မာတိကာ - bayda institute · 2018. 7. 6. ·...
TRANSCRIPT
ထတေ၀သ - BAYDAInstitute အခနး11(E)၊၁၀လႊာ၊စပါယျဖကြနဒ၊ ေလးေထာငကနလမးမႀကး၊ဇ၀နရပကြက၊ သဃၤနးကြၽနးၿမ႕နယ၊ရနကန။
ပႏပတက - ေငြေရာငလႈငးပႏပတက(၀၁၃၄၄)၊ အမတ(၁၁၆၉/၁၁၇၀)၊စစေတာငးလမး၊(၆၃)ရပကြက၊ ဒဂၿမ႕သစေတာငပငး၊ရနကန။ ထတေ၀သညရကစြ - ေမလ၊၂၀၁၈ခႏစ။
© All rights reserved.
မာတကာ
အမာစာ............................................................................................................................. 1
နဒါနး............................................................................................................................... 3
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးစာခပကဆနးစစျခငး...................................................... 8
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးရႏငငေရးပါတမား၏အခနးက႑ကဆနးစစျခငး...................................15
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငၿငမးခမးေရးဗဟဌာနႏငၿငမးခမးေရးေကာမရငကဆနးစစျခငး.......19
တပမေတာ၏ၿငမးခမးေရးလပးငနးစဥမားကဆနးစစျခငး..........................................................24
NCAလကမတေရးထးထားေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားကဆနးစစျခငး..............28
ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕မားႏငျပညေထာငစႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတအေပၚဆနးစစျခငး.35
FPNCCျဖစေပၚလာပ.....................................................................................................35
FPNCC၏ႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒကဆနးစစျခငး..................................................................38
TNLA,AAႏငMNDAAတ႔၏အလားအလာ......................................................................40
KIO/KIA,SSPP/SSAတ႔၏FPNCCတြငပါ၀ငခမႈအေျခအေနကဆနးစစျခငး............................41
တ႐တႏငင၏OneBeltOneRoadစမကနးႀကးအေပၚFPNCC၏သေဘာထားကဆနးစစျခငး....42
အားလးပါ၀ငေရးမအေပၚဆနးစစျခငး...............................................................................44
KarenniNationalProgressiveParty-KNPP၏အေနအထားကဆနးစစျခငး................................45
NCAအေကာငအထညေဖာမႈျဖစစဥကဆနးစစျခငး....................................................................47
၁။UPDJC.................................................................................................................47
၂။အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား........................................................................47
၃။UPDJC၏လပငနးေကာမတမား................................................................................47
၄။နယေျမပငးျခားမသတမတႏငျခငး................................................................................48
၅။JMC-Uဖြ႕စညးပ......................................................................................................49
အမးသားျပနလညသငျမတေရးမ၀ါဒကဆနးစစျခငး.................................................................50
စစေရးပဋပကၡမားႏငဒကၡသညမားအေျခအေန.........................................................................53
အႀကျပခကမား................................................................................................................57
NLDအစးရသ႔အႀကျပခက............................................................................................57
NCAလကမတေရးထးထားေသာလကနကကငအဖြ႕အစညးမားသ႔အႀကျပခက........................59
တပမေတာသ႔အႀကျပခက...........................................................................................60
ႏငငေရးပါတမားသ႔အႀကျပခက.....................................................................................62
FPNCCသ႔အႀကျပခက................................................................................................63
KNPPသ႔အႀကျပခက..................................................................................................65
နဂး................................................................................................................................66
Acronyms(အတေကာကစကားလးမား)
AA ArakanArmy ရကၡငတပမေတာ
ABSDF AllBurmaStudentsDemocraticFront
ဗမာႏငငလးဆငရာေကာငးသားမားဒမကရကတစတပဥး
ALP ArakanLiberationParty ရခငလြတေျမာကေရးပါတ
ANC ArakanNationalCouncil ရခငအမးသားေကာငစ
BGF BorderGuardForce နယျခားေစာငတပ
CNF ChinNationalFront ခငးအမးသားတပဥး
CSO CivilSocietyOrganization အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညး
CSSU CommitteeforShanStateUnity ရမးျပညညၫြတေရးေကာမတ
DDR Disarmament,DemobilizationandReintegration
လကနကျဖတသမးျခငး၊တပဖြ႕မားဖကသမးျခငးႏငျပနလညေပါငးစညးျခငး
DKBA DemocraticKarenBenevolentArmy
ဒမကေရစအကးျပကရငအမးသားတပမေတာ
EAO EthnicArmedOrganization တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕
FPNCC FederalPoliticalNegotiationandConsultativeCommittee
ျပညေထာငစႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတ
JICM JointImplementationCoordinationMeeting
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပအေကာငအထညေဖာမႈဆငရာညႇႏႈငးအစညးအေဝး
JMC-U JointMonitoringCommittee-Union
ပစခတတကခကမႈရပစေရးပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတ(ျပညေထာငစအဆင)
JMC-S JointMonitoringCommittee-State
ပစခတတကခကမႈရပစေရးပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတ(ျပညနယအဆင)
JMC-L JointMonitoringCommittee-Local
ပစခတတကခကမႈရပစေရးပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတ(ေဒသဆငရာအဆင)
KIA KachinIndependenceArmy ကခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ
KIO KachinIndependenceOrganization
ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕
KNLA KarenNationalLiberationArmy ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ
KNPP KarenniNationalProgressiveParty
ကရငနအမးသားတးတကေရးပါတ
KNU KarenNationalUnion ကရငအမးသားအစညးအ႐း
LDU LahuDemocraticUnion လားဟဒမကရကတစအစညးအ႐း
MNDAA MyanmarNationalDemocraticAllianceArmy
ျမနမာအမးသားဒမကေရစမဟာမတတပမေတာ
MNLA MonNationalLiberationArmy မြနအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ
MPC MyanmarPeaceCentre ျမနမာႏငငၿငမးခမးေရးဗဟဌာန
NCA NationwideCeasefireAgreement တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပ
NCA-SEAO
NationwideCeasefireAgreement-SignatoriesEthnicArmedOrganizations
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပလကမတေရးထးထားေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား
NCCT NationwideCeasefireCoordinationTeam
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာညႇႏႈငးေရးအဖြ႕
NDAA NationalDemocraticAllianceArmy
အမးသားဒမကေရစေသြးစညးညၫြတေရးတပမေတာ(မငးလားအဖြ႕)
NLD NationalLeagueforDemocracy အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ
NMSP NewMonStateParty မြနျပညသစပါတ
NRPC NationalReconciliationandPeaceCentre
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငၿငမးခမးေရးဗဟ႒ာန
NSCN-K NationalSocialistCouncilofNagaland
နာဂအမးသားဆရယလစေကာငစ(ကပပလန)
PC PeaceCommission ၿငမးခမးေရးေကာမရင
PNLO Pa-OhNationalLiberationOrganization
ပအးဝအမးသားလြတေျမာကေရးအစညးအ႐း
PNLA Pa-OhNationalLiberationArmy ပအးဝအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ
PPST PeaceProcessSteeringTeam ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဥးေဆာငအဖြ႕
PSLF PalaungStateLiberationFront ပေလာငျပညနယလြတေျမာကေရးတပဥး
TNLA Ta-angNationalLeagueArmy တအာငးအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ
RCSS RestorationCouncilofShanState
ရမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ
SSA ShanStateArmy ရမးျပညတပမေတာ
SSPP ShanStateProgressiveParty ရမးျပညတးတကေရးပါတ
SSR SecuritySectorReform လၿခေရးက႑ျပျပငေျပာငးလမႈ
UNFC UnitedNationalitiesFederalCouncil
ညၫြတေသာတငးရငးသားလမးမားဖကဒရယေကာငစ
UPDJC UnionPeaceDialogueJointCommittee
ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈပးတြေကာမတ
UPCC UnionPeace-makingCentralCommittee
ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရးဗဟေကာမတ
UPWC UnionPeace-makingWorkCommittee
ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရးလပငနးေကာမတ
UWSA UnitedWaStateArmy “ဝ”ျပညေသြးစညးညၫြတေရးတပမေတာ
UWSP UnitedWaStateParty “ဝ”ျပညေသြးစညးညၫြတေရးပါတ
1
BAYDA Institute
အမာစာ
ယေန႔အခနအခါသညျမနမာႏငငေရးတြငဒမကေရစအေရးသာမကဘတစခန
တညးတြင ဖကဒရယစနစအေရးကပါ တစၿပငတညး စဥးစားလပကငေနၾကခနျဖစပါ
သည။ ဒမကေရစအေရးႏင ဖကဒရယအေရးက တစၿပငတညးထား၍ လပေဆာငေန
သည ႏငငေရးျဖစစဥႀကးဆလင လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥပင ျဖစပါသည။ ႏစေပါငး
ခနစဆယနးပါးၾကာျဖစပြားခေသာျပညတြငးစစမးကၿငႇမးသတၿပးဖကဒရယဒမကေရစ
ျပညေထာငစႀကးက တညေဆာကၾကရန အဖြ႕အစညးအသးသးက ႀကးစားေနၾကခန
ျဖစပါသည။
ထသ႔ေသာ ၿငမးခမးေရးႀကးပမးမႈကာလႀကးတြင မမတ႔ BAYDA Institute
ေဗဒါအငစတကသညလညး ၿငမးခမးေရး၊ ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစႀကးအေရး
တ႔အတြက တတႏငသည၀နက ထမးေဆာငရန ႏငသညဘကက ႀကးစားေနပါသည။
ယခထတေ၀လကေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသးသပခကသညကြၽနေတာတ႔၏တစတပ
တစအားႀကးစားမႈထမတစချဖစပါသည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႀကးေအာငျမငစြာၿပးေျမာကႏငေရးအတြကတကကြစြာပါ၀င
ျခငးအလ႔ငာ မမတ႔ ေလလာသရထားသညမားက အေျခခ၍ သးသပခက စာတမး
တစေစာင ျပစထားပါသည။ထသ႔သးသပခကေရးသားရာတြင မမတ႔သျမငသညမား
က ျပညေထာငစအကး ရညသန၍ ပြငလငးစြာ သးသပထားပါသည။ သးသပရာတြင
မညသညအဖြ႕အစညးကမ နစနာေစလသည ရညရြယခကမရဘ ျပညေထာငစအကး
အတြကရညစး၍သာမမတ႔သျမငနားလညသညမားကေရးသားေဖာျပထားျခငး ျဖစပါ
သည။ဤစာတမးတြငအခ႕ေသာအဖြ႕အစညးမားအေပၚ၌ပြငလငးစြာေ၀ဖနထားသည
မားလညးပါရပါသည။
2
BAYDA Institute
မမတ႔၏ ေ၀ဖနသးသပခကႏငပတသက၍ အျမငတျခငး၊ မတျခငးမားလညး
ရပါလမမည။ထသ႔ရခလငလညးမမတ႔ထကဂဏအားျဖငႀကးေသာ၊အေတြ႕အႀကအား
ျဖငကြယ၀ေသာ ေခါငးေဆာငမားႏင သကဆငရာအဖြ႕အစညးမားမ နားလညေပးႏင
လမမညဟေမာလငပါေၾကာငး.....
BAYDA Institute
ေဗဒါအငစတက
3
BAYDA Institute
နဒါနး
လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥက သမၼတဥးသနးစနအစးရလကထက ၂၀၁၁ ခႏစ
က စတငချခငးျဖစပါသည။ ယခဆလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏သကတမးသည ၇ ႏစ
အတြငးသ႔ ၀ငေရာကလာခၿပျဖစပါသည။ အဆပါ ၇ ႏစအတြငး တးတကမႈမား ရသင
သေလာကရခသညတင စနေခၚမႈမားလညး ႀကခရသည။ စစေရးပဋပကၡတကပြမား
သညလညးေလာကခသညကာလမားရသလျပနလညျပငးထနလာခသညအခနအခါ
မားလညးရခသည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏တးတကမႈမားအနကသသာထငရားမႈအရဆးမာတစႏငင
လးပစခတတကခကမႈရပစေရးစာခပ(NationwideCeasefireAgreement–NCA)က
အၿပးသတႏငချခငးႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး (၁၀) ဖြ႕ႏင အစးရ၊
တပမေတာတ႔ လကမတေရးထးႏငချခငး၊ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခအပါအ၀င
ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားကငးပႏငချခငးႏငထမတစဆငျပညေထာငစသေဘာတစာခပ
အစတအပငး(၁)အျဖစသေဘာတညခက(၃၇)ခကကသေဘာတစာခပခပဆႏင
ချခငးတ႔ျဖစပါသည။
အျခားတစဖကတြငလညးစနေခၚမႈမားကရငဆငႀကေတြ႕ခရ၊ ႀကေတြ႕ေနရဆ
ျဖစပါသည။ ရမးျပညနယေျမာကပငးႏင ကခငျပညနယတ႔တြင စစေရးပဋပကၡမား ပမ
ျပငးထနလာချခငး၊NCAလကမတေရးထးထားေသာလကနကကငအဖြ႕အစညး(၃)ဖြ႕
(RCSS,ALP,LDU)ကဥးေဆာငကငးပရမညအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား
မကငးပႏငျခငး၊ RCSS ႏင KNU တ႔ကသ႔ေသာ NCA လကမတေရးထးထားသည
အဖြ႕အစညးမားႏငထေတြ႕တကပြမားျဖစပြားျခငး၊KNPPတပသားသးဥးကတပမေတာ
လကေအာကခ တပသားအခ႕မ ပစခတေသဆးေစချခငး၊ DDR/SSR အပါအ၀င
လၿခေရးက႑က ႏငငေရး ေဆြးေႏြးမႈမားႏငအၿပင ေဆြးေႏြးလမႈ၊ မေဆြးေႏြးလမႈ
စသညတ႔သညၿငမးခမးေရးျဖစစဥကစနေခၚေနေသာကစၥရပမားျဖစပါသည။
၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ (၁၅) ရကေန႔မစ၍ ေရတြကမညဆလင NCA
4
BAYDA Institute
စာခပလကမတေရးထးခသညမာ၂၀၁၈ခႏစ၊ေအာကတဘာလ(၁၅)ရကေန႔ဆလင
(၃) ႏစျပညေတာမညျဖစပါသည။ အဆပါ သးႏစနးပါးကာလအတြငး NCA စာခပမ
တစဆင ရရခသည ေအာငျမငမႈမားမာ အားရေလာကစရာ မရေသးဟ ဆရပါမည။
ထသးႏစနးပါးကာလအတြငး NCA စာခပအရ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခက
လညးအနညးဆးေျခာကႀကမခန႔ကငးပရမညျဖစေသာလညးသမၼတဥးသနးစနအစးရ
လကထကက ကငးပခသည ညလာခအပါအ၀င ယေန႔အထ ညလာခ သးႀကမသာ
ကငးပခရပါေသးသည။ ထသးႀကမတြင သမၼတဥးသနးစနအစးရလကထက ကငးပခ
သညျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခတြငNCAလကမတေရးထးထားေသာတငးရငး
သား လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ ပါ၀ငသငပါ၀ငထကသမား၊
တငးရငးသားကယစားလယမား၊အစးရ၊လႊတေတာႏငတပမေတာမကယစားလယမား
တကေရာကခၾကၿပး သကဆငရာအဖြ႕အစညးမား၏ မ၀ါဒမားက ဖတၾကားတငျပခၾက
သည။ NLD အစးရလကထက ကငးပခေသာ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁
ရာစပငလ - ပထမအႀကမ) တြင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးအားလး၊
ေရြးေကာကပြအႏငရႏငငေရးပါတမား၊အစးရ၊လႊတေတာ၊တပမေတာ၊ပါ၀ငသငပါ၀င
ထကသမား၊ တငးရငးသားကယစားလယမားအားလး စစညညတကေရာကႏငခၾကၿပး
၎တ႔၏မ၀ါဒမားက ျပညသတစရပလးသ႔ ပြငပြငလငးလငး တငျပႏငခၾကသည။
သ႔ေသာ ၎ညလာခႏစႀကမလးတြင မညသညသေဘာတညခကကမ ဆးျဖတခက
ခမတချခငးမရေပ။ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (ဒတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလ)
တြငမသေဘာတညခက (၃၇) ခက ခမတႏငခသည။ ဒတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလ
ညလာခၿပးေနာက ကငးပမညဆေသာ တတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလ ညလာခသည
လညးလေပါငး(၁၂)လေကာသညအထမကငးပႏငေသးဘရေနခပါသည။ထကသ႔
ညလာခမားပမနမကငးပႏငျခငးႏငၿငမးခမးေရးျဖစစဥၾကန႔ၾကာမႈ၊ေႏးေကြးမႈျဖစေနရ
ျခငးအေၾကာငးမား၊ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏အားနညးခကမား၊အမားအယြငးမား၊လအပ
ခကမားကေလလာသးသပရနလအပလာၿပျဖစပါသည။
ထ႔ေၾကာင ေဗဒါအငစတကအေနျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ေလလာသးသပ
ရနႏင ရရလာသည သးသပခကမားက သကဆငသ ေခါငးေဆာငမားထ တငျပရန
5
BAYDA Institute
ရညရြယ၍ ႀကးစားေလလာခပါသည။ ထသ႔ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက သးသပႏငရန
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးရStakeholdersမား၊ႏငငေရးပါတအခ႕မေခါငးေဆာငမား၊
local CSOs မား၊ NGOs မား၊ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ေလလာသးသပသမား၊ ကြၽမးကင
ပညာရငမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား၊ ေမးျမနးမႈမား ျပလပခပါသည။ လအပေသာ
အခကအလကမားကလညး ရာေဖြစေဆာငးရနအတြက သေတသန အဖြ႕ငယေလး
တစခဖြ႕စညးကာေလလာခပါသည။ထေလလာခမႈမားကအေျခခ၍ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ
၏အားနညးခကမား၊ ျပျပငေျပာငးလသငသညမား၊လအပေနေသာမ၀ါဒမား စသည
တ႔ႏငပတသက၍သးသပခကတြငထညသြငးထားပါသည။
6
BAYDA Institute
ရကစြ အေၾကာငးအရာ
၁၈၊ၾသဂတလ၊၂၀၁၁ ျပညေထာငစအစးရ ေၾကညာခကအမတ ၁/၂၀၁၁ ဥးသနးစနမ ၿငမးခမးေရးဆငရာကမးလမးခက။
၃၀၊ေအာကတဘာလမ၂၊ႏဝငဘာလ၊၂၀၁၃
ပထမအႀကမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕၏ထပသးေဆြးေႏြးပြႏငတစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာညႇနႈငးေရးအဖြ႕ (NCCT)ဖြ႕စညးျခငး။ (လငဇာထပသးညလာခ၊ကခငျပညနယ)
ႏဝငဘာလ၊၂၀၁၃ ပထမအႀကမတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ျမစႀကးနားၿမ႕)
၂၀-၂၅၊ဇနနဝါရလ၊၂၀၁၄
ဒတယအႀကမ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕၏ ထပသးေဆြးေႏြးပြ။ (ေလာခးလာ၊ကရငျပညနယ)
မတလ၊၂၀၁၄ ဒတယအႀကမUPWCႏငNCCTအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
ဧၿပလ၊၂၀၁၄ တတယအႀကမUPWCႏငNCCTအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
ေမလ၊၂၀၁၄ စတတအႀကမUPWCႏငNCCTအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
ၾသဂတလ၊၂၀၁၄ ပၪၥမအႀကမUPWCႏငNCCTအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
စကတငဘာလ၊၂၀၁၄ ဆ႒မအႀကမUPWCႏငNCCTအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
၁၂၊ေဖေဖာဝါရလ၊၂၀၁၅
ၿငမးခမးေရးႏငအမးသားျပနလညသငျမတေရးဆငရာကတျပခက။(ေနျပညေတာ)
၃၁၊မတလ၊၂၀၁၅ သတမအႀကမ UPWC ႏင NCCTအၾကားတစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာသေဘာတစာခပမၾကမးကအတညျပျခငး။(ရနကန)
၁-၆၊ေမလ၊၂၀၁၅ "ဝ" ျပညေသြးစညးညၫြတေရးတပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ ၁၂ ဖြ႕ႏငအစညးအေဝးကငးပျခငး။(ပနဆနး)
၂-၉၊ဇြနလ၊၂၀၁၅ တတယအႀကမ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏ ထပသးေဆြးေႏြးပြႏင(SeniorDeligation-SD)ဖြ႕စညးျခငး။(ေလာခးလာ)
၃၊ဇလငလ၊၂၀၁၅ SDအဖြ႕၏ပထမအႀကမတရားဝငအစညးအေဝးကငးပျခငး။(ခငးမင)
၂၂-၂၄၊ဇလငလ၊၂၀၁၅
အ႒မအႀကမUPWCႏငSDအၾကားတရားဝငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး။(ရနကန)
၆-၇၊ၾသဂတလ၊၂၀၁၅ နဝမအႀကမUPWCႏငSDအၾကားNCAစာခပအၿပးသတႏငချခငး။(ရနကန)
၂၁-၂၄၊ၾသဂတလ၊၂၀၁၅
စတတအႀကမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏ထပသးေဆြးေႏြးပြ။(ခငးမင)
၉၊စကတငဘာလ၊၂၀၁၅
ဥးသနးစနနငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအစညးအေဝးကငးပျခငး။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥရကစြမတတမး
7
BAYDA Institute
၂၄-၂၆၊စကတငဘာလ၊၂၀၁၅
ပၪၥမအႀကမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏ထပသးေဆြးေႏြးပြ။(ခငးမင)
၁၅၊ေအာကတဘာလ၊၂၀၁၅
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပေရးထးျခငး။(ေနျပညေတာ)
၈၊ႏဝငဘာလ၊၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာကပြတြငအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအႏငရရျခငး။
၁၈၊ႏဝငဘာလ၊၂၀၁၅ ျပညေထာငစအဆင ပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရးေကာမတကဖြ႕စညးချခငး။
၂၁၊ႏဝငဘာလ၊၂၀၁၅ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈပးတြေကာမတဖြ႕စညးချခငး။(ရနကန)
၁၂-၁၆၊ဇနနဝါရလ၊၂၀၁၆
ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခကငးပျခငး။(ေနျပညေတာ)
၂၆-၃၀၊ဇလငလ၊၂၀၁၆
တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမား၏ညလာခကငးပျခငး။(မငဂာယန)
၂၉၊ဇလငလ၊၂၀၁၆ ေနျပညေတာတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင 'ဝ' ျပညေသြးစညးညၫြတေရး တပမေတာအဖြ႕၊အမးသားဒမကေရစေသြးစညးညၫြတေရးပါတတ႔ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျခငး။
၃၁၊ၾသဂတလ-၃၊စကတငဘာလ၊၂၀၁၆
ပထမအႀကမျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ၂၁ရာစပငလကငးပျခငး။
၁၉၊ဧၿပလ၊၂၀၁၇ FPNCCဖြ႕စညးျခငး။(ပနဆနးၿမ႕)
ေမလ၊၂၀၁၇ ဒတယအႀကမ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ ၂၁ ရာစပငလ ကငးပျခငးႏင သေဘာတညခက(၃၇)ခကခမတချခငး။
ေဖေဖာ၀ါရလ၊၂၀၁၈ NMSPႏငLDUတ႔NCAလကမတေရးထးျခငး။
8
BAYDA Institute
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးစာခပ(NationwideCease-fireAgreement–NCA)ကဆနးစစျခငး
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးစာခပ(NationwideCeasefireAgree-
ment – NCA) မၾကမးက သမၼတဥးသနးစနဥးေဆာငေသာအစးရႏင တငးရငးသား
လကနကကငအဖြ႕အစညးမားအၾကား ညႇႏႈငးေရးဆြရန ၂၀၁၃ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင
တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားက စတငအဆျပခသည။ ထသ႔ အဆျပ
ႏငရန ကနဥး ႀကးပမးခသည အဖြ႕အစညးမာ ေကအငအ/ေကအငေအ ျဖစပါသည။
KIO/KIA အဖြ႕ႏင ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရးလပငနးေကာမတ (Union
Peace-making Working Committee) အၾကား ေဆြးေႏြးသေဘာတညခကမားအရ
၂၀၁၃ခႏစ၊ေအာကတဘာလ၃၀ရကေန႔တြငကခငျပညနယ၊လငဇာၿမ႕၌တငးရငး
သား လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏ ထပသးညလာခက ေခၚယကငးပခပါသည။
ထညလာခအၿပးတြငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး(၁၆)ဖြ႕ျဖငပါ၀ငဖြ႕စညး
ထားေသာ တစႏငငလးအပစအခတရပစေရးညႇႏႈငးေရးအဖြ႕ (Nationwide Ceasefire
CoordinationTeam -NCCT)က ဖြ႕စညးခပါသည။ထအဖြ႕၏အဓကတာ၀နမာNCA
မၾကမးကအစးရကယစားလယအဖြ႕ႏငညႇႏႈငးေရးဆြရနျဖစပါသည။ထအခနမစ၍NCA
က ညႇႏႈငးေရးဆြလာခရာ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ မတလ ၃၁ ရကေန႔တြင မၾကမးရရခပါသည။
အဆပါမၾကမးကတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားမအဆငျမငေခါငးေဆာင
မားျဖငပါ၀ငဖြ႕စညးထားေသာSeniorDeligation-SDကအစးရကယစားလယအဖြ႕
ႏငထပမေဆြးေႏြးခရာ၂၀၁၅ခႏစ၊ၾသဂတလတြငအတညျပႏငခပါသည။
NCAစာခပတြငအဓကအစတအပငးႀကးႏစခပါ၀ငပါသည။အပစအခတရပစ
ေရးပငးဆငရာႏင ႏငငေရးပငးဆငရာမား ျဖစပါသည။ NCA စာခပအရစစေရးပငးက
အဓက တာ၀နယကငတြယမည အဖြ႕အစညးမာ ပစခတတကခကမႈရပစေရးဆငရာ
ေစာငၾကညေရးပးတြေကာမတJointMonitoringCommittee-JMC ျဖစၿပး၊ႏငငေရး
ပငးက အဓကတာ၀နယ ကငတြယေဆာငရြကမညအဖြ႕မာ ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရး
ေဆြးေႏြးမႈပးတြေကာမတUnionPeaceDialogueJointCommittee-UPDJC ျဖစပါ
9
BAYDA Institute
သည။၎တ႔ကတာ၀နယဖြ႕စညးေပးသညမာအစးရ၊တပမေတာႏင NCAလကမတ
ေရးထးထားေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား ပးတြပါ၀ငသည NCA
အေကာငအထညေဖာမႈဆငရာညႇႏႈငးအစညးအေ၀း Joint Implementation Coordi-
nation Meeting – JICM ျဖစပါသည။ အကယ၍ အပစအခတရပစေရးကစၥမား၌
လညးေကာငး၊ႏငငေရးဆငရာကစၥရပမားႏငပတသက၍လညးေကာငးအကပအတညး
ႏင ရငဆငႀကေတြ႕ရပါကအဆပါ JICMအစညးအေ၀းက ေခၚယကငးပ ေျဖရငးႏငပါ
သည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက NCA စာခပအရ JICM, JMC – U ႏင UPDJC တ႔က
ဥးေဆာငအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကချခငးျဖစပါသည။ JICM သည ေကာမတ
မဟတဘ အစညးအေ၀းသကသကသာ ျဖစပါသည။ JICM တြင အစးရအဖြ႕မ ေခါငး
ေဆာင(၄)ဥး၊တပမေတာမဥးေဆာငသ(၄)ဥးႏငအပစရပအဖြ႕အစညးမားမေခါငး
ေဆာင (၈) ဥး စစေပါငး (၁၆) ဥးျဖင အစညးအေ၀းကငးပျခငးျဖစပါသည။ JICMက
ဖြ႕စညးေပးထားသည JMC – Uက အစးရႏင တပမေတာမ (၁၀) ဥး၊ တငးရငးသား
လကနကကငအဖြ႕အစညးမားမ (၁၀)ဥး (သ႔ေသာ JMC -UတြငNLDအစးရအဖြ႕မ
တစဥးတစေယာကမမပါရပါ။ထ႔ေၾကာင(၁၀)ဥးလးတပမေတာကယစားလယမားသာ
ျဖစပါသည။)၊အရပသားကယစားလယ(၆)ဥးျဖငဖြ႕စညးေဆာငရြကေနပါသည။JMC-U
၏ အဓကတာ၀နမာ အပစအခတရပစေရးက ေစာငၾကညရနျဖစၿပး ျဖစေပၚလာသည
ပဋပကၡမားက ညႇႏႈငးေျဖရငးရနျဖစပါသည။ JICM အစညးအေ၀းက ဖြ႕စညးေပးထား
သည UPDJC တြင တပမေတာ၊ အစးရႏင လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသာမက
လႊတေတာႏင ႏငငေရးပါတမားလညး ပါ၀ငလာခသည။ တပမေတာ၊ အစးရႏင
လႊတေတာတ႔မ(၁၆)ဥး၊လကနကကငအဖြ႕အစညးမားမ(၁၆)ဥး၊ႏငငေရးပါတမားမ
(၁၆) ဥး စစေပါငး (၄၈) ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားၿပး ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁
ရာစပငလ) အပါအ၀င ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားက ဥးေဆာငရနျဖစပါသည။ ႏငငေရး
ပါတမားအေနျဖငမၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးUPDJC၌သာဥးေဆာငမႈအခနးက႑က
ပါ၀ငေနပါသည။
10
BAYDA Institute
NCA စာခပတြင ႏငငေရးလမးျပေျမပ ပါရရာထလမးျပေျမပ၏အဆငမားအ
တငး ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား၊ ညလာခမား၊ သေဘာတညခကမား၊ အေကာငအထည
ေဖာေဆာငျခငးမား ျပလပသြားရမည ျဖစပါသည။ ထလမးျပေျမပသည တစဥးတစ
ေယာကပင လမးျပေျမပမဟတဘ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကေနၾက
သညအဖြ႕အစညးအားလးကလကခကငသးရမညလမးျပေျမပျဖစပါသည။ထလမးျပ
ေျမပသည အနာဂတျပညေထာငစျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးလမးျပေျမပျဖစပါသည။ NCA
စာခပပါလမးျပေျမပတြငေအာကပါအဆင(၇)ဆငပါရပါသည။
၁။ တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ လကမတေရးထး
ျခငး။
၂။ အစးရကယစားလယမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားက
ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈဆငရာမေဘာင(TheFrameworkforPoliticalDialogue)
ကေရးဆြသေဘာတညမႈရယျခငး။
၃။ ထမေဘာငကအေျခခ၍အမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားကငးပျခငး၊
လၿခေရးဆငရာျပနလညေပါငးစညးျခငးကစၥရပမား၊လပငနးစဥမားကညႇႏႈငး
ေဆြးေႏြးျခငးႏငႏစဖကသေဘာတညေသာႀကတငေဆာငရြကဖြယရာမားက
လပေဆာငျခငး။
၄။ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခကငးပျခငး။
၅။ ျပညေထာငစသေဘာတစာခပခပဆျခငး။
၆။ ျပညေထာငစလႊတေတာသ႔တငသြငး၍အတညျပခကရယျခငး။
၇။ ျပညေထာငစသေဘာတစာခပ(PyidaungsuAccord)ပါသေဘာတညခက
မားကအေကာငအထညေဖာျခငးႏငလၿခေရးဆငရာျပနလညေပါငးစညးျခငး
လပငနးစဥမားအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး။
11
BAYDA Institute
ထ႔ေၾကာင ၿငမးခမးေရးႏင ႏငငေရးျဖစစဥတ႔သညယငးလမးျပေျမပပါအဆင
မားအတငး ႏငငေရးပါတမား၊ NCA လကမတေရးထးထားေသာ လကနကကငအဖြ႕
အစညးမားႏင တပမေတာ၊ အစးရတ႔ကအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနၾကျခငး
ျဖစပါသည။ လကရအေျခအေနအရ ဆရလင ေရ႕တြငလညး အဆပါ လမးျပေျမပအ
တငးလပေဆာငသြားရမညျဖစပါသည။
NCA စာခပတြင အပစအခတရပစေရး၊ ႏငငေရးတ႔ႏငပတသက၍ အစးရ၊
တပမေတာ၊ တငးရငသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင ႏငငေရးပါတမားအၾကား
ႏငငေရးအရ ေဆြးေႏြးအေျဖရာႏငရန ခငမာေသာအေျခခမမား ပါရပါသည။ ျပညတြငး
စစ စတငျဖစပြားၿပးေနာကပငး ထကသ႔ ခငမာေသာအေျခခမမားပါရသည စာခပဟ၍
တစခမမရခပါ။ထမမားသညပငNCA၏အားသာခကျဖစပါသည။
၁။ ယခငအစးရအဆကဆကက လကမခခဖးေသာ ဖကဒရယစနစႏင ဒမကေရစ
စနစတ႔ကအေျခခသည ျပညေထာငစကတညေဆာကၾကရနNCAစာခပ၌လကခခ
ျခငးျဖစပါသည။ ထစာခပတြင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားကလညး
တပမေတာႏင အစးရတ႔ အလရေသာ မမားျဖစသည ျပညေထာငစ မၿပကြေရး၊
တငးရငးသားစညးလးညၫြတမႈ မၿပကြေရးႏင အခပအျခာအာဏာ တညတခငၿမေရး
ဟေသာဒ႔တာ၀နအေရးသးပါးကလကခခၾကသည။
၂။ အပစအခတရပစေရးႏင ပတသက၍ ထးျခားခကမာ အပစအခတရပစေရးက
ေစာငၾကညမည ေကာမတဖြ႕စညးထားရမညျဖစၿပး ထေကာမတကပင အပစအခတ
ရပစေရးဆငရာ ႏစဖကညႇႏႈငးသေဘာတသည စညးမဥးစညးကမးမား၊ မမားအတငး
အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသြားႏငပါသည။ အတတက ထကသ႔ စနစက၍
ႏစဖကညႇႏႈငး ေျဖရငးႏငေသာ အပစအခတရပစေရး အေျခခမမားႏင စညးမဥးစညး
ကမးမားမရရခဖးပါ။
၃။ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမားႏငပတသကလင NCA စာခပတြင ႏစဖကသေဘာတ
ေရးဆြထားေသာလမးျပေျမပ ပါရပါသည။ထလမးျပေျမပအတငး အစးရ၊တပမေတာ
12
BAYDA Institute
ႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအပါအ၀င ႏငငေရးပါတမားလညး
ပါ၀ငေဆာငရြကႏငျခငး ျဖစပါသည။ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခကလညးညႇႏႈငး
ခမတထားေသာမေဘာငအတငးကငးပၾကမညျဖစပါသည။ ျပညတြငးစစျဖစၿပးေနာက
ပငး ထကသ႔ေသာ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမားကတစႀကမတစခါမ ႏစဥးႏစဖကသေဘာ
တလပေဆာငချခငးမး မရခပါ။ ယခငစစအစးရ၏ ေညာငႏစပငညလာခသညလညး
ပါ၀ငေစလသမားက စတႀကကေရြးခယထားၿပး ေဆြးေႏြးမညေခါငးစဥႏင အေၾကာငး
အရာမားက စစအစးရကသာ ခမတေပးသည အမညခညလာချဖစကာ ႏႈငးယဥၾကည
လငNCAစာခပ၏အားသာခကကသႏငပါလမမည။
၄။ NCA စာခပ အပဒ ၂၂(ဃ)တြင လကရဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒအပါ
အ၀င ဥပေဒမားက လအပသလ ျပငဆငျခငး၊ ျဖညစြကျခငးႏင ပယဖကျခငးမားက
ျပလပႏငသညဟေသာအပဒတစခလညးထညသြငးသေဘာတထားပါသည။ထအခက
သညလကရဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒကျပငဆငေရး၊သ႔မဟတပယဖကေရးမဖကဒရယ
ဒမကေရစျပညေထာငစတညေဆာကေရးသ႔ဥးတညသြားႏငပါသည။
၅။ NCAလကမတေရးထးေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအေန
ျဖင လကနကစြန႔လႊတျခငးႏင မမထနးခပထားသည နယေျမမားမ ေနာကဆတေပးရ
ျခငးမား ျပလပရနမလဘ တရားမ၀င အဖြ႕အစညးမားအျဖစ သတမတခထားရျခငးမ
ကငးလြတျခငး၊ တရား၀ငအဖြ႕အစညးတစခ ျဖစလာျခငး၊ အဖြ႕၀ငမားသညလညး
NCA စာခပတြင လကရဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒအပါအ၀ငဥပေဒမားက လအပသလျပငဆငျခငး၊ ျဖညစြကျခငးႏင ပယဖကျခငးမားကျပလပႏငသညဟေသာ အပဒတစခလညး ထညသြငးသေဘာတထားပါသည။ ထအခကသညလကရ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငေရး၊ သ႔မဟတပယဖကေရးမ...
13
BAYDA Institute
လကနကမကငေဆာငဘ အျခားေသာ အရပသားမားကသ႔ လြတလပစြာ သြားလာ
လပကငႏငျခငးသည ျပညတြငးစစသမငးတစေလာက မရခဖးသည သေဘာတစာခပ
တစချဖစသညဟသးသပရပါသည။
တစနငငလးအပစအခတရပစေရးဆငရာညႇႏႈငးေရးအဖြ႕(NCCT)
၁။ ကရငအမးသားအစညးအ႐း(KNU)
၂။ ကခငလြတလပေရးအဖြ႕/ကခငလြတလပေရးတပမေတာ(KIO/KIA)
၃။ ရမးျပညတးတကေရးပါတ/ရမးျပညတပမေတာ(SSPP/SSA)
၄။ မြနျပညသစပါတ(NMSP)
၅။ ကရငနအမးသားတးတကေရးပါတ(KNPP)
၆။ ခငးအမးသားတပဥး(CNF)
၇။ ပအဝးအမးသားလြတေျမာကေရးအဖြ႕(PNLO)
၈။ ရခငအမးသားေကာငစ(ANC)
၉။ လားဟဒမကရကတစအစညးအ႐း(LDU)
၁၀။ ‘ဝ’အမးသားအဖြ႕ခပ(WNO)
၁၁။ တအာငး(ပေလာင)အမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ(TNLA)
၁၂။ ရကၡငတပမေတာ(AA)
၁၃။ ျမနမာအမးသားဒမကေရစမဟာမတတပမေတာ-ကးကန႔တပဖြ႕(MNDAA)
၁၄။ ရခငျပညလြတေျမာကေရးပါတ(ALP)
၁၅။ ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA)
၁၆။ ကရငၿငမးခမးေရးေကာငစ(KNU/KNLAPC)
14
BAYDA Institute
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငပါ၀ငခြငရသည
၂၀၁၅အေထြေထြေရြးေကာကပြအႏငရႏငငေရးပါတမား
၁။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ
၂။ ျပညေထာငစႀကခငေရးႏငဖြ႕ၿဖးေရးပါတ
၃။ ရခငအမးသားပါတ
၄။ ရမးတငးရငးသားမားဒမကေရစအဖြ႕ခပ
၅။ တအာငး(ပေလာင)အမးသားပါတ
၆။ ပအ၀းအမးသားပါတအဖြ႕ခပ
၇။ ဇမးဒမကေရစအဖြ႕ခပ
၈။ လဆအမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ
၉။ ကခငျပညနယဒမကေရစပါတ
၁၀။ ၀ဒမကရကတစပါတ
၁၁။ ကးကန႔ဒမကေရစႏငညၫြတေရးပါတ
၁၂။ မြနအမးသားပါတ
၁၃။ တငးရငးသားစညးလးညၫြတေရးပါတ
၁၄။ လားဟအမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ
၁၅။ တငးလင(ရမးန)အမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ
၁၆။ ဒမကရကတစပါတ(ျမနမာ)
၁၇။ ကရငျပညသ႕ပါတ
၁၈။ ၀အမးသားစညးလးညၫြတေရးပါတ
၁၉။ မြနေဒသလးဆငရာဒမကေရစပါတ
၂၀။ စညးလးညၫြတေရးႏငဒမကေရစပါတကခငျပညနယ(စဒက)
၂၁။ အာခါအမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ
၂၂။ ရမးတငးရငးသားမားဒမကရကတစပါတ
၂၃။ လမးေပါငးစဒမကေရစပါတ(ကယားျပညနယ)
15
BAYDA Institute
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးရ ႏငငေရးပါတမား၏ အခနးက႑ကဆနးစစျခငး
ႏငငေရးပါတမားၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးပါ၀ငပတသကလာႏငျခငးမာNCA
စာခပလကမတေရးထးၿပးေနာကပငးႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားႏင ျပညေထာငစၿငမးခမး
ေရးညလာခ (၂၁ ရာစပငလ) ကငးပသညအခါမသာ ျဖစပါသည။ သမၼတဥးသနးစန
အစးရလကထကက ကငးပခေသာ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခတြင တရား၀င
ႏငငေရးပါတအားလးပါ၀ငႏငခၾကသည။သ႔ေသာNLDအစးရတကလာၿပးေနာကတြင
ေရြးေကာကပြအႏငရ ႏငငေရးပါတမားသာ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခသ႔တက
ခြငရသညအတြက လကရတြင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားႏင တက႐ကဆကစပၿပး
ဥးေဆာငမႈအခနးက႑မ ပါ၀ငခြငရသည ပါတအေရအတြကမာ တရား၀ငမတပတင
ထားေသာပါတ(၉၀)ေကာအနကေရြးေကာကပြအႏငရပါတ(၂၃)ပါတသာျဖစပါသည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးေရြးေကာကပြအႏငရႏငငေရးပါတမားသာပါ၀ငခြင
ရရာ ႏငငေရးပါတအမားစမာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင ထေတြ႕ခြငမရေတာေပ။အထးသ
ျဖင နစနာသမားမာ မးႏြယစအေျခခ ပါတငယေလးမားျဖစပါသည။ (ဥပမာ - ကမန
လမးစအေျခစကပါတ၊ ခမလမးစအေျခစကပါတ၊ ကယနးလမးစအေျခစကပါတ)
လမးစပါတငယေလးမားမာ အနာဂတျပညေထာငစက အတျမစခမည ႏငငေရးျဖစစဥ
ႏင ေ၀းကြာေနရၿပး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင၎တ႔၏အသမား ေပာကကြယေနရသည
အေျခအေနသ႔ ဆကေရာကသြားခရသည။ ယငးမးႏြယစပါတမားမာ ၎တ႔အေျချပ
ေသာမးႏြယစ၏ အလြနနညးပါးေသာ လဥးေရအေနအထားေၾကာင ေရြးေကာကပြတြင
လညး ေအာငျမငရနအခြငအလမး နညးပါးပါသည။ လမးစအခ႕မာ လဥးေရ ေသာငး
ဂဏနးမသာရရာ ကနလမးစပါတႀကးမားႏင လဥးေရအခးအစားအရ ယဥၿပငႏငေျခ
မရဘ ေရြးေကာကပြတြင အၿမလလအေရးနမေနႏငပါသည။ လကရအေျခအေနအရ
လမးစပါတငယေလးမား၏အသမာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငလညးေကာငး၊ လႊတေတာ
ထ၌လညးေကာငး ဆကလကေပာကဆးေနမည အေျခအေနျဖစပါသည။ ထအေျခ
အေနမားေၾကာင ညလာခ၏ ႏငငေရးသေဘာတညခကမားသညလညး လဥးေရနညး
16
BAYDA Institute
ပါးသည မးႏြယစေလးမားအတြက ထညသြငးစဥးစားျခငးမရေသာ သေဘာတညခက
မားခမတလာႏငပါသည။
အျခားတစဖကတြငေရြးေကာကပြအႏငရပါတမား၏ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး
ပါ၀ငေနမႈအေျခအေနကလညးဆနးစစၾကညရနလအပပါမည။ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြ
မားက ဥးေဆာငေနေသာ UPDJC တြင အဓကအငအားစ သးစရပါသည။ အစးရ၊
တပမေတာႏင လႊတေတာကတစစ၊ လကနကကငအဖြ႕အစညးမားကတစစ၊ ႏငငေရး
ပါတမားကတစစ ေပါငး (၃) စျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ႏငငေရးအရ အဓကညႇႏႈငးေနရ
သညမာ တပမေတာ၊ အစးရႏင လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသာျဖစပါသည။ ၂၀၁၈
ခႏစ၊ ေမလအတြငး ကငးပခေသာ အလြတသေဘာေဆြးေႏြးပြမားတြငလညး တပမ
ေတာ၊ အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားသာ ေဆြးေႏြးခၿပး ႏငင
ေရးပါတမားမာ အလြတသေဘာေဆြးေႏြးပြ ရသညဆသညကပင မသရခၾကပါ။ ႏငင
ေရးက႑၊ လၿခေရးက႑ စသညတ႔တြင အခကအခ၊ အကပအတညးမား ရလာလင
လညးႏငငေရးပါတမားမာေျဖရငးရာတြငမပါ၀ငႏငၾကေပ။ႏငငေရးပါတမားပါ၀ငခြင
မရေသာ JICM တြငသာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးၾကေလရပါသည။ တစဖန အမးသားအဆင
ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား ကငးပရာတြငလညး သကဆငရာ လပငနးလမးၫႊနအရ
ဥးေဆာငမႈအခနးက႑တြငပါ၀ငႏငေသာလညးတကယလကေတြ႕တြငလကနကကင
အဖြ႕အစညးမားကသာ ဥးေဆာငကငးပခၾကပါသည။ အကယ၍ ယငးလကနကကင
အဖြ႕အစညးႏင အဆငမေျပလင အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား ေရ႕မဆက
ႏငေတာပါ။ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငအဖအထစမား၊မေျပလညမႈမား၊ညႇႏႈငးမရမႈမားႏင
ႀကေတြ႕ေနသညအေျခအေနမားတြငလညးထအေျခအေနက ေကာလႊားရန ႏငငေရး
ပါတမားမာ မညသ႔မ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငျခငးမရပါ။ ေဆြးေႏြးဆးျဖတႏငျခငးမရပါ။
ထ႔ေၾကာင ႏငငေရးပါတမားမာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ေဆြးေႏြးဘကအေနျဖင ရမေန
ဘ လအပသညအေျခအေနတြင ျဖညဆညးေပးရမည အေျခအေန၌သာ ရေနပါသည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငႏငငေရးပါတမား၏အခနးက႑မာကဥးေျမာငးသညဟဆႏင
ပါသည။
17
BAYDA Institute
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး ႏငငေရးပါတမား၏ အခနးက႑မာ တကကြသည
အခနးက႑တြင မရပါ။ ထ႔ေၾကာင နစနာရသညမား ရပါသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက
ဥးေဆာငေနေသာ အငအားစသးစအနက (အစးရ၊ လႊတေတာႏင တပမေတာအစ၊
တငရငးသားလကနကကငမားအစ၊ အႏငရႏငငေရးပါတမားအစ) ႏငငေရးပါတအစမာ
လထႏင အနးစပဆး ႏငငေရးအဖြ႕အစညးမား ျဖစပါသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက
ျပညသလထ၏နားလညလကခမႈ၊ေထာကခမႈ၊ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတ႔ရရရနအတြက
ႏငငေရးပါတမားမာ မားစြာလပေဆာငႏငပါသည။ ေရြးေကာကပြတြင အႏငရရသည
ပါတသညသကဆငရာလထကတာ၀နခရသညအတြကမျဖစမေနလထႏငထေတြ႕ရပါ
သည။ထသ႔ထေတြ႕မႈ၊လထႏငဆကဆမႈမားမတစဆင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအေၾကာငး
လထနားလညရန၊ ေထာကခလာရန၊ ပးေပါငးေဆာငရြကလာရန ျပလပႏငပါသည။
သ႔ေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး လကရ ႏငငေရးပါတမား၏ ေမးမနေသာ အခနး
က႑အရ ႏငငေရးပါတအမားစမာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥရ ၎တ႔၏ အခနးက႑က
တကတကကြကြထမးေဆာငသညအေနအထားမရသညမာမကျမငျဖစပါသည။
ႏငငေရးပါတမားအနက အထးအေလးထား ေျပာရမညပါတမာ အာဏာရ
အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ (NLD) ပါတျဖစပါသည။ NLD သည ဒမကေရစအေရး
ေတာပႀကး၏ တပဥးပါတႀကးျဖစသလ လကရတြငလညး အာဏာလကကငရရထား
သည ပါတႀကးျဖစပါသည။ ပါတ၀ငအေရအတြကလညး တစသနးေကာရသလ ႏငင
တစ၀နး ၿမ႕တငးလလတြငပင အမာခပါတအငအားစမား ခငခငမာမာရသည ပါတႀကး
ျဖစပါသည။ ဤမ အဖြ႕အစညးႀကးမားေသာ၊ လထအတြငးနကနက႐ႈငး႐ႈငးရေနေသာ၊
အဖြ႕အစညးႀကးမားေသာ၊လထအတြငးနကနက႐ႈငး႐ႈငးရေနေသာ၊လထေထာကခမႈလညးအျမငဆးျဖစေသာ၊ အာဏာရပါတလညးျဖစေသာ၊ ဒမကေရစအေရးေတာပ၏တပဥးပါတႀကးလညးျဖစေသာNLD အေနျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင ခပေ၀းေ၀းေရာကေနသညမာၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက...
18
BAYDA Institute
လထေထာကခမႈလညး အျမငဆးျဖစေသာ၊ အာဏာရပါတလညးျဖစေသာ၊ ဒမကေရစ
အေရးေတာပ၏ တပဥးပါတႀကးလညးျဖစေသာ NLD အေနျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင
ခပေ၀းေ၀းေရာကေနသညမာၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြကနစနာမႈတစချဖစပါသည။
လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင NLD ပါတ၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈမာ ၎၏
ကယစားလယအခ႕ UPDJC တြငပါ၀ငျခငးႏင ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ
ကငးပရာတြင ပါတကယစားလယအခ႕ ပါ၀ငျခငးမသာ ရပါသည။ ထသ႔ပါ၀ငရာတြင
လညး တကကြသညအခနးက႑မ ပါ၀ငျခငးမရသလ ဥးေဆာငမႈအခနးက႑တြင
လညး ရမေနပါ။ NLD ပါတအတြငးတြငလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍
အသပညာေပးမႈ၊ပါတ၀ငမားကျပနလညတငျပမႈမားမရပါ။ထ႔ေၾကာငပါတ၀ငအမားစ
မာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက နားလညသေဘာေပါကမႈ အားနညးေနၾကပါသည။ ထသ႔
နားလညမႈအားနညးျခငးကၿငမးခမးေရးျဖစစဥေအာငျမငေရးအတြကမမတ႔မညသည
အခနးက႑မပါ၀ငရမည၊ ပးေပါငးေဆာငရြကရမည၊ မညသညတ႔က ေရာငၾကဥရမည၊
မညသညတ႔က မမတ႔သကဆငရာ ပါတ၀ငမားအား ပညာေပးရမည စသညတ႔က
ပကကြကေစသည။တစဖနၿငမးခမးေရးျဖစစဥကနားလညမႈအားနညးျခငးကတငးရငး
သားပဋပကၡမား၊တငးရငးသားတ႔၏ဆႏၵသေဘာထားမားႏငႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒမား
ကလညးနားလညမႈအားနညးေစျပနပါသည။
19
BAYDA Institute
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟဌာန NationalReconciliationandPeaceCentre(NRPC)ႏငၿငမးခမးေရးေကာမရငPeaceCommission(PC)ကဆနးစစျခငး
ပထမဆးေျပာရမညမာ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးဗဟ
ဌာန NRPCအေၾကာငး ျဖစပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလ (၁၁) ရကေန႔တြင စတင
ဖြ႕စညးခေသာ NRPC မာ အစးရ၏ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရး
ဆငရာမ၀ါဒမားက ႀကးကငရနရညရြယ၍ ဖြ႕စညးချခငးျဖစပါသည။ NRPC ကပင
အမးသားျပနလညသငျမတေရး မ၀ါဒ၊ ၿငမးခမးေရး မ၀ါဒမားက ခမတမညျဖစၿပး
ၿငမးခမးေရးေကာမရငPeaceCommission(PC)ကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြက
မညသေဘာျဖစပါသည။NRPCကၿငမးခမးေရးႏငပတသက၍မညသညမမားခမတ
လပကငေနသညမာရငးရငးလငးလငးမရလပါ။
အစးရအဖြ႕၏ ၿငမးခမးေရးဆငရာမ၀ါဒ (၇) ခကက ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတ
ဘာလ(၁၅)ရက၊NCAတစႏစျပညပြတြငေဒၚေအာငဆနးစၾကညကထတေဖာေျပာဆ
ခပါသည။အဆပါအစးရ၏ၿငမးခမးေရးမဝါဒခနစရပမာ-
(၁)ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမေဘာငျပနလညသးသပျခငး၊
(၂)ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈမေဘာငျပနလညျပငဆငျခငး၊
(၃)ျပငဆငအတညျပၿပးျဖစေသာ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈ မေဘာငႏငအည ျပည
ေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ-၂၁ရာစပငလကငးပျခငး၊
(၄)၂၁ ရာစပငလညလာခရလဒမားကစစညး၍ ျပညေထာငစသေဘာတညခက
လကမတေရးထးျခငး၊
(၅)ျပညေထာငစသေဘာတညခကႏငအည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး
သားျခငး၊အတညျပျခငး၊
(၆)ျပငဆငေရးသားအတညျပၿပးျဖစေသာဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏငအညပါတစ
20
BAYDA Institute
ဒမကေရစအေထြေထြေရြးေကာကပြမားကငးပျခငး၊
(၇)ပါတစဒမကေရစ အေထြေထြေရြးေကာကပြရလဒႏငအည ဒမကရကတစ
ဖကဒရယျပညေထာငစတညေဆာကျခငးတ႔ျဖစပါသည။
သ႔ေသာအဆပါမ၀ါဒမာ NRPC၏မ၀ါဒဟတ၊ မဟတကမ ေမးခြနးထတစရာ
ျဖစေနပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ NRPC တြင တပမေတာမကယစားလယမား
လညးပါ၀ငရာ NRPC က ထတျပနျခငးမဟတဘ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက NCA
တစႏစျပညမန႔ခြနးတြင ထတေဖာေျပာဆချခငးျဖစရာ တပမေတာ၏သေဘာထား ပါ၊
မပါဆသညမာ ေမးခြနးထတရမညသေဘာရပါသည။ ထ႔ျပင တပမေတာ၏မျဖစေသာ
လၿခေရးဆငရာ ျပနလညေပါငးစညးျခငး (DDR/SSR)ႏငပတသက၍အစးရ၏မ၀ါဒထ
တြင ထညသြငးမထားသညအတြက တပမေတာက အစးရ၏ ၿငမးခမးေရးမ၀ါဒက
လကခမညလား ဆသညမာလညး ေမးခြနးထတစရာ ျဖစပါသည။ ေလလာသရရသမ
အဆပါမ၀ါဒႏငပတသက၍ တပမေတာက မႏစသကဟဆပါသည။ အဓကအေၾကာငး
ရငး (၃) ခကရႏငပါသည။ ပထမအခကမာ လၿခေရးဆငရာျပနလညေပါငးစညးျခငး
မ၀ါဒ မပါရသညအတြကျဖစသည။ ဒတယအေၾကာငးရငးမာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ
ျပငဆငျခငးျဖစၿပး တတယအေၾကာငးရငးမာ ဒမကေရစဖကဒရယျပညေထာငစ တည
ေဆာကျခငးဟသးႏႈနးထားျခငးေၾကာငျဖစႏငပါသည။
တစဖန NRPC ၏ဖြ႕စညးပကၾကညလငလညး အားနညးခကမားရေနပါသည။
အဓကအားနညးခကမာ အစးရဘကမ အဆးအျဖတေပးႏငသ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည
ကယတင ပါ၀ငေသာလညး တပမေတာ၊ ျပညသ႕လႊတေတာႏင အမးသားလႊတေတာ
တ႔မအဆးအျဖတေပးႏငသညအျမငဆးပဂၢလမားမပါ၀ငျခငးျဖစပါသည။တပမေတာ
ကယစားလယ ဒတယဗလခပႀကးမား၊ လႊတေတာႏစရပမ လႊတေတာကယစားလယ
မားပါ၀ငသညဟေျပာႏငေသာလညး၎တ႔မာဆးျဖတခကခမတႏငသမားမဟတရာ
NRPC မာ ေနာကဆးအဆးအျဖတေပးႏငမညအေနအထားတြင မရေတာသညအေျခ
အေနျဖစပါသည။ထ႔ေၾကာငပငလြနခေသာတစႏစခန႔အတြငးNRPC၏မ၀ါဒဆငရာ
အစညးအေ၀းဟ၍မကငးပသေလာကျဖစပါသည။
21
BAYDA Institute
NRPC ၏ အေရးႀကးေသာ ေနာကထပ အားနညးခကတစခမာ အမးသား
ျပနလညသငျမတေရးဆငရာမ၀ါဒ National Reconciliation Policy မခမတႏငျခငး
ျဖစပါသည။ အမညအားျဖင အမးသားျပနလညသငျမတေရးဟ ဆထားေသာလညး
NRPCတြငအမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငပတသက၍မညသညမ၀ါဒမ ရမေနပါ။
အမးသားျပနလညသငျမတေရး လပငနးစဥလညးမရပါ။ အစးရအေနျဖင အမးသား
ျပနလညသငျမတေရးက အႀကမေပါငးေျမာကျမားစြာ ေျပာၾကားထားေသာလညး မ၀ါဒ
အခငအမာခမတထားျခငးမရ၍အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြကအားနညးခက
ျဖစေပၚလာရျခငးမား ရပါသည။ မမတ႔ ေဗဒါအငစတကမ ႏငငေရးပါတမား၊အပစရပ
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင ေတြ႕သညအခါ အစးရ၏ အမးသား
ျပနလညသငျမတေရးမ၀ါဒအေၾကာငးေမးျမနေလရသည။အခ႕ကအမးသားျပနလည
သငျမတေရးမ၀ါဒဆသညကမသရၾကပါ။အမားစက ျပနလညေျဖၾကားသညမာအစးရ
၏ အမးသားျပနလညသငျမတေရးဆသညမာ တပမေတာႏငသာလပေနၿပး ႏငငေရး
ပါတမား (အထးသျဖင)တငးရငးသားႏငငေရးပါတမား၊တငးရငးသားျပညသလထမား
ႏငျပလပျခငးမရဟဆပါသည။
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ပတသက၍ တငးရငးသားလကနကကင
အဖြ႕အစညးတစခ၏ အႀကးအကတစဥးက ေျပာသညမာ အမးသားျပနလညသငျမတ
ေရးတြငအဖြ႕အစညးမားအၾကား၊ေခါငးေဆာငမားအၾကား ျပလပရမညVerticalRec-
onciliationႏငျပညသမားအၾကားႏငျပညသအခငးခငးျပလပရမညHorizontalRec-
onciliationဟ၍ရေၾကာငး၊အစးရလပေနသညအမးသားျပနလညသငျမတေရးဟသည
မာ တပမေတာႏငသာ သငျမတေရးလပေနသလျဖစေၾကာငး၊ တငးရငးသားလကနက
ကင အဖြ႕အစညးမားႏငမ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသာရေၾကာငး၊ ႏငငေရးပါတမားႏင
သာမနျပညသမားအၾကားတြငမအမးသားျပနလညသငျမတေရးလပေနသညကမေတြ႕
ရေၾကာငးဆပါသည။
တငးရငးသား ႏငငေရးပါတတစခ၏ ဥက႒တစဥးက ေဒၚေအာငဆနးစၾကည
အေနျဖင အမးသားျပနလညသငျမတေရးလပရာတြင တပမေတာႏငလညးေကာငး၊
22
BAYDA Institute
တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမား (တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားႏင တငးရငးသား
ပါတမား) ႏငလညးေကာငး အမးသားျပနလညသငျမတေရးလပရန လအပေၾကာငး၊
လကရပစအရ တပမေတာႏငသာ အမးသားျပနလညသငျမတေရး လပေနသညက
ေတြ႕ရေၾကာငး၊ ထ႔ေၾကာင တပမေတာကသာ ဥးစားေပးသည အေနအထားျဖစသည
အတြကတငးရငးသားအဖြ႕အစညးမားကအထငအျမငလြမားမႈမားရေၾကာငး၊တငးရငး
သားမားႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးလပရန ဖကဒရယစနစကငသးႏငလင
အဆငေျပႏငေၾကာငး၊ တပမေတာႏငမ အာဏာျပနာျဖစသညအတြက ပမခကခ
မညထငေၾကာငးေဆြးေႏြးေျပာဆပါသည။
NRPC ႏင တစၿပငနကသးသပရမညအဖြ႕မာ ၿငမးခမးေရးေကာမရင Peace
Commission–PCျဖစပါသည။PCတြငအစးရဘကမေဒါကတာတငမး၀ငး၊လႊတေတာ
ဘကမ ျပညသ႕လႊတေတာကယစားလယ ဥးေအာငစး၊ NLD ပါတဘကမ ဥးႏငငလငး၊
တပမေတာဘကမ ဥးသနးေဇာႏင ဗလခပႀကးခငေဇာဥး (ၿငမး)၊အႀကေပးဥးလေမာင
ေရႊႏငဥးမငးေဇာဥးတ႔ပါ၀ငၾကပါသည။တပမေတာႏငNLDအစးရတ႔ပးေပါငးဖြ႕စညး
ထားသည ေကာမရငျဖစပါသည။ Peace Commission ၏အဓကတာ၀နမာ NRPC ၏
မ၀ါဒမားက အေကာငအထညေဖာရနျဖစပါသည။ အစးရအဖြ႕၏ အဓကေစစပညႇႏႈငး
ေရးအဖြ႕ျဖစပါသည။ PCဥက႒သညညႇႏႈငးေရးမးခပျဖစပါသည။PCသညလအပပါ
က ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက အေထာကအကျပမည မ၀ါဒအသစမား၊ အမးသားျပနလည
သငျမတေရးအတြကလအပေသာမ၀ါဒမားကNRPCသ႔တငျပပငခြငလညးရပါသည။
တပမေတာႏငသာ အမးသားျပနလညသငျမတေရးလပေနသညက ေတြ႕ရေၾကာငး၊ ထ႔ေၾကာငတပမေတာကသာ ဥးစားေပးသည အေနအထားျဖစသညအတြက တငးရငးသား အဖြ႕အစညးမားကအထငအျမငလြမားမႈမားရေၾကာငး၊ တငးရငးသားမားႏင အမးသား ျပနလညသငျမတေရးလပရနဖကဒရယစနစကငသးႏငလင...
23
BAYDA Institute
တကယတမးတြငမမ၀ါဒအားနညးေသာNRPCေနာကလကရနမာPCအတြက
လမးမရေသာအရပသ႔ စမးတ၀ါး၀ါးျဖင သြားေနရသကသ႔ျဖစမညမာ ေသခာပါသည။
NRPC ၏ မ၀ါဒပငးဆငရာႏင ဖြ႕စညးမႈပငးဆငရာအားနညးခကမားေၾကာင PCအဖ႔
လပရကငရ ခကခမညသေဘာရပါသည။ တပမေတာက ခန႔အပထားေသာ ကယစား
လယမားသညတပမေတာ၏မ၀ါဒေနာကလကမညျဖစသလNLDအစးရကခန႔အပထား
သညကယစားလယမားကမNLDအစးရ၏မ၀ါဒေနာကလကမညမာမလြပါ။အစးရႏင
တပမေတာတ႔ မ၀ါဒတလင၊သေဘာထားတလင PCသညလပရကငရအဆငေျပႏင
မညျဖစေသာလညးမ၀ါဒႏငသေဘာထားတ႔မတကဆငလငPCအဖြ႕၀ငမားအခက
အခႀကေတြ႕ရမညမာမလြပါ။တပမေတာႏငNLDအစးရတ႔၏မ၀ါဒပငးဆငရာကြာဟ
ေနမႈ (မေပါငးစညးႏငမႈ) ေၾကာင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ေႏာငေႏးေစသညဟ ယဆပါ
သည။
ထသ႔ေသာအေျခအေနမားရေသာလညးPCသညNRPCသ႔အႀကျပခကမား
တငျပႏငပါသည။ PCကယတငက ျဖစေနေသာအေျခအေနမနႏင ျဖစသငသညမားက
NRPCသ႔လညးေကာငး၊သကဆငရာအစးရႏငတပမေတာေခါငးေဆာငမားသ႔လညး
ေကာငးတငျပျခငးရ၊ မရကမ မသရပါ။ ၿငမးခမးေရးေကာမရင၏အားနညးခကတစခ
မာ Initiateမလပႏငျခငးျဖစပါသည။အကပအတညးမားမ ေဖာကထြကႏငမည မ၀ါဒ
သစမား၊ နညးဗဟာသစမားကေဖာထတ၍ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ဥးေဆာငသြားျခငး
မး မေတြ႕ရပါ။ Chief Negotiator၏အခနးက႑ကအျပညအ၀တာ၀နယ၍ေဆြးေႏြး
ဘကမားအၾကား အဆငေျပႏငမည မ၀ါဒႏင နညးနာသစမားက ေဖာထတကာ
တကတကကြကြဥးေဆာငရနလေနပါသည။
24
BAYDA Institute
တပမေတာ၏ၿငမးခမးေရးလပးငနးစဥမားကဆနးစစျခငး
တပမေတာ၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားႏငပတသကလင ႏစပငးေျပာရမည
ျဖစပါသည။သမၼတဥးသနးစနအစးရလကထကတပမေတာႏငNLDအစးရလကထက
တပမေတာတ႔ ျဖစပါသည။ သမၼတဥးသနးစန အစးရလကထကက တပမေတာမာ
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင ပတသက၍သမၼတဥးသနးစန၏ ဥးေဆာငမႈကခယကာလကပါ
လပေဆာငခသညဟ ဆႏငပါသည။ အထးသျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက စတငသည
အခနမစ၍ NCA လကမတေရးထးသညအခနအထ တပမေတာက သမၼတဥးသနးစန
အစးရ၏ ဥးေဆာငမႈေနာက လကပါခသည။ ဖကဒရယစနစက လကခချခငး၊ အပစ
အခတရပစေရးႀကးပမးမႈမားကလပေဆာငချခငး၊NCAေရးဆြစဥတစေလာကပးေပါငး
ပါ၀ငေဆာငရြကချခငး စသညတ႔တြင တပမေတာ၏အေနအထားက သႏငပါသည။
တပမေတာ၏ သေဘာထားသညလညး တစစတစရာ ေပာေပာငးမႈရသညဟ သးသပ
ၾကပါသည။
သ႔ေသာ NLD အစးရလကထကတြငမ တပမေတာမာ သေဘာထားျပနလည
တငးမာလာသညဟ ဆရပါမည။ UNFC ႏင ေဆြးေႏြးပြမားကငးပစဥ ကခငျပညနယ
တြငတကပြမားျဖစပြားျခငးသညလညးေကာငး၊အျခားေသာအဖြ႕အစညးမားႏငတကပြ
မားပမျပငးထနလာျခငးသညလညးေကာငး၊ စစေရးပဋပကၡ အႀကမေရစပလာျခငးမား
က ၾကညျခငးအားျဖငလညးေကာငး၊ ရမးအမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားက
တပအငအားအသးျပ၍တားဆးျခငးမားသညလညးေကာငး၊ KNUတပမဟာ (၅) နယ
ေျမ ေခးပး-လယမပေလာ လမးေဖာကလပသညကစၥတြငလညးေကာငး စသညတ႔က
ၾကညျခငးအားျဖင တပမေတာသည သမၼတဥးသနးစနအစးရ လကထကကထက
သေဘာထားတငးမာလာသညအေနအထားကေဖာျပေနပါသည။
တပမေတာ၏ ၿငမးခမးေရးမ၀ါဒမားမာ အေျပာငးအလသပမရပါ။ ယခငက
အတငးပငမ၀ါဒ(၆)ရပျဖငခရးဆကေနဆျဖစပါသည။ယငးမ၀ါဒ(၆)ရပမာ-
25
BAYDA Institute
(၁)ထာဝရၿငမးခမးေရးရယရနအတြကအမနတကယဆႏၵရရန
(၂)သေဘာတစာခပမားအတငးကတတညရန
(၃)ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားအေပၚအျမတမထတရန
(၄)ေဒသချပညသမားအေပၚဝနထပဝနပးမျဖစေစရန
(၅)ႏငငေတာမထတျပနထားသညတညဆဥပေဒမားကလကနာရန
(၆)ဒ႔တာဝနအေရး(၃)ပါးႏငဒမကေရစအႏစသာရကလကခၿပး၂ဝဝ၈ဖြ႕စညး
ပအေျခခဥပေဒျဖငဒမကေရစေလာကလမးမႈတြငလကပါလပေဆာငရန
တ႔ျဖစပါသည။အဆပါမ၀ါဒ(၆)ရပခမတထားေသာလညးအရာရာကထမ၀ါဒအတငး
လပေနသညမဟတပါ။NCAတြငဖကဒရယစနစႏငဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး
အခကမား ထညသြငးေရးဆြထားေသာလညး တပမေတာက သေဘာတလကမတေရး
ထးခပါသည။ထ႔ျပင ျပညနယမားဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒေရးဆြျပဌာနးေရးကသ႔ေသာ
ဖကဒရယမမားကလညးတပမေတာကလကခခပါသည။ ခြထြကခြငမရဆသညအပဒ
ကထညသြငးလသညတပမေတာ၏မႏင၎ကလကမခေသာEAOsအဖြ႕မားေၾကာင
သာအခ႕ေသာ ဖကဒရယမမားက ဒတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလညလာခကအတည
မျပႏငချခငးျဖစပါသည။ ၿခငသးသပရလငတပမေတာသညမ၀ါဒ(၆)ရပခမတထား
ေသာလညးအေသဆပကငထားသညမးမဟတဘမ၀ါဒ(၆)ရပႏငကကညမႈမရလင
ပင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးရာမ ရရလာသည သေဘာတညခကမားက လကခခသညမား
ရပါသည။
တပမေတာ၏ NRPC တြင ပါ၀ငမႈပစသည ထညသြငးစဥးစားရမည အခက
တစခကျဖစပါသည။ NRPC တြင အစးရအဖြ႕မ အဆးအျဖတေပးႏငေသာ ေဒၚေအာင
ဆနးစၾကညကယတင ပါ၀ငေသာလညးတပမေတာဘကမ ဒတယဗလခပႀကးမားသာ
ပါ၀ငခပါသည။ တပမေတာ၏ အစဥအလာအရ တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပ
ဗလခပမးႀကးမလြ၍ မညသမ အဆးအျဖတေပးႏငသ မရသညအတြက ဗလခပမး
26
BAYDA Institute
ႀကးမပါ၀ငေသာNRPCမာတစျခမးပျဖစေနပါသည။တပမတာမထပသးေခါငးေဆာင
မား အဘယေၾကာင NRPC တြင မပါ၀ငပါသနညး။ ျဖစႏငေျခရသညအခကမာ ႏငင
ေတာ၏ အျမငဆးပဂၢလမားအျဖစ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရလကခထားေသာ ႏငင
ေတာသမၼတ၊ဒတယသမၼတမား၊ ျပညသ႕လႊတေတာဥက႒၊အမးသားလႊတေတာဥက႒
တ႔ NRPCဖြ႕စညးရာတြင မပါ၀ငသညအတြက၎တ႔လညး မပါ၀ငျခငးျဖစႏငပါသည။
အဓကျပနာမာျပညေထာငစအဂၤါစဥကစၥ(Protocol)ျဖစဖြယရပါသည။အထးသျဖင
ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလဟေသာ ရာထးမရသညအ
တြက အဂၤါစဥအရၾကညလင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ေကာလြနလပယထားသညဟ
တပမေတာကယဆပရပါသည။ထ႔ေၾကာငႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလဥးေဆာငမည
ဆလင ၎တ႔အေနျဖင အဂၤါစဥအရ ဒတယတနးေခါငးေဆာငအျဖစ မလကလသည
အတြက NRPC ဖြ႕စညးရာ၌ မပါ၀ငချခငး ျဖစပါလမမည။ အကယ၍ သမၼတကသာ
ဥးေဆာငမညဆလငဗလခပမးႀကးလညးပါ၀ငလာဖြယရပါသည။
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍ တပမေတာ၏ တငးမာလာေသာ သေဘာ
ထားမားမာ ေကာငးသညလကၡဏာဟ မယဆပါ။ အထးသျဖင တပမေတာကယတင
သေဘာတလကမတေရးထးထားေသာ NCA လမးေၾကာငးအရ ေဖာေဆာငေနသည
ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားႏငပတသကလင ပမေပာေပာငးေသာ ခဥးကပနညးမား
ကသာအသးျပသငပါသည။လြနခေသာေလးလခန႔အတြငးခဥးကပမႈၾကမးတမးေသာ
အျဖစအပက ႏစခရပါသည။ တစခမာ ရမးအမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား
ျပလပႏငရန အႀကေဆြးေႏြးပြမား ရမးျပညနယၿမ႕အခ႕တြင ရမးႏငငေရးအဖြ႕အစညး
မားက ျပလပၾကပါသည။ပငလၿမ႕တြငျပလပေသာအႀကေဆြးေႏြးပြကတပမေတာက
တပအငအားျဖင ၀ငေရာကတားဆးမႈျပခသည။ ထ႔ေနာက အျခားၿမ႕မားတြငလညး
တားဆးပတပငမႈမားကတပမေတာကျပလပခသည။ထသ႔တပအငအားျဖငအငအား
ျပတားဆးျခငးမးသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥကမားစြာထခကေစပါသည။ထ႔အျပငKNU,
CNF,ALPႏငABSDFတ႔အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားကငးပျပလပမႈမား
ကလညး ပတပငတားဆးချခငးမားသည၂၁ရာစပငလညလာခကငးပႏငေရးအတြက
ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစခသညအေၾကာငးရငးခတစချဖစပါသည။
27
BAYDA Institute
တပမေတာ၏ တငးမာေသာသေဘာထားႏငပတသက၍ ေနာကထပ သာဓက
တစခမာ KNUတပမဟာ (၅) နယေျမ၊ မတေရာခ႐င၊ ေခးပးႏင လယမပေလာေဒသ
လမးေဖာကလပမႈကစၥ ျဖစပါသည။ လမးေဖာကလပျခငးသည အနာဂတႏငငေတာ
ကာကြယေရးအတြက လမးပနးဆကသြယေရး အဆငေျပေစရနလညးေကာငး၊ ေဒသခ
ေကးရြာမား၏ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးႏင လမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနေစရနလညး
ေကာငး ရညရြယျပလပျခငးျဖစသညဟဆပါသည။ သ႔ေသာ NCA စာခပအရတပမ
ေတာအေနျဖငထသ႔လပရန KNU ႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးဖ႔လပါသည။ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးၿပး
ႏစဖကသေဘာတမသာ လပေဆာငရမညျဖစပါသည။ သ႔ေသာ တပမေတာအေနျဖင
KNU ၏သေဘာတညမႈကမရယဘ အငအားသးလမးေဖာကလပချခငးေၾကာင ႏစဖက
တငးမာမႈမားျဖစေပၚလာကာ ပစခတမႈမား ျဖစပြားခရသညအထ ျဖစခသည။ ယငးျဖစ
ရပေၾကာင KNU မာလညး တငးမာေသာသေဘာထားမား ပမျဖစတညလာခရပါသည။
၂၁ ရာစပငလညလာခအတြက ႀကတငျပငဆငမႈမား ေႏာငေႏးခရၿပး ေနာကထပတစ
ဖန ျပနလညေရႊ႕ဆငးခရျပနသည။၂၁ရာစပငလညလာခအႀကမႀကမေရႊ႕ဆငးခရျခငး
၏ အေၾကာငးရငးမားအနက တပမေတာ၏ သေဘာထားတငးမာမႈမားသညလညး
အေၾကာငးရငးခတစချဖစခသည။
၂၁ ရာစပငလညလာခအႀကမႀကမေရႊ႕ဆငးခရျခငး၏ အေၾကာငးရငးမားအနက တပမေတာ၏သေဘာထား တငးမာမႈမားသညလညး အေၾကာငးရငးခတစချဖစခသည။
28
BAYDA Institute
NCA လကမတေရးထးထားေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားကဆနးစစျခငး
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး (၂၁) ဖြ႕ရသညအနက လတတေလာ
တြငNCAက(၁၀)ဖြ႕ကလကမတေရးထးထားၿပးျဖစပါသည။အဆပါအဖြ႕အစညးမား
အားလးပင ထငးႏငငႏင နယနမတထစပလကရေသာ ျမနမာႏငငေတာငပငးတြင
အေျခစကသည အဖြ႕အစညးမားျဖစပါသည။ တ႐တႏငငႏင နယနမတထစပလကရ
ေသာ ေျမာကပငးအဖြ႕အစညး (၇) ဖြ႕လးက NCA လကမတမေရးထးၾကေသးပါ။
ျပညနယအဆငအပစအခတရပစေရးစာခပမားႏငNCAစာခပေၾကာငပင ျမနမာျပည
ေတာငပငးတြငလြနခေသာ (၅) ႏစခန႔အတြငး စစေရးပဋပကၡမား မားစြာေလာကခပါ
သည။ ထ႔ေၾကာင ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ကယားျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ မြနျပည
နယ၊တနသၤာရတငးတ႔ရတငးရငးသားျပညသမားသညဆယစႏစမားစြာခစားခရေသာ
ပဋပကၡအတြငးမ ယာယအားျဖင သကသာရာရခၾကသည။ သ႔ေသာ လး၀ဥ လြတ
ေျမာကရနမာ NCA စာခပပါလမးၫႊနခကမားက ၿပးဆးေအာငျမငသညအထ ေဆာင
ရြကရနလပါေသးသည။
ယခကငးပၿပးေသာ၊ကငးပရနရေသာ ၿငမးခမးေရးညလာခမားသည NCAက
အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနျခငးပင ျဖစပါသည။ အေကာငအထညေဖာေဆာင
ရြကရာတြငအခကအခမား၊စနေခၚမႈမားႏငNCAစာခပပါအခကမားအေပၚနားလညပ
ခငးကြာျခားမႈမား စသညတ႔က ႀကေတြ႕ေနၾကရပါသည။ ပထမဆး နားလညမႈလြမားရ
သညကစၥမာအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားကငးပေရးကစၥျဖစပါသည။အမး
သားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားကNCAစာခပပါႏငငေရးလမးျပေျမပအဆင (၃)
အရ လပေဆာငၾကရမညျဖစပါသည။ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမေဘာငပါ လပထးလပနညး
မားအရ သကဆငရာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ႏင ေရြးေကာကပြအႏငရ ႏငင
ေရးပါတမားက ဥးေဆာင၍ ေခၚယကငးပရမညျဖစပါသည။ ထအခကက တပမေတာ
ႏငအစးရတ႔ကလကချခငးေၾကာငKNU၊CNFႏငPNLOတ႔ကဥးစြာအမးသားအဆင
ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားက ေအာငျမငစြာကငးပခၾကသည။ သ႔ေသာ ကနရေနသညမာ
29
BAYDA Institute
RCSSရမးႏငALPရခငအဖြ႕တ႔ျဖစပါသည။RCSSအေနျဖငေတာငႀကးၿမ႕၊သ႔မဟတ
ပငလၿမ႕၌ ရမးအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက ကငးပရန ေတာငးဆခသည။
တပမေတာက ခြငမျပခပါ။ RCSS ထနးခပနယေျမ မးေထာ/မးထတြငသာ ကငးပရန
ခြငျပခသည။ေတာငႀကး၊သ႔မဟတပငလတြငကငးပခြငမရလငမကငးပဟRCSSႏင
ရမးႏငငေရးပါတမားက ရပခခၾကသည။ အဆပါအေျခအေနက ဒတယအႀကမ ျပည
ေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခအေပၚ မားစြာသကေရာကမႈရခသည။ RCSSကညလာခ
က တကမညျဖစေသာလညး လကမတမေရးထးႏငဟ ညလာခမတငမကတညးက
သေဘာထားထတျပနေၾကညာခသည။တစဖနALPကလညးရခငျပညနယလၿခေရး
အေျခအေနမားအရအစးရကကငးပခြငမျပခသညအေပၚ မေကမလညျဖစေနခသည။
အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားမကငးပႏငခရျခငးကဒတယအႀကမ၂၁ရာစ
ပငလညလာခအေပၚအႏတလကၡဏာေဆာငသညသကေရာကမႈမားရခပါသည။
တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပ
လကမတေရးထးထားသညအဖြ႕အစညးမား
၁။ ကရငအမးသားအစညးအ႐း(KNU)
၂။ ခငးအမးသားတပဥး(CNF)
၃။ ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA)
၄။ ပအဝးအမးသားလြတေျမာကေရးအဖြ႕(PNLO)
၅။ ျမနမာႏငငလးဆငရာေကာငးသားမားဒမကရကတစတပဥး(ABSDF)
၆။ ရခငျပညလြတေျမာကေရးပါတ(ALP)
၇။ ရမးျပညျပနလညထေထာငေရးေကာငစ/ရမးျပညတပမေတာ(RCSS/SSA)
၈။ မြနျပညသစပါတ(NMSP)
၉။ လားဟဒမကရကတစအစညးအ႐း(LDU)
၁၀။ ေကအနယ-ေကအနအယေအၿငမးခမးေရးေကာငစ(KNU/KNLAPC)
30
BAYDA Institute
၂၀၁၇ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလတြင ႏငငေတာ၏အတငပငခပဂၢလက ၾကား၀ငေစစပ
ေပးမႈျဖင ရမးအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက လငးေခးတြငကငးပရန ေျပလည
သြားခသည။ RCSSကလညးလကခသေဘာတခသည။ ထအခနတြင ေနာကထပျဖစ
လာသည ျပနာမာအႀကေဆြးေႏြးပြကစၥ ျဖစပါသည။အႀကေဆြးေႏြးပြမားကRCSS
အေနျဖင ဥးေဆာငမကငးပဘ Committee of Shan State Unity - CSSU ရမးျပည
ညၫြတေရးေကာမတအေနျဖငကငးပချခငးေၾကာငတပမေတာကအငအားသးတားဆး
မႈမား ျပလပခသည ျပနာျဖစပါသည။ CSSUအမညျဖငအႀကေဆြးေႏြးပြျပလပရာ
တြငSSPP/SSAမပါ၀ငခပါ။ေတာငႀကးၿမ႕တြငရမးအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြး
ပြ ကငးပခြငမရ၍ SSPP/SSA က ပါ၀ငျခငးအလဥးမရခပါ။ သ႔ေသာ တပမေတာက
နားလညမႈလြမားကာအႀကေဆြးေႏြးပြကတပအငအားသး၍တားဆးချခငးျဖစပါသည။
အငအားသးျခငးက တစဖကလက သကၡာခသလ၊ ႏမသလျဖစသညအတြက ကန
တစဖကက ဂဏသကၡာပငးအရ အျပငးအထန ျပနလညတ႔ျပနလာခသည။ ထအေျခ
အေနတြငအကစမးသညအေနျဖငKNUႏငABSDFတ႔ကလညးစစကငး၊ပခး၊မေကြး၊
ဧရာ၀တတငးတ႔တြငလထေတြ႕ဆေဆြးေႏြး ပြမားလပလာရာအစးရကထပမတားဆး
ချပနသည။ယငးအေပၚတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားကအမးသားအဆငႏငင
ေရးေဆြးေႏြးပြမားမကငးပရပါက၂၁ရာစပငလညလာခကမကငးပဟတငးမာသည
ေၾကညာခကမားထတျပန၍ အစးရ၏ တားဆးမႈမားက ျပနလညတ႔ျပနခၾကသည။
ေနာကဆကတြအေနျဖင ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခသညလညး သတမတထား
ေသာကာလအတြငး မကငးပႏငေတာဘ ေရႊ႕ဆငးခရေတာသည။ဤေနရာတြင RCSS
အပါအ၀င တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားအေနျဖင စနေခၚမႈမား၊ အခကအခမား
ကေျဖရငးသညအခါထပတကရငဆငနညး၊အကပကငနညးမားကအသးမျပဘNCA
ပါ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေျဖရငးသညနညးကသာ အသးျပသငပါသည။ ေတြ႕ဆေျဖ
ရငးႏငသညJICMႏငUPDJCကသ႔တရား၀ငပးတြေကာမတမားရထားရာထယႏရား
မားက ထေရာကစြာ အသးခေျဖရငးျခငးကသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ပမေခာေမြ႕
ျမနဆနေစမညျဖစပါသည။
NCAအေကာငအထညေဖာရာတြငႀကေတြ႕ရေသာေနာကထပအကပအတညး
31
BAYDA Institute
တစခမာKNU/KNLAတပမဟာ(၅)နယေျမ၊ဖာပြနခ႐ငအတြငးရေခးပး-လယမပေလာ
ေဒသတြင တပမေတာက လမးေဖာကလပမႈျဖစပါသည။ အဆပါလမးေဖာကလပမႈႏင
ပတသက၍တပမေတာႏငKNLAတပမဟာ(၅)အၾကားထေတြ႕ပစခတမႈမား ျဖစပြား
ခရသည။NCAစာခပအရေျပာရလငလမးေဖာကလပသညကစၥမာတပမေတာ၏အမား
ျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာငလညး ေနာကပငးတြင တပမေတာက လမးေဖာကလပျခငးက
ရပဆငးလကျခငးျဖစပါသည။ဤအေျခအေနကေျဖရငးရာတြငKNU/KNLAတပမဟာ
(၅)အေနျဖငစးရမမႈလြနကလြနးသညဟဆရပါမည။တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပ
ႏင KNU ဥက႒တ႔ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေျဖရငးမညဆေသာသတငးမားထြကလာၿပးသည
ေနာကပငး ေၾကညာခကထပဆငထတျပနသညကစၥသည ဆႏၵေစာလြနးသညသေဘာ
သကေရာကေနပါသည။၂၀၁၈ခႏစ၊ေမလ(၁၀)ရကေန႔တြငKNUႏငKNLAႏစဖြ႕လး
ကလမးေဖာကလပျခငးႏငပတသက၍ ေၾကညာခကထတျပနထားသညကစၥက ေမလ
(၁၄) ရကတြင KNLAတပမဟာ (၅)ကထပမထတျပနသညကစၥမာလသညထကပ
လြနးၿပး ျပနာေျဖရငးေရးဆသညထက႐ႈပေထြးမႈကပမျဖစေစပါသည။ထသ႔စးရမ
မႈလြနကျခငး၊ လသညထကပ၍ တ႔ျပနျခငးတ႔သညလညး NCA လမးေၾကာငးအရသြား
ေနေသာၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြကအေႏာငအယကျဖစေစပါသည။ဤကစၥတြငအသ
အမတျပရမညမာ ေခါငးေအးေအးႏင ခနဆလပကငသြားေသာ၊ ျပနာ၏ရငးျမစက
သေသာKNUေခါငးေဆာငမားပင ျဖစပါသည။၎တ႔၏ခနဆလပကငတတမႈေၾကာင
ျပနာမာအခနတအတြငးေျပလညသြားခရျခငး ျဖစပါသည။KNUေခါငးေဆာငမား
ကသ႔မနကနေသာခဥးကပမႈကနမနာယ၍ေနာငျဖစေပၚလာႏငေသာစနေခၚမႈမားတြင
ဤကစၥတြင အသအမတျပရမညမာ ေခါငးေအးေအးႏင ခနဆလပကငသြားေသာ၊ ျပနာ၏ရငးျမစကသေသာ KNU ေခါငးေဆာငမားပင ျဖစပါသည။၎တ႔၏ခနဆလပကငတတမႈေၾကာငျပနာမာ အခနတအတြငး ေျပလညသြားခရျခငး ျဖစပါသည။
32
BAYDA Institute
လညးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးနညးလမးကရာေဖြကငသးသငပါသည။
ယခေနာကပငးခပစပစပလေျပာမားလာေသာကစၥတစရပမာDDR/SSR(သ႔မ
ဟတ) SSR/DDRကစၥ၊လၿခေရးဆငရာကစၥရပ ျဖစပါသည။ NCA စာခပပါ ႏငငေရး
လမးျပေျမပအရဆလငလပငနးစဥအဆင(၃)ျဖစပါသည။အဆင(၃)က“ထမေဘာင
(ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈဆငရာမေဘာင) ကအေျခခ၍ အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြ
မားကငးပျခငး၊ လၿခေရးဆငရာျပနလညေပါငးစညးျခငးကစၥရပမား၊ လပငနးစဥမားက
ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးႏင ႏစဖကသေဘာတညေသာ ႀကတငေဆာငရြကဖြယရာမားက
လပေဆာငျခငး” ျဖစပါသည။ထ႔ေၾကာင NCAအရဆလငလၿခေရးဆငရာ ျပနလည
ေပါငးစညးျခငးကစၥရပမား၊ လပငနးစဥမားကလညး ႏငငေရးက႑ကသ႔ ေဆြးေႏြးၾကရ
မညျဖစပါသည။သ႔ေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးအခ႕က၎ကစၥက
ေဆြးေႏြးလပမရေသးပါ။တပမေတာကလညးSSRထကDDRကသာေဆြးေႏြးလပရပါ
သည။ ႏငငေရးသေဘာတညခကမားႏင တစၿပငနကတညး ျပညေထာငစသေဘာတ
စာခပတြငထညသြငးခပဆလပါသည။
တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မားကမ လၿခေရးက႑ ေဆြးေႏြးျခငးက
တပမေတာက လကနကျဖတသမးေရးလပေတာမညဟ ထငျမငယဆၾကကာ စးရမမႈ
လြနကၿပး ျငငးဆနၾကပါသည။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင
ယခၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင လၿခေရးက႑က မျဖစမေန ေဆြးေႏြးရမညျဖစေၾကာငး
သမတလကခထားဖ႔လမညျဖစသလရငဆငရနလညးအသငျဖစေနဖ႔လပါသည။NCA
စာခပပါ လမးျပေျမပအရ မျဖစမေနျဖတသနးရမည ျဖစစဥျဖစပါသည။ ႏငငေရးက႑
မာကသ႔မမတ႔၏လၿခေရးဆငရာမ၀ါဒႏငသေဘာထားမားကေဆြးေႏြးပြသ႔မျဖစမေန
တငျပၾကရမညျဖစပါသည။
တပမေတာ၏ဆႏၵမာ ျပညေထာငစအတြငး လကနကကငအဖြ႕အစညးဟ၍
၎တစဖြ႕တညးသာ ရလပါသည။ သ႔ေသာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညး
မားက မမတ႔ဆႏၵရေသာ၊ ျဖစေစလေသာ မ၀ါဒႏင လပငနးစဥမားက တငျပျခငးျဖင
တပမေတာႏင ညႇႏႈငးၾကရမညျဖစပါသည။ ထသ႔မဟတလင တပမေတာကလညး
33
BAYDA Institute
ႏငငေရးက႑က မေဆြးေႏြးဘ (သ႔မဟတ) ညလာခသ႔တငသြငးမခဘ တငးခလာႏင
ပါသည။ထသ႔ျဖစလာလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥလညးထပမေႏာငေႏးလာရဥးမညျဖစပါ
သည။
34
BAYDA Institute
ျပညေထာငစႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတFPNCC
စဥ FPNCCအဖြ႕၀ငမား အပစအခတရပစမႈအေျခအေန
၁။ ရကၡငတပမေတာ(AA) တကပြျဖစပြား
၂။ ကခငလြတလပေရးအဖြ႕ / ကခငလြတလပေရးတပမေတာ(KIO/KIA)
တကပြဆကလကျဖစပြား
၃။ ျမနမာအမးသား ဒမကေရစ မဟာမတတပမေတာ-ကးကန႔တပဖြ႕(MNDAA)
တကပြျဖစပြား
၄။ တအာငး (ပေလာင) အမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ(TNLA)
တကပြျဖစပြား
၅။ အမးသားဒမကေရစ ေသြးစညးညၫြတေရးတပမေတာ-မငးလားတပဖြ႕(NDAA)
ျပညနယအဆင၊ ျပညေထာငစအဆငအပစအခတရပစထား
၆။ ရမးျပညတးတကေရးပါတ / ရမးျပညတပမေတာ(SSPP/SSA)
ျပညနယအဆင၊ ျပညေထာငစအဆငအပစအခတရပစထား
၇။ ‘ဝ’ျပည ေသြးစညးညၫြတေရး တပမေတာ(UWSA)
ျပညနယအဆင၊ ျပညေထာငစအဆငအပစအခတရပစထား
35
BAYDA Institute
ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕မားႏင ျပညေထာငစ ႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတ(FederalPoliticalNegotiationandConsulta-tiveCommittee-FPNCC)အေပၚဆနးစစျခငး
FPNCCျဖစေပၚလာပ
FPNCCသည“၀”ျပညေသြးစညးညၫြတေရးပါတ/တပမေတာ(UWSP/UWSA)
၏ဥးေဆာငမႈျဖငေပၚေပါကလာသညေျမာကပငးအေျခစကလကနကကငအဖြ႕အစညး
မားပါ၀ငဖြ႕စညးထားသညမဟာမတအဖြ႕ျဖစပါသည။FPNCCေပၚေပါကလာရသညမာ
လညး “၀”အဖြ႕၏ကမကထျပမႈျဖင ေပၚေပါကလာျခငးျဖစပါသည။ FPNCCက ၂၀၁၇
ခႏစ ဧၿပလ (၁၉) ရကေန႔တြင UWSP/UWSA ဌာနခပတညရရာ ပနဆနးၿမ႕၌ စတင
ဖြ႕စညးချခငးျဖစပါသည။
၂၀၁၆ခႏစ၊ၾသဂတလကနတြငပထမအႀကမ၂၁ရာစပငလညလာခကကငးပ
ခပါသည။ အဆပါညလာခသ႔ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး အားလးလလ
တကေရာကခၾကသည။ အစးရကလညး အားလးက ဖတၾကားခသည။ ညလာခသ႔
တကေရာကၾကသည အဖြ႕အစညးအားလးသည ညလာခသ႔ မမတ႔၏ ႏငငေရးဆငရာ
မ၀ါဒမားက အသးသးတငျပႏငခၾကသည။ အဆပါညလာခတြင UWSP/UWSAလညး
တကေရာကလာခသည။ သ႔ေသာ ညလာခ ပထမေန႔အၿပးမာပင ထငခေနရာတြင
ေလလာသအျဖစသာ ထားရသညအတြကေၾကာင ညလာခေနာကရကမားတြင ဆက
လကမတကေတာဘ ပနဆနးသ႔ ျပနသြားခသည။ ညလာခသ႔ ၎တ႔ဖတၾကားမည
မ၀ါဒစာတမးက ေပးပ႔ထားခသည။ ညလာခသ႔တငသြငးသည ၎၏ စာတမးတြင
အစးရႏင ျပညေထာငစအဆင အပစအခတရပစေရးစာခပ ခပဆၿပးသညအတြက
ေရ႕တစဆငတက၍ အစးရႏင ၎တ႔ ႏစဖကေတြ႕ဆေဆြးေႏြးၿပး ၿငမးခမးေရးစာခပ
ခပဆရနသာ ရေတာသညဟသည သေဘာထားက တငျပလာခပါသည။ ထစာတမး
အရပင UWSP/UWSA သည ၿငမးခမးေရးညလာခထက ၎ႏင အစးရတ႔ ႏစဖက
ႏငငေရးၿငမးခမးေရးစာခပခပဆေရးကသာပမစတ၀ငစားသညသေဘာျဖစပါသည။
36
BAYDA Institute
ထအခနကUNFCကတပမေတာ၊အစးရတ႔ႏငNCAစာခပလကမတေရးထး
ႏငေရးကအေလးထားေဆြးေႏြးေနခနျဖစပါသည။FrameworkforPoliticalDialogue
ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈဆငရာ မေဘာငကလညး ျပနလညသးသပေဆြးေႏြးေနခန ျဖစပါ
သည။ ထျဖစစဥတြင NDAA မငးလားအဖြ႕လညး ပါ၀ငေဆာငရြကလာခသည။ ပထမ
အႀကမ၂၁ရာစပငလညလာခၿပးေနာကပငးတြငNDAAမာNCAလကမတေရးထးေတာ
မညဟေသာအသမား ထြကေပၚလာခသည။ NDAAသာ NCAလကမတေရးထးလက
လင UWSP/UWSAအေနျဖင၎တစဖြ႕တညးNCAလကမတမထးဘကနခမညက
စးရမပရပါသည။ ထအေျခအေနတြင UWSP/UWSA မာ တ႔ဆငးမေနဘ ၎အတြက
စစေရး၊ စးပြားေရးအရအေရးပါေသာ မငးလားေဒသက ထနးခပထားသည NDAA ၏
အဓကစခနးႏစခကတပအငအားျဖင၂၀၁၇ခႏစ၊ႏ၀ငဘာလတြငသမးပကလကေတာ
သည။NDAA၏NCAလကမတေရးထးေရးအလားအလာသညလညးအဆးသတသြား
ခေတာသည။ UWSP/UWSA ၏ NDAA သမးပကမႈက လစဟျပလကသညမာ NCA
လမးေၾကာငးအရသြားမညၿငမးခမးေရးျဖစစဥကလကမခဆေသာအခကျဖစပါသည။
UWSP၏ယငးလပရပကတပမေတာကလကမခခပါ။အျပငးအထနကန႔ကြက
ခၿပးစစေရးအရအေရးယမညအေနအထားထရခသည။ေနာကပငးတြငUWSP/UWSA
တပအခ႕ ျပန႐တသမးသြားျခငးေၾကာင တငးမာမႈမားလညးအေတာအတန ေလာက
သြားခသည။ သ႔ေသာ ယငးေနာကပငး UWSP/UWSA သည ၎၏ တစဥးတညး
ရပတညေနရသည အေနအထားက စးရမမႈရလာပါသည။ စးရမမႈႏငအတ မဟာမတ
NDAA၏အဓကစခနးႏစခကတပအငအားျဖင ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင သမးပကလကေတာသည။ NDAA ၏ NCA လကမတေရးထးေရးအလားအလာသညလညး အဆးသတသြားခေတာသည။ UWSP/UWSA ၏ NDAA သမးပကမႈကလစဟျပလကသညမာ NCA လမးေၾကာငးအရသြားမညၿငမးခမးေရးျဖစစဥကလကမခ...
37
BAYDA Institute
ရာေဖြေရးေျခလမးမားလညးသြကလာပါသည။
ထအေျခအေနတြင KIO/KIA အပါအ၀င ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕မားႏင
တပမေတာတ႔၏ စစေရးအေျခအေနမာလညး ျပငးထနလာခၿပျဖစပါသည။အထးသျဖင
ပထမအႀကမ ၂၁ ရာစပငလၿပးကတညးက စစေရးပဋပကၡမားမာ အႀကမေရစပလာသ
လ ပမသညးသန ျပငးထနလာပါသည။ စစေရးပဋပကၡ ျမငလာသညႏငတစၿပငနက
ေျမာကပငးမဟာမတမား၏ စစေရးလအပခကသညလညး ပမျမငတကလာခသည။
၎တ႔အေနျဖင ၎တ႔ကကညႏငမည မဟာမတအသစမားရာေဖြရနလညး အလင
အျမန လႈပရားလာရေတာသည။ တစခနတညးတြင UWSP/UWSA သညလညး
မဟာမတရာေနသညအခနႏင အခနကကျဖစသြားကာ အားလးေပါငးစညးမသြားၾက
သည။
FPNCC ေပၚေပါကလာရျခငးတြင ေအာကပါအေၾကာငးရငး (၇) ရပက မားစြာ
လႊမးမးဖြယရပါသည။
၁။ NCAေရးထးႏငေရးUNFCႏငတပမေတာ၊NLDအစးရတ႔ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈ
မားတစႏစေကာၾကာသညအထမေအာငျမငချခငး။
၂။ ထသ႔ တစဖကက ႏငငေရးအရ UNFC ၏ ေဆြးေႏြးပြမား မေအာငျမငသလ
တစခနတညးမာပင UNFC ေခါငးေဆာင KIO/KIAသညလညး စစေရးအရ
ျပငးထနေသာဖအားမားကရငဆငေနခရျခငး။
KIO/KIA မာ တပမေတာ၏ စစေရးဖအားမားႏင အျပငးအထန ရငဆငလာခရရာ စစေရးလအပခကမား ရလာသညကတစေၾကာငး၊ NCAျပငပ အျခားလမးေၾကာငးကရာေဖြရနလညးေကာငးUWSP/UWSA အပါအ၀င ေျမာကပငးအဖြ႕မားႏငမဟာမတသစဖြ႕ကာပးေပါငးချခငးျဖစသည။
38
BAYDA Institute
၃။ ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕(၄)ဖြ႕ျဖစေသာ KIA, TNLA, AA, MNDAA တ႔ႏင
တပမေတာတ႔ စစေရးပဋပကၡ အရနျမငလာျခငးႏင ၎ (၄) ဖြ႕က UWSP/
UWSAထမအေထာကအပ၊အကအညလအပလာျခငး။
၄။ NCAက ေရးဆြခစဥကUWSP/UWSAမပါ၀ငချခငးႏင NCAသညUWSP/
UWSA ၏ ႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒမားႏင ကကညမႈအားနညးျခငး။ (UWSP/
UWSAလလားသညမာNCAတြငအေျခခမအျဖစပါရေနေသာဖကဒရယစနစ
မဟတဘHighAutonomyအျမငဆးကယပငျပဌနးခြငျဖစပါသည။ခြထြကခြင
မပါရေသာလညးConfederationသေဘာျဖစပါသည။)
၅။ UWSP/UWSAကNCAကလကမတမေရးထးလျခငးႏငNCAလကမတေရး
ထးေတာမညဟသတငးမားထြကေပၚလာေသာNDAAကသမးပကလကျခငး။
NDAAကသမးပကလကသညအတြကတပမေတာ၏ စစေရးဖအားမားက
ေရာကလာမညကစးရမျခငးႏငရငဆငႏငရနမဟာမတမားလအပလာျခငး။
၆။ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား မကငးပမကပင “၀”ျပညနယအျဖစ တငးရငးသား
အဖြ႕အစညးမား၏အသအမတျပမႈကႀကတငရရထားလျခငး။
၇။ နယေျမအေနအထားအရ ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕မားမာ တ႐တနယစပ
တစေလာက၌ တစဆကတစစပတညး တညရေနျခငး။ (ကငးကြၽနးမ၊ ကြၽနး
ကငးမအေျခအေနျဖစေနျခငး။)
စေသာ အေၾကာငးရငးခမားအေပၚ အေျခခ၍ FPNCC အဖြ႕ ေပၚေပါကလာျခငးျဖစပါ
သည။
FPNCC၏ႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒကဆနးစစျခငး
အထကပါ အေၾကာငးတရားမားက ၾကညပါက FPNCC ေပၚေပါကလာရသည
အဓက အေၾကာငးရငးမားတြင ႏငငေရးဆငရာ မ၀ါဒတညခကအေပၚ အေျခခ၍
ေပၚေပါကလာျခငးမဟတေၾကာငးေတြ႕ရမညျဖစပါသည။
FPNCCကႏငငေရးအရစဖြ႕ထားသညဆေသာလညးတကယတမးတြငKIO/
39
BAYDA Institute
KIA,SSPP/SSAတ႔၏ႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒမားမာUNFC၏ဖကဒရယမ၀ါဒမားအတငး
ျဖစပါသည။UWSP/UWSA၏မ၀ါဒမာပထမအႀကမ၂၁ရာစပငလညလာခသ႔တငျပခ
ေသာ၎၏မ၀ါဒစာတမးပငျဖစပါသည။UWSP/UWSA၏အဆပါမ၀ါဒမာFederalက
ေကာလြန၍ Confedration သေဘာဆနေနပါသည။ ၎စာတမးကပင FPNCC ၏
ႏငငေရးမ၀ါဒမားအျဖစထတျပနခပါသည။၎မ၀ါဒမားသညKIO/KIAႏငSSPP/SSA
တ႔ ဥးေဆာငခမတခေသာ UNFC ၏ Federal မ၀ါဒမားႏင မားစြာကြာျခားလကရပါ
သည။ထ႔ေၾကာငFPNCCအတြငးတြငႏငငေရးဆငရာမ၀ါဒကြလြခကမားနကနကနန
ရေနႏငပါသည။
FPNCCတြငFederalဖကဒရယဆေသာစကားလးအသးအႏႈနးႏငပတသက၍
ထးျခားသညအခကလညးရပါေသးသည။FPNCCကအဂၤလပလေရးသညအခါFederal
PoliticalNegotiationandConsultativeCommitteeဟFederalစကားလးကသးႏႈနး
ၿပး ျမနမာလသးႏႈနးသညအခါ “ျပညေထာငစႏငငေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေရးေကာမတ”ဟ
သးႏႈနးထားပါသည။ တငးရငးသားအမားစ အႀကကေတြ႕ေသာ အသးအႏႈနးမာ ဖကဒ
ရယျပညေထာငစျဖစေသာလညး FPNCC က ျမနမာလသးႏႈနးသညအခါ ဖကဒရယ
ဟသည စကားလးက ခနလပထားခသည။ အဂၤလပစာလး Federalကသးႏႈနးရာတြင
KIO/KIA, SSPP/SSAတ႔သးႏႈနးလေသာ ဖကဒရယဟေသာ စကားလးကသးႏႈနးၿပး
ျမနမာလ သးႏႈနးရာတြင UWSP/UWSA က သးႏႈနးလေသာ ျပညေထာငစဟေသာ
စကားလးကသာ ေရြးခယသးႏႈနးချခငး ျဖစတနရာပါသည။ (KIO/KIA ႏင SSPP/SSA
တ႔သည Federalism ဖကဒရယစနစအတြက ႏစေပါငးေျခာကဆယခန႔ ေတာလန
ပနကနလာခေသာအဖြ႕မားျဖစပါသည။ဖကဒရယဟသညအသးအႏႈနးအတြကသမၼတ
FPNCC ေပၚေပါကလာရသည အဓကအေၾကာငးရငးမားတြင ႏငငေရးဆငရာ မ၀ါဒတညခကအေပၚ အေျခခ၍ ေပၚေပါကလာျခငး မဟတေၾကာငးေတြ႕ရမညျဖစပါသည။
40
BAYDA Institute
ဥးသနးစနအစးရ၊ တပမေတာတ႔ႏင NCA မၾကမးေဆြးေႏြးစဥကလညး အႀကမေပါငး
မားစြာ ျငငးခနခသညအဖြ႕မားလညး ျဖစပါသည။ဖကဒရယဟသညမာ၎တ႔သးႏႈနး
လေသာစကားလးျဖစပါသည။)UWSP/UWSAကမFederalသ႔မဟတConfederation
ဟသညအသးအႏႈနးမားထကလကေတြ႕တြင ႏငငေရးအရမညမလပပငခြငရမညက
သာစတ၀ငစားပါလမမည။
FPNCC ၏ ႏငငေရးဆငရာ မ၀ါဒမားသည ကြနဖကဒေရးရငး၊ သ႔မဟတ
ဖကဒရယဟသညစကားလးမားထကUWSP/UWSA၏လကေတြ႕အေျခအေန၊အေန
အထားမားက ထြကေပၚလာသည ေတာငးဆခကမားျဖစပါသည။ ထေတာငးဆခက
မားတြင ဖကဒရယကေကာလြနေသာ ေတာငးဆခကမားလညး ပါေနပါသည။ အထး
သျဖင ျပညေထာငစ တပမေတာပငးဆငရာကစၥရပမား၊ ႏငငတကာဆကဆေရးကစၥ
ရပမား၊ နယစပေဒသအပခပေရးကစၥမားႏငပတသက၍ ျပညေထာငစ၏အခြငအာဏာ
မားကတငးကပစြာခပထားျခငးႏငျပညနယမား၏လပပငခြငကပမတးခ႕ထားျခငးမား
သညဖကဒရယစနစကေကာလြနေနေသာေတာငးဆမႈမားျဖစပါသည။UWSP/UWSA
ႏင FPNCC တ႔၏ အဆပါေတာငးဆခကမားမာ တပမေတာအပါအ၀င ျပညေထာငစ
အစးရကလညးလကခႏငမညအေျခအေနလး၀မရသညအတြကစားပြေပၚသ႔မညသ႔မ
ေရာကႏငမညအေျခအေနမရဟသးသပရပါသည။
TNLA,AAႏငMNDAAတ႔၏အလားအလာ
FPNCCအေၾကာငးေျပာလင ေျမာကပငးမဟာမတသးဖြ႕ျဖစသည TNLA, AA,
MNDAA တ႔ကစၥကလညး ထညသြငးသးသပရန လပါလမမည။ ၂၀၁၁ ခႏစ၊ သမၼတ
ဥးသနးစနအစးရ ဖြ႕စညးၿပးခနခန႔က AA ဆလင KIO/KIA ၏ အေထာကအပျဖင
၎နယေျမထတြငသာရေနၿပး အဖြ႕အစညးဟ၍ ေကာငးစြာမရခပါ။ MNDAA ဆလင
၂၀၀၉ ခႏစ၊ နယျခားေစာငတပ (Border Guard Force)အသြငေျပာငးခနတြင ၿပကြ
သြားခေသာအဖြ႕ျဖစၿပး ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလအတြငး ေလာကကငႏင ကြမးလ
တစ၀က၌ တပမေတာ၏ တပရငးတပဖြ႕မားက စတငတကခကခၿပးေနာက ျပနလည
ထြကေပၚလာသညအဖြ႕၊ TNLA ဆလငလညး ၂၀၁၂~၂၀၁၃ ခႏစ ၀နးကငခန႔မသာ
41
BAYDA Institute
ထငထငရားရား ျဖစေပၚလာသညအဖြ႕ဟသမၼတဥးသနးစနအစးရႏငတပမေတာတ႔က
မတယထားပါသည။ ထသးဖြ႕မာ သမၼတဥးသနးစနအစးရဖြ႕ၿပးေနာကမ ေပၚေပါကလာ
ေသာ၊ အထးသျဖင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးရန အစးရက တငးရငးသားလကနကကင
အဖြ႕မားအား ဖတေခၚၿပးမသာ ေပၚေပါကလာသည အဖြ႕မားျဖစသညအတြက ထပမ
အသအမတမျပလဘ နဂရၿပးသားအဖြ႕မားႏငသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ေဖာေဆာင
ရနလပေဆာငခပါသည။
အစပငးတြင ၎သးဖြ႕ကလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငပါ၀ငႏငေရး ေဆြးေႏြး
ညႇႏႈငးသြားရန သမၼတဥးသနးစနအစးရက စတကးရဟနတပါသည။ AA ကလညး
အျခားေသာ ရခငလကနကကငအဖြ႕မားႏင ပးေပါငး၍ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငပါ၀ငရန
ေဆြးေႏြးေျပာဆျခငးမားရခသညဟ ဆပါသည။ TNLA ကလညး တစစတစရာ အသ
အမတျပထားၿပး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားလပလင အဆငေျပႏငမည အလားအလာမား
ရခပါသည။ သ႔ေသာ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေဖေဖာ၀ါရလအတြငး၎ႏစဖြ႕လးမာMNDAA ႏင
ေပါငး၍တပမေတာ၏တပစခနးမားက တကခကျခငး၊ စစေရးပးေပါငးေဆာငရြကျခငး
မား ျပလပလာခ၍ အစးရႏင တပမေတာဘကက တငးမာလာခၿပး လး၀အသအမတ
မျပသည အေျခအေနသ႔ ဆကေရာကသြားခသည။ ထစဥအခနမစ၍ ၎တ႔ႏငပတ
သကလာလင တပမေတာက အျပငးအထနတ႔ျပနခသညမာ ယေန႔တငေအာင ျဖစပါ
သည။၎တ႔သးဖြ႕ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးသ႔ေရာကရလာေရးမာေလာေလာဆယ
အားျဖင နညးလမးမျမငဟ သးသပရပါသည။ထ႔ေၾကာင၎တ႔ႏငတပမေတာအၾကား
တကပြမားမာလညးဆကလကရေနဥးမညသေဘာျဖစပါသည။
KIO/KIA,SSPP/SSAတ႔၏FPNCCတြငပါ၀ငခမႈအေျခအေနကဆနးစစျခငး
FPNCC ထ၌ရေနေသာ အျခားအဖြ႕ႏစဖြ႕မာ KIO/KIA ႏင SSPP/SSA ျဖစပါ
သည။ ၎ႏစဖြ႕လးမာ သမငးအစဥအလာရေသာ အဖြ႕မားျဖစပါသည။ UNFC တြင
တကတကကြကြပးေပါငးေဆာငရြကခၾကေသာမဟာမတမားလညးျဖစပါသည။UNFC
ကဥးေဆာငခၿပးUNFC၏ႏငငေရးမ၀ါဒမားကဥးေဆာငေရးဆြခသညအဖြ႕မားလညး
ျဖစပါသည။တစႏငငလးအပစအခတရပစေရးစာခပ(NCA)ခပဆရနအစးရကဥးစြာ
42
BAYDA Institute
ေတာငးဆခသည အဖြ႕မားျဖစသလ NCA ေရးဆြေရးျဖစစဥ၌လညး ဥးေဆာငမႈအခနး
က႑မ တကတကကြကြပါ၀ငခသည အဖြ႕မားျဖစပါသည။ NCA ေရးဆြေရးျဖစစဥ
ၿပးဆးၿပးေနာကလကမတေရးထးၾကမညအခနတြငအားလးပါ၀ငေရးမေၾကာငလကမတ
မေရးထးႏငခဘရေနခသည။(MNDAA,AAႏငTNLAသးဖြ႕ကအစးရကအသအမတ
ျပ၍လကမတေရးထးခြငေပးရနျဖစပါသည။)NLDအစးရျဖစၿပးေနာကNCAလကမတ
ေရးထးႏငေရးက အားလးပါ၀ငေရးမ လကကငထားၿပး ဆကလကေဆြးေႏြးခၾကေသာ
လညး အဆငမေျပျဖစခသည။ NCA လကမတေရးထးႏငေရး ေဆြးေႏြးမႈမား အဆင
မေျပျဖစခၿပး KIO/KIA မာ တပမေတာ၏ စစေရးဖအားမားႏင အျပငးအထနရငဆင
လာခရရာ စစေရးလအပခကမား ရလာသညကတစေၾကာငး၊ NCA ျပငပ ၿငမးခမးေရး
ျဖစစဥ၏ အျခားလမးေၾကာငးက ရာေဖြရနလညးေကာငး UWSP/UWSA အပါအ၀င
ေျမာကပငးအဖြ႕မားႏငမဟာမတသစဖြ႕ကာပးေပါငးချခငးျဖစပါသည။FPNCCအတြငး
သ႔SSPPပါ၀ငလာရသညအေၾကာငးမာလညးႏငငေရးအရဆသညထကစစေရးအျမင
ႏင နယေျမအေနအထားအရ FPNCC သ႔ ပါ၀ငချခငးျဖစပါလမမည။ အထးသျဖင
ေျမာကပငးအဖြ႕မားႏင နယေျမအရလညးေကာငး၊ စစေရးအရလညးေကာငး ထေတြ႕
ဆကဆေနရရာမကငးရာမကငးေၾကာငးမားရသညအတြကFPNCCသ႔ပါ၀ငခရျခငးျဖစ
မညဟယဆရပါသည။သ႔ေသာ၎တ႔မာNCAကလကမတေရးထးလပါကေရးထးႏင
သညအေျခအေနတြငရေနပါသည။
တ႐တႏငင၏OneBeltOneRoadစမကနးႀကးအေပၚFPNCC၏သေဘာထား
ကဆနးစစျခငး
FPNCCသညတ႐တႏငငႏငဆကစပမႈတစစတစရာရေနေသာမဟာမတအဖြ႕
ျဖစပါသည။ ျမနမာၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍ တ႐တႏငငက ပါ၀ငေဆာငရြက
ေပးေစလသညသေဘာထားလညးရပါသည။ထ႔ျပငOBORစမကနးအတြငးအကး၀င
သည အဓကလမးေၾကာငးႀကးမာ ျမနမာႏငငေျမာကပငးသ႔ ျဖတသနးသြားရမညျဖစ
သညအတြကထအေနအထားက အခြငေကာငးယ၍တ႐တအစးရမတစဆင ႏငငေရး
ဆငရာ ေတာငးဆခကမားအား ျမနမာအစးရထ ေတာငးဆရနျဖစပါသည။ ထသ႔
43
BAYDA Institute
ေတာငးဆရာတြင တ႐တအစးရက ၀ငေရာကညႇႏႈငးေပးရန ျဖစပါသည။ အကယ၍
တ႐တအစးရအေနျဖင ထသ႔မလပႏငလင ေဒသတညၿငမမႈကလညး အာမ,မခႏငဟ
သည သေဘာထားအား တ႐တအစးရက ႀကတငသေစမညသေဘာ ျဖစပါသည။
ထ႔ေၾကာငပငFPNCCကတ႐တႏငင၏OBORစမကနးကေထာကခေၾကာငး၊သမၼတ
ဇကငးပင၏ႏငငေရးအေတြးအေခၚကေထာကခေၾကာငးအခါအခြငသငတငးေၾကညာ
ခကမားထတျပနကာထတေဖာေျပာဆေလရပါသည။
FPNCC အဖြ႕၀င အဖြ႕အစညးမားအတြက ျမနမာျပညႏငဆကစပေနေသာ
OBOR စမကနးမာ အခြငအလမးတစချဖစႏငသလ တစၿပငနကတညးတြင အသြား
ႏစဖကႏငဓားလညး ျဖစေနႏငပါသည။ အထးသျဖင ျမနမာျပညဆငရာ စမကနး
ေအာငျမငေရးအတြကFPNCCမာအဓကကၿပးအေထာကအကျပႏငသညဟတ႐တ
အစးရကယဆလငFPNCCအတြကအခြငအလမးျဖစေသာလညးFPNCCမာစမကနး
အေကာငအထညေဖာႏငေရးအတြက အေႏာငအယက အတားအဆးျဖစေနသညဟ
တ႐တအစးရကယဆလာမညဆလငပ၍ႀကးေလးေသာအခကအခမားႏငရငဆငရဖ႔
ရပါသည။ တ႐တအစးရက ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာႏငပးေပါငးကာ အဆပါ အတား
အဆးအေႏာငအယကမားက ရငးလငးေရးလပလာလင FPNCC အတြက အကပ
အတညးထသ႔ ဆကေရာကသြားႏငပါသည။ ဆရလင ျမနမာျပညႏငဆကစပေနေသာ
OBORစမကနးႀကးႏငတ႐တအစးရအေပၚ FPNCCက ႀကးစြာမခမထားသငဟယဆ
ပါသည။ မမတ႔၏ သေဘာထားမားက တ႐တအစးရမပါဘ အစးရ၊ တပမေတာတ႔ႏင
ေျပလညႏငမညလမးေၾကာငးမားကလညးရာေဖြသငၿပဟသးသပရပါသည။
OBOR စမကနးအတြငး အကး၀ငသညအဓက လမးေၾကာငးႀကးမာ ျမနမာႏငငေျမာကပငးသ႔ ျဖတသနးသြားရမညျဖစသညအတြက ထအေနအထားကအခြငေကာငးယ၍တ႐တအစးရမတစဆငႏငငေရးဆငရာေတာငးဆခကမားအားျမနမာအစးရထေတာငးဆရနျဖစပါသည။
44
BAYDA Institute
အားလးပါ၀ငေရးမအေပၚဆနးစစျခငး
အားလးပါ၀ငေရးမႏငပတသက၍ ဆနးစစရမညဆလင ပထမဥးဆးစဥးစားရ
မညအခကမာ ျမနမာႏငင၏ အဖြ႕အစညးမားအေၾကာငး ျဖစပါသည။ လကရတြင
လကနကကငအဖြ႕အစညးေပါငး (၂၁)ဖြ႕၊ႏငငေရးပါတေပါငး (၉၀)ေကာရပါသည။
အဖြ႕အစညးအမးမးရသလ ထအဖြ႕အစညးမားအနက ေနာကခသမငးေၾကာငး၊ နယ
ေျမအေနအထား၊အေျချပထားသညလမး၊ ႏငငေရးမ၀ါဒႏငလအငဆႏၵမား၊အဖြ႕ႀကး
ႏင အဖြ႕ငယ၊၎တ႔အခငးခငးၾကားတညရေနသည ဆကဆေရးအေျခအေန၊ အစးရ၊
တပမေတာတ႔ႏငဆကစပမႈအေျခအေနစသညတ႔မတၾကပါ။ထသ႔မတၾကေသာအဖြ႕
အစညးမားအားလးကတစႀကမတညး၊တစၿပငတညးၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငပါ၀ငလာ
ႏငေရးဆသညမာျဖစႏငေျခနညးပါသည။
ျဖစႏငေျခအရဆးမာျပညနယရထားေသာလမးအေျချပအဖြ႕အစညးမား(ရမး၊
ကခင၊ကရင၊မြန၊ရခင၊ခငးအေျချပအဖြ႕အစညးမား)ႏငအစးရႏငတပမေတာတ႔၏
တစစတစရာ အသအမတျပျခငးခထားရသည အဖြ႕အစညးမား ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအ
တြငး ပါ၀ငႏငေရးျဖစပါသည။ ထမတစဆင ျပညေထာငစ၏ အေျခခႏငငေရးျပနာ
မားက ေျဖရငးႏငမညဆလင ေနာကတစဆငအေနျဖင ကနအဖြ႕အစညးမားအေရးက
ေဆြးေႏြးအေျဖရာႏငမညျဖစပါသည။
45
BAYDA Institute
Karenni National Progressive Party - KNPP၏အေနအထားကဆနးစစျခငး
NCA က လကမတေရးထးၿပး NCA လမးေၾကာငးအရ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက
ေဖာေဆာငသြားမညဆေသာလညး ယေန႔အခနအထ NCA လကမတမေရးထးရေသး
သညအဖြ႕အစညးမာ KNPP ႏင ANCသာ ရပါသည။ ANC၏အေနအထားမာလညး
NCAေဘာငအတြငး၀ငေရာကလာရနခကခသညအေနအထားတြငရေနပါသည။အထး
သျဖင တပမေတာႏင အစးရတ႔က ANCက ဆကလကေဆြးေႏြးမည အရပအေယာင
မေတြ႕ရေတာပါ။ သ႔ေသာ ANC အေနျဖင NCA ျဖစစဥတြင မပါႏငခလငလညး ရခင
ျပညနယႏငရခငအမးသားတ႔ကယစားလယ၊ALP(ArakanLiberationParty)ႏငANP
(ArakanNationalParty) တ႔ ပါ၀ငထားၿပးျဖစသညအတြကရခငအမးသားတ႔၏အသ
မားက ေဖာထတေဆြးေႏြးႏငပါေသးသည။ KNPP မာမ ကယားျပညနယႏင ကရငန
လမးမားအတြက ကယစားျပပါ၀ငႏငသည တစခတညးေသာ လကနကကငအဖြ႕
အစညးျဖစပါသည။ ထ႔ျပင KNPP အတြက NCA ျပငပ အျခားလမးေၾကာငးကလညး
ေရြးခယရနခကခပါသည။ ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕ႏင ပးေပါငးရနမာလညး နယေျမ
အေနအထားကအေျခအေနမေပးဟယဆရပါသည။KNPP၏ပတ၀နးကငရလကနက
ကငအဖြ႕အစညးအားလးမာလညး NCA လကမတေရးထးၿပးျဖစေနရာ ထၾကားထတြင
NCAလကမတမေရးထးသညအဖြ႕အစညးဟ၍၎တစဖြ႕သာကနရပါေတာသည။
KNPP သည NCA လကမတေရးထးရနအတြက ခတခတျဖစေနပရပါသည။
NCA လကမတမထးလင ျပညနယတြငးတညၿငမမႈပကျပားမညက စးရမပရပါသည။
NCA အရေဖာေဆာငေနေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမာလညး အဆငမေျပမႈမားရေနရာ
NCAလကမတေရးထးလကလငအဆငမေျပမႈမားႏငႀကရမညကလညးစးရြ႕ေနပါလမ
မည။ ထ႔အျပင အစးရႏင ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြ သေဘာတည
ခကႏစခတြငလညးKNPPမာလပပငခြငမားစြာရရထားရာNCAလကမတေရးထးလက
လင အဆပါလပပငခြငမားဆး႐ႈးသြားမညကလညး စးရမပရပါသည။ NCAလကမတ
မေရးထးႏငေသးလငလညးယခငကရခေသာသေဘာတညခကမားကမထခကေစလ
46
BAYDA Institute
ဟနမတပါ။ ထ႔ေၾကာင ၂၀၁၈ခႏစ၊ ဧၿပလ၂၇ရကေန႔တြငကငးပခေသာKNPPႏင
Peace Commission တ႔၏ ေဆြးေႏြးပြရလဒကယခငရၿပးေသာ အပစအခတရပစေရး
စာခပမားအေပၚအေျခခ၍ေဆြးေႏြးချခငးျဖစႏငပါသည။
လကရအေျခအေနတြင NCA စာခပအရ ေဖာေဆာငေနေသာ ၿငမးခမးေရး
ျဖစစဥမာအခကအခႏငစနေခၚမႈမားရေနသညတငသ႕အတငးအတာႏငသတစဆင
တစေနရာသ႔ေရာကေနၿပျဖစပါသည။KNPPသာNCAေရးထး၍ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအ
တြငး ပါ၀ငလာမညဆလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥေအာငျမငေရးအတြက ႀကးစြာအေထာက
အကျပႏငပါသည။
47
BAYDA Institute
NCAအေကာငအထညေဖာမႈျဖစစဥကဆနးစစျခငး
၁။UPDJC
UPDJC သည ေကာမတတစရပအေနျဖင ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥႀကးက
ဥးေဆာငေနပါသည။ သ႔ေသာ ယေန႔အထ UPDJC သည ႐းအဖြ႕လညးမရသလ
႐းလညးမဖြငႏငေသးပါ။ ထအခကသည UPDJC ၏လပငနးမားက အေကာငအထည
ေဖာေဆာငရြကရာတြင မားစြာထခကေစပါသည။ UPDJC လကေအာကခအဖြ႕အစညး
မားအေနျဖင UPDJC ႐းမရသညအတြက ဆကသြယေဆာငရြကရမညကစၥမားရလာ
လင အခကအခမားစြာႀကေတြ႕ရပါသည။ UPDJC ႐းမရသညအတြက စမခန႔ခြေရးပငး
တြငလညးအားနညးခကမားျဖစေပၚေနပါသည။ထ႔ေၾကာငUPDJC႐းကအျမနဆးဖြင
လစႏငရနအစးရအေနျဖငအားထတသငပါသည။
၂။အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား
NCAစာခပႏငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမေဘာငအရအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြး
ေႏြးပြမားက မျဖစမေနကငးပရမညျဖစပါသည။ ထေဆြးေႏြးပြမားမတစဆင သကဆင
ရာလမးအလက ရရခေသာ သေဘာထားစစညးခကမားက UPDJC သ႔ တငျပႏငေပ
မည။ ထ႔သ႔တငျပႏငမသာ လပငနးေကာမတမားလညး ေဆြးေႏြးရနကစၥရပမား ရေပ
လမမည။ ထ႔ေၾကာင အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား ေအာငျမငစြာကငးပႏင
ေရးသညၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမား၏အေရးႀကးေသာလပငနးစဥျဖစပါသည။အဆပါ
လပငနးစဥ ေအာငျမငစြာၿပးေျမာကေရးသည တပမေတာႏင အစးရတ႔အေပၚ မားစြာ
တညမေနပါသည။
၃။UPDJC၏လပငနးေကာမတမား
NCAအေကာငအထညေဖာမႈျဖစစဥတြငအဓကအားနညးခကတစခမာUPDJC
က ဖြ႕စညးထားေသာ လပငနးေကာမတမားက ေကာငးစြာမလညပတႏငျခငး ျဖစပါ
သည။ ဒတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလညလာခၿပးကတညးကလပငနးေကာမတအစညး
48
BAYDA Institute
အေ၀း တစႀကမမမကငးပခေသးပါ။ အထးသျဖင အေရးႀကးေကာမတ ႏစချဖစေသာ
ႏငငေရးက႑ႏငလၿခေရးက႑ေဆြးေႏြးၾကရမည ေကာမတမားကအခါအားေလာစြာ
ေခၚယကငးပၿပး အေကအလည ေဆြးေႏြးညႇႏႈႈငးမႈမား အဆကမျပတလပေနရန လပါ
သည။ ညလာခကငးပသညအခါမသာ ေဆြးေႏြးၾကရမညဆလင အခနတေတာငးကာ
အေကအလညမေဆြးေႏြးႏငဘ တစဆ႔မႈမား ျဖစသြားပါလမမည။ ထ႔ေၾကာင အေက
အလညေဆြးေႏြးႏငေရးႏင ညလာခမတငမ သေဘာထားမား အေကအလည ညႇႏႈငး
ႏငေရးတ႔အတြကလပငနးေကာမတမားကအဆကမျပတေဆြးေႏြးေစသငပါသည။
၄။နယေျမပငးျခားမသတမတႏငျခငး
NCAအေကာငအထညေဖာမႈျဖစစဥ၏အဓကအားနညးခကတစခမာသကဆင
ရာ အဖြ႕အစညးမားအၾကား နယေျမပငးျခား မသတမတႏငျခငးျဖစပါသည။ နယေျမ
ပငးျခားသတမတမႈ ရငးရငးလငးလငး ရမထားသညအတြကတပမေတာႏင လကမတ
ထးထားသည အဖြ႕တစဖြ႕ၾကား ပစခတမႈမားျဖစပြားခလင ေျဖရငးရနခကခပါသည။
မညသကကးလြနသည၊မညသကမားသညဆသညကဆးျဖတရနခကပါသည။JMC-U
၌လညး ဆးျဖတရနမလြယကပါ။ တပမေတာက နယေျမပငးျခားသတမတေရး လပလ
သညဆႏၵမရပါ။အေၾကာငးရငးမာထသ႔နယေျမပငးျခားသတမတလကလငတရား၀င
ျဖစသြားၿပး ေနာငတစခနတြင တပမေတာအေနျဖင ၀ငေရာကလက ၀ငေရာကႏငရန
အခကအခရသြားမညကတစေၾကာငး၊ အစးရ၏တပမေတာျဖစသညအတြက တငးျပည
၏ မညသညေနရာ၌မဆ သြားလာအေျခခခြငရၿပး ကန႔သတခြငမရဟ ယဆသညက
တစေၾကာငးေၾကာငနယေျမပငးျခားမသတမတလျခငးျဖစပါသည။
နယေျမသတမတေရးႏငပတသက၍ တငးရငးသားလကနကကင အမားစက
သတမတလသညဆႏၵရေသာလညးRCSS/SSAႏင KNUကမမညသ႔သေဘာထားရ
သညမာ မရငးလငးပါ။ အဘယေၾကာငဆေသာ နယေျမသတမတလကလင NCA
လကမတေရးထးၿပးေနာကပငး ရမးျပညနယေျမာကပငးသ႔ ေရႊ႕သြားေသာ ၎၏တပ
မားကစၥလညးမျဖစမေနရငးရမညျဖစပါသည။ထသ႔ဆလငRCSS/SSAတပမားမလ
ေနရပသ႔ ျပနၾကမညလား။ မထငပါ။ KNU သညလညး မြနျပညသစပါတ NMSP ႏင
49
BAYDA Institute
နယေျမပငးျခားသတမတျခငးဆငရာရငးလငးရမညကစၥရပမားရႏငပါသည။
သ႔ေသာ စာခပသေဘာအရႏင ပဋပကၡမားက တားဆးႏငေရးအတြကမ နယ
ေျမသတမတမႈသည မျဖစမေနလသညဟ ယဆပါသည။ အကယ၍ တရား၀ငစာခပ
သေဘာ မသတမတႏငလငပင ႏစဥးႏစဖက အသအမတျပထားသညသေဘာ သက
ေရာကေစရနနယေျမသတမတျခငးဆငရာနားလညမႈစာခြၽနလႊာ(MoU)တစခေရးဆြ
မတတမးတငထားသငသညဟ ျမငပါသည။ ပစခတတကခကမႈမား ရခလငလညး
ထနားလညမႈစာခြၽနလႊာကကးကား၍ေျဖရငးႏငပါသည။
၅။JMC-Uဖြ႕စညးပ
ေနာကထပေျပာစရာရသညမာ JMC-U ဖြ႕စညးပျဖစပါသည။ JMC-U တြင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊တပမေတာႏင အရပသားကယစားလယ
မား ပါ၀ငဖြ႕စညးထားပါသည။အခ႕ကေ၀ဖနၾကသညမာ JMC-Uတြင စစေရးပဋပကၡ
အတြငးပါ၀ငပတသကေနသမားကကယတငပါ၀ငေစာငၾကညေနျခငးႏငျဖစလာေသာ
စစေရးပဋပကၡက ကယတငေျဖရငးေနျခငးမားေၾကာင အလပမျဖစဟ ေ၀ဖနၾကသည။
JMC-Uကအျခားေသာ ျပငပပညာရငးမား၊ဥပေဒပညာရငမားျဖငဖြ႕စညးၿပး ျပနာ
တစစတစရာရလင ထအဖြ႕ကဆးျဖတေျဖရငးရမညဟလညး အႀကျပၾကသညမားရပါ
သည။ ထ႔ျပင ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥ၊ အပစအခတရပစေရးျဖစစဥတြင မညသမားသည၊
မညသမနသညကအျခား ျပငပပဂၢလမားအားဆးျဖတေစျခငးသည ပါ၀ငပတသကသ
မားအၾကားေဆြးေႏြးညႇႏႈငးအေျဖရာျခငးျဖစစဥကအားနညးေစပါသည။အျခားသမား
၏ ဆးျဖတခကက တစဖကကေသာလညးေကာငး၊ ႏစဖကလးကေသာလညးေကာငး
လကမခလင ျပနာပမ႐ႈပေထြးသြားႏငပါသည။ညႇႏႈငးေျဖရငးမညလပထးလပနညး
လညးမရေတာသညအတြကထသ႔ျဖစလာလငအကပအတညးဆကေရာကသြားႏငပါ
သည။ ထ႔ေၾကာင ျပနာႏငရငဆငရလင၊ စနေခၚမႈတစခခႏင ႀကေတြ႕ရၿပဆလင
ပါ၀ငပတသကေနသမားကယတငညႇႏႈငးေျဖရငးျခငးကပမအလပျဖစမညဟသးသပရ
ပါသည။
50
BAYDA Institute
အမးသားျပနလညသငျမတေရး(NationalReconciliation)မ၀ါဒကဆနးစစျခငး
အမးသားျပနလညသငျမတေရးမာ ျမနမာျပညတြင ေခတစားေသာ စကားစ
ျဖစပါသည။ ျမနမာျပည၏ ျဖစေနေသာအေျခအေနမားအရလညး အမးသားျပနလည
သငျမတေရးသည လအပသညဟ ဆရပါမည။ အဆပါလအပခကက ျဖညဆညးရန
အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ (NLD)သညအာဏာမရမအတကအခဘ၀ကတညးက
မ၀ါဒသေဘာ ခမတထားပါသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ အာဏာရလာသညအခါ ထမ၀ါဒက
အေကာငအထညေဖာရန ႀကးစားခပါသည။ အမးသားျပနလညသငျမတေရးဟေသာ
အစးရကလညး ဖြ႕စညးခပါသည။ ထ႔ေၾကာငပင ျပညေထာငစႀကခငေရးႏငဖြ႕ၿဖးေရး
ပါတ (USDP) ႏင ရမးအမးသားမားဒမကေရစအဖြ႕ခပ (SNLD)အပါအ၀ငတငးရငး
သားပါတမားမ လႊတေတာကယစားလယမား၊ လပဂၢလမားက အစးရအဖြ႕တြငလညး
ေကာငး၊ လႊတေတာတြငလညးေကာငး ရာထးမားခန႔အပချခငး၊ ခန႔အပႏငရန လပ
ေဆာငချခငးျဖစပါသည။
သ႔ေသာNLDပါတ၏အမးသားျပနလညသငျမတေရးမာအားနညးခကမားႏင
ပြထြကလာခသည။ ပထမအားနညးခကမာ အမးသားျပနလညသငျမတေရး အစးရ
ဖြ႕စညးရာတြင လပဂၢလအေျချပ ခဥးကပချခငးျဖစပါသည။ ပါတႏင အဖြ႕အစညးက
မခဥးကပဘ ယငးပါတ၊ အဖြ႕အစညးမားမ လပဂၢလမားက ခဥးကပ၍ ရာထးေနရာ
ခန႔အပလက႐ျဖင အမးသားျပနလညသငျမတေရး သေဘာေဆာငၿပဟ ယဆခေသာ
ပထမအားနညးခက ျဖစပါသည။ ဒတယအားနညးခကမာ ရာထးကအေျခခ၍ ခဥးကပ
ချခငးျဖစပါသည။ မ၀ါဒကအေျခခ၍ မခဥးကပဘ ရာထးေပး၍ ခဥးကပျခငးေၾကာင
ပါတအေတာမားမားက မေကမနပျဖစၾကသည။ ၎တ႔လလားသညမာ ရာထးမဟတ
ဘ မ၀ါဒအေပၚအေျခခသည အမးသားျပနလညသငျမတေရးျဖစသညဟ ဆပါသည။
ရမးအမးသားမား ဒမကေရစအဖြ႕ခပ SNLD ကလညး တငးရငးသားေရးရာ၀နႀကး
ေနရာအတြက ကမးလမးခသညမား ရပါသည။ သ႔ေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက
မဟတေသာေၾကာငSNLDကထ၀နႀကးေနရာကရယချခငးမရပါ။
51
BAYDA Institute
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငပတသက၍ အျခားအားနညးခကတစခမာ
တပမေတာက ေဇာငးေပး၍ ခဥးကပေနမႈျဖစပါသည။ ျမနမာျပညကသ႔ ပဋပကၡ
သကတမးရညၾကာေသာ၊ မတကြျပားမႈမားေသာ၊ ဖႏပမႈ၊ ခြျခားမႈအားႀကးခေသာ ႏငင
တြငအမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငပတသက၍ဘကေပါငးစမခဥးကပရနလအပ
မညျဖစပါသည။ တပမေတာအျပင တငးရငးသားႏငငေရးပါတမား၊ လကနကကငအဖြ႕
အစညးမား၊ဘာသာေရးအေျချပအဖြ႕အစညးမား၊လမးစမားစေသာမကႏာစာေပါငးစ
မ ခဥးကပမႈမးျဖစရနလပါသည။ယခလကရ NLDအစးရ၏ခဥးကပမႈမာတပမေတာ
မကႏာစာကသာ အဓကထားခဥးကပေနသညအတြက အျခားေသာ မကႏာစာမား၏
အထငအျမငလြမႈ၊ နားလညမႈ လြမားမႈမား ျဖစလာခရသည။ အကးဆကအေနျဖင
အမးသား ျပနလညသငျမတေရးျဖစစဥတြင ႀကးမားေသာဟာကြကႀကး ျဖစေပၚလာခ
သည။
အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငပတသက၍ ႏငငတကာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ
မားတြင အႀကေပးေနေသာ ႏငငတကာပညာရငတစဥးက “လ႕အဖြ႕အစညးတစခတြင
ပကစးေနေသာ ဆကဆေရးမား၊ ႏငငေရးစနစမား၊ လ႕ဂဏသကၡာမား၊ ႏႈနးစတနဖး
မားႏငဖႏပမႈမားစသညတ႔ရခသည။ထအရာမားက ျပနလညကစားရနႏငငေရးစနစ
ႏင ဥပေဒျပျခငးဆငရာကစၥရပမား၊လ႕အခြငအေရးဆငရာကစၥရပမား၊ အမနတရားက
ေဖာထတမႈမား၊ လ႕အဖြ႕အစညးအတြငး ဆကဆေရးျပနလညတညေဆာကျခငးမား၊
ဘာသာေရးဆငရာအျပနအလနနားလညမႈတညေဆာကျခငးမားစသညတ႔ကျပနလည
တညေဆာကရသည လပငနးစဥမားသည အမးသားျပနလညသငျမတေရးျဖစစဥျဖစ
NRPC ၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားကေတြ႕ႏငေသာလညး အမးသားျပနလညသငျမတေရးလပငနးစဥမားကမ မေတြ႕ရေခ။ အမးသားျပနလညသငျမတေရး မ၀ါဒအတြက ေဖာေဆာငေနေသာလပငနးမားကလညးမေတြ႕ရေခ။
52
BAYDA Institute
သည”ဟရငးျပပါသည။ထနားလညမႈအရၾကညမညဆလငNLDအစးရ၏အမးသား
ျပနလညသငျမတေရးဆငရာမ၀ါဒအားနညးခကမားကသျမငႏငပါသည။
ၿခငသးသပရလငအမးသားျပနလညသငျမတေရးႏငပတသက၍NLDအစးရ
၏ အားနညးခကမာ မ၀ါဒ ရငးရငးလငးလငးမရသည အခကျဖစပါသည။ NRPC ၏
ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားက ေတြ႕ႏငေသာလညး အမးသားျပနလညသငျမတေရး
လပငနးစဥမားကမ မေတြ႕ရေခ။ အမးသားျပနလညသငျမတေရး မ၀ါဒအတြက ေဖာ
ေဆာငေနေသာ လပငနးမားကလညး မေတြ႕ရေခ။ ထ႔ေၾကာင ေရရညတညတေသာ
အမးသားျပနလညသငျမတေရးျဖစရနအတြကအမးသားျပနလညသငျမတေရးမ၀ါဒက
ကယကယျပန႔ျပန႔ခဥးကပ၍ ရငးလငးတကစြာခမတရန လအပမညျဖစပါသည။ သ႔မ
သာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကႏငရနအတြကလညးေကာငး၊ ႏငငေရးဆငရာျပနာ
မားက ေျဖရငးရာတြငလညးေကာငး၊ လမႈေရးဆငရာျပနာမားက ေျဖရငးရာတြင
လညးေကာငး အမးသားျပနလညသငျမတေရးမ၀ါဒသည ႀကးစြာအေထာကအပျပႏင
မညျဖစေၾကာငးသးသပရပါသည။
53
BAYDA Institute
စစေရးပဋပကၡမားႏငဒကၡသညမားအေျခအေန
၂၀၁၈ခႏစ၊ဇနန၀ါရလမစတင၍ေဗဒါအငစတကသညစစေရးပဋပကၡမားႏင
စစေဘးဒကၡသညမားစာရငးက ျပစခပါသည။ ဇနန၀ါရလတြင တကပြ (၁၅) ႀကမ၊
ေဖေဖာ၀ါရလတြင (၂၈) ႀကမ၊ မတလတြင ႏစဆျမငတကသြားၿပး (၆၃) ႀကမ၊ ဧၿပလ
တြင (၇၁) ႀကမႏင ေမလတြင (၄၉) ႀကမအထ ျဖစပြားခပါသည။ အျဖစအမားဆးမာ
တပမေတာႏင KIA ျဖစၿပး တကပြအႀကမေရ (၉၅) ႀကမအထရခသည။ ဒတယမာ
တပမေတာႏင TNLAတကပြမားျဖစၿပးအႀကမေရ (၄၇) ႀကမအထရခသည။တတယ
မာ TNLA ႏင RCSSတကပြမားျဖစၿပးအႀကမေရ (၄၀)အထရခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ၊
ပထမ(၅)လတာကာလအတြငးစစေရးပဋပကၡအႀကမေရစစေပါငး(၂၂၆) ႀကမအထ
ျဖစပြားခပါသည။
စစေရးပဋပကၡႏငဆကစပ၍မငးေပါကကြမႈအႀကမေရသည၂၀၁၈ခႏစ၊ဇနန၀ါ
ရလတြင(၆)ႀကမႏငေသဆးသ(၁)ဥး၊ဒဏရာရသ(၁၁)ဥး၊ေဖေဖာ၀ါရလတြင(၁၃)
ႀကမႏငေသဆးသ(၄)ဥး၊ဒဏရာရသ(၂၉)ဥး၊မတလတြင(၂၀)ႀကမႏငေသဆးသ
(၅)ဥး၊ဒဏရာရသ(၁၃)ဥး၊ဧၿပလတြင(၁၆)ႀကမႏငေသဆးသ(ဝ)ဥး၊ဒဏရာရသ
(၁၃)ဥး၊ေမလတြင(၁၆)ႀကမႏငေသဆးသ(၃)ဥး၊ဒဏရာရသ(၁၃)ဥးရခပါသည။
၂၀၁၈ခနစပထမ(၅)လတာကာလအတြငးစစေပါငးမငးေပါကကြမႈအႀကမေရ(၇၁)
ႀကမအထရခၿပး မငးေပါကကြမႈေၾကာင ေသဆးသ (၁၃) ဥးႏင ဒဏရာရရသ (၇၉) ဥး
အထရခပါသည။
စစေရးပဋပကၡမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာထြကေျပးၾကရသည စစေဘးဒကၡသည
အေရအတြကသည၂၀၁၈ခႏစ၊ဇနန၀ါရလတြင(၆၀၀၀)ဥး၊ေဖေဖာ၀ါရလတြင(၂၁၆၈)
ဥး၊ မတလတြင (၃၅၃၄) ဥး၊ ဧၿပလတြင (၅၁၆၄) ဥး၊ ေမလတြင (၅၆၀) ဥးရခပါသည။
တစႏငငလးအတငးအတာအားျဖင ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ပထမ (၅) လတာ ကာလအတြငး
စစေဘးဒကၡသညအေရးအတြက စစေပါငး (၁၇၄၂၆) ဥးအထရခပါသည။ ထအထမ
အခ႕မာ ေနရပျပနႏငၾကၿပျဖစေသာလညး အမားစမာ ဒကၡသညစခနးမားႏင နးစပရာ
ဘနးႀကးေကာငး၊ဘရားေကာငးစသညတ႔တြငယာယခလႈေနၾကရပါသည။
54
BAYDA Institute
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၆
၀
၅
၀ ၀ ၀
၁
၀၀
၃ ၃
၀ ၀ ၀ ၀ ၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ခနစဇနနဝါရလအတြငးတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ႏငတပမေတာအၾကား၊တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားအခငးခငးၾကားတကပြျဖစပြားမႈအေျခအေန
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၅
၁၆
၀ ၀ ၀
၆
၀ ၀၀ ၀ ၀ ၁ ၁ ၀ ၀ ၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ ခနစ ေဖေဖာဝါရလ အတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ႏင တပမေတာ အၾကား၊တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား အခငးခငးၾကား တကပြျဖစပြားမႈ အေျခအေန
55
BAYDA Institute
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၁၆၁၈
၁ ၀ ၀
၃ ၂
၆
၀
၃
၀ ၀ ၀ ၀
၃
၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ ခနစ ေမလအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ႏင တပမေတာအၾကား၊တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕မား အခငးခငးၾကား တကပြျဖစပြားမႈ အေျခအေန
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၅၈
၆၀ ၃ ၀ ၀ ၁ ၁၀ ၂ ၂ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ ခနစ ဧျပလ အတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ႏင တပမေတာအၾကား၊တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား အခငးခငးၾကား တကပြျဖစပြားမႈ အေျခအေန
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၁၀၇
၀
၉
၀ ၀ ၀ ၀၀
၃၅ ၃၅
၂ ၂ ၀ ၀ ၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ခႏစ မတလအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ႏင တပမေတာအၾကား၊တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား အခငးခငးၾကား တကပြျဖစပြားမႈ အေျခအေန
56
BAYDA Institute
KIA TNLA RCSS KNU NMSP NA SSPP AA
၉၅
၄၇
၆၁၂
၀၉ ၄ ၇
၀
၄၃ ၄၀
၃ ၃ ၀ ၃ ၀
တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကင
တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အခငးခငး
၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရမ ေမလအထ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕နင တပမေတာအၾကား၊တငးရငးသား လကနကကငအခငးခငး တကပြျဖစပြားမႈႏႈနးအေျခအေန ႏႈငးယဥခက
ဇနနဝါရ ေဖေဖာဝါရ မတ ဧျပ ေမ
၆၀၀၀
၂၁၆၈
၃၅၃၄
၅၁၆၄
၅၆၀
၂၀၁၈ ခႏစအတြငး ျပညတြငး စစေဘးေရာင ျပညသမားစာရငး ႏႈငးယဥခက
ဇနနဝါရ ေဖေဖာဝါရ မတ ဧျပ ေမ
၆၁၃
၂၀ ၁၆ ၁၆၁၅
၂၈
၆၃၇၁
၄၉
မငးေပါကကြျခငး
လကနကကငပဋပကၡျဖစျခငး
၂၀၁၈ ခႏစအတြငး လစဥအလက လကနကကင ပဋပကၡျဖစပြားျခငး၊ မငးေပါကကြျခငး ျဖစစဥအေပၚႏႈငးယဥေလလာထားခက
57
BAYDA Institute
အႀကျပခကမား
NLDအစးရသ႔အႀကျပခက
၁။ NRPC၏လပငနးမားကၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြကသာမကအမးသားျပနလည
သငျမတေရးျဖစစဥအတြကပါကယျပန႔စြာခဥးကပလပကငသငပါသည။လကရအေျခ
အေနအရအစးရ၏အမးသားျပနလညသငျမတေရးသညဥးတညခကမရ၊တကသည
မ၀ါဒမရ၊တကသညနညးဗဟာမရသညအေနအထားျဖစေနပါသည။ထ႔ေၾကာငအမး
သားျပနလညသငျမတေရးမ၀ါဒကေရးဆြရနလေနပါသည။လအပပါကNRPCကတးခ႕
သငကတးခ႕ရမညျဖစပါသည။ပညာရငမားခန႔အပေကာငးခန႔အပရႏငပါသည။
၂။ အမးသားျပနလညသငျမတေရးဟဆရာတြင တပမတာႏင စးပြားေရးလပငနး
ရငႀကးမားသာမကအျခားေသာမကႏာစာမားကလညးထညသြငးစဥးစားလပေဆာင
သငပါသည။ မကႏာစာအားလးက ဟနခကညည ခဥးကပလပေဆာငသြားရမညျဖစပါ
သည။ (တငးရငးသားလထမကႏာစာ၊ ႏငငေရးပါတအဖြ႕အစညးမားမကႏာစာ၊ ဒမက
ေရစအငအားစမားမကႏာစာ၊တပမေတာႏငလကနကကငအဖြ႕အစညးမားမကႏာစာ၊
ဘာသာေရးဆငရာမကႏာစာ စေသာ မကႏာစာမားစြာကထညသြငးစဥးစားရမည ျဖစ
ပါသည။)
၃။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍မ၀ါဒမားကတပမေတာႏငေကာငးစြာညႇႏႈငး
ရနအတြက NRPC၏ မ၀ါဒအစညးအေ၀းမားက ပမနကငးပသငပါသည။ မ၀ါဒဆငရာ
ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈလညးမရ၊မ၀ါဒကလညးေကာငးစြာမခမတႏငလငအေကာငအထည
ေဖာမညPeaceCommissionသညတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားႏငေဆြးေႏြး
ညႇႏႈငးရသညမာခရးမေပါကသညမားရႏငပါသည။အေျခအေနအရတ႔ျပနလပေဆာင
ေနရျခငးမးမဟတဘ သတမတထားသည မ၀ါဒေဘာငအတြငးမ လပကငရမသာ PC
အတြကဥးတညရာအရပသ႔တကသညလမးေၾကာငး၊တကသညသလကအမေျမႇာငက
အသးျပ၍သြားေနရသကသ႔ခရးတြငပါလမမည။
၄။ NRPC တြင ပါ၀ငေနေသာ တပမေတာသားမား၏ ရာထးအဆငသည မ၀ါဒ
58
BAYDA Institute
ဆငရာေဆြးေႏြရနအတြက မျဖစႏငလင တပမေတာေခါငးေဆာငပငးႏင အလြတ
သေဘာမဟတဘတရား၀ငေဆြးေႏြးႏငမည အခငးအကငးသစတစခက ဖနတးသငပါ
သည။ ထအခငးအကငးတြင တပမေတာႏင အစးရ၊ လႊတေတာတ႔မ အျမငဆး
ေခါငးေဆာငမားပါ၀ငေနရနလပါသည။သ႔မသာအၿပးသတဆးျဖတခကမားခမတႏင
မညျဖစပါသည။
၅။ NLD အစးရႏင ႏငငေရးပါတမားလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၌သာမက အျခား
ေသာအေရးကစၥမားတြငပါ ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပ
သငပါသည။ အထးသျဖင NLD အစးရ၏ မ၀ါဒမားက ရငးလငးတငျပၿပး ၎တ႔၏
အႀကဉာဏမားကရယသငပါသည။ထနညးအားျဖင ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥမားတြင
ႏငငေရးပါတမား၏ေထာကခမႈကရရရနႀကးစားသငပါသည။ထသ႔ျပလပျခငးကအမး
သားျပနလညသငျမတေရးလပငနးစဥမားကလညး အကးျပႏငပါသည။ ထေနရာတြင
NLDအစးရကNLDပါတကေကာငးစြာအသးျပႏငပါသည။
၆။ အမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား ကငးပႏငေရးအတြက အစးရအေန
ျဖင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊ တရား၀ငႏငငေရးပါတမားႏင ဆက
လကေဆြးေႏြးသငပါသည။ NCA စာခပအရအမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား
သည၎တ႔၏လပပငခြငျဖစပါသည။အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားမကငးပ
ႏငျခငးေၾကာင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏ အျခားေသာလပငနးစဥမားက ထခကေစသည
အတြကအေလးအနကထား၍ကငတြယသငသညဟယဆပါသည။
၇။ ၿငမးခမေရး လပငနးစဥမားက ေဖာေဆာငရာတြင လပငနးေကာမတမား၏
ေဆြးေႏြးပြမား ပမနကငးပႏငေရး လပေဆာငသငသလ ႏငငေရးႏင လၿခေရးကသ႔
ေသာက႑မားအတြကတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊ႏငငေရးပါတမား
ႏင အလြတသေဘာေဆြးေႏြးပြမား ကငးပျပလပသငပါသည။ ထေဆြးေႏြးပြမားတြင
လကနကမကငေသာႏငငေရးပါတမားပါ၀ငခြငရျခငးေၾကာင၎တ႔၏သေဘာထားက
လညး ထတေဖာေျပာဆႏငၿပး လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၏ သေဘာထားမားက
ျပနလညထနးညႇႏငမညအလားအလာရပါသည။
59
BAYDA Institute
၈။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက အႀကဉာဏမား၊ နညးစနစမားက အေထာကအပ
ေပးႏငရနအတြက နညးပညာအရလညးေကာငး၊ ႏငငေရးအရလညးေကာငး အႀကေပး
အဖြ႕ကပညာရငးမားျဖငခငခငမာမာစဖြ႕သငပါသည။သမၼတဥးသနးစနအစးရ၏NCA
စာခပ ခပဆႏငသညအထ ေအာငျမငချခငးမာ MPC ကသ႔ ေတာငတငးသည အဖြ႕
အစညးရထားသညကလညးအေၾကာငးရငးတစချဖစပါသည။
၉။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍စနေခၚမႈမား၊ ျပနာမားႏင ႀကရၿပဆလင
တပမေတာအပါအ၀င Stakeholdersမားအၾကားထပတကရငဆငသညလပရပမားက
ေရာငၾကဥၿပးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေျဖရငးသညနညးကတြငတြငကယကယအသးျပႏငေရး
အတြကအစးရအေနျဖငတြနးအားေပးသငပါသည။
၁၀။ PeaceCommission၏ေရ႕ေဆာငႏငမႈ(Initiative)ကျမႇငတငရနလပါသည။
အကပအတညးမားႏငႀကရတငး Initiativeလအပသညျဖစရာ Initiateလပႏငမသာ
အကပအတညးမားက ေကာလႊားႏငမညျဖစပါသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြက မျဖစ
မေနလအပေနသညမာလညးတပမေတာကသာမကEAOsမားကပါေရ႕ေဆာငေခၚသြား
ႏငမညအဆပါInitiativeပငျဖစပါသည။
NCAလကမတေရးထးထားေသာလကနကကငအဖြ႕အစညးမားသ႔အႀကျပခက
၁။ အမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား ကငးပသညအခါ တပမေတာ၏
သသယမားကထညသြငးစဥးစား၍ခနခနဆဆလပသငသညဟယဆပါသည။အႀက
ေဆြးေႏြးပြမားသညလပႏငလငေကာငးေသာလညးအဓကကသညမာအႀကေဆြးေႏြး
ပြထက ရမးအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက ေအာငျမငစြာကငးပႏငေရး ျဖစပါ
သည။ ထ႔အတြက အႀကေဆြးေႏြးပြထက အမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြႀကး
ကငးပႏငေရးကပမအာ႐စကသငပါသည။
၂။ SSR/DDRႏငပတသက၍တပမေတာဘကမႏငငေရးက႑ႏငအၿပငေဆြးေႏြး
လသညမာ သဘာ၀ကသညဟ ဆရပါမည။ NCA စာခပပါ ႏငငေရးလမးျပေျမပအရ
လညးလမးေၾကာငးမနျဖစပါသည။သ႔ေသာ ႏငငေရးက႑ဆငရာအေျခခသေဘာတ
60
BAYDA Institute
ညမႈမားရရၿပးမ လၿခေရးက႑က ေဆြးေႏြးျခငးက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕
အစညးမားအတြက ေဆြးေႏြးရသညမာ ပမအားတကစရာရပါသည။ ဤကစၥႏငပတ
သက၍ တပမေတာသာမက တငးရငးသားလကနကကငမားကလညး စးရမစတရပါ
သည။ ႏငငေရးအာမခခက ခငခငမာမာ မရရေသးဘ လၿခေရးက႑ ေဆြးေႏြးလင
လၿခေရးဆငရာမားႏင ပတသက၍ ၎တ႔လကေလာရမည အေရးကစၥမားက စးရမ
ၾကသည။ တစဖန တပမေတာကလညး ႏငငေရးအရသေဘာတညခကမားရရေအာင
၎တ႔လကေလာခရသညမားရၿပး လၿခေရးက႑တြင သေဘာတညခကမားမရမည
က စးရမမႈရသည။ ယခကစၥသည ႏစဖကစးရမမႈကေလာခၿပး ႏစဖကလးအတြက
အဆငေျပႏငမညနညးလမးကရာေဖြရမညျဖစပါသည။
၃။ အႀကျပလသညမာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင စနေခၚမႈမား၊ ျပနာမားႏင ရငဆငရၿပဆလငတငးမာေသာ
သေဘာထားထတျပနမႈမားက ေရာငၾကဥသငပါသည။ထသ႔ျပလပျခငးသည ေဆြးေႏြး
ညႇႏႈငးအေျဖရာမႈဆ ဥးမတညဘ အျပနအလနစြပစြျပစတငမႈ၊ တငးမာမႈမားဆသာ
ဥးတညသြားႏငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးအေျဖရာႏငမည နညးလမးမားက
ရာေဖြကငသးႏငရန အားထတသငပါသည။ ပမေပာေပာငးသညနညးမားက အသးျပ
ရနျဖစပါသည။
တပမေတာသ႔အႀကျပခက
၁။ တပမေတာသညလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ အေကာငအထညေဖာမႈလပငနးစဥ
မားတြင လအပသညထက တငးမာေသာ သေဘာထားမားရေနပါသည။ အထးသျဖင
ရမးအမးသားအဆင အႀကေဆြးေႏြးပြမားက ပငလၿမ႕၌ကငးပစဥ တပအငအားျဖင
တားဆးခသညလပရပမာ လြနစြာ ႐ပဆးအကညးတနပါသည။ ပမေပာေပာငးေသာ
နညးျဖင ခဥးကပေျဖရငးသငပါသည။ထလပရပသညတတယအႀကမ ၂၁ ရာစပငလ
ညလာခကငးပေရးအတြကအခအခတစချဖစခၿပးတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား
ကလညး တငးမာစြာတ႔ျပနခသည။ ျဖစေပၚလာမည စနေခၚမႈတငး၊ ျပနာတငးက
ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးသညနညးျဖငသာကငတြယေျဖရငးသငပါသည။
61
BAYDA Institute
၂။ KNU/KNLA တပမဟာ (၅) နယေျမ ေခးပး-လယမပေလာ၌ တပမေတာ၏
လမးေဖာကလပမႈသညလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအေပၚ ႀကးႀကးမားမား သကေရာကခ
ပါသည။ တပမေတာအေနျဖင အစးရ၏ တပမေတာျဖစသညအတြက တစႏငငလးရ
ေနရာမားကသြားလာလပပငခြငရသညဆျခငးမာအယအဆအရမနေသာလညး NCA
စာခပအရမမနေပ။ထသ႔လမးေဖာကလလငKNUႏငညႇႏႈငးရပါမည။ညႇႏႈငးသေဘာ
တညခကျဖငသာလမးေဖာကလပျခငး ျပလပရေပမည။ညႇႏႈငးသေဘာတညခက မရ
ေသးပါက ရပဆငးထားရမညျဖစပါသည။ ထလပရပသည တငးရငးသားလကနကကင
အဖြ႕မားႏင တပမေတာတ႔၏ ယၾကညမႈတညေဆာကေရးက ထခကေစပါသည။ NCA
လကမတေရးထးထားေသာအဖြ႕အစညးမားႏငပတသက၍တပမေတာအေနျဖင NCA
စာခပပါသေဘာတညခကမားကေလးစားလကနာလပေဆာငရပါမည။
၃။ SSR/DDR ႏငပတသက၍ တပမေတာအေနျဖင ေပာေပာငးစြာခဥးကပရန
လပါသည။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၏ လကနကကငတပမား
ျဖတသမးေရးက ဥးစားမေပးဘ လၿခေရးက႑ဆငရာမ၀ါဒမားက ဥးစြာခဥးကပသငပါ
သည။ လကနကကငတပဖြ႕မား ျဖတသမးေရးႏငပတသက၍ မညသ႔လပေဆာငလ
သညကေနာကဆးထားေဆြးေႏြးျခငးကတငရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား၏သသယ
က ေလာကေစႏငပါသည။ တပမေတာ၏ ဆႏၵသည လကနကကငတပဖြ႕အားလး
တပမေတာ၏လကေအာငတြင ထားရေရးျဖစပါသည။ လၿခေရးက႑ဆငရာ မ၀ါဒမား၊
သေဘာတညခကမားထြကေပၚလာလငDDRကမညသ႔လပေဆာငသြားမညဆသည
က ဆကလကေဆြးေႏြးျခငးက ပမအဆငေျပႏငမညဟ ယဆပါသည။ လၿခေရးက႑
ႏငပတသကလင SSR က ဥးစြာေဆြးေႏြးသေဘာတၿပးမသာ DDR ကစၥက ခဥးကပ
ေဆြးေႏြးသငပါသည။
၄။ ဒတယအႀကမပငလညလာခတြငတစဆ႔ေနခေသာ“ျပညေထာငစမမညသည
အခါမ ခြမထြကရ” ဆသညအပဒက ထညသြငးေရး၊ မထညသြငးေရးႏငပတသက၍
သေဘာတညခကမရခသညအတြက ႏငငေရးက႑ဆငရာ ဖကဒရယမအခ႕ကလညး
တပမေတာက သေဘာမတခေပ။ ဒ႔တာ၀နအေရးသးပါးျဖစေသာ ျပညေထာငစမၿပကြ
62
BAYDA Institute
ေရး၊ တငးရငးသားစညးလးညၫြတမႈမၿပကြေရး၊ အခပအျခာအာဏာတညတခငၿမေရး
တ႔သညႏငငေတာ၏မမားအျဖစသေဘာတညထားၿပးျဖစကာအႏစသာရအရခြမထြက
ရဆသညသေဘာ ျဖစပါသည။ ဆရလင ခြမထြကရဟ ထပမေဖာျပရန မလအပပါ။
တပမေတာအေနျဖငလညးစကားလးထကအႏစသာရပငးအရသာလခငသညအဓပၸါယ
ေရာကေအာငဥးစားေပးစဥးစားသငပါသည။
၅။ ျပညေထာငစမ မညသညအခါမ ခြမထြကရဟသညမက သေဘာတလကခမ
သာလင ဖကဒရယမမားက သေဘာတလကခမညဟ၍ အစးရႏင တပမေတာတ႔က
ခတတြထားျခငးသည မျဖစသငဟ ယဆပါသည။ ခြမထြကရမက ဖကဒရယမမားႏင
ခြျခားစဥးစားရနလပါလမမည။ဖကဒရယမမားကခငမာစြာခမတႏငခလငခြမထြကရမ
ကလညးေနာကပငးတြငအမားလကခလာႏငပါသည။
၆။ NCA လကမတေရးထးရန ကနရေနေသးေသာ အဖြ႕အစညးမားက လကမတ
ေရးထးေစလလင NCA လကမတေရးထးၿပးအဖြ႕မားႏင ေအာငျမငသည ေဆြးေႏြး
ညႇႏႈငးပြမား ျပလပႏငရနလပါသည။ ထ႔ျပင သေဘာထားလညး ေပာေပာငးၾကရန
လပါသည။ NCA လကမတမေရးထးရေသးသမား NCA လကမတေရးထးလာေစရန
အတြက အဓကတာ၀နရသညမာ တပမေတာႏင အစးရျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဖအား
ထကစညး႐းေရးနညးကပမအသးျပသငပါသည။
ႏငငေရးပါတမားသ႔အႀကျပခက
၁။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင တကကြမႈအနညးဆးမာ ႏငငေရးပါတမားျဖစပါသည။
လကနကကငအဖြ႕အစညးမားကသာ ေရ႕တနးေရာကေနၿပး ႏငငေရးပါတမားမာ သင
ေလာေသာ အသအမတျပျခငးမခရပါ။ ႏငငေရးပါတအစအဖြ႕အေနျဖင ၿငမးခမးေရး
ျဖစစဥ၌ အရပဘကအျမင၊ အရပဘကအသက ထတေဖာရမညျဖစပါသည။ ႏငငေရး
ပါတမားကတကတကကြကြပါ၀ငသငသလဖယထတခထားရသညဆလငလညးပါ၀င
ႏငမညနညးလမးမားကရာႀကသငပါသည။
၂။ NLD ပါတသည အစးရျဖစသလ လႊတေတာလညးျဖစပါသည။ ပါတႀကးလညး
63
BAYDA Institute
ျဖစပါသည။ လထေထာကခမႈလညး အျမငဆးရထားပါသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏင
ပတသက၍တကတကကြကြဥးေဆာငရမညအခနးက႑တြငရေနပါသည။NLDပါတ
သည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႏငပတသက၍ တကကြမႈ၊ အျခားေသာပါတမားႏင ပးေပါငး
ေဆာငရြကေနမႈ၊ေဆြးေႏြးေနမႈကျမႇငတငသငပါသည။ျပညသလထႏငမမပါတ၀ငမား
ကအသပညာေပးျခငး၊ရငးလငးတငျပျခငးမားကတကတကကြကြျပလပသငပါသည။
ျပညသအမား ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက စတ၀ငစားလာေစရနႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ
ေအာငျမငေစေရး တြနးအားေပးေစရန စညး႐း၍ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငးရ ႏငငေရး
ပါတမား၏အခနးက႑ကဥးေဆာငျမႇငတငသငပါသည။
၃။ ႏငငေရးပါတမားအေနျဖင တပမေတာအပါအ၀င လကနကကငအဖြ႕အစညး
အားလးက ႏငငေရးကစၥရပမားတြင လကနကျဖင ေျဖရငးျခငးထက ႏငငေရးနညး၊
ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးသညနညးအား တြငတြငကယကယ အသးျပလာေစရန နညးလမးရာ
အားထတသငပါသည။ မမတ႔၏အသကလညး ယခထက ပမကယေလာငစြာ ေျပာဆ
သငပါသည။ သ႔မဟတလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၌ စစသမားခညး လႊမးမးေနမည
ျဖစပါသည။
FPNCCသ႔အႀကျပခက
၁။ FPNCCသည၎တ႔၏မ၀ါဒမားကထတျပနထားၿပးျဖစကာထမ၀ါဒမားအနက
အခ႕သည ဖကဒရယစနစက ေကာလြနေနပါသည။ အစးရ၊ တပမေတာႏင တငးရငး
သားလကနကကင(၁၀)ဖြ႕သညလညးNCAကလကမတေရးထးၿပးျဖစသလNCAက
ခမတထားသညမမားအတငး ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားလညးကငးပေနၿပျဖစရာ FPNCC
၏အဆျပခကမားမာမလအပေတာသညသေဘာျဖစေနပါသည။အကယ၍FPNCC၏
ထတျပနထားေသာ မ၀ါဒအဆျပခကမားအရဆလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက အစကျပန
စရဖ႔ရေနပါသည။NCAသညလညးႏငငေရးသေဘာတညခကမဟတဘအပစအခတ
ရပစေရးသေဘာတညခကျဖစရာလကခႏငသညအေနအထားျဖစပါသည။လကနက
ခရနလညး မလသလ နယေျမလညး မဆး႐ႈးပါ။ ေနာကဆး သေဘာတညခကရသည
အထေတေတဆငဆငေဆြးေႏြးႏငသညပတ၀နးကငမာလတတေလာအားျဖငNCA
64
BAYDA Institute
လမးေၾကာငးသာ ရပါသည။ ထ႔ေၾကာင NCAလကမတေရးထးၿပး NCAလမးေၾကာငး
အတငးသာၿငမးခမးေရးျဖစစဥကခဥးကပသငပါသည။
၂။ FPNCC အေနျဖင ႏငငေရးမ၀ါဒႏငပတသက၍ ဖကဒရယမကသာ ဆပကင
သငပါသည။ ဖကဒရယမအတြက တပမေတာႏင ကားကတကားခေဆြးေႏြးေနရသည
အေနအထားတြင ဖကဒရယကေကာလြနေသာ မ၀ါဒမားသညညႇႏႈငးမရႏငသညမမား
ျဖစသညဟသးသပရပါသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ေအာငျမငေစလလငလကေတြ႕က
ေသာခဥးကပမႈမားလမညျဖစပါသည။
၃။ FPNCC သည OBOR စမကနးကအသးခ၍ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင အခြင
အသာရႏငရန ႀကးစားမႈမားရေနပါသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးမာ FPNCC အတြက
အႏရာယမားသညဟ ယဆပါသည။ တ႐တႏငငကလညး လအပသညထကပ၍ မမခ
သငပါ။ ျပညေထာငစ၏ျပနာက မမတ႔ကယတင ေျဖရငးျခငးက ေရရညအတြက
ပေကာငးမညထငပါသည။ မမတ႔ကယတငလညး ေျဖရငးႏငမညနညးလမးမား ရာေဖြ
ေဖာထတသငပါသည။
၄။ ကခငျပညနယတကပြမားႏငပတသက၍ ရပတန႔ႏငမည တစခတညးေသာ
နညးလမးမာ KIO/KIA အေနျဖင NCA လကမတေရးထးသညနညးသာ ျဖစပါသည။
လကရအေနအထားအရအျခားလမးေၾကာငးမျမငပါ။တပမေတာႏငKIAတ႔၏အတတ
ကရခေသာ အပစအခတရပစေရး၊ စစရနေလာခေရးတ႔ႏငပတသကေသာ စာခပမား
မာအသကမရေတာပါ။ထ႔ေၾကာငအပစအခတရပစထားျခငးမရေသာအေျခအေနတြင
NLD အစးရအေနျဖင တပမေတာႏင KIA အၾကား ညႇႏႈငးေပးရသညမာ မလြယကပါ။
အကယ၍သာ အပစအခတရပစေရးစာခပရထားလင စာခပေဘာငအတြငးမ လပႏင
သညမား မားစြာရပါသည။ ကခငျပညနယလထအတြကလညး စစေဘးဒဏမ မားစြာ
သကသာရာရပါမည။ NCA စာခပက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနေသာ
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသညလညးပမအားေကာငးလာႏငပါသည။
65
BAYDA Institute
KNPPသ႔အႀကျပခက
၁။ KNPPကယတငလညး NCA စာခပလကမတေရးထးမညဟေသာ မ၀ါဒရထား
ရာ အခနဆငးမေနဘ (အျခား ေရြးခယႏငသည လမးေၾကာငးလညး မရပါ။ ရခလင
လညး ထလမးေၾကာငးမာ တပမေတာႏင ထပတကတးရဖြယ ရပါလမမည။ ထသ႔ျဖစ
လငကယားျပညနယလထအတြကလညးေကာငး၊KNPPအတြကလညးေကာငးအကး
ျပမညအလားအလာမရဟယဆပါသည။)ကယားျပညနယ၏တညၿငမမႈကဆကလက
ထနးသမးႏငရနအတြကလညးေကာငး၊ NCA စာခပအရ ေဖာေဆာငေနေသာ ၿငမးခမး
ေရးျဖစစဥပမအားေကာငးလာေစရနအတြကလညးေကာငးအျမနဆးလကမတေရးထး
သငပါသည။
66
BAYDA Institute
နဂး
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကေနၾကသမားအပါအ၀င အားလးသ႔
အႀကျပခက
ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ သးသပခကစာတမးက ကခငႏငငေရးေခါငးေဆာငတစဥး
ျဖစသ ကခငျပညနယဒမကေရစပါတဥက႒ ေဒါကတာတးဂာ၏ ျပညေထာငစၿငမးခမး
ေရးညလာခ (၂၁ ရာစပငလ) အေပၚအျမငျဖင နဂးခပလပါသည။ ၎၏ အျမငအရ
“၂၁ရာစပငလညလာခသညGenuineစစမနသညညလာချဖစပါသည။”စစမနသညဟ
ေျပာရျခငးအေၾကာငးရငးမာေအာကပါအခက(၄)ခကေၾကာငျဖစသညဟဆပါသည။
၁။ ညလာခသည႐းသားမႈရသည။(လမညာၿပးကငးပျခငးမဟတ။)
၂။ ညလာခသညပြငလငးျမငသာမႈရသည။(တငးသျပညသကငးပျခငးျဖစသည။
ျပညသလထကညလာခႏငပတသက၍သျမငႏငသည။)
၃။ ညလာခသည လြတလပမႈရသည။ (ညလာခသ႔ တကေရာကလာသည အဖြ႕
အစညးတငးသညကယမ၀ါဒကလကကငထား၍ပါ၀ငေဆြးေႏြးႏငသည။)
၄။ ညလာခသညအျပနအလနရသည။(အျပနအလနေဆြးေႏြးျငငးခႏငသည။)
ထအေၾကာငးရငးခမားေၾကာင လကရအေနအထားအရ ၂၁ ရာစပငလညလာခသည
Genuineစစမနေသာညလာခတစချဖစသညဟဆႏငပါသည။
၂၁ ရာစပငလညလာခသည Genuine စစမနေသာ ညလာချဖစသညအတြက
ညလာခေအာငျမငေရးက ၀ငး၀နးအားေပးသငေပသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥရ လပငနး
စဥအဆငဆငက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရာတြင စနေခၚမႈမား၊ အခကအခ
မား၊ သသယမား၊ နားလညမႈလြမားျခငးမား ရေနေသာလညး ၿငမးခမးေရးျဖစစဥႀကး
တစခလးႏငပတသက၍မ မနကနေသာလမးေၾကာငးေပၚတြင ရေနသညဟသးသပရပါ
သည။လကရအေျခအေန၌ ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ ေဖာေဆာငေရးအတြက
ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁ ရာစပငလ) မလြ၍အမားစသေဘာတလကခ
67
BAYDA Institute
ႏငသည အျခားေသာလမးေၾကာငးက မေတြ႕ရရပါ။ ထေၾကာင ညလာခေအာငျမငေရး
သည ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစႀကးထေထာငႏငေရးအတြကအေရးႀကးေသာ
လပငနးစဥႀကးတစချဖစပါသည။ထညလာခႀကးေအာငျမငေရးအတြကညလာခအတြငး
ပါ၀ငေဆာငရြကေနၾကေသာသကဆငရာလပဂၢလမား၊ အဖြ႕အစညးမားက တကတြနး
အႀကျပလသညမာ မညသ႔ေသာ စနေခၚမႈမား၊ အခကအခ၊ အကပအတညးမားႏင
ႀကေတြ႕ၾကရသညျဖစေစ ညလာခႀကး ေအာငျမငစြာကငးပႏငေရးက ေရး႐ႈ၍ ညႇႏႈငး
ေဆြးေႏြးအေျဖရာသညနညးကသာတစသေ၀မတမးအသးျပေစလပါသည။
အေၾကာငးအမးမးေၾကာင၂၁ရာစပငလညလာခအတြငးပါ၀ငေဆြးေႏြးႏငေျခ
ရေသာလညး ယခအခနထ ပါ၀ငေဆြးေႏြးျခငးမရေသးေသာ အဖြ႕အစညးမားကလညး
တကတြနးအႀကျပလသညမာ ညလာခႀကးေအာငျမငေရး၊ ဖကဒရယဒမကေရစျပည
ေထာငစႀကး တညေဆာကႏငေရးအတြက NCA စာခပအား လကမတေရးထးကာ
ညလာခလပငနးစဥမားတြင ပးေပါငးပါ၀ငေဆာငရြကၾကပါဟ ေဗဒါအငစတကအေန
ျဖငဆႏၵျပတကတြနး၍ဤသးသပခကကနဂးခပအပပါသည။
BAYDA InstituteTo a Society of Conscience
Bayda Institute was established in 2010 November – upon the instructions of Daw Aung San
Suu Kyi, soon after her release – to undertake research and studies on socio economic issues,
policy analysis and advice to aid and to support the pro-democracy movement and to engage
in public education.
Bayda refers to ‘flower’ and ‘struggle for justice’ which formed the motto of the Institute that
is committed to create a democratic and just society.
During the initial years, our activities included series of capacity building events across the
country to equip pro-democracy activists with right kind of knowledge, skills and values. It
also developed educational network, setting up libraries in many parts of the country. After
2012 by-elections, Bayda Institute was involved in training the newly elected parliamentarians
which were attended by Daw Aung San Suu Kyi on various issues including peace process and
on parliamentary procedures.
Working closely with NLD Leaders, ethnic minorities and CSOs across the country, Bayda
Institute has been involved in research studies and policy analysis, organizing workshops and
public forums on various issues like active citizenship, voter education, federalism, ethnic
rights, peace process and national reconciliation etc. The institute also provided support to the
parliamentarians supplying right kind of research input and policy analysis on several themes.
It is our strength that BAYDA Institute is well respected with very good reputation and got very
good working relationship with State Counsellor, Government, Ministers, Parliaments, CSOs,
NGOs, and International agencies.
In conducting various studies, capacity building activities and public engagements, Bayda
Institute has been supported by a host of international organizations and local agencies. The
following is an illustrative (non-exhaustive) list of agencies that supported our work during the
most recent years;
1. Joint Peace Fund(JPF),continue to support
2. Euro Burma Office(EBO),continue to support
3. Konrad Adenauer Stiftung(KAS),continue to support
4. Forums of Federation(FOF)
5. FELM/Common Space Initiative (CSI)
All these agencies and many more friends and well-wishers identify with the core values of
Bayda Institute, its work and contribution to the agenda of democratic transition of the country.