να μην εφαρμοστεί η κοινοτική οδηγία 36/0�, που εξισώνει τρίχρονες σπουδές με τετράχρονες και πεντάχρονες των πανεπιστημίων.

• Το ακαδημαϊκό δίπλωμα / πτυχίο θα πρέπει να παρέ-χει πλήρη επιστημονική ειδίκευση και πλήρη επαγ-γελματική επάρκεια και να αποτελεί τη μοναδική προϋπόθεση για την άσκηση του επαγγέλματος. Αυτές οι θέσεις οδηγούν αυτονόητα στην έλλειψη

ανάγκης διαμεσολάβησης μηχανισμών διαπίστευσης επαγγελματικής ικανότητας των αποφοίτων. Η ίδια η ζωή οδήγησε τις εξετάσεις του Τ.Ε.Ε. σε εκφυλισμό, χωρίς την υποβάθμιση των δυνατοτήτων των αποφοίτων των πολυ-τεχνικών σχολών, γεγονός που από μόνο του απαιτεί την κατάργησή τους. Από την άλλη οι πραγματικές ανάγκες για πρακτική εμπειρία μπορούν και πρέπει να αντιμετωπί-ζονται στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

π

Η απάντηση στις διευρυμένες σύγχρονες ανάγκες αλλά και στην κατάσταση που διαμορφώνεται στην ανώτατη εκπαίδευση δεν είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να

υπηρετεί την οικονομία της αγοράς και την κερδοφορία του κεφαλαίου. Είναι αναδιαμόρφωση μιας ανώτατης εκπαίδευσης που θα στηρίζει την εξέλιξη των επιστημών και την αξιοποίηση

των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας, με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη επιστημονικού δυναμικού, ικανού να συμβάλει στην άνοδο του υλικού και πνευματικού επιπέδου

του λαού μας.

»


Είναι βέβαιο ότι «πριονίζοντας» τον προπτυχιακό κύκλο, με αποστεωμένα και καθημαγμένα προγράμματα σπουδών, και

αυτές ακόμη οι μεταπτυχιακές σπουδές υποβαθμίζονται. Φαντάζει ειρωνική η «αναβάθμιση» των προγραμμάτων

σπουδών, καθώς με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθείται η

ιδεολογική προετοιμασία των αυριανών «εργατών της γνώσης», με την

εισαγωγή του προνομιούχου μαθήματος «επιχειρηματικότητα και καινοτομία» σε περισσότερα από το 1/3 των τμημάτων

του Α.Π.Θ.

Οι αναδιαρθρώσεις στην παιδεία είναι συνδεδεμένες με τη βαρβαρότητα του υπερκέρδους

Η «προστιθέμενη αξία» της γνώσης και η ενσωμάτωσή της

στα υπερκέρδη της «αγοράς»

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε την αυγή μιας επο-χής που απαιτείται εντατικότερα ένα νέο είδος

«εργατικού δυναμικού», κυρίως στο χώρο της πνευ-ματικής εργασίας, μέσα από ένα σύνολο αναδιαρ-θρώσεων, για τη μεγαλύτερη δυνατή κερδοφορία του κεφαλαίου. Για την ένταση και έκταση της κερδοφο-ρίας των πολυεθνικών, οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησαν ένα συνεκτικό σύνολο δογμάτων (που συμπυκνώνονται σε συνθήκες στρατηγικής ση-μασίας τύπου Λισαβόνας), όπως είναι η «ανταγωνι-στικότητα», η «υψηλή προστιθέμενη αξία» (βλ. «κινη-τικότητα της εργασίας»), οι «ασύμμετρες διαταραχές» (βλ. «ακαμψία μισθών και τιμών»), η “flexsecurity” (βλ. «ευελιξία» της εργασίας) κ.ά, που οδηγούν σε αναδι-αρθρώσεις στο σύνολο της οικονομικής βάσης και του εποικοδομήματος και κυρίως την εκπαίδευση.

Αυτές οι αναδιαρθρώσεις επιχειρούνται ταυτό-

τουΔημήτρη Ραπτάκη,επίκουρου καθηγητή

του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.

χρονα σε δύο επίπεδα άμεσα διασυνδεδεμένα με τη βαρβαρότητα του υπερκέρδους (λ.χ. τα 14-ωρα μερο-κάματα, οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, οι �� αυτο-κτονίες της France Telecom σε 1,� χρόνο στη Γαλλία και οι 1�0 νεκροί σε «εργατικά ατυχήματα» στην Ελ-λάδα σε ένα χρόνο) και «τα εργοστάσια της κατάρ-τισης» (βλ. πανεπιστήμια του άμεσου μέλλοντος) σε «στρατηγική συμμαχία με τη βιομηχανία».

Ειδικότερα, το ένα επίπεδο αφορά στην «αντα-γωνιστική οικονομία», δηλαδή στην ώθηση της κε-φαλαιοκρατικής ανάπτυξης με κύριο χαρακτηριστικό τη συσσώρευση μεγάλης ποσότητας νεκρής πνευμα-τικής εργασίας (αυτή που αναλώθηκε για την έρευ-να και την ανάπτυξη) και λιγότερη ποσότητα ζωντα-νής εργασίας σε σχέση με το αποτέλεσμα. Το δε άλλο, σε συνέχεια του πρώτου, αφορά στο πεδίο της «οικο-νομίας της γνώσης», καθώς ο χειρισμός των μαζικών

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο «

them

a» (Φ

ΩΤ.

Π. Δ

ΑΝΕΛ

ΑΤΟ

Σ)

»


μέσων παραγωγής απαιτεί διαφορετική σύνθεση της εργατικής τάξης. Η κάθε παραπέρα επεξεργασία και χειρισμός της γνώσης για τη μετατροπή της σε προ-ϊόν χρειάζεται την παρέμβαση της ζωντανής εργασί-ας (Ν. Ασπράγκαθος, καθ. Παν. Πατρών, Ριζοσπάστης 11-6-�006).

Αμφότερα αφορούν στις παραγωγικές δυνάμεις, δηλαδή τόσο στα μέσα παραγωγής όσο και το εργα-τικό δυναμικό που τα χειρίζεται. Η ανάπτυξη των πα-ραγωγικών δυνάμεων, λοιπόν, έχει στο κέντρο της τη γνώση είτε με τη μορφή της υλοποιημένης τεχνολογί-ας (μέσα παραγωγής) είτε με τη μορφή των «εργατών της γνώσης» που συνδυάζει «κατάρτιση και δεξιότη-τες» με «επιχειρηματικό πνεύμα» (εργατικό δυναμικό). Η απόσπαση της παραγόμενης υπεραξίας με την ιδι-οποίηση των παραπάνω δυνάμεων από το κεφάλαιο αφενός καταργεί την άρνηση της βασικής αντίθεσης εργασίας - κεφαλαίου και αφετέρου αναδεικνύει το δόγμα της «οικονομίας της γνώσης», το οποίο εδρά-ζεται στην αύξηση του ποσοστού της γνώσης που θα ενσωματώνεται στο προϊόν.

Θεωρία, πράξη και εφαρμογή στην εκπαίδευσηΕμφαση δίνεται στη εκπαίδευση και μάλιστα σε

εκείνο τον κύκλο (τριτοβάθμια) που σχετίζεται άμεσα με τα επαγγελματικά δικαιώματα, τα οποία καταργού-νται με τις πολιτικές που υπηρετούν την «αγορά», συ-μπαρασύροντας και τους τίτλους σπουδών. Η «Λευκή Βίβλος» (198�) για την απασχόληση εξειδικεύθηκε με Πράξεις («Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη», 1986) και Οδηγί-ες («Το πρόγραμμα εγκαθίδρυσης της Ενιαίας Εσωτε-ρικής Αγοράς (ΕΕΑ)», «Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφο-ρίας και διανομής Ευρωπαίων πολιτών», «Οδηγίες για αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων τίτλων σπουδών») μέχρι την «αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων τίτλων σπουδών». Οι τελευταίες σε συνδυασμό με τη Λευκή Βίβλο για την εκπαίδευση οδήγησαν στη δεσμευτική (για τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) οδηγία 48/89, με την οποία «τα πτυχία ... έχουν πλήρη αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε όλη την Ευρώπη» (Π.Δ. 16�/�8-6-00).

Η «Διακήρυξη της Μπολόνια» (1999) συμπλήρωσε την αναχρονιστική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, καθώς «...η εκπαίδευση χρειάζεται να εκλογικευ-τεί προβλέποντας λιγότερο μακροχρόνιες γενικές κα-ταρτίσεις και ανταποκρινόμενη περισσότερο στις ανά-γκες της αγοράς ... προωθώντας την επαγγελματική κατάρτιση ως εναλλακτική της πανεπιστημιακής...», και υιοθετώντας τελικά ένα τριτοκοσμικό μοντέλο κατακερματισμένων σπουδών σε αυτοτελείς κύκλους [3-ετής κύκλος (μπάτσελορ) + �-ετής (μάστερ) + 3-ετής (διδακτορικό) ή 4+1+3]. Βέβαια, το μοντέλο αυ-τό δεν θα ισχύει για όλα τα πανεπιστήμια, καθώς τα κορυφαία των ισχυρών ευρωπαϊκών χωρών όπως οι μεγάλες σχολές της Γαλλίας, το Ιμπίριαλ, το Πανεπι-στήμιο της Οξφόρδης, το Πολυτεχνείο του Μιλάνου κ.τ.λ., εφαρμόζουν μόνο τυπικά τη δομή των δύο κύ-κλων σπουδών, διατηρώντας ενιαία και αλώβητη τη διάρθρωση του προγράμματος σπουδών τους. Ο λό-γος είναι προφανής, δεδομένου ότι οι πολυεθνικές χρειάζονται και επιστήμονες τόσο για τη διεύθυνση της αγοράς, όσο και για την αναπαραγωγή της γνώ-σης, οι οποίοι όμως θα προέρχονται από 100 - �00 «κέντρα αριστείας» στο σύνολο 4.000 πανεπιστημίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στο νέο μοντέλο η αξία των σπουδών δεν υπολο-γίζεται με τη διάρκεια και το περιεχόμενο τους, αλλά με τις πιστωτικές μονάδες. Καθοριστικό στοιχείο απο-τελεί η αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών, έτσι ώστε μέσα από μία τρίχρονη μόλις «εκπαίδευση» να παρέχονται περιορισμένες επαγγελματικές δεξιό-τητες για μερική και ληξιπρόθεσμη απασχόληση των αποφοίτων στο πλαίσιο της συχνής εναλλαγής επαγ-γελμάτων και της «διά βίου εκπαίδευσης» (παρ. β, αρ. 4, του ν. 33�8/0� για Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.), που θα γεμίζει το κενό του χρόνου ανεργίας. Με το αγγλοσαξωνικό σύ-στημα και την προς τα κάτω εξίσωση των σπουδών (μπάτσελορ), ο μηχανικός έχει περιορισμένη πρόσβα-ση στην επαγγελματική δραστηριότητα χωρίς αυτό-

Ο ρόλος του ζητούμενου πανεπιστήμιου είναι να παρέχει στην κοινωνία ένα επιστημονικό δυναμικό ικανό να αναπτύξει τις παραγωγικές και πνευματικές δυνατότητες της χώρας, με κατοχυρωμένες αξιοπρεπείς εργασιακές συνθήκες, μέσα από ένα ενιαίο δημόσιο και δωρεάν σύστημα εκπαίδευσης χωρίς κύκλους σπουδών, χωρίς διαχωρισμούς σε Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., και

που θα ενσωματώνει την επαγγελματική εκπαίδευση.

»


νομη άσκηση του επαγγέλματος (μελέτη, άδεια, κα-τασκευή) και επιστημονική κρίση, παρά μόνο σαν χει-ριστής λογισμικού.

Ενώ αυτά επιβάλλει «εκ των άνω» η Ευρωπαϊ-κή Ένωση, ταυτόχρονα σε πανεπιστημιακά τμήματα εκδηλώνονται δράσεις «εκ των κάτω», που αντικει-μενικά στέργουν στην υποβάθμιση των προπτυχια-κών σπουδών. Αυτές οι δράσεις εμφανίζονται αφε-νός με περικοπή ή πλήρη κατάργηση μαθημάτων θε-ωρητικού υποβάθρου (όπως φυσική και μαθηματικά) για «την ελάφρυνση του προγράμματος σπουδών» και αφετέρου με τη «μεταφορά» μέρους της βασικής γνώσης από τα προπτυχιακά στα μεταπτυχιακά ειδί-κευσης, που υιοθετήθηκαν «εκ των κάτω» στο όνομα της «ανταγωνιστικότητας» και με τη λογική «να μην χαθούν τα χρήματα» (ως γνωστόν αρχικά και για μι-κρό διάστημα χρηματοδοτήθηκαν από τα ΕΠΕΑΕΚ), ενώ τα δίδακτρα αποτέλεσαν πρόσοδο. Είναι βέβαιο ότι «πριονίζοντας» τον προπτυχιακό κύκλο, με απο-στεωμένα και καθημαγμένα προγράμματα σπουδών, και αυτές ακόμη οι μεταπτυχιακές σπουδές υποβαθ-μίζονται. Φαντάζει ως ειρωνία η «αναβάθμιση» των προγραμμάτων σπουδών, καθώς με χρήματα της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης προωθείται η ιδεολογική προετοι-μασία των αυριανών «εργατών της γνώσης», με την εισαγωγή του προνομιούχου μαθήματος «επιχειρημα-τικότητα και καινοτομία» σε περισσότερα από το 1/3 των τμημάτων του Α.Π.Θ.

Στο ζοφερό τοπίο που διαμορφώνεται (από εξω-γενείς - ενδογενείς παράγοντες) στην ανώτατη εκ-παίδευση, ασκούνται πρόσθετες «πιέσεις» για περαι-τέρω υποβάθμιση σπουδών και επαγγελματικών δι-καιωμάτων, με την αναμενόμενη κύρωση της οδηγί-ας 36/0� (νόμος - προεδρικό διάταγμα για κολέγια). Στις πιέσεις αυτές συγκαταλέγονται η αδειοδότη-ση των «διαπιστευμένων» με δικαιόχρηση κολεγί-ων και η ψευδεπίγραφη «ανωτατοποίηση» των Τ.Ε.Ι. Για τα μεν κολέγια, οι απόφοιτοι τους αρκεί να έχουν «σπουδάσει» το μισό του χρόνου (παρ. β, αρ. 4, του ν. 33�8/0� για Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π.) σε ένα «μητρικό» ξένο πα-νεπιστήμιο (αμφιβόλου ποιότητας) και θα έχουν πρό-σβαση στα ίδια χαμηλής τάξης επαγγελματικά δικαι-ώματα με τους απόφοιτους πανεπιστήμιου. Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κάνει διάκριση αν πρόκει-ται για Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι., Κ.Ε.Σ., κολέγια καθώς όλα λογίζο-νται ως «ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ανεξάρτη-τα από την ονομασία και το καθεστώς τους στα κρά-τη μέλη» (COM(�00�) 1��/�0-4-�00� και COM(�006) �08/10-�-�006). Όσο για τα Τ.Ε.Ι., απόφοιτοι τους ακόμη περιμένουν από το 199� την επαγγελματική τους κατοχύρωση (από τότε που ο σημερινός πρω-θυπουργός και ο υφυπουργός του «Υπουργείου Παι-δείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων» ήταν αντίστοιχα υπουργός και γενικός γραμματέας). Τα τε-λευταία χρόνια το επαγγελματικό αδιέξοδο αναγκά-ζει το �0% των σπουδαστών τους να τα εγκαταλεί-ψουν οριστικά.

Η ανώτατη εκπαίδευση οφείλει να είναι επαγγελματική

Το σημερινό πανεπιστήμιο ασφαλώς δεν ικανοποι-εί το δικαίωμα της επιστημονικής μόρφωσης για το σύνολο της νεολαίας. Οι αντιθέσεις σε συντεχνιακή βάση στις επιβαλλόμενες αναδιαρθρώσεις καθώς και η ρομαντική υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστήμι-ου δεν βοηθούν στην κατανόηση του όλου προβλή-ματος και στη συνολική αντιμετώπισή του. Ο ρόλος του ζητούμενου πανεπιστήμιου είναι να παρέχει στην κοινωνία ένα επιστημονικό δυναμικό ικανό να ανα-πτύξει τις παραγωγικές και πνευματικές δυνατότητες της χώρας, με κατοχυρωμένες αξιοπρεπείς εργασια-κές συνθήκες, μέσα από ένα ενιαίο δημόσιο και δω-ρεάν σύστημα εκπαίδευσης χωρίς κύκλους σπουδών (παρά μόνο στις βασικές και αυτές που οδηγούν σε διδακτορικό δίπλωμα), χωρίς διαχωρισμούς σε Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., και που θα ενσωματώνει την επαγγελματι-κή εκπαίδευση. Στην κατεύθυνση της επιβεβλημένης σύνδεσης του πανεπιστήμιου με την παραγωγή για την εξυπηρέτηση των αναπτυξιακών και κοινωνικών αναγκών, χρειάζεται, ανάμεσα σε άλλα, ριζική ανα-μόρφωση των προγραμμάτων σπουδών με κριτήριο το υψηλό επίπεδο επαγγελματικών εφοδίων και χω-ρίς φίλτρα (εξετάσεις, διαγωνισμούς, κ.τ.λ.) από φο-ρείς πιστοποίησης της επαγγελματικής επάρκειας.

π

Η απόσπαση της παραγόμενης υπεραξίας με την ιδιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων από το κεφάλαιο αφενός καταργεί την άρνηση της βασικής αντίθεσης εργασίας - κεφαλαίου και αφετέρου αναδεικνύει το δόγμα της

«οικονομίας της γνώσης», το οποίο εδράζεται στην αύξηση του ποσοστού της γνώσης που θα ενσωματώνεται στο προϊόν.


Οι Έλληνες μηχανικοί παρατηρούν κατάπληκτοι το νέο τοπίο που διαμορφώνεται όσον αφορά στην

παιδεία και στην άσκηση του επαγγέλματος. Συνεχώς εκδιδόμενα προεδρικά διατάγματα, που αντικρούουν το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο άσκησης του επαγ-γέλματος δημιουργούν –χωρίς ενιαία πιστοποίηση της πρόσβασης στο επάγγελμα βάσει προσόντων– ένα επικίνδυνο πλαίσιο, όπου η άσκηση των επαγγελ-μάτων και ιδιαίτερα των τεχνικών δεν διασφαλίζει την κοινωνία και το δημόσιο συμφέρον. Η δε τάση εξομοί-ωσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων των διπλω-ματούχων μηχανικών των πολυτεχνείων προς αυτά των αποφοίτων Τ.Ε.Ι. δυναμιτίζει τόσο την απαραίτη-τη αρμονική συνύπαρξη της πανεπιστημιακής και της τεχνολογικής κατεύθυνσης της ανώτατης εκπαίδευ-

Συναγερμός για την παιδεία και τη διαμόρφωση «ενιαίου πλαισίου πρόσβασης και πιστοποίησης σε επαγγελματικές δραστηριότητες βάσει προσόντων των διπλωματούχων

μηχανικών, των πτυχιούχων Τ.Ε.Ι. κ.ά σε όλο το φάσμα των τεχνικών επαγγελμάτων με διαβάθμιση τεχνικής ευθύνης.

σης, όσο και την ποιότητα των μελετών και των έρ-γων. Παράλληλα, η προοπτική ισοτίμησης προς αυτά των πτυχίων των κέντρων ελευθέρων σπουδών υπο-βαθμίζει συνολικά τα διπλώματα της δημόσιας ανώ-τατης εκπαίδευσης, με δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη του τόπου. Είναι καιρός για εθνική συνεν-νόηση. Οι καιροί ου μενετοί.

Ποιος αμφισβητεί αυτό που έχουν συνομολογήσει όλα τα πολυτεχνεία της χώρας και το Τ.Ε.Ε., ότι προϋ-πόθεση για την άδεια άσκησης επαγγέλματος διπλω-ματούχου μηχανικού είναι οι ενιαίες και αδιάσπαστες και βεβαίως ποιοτικές �-ετείς σπουδές σε σχολές μη-χανικών, χωρίς τις οποίες δεν πληρούνται οι όροι ακε-ραιότητας, ασφάλειας, οικονομίας, περιβάλλοντος, ενεργειακής εξοικονόμησης, όσον αφορά σε δημόσια και ιδιωτικά έργα με επίπτωση στη ζωή όλων μας;

Αλλά και ποιος αμφισβητεί την ανάγκη πρόσβασης στα τεχνικά επαγγέλματα των αποφοίτων Τ.Ε.Ι.;

Λύση δεν αποτελεί η σύγκρουση αλλά η συμπλήρωση

Δολιχοδρομίες του τύπου «τα Τ.Ε.Ι. να επιστρέ-ψουν στην ανώτερη εκπαίδευση ή να γίνουν πολυτε-χνεία» σίγουρα δεν οδηγούν σε λύση. Και σίγουρα η λύση δεν μπορεί να φέρνει σε σύγκρουση παρά μόνο

Απαιτούνται κριτήρια για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με το επάγγελμα

τηςΤώνιας Μοροπούλου,

καθηγήτριας Ε.Μ.Π., μέλους της

αντιπροσωπείας και της Μόνιμης Επιτροπής

Παιδείας του Τ.Ε.Ε., προέδρου επιτροπής

του Σ.Α.Π.Ε.

Απαραίτητες οι ενιαίες και αδιάσπαστες �-ετείς σπουδές


σε συμπλήρωση την τεχνολογική με την πανεπιστημι-ακή ανώτατη εκπαίδευση. Η θέση του Τ.Ε.Ε., που φαί-νεται να έχει την σύμφωνη γνώμη των πολυτεχνείων (�003 και �006, «διήμερα για την παιδεία και την άσκη-ση του επαγγέλματος του μηχανικού»), ότι χρειάζεται ενιαία πιστοποίηση πρόσβασης στο επάγγελμα, όλων των βαθμίδων της τεχνικής εκπαίδευσης, αλλά με δι-άκριση επιπέδου τεχνικής ευθύνης, διασφαλίζει αμοι-βαία τόσο διπλωματούχους και απόφοιτους, όσο και την κοινωνία, η οποία εισπράττει το προϊόν της άσκη-σης του επαγγέλματος. Ενώ ταυτόχρονα η διαμόρ-φωση μητρώου επαγγελματικών δραστηριοτήτων, όπου ανάλογα με τα προσόντα θα διασφαλίζεται ακό-μη και παράλληλη πρόσβαση παλαιών και νέων ειδι-κοτήτων, λύνει το γρίφο αντιστοίχισης ακαδημαϊκών και επαγγελματικών ισοτιμιών.

Το Τ.Ε.Ε. και τα πολυτεχνεία καλούνται σήμερα από κοινού με συνείδηση της ευθύνης να προτείνουν λύση κοινής αποδοχής, να διαμορφώσουν το πλαίσιο, στο οποίο κοινή επιτροπή Σ.Α.Π.Ε. (Συμβούλιο Ανώ-τατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) και Σ.Α.Τ.Ε. (Συμβούλιο Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) και σε εναρμόνιση με τα Τ.Ε.Ι. και τον επαγγελματικό φο-ρέα τους θα εξειδικεύσουν τις δυνατότητες πρόσβα-σης διπλωματούχων και αποφοίτων σε επαγγελματι-κές δραστηριότητες βάσει προσόντων. Μια τέτοια λύ-ση δεν μπορεί να είναι άμοιρη κοινής αποδοχής από την πολιτεία της αναγνώρισης των διπλωμάτων των μηχανικών ως επιπέδου μάστερ, όπως και δεν μπορεί τα ίδια τα πολυτεχνεία και οι πολυτεχνικές σχολές να μην ασκούν το δικαίωμα που τους δίνει ο νόμος, να χαρακτηρίσουν ως μάστερ το δίπλωμα �-ετών σπου-δών, το οποίο δίνουν.

Αδιάσπαστος πενταετής κύκλος σπουδώνΤο Τ.Ε.Ε. και η Σύνοδος Πρυτάνεων Πολυτεχνείων

και Κοσμητόρων Πολυτεχνικών Σχολών διεκδικούν άμεσα, από το �006, από το Υπουργείο Παιδείας ανα-γνώριση των �-ετών σπουδών των μηχανικών ως επι-πέδου μάστερ (π.χ. master of science in + τίτλος σχο-λής ή τμήματος, σε αντιδιαστολή με τα διπλώματα εξειδίκευσης που είναι master of science in + τίτλος του μεταπτυχιακού προγράμματος).

Δεν μπορεί να αγνοηθεί η ανάγκη ενδιάμεσων βαθμίδων εφαρμογών για τις ανάγκες της ανάπτυξης (αποφοίτων Κ.Ε.Κ., Ι.Ε.Κ. κ.ά., εργοδηγών, τεχνικών) και η πολιτεία να ενδιαφέρεται μόνο για την εξίσω-ση επαγγελματικών προσόντων των αποφοίτων των κέντρων ελευθέρων σπουδών, αγνοώντας το δημό-σιο συμφέρον. Η ανάγκη διαύλων εξέλιξης αποφοί-των Τ.Ε.Ι. προς διπλωματούχους Α.Ε.Ι. δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με σχηματικό τρόπο, όπως με την ίδρυση μεταπτυχιακών στα Τ.Ε.Ι. και τη λογική 4+1. Οι μεταπτυχιακές σπουδές θα πρέπει να εξυπηρετούν ανάγκες εξειδίκευσης (τέτοια προγράμματα μπορούν να υπάρχουν και στα Α.Ε.Ι. και στα Τ.Ε.Ι.) και προφα-νώς σ’ αυτήν την περίπτωση τα διπλώματα τους δεν

αποτελούν προϋπόθεση για την άσκηση του επαγ-γέλματος αλλά πρόσθετο προσόν. Ή αν αποτελούν βαθμίδα εμβάθυνσης, ερευνητικού χαρακτήρα, για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής θα πρέπει να αναλογούν αποκλειστικά και εξ ορισμού στον πανε-πιστημιακό τομέα. Γι’ αυτό και ο εθνικός στρατηγι-κός σχεδιασμός είναι επίσης απαραίτητος σε επίπεδο Σ.Α.Π.Ε., Σ.Α.Τ.Ε. / Ε.Σ.Υ.Π. και δεν μπορεί να επιμε-ρίζεται σε ένα μεταπτυχιακό ανά σχολή και κεντρικά όσα θέλει το Υπουργείο και μάλιστα χωρίς πρόβλεψη χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων.

Διέξοδος μέσα από ένα νέο θεσμικό πλαίσιοΟι μέχρι σήμερα αποσπασματικές και σπασμωδι-

κές κινήσεις δεν πείθουν κανέναν. Αντίθετα, ανακυ-κλώνουν ένα αδιέξοδο που οδηγεί σε απαξίωση τα δι-πλώματα του δημόσιου πανεπιστημίου, τον κοινωνι-κό μόχθο που έχει επενδυθεί γι’ αυτά, αλλά και το ίδιο το προϊόν που παράγουν κατά την άσκηση του επαγ-γέλματος.

Σήμερα που η νέα πολιτική ηγεσία καλείται να ανα-λάβει τις ευθύνες της, εμείς, οι εμπλεκόμενοι, πρέπει να πάρουμε την πρωτοβουλία με μία πρόταση εξόδου από την κρίση. Προϋπόθεση αποτελεί η συναίνεση και η συναντίληψη και φυσικά η συμμετοχή μας.

Αυτή την αναγκαιότητα υπογραμμίζουν και οι πρόσφατες ευρωπαϊκές εξελίξεις –οδηγία �00�/36/ΕΚ και οι συστάσεις �006/143/ΕΚ και �006/96�/ΕΚ σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, την διασφάλιση ποιότητας στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της επαγγελματι-κής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς, όσον αφο-ρά το ενιαίο κοινοτικό πλαίσιο για τη διαφάνεια των επαγγελματικών προσόντων και ικανοτήτων και σχετικά με τις βασικές ικανότητες για την δια βίου μάθηση, ένα εθνικό πλαίσιο επαγγελματικών, που θα συνδέει την εκπαίδευση με την πρόσβαση στην αγορά εργασίας με σαφώς προσδιορισμένα κριτή-ρια και διαφανή τρόπο, είναι πλέον θεσμική επιβο-λή για κάθε κράτος μέλος και επείγουσα αναγκαιό-τητα για την χώρα μας (�008/C111). Αποτελεί όμως και υποχρέωση προς μία κοινωνία πολιτών, που εί-ναι αδιανόητο να μην έχουν δυνατότητα πρόσβα-σης σε επαγγελματικές δραστηριότητες με βάση τα προσόντα τους.

π

Οι μέχρι σήμερα αποσπασματικές και σπασμωδικές κινήσεις ανακυκλώνουν ένα αδιέξοδο που οδηγεί σε απαξίωση τα διπλώματα του δημόσιου πανεπιστημίου, τον κοινωνικό μόχθο που έχει επενδυθεί γι’ αυτά, αλλά και το ίδιο το

προϊόν που παράγουν κατά την άσκηση του επαγγέλματος.


Στην παρούσα συγκυρία, η καινοτομία και η συνε-χής ποιοτική βελτίωση αποτελούν πρωταρχικές

στοχεύσεις των αναπτυγμένων χωρών. Δοθέντος ότι η παραγωγή καθ’ εαυτήν έχει σε μεγάλο βαθμό μετα-ναστεύσει στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκτιμάται ότι οι δύο αυτοί παράγοντες θα παίξουν βασικό ρόλο στη διασφάλιση των πλεονεκτημάτων των κοινωνιών αυ-τών και η τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι (όπως πά-ντα) ο χώρος, εντός του οποίου θα τεθούν οι βάσεις για κάτι τέτοιο. Με επιπλέον δεδομένο ότι η ζήτηση και η προσφορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα αυ-ξάνονται στο ορατό μέλλον και τα όρια μεταξύ σχο-λών, τμημάτων, ιδρυμάτων θα καθίστανται συνεχώς πιο δυσδιάκριτα, προκύπτει άμεσα η ανάγκη αξιολό-γησης, ως εργαλείου κατάταξης και ταξινόμησης των παγκόσμιων δεδομένων στην πανεπιστημιακή και όχι μόνον εκπαίδευση. [1], [�]

Στο παρόν σημείωμα παρατίθενται ως παράδειγμα κάποια ποσοτικά δεδομένα σχετικά με το δημοσιευ-μένο έργο των μελών Δ.Ε.Π. της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. σε σύγκριση με ομοειδή και μη τμήματα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. Στόχος είναι η θετική συμβολή στη συζήτη-ση και σε καμιά περίπτωση η εξαγωγή γενικών συμπε-ρασμάτων.

Αντικείμενο και μεθοδολογία Η έρευνα κινήθηκε σε τρεις άξονες που αφορού-

σαν:- Σε όλα τα τμήματα μηχανολόγων μηχανικών της

χώρας. - Στα τμήματα της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ.

–εκτός Αρχιτεκτονικής– και- Σε επιλεγμένα τμήματα Τ.Ε.Ι. με αντικείμενα σπου-

δών συναφή προς αυτά της Πολυτεχνικής Σχολής.

Αναλυτικά:

Άξονας 1: Τμήματα μηχανολόγων μηχανικών• Μηχανολόγων Μηχανικών Α.Π.Θ.• Μηχανολόγων Μηχανικών Ε.Μ.Π.

Αποτίμηση με βάση τις αναφορές στις δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά

Το δημοσιευμένο έργο των μελών Πολυτεχνικών Σχολών και Τ.Ε.Ι.

• Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πα-νεπιστήμιο Πατρών.

• Μηχανολόγων Μηχανικών Βιομηχανίας, Πανεπι-στήμιο Θεσσαλίας.

• Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Δ. Μα-κεδονίας.

Άξονας 2: Τμήματα της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. • Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών.• Γενικό Τμήμα.• Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολο-

γιστών.• Μηχανολόγων Μηχανικών.• Πολιτικών Μηχανικών.• Χημικών Μηχανικών.

Άξονας 3: Τμήματα Τ.Ε.Ι.• Αυτοματισμού Θεσσαλονίκης.• Ηλεκτρονικής Θεσσαλονίκης.• Πληροφορικής Θεσσαλονίκης.• Οχημάτων Θεσσαλονίκης.• Πολιτικών Έργων Υποδομής Θεσσαλονίκης.• Γεωπληροφορικής - Τοπογραφίας Σερρών.• Μηχανολογίας Σερρών.• Πληροφορικής - Επικοινωνιών Σερρών.• Πολιτικών Δομικών Έργων Σερρών.

Η έρευνα του άξονα 1 αφορά στη χρονική περίο-δο �000 - �008, ενώ η αντίστοιχη χρονική περίοδος για τους άξονες � και 3 είναι μεγαλύτερη: 19�4 - �009. Σημειώνεται ότι η διερεύνηση έγινε τον Μάιο - Ιούνιο του �009 για τον άξονα 1 και τον Αύγουστο του �009 για τους άξονες � και 3. Χρησιμοποιήθηκε η βάση δε-δομένων SCOPUS (http://www.scopus.com/) στο πε-δίο Physical Science. Ο βασικός δείκτης που παρατί-θεται είναι ο δείκτης Hirsch (h)[3], ο οποίος ορίζεται ως ο μέγιστος αριθμός δημοσιεύσεων που έχουν η κάθε μία τουλάχιστον τον ίδιο αριθμό παραπομπών και αντανακλά ένα συνδυασμό ποσότητας και ποιό-τητας του ερευνητικού έργου. Για κάθε τμήμα ο μέσος δείκτης h εξάγεται ως ο μέσος όρος των επιμέρους δεικτών των μελών Δ.Ε.Π. κάθε τμήματος. Χρησιμο-ποιήθηκαν δύο μορφές του δείκτη: ο δείκτης htot που αναφέρεται στον συνολικό αριθμό αναφορών και ο δείκτης hnsrf που αναφέρεται στον αριθμό των ανα-φορών, εξαιρουμένων των αυτοαναφορών.

Αποτελέσματα της έρευναςΗ σύγκριση μεταξύ των τμημάτων μηχανολόγων

μηχανικών δείχνει ότι το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχα-νικών του Α.Π.Θ. υπερτερεί των άλλων τμημάτων, ξε-περνώντας οριακά το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανι-

τωνΖήση Σαμαρά,

καθηγητή του Τμήματος

Μηχανολόγων Μηχανικών Α.Π.Θ.

Ηλία Βουΐτση, μεταδιδακτορικού

ερευνητή του Τμήματος Μηχανολόγων


Η σύγκριση μεταξύ των τμημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. δείχνει σαφές προβάδισμα των Χημικών Μηχανικών σε δημοσιευμένες εργασίες, ενώ φαίνεται ότι τα Τμήματα Πολιτικών και Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών έχουν να επιδείξουν λιγότερο ενδιαφέρον για δημοσιεύσεις και κατά τεκμήριο να στρέφονται σε άλλα μέσα εσωτερικής

αξιολόγησης.


κών του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας. Στον δείκτη htot είναι κατά 41% πάνω από το μέσο όρο (= 3,0). Όταν εξαιρεθούν οι αυτοαναφορές ο μέσος όρος του δείκτη hnsrf πέφτει κατά 0,� μονάδες (= �,3). Στην περίπτωση αυτή το Α.Π.Θ. συνεχίζει να υπερτερεί, υπερβαίνοντας κατά �0% τον μέσο όρο. Το τμήμα του Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας, όχι απρόσμενα, πετυχαίνει το χαμηλό-τερο δείκτη, υποδεικνύοντας τα προβλήματα των μι-κρών καινούριων περιφερειακών τμημάτων.

Η σύγκριση μεταξύ των τμημάτων της Πολυτεχνι-κής Σχολής του Α.Π.Θ. δείχνει σαφές προβάδισμα των Χημικών Μηχανικών με τιμές υψηλότερες κατά �3% (htot) και ��% (hnsrf), υψηλότερα από τους αντίστοι-χους μέσους όρους (htot = �,6 και hnsrf = 4,�). Παράλλη-λα, φαίνεται ότι τα Τμήματα Πολιτικών και Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών έχουν να επιδείξουν λιγότε-ρο ενδιαφέρον για δημοσιεύσεις και κατά τεκμήριο να στρέφονται σε άλλα μέσα εσωτερικής αξιολόγησης.

Τέλος ο πίνακας που παρουσιάζει τα σχετικά δεδο-μένα για επιλεγμένα τμήματα των Τ.Ε.Ι. Σερρών και Θεσσαλονίκης δείχνει ότι η ομάδα τμημάτων με αντι-

κείμενα σχετικά με εκείνα των Τμημάτων Ηλεκτρολό-γων των Πολυτεχνικών Σχολών (που περιλαμβάνει τα Τμήματα Πληροφορικής, Ηλεκτρονικής και Αυτοματι-σμού) παρουσιάζει επιδόσεις σαφώς υψηλότερες από εκείνες των τμημάτων όλων των λοιπών ειδικοτήτων που κυμαίνονται κάτω από το 1 σε ό,τι αφορά τόσο στο δείκτη htot όσο και στο δείκτη hnsrf. Μάλιστα το Τμήμα της Πληροφορικής του Τ.Ε.Ι. Σερρών παρουσι-άζει επιδόσεις συγκρίσιμες με πολλά τμήματα πολυ-τεχνικών σχολών.

π

Βιβλιογραφικές παραπομπές1. Sheila Slaughter and Gary Rhoades. Academic Capitalism: Politics, Policies, and the

Entrepreneurial University. The Johns Hopkins University Press, �004�. Για παράδειγμα, οι London Sunday Times (http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/

education/article4910798.ece), το ολλανδικό Center for Science and Technology Stud-ies του University of Leiden (http://www.cwts.nl), το γερμανικό Center for Higher Edu-cation Development (http://www.che-ranking.de/cms/?getObject=303&getLang=en).

3. Hirsch, J. E. (�00�). An index to quantify an individual’s scientific research output, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 10�:16�69.

α/α Πανεπιστήμιο Πλήθος μελών Δ.Ε.Π.

Mέσος αριθμός δημοσιεύσεων

Mέσος αριθμός αναφορών

Δείκτης htot(μέσος όρος των δεικτών μελών

Δ.Ε.Π.)

Μέσος αριθμός αναφορών

χωρίς αυτοαναφορές

Δείκτης hnsrf(μέσος όρος των δεικτών μελών

Δ.Ε.Π. χωρίς αυτοαναφορές)

1 Α.Π.Θ. 34 18 9� 4,1 63 3,�4 Πανεπ. Θεσσαλίας �0 14 81 4,0 �9 3,4� Ε.Μ.Π. 4� 13 �� 3,1 38 �,�3 Πανεπ. Πατρών 44 11 �0 �,9 3� �,4� Πανεπ. Δ. Μακεδονίας 13 8 16 1,8 10 1,3





Δ.Ε.Π.)





1 Xημικών Mηχανικών 33 39 413 9,6 33� 8,3� Ηλ. Μηχ. & Μηχ. Υπολ. 4� �0 �6� �,3 �13 6,�3 Γενικό Τμήμα �6 �8 3�� 6,� �� ,�4 Mηχανολ. Mηχανικών 34 3� 181 6,3 1�� ,1� Πολιτικών Μηχανικών 103 10 41 �,3 3� 1,96 Aγρ. & Tοπογρ. Mηχαν. 3� 8 13 1,3 9 1,1





Δ.Ε.Π.)





1 Πληρ.-Επικοιν. Σερρών 10 18 1�� ,4 1�� 4,�� Ηλεκτρον. Θεσ/κης � 10 4� 3,1 3� �,�3 Αυτοματ. Θεσ/κης � 19 49 �,� 36 �,14 Πληροφορ. Θεσ/κης 1� 10 63 �,3 �3 �,�� Μηχανολογ. Σερρών � � 13 0,9 9 0,96 Πολ.Δομ.Έργ. Σερρών 9 1 3 0,6 � 0,3� Οχημάτων Θεσ/κης 11 1 3 0,� 3 0,48 Πολ.Έργ.Υποδ. Θεσ/κης 8 � 1� 0,� 11 0,49 Γεωπλ.-Τοπογρ. Σερρών 3 � 1 0,3 1 0,3

Κατάταξη κατά τον άξονα 1: Τμήματα Μηχανολόγων Μηχανικών των ελληνικών πανεπιστημίων. Χρονική περίοδος: 2000 - 2008.

Κατάταξη κατά τον άξονα 2: Τμήματα Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. (εκτός Αρχιτεκτονικής). Χρονική περίοδος: 1974 - 2009.

Κατάταξη κατά τον άξονα 3: Επιλεγμένα τμήματα Τ.Ε.Ι. Χρονική περίοδος: 1974 - 2009.


περιβάλλον

Η παράδοση της φωτιάς από τον Προμηθέα στον άνθρωπο σηματοδοτεί την μυθολογική αφετη-

ρία της συσχέτισης της ενεργειακής κατανάλωσης με την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Η συνεχώς αυξα-νόμενη απαίτηση για ενέργεια χαρακτηρίζει από εκεί κει πέρα την πορεία του ανθρώπου στη γη, με όλα τα επακόλουθα στις σχέσεις μεταξύ των φυλών των ανθρώπων και στη συνολική δυναμική σχέση του αν-θρώπου με τα στοιχεία της φύσης, την χλωρίδα και την πανίδα του πλανήτη.

Μία σχέση που ξεκίνησε από την πανάρχαια κυ-ριαρχία του ανθρώπου στη φύση και εξελίχθηκε στη σύγχρονη λεηλασία της φύσης από τον άνθρωπο.

Η εξελικτική ενεργειακή παρουσία του ανθρώπου, και τα ίχνη που άφησε στην Γη, ακολούθησε μία ανο-δική πορεία που χαράχτηκε και χαράζεται ανεξίτηλα στο φυσικό περιβάλλον του, από τον πιο αφανή και διακριτικό τρόπο (υπολείμματα πυράς στα σπήλαια) έως τον πιο εκκωφαντικό και άχαρο (ίχνη των ατομι-κών δοκιμών και βομβών).

Ζητούμενο πάντα παραμένει η πρόοδος του πολι-τισμού και η άνοδος της ποιότητας της ζωής, που ξε-κίνησαν και παραμένουν ένα άρρηκτο μείγμα πνευ-ματικής αναζήτησης και ισχυρών υλικών δομών, ως λογικό επακόλουθο της διττής φύσης του ανθρώπου, της πνευματικής και της υλικής, και της χαρακτηριστι-κής υποταγής του στο ισόβιο άγχος του θανάτου.

Η συσχέτιση του μέτρου της ενεργειακής κατανάλω-σης με το πολιτιστικό επίπεδο, αν και έχει αρχαίες κα-

Όδευση προς την συνύπαρξη των αντιθέτων

Ενέργεια και περιβάλλονταβολές, ισχυροποιήθηκε κυρίως με την εφεύρεση της μηχανής εσωτερικής καύσεως και την είσοδο στη νέα πολιτισμική περίοδο, στην οποία η πνευματική πρόοδος φαίνεται πως υποστηρίζεται από τη μηχανολογική και τεχνολογική εξέλιξη, σε αυτό που ονομάζεται (ευτυχώς όχι ομόφωνα) «σύγχρονος τεχνολογικός πολιτισμός».

Η ραγδαία αύξηση των ενεργειακών απαιτήσεων

Η απαίτηση των μηχανών σε ενεργειακούς πό-ρους, παραδοσιακά με την μορφή άνθρακα και πε-τρελαίου, σημάδευσε και το φυσικό περιβάλλον αλλά και τις γεωπολιτικές συνθήκες κατά τον 19ο και τον �0ο αιώνα.

Μόνο κατά την τελευταία 30-ετία η αντίθεση ανάμε-σα στην κατανάλωση της ενέργειας, της προερχόμενης από τους παραδοσιακούς ορυκτούς πόρους, και στην ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος τεκμηριώθηκε και καταστρώθηκε ως ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα.

Η συσχέτιση βέβαια πολιτισμού και ενεργειακής κατανάλωσης δεν είναι γραμμική και ποιοτικά μπορεί να απεικονιστεί με τις καμπύλες του επόμενου σχήμα-τος, αυταπόδεικτης ισχύος αν ληφθεί υπόψη το γεγο-νός ότι παρά την υπερ-διπλάσια κατά κεφαλή κατα-νάλωση ενέργειας από τους κατοίκους των Η.Π.Α. σε σχέση με τους κατοίκους της Ε.Ε. το πολιτιστικό τους επίπεδο δεν έχει αντίστοιχη διαφορά.

Η αρνητική επίδραση στο περιβάλλον της ενέργει-ας, που προέρχεται ιδίως από τους παραδοσιακούς ορυκτούς πόρους κυρίως με τη μορφή άνθρακα και πετρελαίου, αλλά ακόμη και από τις εναλλακτικές ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε μικρότερο βαθμό, αποκαλύπτεται σε όλα τα στάδια της παραγωγής και της χρήσης της ενέργειας.

Η αρνητική επίδραση στο περιβάλλονΣτη φάση της παραγωγής ενέργειας οι αρνητικές

επιπτώσεις στο περιβάλλον αναφέρονται στα περιβαλ-λοντικά τραύματα που προκαλούνται από την διαδικα-σία παραγωγής, με χαρακτηριστικά παραδείγματα:• τους λόφους των χωμάτων που εμφανίζονται πλη-

σίον των φρεάτων των ανθρακωρυχείων, που πε-ριέχουν τοξικές και επικίνδυνες για τον άνθρωπο και την επιφανειακή φύση ουσίες, οι οποίες βρί-θουν στο εσωτερικό της γης και οι οποίες διαχέο-νται επιφανειακά με το νερό και τον αέρα,

• τις διαρροές στις πετρελαιοπηγές και τις οδούς με-ταφοράς του πετρελαίου, με την μορφή πετρελαι-οκηλίδων, ατυχηματικών πυρκαγιών, αλλά και των υπολοίπων της διΰλισης κ.τ.λ.

Η αύξηση της δυνατότητας των μηχανών, η βελτίωση και η αυτοματοποίηση των παραγωγικών διαδικασιών έχουν οδηγήσει, με αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης, σε

έκρηξη του καταναλωτισμού, με αποτέλεσμα την ταχύρρυθμη απαξίωση και την ανεξέλεγκτη απόρριψη μηχανοποίητων

αγαθών, που δημιουργούν τεράστιους όγκους απορριμμάτων.

τουΧριστόφορου Κουτίτα,

καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών


Συσχέτιση ενέργειας πολιτισμού, ενέργειας

περιβαλλοντικής κατάστασης.



Στη φάση της κατανάλωσης της ενέργειας οι αρνη-τικές επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι πολύμορφες, ανεξέλεγκτες και δύσκολο να αποτιμηθούν ποσοτι-κά στο σύνολό τους. Χαρακτηριστικά παραδείγμα-τα αποτελούν τα ραδιενεργά απόβλητα που προκύ-πτουν από τις μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέρ-γειας, τα καυσαέρια που προκύπτουν από την καύση του άνθρακα και το ρυπαντικό φορτίο τους που δια-χέεται στην ατμόσφαιρα, ακόμη και οι οικολογικές δι-αταραχές με τη μορφή των μη ανατάξιμων ιζηματο-γενέσεων στις τεχνητές λίμνες και των διαβρώσεων στην κατάντη παράκτια ζώνη, στην περίπτωση των υδροηλεκτρικών έργων.

Είναι γεγονός ότι δεν έχει εφευρεθεί και δεν θα εφευρεθεί ποτέ μηχανή με απόδοση 100%, που θα μετατρέπει τη χημική ενέργεια του καυσίμου που κα-ταναλώνει σε άμεσα αξιοποιήσιμο έργο. Αποτέλε-σμα είναι ότι θα παραμένει ένα περίσσευμα θερμικής ενέργειας, το οποίο θα διαρρέει θερμαντικά προς το περιβάλλον, συμβάλλοντας στην πλανητική θερμική ρύπανση. Αποτελεί ακόμη μία συμβολή, επιβαρυντι-κή για το περιβάλλον, κατά την διαδικασία της κατα-νάλωσης ενέργειας.

Η ρύπανση του περιβάλλοντοςΤελευταίο, αλλά όχι αμελητέο για το περιβάλλον

παραμένει το δευτερογενές πρόβλημα, της επιστρο-φής στη φύση των παραγομένων από τις μηχανές προϊόντων, σε ένα κλειστό κύκλο ζωής, ή της ανακύ-κλωσης και επαναχρησιμοποίησης τους.

Η αύξηση της δυνατότητας των μηχανών, η βελ-τίωση και η αυτοματοποίηση των παραγωγικών δι-αδικασιών έχουν οδηγήσει, με αύξηση της ενερ-γειακής κατανάλωσης, σε έκρηξη του καταναλωτι-σμού, αποτέλεσμα του οποίου είναι η ταχύρρυθμη απαξίωση και η ανεξέλεγκτη απόρριψη μηχανοποί-ητων αγαθών, που δημιουργούν τεράστιους όγκους απορριμμάτων. Παρά τις προσπάθειες της νέας επι-στήμης της «διαχείρισης των απορριμμάτων», η πε-ριβαλλοντική επιβάρυνση από τα απόβλητα και τα απορρίμματα, αποκυήματα της τεράστιας διαθέσι-μης ενέργειας και της μηχανοποιημένης κατασκευ-ής, αποτελούν το ειδοποιό χαρακτηριστικό της επο-χής μας.

Η διαχείριση της ζήτησηςΗ λύση, πέρα από την παραγωγή καθαρής ενέργει-

ας, εστιάζεται κατά κύριο λόγο στη διαχείριση της ζή-τησης της ενέργειας σε έναν παραλληλισμό με τη δια-χείριση της ζήτησης όλων των «εν ανεπαρκεία» αγα-θών στον πλανήτη μας, όπως του νερού. Εποπτικά αυ-τό εμφανίζεται στην «πυραμίδα της ενέργειας» στην οποία τεκμηριώνεται ότι στη βάση της ενεργειακής οι-κονομίας βρίσκεται η εξοικονόμηση ενέργειας, με ενδι-άμεση ζώνη την ενεργειακή αποδοτικότητα και περιο-ρισμένη κορυφή την «πράσινη ενέργεια».

Καναδάς Η.Π.Α. Αυστραλία Γερμανία Ιαπωνία Μ. Βρετανία

ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΝ ΣΤΙΣ Η.Π.Α.

ΒΙΟΜΑΖΑΘέρμανση, ηλεκτρισμός, μεταφορές

ΥΔΑΤΟΠΤΩΣΕΙΣΗλεκτρισμός

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΘέρμανση, ηλεκτρισμός

ΑΝΕΜΟΣΗλεκτρισμός

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΦωτισμός, θέρμανση, ηλεκτρισμός

Ανανεώσιμες πρώτες ύλες Μη ανανεώσιμες πρώτες ύλεςΠΕΤΡΕΛΑΙΟΜεταφορές,βιομηχανική παραγωγή

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟΘέρμανση, βιομηχανική παραγωγή, ηλεκτρισμός

ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΕΣΗλεκτρισμός,βιομηχανική παραγωγή

ΟΥΡΑΝΙΟΗλεκτρισμός

ΠΡΟΠΑΝΙΟΒιομηχανική παραγωγή, θέρμανση

Συμμετοχή των διαφόρων πηγών

ενέργειας στις Η.Π.Α.

Κατά κεφαλή ενεργειακή κατανάλωση σε ισοδύναμο κιλών πετρελαίου σε επιλεγμένες χώρες (στοιχεία έτους 2003).

Απαραίτητη πλέον η διαχείρηση της ζήτησης της ενέργειας, δηλαδή η οργανωτική διαδικασία, κάθε εφαρμογή της

σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά κυρίως η προαπαιτούμενη παιδευτική και συνεπώς πνευματική αναβάθμιση του μέσου

ανθρώπου για τη συγκράτηση της ενεργειακής κατανάλωσης, χωρίς την ταυτόχρονη πολιτισμική υποχώρηση του, με την

προώθηση του πνευματικού πολιτισμού και την περιστολή του «πολιτισμού της υπερκατανάλωσης».

Μεταφορές 28% Οικιακή χρήση

21%

Εμπόριο 17%Βιομηχανία

33%

Τομείς ενεργειακής χρήσης ανά πηγή στις Η.Π.Α. (2004).



Ως διαχείριση ζήτησης της ενέργειας νοείται κά-θε οργανωτική διαδικασία, κάθε εφαρμογή της σύγ-χρονης τεχνολογίας, αλλά κυρίως η προαπαιτούμε-νη παιδευτική και συνεπώς πνευματική αναβάθμιση του μέσου ανθρώπου για τη συγκράτηση της ενερ-γειακής κατανάλωσης, χωρίς την ταυτόχρονη πολιτι-σμική υποχώρηση του, με την προώθηση του πνευμα-τικού πολιτισμού και την περιστολή του «πολιτισμού της υπερκατανάλωσης».

Σημαντικότατη συμβολή στη κατεύθυνση της μεί-ωσης της ενεργειακής ζήτησης προσφέρουν:► Η αφυλοποίηση των ανθρώπινων δραστηριοτή-

των, στο μέγιστο δυνατό, ή καλύτερα, στον ολιστι-κά βέλτιστο βαθμό με την εφαρμογή των τεχνολο-γιών πληροφορικής και επικοινωνιών.

► Η εξ ίσου σημαντική στροφή της σύγχρονης επι-στημονικής έρευνας και εφαρμογής στις τεχνολο-γίες μικρής κλίμακας (μικροτεχνολογίες και νανοτε-χνολογίες), που επιτρέπουν την αύξηση της παρα-γωγικότητας με ελάχιστη αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης, χωρίς την ενεργοποίηση κλασικών ενεργοβόρων μηχανολογικών συστημάτων.

► Η σημαντικότερη όμως συμβολή έγκειται στην επι-στροφή της σύγχρονης αναπτυγμένης ευμαρούς

κοινωνίας της Δύσης στις παραδοσιακές πνευμα-τικές πηγές της, στη σοφία της κυριαρχίας του αν-θρώπου στη φύση και όχι της λεηλασίας της φύ-σης από τον άνθρωπο.

Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσηςΗ ανάπτυξη της τεχνολογίας των αναεώσιμων πη-

γών ενέργειας (Α.Π.Ε.), άσχετα με την αμφίβολη οι-κολογική φιλικότητα και την οικονομική - ενεργεια-κή σκοπιμότητα της παραγωγής και ανακύκλωσης των διατάξεων δέσμευσης της, είναι πολύ ενισχυτική στην κατεύθυνση της μείωση της ενεργειακής υπερ-κατανάλωσης, διότι λόγω των σχετικά μικρών αποδό-σεων, καθοδηγεί τον άνθρωπο στη μείωση της ενερ-γειακής ζήτησης και έτσι αποφεύγεται ο ενεργειακά «έκλυτος» βίος με τις συνεπαγόμενες υπερκαταναλώ-σεις φυσικών πόρων και τις θερμικές ρυπάνσεις, που θα μπορούσε να επιφέρει μία, έστω και ασφαλέστατη τεχνολογικά και περιβαλλοντικά, προοπτική πυρηνι-κής ενέργειας.

Πρόσφατα άρχισαν να διαφαίνονται και να αποτι-μώνται οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον που δημιουργούνται από την συγκέντρωση της διεθνούς παραγωγής σε βιομηχανικές και άλλες μονάδες της Ανατολής και τη συνεπακόλουθη ανάγκη μεταφοράς των προϊόντων στη Δύση με μαζικές θαλάσσιες με-ταφορές, τις φθηνότερες, που ρυπαίνουν σημαντικά την θάλασσα και την ατμόσφαιρα.

Συμπερασματικά, μπορεί να ειπωθεί ότι πέρα από τις τεχνολογικές εξελίξεις στην κατεύθυνση της κα-θαρής, παγκοσμίως ισότιμα κατανεμημένης ενέργει-ας, η αρνητική σχέση ενεργειακής υπερκατανάλωσης και περιβαλλοντικής ποιότητας θα συνεχίσει να θέτει δυσεπίλυτα προβλήματα, στα οποία μόνον η παιδεία του σύγχρονου ανθρώπου, η οποία στοχεύει στον αυτοέλεγχο, την αίσθηση του μέτρου, στην πνευμα-τική αναβάθμιση του, μπορεί να δώσει λύση, σε μία προοπτική εξέλιξης της πολιτιστικής ανάπτυξης και της ενεργειακής κατανάλωσης, όπως φαίνεται δια-γραμματικά στο παραπλεύρως σχήμα.

π

Η ενεργειακή πυραμίδα που δείχνει την σχετική

σημασία των ΑΠΕ, της ενεργειακής απόδοσης των συσκευών και του

περιορισμό της ζήτησης.

Διαχρονική συσχέτισης ενεργειακής

κατανάλωσης και πολιτιστικής εξέλιξης.

Μέση ετήσια ροή κυματικής ενέργειας σε kW ανά μέτρο μετώπου κύματος. Η Αυστραλία μαζί με τη Δυτική

Ευρώπη, την Αφρική και την Αμερική μερικά από τα καλύτερα ενεργειακά κύματα παγκοσμίως.

Τεράστια μονάδα δέσμευσης της ηλιακής

θερμότητας στην Ισπανία.

»


Συνέδριο με θέμα «Κλιματική αλλαγή, βιώσιμη ανάπτυξη και ανανεώσιμες πη-γές ενέργειας» διοργάνωσε από τις 1� έως 1� Οκτωβρίου το Συμβούλιο Περι-

βάλλοντος του Α.Π.Θ. σε μια προσπάθεια να αναζητηθούν και να αξιολογηθούν λύσεις για το ελληνικό περιβάλλον.

Πρόκειται για το 3ο συνέδριο του Συμβουλίου, το οποίο για πρώτη φορά εφέ-τος απέκτησε πανελλαδικό χαρακτήρα με συμμετοχές από όλη την Ελλάδα. Δι-ακόσιοι ειδικοί επιστήμονες και ομιλητές μέσα από 100 επιλεγμένες ανακοινώ-σεις παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ερευνών τους και πρότειναν λύσεις σε καίρια περιβαλλοντικά ζητήματα.

Στόχος του συνεδρίου ήταν αφενός η κατανόηση των μηχανισμών της κλιμα-τικής αλλαγής και η αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους σε τοπικό και περιφε-ρειακό επίπεδο και αφετέρου η προώθηση σύγχρονων τεχνικών, τεχνολογίας και εφαρμογών περιορισμού των φαινομένων και των συνεπειών τους με ορί-ζοντα χρόνου μέσω της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του χωρικού σχεδιασμού και της απαραίτητης κοινωνικής οργάνωσης με απώτερο σκοπό την εναρμόνιση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προοπτική αειφορίας.

Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου πραγματοποίησε ο πρύτανης του Α.Π.Θ., καθηγητής Α. Μάνθος, ενώ τους στόχους του συνεδρίου ανέλυσε η συ-ντονίστρια του Συμβουλίου Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ., καθηγήτρια Μ. Ανανιά-δου - Τζιμοπούλου. Ακολούθησαν οι ομιλίες δύο διακεκριμένων επιστημόνων του εξωτερικού, των Trevor Davies και George Tchobanoglous, καθένας από τους οποίους μετέφερε παραδείγματα από πρακτικές περιορισμού των επιπτώ-σεων της κλιματικής αλλαγής στο εξωτερικό. Η τελετή έναρξης του συνεδρίου ολοκληρώθηκε με τιμητική εκδήλωση για το διακεκριμένο Έλληνα επιστήμο-να και ομότιμο καθηγητή οικολογίας του Α.Π.Θ. και πρόεδρο του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων (Ε.Κ.Β.Υ.), Πανταζή Α. Γεράκη, για την πολύτιμη, ουσιαστική και μακρόχρονη προσφορά του στην επιστήμη της οικολογίας και τις εφαρμογές της στον ελληνικό και διεθνή χώρο.

Τις δύο μέρες που ακολούθησαν το περιεχόμενο του συνεδρίου επιμερίστηκε σε θεματικές ενότητες που αφορούσαν στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, στο περιβάλλον σε σχέση με την υγεία, στις κλιματικές αλλαγές, στο σχεδιασμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη, στη βιώσιμη ανάπτυξη και τις ανανεώσιμες πη-γές ενέργειας, στο δίκαιο περιβάλλοντος και την περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Μέσα από τις διεργασίες του συνεδρίου διασταυρώθηκαν οι δραστηριότητες επιστημόνων από πολλούς κλάδους που κοινό παρανομαστή έχουν την ενασχό-ληση με περιβαλλοντικά θέματα. Όπως ανέφερε και η συντονιστής του Συμβου-λίου Περιβάλλοντος, «το συνέδριο αυτό ήταν μεταξύ άλλων μια ευκαιρία ισχυ-ροποίησης της συνεργασίας μεταξύ κλάδων που ασχολούνται με το περιβάλλον, έτσι ώστε η εκπαίδευση και η έρευνα γύρω από θέματα περιβάλλοντος, αλλά και οι δράσεις που προκύπτουν από αυτές να προωθούνται απρόσκοπτα και όχι αφε-λώς». Άλλωστε αυτός ήταν και ο λόγος ίδρυσης του Συμβουλίου Περιβάλλοντος το 1999, που στόχο έχει την επίτευξη συνεργασιών μεταξύ εργαστηρίων και τμη-μάτων ή σχολών, που δραστηριοποιούνται σε περιβαλλοντικά θέματα.


Κλιματική αλλαγή, βιώσιμη ανάπτυξη και ανανεώσιμες πηγές

ενέργειας ήταν μερικά από τα θέματα που απασχόλησαν τους

100 περίπου επιστήμονες που παρουσίασαν τις εργασίες τους.

Πραγματοποιήθηκε το 3ο συνέδριο του Συμβουλίου Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ.

Το περιβάλλον ευαισθητοποιεί

την πανεπιστημιακή κοινότητα

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Α

.Π.Θ

. (Φ

ΩΤ.

Γ. Τ

ΣΟΥΦ

ΛΙΔΗ

Σ)



Ημερίδα με τίτλο «προκλήσεις για τον ενεργειακό σχεδιασμό στη χώ-ρα μας» διοργανώθηκε στις �0 Οκτωβρίου στο Τελλόγλειο Ίδρυμα

Τεχνών από το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του Α.Π.Θ.Την ημερίδα, που ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο των Φθινοπωρινών

Ημερών Πολυτεχνείου �009, προλόγισε ο καθηγητής Ζήσης Σαμαράς, αναλύοντας τους στόχους και τη δομή της. Οι εργασίες της ημερίδας ξεκίνησαν με τον καθηγητή του Ε.Μ.Π., Π. Κάπρο, ο οποίος ανέλυσε τις προοπτικές του ενεργειακού σχεδιασμού στο πλαίσιο της Ευρωπα-ϊκής Ένωσης. Τη σκυτάλη πήρε ο καθηγητής του Ε.Μ.Π. και αντιπρό-εδρος του Δ.Σ. της Δ.Ε.Η. Ν. Χατζηαργυρίου, που αναφέρθηκε στις προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής και στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργει-ας στη χώρα μας.

Οι ομιλίες άλλων ομιλητών επικεντρώθηκαν στην ανάλυση των επιμέρους ενεργειακών πηγών ξεκινώντας από τα στερεά καύσιμα, την πυρηνική και την αιολική ενέργεια, τα βιοκαύσιμα πρώτης και δεύ-τερης γενιάς και καταλήγοντας στην ηλιακή ενέργεια και τη χρήση της αβαθούς γεωθερμίας στον κτιριακό τομέα, για την οποία μίλησε ο κα-θηγητής Ν. Κυριάκης. Ο κύκλος των ομιλιών έκλεισε με τον αναπλη-ρωτή καθηγητή Α. Παπαδόπουλο, ο οποίος ασχολήθηκε με την ενερ-γειακή διαχείριση του ελληνικού κτιριακού αποθέματος.

Το τέλος των ομιλιών ακολούθησε συζήτησης στην οποία αναλύ-θηκε η υπάρχουσα κατάσταση και προέκυψαν συμπεράσματα για την εξέλιξη των ενεργειακών αναγκών μετά και τις πρόσφατες εκτιμήσεις για αύξηση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης και της Ελλάδας σε ποσοστά �0% και �6% αντίστοιχα μέχρι το �030.

Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, η Ελλάδα κατατάσσεται στην κατηγορία των υπανάπτυκτων χωρών όσον αφορά

στη διαχείριση των απορριμμάτων και στις παράνομες χωματερές. Σε αντιπαραβολή, όλα τα οργανωμένα κράτη έχουν περιορίσει το πρόβλημα αυτό με επενδύσεις στην ανακύκλωση. Στην Ελλάδα έχουν γίνει κάποια πρώτα δειλά βήματα, τα τελευταία 4 - � χρόνια, για την ανάπτυξη της ανακύκλωσης, άλλα ήδη έχουν κάνει την εμφάνιση τους οι γνωστές και καθιερωμένες ελληνικές στρεβλώσεις.

Η Πολυτεχνική Σχολή του Α.Π.Θ. στο πλαίσιο των Φθινοπωρινών Ημερών Πολυτεχνείου �009, προσπαθώντας να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας για την ανακύκλωση πραγματοποίησε στις � και 6 Νοεμβρίου εθελοντική δράση με θέμα την ανακύκλωση αστικών στερεών απορριμμάτων στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Στόχος της καμπάνιας αυτής, στην οποία ουσιαστική συμμετοχή είχαν και μέλη της Παιδαγωγικής Σχολής, ήταν η συλλογή απορριμμάτων πόρτα - πόρτα από ομάδες φοιτητών στη Θεσσαλονίκη με σκοπό την κατάδειξη και ευαισθητοποίηση των πολιτών, αλλά και των επαγγελματιών, ως προς τη δυνατότητα εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων τους. Κατά τη διάρκεια της καμπάνιας υπήρξαν κάδοι αποθήκευσης ανακυκλώσιμων υλικών, τοποθετημένοι στον προαύλιο χώρο της Πολυτεχνικής.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε σχετική ανακοίνωση, «πρέπει να κατανοήσουμε τα οφέλη από την ανακύκλωση και ενδεικτικά αναφέρεται ότι η συλλογή και η επαναχρησιμοποίηση ενός τόνου ανακυκλώσιμου αλουμινίου ισοδυναμεί με εξοικονόμηση 50 τόνων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ενώ η ανακύκλωση 1 τόνου χαρτιού σώζει 17 δέντρα. Επίσης η παραγωγή προϊόντων από ανακυκλωμένο υλικό απαιτεί λιγότερη ενέργεια από ό,τι η παραγωγή τους από πρώτες ύλες. Συνεπώς, ένα από τα πολλαπλά οφέλη της ανακύκλωσης είναι ότι εξοικονομεί ενέργεια».

Εθελοντική δράση με σκοπό την

ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης

για την ανακύκλωση πραγματοποίησε

η Πολυτεχνική Σχολή στο πλαίσιο

των Φθινοπωρινών Ημερών

Πολυτεχνείου 2009.

Η Πολυτεχνική… ανακυκλώνει

Προκλήσεις για τον

ενεργειακό σχεδιασμό στη χώρα μας

Η εξέλιξη των ενεργειακών αναγκών και οι προοπτικές του ενεργειακού

σχεδιασμού συζητήθηκαν σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε

στην Πολυτεχνική Σχολή.

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Τ

Μ. Μ

ΗΧ. Μ

ΗΧΑΝ

ΙΚΩ

Ν Α.

Π.Θ

.


Πανεπιστήμιο και κοινωνίαΗ εξέλιξη του φοιτητικού κινήματος και τα αίτια της σημερινής απαξίωσής του,

η ευθύνη φοιτητών και διδασκόντων, καθώς και η κομματική παρέμβαση στο ελληνικό πανεπιστήμιο, η στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου, αλλά και η δυναμική και αμφίδρομη σχέση πανεπιστημίου και κοινωνίας –που αναπτύσσεται μέσα σε ένα πολυσύνθετο κοινωνικό πλαίσιο και επηρεάζεται από τους προβληματισμούς και την κρίση που βιώνει σήμερα η νεοελληνική κοινωνία– η έννοια του ασύλου, καθώς και το παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης, με τις αρνητικές επιρροές και εκφάνσεις του στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, σε σχέση και με την οικολογική καταστροφή, τον άκρατο ωφελιμισμό και καταναλωτισμό και την πλήρη διαστρέβλωση εννοιών, αρχών και αξιών ήταν μερικές χαρακτηριστικές και γόνιμες έννοιες-κλειδιά στην ημερίδα «πανεπιστήμιο και κοινωνία» της Πολυτεχνικής Σχολής τον περασμένο Μάρτιο.

Στις επόμενες σελίδες το «Πολυμήχανο» παρουσιάζει τις εισηγήσεις των τριών βασικών ομιλητών, κατάλληλα προσαρμοσμένες για τις ανάγκες του περιοδικού.


και αξιών ήταν μερικές χαρακτηριστικές και γόνιμες έννοιες-κλειδιά στην ημερίδα «πανεπιστήμιο και κοινωνία» της Πολυτεχνικής Σχολής τον περασμένο Μάρτιο.

Στις επόμενες σελίδες το «Πολυμήχανο» παρουσιάζει τις εισηγήσεις των τριών βασικών ομιλητών, κατάλληλα προσαρμοσμένες για τις ανάγκες του περιοδικού.


Μια γενική αναφορά στη σχέση πανεπιστημίου και κοινωνίας ξεκινά συνήθως και καταλήγει

με θέσεις κοινής αποδοχής, έως και αυτονόητες. Αν όμως προσεγγίσει κανείς εξειδικευμένα ζητήματα, οι διαφωνίες είναι πολλές και έντονες. Υπό τα γενικά αυ-τονόητα και τις δεοντολογίες κρύβονται ριζικές αντι-φάσεις.

Μπορώ εδώ κατ’ αρχάς να παραθέσω ένα παρά-δειγμα σαφών και ευρύτερης αποδοχής θέσεων για τη δημόσια διάσταση του πανεπιστημίου, αντιγράφο-ντας ένα κείμενο του συναδέλφου Κ. Σταμάτη από το

περιοδικό του Α.Π.Θ. «Πανεπιστημιούπολη» (Φεβρου-άριος �00�).

«Χάρη στη δημόσια διάστασή του το πανεπιστήμιο συνδέεται με την ευρύτερη δημόσια σφαίρα της κοι-νωνίας. Διασυνδέεται επίσης με τους αναγκαίους πολι-τικούς όρους, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η συ-νειδητοποίηση των όρων της κοινωνικής αναπαραγω-γής και η δίκαιη ρύθμισή τους. Τέτοιος όρος είναι κατε-ξοχήν η πολιτική συμμετοχή σε πλαίσιο δημοκρατικού κράτους δικαίου. Στην κλίμακα της ανώτατης παιδείας είναι επίσης η δημοκρατική αυτοδιοίκηση των πανεπι-στημίων, το πανεπιστημιακό άσυλο και η ακαδημαϊκή ελευθερία των διδασκόντων.

»Τόσο η παιδεία, όσο και η οργανωμένη κοινωνι-κή εργασία συνιστούν κομβικούς όρους της κοινωνι-κής αναπαραγωγής. Συναποτελούν επίσης θεμελιώδη στοιχεία για την ελεύθερη αυτοπραγμάτωση καθε-νός, για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του εν κοινωνία προς τους άλλους. Επομένως, συνεχί-ζουν να αποτελούν με απαραμείωτο τρόπο ηθική και πολιτική ευθύνη της δημοκρατικά οργανωμένης κοι-νωνίας».

Τα ευρύτατα όρια της αποστολής του πανεπιστημί-ου ορίζονται και με αναγωγή στο κείμενο του άρθρου 16 παράγρ. � του ελληνικού Συντάγματος (η παιδεία σκοπεύει «την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες»).

Τα παραπάνω είναι όντως ορθολογικά και εύλη-πτα. Το ζήτημα είναι: Περιγράφουν την πραγματικό-τητα ή συνιστούν μια ανεκπλήρωτη δεοντολογία; Πα-ρακάτω ακολουθεί μια προσπάθεια απάντησης στο ερώτημα, η οποία αφορά το παρόν και κατά βάση το εθνικό μας πλαίσιο.

Οι διιστάμενες απόψεις για το ρόλο του πανεπιστημίου

Κάποιες παραθλάσεις της λογικής ιδέας της συνο-χής πανεπιστημίου - κοινωνίας μοιάζουν ήδη κατα-στατικές: Η κοινωνία θεωρεί το πανεπιστήμιο μέρος της, αλλά ισχύει και το αντίστροφο: Για το πανεπιστή-μιο οι κοινωνικές επιστήμες και τα κοινωνικά προϊό-ντα της διδασκαλίας και της έρευνας συνιστούν ένα μόνο τμήμα της αποστολής και της δραστηριότητάς του. Τί, τελικά, είναι μέρος τίνος;

Προχωρώντας στα ειδικά κεφάλαια και θέματα συ-ναντούμε τις διχογνωμίες και της εντάσεις. Ο γενι-κός προσανατολισμός της διδασκαλίας, οι κατευθύν-σεις της έρευνας, ακόμη ειδικότερα η εισαγωγή διδά-

Ο δέκατος ένατος αιώνας, όταν ιδιώτες εθνικοί ευεργέτες χρηματοδοτούσαν ανιδιοτελώς τη δημιουργία εγκαταστάσεων

του πανεπιστημίου, απέχει πολύ. Απέχουν επίσης πια στο χρόνο οι δεκαετίες εκείνες του 20ού αιώνα, όταν η αγορά

ελάχιστα επηρέαζε τα προγράμματα σπουδών και έρευνας. Η διεθνής παρακμή του προνοιακού κράτους έπληξε σοβαρά τη

σχέση πανεπιστημίου - κοινωνίας.

Η κοινωνία θεωρεί το πανεπιστήμιο μέρος της αλλά ισχύει και το αντίστροφο

Πανεπιστήμιο και κοινωνία: Συνοχή ή απόσταση;

τουΝίκου

Παρασκευόπουλου, καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ.


κτρων ή η διανομή βιβλίων, το άσυλο, διχάζουν. Η με-ταρρύθμιση για τους μεν αποτελεί απορρύθμιση και αποδόμηση για τους δε.

Στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, εξάλλου και στην καθημερινή ζωή, είναι φυσικό να εμφανίζονται προ-βλήματα, τα οποία αδυνατεί να επιλύσει το άμεσο πε-ριβάλλον με αυτορρυθμίσεις και αυτοματισμούς. Δύο γνωστά παραδείγματα.• Η κατάσταση των πεζοδρομίων στις μεγάλες πό-

λεις, που δυσκολεύει την κίνηση των πεζών και ιδί-ως των ανθρώπων με κινητικές δυσκολίες, φαίνε-ται ως τώρα αδύνατο να βελτιωθεί με πρόχειρες κρατικές, κοινοτικές ή ιδιωτικές πρωτοβουλίες.

• Ο αριθμός των νέων παραβατών που είναι αδύνα-το να ενταχθούν ή να επανενταχθούν στην έννο-μη τάξη είναι ήδη σημαντικός και αυξανόμενος. Το χειρότερο: Η ένταξη όσων (αποφυλακιζόμενων, «λαθρομεταναστών» κ.τ.λ.) αντιμετωπίζουν προ-βλήματα εργασίας, στέγασης, κίνησης κ.τ.λ. σε πα-ράνομα κυκλώματα εμφανίζεται σαν ορθολογική λύση επιβίωσης.Σε ζητήματα όπως τα παραπάνω, η παρέμβαση χω-

ρίς προηγούμενη έρευνα, μελέτη και σχεδιασμό, μέ-νει αναποτελεσματική. Τα εργαλεία της ακαδημαϊκής

κοινότητας και το δημόσιο ενδιαφέρον γίνονται ανα-γκαία για να βρεθούν λύσεις. Καθώς ανάλογες εμπλο-κές συναντώνται παντού και οι διασυνδέσεις πανεπι-στημίου - κοινωνίας είναι πολύπτυχες, περιορίζομαι να θυμίσω όσες ταξινομούνται σε δύο μεγάλες κατη-γορίες: αφενός πανεπιστήμιο - αγορά, αφετέρου πα-νεπιστήμιο - οικογένεια.

Πανεπιστήμιο και αγοράΚανείς δεν θεωρεί ισορροπημένη τη σύγχρονη

σύνδεση (διασύνδεση) του πανεπιστημίου με την αγορά.

Για τη μια πλευρά η διασύνδεση αυτή πρέπει να αναπτυχθεί, με ανακαθορισμό στόχων. Ως αναποτε-λεσματικότητα της ανώτατης εκπαίδευσης καταγρά-φεται ακριβώς η αδυναμία της να εξυπηρετήσει επαγ- »

Ο γενικός προσανατολισμός της διδασκαλίας, οι κατευθύνσεις της έρευνας, ακόμη ειδικότερα η εισαγωγή διδάκτρων ή η διανομή βιβλίων, το άσυλο, διχάζουν. Η μεταρρύθμιση για

τους μεν αποτελεί απορρύθμιση και αποδόμηση για τους δε.


γελματικές, επιχειρηματικές και γενικά οικονομικές δραστηριότητες. Η συγκεκριμένη θέση εμφανίζεται καταρχήν εύλογη. Ορθολογική σχέση, ούτως ή άλλως συντρέχει, όταν η παραγωγή γνώσεων συνεισφέρει στην οικονομική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα ο ιδιωτικός χώρος επιχορηγεί, ανταποδοτικά ή ανιδιο-τελώς, τις ακαδημαϊκές δραστηριότητες.

Η ευφορία για μια ομαλή σχέση πανεπιστημίου - αγοράς οδήγησε νωρίς στη διαμόρφωση ενός μοντέ-λου, του ερευνητή - ελεύθερου καβαλάρη, αντίστοι-χου με το συλλογικό μοντέλο της αγοράς που μπορεί να αυτορρυθμίζεται.

Η κριτική προσέγγιση της ίδιας στερεότυπης σχέ-σης, ωστόσο, αναδεικνύει εύκολα τα αδιέξοδα. Θα μπορούσαμε καταρχήν να πούμε, γενικεύοντας, ότι για την αγορά είναι αδιανόητο να προσφέρεται δω-ρεάν μια γνώση που κοστίζει και έχει αυξημένη ζή-τηση. Η αγοραία δυσμένεια προς τη δημόσια εκπαί-δευση είναι παγκοσμιοποιημένη. Οι αγορές και η Πα-γκόσμια Τράπεζα, για μας αμεσότερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπαγορεύουν τη μείωση των ελλειμμάτων των κρατικών προϋπολογισμών, προκαλώντας μια δι-

αρκή συρρίκνωση της χρηματοδότησης των δημόσι-ων Α.Ε.Ι. Η υποχρηματοδότηση με τις αναπόφευκτες συνέπειές της (μαρασμός βιβλιοθηκών, εξοπλισμού, εγκαταστάσεων) συνεπάγεται λειτουργική απορρύθ-μιση και μεταξύ άλλων μια βαριά και απογοητευτική περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Ένα πιο «επαρχιώτικο» φαινόμενο δυσλειτουργίας αποτελεί εξάλλου η εγκα-τάσταση τμημάτων με αντικείμενα ελάχιστης σημα-σίας σε μικρές πόλεις, προκειμένου να τονωθούν οι τοπικές κοινωνίες.

Έρευνα και διδασκαλίαΗ διδασκαλία και η έρευνα, ωστόσο, δεν επηρεά-

ζονται μόνο με τον παραπάνω τρόπο, δηλαδή ποσο-τικά, αλλά και ποιοτικά. Συγκεκριμένα, η αγορά έχει μειωμένο ενδιαφέρον ή πλήρη αδιαφορία απέναντι σε αντικείμενα που δεν την αφορούν: Βασική έρευ-να, μαθηματικά, κράτος δικαίου, καλλιέργεια γλώσ-σας, δημοκρατικοί θεσμοί κ.τ.λ.

Κάποτε μάλιστα η αδιαφορία και η απόσταση φθά-νουν ως την αντιπαλότητα: Έρευνες για τη ρύπανση του περιβάλλοντος ίσως οδηγήσουν τις επιχειρήσεις σε περιορισμούς κερδών ή δαπάνες, έρευνες για επι-κίνδυνη ακτινοβολία ηλεκτρονικών συσκευών, επί-σης.

Η μελέτη και οργάνωση δημόσιων παροχών (π.χ. φθηνό και καθαρό νερό για όλους) ανταγωνίζεται κερδοφόρες ιδιωτικές δραστηριότητες, ενώ σε περι-ορισμό κερδών μπορεί να οδηγήσει η ανάπτυξη θε-σμών του εργατικού δικαίου, ιδιαίτερα προσεγμένων στα ακαδημαϊκά αμφιθέατρα.

Η ευφορία για μια ομαλή σχέση πανεπιστημίου - αγοράς οδήγησε νωρίς στη διαμόρφωση ενός μοντέλου,

του ερευνητή - ελεύθερου καβαλάρη, αντίστοιχου με το συλλογικό μοντέλο της αγοράς που μπορεί να

αυτορρυθμίζεται.

»


Ειδικά λοιπόν στην περιοχή της έρευνας, βασικής ή εφαρμοσμένης, η επίδραση της αγοράς γίνεται κα-θοριστική. Η χρηματοδότηση επικεντρώνεται σε ιδέ-ες και σχέδια που αναμένεται να αρχίσουν να αποδί-δουν κέρδη μέσα σε έξι ή επτά χρόνια ή ακόμη λιγότε-ρο. Μόνον από λάθος τους και με απογοήτευση συμ-βαίνει να διαπιστώνουν οι επιχειρήσεις ότι αυτό που βοήθησαν να εφευρεθεί τελικά αξιοποιείται και από τους ανταγωνιστές τους.

Ο παραπάνω προσανατολισμός αναπόφευκτα προβάλλεται στα προγράμματα σπουδών και στα αντικείμενα διδασκαλίας. Ένα παράδειγμα από οικεία περιοχή: Η εγκληματικότητα σήμερα έχει γίνει καθο-ριστικό στοιχείο όχι μόνο της κοινωνικής ζωής, αλλά και των πολιτικών συγκρούσεων. Οι σχετικές ειδήσεις συνήθως καλύπτουν ένα σημαντικό ποσοστό του χρόνου των δελτίων ειδήσεων. Η εγκληματολογία, ωστόσο, η ίδια και οι κλάδοι της (θυματολογία, αστυ-νόμευση, παραβατικότητα ανηλίκων ή εξαρτημένων), διδάσκονται μάλλον ανεπαρκώς στα πανεπιστημιακά τμήματα της χώρας.

Πανεπιστήμιο και οικογένειαΗ σχέση πανεπιστημίου - οικογένειας επίσης χα-

ρακτηρίζεται από αντιφάσεις. Σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να αρκεστούμε στη αναγνώριση ενός ορθο-λογισμού και μιας θετικής ιδιομορφίας: Η ελληνική οικογένεια στηρίζει τις σπουδές των παιδιών, κάποτε προγραμματίζει και την κατεύθυνση ή το αντικείμενο, ώστε να συνεχιστούν οι οικογενειακές επιχειρήσεις, γραφεία, επιδόσεις κ.τ.λ. Ωστόσο, και η ίδια η συνε-κτική οικογένεια γίνεται συχνά ανταγωνιστική προς τις σπουδές, επιδρώντας απορρυθμιστικά. Κάποια παραδείγματα που χρωματίζουν την καθημερινότητα είναι ευρύτερα γνωστά.• Για πολλά χρόνια οι πιέσεις των γονέων κατά τις

μετεγγραφές φοιτητών και οι αντίστοιχες ένοχες στάσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας απωθούσαν τα αξιοκρατικά κριτήρια.

• Σε αρκετές περιπτώσεις, οι οικογενειακές υποχρε-ώσεις και δεσμεύσεις δυσκολεύουν την προσήλω-ση του φοιτητή ή του υποψήφιου διδάκτορα στη μελέτη.Πολιτικό αντίκρυσμα αυτής της τάσης είναι να ευ-

νοούνται μεταρρυθμίσεις που διευκολύνουν τη μέ-ση οικογένεια (π.χ. ανάπτυξη νέων τμημάτων), αλλά δεν ανταποκρίνονται σε κοινωνικές και επιστημονι-κές ανάγκες.

Αντιφάσεις και εντάσεις

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εντάσεων μεταξύ πανεπιστημίου και κοινωνίας παρέχει ο θεσμός του πανεπιστημιακού ασύλου. Για τους πανεπιστημια-κούς το άσυλο αυτό συνιστά μια ιστορική κατάκτηση που διασφαλίζει ανεξαρτησία στη διακίνηση ιδεών. Για πλείστους μακριά από το πανεπιστήμιο πολίτες, το άσυλο συνιστά απλώς μια νησίδα εγκληματικότη-

τας. Η παρεξήγηση κάπως διορθώνεται και η ένταση μειώνεται, όταν συνειδητοποιούμε ότι ούτε η αστυ-νόμευση ούτε η έλλειψή της (άσυλο) συνιστούν σή-μερα πρωτογενείς και κύριους παράγοντες των δυ-σλειτουργιών.

Στο χώρο των πανεπιστημίων η απορρύθμιση θεμελιώνεται πρωταρχικά στην ανεπάρκεια της βασικής υποδομής. Στον κοινωνικό χώρο επίσης η βία είναι φαινόμενο διάχυτο και πρωτογενές. Αντί-στοιχα, η κατανομή των σχετικών αμυντικών αντι-δράσεων είναι χονδροειδώς κάθετη: Το πανεπι-στήμιο ασχολείται μόνο με αναλύσεις αιτίων και μόνο θεωρητικά. Ο περιβάλλων κοινωνικός χώρος επικεντρώνει την προσοχή του μόνο στο ζήτημα της αστυνόμευσης. Στην πραγματικότητα χρειάζε-ται όσμωση προσπαθειών: ενασχόληση εντός και εκτός, τόσο με τα βραχυπρόθεσμα (έλεγχος εγκλή-ματος), όσο και με τα μακροπρόθεσμα (επενέργεια σε αίτια και συνθήκες).

Ο δέκατος ένατος αιώνας, όταν ιδιώτες εθνικοί ευ-εργέτες χρηματοδοτούσαν ανιδιοτελώς τη δημιουρ-γία εγκαταστάσεων του πανεπιστημίου, απέχει πο-λύ. Απέχουν επίσης πια στο χρόνο οι δεκαετίες εκεί-νες του �0ού αιώνα, όταν η αγορά ελάχιστα επηρέα-ζε τα προγράμματα σπουδών και έρευνας. Η διεθνής παρακμή του προνοιακού κράτους έπληξε σοβαρά τη σχέση πανεπιστημίου - κοινωνίας. Αντί της όσμωσης επικρατούν η τεχνητή διάκριση και οι παρεμβάσεις. Η συνοχή χρειάζεται να κτιστεί εξαρχής.

π


Όπως συχνά αναφέρεται, το φαινόμενο της πα-γκοσμιοποίησης δεν είναι εντελώς πρωτόγνω-

ρο, αφού κάτι ανάλογο παρατηρήθηκε και κατά την περίοδο των Ελληνιστικών Χρόνων και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κυρίως στο πολιτισμικό και κατόπιν στο κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Ούτε, άλλωστε, πρω-τόφαντη είναι η κρίση, που βιώνει η παγκοσμιοποιη-μένη μας κοινωνία, αν αναλογιστεί κανείς την ιστορία της ανθρωπότητας.

Αυτό, ωστόσο, που είναι πρωτόγνωρο σήμερα –και άκρως, θα έλεγα, ανησυχητικό– είναι το μέγεθος, η πολυεπίπεδη έκταση και η ποιότητα αυτής της κρί-σης, αλλά και αυτό που σήμερα διακυβεύεται, που

Κοινωνικο-οικονομική κρίση, εκπαιδευτική κρίση, κρίση γεγονότων και αξιών

Στον αντίποδα των αξιών!δεν είναι άλλο από την πλανητική οικολογική ισορρο-πία και τη διατήρηση της ζωής επάνω στον πλανήτη. Πρόκειται ουσιαστικά για μια εντελώς λανθασμένη και καταστροφική κοσμοαντίληψη περί «προόδου» και «ανάπτυξης», για μια επομένως ιδεολογική σύγ-χυση και κρίση, μια κρίση που είναι συγχρόνως κρίση θεσμών και αξιών, μια ηθική, τελικά, κρίση. Πρόκειται ουσιαστικά για την κρίση ενός άκρατου καπιταλιστι-κού συστήματος, που μετά και την κατάρρευση του σαθρού κομμουνιστικού συστήματος παίζει πλέον εν ου παικτοίς.

Ηθική και οικολογική καταστροφήΑγοραίες θεωρίες και πρακτικές, εξάντληση πό-

ρων και ανθρώπων, ανεργία αλλά και ανούσιος κα-ταναλωτισμός –όταν εκατομμύρια συνανθρώπων μας δεν έχουν ούτε ένα κομμάτι ψωμί– γιάπικος τεχνο-κρατικός επιστημονισμός, αντί της βαθυστόχαστης επιστημοσύνης, διαχωρισμός επιστήμης και ηθικής, διάκριση γεγονότων και αξιών, με τα γεγονότα απο-γυμνωμένα από κάθε ουσιαστική αξία, διαστρέβλω-ση αξιών και εννοιών, οικονομισμός και αγοραία θε-ώρηση παιδείας και εκπαίδευσης, ακόρεστη επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου να καθυποτάξει, να λεη-λατήσει και να καταστρέψει τελικά τη φύση που τον περιβάλλει αλλά και τον περιέχει, οικολογική κατα-στροφή αλλά και επερχόμενη βιολογική ρύπανση της κοινωνίας και του οικοσυστήματος, μεταστροφή της ηθικής και ιερής θέασης του κόσμου υπέρ μιας άκρως ανίερης, ωφελιμιστικής και αρρωστημένα ανθρωπο-κεντρικής κοσμοαντίληψης είναι μερικές μόνο χαρα-κτηριστικές «έννοιες κλειδιά», που καταδεικνύουν την ύβρι του σύγχρονου ανθρώπου και το τεράστιο υπαρξιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει πλέον αυτός ως είδος. Ο Homo sapiens κατέληξε Homo «sapios» (με σάπιες αξίες, συνειδήσεις, συμπεριφορές).

Σε καμία, επίσης, άλλη ιστορική της περίοδο δεν παρουσίασε η ανθρωπότητα τέτοιον υπερπληθυσμό και δεν βρέθηκε συγχρόνως τόσο κοντά στη μαζική μετανάστευση, την ανισότητα, την κοινωνική αδικία και αναταραχή και την πλανητική καταστροφή, όσο βρίσκεται σήμερα. Κι ερχόμαστε μετά και ρωτάμε, τι γίνεται, που πάμε; Και κανένας μας δεν χάνει την ευ-καιρία να βάλει το λιθαράκι ή την κοτρόνα του σ’ αυ-τή την κατρακύλα.

Η επικυριαρχία της επιχειρηματικότηταςΣε ένα πιο θεωρητικό τώρα επίπεδο, ας μου επι-

τραπούν κάποιες παρατηρήσεις, που και από άλλη θέση είχα την ευκαιρία να εκφράσω.

Αυτό που σήμερα βιώνουμε, σε παγκόσμια κλίμα-κα και σε όλες τις εκφάνσεις της αγοραίας καθημε-ρινότητας και της ρευστότητας των αξιών, δεν είναι

τουΙωάννη Ν.

Μαρκόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Χημικών


Η εκπαίδευση έχει διεθνώς διολισθήσει προς μια ανούσια κατεύθυνση, μια κατεύθυνση που οδηγεί σε ένα επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, που υπό το πρόσχημα μιας αμφίβολης και ρηχής αποδοτικότητας θα έχει αλλοιώσει

τις ακαδημαϊκές του αξίες και θα έχει μετατρέψει ποιοτικούς, εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς δείκτες σε

φετιχοποιημένους ποσοτικούς δείκτες αξιολόγησης.


κατά τη γνώμη μου παρά το αποτέλεσμα, σε σημα-ντικό βαθμό, της επέλασης της αγγλοσαξονικής σκέ-ψης και ιδεολογίας, που τόσα βέβαια θετικά έχει μέχρι σήμερα προσφέρει στην κοινωνικο-πολιτική και επι-στημονική επίσης ανάπτυξη. Αυτή η κοσμοαντίληψη –που δεν αναφέρεται σε όλους τους Αγγλοσάξονες, αλλά χαρακτηρίζει μάλλον μια σχολή σκέψης– αρχίζει πλέον να παρουσιάζει επικίνδυνα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον επακόλουθα. Όντας στη βάση της πραγματιστική και εμπειρική –δηλαδή χρησιμοθηρι-κή και σχετικιστική ως προς τις αξίες της– κατίσχυσε, με τον αγοραίο δυναμισμό της και το νεοφιλελεύθε-ρο οικονομισμό της («it’s the economy stupid», όπως αντιτάσσουν οι θιασώτες της), της θεμελιοκρατικής και ουσιοκρατικής θεώρησης και μιας οντολογίας των αξιών, που χαρακτηρίζουν καταστατικά τη σκέψη και τον πολιτισμό της ηπειρωτικής Ευρώπης (δυστυχώς όμως όχι πάντα και την ιστορία της).

Δεν είναι επομένως τυχαίο, που και η εκπαίδευση έχει διεθνώς διολισθήσει προς μια ανούσια κατεύθυν-ση. Μια κατεύθυνση που οδηγεί σε ένα επιχειρηματι-κό πανεπιστήμιο, που υπό το πρόσχημα μιας αμφίβο-λης και ρηχής αποδοτικότητας θα έχει αλλοιώσει τις ακαδημαϊκές του αξίες και θα έχει μετατρέψει ποιοτι-κούς, εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς δείκτες σε φε-τιχοποιημένους ποσοτικούς δείκτες αξιολόγησης.

Αυτή, επομένως, η εικόνα, αυτό το παθολογικό σκηνικό καθολικής κρίσης, προβληματισμού και ανη-συχίας, που εμείς όλοι έχουμε επιβάλει επάνω στον πλανήτη, δεν θα ήταν δυνατόν να μην επηρεάζει ση-μαντικά και τη χώρα μας, σε όλα τα επίπεδα, και άρα και στο επίπεδο της παιδείας και της εκπαίδευσης.

Σ’ αυτά τα προβλήματα, που από τη φύση τους εί-ναι παγκόσμια και εν πολλοίς εξωγενή, έρχονται να προστεθούν και κάποια εξόχως ενδογενή και πολύ ιδιαίτερα προβλήματα, που έχουν να κάνουν με την εντελώς ξεχωριστή ιδιοπροσωπία του λαού μας, που ίσως θα άξιζε κάποτε να μελετηθεί και να αναλυθεί σε βάθος, ιστορικο-πολιτισμικά και κοινωνικοπολιτικά.

Αυτή είναι λοιπόν μια πολύ σύντομη, όσο και ασφα-λώς ελλειπτική, αναγκαία όμως να γίνει προσπάθεια ανάλυσης του γενικότερου αλλά και του ειδικότερου προβλήματος της κρίσης.

Για να ανακοπεί το κύμαΗ ερώτηση είναι, τι μπορεί να γίνει πλέον; Τι μπο-

ρεί να κάνει ο πανεπιστημιακός χώρος; Συνοπτικά λοιπόν, σχεδόν τηλεγραφικά:• Να συνειδητοποιήσει, κατ’ αρχάς, το πρόβλη-

μα, καθώς και το γεγονός ότι το πανεπιστήμιο εί-ναι οπωσδήποτε ο τελευταίος χώρος αντίστασης στην καταστροφική λαίλαπα που ενέσκηψε λόγω της ανθρώπινης ύβρεως, στον πλανήτη.

• Να αναζητήσει συμμαχίες, άμεσα και αμέσως, εντός και εκτός, για την αλλαγή των διατάξεων της συνάντησης στη Μπολόνια κ.τ.λ.

• Να προχωρήσει σε αξιολογήσεις και σε πανεπι-

στήμια αριστείας. Θα πρέπει όμως οπωσδήποτε να επαναπροσδιορίσει τις έννοιες «αριστεία» και «αξιολόγηση».

• Θα πρέπει να στηριχθούν, έμπρακτα και ουσιαστι-κά, το δημόσιο πανεπιστήμιο, η βασική έρευνα, η διδασκαλία και η έρευνα στις σύγχρονες τεχνολο-γίες, στις τεχνολογίες αιχμής και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

• Θα πρέπει να προχωρήσουμε στη στήριξη των δι-ατμηματικών, διεπιστημονικών προσεγγίσεων και συνεργασιών, πράγμα που είναι πολύ σημαντικό, ίσως το πιο σημαντικό από όλα. Επίσης να εισηγη-θούμε την καθιέρωση Pre-Phil., Pre-Eng. σπουδών ενός έτους.

• Συγχρόνως θα πρέπει να προωθήσουμε τη διδα-σκαλία και την έρευνα στις ανθρωπιστικές σπου-δές, αλλά και στον πολιτισμό μέσα και έξω από το πανεπιστήμιο, σε άμεση επομένως επαφή με την κοινωνία.

• Δεν θα πρέπει να αποκλείεται για τις εφαρμοσμέ-νες επιστημονικές κατευθύνσεις η συνεργασία με τη βιομηχανία. Βασικός, όμως, και απαραβίαστος γνώμονας μιας τέτοιας συνεργασίας δεν μπορεί παρά να είναι η ουσιαστική ανάπτυξη της κοινω-νίας και η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας του πανεπι-στημίου και της αυτονομίας του.

• Να αποτρέψουμε, τέλος, την κομματικοποίηση του χώρου, να προωθήσουμε όμως και να στηρίξουμε με κάθε τρόπο τη διαφορετική γνώμη, το διάλογο και την ουσιαστική πολιτική σκέψη.

• Να μην σταματήσουμε τη δουλειά και τη συνε-χή προσπάθεια υπό το πρόσχημα μαξιμαλιστικών απαιτήσεων ή και αναγκαίων ουτοπιών, παραλεί-ψεων ή και δυσλειτουργιών. Είμαστε ενάντιοι στη βία επάνω σε ανθρώπους και

πράγματα, και την καταδικάζουμε μέσα και έξω από το πανεπιστήμιο.

Η μάχη μας στο δρόμο, στο αμφιθέατρο, απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό απαιτεί επίσης όραμα, δου-λειά, κόπο, αυτογνωσία, διάλογο και διάβασμα. Απαι-τεί, όπως και να’ χει, μια πορεία ουσιαστικής δημιουρ-γίας και όχι αποκλεισμών, μιζέριας και καταστροφής. Απαιτεί να σεβαστούμε τον άνθρωπο, την πόλη, τον πλανήτη.

π

Όντας στη βάση της πραγματιστική και εμπειρική –δηλαδή χρησιμοθηρική και σχετικιστική ως προς τις αξίες

της– κατίσχυσε, με τον αγοραίο δυναμισμό της και το νεοφιλελεύθερο οικονομισμό της, της θεμελιοκρατικής και ουσιοκρατικής θεώρησης και μιας οντολογίας των

αξιών, που χαρακτηρίζουν καταστατικά τη σκέψη και τον πολιτισμό της ηπειρωτικής Ευρώπης.


Η εξέλιξη του φοιτητικού κινήματος στην Ελλάδα προκαλεί θλίψη. Από την εποχή των μαζικών φοι-

τητικών κινητοποιήσεων του «114» της δεκαετίας του ’60 µε επικεφαλής την κάποτε δοξασμένη Ε.Φ.Ε.Ε., το πολιτικό κύρος της οποίας ήταν αδιαμφισβήτητο, έχουν μείνει μόνον οι σφραγίδες των πολιτικών πα-ρατάξεων που αντιπαλεύουν η μια την άλλη στο όνο-μα της κομματικής επικράτησης, χωρίς συγκεκριμένα προγράμματα και οράματα για το μέλλον της παιδεί-ας στη χώρα μας.

Φαίνεται πως κύριο μέλημα των πολιτικών παρατά-ξεων στις μέρες μας είναι τα ποσοστά στις εκάστοτε φοιτητικές εκλογές, γι’ αυτό και αδυνατούν να συνεν-νοηθούν, ως όφειλαν, για την κοινή έκδοση των απο-τελεσμάτων. Τα ιδανικά που εμψύχωσαν την ηρωική

Πολιτικές και πρακτικές που επικυριαρχούν των αρχών και των αξιών

Η απαξίωση του φοιτητικού κινήματος μέσα από την κρίση των πανεπιστημίων

τουΖήση Δ.

Παπαδημητρίου, ομότιμου καθηγητή

Νομικής Α.Π.Θ.

γενιά του Πολυτεχνείου και στη συνέχεια ενέπνευσαν το φοιτητικό κίνημα μετά την πτώση της Χούντας, τη θυελλώδη δεκαετία τη δεκαετία του ’�0, φαίνεται πως έχουν χαθεί προ πολλού και τη θέση τους έχουν καταλάβει η πολιτική απάθεια, ο ωχαδερφισμός και η ιδεολογία του ατομικού βολέματος.

Η κομματική ποδηγέτηση στα πανεπιστήμιαΣε ό,τι αφορά τα αίτια που οδήγησαν στην απα-

ξίωση του φοιτητικού κινήματος, αυτά θα πρέπει να αναζητηθούν - στο γεγονός ότι τα πολιτικά κόμματα μετέτρεψαν,

με τη μορφή των παρατάξεων, τις φοιτητικές οργα-νώσεις σε υποκαταστήματα της εκάστοτε κομματι-κής γραφειοκρατίας,

- στις νέες προκλήσεις και στα αδιέξοδα που αντιμε-τωπίζουν οι νέοι, απόρροια των ραγδαίων εξελίξεων σε πλανητική πλέον κλίμακα, καθώς και στο πνεύμα του άκρατου ατομικισμού που τείνει να κυριαρχήσει στην εποχή μας, εξαναγκάζοντας τους νέους να επι-λέγουν πάντα με βάση το προσωπικό τους συμφέ-ρον (αναφορά στο ρόλο της οικογένειας). Η κομματική παρέμβαση στο χώρο των πανεπιστη-

μίων είχε ως αποτέλεσμα την ιδεολογική ποδηγέτηση και συνακόλουθα το θεωρητικό και πρακτικό ευνου-χισμό των πολιτικών νεολαιών. Αντί να εμβαθύνουν

Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον εντείνουν τον ατομικισμό και συνακόλουθα τον ανταγωνισμό

μεταξύ των νέων, πράγμα που υπονομεύει τη διαδικασία συγκρότησης συλλογικής ταυτότητας, στοιχείο απαραίτητο

για την ανάπτυξη κοινής δράσης ενάντια στο οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο.


»

στο νόημα της πολιτικής, διευρύνοντας συγχρόνως τις γνώσεις τους, οι φοιτητικές πολιτικές νεολαίες πα-ραμένουν δυστυχώς δέσμιες των κομματικών επιτα-γών, ενώ η μεγάλη μάζα των φοιτητών αδιαφορεί για τα πολιτικά τεκταινόμενα, καθώς οι ηγεσίες των φοι-τητικών παρατάξεων, εγκλωβισμένες στην κομματική λογική, παπαγαλίζουν, συνήθως, με στόμφο μελλο-ντικού πολιτικού ηγέτη τις εκάστοτε θέσεις των κομ-μάτων στα οποία ανήκουν.

Σε αντίθεση με το φοιτητικό κίνημα της δεκαετί-ας του ’60 στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική, που έδωσε δείγματα κριτικής επιστημονικής σκέψης, στή-νοντας κυριολεκτικά στον τοίχο τους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής επιστήμης, το ελληνικό φοιτητικό κίνημα, καθώς είχε μετατραπεί από νωρίς σε ουραγό των πολιτικών κομμάτων, περιορίστηκε στην ανούσια αναπαραγωγή της κομματικής πολιτικής με έντονο το στοιχείο της συνθηματολογίας. Ακόμη και εκείνες οι φοιτητικές οργανώσεις που αντιτίθενται στην κομμα-τική ποδηγέτηση και θέλουν να δράσουν αυτόνομα, στερούνται ευρείας πολιτικής παιδείας, αναπαράγο-ντας τον ξύλινο, χωρίς ουσία, πολιτικό λόγο. Όσοι πά-λι ψαρεύουν στα τυφλά, αναγορεύοντας την ατομική βία και την καταστροφή πραγμάτων σε πεμπτουσία της πολιτικής, συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην περαιτέρω ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους και αποξενώνονται από τη μάζα των αν-θρώπων της εργασίας, που ήταν, είναι και θα είναι το ιστορικό υποκείμενο των κοινωνικών αλλαγών και γε-νικά των κοινωνικών επαναστάσεων.

Μια από τις αδυναμίες του φοιτητικού κινήματος είναι, μεταξύ άλλων, και η έλλειψη ενδιαφέροντος για την κριτική σκέψη, κάτι που θα τους βοηθούσε να αποκτήσουν, μαζί με την ειδικευμένη γνώση του επι-στημονικού κλάδου που επέλεξαν, την ικανότητα να κρίνουν αυτόνομα τις εκάστοτε εξελίξεις. Η αδυναμία αυτή, βέβαια, δεν οφείλεται στους ίδιους τους φοιτη-τές, αλλά στο αναχρονιστικό εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας που στο χώρο της πανεπιστημιακής εκ-παίδευσης επιμένει στο ένα και μοναδικό σύγγραμμα, ένα είδος τυφλοσούρτη που αδικεί τόσο τους διδά-σκοντες όσο και τους διδασκόμενους.

Με κυρίαρχο τον ατομικισμό και την ανασφάλεια

Εν όψει των αλλαγών που συντελούνται διεθνώς στο πλαίσιο της περιώνυμης παγκοσμιοποίησης, η ελ-ληνική φοιτητική νεολαία, όπως άλλωστε και οι νεολαί-ες των άλλων χωρών, βρίσκονται αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις και διλήμματα. Καθώς η οικονομική κρίση και το φάσμα της ανεργίας αφορά όλους τους τομείς της απασχόλησης (ο αριθμός των άνεργων πτυχιού-χων στη χώρα μας ανέρχεται σε 1�0.000 περίπου), οι νέοι ενδιαφέρονται πρωτίστως για την απόκτηση γνώ-σεων και γενικά προσόντων, προκειμένου, ολοκληρώ-νοντας τις σπουδές τους, να εξασφαλίσουν πρόσβαση στην εργασία. Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το

μέλλον εντείνουν τον ατομικισμό και συνακόλουθα τον ανταγωνισμό μεταξύ των νέων, πράγμα που υπονομεύ-ει τη διαδικασία συγκρότησης συλλογικής ταυτότητας, στοιχείο απαραίτητο για την ανάπτυξη κοινής δράσης ενάντια στο οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο.

Καταλυτική ως προς την εξέλιξη του φοιτητικού κι-νήματος ήταν αναμφίβολα η κατάρρευση του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού», καθώς και η ανικανό-τητα της Αριστεράς να αναλύσει και να ερμηνεύσει τα συμβάντα, δίνοντας πειστικές απαντήσεις στα καυτά πολιτικά ερωτήματα της νεολαίας. Βιώνουμε καθημε-ρινά την πραγματικότητα του νεοφιλελευθερισμού και ό,τι αυτό συνεπάγεται στο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Η νεολαία, εθισμένη έτσι κι αλλι-ώς στη λογική της καταναλωτικής κοινωνίας, του πρό-χειρου ευδαιμονισμού και της εμπορευματοποίησης και αυτής ακόμη της νεανικότητας με τη μορφή της μόδας, της μουσικής, του τρόπου διασκέδασης κ.τ.λ., ενσωματώνονται ολοένα και περισσότερο ιδεολογικά στο σύστημα, εστιάζοντας ως επί το πλείστον το ενδι-αφέρον της σε έναν ιδιαζόντως απολίτικο τρόπο ζω-ής, αποκαλυπτικό για τον τρόπο που σκέπτονται.

Η ευθύνη των εκπαιδευτικώνΓια την κατάσταση που επικρατεί στα πανεπιστή-

μια ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό και οι διδάσκο-ντες, καθώς, εμφανώς αποστασιοποιημένοι από τις

Η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια εκπαίδευση είναι η προϊούσα αγγλοσαξονοποίηση των δομών, του τρόπου

λειτουργίας και των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων σε όλες τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, προκειμένου να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες της σύγχρονης

οικονομίας και κοινωνίας.


» γενικότερες ανησυχίες των φοιτητών, συμβάλλουν συχνά, συνειδητά ή ασυνείδητα, στην εμφάνιση ενός ιδιόμορφου φοιτητικού κονφορμισμό, αν όχι οπορ-τουνισμού, που κάθε άλλο παρά ενισχύει την κοινω-νικο-πολιτική στράτευση των φοιτητών.

Με άλλα λόγια, οι εκπαιδευτικοί γενικά και οι πα-νεπιστημιακοί δάσκαλοι ειδικότερα δεν είναι άμοιροι της κατάστασης που επικρατεί στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η σχέση τους με το επάγγελμά τους είναι πολλές φορές άκρως εργαλειακή, με αποτέλεσμα να μην καταβάλουν τις όποιες προσπάθειες για τη συ-νεχή βελτίωση των γνώσεών τους. Η έλλειψη γνώσε-ων αντισταθμίζεται συχνά με αυταρχική και αλαζονι-κή συμπεριφορά. Σε ό,τι αφορά την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, είναι καιρός πλέον να καταργηθεί η πρα-κτική του ενός και μοναδικού συγγράμματος που κα-

Η κομματική παρέμβαση στο χώρο των πανεπιστημίων είχε ως αποτέλεσμα την ιδεολογική ποδηγέτηση και

συνακόλουθα το θεωρητικό και πρακτικό ευνουχισμό των πολιτικών νεολαιών.

ταδικάζει καθηγητές και φοιτητές στην επιστημονική ημιμάθεια, ενισχύοντας συγχρόνως τη λογική των πε-λατειακών σχέσεων. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που καθηγητές, προκειμένου να προωθήσουν τα βι-βλία τους, προσφεύγουν σε ανίερες συμμαχίες με συ-γκεκριμένα στελέχη από το χώρο των πολιτικών πα-ρατάξεων, προκειμένου να εξυπηρετήσουν το προ-σωπικό τους συμφέρον, σε βάρος, βέβαια, συναδέλ-φων τους, οι οποίοι απορρίπτουν αυτού του είδους τις συναλλαγές.

Ακόμη, προβληματική είναι και η διαδικασία εκλογής ή εξέλιξης μέλους Δ.Ε.Π., όπου κυριαρχεί συχνά η λογι-κή των «κολλητών», αδιαφορώντας για το αν και σε ποιό βαθμό ο υποψήφιος διαθέτει τα απαραίτητα προσόντα. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις αναξιοκρατίας, κομμα-τικής συνδιαλλαγής και οικογενειακού νεποτισμού.

Η απατηλή άποψη της ανταγωνιστικότηταςΕπιτρέψτε μου, χωρίς να σας κουράσω, να ανα-

φερθώ ακροθιγώς υπό τη μορφή εναύσματος προς συζήτηση στο ανοιχτό θέμα σχετικά με την ίδρυ-ση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ήμουν πάντα και είμαι αντίθετος με την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης. Η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια εκπαίδευση γενι-κά και την πανεπιστημιακή ειδικότερα είναι, κατά την άποψή μου, η προϊούσα αγγλοσαξονοποίηση των δο-μών, του τρόπου λειτουργίας και των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων σε όλες τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο όνομα της ανταγωνιστι-κότητας, προκειμένου να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες αξιοποίησης του κεφαλαίου.

Η μετατόπιση του κέντρου βάρους της πανεπιστη-μιακής εκπαίδευσης από την έννοια της παιδείας σε αυτήν της εξειδικευμένης εκπαίδευσης συνεπάγεται αναγκαστικά και την υποβάθμιση του στάτους του διδακτικού προσωπικού και ειδικότερα των καθηγη-τών εκ μέρους των κυβερνήσεων, «οι οποίες δεν κου-ράζονται, κατά τα άλλα, να δηλώνουν την υποστήρι-ξή τους στην παιδεία, την ίδια στιγμή που παζαρεύ-ουν προϋπολογισμούς», που ούτε καν τις βασικές οι-κονομικές ανάγκες των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων δεν καλύπτουν. Την ίδια στιγμή υπονομεύουν το κύ-ρος των ακαδημαϊκών δασκάλων, στο μέτρο, βέβαια, που δεν το έχουν πράξει ήδη οι ίδιοι, μετατρεπόμενοι σε θεραπαινίδες της εξουσίας. Η άποψη ότι η ύπαρ-ξη ιδιωτικών πανεπιστημίων θα συμβάλει, λόγω του ανταγωνισμού, στη βελτίωση και των δημοσίων πα-νεπιστημίων είναι απατηλή. Ως γνωστόν, η ύπαρξη π.χ. πληθώρας ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτι-κών σταθμών στο χώρο των Μ.Μ.Ε. όχι μόνο δεν βελ-τίωσε αλλά, αντίθετα, επηρέασε αρνητικά τα κρατι-κά μέσα πληροφόρησης, καθώς, για να αυξήσουν την ακροαματικότητά τους, εξαναγκάστηκαν να προσαρ-μοστούν στα νέα δεδομένα, ενσωματώνοντας στα προγράμματά τους τα γνωστά ραδιοφωνικά και τηλε-οπτικά σκουπίδια.

π


Τομείς δραστηριοτήτωνΩς πρόδρομος της προηγμένης διεπι-

στημονικής έρευνας, το COST διαδραμα-τίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου έρευνας. Προβλέ-πει και συμπληρώνει τις δραστηριότητες των προγραμματικών πλαισίων της Ευρω-παϊκής Ένωσης, που αποτελούν μια «γέφυ-ρα» προς τις επιστημονικές κοινότητες των αναδυόμενων χωρών. Επίσης αυξάνει την κινητικότητα των ερευνητών σε όλη την Ευ-ρώπη και προωθεί τη δημιουργία επιστημο-νικής αριστείας σε εννέα βασικούς τομείς:• Βιοϊατρικής και μοριακών βιοεπιστημών.• Τροφίμων και γεωργίας.• Δασών, προϊόντων και των υπηρεσιών

τους.• Υλικών, φυσικών επιστημών και νανοε-

πιστημών.• Χημείας, μοριακών επιστημών και τε-

χνολογιών.• Διαχείρισης περιβάλλοντος.• Τεχνολογιών πληροφορικής και επικοι-

νωνιών.• Μεταφορών και αστικής ανάπτυξης.• Κοινωνιών, πολιτισμών και υγείας.

Στο πρόγραμμα COST συμμετέχουν 36 χώ-ρες, ως πλήρη μέλη: τα �� κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Νορβηγία, η Π.Γ.Δ.Μ., η Σερβία, η Ελβετία, η Τουρκία, η Ισλανδία, η Βοσνία - Ερζεγοβίνη και η Κροατία και ως συ-νεργαζόμενο κράτος το Ισραήλ.

Ημερίδα τον περασμένο Οκτώβριο στο πλαίσιο δραστηριοτήτων του COST

Η Πολυτεχνική Σχολή συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πλαίσιο συνεργασίας

στην ερευνητική δραστηριότητα

Το COST αποτελεί ένα διακυβερνητικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στην επιστήμη και την

τεχνολογία, που επιτρέπει το συντονισμό εθνικά χρηματοδοτούμενων ερευνών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η συμμετοχή των μελών της Πολυτεχνικής Σχολής στο COST είναι σημαντική και παρουσιάστηκε σε ημερίδα,

που πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009.

ερευνητικά θέματα

Η συμμετοχή της ΠολυτεχνικήςΗ συμμετοχή της Πολυτεχνικής Σχολής

του Α.Π.Θ. στο πρόγραμμα COST είναι ιδι-αίτερα ενεργή εξαιτίας της ενασχόλησης πολλών μελών της σε κάποιους από τους τομείς του προγράμματος. Συγκεκριμένα, τα μέλη της Πολυτεχνικής Σχολής συμμετέ-χουν στους τομείς των μεταφορών και της αστικής ανάπτυξης, της διαχείρισης περι-βάλλοντος και των τεχνολογιών πληροφο-ρικής και επικοινωνιών.

Μέσω αυτής της δράσης τονώνεται η δραστηριότητα της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. μέσω της συνεργασίας με πα-νεπιστήμια του εξωτερικού και ευρωπαϊ-κούς και διεθνείς οργανισμούς που άνοι-ξε νέους εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς δρόμους τόσο για προπτυχιακούς και με-ταπτυχιακούς φοιτητές, όσο και για το δι-δακτικό της προσωπικό.

Στο πλαίσιο των Φθινοπωρινών Ημερών Πολυτεχνείου �009, διοργανώθηκε στις 1� Οκτωβρίου �009 στο Αμφιθέατρο «Αλέ-ξανδρος Τσιούμης» ημερίδα με τίτλο «Σύ-μπραξη σε δράσεις COST» Πολυτεχνικής Σχολής.

Σκοπός της ημερίδας ήταν η παρουσία-ση των δράσεων του προγράμματος COST και της συμμετοχής και δράσης των με-λών της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. στους ερευνητικούς τομείς του προγράμ-ματος.

Το COST αποτελεί ένα διακυβερνητικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία

στην επιστήμη και την τεχνολογία, που επι-τρέπει το συντονισμό εθνικά χρηματοδο-τούμενων ερευνών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το COST συμβάλλει στη μείωση του κατα-κερματισμού των ευρωπαϊκών επενδύσε-ων στην έρευνα και στο άνοιγμα του ευρω-παϊκού χώρου έρευνας για τη συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο στόχος του COST είναι να εξασφα-λιστεί ότι η Ευρώπη κατέχει ισχυρή θέση στον τομέα της επιστημονικής και τεχνικής έρευνας για ειρηνικούς σκοπούς, με την αύξηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας και αλληλεπίδρασης στον τομέα αυτό. Αυτή η ερευνητική πρωτοβουλία δίνει τη δυνατό-τητα για τις διάφορες εθνικές εγκαταστά-σεις, ινστιτούτα, πανεπιστήμια και τον ιδι-ωτικό τομέα να εργαστούν και να συνερ-γαστούν σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτή-των στην έρευνα και στην ανάπτυξη.

Το COST έχει δείξει με σαφήνεια την ισχύ του στον τομέα της μη-ανταγωνιστι-κής έρευνας, την συνεργασίας και την επί-λυσης περιβαλλοντικών και διασυνορια-κών προβλημάτων. Έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς για τη μεγιστοποίηση της ευρω-παϊκής προστιθέμενης αξίας στη συνεργα-σία για την έρευνα και έχει αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την περαιτέρω ευρω-παϊκή ολοκλήρωση.


αρχιτεκτονική

Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Α.Π.Θ. μετά από την έκθεση «Picasso, Suite 347», ορ-γανώσε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Pilar i Joan Miró της Μαγιόρκα τη σημαντικότερη

έκθεση έργων του Μιρό που έχει γίνει στην Ελλάδα όπου παρουσιάζονται περισσότερα από 400 έργα, –γλυπτά, ζωγραφική, χαρακτικά, σκίτσα, ταπισερί–, αλλά και ο ίδιος ο καλ-λιτέχνης μέσα στο εργαστήριό του, με τα μικροαντικείμενά του, τη σχέση του με το χώρο και τα έργα του. Μία ανεξάρτητη ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στη σχέση του Μιρό με το φίλο του και συνεργάτη, αρχιτέκτονα Josep Lluis Sert, στον οποίο είχε αναθέ-σει το σχεδιασμό του εργαστηρίου του.

Το όνειρο του Μιρό να αποκτήσει ένα μεγάλο εργαστήρι, στο οποίο θα μπορούσε να συγκεντρώσει το σύνολο του έργου του, να το επανεξετάσει και να δημιουργήσει έργα μεγάλων διαστάσεων, έγινε πραγματικότητα το 19�9 στη Μαγιόρκα, γενέθλιο τόπο της μητέρας του. Στο εργαστήριο αυτό εργάστηκε μέχρι το θάνατο του, το 1983, και κατόπιν ο χώρος αυτός αποτέλεσε τον πυρήνα του Ιδρύματος Pilar i Joan Miró σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία. Το 199� άνοιξε για το κοινό το εμβληματικό κτίριο του μουσείου που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Rafael Moneo, δίπλα στο εργαστήριο.

Στο Τελλόγλειο παρουσιάζονται τα σχέδια και το πρόπλασμα του εργαστηρίου του Miró στη Μαγιόρκα, καθώς και φωτογραφίες του αρχιτέκτονα με τον Miró, τον Πικάσο, τους φί-

λους τους και μέλη των οικογενειών τους. Στον αύλειο χώρο του Τελλόγλειου Ιδρύματος, για τις ανάγκες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατασκευάστηκε μια ανεξάρτητη εξωτερική αρχιτεκτονική εγκατάσταση, που επιχειρεί την εισαγωγή των παιδιών στον κόσμο του Miró με διαφορετικό τρόπο.

Η κατασκευή του περιπτέρουΗ αρχιτεκτονική εγκατάσταση - περίπτερο για τα

εκπαιδευτικά προγράμματα, είναι ένα πρόπλασμα του εργαστηρίου του Miró στη Μαγιόρκα σε κλίμακα 1:�

Το έργο του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη παρουσιάζεται στο Τελλόγλειο

«Ο Μιρό της Μαγιόρκα»

Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής συμμετείχε στο σχεδιασμό της ενότητας της έκθεσης που παρουσιάζει τη σχέση του Μιρό με τον αρχιτέκτονα Josep Lluis Sert, ο οποίος σχεδίασε το εργαστήριο της Μαγιόρκα, εκεί όπου ο ζωγράφος δημιούργησε τα περισσότερα από τα

έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση αυτή.

Άποψη αρχιτεκτονικής εγκατάστασης περιπτέρου εκπαιδευτικών προγραμμάτων στον προαύλιο χώρο του Τελλογλείου Ιδρύματος.

Tο εργαστήριο του Μιρό στη Μαγιόρκα.

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Ν

. ΚΑΛ

ΟΓΗ

ΡΟΥ

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο F

OND

ATIO

N PI

LAR

I JUA

N M

IRÓ

τωνΝίκου Καλογήρου, καθηγητή Τμήματος

Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ.

και Αλκμήνης Πάκα, λέκτορα Τμήματος

Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ.



που υλοποιήθηκε με οδηγό τα αρχικά σχέδια που περιλαμβάνονται στην έκθεση. Επιλέ-χθηκε η λογική της σύνθεσης κατ΄αναλογία που επιχειρεί την απόδοση τιμής στην αρχιτε-κτονική σύλληψη του Josep Lluis Sert και την εικαστική μυθοπλασία του Joan Miró.

Κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από ένα σύγχρονο ελαφρό υλικό, το αλουμίνιο, –σύμ-φωνα με την οικονομία που απαιτείται για την απόδοση της αρχιτεκτονικής ιδέας ενός κτίσματος στο πρόπλασμά του–, η κατασκευή αυτή επιχειρεί να αποδώσει την γεωμε-τρία και τις συνθετικές αρχές του κτιρίου διατηρώντας την οργάνωση και δομή των δύο κυρίων όψεων και αποδίδοντας με ακρίβεια τη μορφολογία της στέγης, καθώς και όλων των ανοιγμάτων. Το αρχικό κτίριο εδραζόταν σε επικλινές έδαφος, καλυμμένο στην πίσω πλευρά από το χώμα μέχρι το ύψος των παραθύρων, ενώ μία από τις στενές όψεις ήταν τυφλή. Σ΄αυτή την ουδέτερη όψη ανοίχτηκε η νέα είσοδος προς το εσωτερικό του περι-πτέρου.

Η υφή του πρωτοτύπου αποδόθηκε με οικονομία, καθώς για τα τμήματα των όψεων όπου υπήρχαν κεραμικά πλακίδια, ο κάνναβός τους χαράχτηκε στο αλουμίνιο υπό κλίμα-κα, ενώ η χρωματική οργάνωση αποδόθηκε αφαιρετικά με την διατήρηση μόνο των κα-θαρών χρωμάτων που απεικονίζονται στα σχέδια –κόκκινο, κίτρινο και μπλε– που αποδό-θηκαν με τη χρήση έγχρωμου πλεξιγκλάς.

Η επιλογή της κλίμακας για το νέο περίπτερο – πρόπλασμα, έγινε με βάση τις αρχικές διαστάσεις του εργαστηρίου (9,0m x �0,0m σε κάτοψη, με ελεύθερο ελάχιστο ύψος 6,�m) σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις μιας σχολικής τάξης. Έτσι ο εσωτερικός χώρος της κατα-σκευής έχει διαστάσεις 4,�m x 10,0m με ελεύθερο ύψος 3,�m, αναλογία ακριβώς 1:� του πρωτοτύπου. Ο εξοπλισμός του εσωτερικού έγινε με στοιχειώδη επίπλωση για τη διεξα-γωγή των εργαστηρίων, ενώ επιλέχθηκε ως μοναδικό υλικό το ξύλο σε φυσική απόχρωση, τόσο για την επίστρωση του δαπέδου, όσο και για το σύνολο των επίπλων.

Η ένταξη του περιπτέρου στην έκθεση «Ο Μιρό στη Μαγιόρκα» και η εγκατάστασή του στον προαύλιο χώρο του Τελλόγλειου Ιδρύματος προτάθηκαν από την Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, το Μάριο Ελευθεριάδη και το Νίκο Μουσιόπουλο, ο οποίος συντόνισε τη διαδικασία υλοποίησης. Την αρχιτεκτονική επιμέλεια της υλοποίησης ανέλαβαν ο Νί-κος Καλογήρου και η Αλκμήνη Πάκα. Ο ρόλος του τεχνικού συμβούλου και κατασκευαστή ανατέθηκε στην Octanorm Hellas Α.Ε. υπό την καθοδήγηση του Νίκου Ερμείδη, και ο αρ-χιτέκτονας της εταιρείας Δημήτρης Χουμαΐδης εκπόνησε τη μελέτη εφαρμογής. Το κύριο μέρος των δαπανών κάλυψαν η κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής και το Τμήμα Αρχι-τεκτόνων του Α.Π.Θ.

π

Ο αρχιτέκτονας Josep Lluis Sert

Ο αρχιτέκτονας του εργαστηρίου Josep Lluis Sert (190� - 1983) ήταν συνεργάτης του Le Corbusier, σημαντικός εκπρόσωπος του μοντέρνου κινήματος στην Καταλονία και στενός φίλος του Μιρό και του Πικάσο. Συνεργάστηκαν μαζί για πρώτη φορά στο σχεδιασμό του ισπανικού περιπτέρου στην έκθεση του Παρισιού το 193�, το οποίο σχεδίασε ο Sert και εκτέθηκε εκεί για πρώτη φορά η Γκουέρνικα του Πικάσο μαζί με σειρά έργων του Μιρό. Μοιράστηκε με αυτούς το πάθος για τις νέες τάσεις των εικαστικών τεχνών, τη βαθιά αγάπη για τη λαϊκή τέχνη και το τοπίο της Μεσογείου.

Η κατανόηση της οργανικής ολότητας του κτισμένου και φυσικού περιβάλλοντος στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική του μεσογειακού χώρου τον οδήγησε στη γόνιμη επεξεργασία των αρχών του μοντερνισμού όπου η χρήση του φυσικού φωτός, η εμμονή στις υφές που αναδεικνύονται από αυτό, η ανθρώπινη κλίμακα και η σχέση με τον τόπο διαμόρφωσαν το προσωπικό του ιδίωμα. Αυτές οι αρχές είναι κοινές στο εργαστήρι του Μιρό στη Μαγιόρκα στο κτίριο της Fondation Maeght στο Saint Paul-de-Vence στη Γαλλία, όπως και στο Μουσείο Miró της Βαρκελώνης, τα τρία σημαντικότερα μεταπολεμικά έργα του Sert στην περιοχή της Μεσογείου.

Ο Sert έφυγε στην Αμερική κυνηγημένος από το φρανκικό καθεστώς και πήρε τη θέση του κοσμήτορα στο Harvard Graduate School of Design (19�3-1969), όπου δημιούργησε την πρώτη σχολή αστικού σχεδιασμού στον κόσμο, διερευνώντας το ρόλο της αρχιτεκτονικής στο σχεδιασμό του αστικού χώρου.

Η εσωτερική άποψη του περιπτέρου.

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Ν

. ΚΑΛ

ΟΓΗ

ΡΟΥ


Τα εγκαίνια έκθεσης έργων αρχιτεκτονικής τοπίου με τίτλο «Οι φοιτητές σχεδιάζουν το τοπίο της Θεσσαλονίκης στην αειφόρο

προοπτική της πόλης» πραγματοποιήθηκαν στις 16 Οκτωβρίου στην Αποθήκη 13 στο Λιμάνι από τον πρύτανη του Α.Π.Θ., Α. Μάνθο, τον πρόεδρο του Τμήματος Αρχιτεκτόνων, Γ. Παπακώστα και την υπεύθυνη της έκθεσης, καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων, Μ. Ανανιάδου - Τζιμοπούλου.

Η έκθεση, την οποία διοργάνωσε ο Τομέας Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., διήρκεσε από τις 16 έως τις �3 Οκτωβρίου και περιελάμβανε έργα αναμόρφωσης όλων των στρατοπέδων της πόλης σε σύγχρονα αστικά πάρκα.

Τα έργα αυτά, 1�0 στο σύνολο τους, αποτελούν φοιτητικές εργασίες του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους, μέσα από τις οποίες δίνονται εναλλακτικοί τρόποι αναμόρφωσης των στρατοπέδων Καρατάσιου, Παύλου Μελά, Ζιάκα, Παπακυριαζή, Μεγάλου Αλεξάνδρου, Κακιούση και Μακεδονομάχου Κόδρα σε σύγχρονα αστικά πάρκα. Κοινή συνισταμένη όλων των παρεμβάσεων ήταν η διατήρηση του κτιριακού δυναμικού κάθε στρατοπέδου με στόχο την περαιτέρω αξιοποίησή τους, ώστε κατόπιν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι στεγασμένων εκδηλώσεων.

Όπως ανέφερε η κ. Μ. Ανανιάδου - Τζημοπούλου «οι προτάσεις των φοιτητών αποτελούν τη μοναδική λύση για να αποκαταστήσουμε το περιβάλλον της Θεσσαλονίκης». Υπογράμμισε μάλιστα ότι «αυτήν τη στιγμή δεν έχουμε καθόλου πράσινο, πάρκα και ελεύθερους χώρους και ό,τι κι αν κάνουμε για την αύξηση του πρασίνου στην πόλη, είμαστε κάτω από το όριο οποιασδήποτε αποδεκτής προδιαγραφής». Μάλιστα η αναλογία πρασίνου στη Θεσσαλονίκη σήμερα είναι �,�� m² ανά κάτοικο, δηλαδή κατά πολύ μικρότερο από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που αγγίζει τα 10 m² ανά κάτοικο. Όπως προέκυψε από τις μελέτες των φοιτητών, η αναλογία για τη Θεσσαλονίκη θα αυξηθεί στα � m² ανά κάτοικο στην περίπτωση υλοποίησης των εργασιών που εκτίθενται.

Η έκθεση έργων αρχιτεκτονικής τοπίου πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την «κλιματική αλλαγή, βιώσιμη ανάπτυξη και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αναζητώντας λύσεις για το ελληνικό περιβάλλον» που διοργάνωσε το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ.


Έκθεση έργων αρχιτεκτονικής τοπίου

Οι φοιτητές αναμορφώνουν τα στρατόπεδα της Θεσσαλονίκης με στόχο την αποκατάσταση του περιβάλλοντος

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Α

.Π.Θ

. (Φ

ΩΤ.

Γ. Τ

ΣΟΥΦ

ΛΙΔΗ

Σ)ΠΗ

ΓΗ: Φ

ΩΤ.

ΑΡΧ

ΕΙΟ

Α.Π

.Θ. (

ΦΩ

Τ. Γ.

ΤΣΟ

ΥΦΛΙ

ΔΗΣ)

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Α

.Π.Θ

. (Φ

ΩΤ.

Γ. Τ

ΣΟΥΦ

ΛΙΔΗ

Σ)


Ρεπορτάζ:Αποστόλης Χριστοφής,

φοιτητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και

Μηχανικών Υπολογιστών Α.Π.Θ.

φοιτητικές δραστηριότητες

Με τη δράση στα πολιτιστικά τολμούν να έρθουν σε επαφή με άγνωστα άτομα, να πειραματιστούν μαζί τους, να γνωριστούν ουσιαστικά. Δεν φοβούνται να εκτεθούν, να απελευθερώσουν την ενέργεια που κρύβουμε μέσα τους, διότι τελικά είναι αυτό

που τους δίνει δύναμη.

Η Θεατρική Ομάδα Πολυτεχνείου… παρουσιάζεται!

Η Θεατρική Ομάδα Πολυτεχνείου ξεκίνησε την πορεία της το Νοέμβριο του �006 με πρω-

τοβουλία φοιτητών της Πολυτεχνικής Σχολής. Η ανταπόκριση ήταν πολύ μεγάλη με αποτέλεσμα η ομάδα να αριθμεί 30 άτομα, φοιτητές απ’ όλες τις σχολές, ως επί το πλείστον από το Πολυτεχνείο. Η πρώτη επαφή με το σανίδι έγινε το Μάιο του �00� με την παράσταση «Κλέψε λιγότερο» του Ντάριο Φο στο πλαίσιο της Φοιτητικής Εβδομάδας.

Τον Απρίλιο του �008 η ομάδα ανέβασε το έρ-γο «Ο χρόνος που πληγώναμε», μία παράσταση αυ-τοσχεδιασμών βασισμένων σε κείμενα των μελών της ομάδας. Την ίδια χρονιά έγινε μέλος του Πα-νελληνίου Συλλόγου Ερασιτεχνικού Φοιτητικού Θεάτρου και συμμετέχει στη διοργάνωση του �ου Πανελληνίου Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Φοιτητικού Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη. Την επόμενη χρονιά η ομάδα αποφασίζει να γράψει ένα δικό της έργο, το «Όχι πολύ μακριά από δω», το οποίο ανέβασε το Μάιο του �009.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, ανήκουν σε μία από τις πολλές πολιτιστικές ομάδες του πα-

νεπιστημιακού χώρου που ονειρεύονται και δη-μιουργούν ένα πανεπιστήμιο ανοιχτό, διαφορε-τικό από αυτό, στο οποίο περιορίζεται η καθημε-ρινότητα της επιφανειακής επαφής. Με τη δράση στα πολιτιστικά τολμούν να έρθουν σε επαφή με άγνωστα άτομα, να πειραματιστούν μαζί τους, να γνωριστούν ουσιαστικά. Δεν φοβούνται να εκτε-θούν, να απελευθερώσουν την ενέργεια που κρύ-βουμε μέσα τους, να απαλλαχτούν από το «προ-σωπείο» που κουβαλούν καθημερινά και τελικά να αφήσουν τον εαυτό τους να διαπιστώσει πως αυτό τους δίνει δύναμη και την χαμένη τους ίσως αυτο-πεποίθηση.

Η έλλειψη χρόνου, οι πολλές δυσκολίες της κα-θημερινότητας ενός φοιτητή και μάλιστα σε σχο-λές με αυξημένες απαιτήσεις καθιστούν την ενα-σχόληση με τις τέχνες δύσκολη. Νιώθουν όμως πως αξίζει τον κόπο και πως η προσπάθειά τους φέρει μια, διαφορετική για τον καθένα, ανταμοι-βή. Περνώντας τόσο χρόνο μαζί διαπιστώνουν πό-σα κοινά έχουν, με βασικό την αγάπη για το θέ-ατρο. Δεν είναι απλά μέλη της ίδιας ομάδας, εί-ναι κάτι παραπάνω. Παρόλο που το δυναμικό της ανανεώνεται κάθε χρόνο στοχεύουν στο δέσιμο των μελών, κάτι που επιδιώκουν να γίνεται φανε-ρό και επάνω στη σκηνή. Είναι σημαντική για αυ-τούς η συμμετοχή όλων στη δημιουργία και γι’ αυ-τό ο χρόνος που διαθέτουν σ’ αυτήν φαίνεται σε κάποιους υπερβολικός. Δεν τους αρέσει να κρύβο-ντε πίσω από τον ερασιτεχνισμό και γι’ αυτό προ-σπαθούν για το κατά δύναμιν καλύτερο αποτέλε-σμα. Ό,τι κάνουν το κάνουν ανιδιοτελώς και η επι-βράβευσή τους είναι ένα γεμάτο θέατρο και στο τέλος ένα ειλικρινές χειροκρότημα.

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Θ

ΕΑΤΡ

ΙΚΗΣ

ΟΜ

ΑΔΑΣ

ΠΟ

ΛΥΤΕ

ΧΝΕΙ

ΟΥ

ΠΗΓΗ

: ΦΩΤ

. ΑΡΧ

ΕΙΟ

ΘΕΑΤ

ΡΙΚΗ

Σ ΟΜ

ΑΔΑΣ

ΠΟΛ

ΥΤΕΧ

ΝΕΙΟ

Υ

Για οποιαδήποτε πληροφορία, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με τη Θεατρική Ομάδα του Πολυτεχνείου στην ηλεκτρονική διεύθυνση:[email protected]


εκδηλώσεις

Εκδήλωση προς τιμήν του αποχωρήσαντος λόγω συνταξιοδότησης καθηγητή του

Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Δημήτρη Αραμπέλο πραγματοποίησαν οι συνάδελφοί του του Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών.

Ο πρόεδρος του τμήματος καθηγητής Ηλίας Τζιαβός, σε αναγνώριση της 3�-ετούς διδακτικής και ερευνητικής του προσφοράς, του επέδωσε τιμητική πλακέτα εκ μέρους όλων των μελών Δ.Ε.Π. και των εργαζομένων στο τμήμα. Στις σύντομες ομιλίες του προέδρου και μελών Δ.Ε.Π. του τμήματος έγινε ιδιαίτερη μνεία στο επιστημονικό έργο του τιμώμενου και στην αναγνώρισή του από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Ο καθηγητής Βασίλης Παπαγεωργίου μετά από μια λαμπρή επιστημονική και διοικητική σταδιοδρομία ολοκλήρωσε

την παρουσία του στο πανεπιστήμιο τον περασμένο Αύγουστο, οπότε και συμπληρώθηκε η ενεργός θητεία του.

Διετέλεσε για πέντε θητείες πρόεδρος του Τμήματος Χημι-κών Μηχανικών, για δύο θητείες κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής και υπήρξε και υποψήφιος πρύτανης του πανεπιστημί-ου. Πριν από τρία χρόνια (�006) η Ιατρική Σχολή ομόφωνα τον τίμησε με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα για το διακεκριμένο επιστημονικό του έργο στον τομέα της αξιοποίησης βιολογικά δραστικών ουσιών φυσικής προέλευσης με αναγεννητική δρά-ση των ανθρώπινων ιστών.

Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών αποφάσισε να τιμήσει σε συ-νεργασία με την κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής και την πρυτανεία του Α.Π.Θ., με σειρά εκδηλώσεων, την προσωπικό-τητα, το έργο και την συμβολή του κ. Παπαγεωργίου στην πα-νεπιστημιακή ζωή.

Τιμητική εκδήλωση για τον καθηγητή Δημήτριο Αραμπέλο

Οι Τοπογράφοι τίμησαν

τον αποχωρήσαντα συνάδελφό τους

Αποχώρησε έχοντας ολοκληρώσει μια λαμπρή σταδιοδρομία

Οι Χημικοί Μηχανικοί θα τιμήσουν το Βασίλη Παπαγεωργίου


ειδήσεις

Η έκδοση του νέου διεθνούς περιοδικού ELSA (Environment, Land, Society: Architectonics) αποτελεί μία προσπάθεια συμβο-

λής του Διεθνούς Συμβουλίου για την Αρχιτεκτονική Έρευνα –ICAR (International Council for the Architectural Research)– στον προβλη-ματισμό για το γίγνεσθαι της αρχιτεκτονικής στα τρία επίπεδα της σύλληψης, κατασκευής και κατοίκησης, όπως αυτά διαμορφώνο-νται στη σύγχρονη εποχή.

Το νέο περιοδικό είναι ένας τόπος ελεύθερης, ανοικτής και γόνι-μης προβολής ιδεών, σκέψεων, πορισμάτων και πειραματισμών. Μ’ αυτόν τον τρόπο το περιοδικό διακινδυνεύει την ενότητα και ενιαία ταυτότητά του για χάρη μιας πλουραλιστικής, διαλογικής, δημιουρ-γικής συμπερίληψης διάφορων επιστημολογικά θέσεων και απόψε-ων. Αυτός ο χαρακτήρας αντανακλάται στην απουσία σταθερών αναφορών σε επίπεδο γραφισμού, καθώς και σε επίπεδο γλωσσικό. Αν και τα αγγλικά αποτελούν τον κοινό γλωσσικό τόπο του περιοδι-

κού (σημαίνοντας ίσως την παγκόσμια πλευρά του ανθρώπινου πολιτισμού, τον μη-τόπο του περιοδικού), πλήθος άλλων γλωσσών αναπαριστούν τις ίδιες σκέψεις - θέσεις ως ιδι-αίτεροι τόποι των συγγραφέων τους).

Στην προσπάθεια αυτή συμπράττουν ορισμένες πανεπιστημιακές σχολές και ινστιτού-τα της Ευρώπης: το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, η Αρχιτεκτονική Σχολή Bartlett - University College του Λονδίνου, η Πολυτεχνική Σχολή του Τορίνου, το Κέντρο Έρευνας Αρχιτεκτο-νικής και Αρχιτεκτονολογίας της Λωζάννης (RCAA), η Περιφερειακή Γραμματεία Παιδείας και Έρευνας της Βέρνης και το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανε-πιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στην εκδοτική και επιστημονική επιτροπή του περιοδικού συμμετέχουν πέντε διδάσκο-ντες του Τμήματος Αρχιτεκτόνων, οι Claudio Conenna, Νίκος Καλογήρου, Τίτη Παπαδο-πούλου, Ρένα Σακελλαρίδου και Κυριακή Τσουκαλά.

Η ετήσια έκδοση του περιοδικού περιλαμβάνει τέσσερα τεύχη. Το περιεχόμενό τους συγκροτείται από τέσσαρα πεδία: της θεωρίας, του σχεδιασμού, της έρευνας και των δι-δακτορικών διατριβών. Τα δύο τελευταία υποδέχονται τις εργασίες νέων ερευνητών και υποψηφίων διδακτόρων.

Το πρώτο τεύχος του περιοδικού με θέμα «LAND ARCHITECTURE» και το δεύτερο με θέμα «URBAN SETTLEMENT» έχουν ήδη κυκλοφορήσει. Στις αρχές Δεκεμβρίου, θα κυκλο-φορήσει και το διπλό τεύχος 3/4, την οργάνωση και επιμέλεια του οποίου έχει το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. Το θέμα του είναι: «HYPERMODERNITY PROJECT».

Τα τεύχη του περιοδικού βρίσκονται στη βιβλιοθήκη του Τμήματος Αρχιτεκτόνων. Πε-ρισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους σκοπούς του περιοδικού, τους φορείς που το υποστηρίζουν, τα περιεχόμενα των τευχών και τις προκηρύξεις των θεμάτων που αφο-ρούν στα επόμενα τεύχη οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν στην ιστοσελίδα www.icar-elsa.ch. Μπορεί επίσης κάποιος να το παραγγείλει ηλεκτρονικά μέσω της ιστο-σελίδας (βλέπε online shop).

Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. αναλαμβάνει την οργάνωση και επιμέλεια ενός από τα επόμενα τεύχη του περιοδικού με θέμα «COMPLEXITY AND ARCHITECTURE». Οι ενδι-αφερόμενοι να συμμετάσχουν μπορούν να επικοινωνήσουν με τα μέλη της επιτροπής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων που ασχολούνται με το διεθνές περιοδικό και τα οποία είναι οι καθηγητής Ν. Καλογήρου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τ. Παπαδοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ρ. Σακελλαρίδου και καθηγήτρια Κ. Τσουκαλά.

«ELSA» - Environment, Land, Society: Architectonics

Νέο διεθνές περιοδικό αρχιτεκτονικής με τη στήριξη του Τμήματος Αρχιτεκτόνων


ειδήσεις

Η Σοφία Παπασωτηρίου έζησε τα παιδικά της χρόνια στη Μήλο αλλά μετά το 196� εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ως φοιτήτρια, αρχικά, και από το 1983 και μετά

ως μέλος Δ.Ε.Π. του Τμήματος Αρχιτεκτόνων, λέκτορας και αργότερα επίκουρη καθη-γήτρια, υιοθέτησε και υιοθετήθηκε από την πόλη μας, προσφέροντας δραστηριότητες και υπηρεσίες εντός και εκτός της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Το επιστημονικό ενδιαφέρον της, πέρα από το λίγο αλλά επιλεγμένο αρχιτεκτονι-κό της έργο, ήταν και παρέμεινε στραμμένο στη διερεύνηση του περιβάλλοντος ως συνάρτηση φυσικής και ψυχικής υγείας. Αυτό υπήρξε και το θέμα των μεταπτυχια-κών σπουδών της στο Πανεπιστήμιο του Surrey («Θεραπευτικό περιβάλλον», 19��) και της διδακτορικής της διατριβής στο Α.Π.Θ. («Αρχιτεκτονική και ιδρυματική πρακτική», 1983). Το αντικείμενο αυτό μοιραία την οδήγησε σε ευρύτερα θέματα κοινωνικής κρι-τικής και παρέμβασης, ευδιάκριτα διαχεόμενα μέσα στο εκπαιδευτικό της έργο, καθώς και στις αρχιτεκτονικές εφαρμογές που, ανιδιοτελώς πάντα, αναλάμβανε και υλοποι-ούσε.

Η Σοφία, όπως τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε όσοι ήμασταν αρκετά τυχεροί γι’ αυτό, δεν υπήρξε απλώς μια συνεπής καθηγήτρια και καλή συνάδελφος. Ήταν πάντα το άτο-μο που ενέπνεε εμπιστοσύνη, αναλάμβανε ευθύνες, παραστεκόταν σε προβλήματα και κυρίως αγωνιζόταν για μια καλύτερη εκπαίδευση και κοινωνία. Μαχόταν πάντα σε-μνά, επίμονα και με αξιοπρέπεια.

Οι παλιοί καθηγητές της, οι συνάδελφοί της, οι φοιτητές που τη γνώρισαν και ολό-κληρη η πανεπιστημιακή κοινότητα θα νοιώσουν την απουσία της. Για τους φίλους της όμως η απουσία αυτή θα αφήσει ένα κενό στη ζωή τους.

Οι συνάδελφοί της

Σοφία Παπασωτηρίου,επίκουρη καθηγήτρια

Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ.

Στη Βεργίνα, στην πόλη των αρχαίων Αιγών όπου έδρασε η δυ-ναστεία των βασιλέων της Μακεδονίας πραγματοποιήθηκε

φέτος η καθιερωμένη εκδρομή που οργανώνει κάθε χρόνο η κο-σμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Το προσωπικό της σχολής είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί τον τάφο του Φιλίππου του Β’, που ανακάλυψε ο Μανώλης Ανδρόνι-κος το 19��. Οι ανασκαφές, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, απο-κάλυψαν το θέατρο και ένα επιβλητικό ανάκτορο με μεγάλη περί-στυλη αυλή με μνημειακό πρόπυλο, ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Πατρώου Ηρακλή, τάφους και αφιερώματα, που τεκμηριώ-νουν τον πολιτισμό της μακεδονικής πρωτεύουσας.

Ανάμεσα στα ευρήματα συγκαταλέγονται πλούσια κτερισμένες ταφές εξεχόντων μελών των γενεών σε τύμβους, οι «ολόχρυσοι» λακκοειδείς και κιβωτιόσχημοι τάφοι του 6ου αι. π.Χ. και κυρί-ως οι ασύλητοι βασιλικοί τάφοι κάτω από τη «Μεγάλη Τούμπα», ο ένας από τους οποίους ανήκει στο Φίλιππο Β’. Εξέχουσα θέση ανά-μεσα στα ευρήματα κατέχει η χρυσή λάρνακα, που φέρει στο επά-νω μέρος της τον ήλιο της Βεργίνας, καθώς και το χρυσό στεφάνι δρυός. Όλα τα ευρήματα και οι τάφοι φιλοξενούνται και εκτίθενται στο πρωτότυπο μουσείο του αρχαιολογικού χώρου.

Επόμενο σταθμό της εκδρομής αποτέλεσε η επίσκεψη στο χώρο του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του

Για τη Σοφία

Η καθιερωμένη εκδρομή που διοργανώνει κάθε χρόνο η Πολυτεχνική Σχολή

Στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας

Α.Π.Θ. στη Βέροια, όπου το προσωπικό της Πολυτεχνικής ξεναγή-θηκε από τον πρόεδρο του τμήματος καθηγητή Ν. Καλογήρου, τη δήμαρχο της Βέροιας Χαρούλα Ουσουλτζόγλου - Γεωργιάδη και τον προϊστάμενο της 11ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Α. Πέτκο.

Η εκδρομή ολοκληρώθηκε με την επίσκεψη στη Μπαρμπούτα, εβραϊκή συνοικία της Βέροιας και στον Τριπόταμο.

ΠΗΓΗ

: ΦΩ

Τ. Α

ΡΧΕΙ

Ο Π

ΟΛΥ

ΤΕΧΝ

ΙΚΗΣ

ΣΧΟ

ΛΗΣ

Α.Π.

Θ.


Η σχολή αποφάσισε...Στις δύο τελευταίες τακτικές συνεδριάσεις του πε-

ρασμένου ακαδημαϊκού έτους, που πραγματοποι-ήθηκαν στις 6 Μαΐου και στις 24 Ιουνίου του �009, καθώς και στις τρεις πρώτες του τρέχοντος ακαδημα-ϊκού έτους �009 - ’10, που πραγματοποιήθηκαν στις 2 Σεπτεμβρίου, στις 7 Οκτωβρίου και στις 11 Νοεμβρί-ου, η σχολή αποφάσισε:• Να συνεχίσει τη χρηματοδότηση για τη δημιουργία

ιστορικού αρχείου της Πολυτεχνικής Σχολής. • Να ενισχύσει οικονομικά τις προγραμματισμένες

πολιτιστικές εκδηλώσεων του Τμήματος Αρχιτε-κτόνων Μηχανικών.

• Να χρηματοδοτήσει την έκδοση στην αγγλική γλώσσα τεύχους με θέμα τις διεθνείς συνεργασίες της Πολυτεχνικής Σχολής και με περιεχόμενο που αντλήθηκε από το τεύχος �3 του περιοδικού της Πολυτεχνικής Σχολής «Πολυμήχανο».

• Να επιχορηγήσει την ομάδα φοιτητών του Τμήμα-τος Μηχανολόγων Μηχανικών που κατασκεύασε το αγωνιστικό αυτοκίνητο “ART-EMIS”. Η ομάδα κέρδισε το πρώτο βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό «Formula Student», που πραγματοποιήθηκε στο Silverstone της Αγγλίας τον Ιούλιο του �009.

• Να ενισχύσει οικονομικά το συνέδριο του Συμβου-λίου Περιβάλλοντος, που πραγματοποιήθηκε στις 1� - 1� Οκτωβρίου �009 στο Αμφιθέατρο «Π. Πα-ναγιωτόπουλος» της σχολής.

• Να διεξαγάγει την επόμενη σύνοδο του Δικτύου των Μεσογειακών Πολυτεχνείων στην Πολυτεχνική Σχο-λή του Α.Π.Θ. και να την ενισχύσει οικονομικά.

• Να προκηρύξει διαγωνισμό ιδεών για τη σήμανση στα κτίρια της σχολής, με δικαίωμα συμμετοχής όλων των φοιτητών του πανεπιστημίου.

• Να συνεχίσει την οικονομική ενίσχυση των ανα-σκαφών της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του επισκόπου Σοφρωνίου στη Νικήτη Χαλκιδικής υπό τον κ. Νικονάνο, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.

• Να συνεχίσει την οικονομική ενίσχυση των ανα-σκαφών του βυζαντινού οικισμού της Ρεντίνας υπό τον κ. Μουτσόπουλο, ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.

• Να επιχορηγήσει το «3rd International Summer School on Nanosciences & Nanotechnologies» που πραγματοποιήθηκε στις 11-1� Ιουλίου �009 στο Α.Π.Θ. και να παράσχει οικονομική βοήθεια σε φοι-τητές της σχολής που συμμετείχαν σ’ αυτό.

• Να επιχορηγήσει την ερευνητική δραστηριότητα της ομάδας μεταπτυχιακών φοιτητών της καθη-γήτριας του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Κλαίρης Παλυβού στη Θηρασία.

• Να διαθέσει οικονομικά κονδύλια για τα έργα βελ-τίωσης των υποδομών των πτερύγων που χρησι-μοποιούν τα Τμήματα Αγρονόμων και Τοπογρά-φων Μηχανικών, Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανο-λόγων Μηχανικών και Χημικών Μηχανικών.

• Να συμπράξει με την Εφημερίδα «Μακεδονία» στον φάκελο που άνοιξε η εφημερίδα με στόχο τον προσδιορισμό της νέας ταυτότητας της πόλης.

• Να πραγματοποιήσει συνάντηση εργασίας με τον πρύτανη και ομάδα καθηγητών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης.

• Να δρομολογήσει την έκδοση πιστοποιητικού ακα-δημαϊκής ισοδυναμίας του διπλώματος των απο-φοίτων της σχολής με μάστερ, στο οποίο να ανα-γράφονται ο διδακτικές μονάδες του διπλώματος.

ενημέρωση

»


ενημέρωση

• Να αξιοποιήσει το Ψηφιακό Κέντρο Έρευνας με βά-ση τον αρχικό σχεδιασμό.

• Να ενημερώσει τους φοιτητές για την προνομιακή τους αντιμετώπιση από το φωτοτυπικό κατάστημα της Φοιτητικής Λέσχης.

• Να παραχωρήσει στο Σύλλογο Αποφοίτων Πολυ-τεχνικής Σχολής χώρο δίπλα στη βιβλιοθήκη των Μηχανολόγων Μηχανικών για την προσωρινή στέ-γασή του.

• Να διαθέσει στη γραμματεία του Τμήματος Χημι-κών Μηχανικών το χώρο που βρίσκεται δίπλα σ’ αυτήν.

• Να καταγράψει τα προβλήματα πρόσβασης ατό-μων με αναπηρία στους χώρους της σχολής και να ελέγξει τη σωστή λειτουργία των ήδη εγκατεστη-μένων υποδομών.

• Να διαγνώσει προβλήματα σχετικά με την υγιεινή των χώρων, τα οποία κατόπιν θα ομαδοποιήσει και θα τα θέση υπόψη του ιατρού εργασίας του πανε-πιστημίου.

• Να ενισχύσει οικονομικά τη Θεατρική Ομάδα της σχολής.

• Να επιτρέψει τη διεξαγωγή του ετησίου συνεδρίου της επιστημονικής εταιρείας SEFI το �01� στην Πο-λυτεχνική Σχολή.

• Να ζητήσει την τοποθέτηση της συγκλήτου σχετι-κά με το θέμα της ενδεχόμενης μετονομασίας των στάσεων του μετρό.

• Να υπάρξει συντονισμένη συμμετοχή της σχολής στον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευ-θέρωση της Θεσσαλονίκης και να προωθηθεί μέ-χρι τότε η ίδρυση του Μουσείου της Πολυτεχνικής Σχολής.

• Να ενισχύσει οικονομικά την έκθεση του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών με θέμα τη νεότερη και σύγχρονη αρχιτεκτονική και πολεοδομία στη Θεσ-σαλονίκη.

• Να επιχορηγήσει την έκδοση του τόμου προς τι-μή του ομότιμου καθηγητή του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. Χρ. Τσολάκη.

• Να επισημανθεί η δυσλειτουργία του θεσμικού πλαισίου ως προς τα εκλεκτορικά σώματα.

• Να γίνουν ενέργειες προς επιτάχυνση των διαδι-κασιών έκδοσης του νέου ρυθμιστικού σχεδίου του Α.Π.Θ.

• Να διερευνηθεί η δυνατότητα υλοποίησης κτίσμα-τος μεταξύ των πτερύγων των Τοπογράφων και των Πολιτικών Μηχανικών.

• Να προωθηθεί η τοποθέτηση σκιάστρων στην πτέρυγα Πολιτικών Μηχανικών και να υποβληθεί πρόταση για σκίαστρα στην πρόσοψη του κτιρίου πρώην «εδρών».

• Να συγκεκριμενοποιηθεί η πρόταση σχετικά με τη βαθμίδα συντονισμού μεταπτυχιακών σπουδών της σχολής.

»

πολυμήχανοΤΕΥΧΟΣ 24│ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευση,διπλώματα και επαγγελματικά δικαιώματα,δημόσια εκπαίδευση και ιδιωτικά κολέγια:Τρία σημαντικά θέματα που ταλάνισαν τα τελευταία χρόνια την τριτοβάθμια εκπαίδευση και στα οποία καλείται να δώσει λύση η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας

«Ο Μιρό της Μαγιόρκα»Το Εργαστήριο του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη Μιρό στη Μαγιόρκα εκτίθεται σε πρόπλασμα στο Τελλόγλειο με την επιμέλεια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής.

Πανεπιστήμιο και κοινωνία: Η κοινωνία θεωρεί το πανεπιστήμιο μέρος της αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Μια διαφορετική προσέγγιση από τρεις πανεπιστημιακούς.

πολυμήχανο - aristotle university of...

Documents