In partnership with

ျမနမာ ၂၀၁၉ခႏစေမလ

မးဆကသစျမနမာ

မးဆကသစျမနမာ > iii

iv > မးဆကသစျမနမာ

ေကးဇးတငလႊာ

Senior Adviser:André Kahlmeyer

Lead Researcher:Morten Nygaard Christensen

Co-author:Joseph Gayeski

British CouncilTin Tin Mar, Project ManagerMyo Ko Ko Oo, Head of Communications, MyanmarMatthew Sheader, Director Contracts and Partnerships, MyanmarRichard Sunderland, Director MyanmarChristine Wilson, Head of Research/Director, Next GenerationMi Mi Myo Win, Head of Programmes, Myanmar

VSOJoyce Laker, Country DirectorMay Thu Ne Win, Gender and Social Inclusion Programme ManagerBen Williams, Education Programme Manager

Task forceArkar Soe Zayar TunThinzar AyeMaung Maung Pyae Zone Nant Thazin MinPhyoe Phyoe Aung Tun Myo Maung Zar Ni Kyaw Moe Tun Dr Sai Khaing Myo TunNyein Zarni Naing Kyaw Zin HtikeSaw Tun TunThizar Linn HtetNant Chit Su LwinHayman Pwint OoYe Yint NaungSei Gin Saw GipsyMr Shine Min Thant Mg Mg Aung Ko HtetKyaw Kyaw OoDr Zayyar SweDr Hnin Kalyar Kyaw Thinzar Shun Lei Yi

မာတကာ

> အမာစာ 2

> အကဥးခပျခငေဖာျပခက 4ဘဝအခြငအလမးႏငေမာမနးခကမား 4တနဖးထားမႈမား၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာမား 4လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ 4အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထား 4အေျပာငးအလကာလျမနမာ 5ကမၻာအလယကျမနမာ 5အၾကျပခကမား 5

> နဒါနး 6

> အခနး(၁)ျမနမာလငယ-လကရသေတသနႏငတကြကနရေနဆေမးခြနးမား 8စာေပႏငပညာရပဆငရာေလလာသးသပခက 8လကရသေတသနမား၏အကန႔အသတမား 9သေတသနေမးခြနးမားေဖာထတသတမတျခငး 10ဘဝအခြငအလမးႏငေမာမနးခကမား 10တနဖးထားမႈမား၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာမား 10လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ 10အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထား 10အေျပာငးအလကာလျမနမာ 12ကမၻာအလယကျမနမာ 12

> အခနး(၂)နညးစနစ 14

> အခနး(၃)စမးစစေလလာခကႏငေတြ႕ရခကမား 16ဘဝအခြငအလမးႏငေမာမနးခကမား 16တနဖးထားမႈမား၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာမား 23 သးျခားေလလာမႈဇာတမးႏြယ 28 သးျခားေလလာမႈလငလပသား 29 သးျခားေလလာမႈလငစတခယမႈကြျပားသမား 30လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ 32အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထား 35အေျပာငးအလကာလျမနမာ 39ကမၻာအလယကျမနမာ 44

> အခနး(၄)သးသပခကမား၊အၾကျပခကမား 48

> ကးကားစာရငး 50

> ေနာကဆကတြ:နညးစနစႏငခဥးကပပ 54ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈ(၁)-စစတမး 54ကနးဂဏနးအခကအလကခနညႇျခငး 56စမးစစေလလာခက(၁)-ျပနလညအကျဖတခက 59အခကအလကေကာကယျခငး(၂)-အဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အေလးထားအပစေဆြးေႏြးပြမားမား 60

မးဆကသစျမနမာ > 1

အမာစာ

ဤႏငငမလငယမား၏အသအားအလားတေလလာခကမားကျပလပခသညႏငငမားမဘဝတလငယမားႏငခတဆကသညျမနမာႏငင၏မးဆကသစျမနမာအစရငခစာကမတဆကခြငရသညအတြကကၽြႏပတ႔ဝမးေျမာကမပါသည။အလားတေလလာခကမားကျပလပခသညႏငငမားဟဆရာတြငအနညးငယမေသာႏငငတခ႕ကအမညတပရမညဆပါကပါကစၥတန၊ေတာငအာဖရက၊တနဇနးနးယား၊တရက၊ကလဘယာတ႔ျဖစပါလမမည။

ၿဗတသေကာငစ၏မးဆကသစစာစဥမားသညလမႈေရးအရျဖစေစ၊စးပြားေရးအရျဖစေစ၊ႏငငေရးအရျဖစေစအေျပာငးအလျဖစေနဆႏငငမားအေပၚတြငအေလးထားပါသည။လငယတ႔၏သေဘာထား၊လငယတ႔၏ဆႏၵရညမနးခကကနားလညရန၊လငယတ႔၏အသကခ႕ေပးရန၊ယငးတ႔မတဆငတးတကေကာငးမြနေသာလငယမဝါဒ၊လငယအစအစဥတ႔ေရးဆြေဖာေဆာငရာတြငပပးေပးရနရညရြယပါသည။

ယခေလလာခကကသ႔ေလလာခကမားမတဆငလငယတ႔၏ဘဝက႐ကခတေနသညအေရးကစၥမားႏငစပလဥးသညလငယတ႔၏အသကမလြမေသြၾကားရေစရနကၽြႏပတ႔ကညေပးလကရပါသည။ျမနမာႏငငတြငလမႈေရးအေျပာငးအလ၊စးပြားေရးအေျပာငးအလ၊ႏငငေရးအေျပာငးအလတ႔ကကၽြႏပတ႔ျမငခၾကၿပးပါၿပ။ဤေလလာခကကျမနမာလငယမား၏ဆႏၵရညမနးခကမား၊သေဘာထားမားႏငစပလဥးသညထးထြငးအျမငအမးမးကအကယတဝငေဖာျပထားပါသည။

လမႈဝနထမးဝနႀကးဌာန၏ပပးမႈျဖငလညးေကာငး၊ပဋပကၡစမခန႔ခြမႈအတငပငခအဖြ႕၊ကြျပားျခားနားမႈႏငအမးသားေရးသဟဇာတျဖစမႈဆငရာေလလာေရးအဖြ႕တ႔ႏငတြဖကၿပးလညးေကာငးၿဗတသေကာငစ၊VSOတ႔ကမးဆကသစျမနမာကဦးစးေဆာငရြကျပခပါသည။ျမနမာႏငငတလႊားမလငယလပငနးအဖြ႕ကဥးေဆာင၊ေရးဆြ၊ပေဖာခပါသည။သတ႔၏ပငကအသမားျဖငႏငင၏သမငးတြငထငရားသညဤကာလမသတ႔၏ဆႏၵရညမနးခကမား၊သေဘာထားမားကလငယမားကရငးလငးစြာေျပာခၾကပါသည။

ျမနမာႏငငမလငယမား၏အေကာငးျမငစတႏငတကြစးပြားေရးသခအတြကလညးေကာငး၊ၿငမးခမးေရးတ႔အတြကလညးေကာငးသတ႔၏ေမာလငခကမားကအစရငခစာကရငးလငးစြာမးေမာငးထးျပထားပါသည။သတ႔၏ရညရြယခကပနးတငမားႏငစပလဥးသညယၾကညေမာလငမႈ၊သတ႔၏ရညမနးခကမားကေဖာေဆာငႏငမညအလားအလာမားကလညးလငယမားကထတေဖာထားၾကပါသည။ႏငငေရး၊လမႈေရးတ႔တြငပါဝငေဆာငရြကႏငသညအခြငအလမးမားေၾကာငတကၾကြေနၾကသလအလပအကငအလားအလာမား၊ရာဇဝတမႈ၊မးယစေဆးဝါးတ႔ႏငစပလဥးသညေၾကာငၾကမကငးရမႈမားေၾကာငအတငးအတာတခအထလညးအားပကေနၾကပါသည။လငယအမားအျပားကသတ႔ဘဝကလညးေကာငး၊သတ႔တငးျပညကလညးေကာငးလမႈမဒယာ၏႐ကခတမႈႏငစပလဥးသညေၾကာငၾကပပငမႈကလညးေကာငးလငယအမားအျပားကေျပာဆခၾကေပရာလမႈမဒယာအေပၚသေဘာထားမားကလညးအသတးလာေစပါသည။

ေလလာခကကျမနမာလငယတ႔၏အျမငမားကနားလညသေဘာေပါကရနကၽြႏပတ႔အားဆကလကပပးေပးျပနပါေသးသည။မဝါဒခမတသမား၊လကေတြ႕ေဆာငရြကေနသမားအေနျဖငလညးလငယမားကလညးေကာငး၊ျမနမာႏငင၏လမႈပထဝအကးအျမတေဝစ၏အလားအလာကလညးေကာငးမညသ႔အေကာငးဆးကညပပးေပးရမညကနားလညသေဘာေပါကေအာငလညးဤေလလာခကကပပးေပးပါသည။

အေကာငးဘကမဆလငလငယမားသညကယတငဆးျဖတေဆာငရြကႏငသညဟခစားေနၾကရပါသည။သ႔ရာတြငမဘတ႔၏ႀကးၾကပမႈေၾကာငလညးအနညးအပါးအားေလာၾကပါသည။ဘဝရညရြယခကရရနအေရးႀကးပ၊သတ႔ဝနးကငမရပရြာအသငးအဝငးကကညေဖးမလသညဆႏၵတ႔ကလညးသတ႔ကေျပာျပပါသည။အနာဂတစနေခၚမႈမားႏငစပလဥးသညရငးလငးေသာအျမငမားကလညးျမနမာလငယမားကကကနနေျပာပါသည။လမးေရးခြျခားဆကဆမႈ၊ဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈ၊တျခားခြျခားဆကဆမႈပစမားႏင

စပလဥးၿပးေၾကာငၾကမကငးေၾကာငးေျပာၾကသလသတ႔ကယတင၏ေငြေၾကးအနာဂတ၊သတ႔မသားစ၏ေငြေၾကးအနာဂတတ႔အတြကရတကမေအးျဖစေနျခငးကလညးပေဖာၾကပါသည။ျမနမာႏငငတနတလားမလငယမားအတြငးႏငငေရးတြငပါဝငေဆာငရြကမႈအဆငတးပြားလာျခငး၊အေျပာငးအလကၾသဇာလႊမးမးလသညဆႏၵ၊ကမၻာတြငျမနမာႏငငအားမညသ႔မညပပေဖာမညဆေသာစတကးစတသနးမားကလညးေလလာခကကမးေမာငးထးျပပါသည။

လငယတ႔၏ဆႏၵရညမနးခကမားကပပးေရး၊အခြငအလမးမားကအသးခရာတြငလငယတ႔အားကညေရး၊သတ႔ႏငငႏငတကြကမၻာႀကးကအေကာငးဘကကကညသြားႏငၾကေစေရးတ႔အတြကၿဗတသေကာငစႏငVSOတ႔ကလမႈဝနထမးဝနႀကးဌာန၊ျပညတြငးမတဖက၊ႏငငတကာမတဖကမားႏငပးေပါငးေဆာငရြကသြားရနသႏၶဌာနခမတထားပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏သေတသနတြငပါဝငခသတစဥးကကးကားရေသာ‘လငယမားသညထတယသးစြျခငးမျပရေသးသညအငအားျဖစပါသည။’အဆပါအငအားကဤေလလာခကတြငေဖာျပထားေသာအေကာငးျမငစတႏငေပါငးစပလကလငႏငင၏အနာဂတတြငျမနမာလငယမားအျပသေဘာေဆာငေသာအခနးက႑မပါ၀ငေဆာငရြကႏငၾကလမမညဟကၽြႏပတ႔ယၾကညေနမပါသည။

Joyce Laker, ဒါရကတာVSO

Richard Sunderland, ဒါရကတာၿဗတသေကာငစျမနမာ

2 > မးဆကသစျမနမာ

ျမနမာႏငငတလႊားမလငယမားသညအနာဂတအတြကသတ႔၏ေမာလငခက၊သတ႔၏ဆႏၵသေဘာထားမားကကၽြနမတ႔၏မးဆကသစျမနမာသေတသနတြငထတေဖာခၾကပါသည။ေလလာခကပစကလညးေကာငး၊ေလလာခကအထေျမာကရနလညးေကာငးပေဖာခသညလပငနးအဖြ႕၏လငယအဖြ႕ဝငတဥးအေနျဖငထမအခရာကေသာဘဝခရးမအဆငတဆငအေၾကာငးကကၽြနမတ႔မးဆကေျပာၾကားႏငရနပပးကညခြငရခသညအတြကဂဏယဝမးေျမာကမရပါသည။ဘဝခရးမအဆပါအဆငသညကားကၽြနမတ႔၏အဘနနးအငအားစြမးပကားကအစြမးကနေအာငေအာငျမငျမငထတသးရနရြကစဖြငရမညအဆငလညးျဖစပါသည။ဤေလလာခကတြငအဓကအေၾကာငးအရာေျခာကရပႏငစပလဥးသညလငယတ႔၏အသကကၽြနမတ႔ေဖြရာခပါသည။ထေျခာကရပကားဘဝအခြငအလမးႏငစပလဥးသညေမာလငခကမား၊တနဖးထားမႈႏငကယပငသ႐ပလကၡဏာ၊လမႈဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ၊အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထား၊အေျပာငးအလကာလျမနမာႏငင၊ကမၻာအလယကျမနမာဟသညတ႔ျဖစပါသည။

ကၽြနမတ႔မာ‘လမႈပထဝအကးအျမတေဝစ’ရႏငသညအခြငအေရးရေနေၾကာငးသေတသနကကၽြနမတ႔အားေျပာျပေနပါသည။အဆပါအျမတေဝစဆသညမာလ႔ေဘာငတြငလညးေကာငး၊စးပြားေရး၊ႏငငေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြငလညးေကာငးလငယတ႔ပါဝငေဆာငရြကမႈ၏ေကာငးကးမားကဆလပါသည။ကၽြနမတ႔သညအနာဂတဖြ႕ၿဖးထြနးေပါကမႈ၏ေမာငးႏငအားမားျဖစႏငပါသည။ထသ႔အေကာငးဘကမခရးေရာကေနမႈကမညသ႔မညပပပးေပးႏငမညကလညးေကာငး၊လငယအလပလကမျဖစမႈကသ႔အဆပါအသြငကးေျပာငးမႈကလငယတ႔ေအာငျမငစြာမေဆာငရြကႏငသညအခါကမၻာတလႊားမလငယမားရငဆငရေလရသညျပနာအေရးကစၥမားအားမညသ႔မညပေရာငရားသြားမညကလညးေကာငးနားလညသေဘာေပါကရနကၽြနမတ႔၏ေလလာခကကအေထာကအက

ျဖစေစပါလမမည။ကၽြနမတ႔သညအေကာငးဘကမခရးေရာကမႈကပပးေပးခငသလကၽြနမတ႔ႏငငအတြကလညးေအာငျမငေသာအနာဂတကတညေဆာကလပါသည။အေျခပကၿပးဒရငးသ႔ျပနမဆကခငပါ။ကၽြနမတ႔ရငဆငရေသာအခြငအလမးမား၊စနေခၚမႈမားကကငတြယေျဖရငးရာတြငပပးေပးမညမဝါဒ၊အစအစဥတ႔အတြကကၽြနမတ႔၏စတကးစတသနးအယအဆမားကေပးလကပါသည။အကန႔အသတျဖငသာရေနေသာအရငးအျမစမားျဖငအထေရာကဆးအစအစဥမားတြငအေသအခာရငးႏးျမႇ ပႏျဖစေစရနကၽြနမတ႔အေကာငးဆးမညသ႔လပႏငၾကပါမညနညး။လငယမားကယစားလငယမားကပငအဆပါအစအစဥမားအားကကနနအကျဖတ၊အေသအခာစမးသပျဖစေစရနကၽြနမတ႔မညသ႔လပေဆာငႏငၾကပါမညနညး။ျမနမာႏငင၏လငယမားအတြကအလပျဖစေသာအေျဖမားကအခးညညတးျမႇငေဖာေဆာငသြားရနကၽြနမတ႔သတာ၊ကၽြနမတ႔သဖ႔လေနေသးတာမားကမညသ႔ခငတြကသြားၾကပါမညနညး။လမႈေရးအရ၊ယဥေကးမႈအရ၊ႏငငေရးအရကၽြနမတ႔တကၾကြစြာပါဝငေဆာငရြကသညအခါလထေရးရာအဝနးအသငးတြငလငယတ႔အသးေတာခႏငသညအေကာငးဘကမအခနးက႑ကကၽြနမတ႔၏သေတသနကမးေမာငးထးျပထားပါသည။

ကၽြနမတ႔၏သေတသနအတြကကၽြနမတ႔ဂဏယမၾကသလအစရငခစာထတေဝလကရသညကလညးအားရေကနပမပါသည။လငယဖြ႕ၿဖးေရးဟသညအေရးႀကးေသာေခါငးစဥအားျပညစကယျပန႔ေသာ၊ရယသးစြလြယေသာခြျခမးစတျဖာေလလာဆနးစစခကကမးဆကသစျမနမာကလကဆငကမးလကပါသည။မဝါဒ၊အစအစဥေရးဆြေရးအတြကအေထာကအထားအေျခခအတြကအဖးတနေသာအေထာကအပကကၽြနမတ႔၏သေတသနကတငျပလကသညဟခစားမပါသည။လငယမားအတြကေအာငျမငေသာအစအစဥမားေပၚထြနးေစရနအားေကာငးေသာအသ၊အားေကာငးေသာေလာကလတငျပမႈတ႔ရရလာေစသညအခြငအေရးအားျမနမာႏငငမ

လငယမားထဤသတသနကေပးအပလကပါၿပ။

ကၽြနမတ႔ႏငင၏ေအာငျမငေသာအနာဂတကပပးေပးရနျမနမာႏငငမလငယမားတြငဧရာမအငအားစြမးပကားရပါသည။ပးေပါငးေဆာငရြကသြားၾကရနလညးေကာငး၊ေအာငျမငေသာလပသားမားျဖစရနလအပေသာကၽြမးကငမႈစြမးရည၊အခြငအလမးတ႔အားလငယမား၊စြန႔ဥးတထြငသမား၊မဘမား၊ႏငငသားမားသာမကဘေခါငးေဆာငမားကပါေပးအပသြားရနလညးေကာငးကၽြနမတ႔ေမာလငမပါသည။ဤအစရငခစာမာအဆပါေမာလငခကမအဓကအားထတမႈတရပသာျဖစပါေတာသတညး။

ၿဖးၿဖးေအာင

TheWingsInstitute

မးဆကသစျမနမာ > 3

အကဥးခပျခငေဖာျပခက

ျမနမာႏငငတြငႏငငေရး၊စးပြားေရးတခါးမားပြငသြားၿပျဖစသညအားေလာစြာယေန႔လငယမား၊အသက၁၈မ၃၀ႏစၾကားလရြယမားသညယခငမးဆကမားမရႏငခသညနညးလမးမားျဖငတငးျပည၏အနာဂတကပေဖာသြားႏငမညအလားအလာလညးရေနပါသည။

အဆပါအလားအလာရေနလငကစားလငယမား၏အျမငကဘာသာရပတခအေနျဖငေလလာစစစခလပါသည။လကရသေတသနမားတြငသးျခားမဝါဒနယပယအလကလငယတ႔၏အမအကငမားကထညသြငးေကာငးထညသြငးထားမညျဖစေသာလညးလငယထ၏သေဘာထား၊သေဘာဆႏၵ၊ေၾကာငၾကမႈစသညတ႔အားအေသးစတေဖာျပထားျခငးမးမာမရားပါးလပါသည။ျမနမာႏငငတလႊားမလငယထဘာေတြစဥးစားေနၾကသလဟသညေမးခြနးကေျဖဆရနႀကးစားသညေလလာခကမးမာယေန႔ထကတငမရေသးပါေခ။

မးဆကသစျမနမာကအဆပါသေတသနကြကလပကျဖညဆညးရနရညရြယပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကား၀ငးမားႏငတကြလငယေပါငး၂၀၀၀ေကာပါဝငသညတႏငငလးအဆငစစတမးတ႔မတဆငဤေလလာခကကလငယမား၏ေလာကအျမငအေပၚအေသးစတအစရငခစာကရရလာေစပါလမမည။ေအာကတြငအႏစခပေဖာျပထားသညေလလာေတြ႕ရခကမားကျမနမာလငယထအားႏငင၏ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈျဖစစဥနယနမတျပငပမသညေရ႕တနးဆအထေရာကရသြားေအာငပ႔ေဆာငလကလငယထ၏အသကကယသထကကယလာေအာငခ႕ေပးသြားပါလမမည။

ဘဝအခြငအလမးႏင၊ေမာမနးခကမားလငယ၇၆%ကေလလာသငယႏငသညအခြငအေရး၊ပမရရလာသညလြတလပခြငမားအားသတ႔အေကာငးျမငေနရျခငးအေၾကာငးရငးအျဖစေဖာျပလကသတ႔၏ဘဝအရညအေသြးမာငါးႏစအၾကာတြငတးတကေကာငးမြနလာလမမညဟခစားေနၾကပါသည။

မးယစေဆးသးစြမႈ၊လမႈမဒယာ၊မဘတ႔၏

ခပခယကန႔သတမႈမား၊အလပလကမျဖစမႈတ႔ႏငစပလဥးသညေၾကာငၾကမႈမားႏငအတအဆပါအေကာငးဘကမအျမငကလငယမားက႐ႈျမငခၾကပါသည။စစတမးကေျဖၾကားသေလးေယာကလငတေယာက(၂၆%)ကသတ႔မာအလပလကမမားျဖစၿပးအလပရာေနၾကသညဟဆပါသည။

တနဖးထားမႈမား၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာမားဤေလလာခကတြငစစတမးယခေသာလငယတ႔ကေငြေၾကး၊အလပ၊ပညာေရးတ႔အထကတြငမသားစရၿပးမသားစမာဘဝတြငအေရးႀကးဆးဟယဆၾကပါသည။

ဘာသာေရးမာပဂၢ လေရးေအာငျမငထြနးေပါကမႈေလာကအေရးမႀကးလဘကစၥရပအေတာမားမားတြငဘာသာေရးကႏငငေတာသ႐ပလကၡဏာကကဆငးေစခသညဟလညးလငယမားကခစားနားလညထားၾကပါသည။

သ႔ျဖစလငကစားဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈကေတြ႕ၾကဖးသညဟလငယအမားအျပားကဆၾကပါသည။မမတ႔၏ယၾကညကးကြယမႈေၾကာငမားမၾကာမကပငခြျခားဆကဆခခရဖးသညအေတြ႕အၾကအခငအမာရေၾကာငးစစတမးေျဖဆသငါးဥးလငတဥးခန႔(၂၁%)ကေျပာၾကားခၾကပါသည။ထမနးပါးအေရအတြက(၁၉%)ကလညးမမတ႔၏ဇာတမးႏြယေပၚအေျခခလကမားမၾကာမကပငခြျခားဆကဆခခရဖးသညအေတြ႕အၾကအခငအမာရသညဟဆၾကပါသည။

ပညာေရး၊အလပအကင၊ခမးသာၾကြယဝမႈ၊ဘာသာစကားတတေျမာကမႈတ႔ႏငစပလဥးသညအဆငအတနးအသးသးတ႔ကသ႔အျခားပဂၢလကသ႐ပလကၡဏာမားေၾကာငခြျခားဆကဆမႈမာလညးသမား႐းကၾကရျမသာျဖစပါသည။

လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ မမတ႔၏လ႔အဖြ႕အစညးကျဖစေစ၊ရပရြာအသငးအဝငးကျဖစေစပပးေပးျခငးမာမမတ႔အတြကအေရးႀကးပါသညဟစစတမးေျဖဆသဆယဥးလင

ကးဥး(၉၀%)ကခစားနားလညထားၾကပါသည။ရပရြာအသငးအဝငး၏ျပနာမားကကငတြယေျဖရငးရာတြငပါဝငေဆာငရြကရနလငယမားတြငလညးတာဝနရသညဟ၈၅%ကလကခထားၾကပါသည။

ေငြေရးေၾကးေရးအတြကပပနရမႈႏငတကြလမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငစတရသေလာကပါဝငခြငမရေအာငတငးကပေသာမဘမားကတားဆးလကရသညဟလငယအမားအျပားကညညးညၾကပါသည။ဘာသာေရးလပငနးမား၊အမးဂဏဇာတဂဏထနးသမးေရးလပရပမားထကေကာလြနသညလႈပရားမႈမနသမကႏငငေရးလႈပရားမႈအျဖစမဘအမားအျပားကယဆၾကေပရာေဘးအႏရာယျဖစမညကေၾကာငၾကစတေၾကာငဟန႔တားေလရတတၾကပါသည။

အထးသျဖငမနးကေလးမားမာရြယတေယာကားေလးမားထကအဆမားစြာပမခပခယခရသညဟခစားေနၾကရပါသည။ကန႔သတခနအတြငးအျပငထြကခြငမေပးျခငး၊ခရးသြားရနကန႔သတျခငးမားေၾကာငလႈမႈေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကရနခကခလသညဟလညးေဆြးေႏြးခကတြငပါဝငသအမးသမးအမားအျပားကခစားေနၾကရပါသည။

အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထားမမတ႔နယေျမရနယခအစးရ၏ေဆာငရြကခကမားကလငယအမားအျပားကလကခသေဘာကၾကပါသည။သတ႔ေဒသခ/ေကးရြာအပခပေရးအဖြ႕မား၏ေဆာငရြကခကမားႏငစပလဥးၿပးေမးျမနးရာတြငစစတမးေျဖဆသ၇၂%ကယငးတ႔ကလကခသေဘာတၾကပါသည။ၿမ႕နယအဆငတြငစစတမးေျဖဆသ၅၈%ကအရပဘကအပခပေရးအဖြ႕၏ေဆာငရြကခကမားကလကခသေဘာတခၾကသလ၅၉%ကစစဘကအပခပေရး(အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန-ေထြ/အပ)၏ေဆာငရြကခကမားကလကခသေဘာတခၾကပါသည။

မမတ႔နယေျမရျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရကျဖစေစ၊ျပညေထာငစအဆငအစးရကျဖစေစေဆာငရြကခကမားကလကခသေဘာတသညလငယအေရအတြကမာနညးပါးလပါသည။စစတမးေျဖဆသမား၏၅၄%ကသာျပညေထာငစ

ျမနမာႏငငမလငယမားသညသတ႔၏မဘမားလကထကႏငမတေတာဘအလြနကြျပားသညႏငငကအေမြခထားၾကရပါသည။ယေန႔လငယမားသညအၿပငကရေသာေရြးေကာကပြမားတြငမေပးခြငရေနၾကပါသည။ေခတမဆကသြယေရးနညးပညာမားကအသးျပႏငၾကၿပးဆယစႏစေပါငးမားစြာခြျခားပတဆ႔ခထားခရာမလြတေျမာကလာသညေပၚထြနးစစးပြားေရးလပငနးမားတြငအလပလပခြငရေနၾကပါသည။

4 > မးဆကသစျမနမာ

လႊတေတာ1၏ေဆာငရြကခကမားကလကခသေဘာတၾကေပရာျပညနယအဆငအစးရအဖြ႕မားမာစစတမးပါလငယမားၾကားတြငလႀကကအနညးဆးျဖစပါသည။အဆပါအဖြ႕အစညးမားမာသတ႔၏ေန႔စဥဘဝႏင“အဟပကြာလြနးသည”ဟလငယမားကဆပါသည။

အရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညး(ရပလပဖြ႕)မား၊ရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညး(ရြာျပဖြ႕)မားကအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညး(စးမဟတ)မားထကသေဘာကလကခၾကၿပးေရရညအကးျပႏငစြမးေၾကာငဟတခ႕ကဆပါသည။

အေျပာငးအလကာလျမနမာႏငငျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြကဒမကေရစပမအားေကာငးေရးမာအေရးႀကးသညဟ၈၉%ကယဆၾကၿပးလငယ၉၂%ကလညးၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကရရေရးမာလညးအလားတအေရးႀကးသညဟဆၾကပါသည။ပညာရညပျမငေသာလငယမား၊လနညးစတငးရငးသားလငယမားကဒမကေရစ“ျဖစထြနးေနၿပ၊ရေနၿပ”ဟသေဘာတႏငသညအလားအလာနညးပါးလသလပငမၾကာေသးခငကျမနမာႏငင၏ျပျပငေျပာငးလမႈမားမေကာငးေသာေျပာငးလျခငးမားေပၚထြကလာသညဟတခ႕ကမယၾကညၾကေပ။

လငယမားအတြကတရားဝငအခြငအလမးမားမရျခငး၊မဘမား၏တငးကပေသာစးရမပပနမႈတ႔ေၾကာငႏငငေရးတြငပါဝငေဆာငရြကႏငစြမးမာအကန႔အသတရေနသညဟလငယအမားအျပားကခစားေနၾကရပါသည။ႏငငေရးေဟာေျပာမႈမားအားကန႔သတပတပငမႈကစးရမပပနသအမားအျပားရေနလငကစားအမားစကမလြတလပစြာေျပာဆခြငသညအၾကြငးမ၊အကန႔အသတမမျဖစသငဟယဆၾကပါသည။“ရပရြာၿငမဝပပျပားေရး၊အကငစာရတထနးသမးေရး”တ႔အတြကလထဆကသြယေရးမဒယာမားအားႏငငေတာကစစစျဖတေတာကပငခြငရသငသလားဟေမးျမနးရာလငယ၆၈%ကလကခသေဘာတၾကပါသည။

ေျဖဆသထကဝက(၅၀%)ကလကရ

ေဆာငရြကေနေသာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာလာမညငါးႏစအတြငးသေဘာတညမႈရရလမမညဟယဆၾကပါသည။သ႔ရာတြငၿငမးခမးေရးညႇႏႈငးေနေသာအဖြ႕အစညးတခစ၏အရညအခငး၊အကးစးပြားတ႔ကသသယရသညဟလငယအမားအျပားကဆခၾကပါသည။တရားေသအယအစြႀကးမားသညတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအားအရပသားအစးရ၏ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးႏငစြမးကလငယတခ႕ကသသယဝငလကရသလတခ႕ကလညးတပမေတာ2၏ဂဏသတငးမာလနညးစတငးရငးသားနယေျမမားတြငအထးသျဖငကဆငးေနဆျဖစသညဟဆၾကပါသည။တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏငအဆပါအဖြ႕အစညးမားကကယစားျပပါသညဟအခငအမာေျပာဆေနေသာတငးရငးသားလမးစမားၾကားကြျပားေစရနတခ႕ကကားကပကားခအားထတခေသာလညးဤေလလာခကမေဆြးေႏြးသမားၾကားတြငမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားမာလညးအထးတလညလႀကကမမားလေခ။

ဖကဒရယဝါဒကသ႔ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငေဆြးေႏြးလကရသညဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာအဆငျမငကစၥရပမားမာေရရညတညတခငျမေသာျငမးခမးေရးျဖစေပၚလာေစရနအတြကစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၊ပညာေရးတးတကမႈတ႔ေလာကအေရးမႀကးလဟလငယအမားအျပားကယဆၾကပါသည။သ႔ရာတြငအခ႕အပစမားကမဖကဒရယဝါဒမာတျခားအရာမားထကအေရးႀကးသညဟလကခႏငၾကပါသည။ႏႈငးယဥၿပးေျပာရပါမဖကဒရယဝါဒမာအေရးႀကးလသညဟလမားစတငးရငးသားေျဖၾကားသမားထကလနညးစတငးရငးသားေျဖၾကားသမားကပ၍ေျပာဆၾကပါသည။

ကမၻာအလယကျမနမာ

စစတမးေျဖၾကားသမား၏သးပႏစပခန႔(၆၆%)ကႏငငျခားသားမားလာေရာကျခငး၊အထးသျဖငစးပြားေရး၊ခရးသြားလပငနးအတြကလာေရာကျခငးမာျမနမာႏငငအတြကေကာငးသညဟ

ယဆၾကပါသည။စစတမးပါလငယ၈၀%ကခရးသြားမားအလညလာျခငးမာျမနမာႏငငအတြကေကာငးသညဟလကခသေဘာတၾကပါသည။

ရခငျပညနယမစစတပ၏စစဆငေရးမားအေပၚႏငငတကာအသငးအဝငး၏ေဝဖနခကမားသည“အျပငလမားျဖစသျဖငျမနမာႏငငအားနားမလညျခငး”ကျပသလကရသညဟစစတမးပါလငယထကဝကနးပါး(၄၆%)လကခသေဘာတၾကပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးခကမား၊ေဆြးေႏြးခကမားအရပဋပကၡျဖစပြားရျခငးအေၾကာငးရငးအမးမးကလငယမားကေျပာဆၾကသညတငေျဖၾကားသထကဝကက“ရခငမာစစတပလပတာမနတယ”ဟသေဘာတလကခထားၾကပါသည။စစတမးပါလငယ၇၉%ကရခငျပညနယအေျခအေနကစးရမမကငးျဖစသညဟဆၾကေသာလညးမတရားမႈကအျပစတငရနအမားအျပားကတ႔ဆငးလကရၾကပါသည။

အၾကျပခကမားဤေတြ႕ရခကမားအရမးဆကသစျမနမာသညမဝါဒခမတသမား၊လငယအေရးေဆာငရြကေနသမားအတြကသကဆငရာအၾကျပခကမားကတငဆကလကပါသည။လငယမားအတြကတာဝနထမးေဆာငေနေသာအစးရဝနထမးမား၊အေထာကအပေပးသမားအေနျဖငပမေကာငးမြနေသာအစအစဥမားေရးဆြႏငလာၾကေစရနဤအစရငခစာပါမဝါဒနညးလမးအသြယသြယကပပးေပးႏငပါလမမည။လငယတ႔၏သေဘာထားအျမငကနားလညၿပးထသ႔ေသာအစအစဥမားကျမနမာႏငင၏ဒမကေရစအတြကကြျပားေသာအကးရလဒမားျဖစထြနးေစသညအျပငလပငနးစဥ၊ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတ႔အတြကသသာထငရားသညဆငပြားအကးဆကမားလညးရလာမညျဖစသည။

1>ျမနမာႏငငလႊတေတာ2>ျမနမာႏငငစစတပ၏တရားဝငနာမည

မးဆကသစျမနမာ > 5

နဒါနး

အျခားႏငငမားနညးတျမနမာႏငငတြငလညးလငယမားသညအေျပာငးအလကဖနတးသအျမေတမားျဖစပါသည။လြတလပေရးလႈပရားမႈမသည၁၉၈၈ခႏစေကာငးသားဆႏၵျပပြမားအထလငယမား၏ဆႏၵသေဘာထားကတငးျပည၏သမငးကထဆစခၾကပါသည။ယေန႔ကာလျဖစရပမားမာလညးအလားတပင။ျမနမာႏငင၏အသြငကးေျပာငးမႈမေပၚထြကလာမညရလဒသညယေန႔လဥးေရ၏သးပတစပရသညလငယတ႔၏အျမငအေပၚတြငအႀကးအကယမတညပါလမမည။

ျမနမာႏငငမလငယမားသညအရနအဟနႏငေျပာငးလေနေသာႏငငကအေမြဆကခထားရပါသည။သတ႔မဘမားလးဝမရႏငခေသာေခတမနညးပညာမားကအသးျပလကဆယစႏစမားစြာအထးကနေနခရာမေပၚထြနးစစးပြားေရးတြငလပကငေနၾကရပါသည။အၿပငကရသညေရြးေကာကပြမားတြငဆႏၵမေပးခြငရေနၾကသလ3အရပဘကအာဏာပငမားထအစးရ၏အာဏာတစတတပငးလႊေျပာငးေပးမႈကေစာငၾကညရငးစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားက၄ငးတ႔ကယတငဖြ႕စညးလပေဆာငၾကပါသည။ျမနမာႏငင၏ႏငငေရးလမးစကယေန႔လငယတ႔၏ၾသဇာကသတ႔ေရ႕မမးဆကမား၏ၾသဇာထကေကာလႊားသြားေစႏငပါလမမည။

ထသ႔အလားအလာရေနလငကစားလငယမားအျမငကဘာသာရပတခအေနျဖငေလလာစစစမႈျပလပခလပါသည။မးဆကသစျမနမာကအဆပါသေတသနကြကလပကျဖညဆညးရနရညရြယပါသည။ပဋပကၡစမခန႔ခြမႈအတငပငခအဖြ႕(ဋစတငဖြ႕)၊ကြျပားျခားနားမႈႏငအမးသားေရးသဟဇာတျဖစမႈဆငရာေလလာေရးအဖြ႕

(ကြျပားသဟအဖြ႕)တ႔၏ပးေပါငးမႈျဖငၿဗတသေကာငစသညမတဖကအဖြ႕အစညးျဖစသညVSOႏငျမနမာႏငငတ၀နးမလငယ၂,၄၇၃ဥးထမဆႏၵသေဘာထားမားရယခပါသည။ႏငငေရး၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာ၊စးပြားေရး၊ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႔ႏငစပလဥးသညလငယတ႔၏အေတြးအျမငအယအဆမားကေမးျမနးခပါသည။ေဆြးေႏြးစကားဝငးမား၊အဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားကစစတမး၏ေတြ႕ရခကမားကအရညအေသြးပငးအရၾကြယဝေသာသတငးအခကအလကမားျဖငအားျဖညေပးခပါသည။ဤေလလာခကတြငနညးေပါငးစအသးျပထားသညခညးကပပမားကလငယတ႔၏သေဘာထားခယခကကယခငကမရခဖးေသးေသာအတငးအဆျဖငေစေစစပစပခြျခမးစတျဖာေလလာႏငေစခပါသည။

မးဆကသစျမနမာေလလာခကသညျမနမာလငယမား၏ေလာကအျမငကသ႐ပေဖာလကရပါသည။ေလလာခကမေတြ႕ရမႈမားကလငယမားအတြကအစအစဥမားေရးဆြသညအခါတြငျဖစေစ၊လငယတ႔၏အကးစးပြားက႐ကခတေနသညမဝါဒမားေရးဆြသညအခါတြငျဖစေစမဝါဒခမတသမားအားပပးေပးႏငပါသည။ျမနမာႏငငရလငယအေရးကစၥမားအတြကေနာကေနာငသေတသနျပရာ၌လညးဤေလလာခက၏နညးစနစကသးစြႏငသလဤေလလာခကမေတြ႕ရခကမားေပၚတြငအေျခခတညေဆာကသြားႏငပါလမမည။အေရးအႀကးဆးမာစစတမးေတြ႕ရခကမားကျမနမာလငယထအားႏငင၏ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈျဖစစဥနယနမတျပငပမသညေရ႕တနးဆအထေရာကရသြားေအာင

ပ႔ေဆာငလကလငယထ၏အသကကယသထကကယလာေအာငခ႕ေပးသြားပါလမမည။

မးဆကသစျမနမာသညတကမၻာလးအတငးအတာသေတသနတြငေနာကဆးပါဝငလာေသာေလလာမႈျဖစပါသည။ၿဗတသေကာငစ၏မးဆကသစသေတသနအတြအဆကမားသညလငယမား၏သေဘာထားအယအဆမား၊သေဘာဆႏၵမားကသာမကဘလငယမားဘဝကေကနပအားရလာၾကကာႏးၾကားတကၾကြေသာႏငငသားမားျဖစလာေစရနပပးေပးႏငသညမဝါဒမားႏငလအပေသာအေျခအေနမားကပါမးေမာငးထးျပလကရပါသည။လ႔အဖြ႕အစညး၊ႏငငေရးဘဝစသညတ႔တြငသသာထငရားလသညအေျပာငးအလမားကရငဆငေနရေသာၿဗတန၊ေတာငအာဖရက၊ကလဘယာႏငတကြအျခားႏငငမားတြငလညးအလားတေလလာခကမားကျပလပခဖးပါသည။ဤေလလာခကအစရငခစာျဖငျမနမာႏငငသညလညးအဆပါႏငငမားထတြငပါဝငသြားခပါေလၿပ။

3>ျမနမာႏငင၏ေနာကဆးကငးပခေသာေရြးေကာကပြအတြကPACE၂၀၁၅ေရြးေကာကပြေစာငၾကညေလလာမႈအၿပးသတအစရငခစာႏငအၾကျပခကမား(ေမ၊၂၀၁၅)၊PACE၂၀၁၈

ၾကားျဖတေရြးေကာကပြေစာငၾကညေလလာမႈကနဥးေတြ႕ရခကမား(ေမ၊၂၀၁၈)က႐ႈ။ထစာတမး၂ေစာငစလးကhttps://www.pacemyanmar.org/publications/တြငဖတ႐ႈႏငပါသည။

6 > မးဆကသစျမနမာ

အခနး(၁) ျမနမာလငယ-လကရသေတသနႏငကနရေနဆေမးခြနးမား

ႏငငအတြငးကြျပားေသာအယအဆအေတြးအျမငသစအမးမးကျဖညးျဖညးခငးလကခေနရာေပးစျပလာသညႏငအတျမနမာႏငင၏ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအားစးစမးသညသေတသနမားမာလညးအႀကးအကယတးပြားလကရသည။ျပညတြငး၌သာမကျပညပတြငပါရေနသညပဂၢလကအဖြ႕အစညးမားလ႕အဖြ႕အစညးမားပါပါဝငသညအဖြ႕အစညးအမားအျပားကကယျပန႔လေသာမဝါဒနယပယေပါငးစတြငေလလာဆနးစစခကမားျပလပေစခ႔ပါသည။သ႔ရာတြငအဆပါစးစမးမႈမားထမမဆစေလာကကသာလငယတ႔၏သေဘာထားအျမငကအေလးထားခၾကပါသည။

အၾကမးဖဥးအားျဖငလငယမားသညျမနမာႏငငလဥးေရ၏သးပတပခန႔ရပါသည။4ယခေလလာခကတြငလငယမားအျဖစဖြငဆထားေသာလမႈပထဝအေနအထားသတမတခကမာႏငငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြကအသကတမအေရးပါလေပသည။လငယမားသညေခါငးေဆာငရာထးေနရာမားကသာရယၾကလမမညမဟတဘအရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညးမား၊တငးရငးသားေရးရာအဖြ႕မား၊ႏငငေရးပါတမား၏လငယအဖြ႕ခြမားမတဆငပါဝငေဆာငရြကႏငမညနညးလမးမားကေဖြရာလကအမားအျပားမာႏငငေရးအရတကၾကြေနႏငၿပးျဖစပါသည။ျမနမာႏငင၏ေလးလစြာျပျပငေျပာငးလေနေသာစးပြားေရးတြငစတငလပကငေဆာငရြကေနၾကသညပထမဆးမးဆကျဖစသလေခတမဆကသြယေရးနညးပညာမားျဖငလပကငေဆာငရြကၾကရသညပထမဆးမးဆကလညးျဖစပါသည။သတ႔၏သေဘာထားအျမင၊သေဘာဆႏၵမားကတငးျပည၏အသြငကးေျပာငးမႈကလာမညဆယစႏစမားအတြငးလမးေၾကာငးေဖာသြားေတာမညျဖစေပရာလငယထသေဘာထားအျမငသေတသန၏အေရးပါမႈမာထငရားလေပသည။

သေတသနအေရအတြကနညးပါးျပတလပေနျခငးကထေရာကေသာမဝါဒရရရနတားဆးကန႔သတေနပါသည။မဝါဒခမတသမားအတြကလငယမား၏အျမငကေဒသ၊ကား-မ၊ပညာေရးအေျခအေနတ႔ကသ႔မရမျဖစလအပသညလမႈပထဝအေနအထားသတမတခကမားအလကတႏငငလးအတငးအတာျဖငျပလပေသာသေတသနမားမရေသးေပ။အစးရ၏အစအစဥမား၊ျပညပႏငငမားကပပးသညဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားအေနျဖငလငယမား၏တနဖးထားမႈ၊စတဝငစားမႈတ႔ႏငစပလဥးသညလမးၫႊနမားနညးပါးျပတလပ

ေနေပရာလငယမားအေပၚသကေရာကေနသညအစအစဥမားအတြကအႀကးအကယအဟန႔အတားျဖစေနပါသည။

သေတသမားကဤအခကအခကသတျပမၾကပါသည။“ျမနမာႏငငရလငယမား၏(အေျခအေန၊သေဘာဆႏၵ)တ႔ႏငစပလဥးသညကနးဂဏနးအခကအလကမားမရျခငးကႏငငတကာကညေထာကပေရးအဖြ႕မားသာမကအစးရဝနႀကးဌာနမားမဝနထမးမားအပါအဝငဤသေတသနတြငပါဝငသအမားအျပားကထခကလကရသည”ဟခါထဇႏငအဖြ႕၏ပညာေရးႏငၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး၂၀၁၆ခႏစေလလာခကတြငေရးသားေဖာျပခပါသည။“အကးဆကအေနျဖငႏငငတလႊားရလငယမား၏သးျခားလအပခကမား၊ေၾကာငၾကမကငးမႈမားႏငဆေလာေအာငမြမးမထားသညထေရာကေသာမဝါဒမားခမတရာတြငဤအခကက႐ကခတလကရပါသည”ဟလညးဆကလကေဖာျပထားပါသည။မးဆကသစျမနမာေလလာခကကအဆပါလအပခကကကငတြယေျဖရငးရနအစျပလကျခငးသာျဖစပါသည။

လကရစာေပႏငပညာရပဆငရာသးသပမႈအေပၚေတြးဆဆငျခငလကမးဆကသစျမနမာသညယခငေလလာခကမားတြငၾကေတြ႕ခရသညအကန႔အသတမားကေကာလႊားရနအေရအတြကပငးသေတသနနညးနာကအရညအေသြးပငးသေတသနနညးနာႏငေပါငးစပေဆာငရြကခပါသည။မမတ႔၏ႏငငတလႊားရလငယစစတမးသညအေၾကာငးရပအေပၚရလငယအျမငကစးစမးေဖာထတထားသညအျပငအပစဖြ႕ေဆြးေႏြးမႈမား၊အဓကသတငးအခကအလကေပးသညလေတြ႕ေမးျမနးခကမားကစစတမးေတြ႕ရခကမားအားအရညအေသြးပငးအရေလးနကခငမာလာေစခ

ပါသည။ျမနမာႏငင၏လမႈပထဝအေနအထားအရေမးခြနးထတထားေသာလညးလကရစာအပစာတမးမားကတစတတပငးသာနားလညထားေသးသည“ျမနမာႏငငတလႊားမလငယထဘာေတြစဥးစားေနၾကသလ”ဟသညအခကအခာကေသာေမးခြနးအတြကနညးလမးတခစကပပးေပးလကရပါသည။

စာေပႏငပညာရပဆငရာေလလာသးသပခကျမနမာႏငငမလကရသေတသနမားကလငယမားကမကကြယမျပပါ။ေလလာခကအမားအျပားကလငယမား၏ဘဝႏငစပလဥးၿပးခမတထားေသာမဝါဒမား၏သကေရာကမႈကရငးလငးေဖာျပထားသလတခ႕ကလညးသးျခားမဝါဒနယပယမားတြငလငယမားပါဝငသညအခနးက႑ကေဖာျပၾကပါသည။အဆပါေလလာခကအမားစကလငယတ႔၏ကယစတႏစပါးခမးသာမႈအေပၚတက႐ကသကေရာကလကရေသာမဝါဒနယပယမားကအေလးထားၾကပါသည။

ဥပမာအားျဖငျမနမာႏငငရကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏငစပလဥးသညအစရငခစာမားတြငလငယမား၏ကနးမာေရးရလဒမားႏငပတသကသညအေသးစတအခကအလကမားေဖာျပထားပါသည။ျမနမာအစးရႏငကလသမဂၢလဥးေရႏငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအဖြ႕(UNFPA)တ႔ပးေပါငးျပစေသာမဝါဒစာတမးမားတြငလငယကနးမာေရးႏငပတသကသညကနးဂဏနးအခကအလကမားကကယျပန႔စြာေဖာျပလကမဝါဒအၾကျပခကမားကပပးေနသညလငယထအမအကငေယဘယအလားအလာမားကရညၫႊနးေဖာျပထားပါသည။5ျမနမာအစးရသညကနးမာေရးေစာငေရာကမႈကနးဂဏနး

4>ျမနမာအစးရႏငUNFPAကျပစသည၂၀၁၄ခႏစျမနမာႏငငလဥးေရႏငအမရာသနးေခါငစာရငးျခငသးသပခက၊ျမနမာႏငင(ဒဇငဘာ၊၂၀၁၇)၊စာ-၁၃ပါ“ျမနမာလဥးေရႀတဂပ၂၀၁၄”အမညရပ၁.၂က႐ႈ။http://www.themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Overview_Results_of_the_2014_Census_DOP_Dec2017.pdfတြငရယႏငပါသည။(၂၀၁၉ခႏစဇႏၷဝါရလ၂၂ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။)

5>ကနးမာေရးဝနႀကးဌာနရျမနမာအစးရႏငUNFPAတ႔၏၂၀၁၃ခႏစထတ“အေျခခကနးမာေရးဝနထမးမားအတြကႀကးေကာငဝငစမား၊လငယမားႏငအဆငေျပသညကနးမာေရးဝနေဆာငမႈလမးညႊန၊ေနျပညေတာ၊ကနးမာေရးဝနႀကးဌာန၊ကနးမာေရးဥးစးဌာနရျမနမာအစးရႏငUNFPAတ႔၏၂၀၁၃ခႏစထတ“ႀကးေကာငဝငစမား၊လငယမားကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအတြကႏငငလးဆငရာ ဝနေဆာငမႈစသတမတခကမား၊လမးညႊနခကမား”က႐ႈ။ျမနမာအစးရႏငUNFPAတ႔၏၂၀၁၇ခႏစထတ“၂၀၁၇ခႏစျပညလးကၽြတလငယေရးရာသတငးအခကအလကဌာနခြမား-အေျခအေနဆနးစစခကအစရငခစာ”ကလညး႐ႈ။

8 > မးဆကသစျမနမာ

အခကအလကမားစေဆာငးရနမမတ႔ကယပငစစတမးမားေကာကယထားေသာလညးကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလအပခကမားကခန႔မနးရာတြငျပငပကနးဂဏနးအခကအလကမားကစာေစာငတခ႕ကအားထားၾကပါသည။6ဥပမာအားျဖင၂၀၁၆ခႏစလမႈပထဝအေနအထားကနးမာေရးစစတမးတြငေကာငးေနသညႏႈနးႏငပထမဆးလကထပသညအသကအရြယတ႔ကသ႔လငယတ႔၏အမအကငကသးျခားသတမတထားသညကနးမာေရးၫႊနးကနးမားေဖာျပထားပါသည။7

အလားတသေတသနအားထတမႈမားကပညာေရးရလဒမား၊အလပခန႔ထားမႈရလဒမားတြငလငယတ႔၏ေယဘယအလားအလာမားကစးစမးၾကပါသည။အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ၏၂၀၁၆သေတသနတေစာငကပညာေရးမဝါဒျပျပငေျပာငးလေရးကအဆျပရနေကာငးသားအျမငႏငတြဖကလကပဂၢလကနညးျပသငၾကားမႈအခေၾကးေငြ၊တကသလဝငတနးႏႈနးထားတ႔ကစစစခပါသည။(Spohr၏၂၀၁၆ခႏစ)ပညာေရးဝနႀကးဌာနမမဝါဒစာရြကစာတမးမားကအသကအရြယအပစအလကေကာငးအပႏမႈ၊ၿပးေျမာကေအာငျမငမႈကနးဂဏနးမားကရညညႊနးေဖာျပထားပါသည။(ျမနမာအစးရ၏၂၀၁၄ခႏစသတငးစာမားကလညးအထးသျဖငရနကနၿမ႕တြငလငယမားအလပအကငရရမႈကသတငးေဖာျပေလရပါသလတာဝနေပး၍လပေစေသာေလလာခကမားကလငယမားရရႏငသညေငြေၾကးရငးျမစမားကစစစထားၾကပါသည။8ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈသေတသနမားနညးတအဆပါအစရငခစာမားသညလညးမမတ႔၏သကဆငရာမဝါဒနယပယအတြငးမလငယတ႔၏အမအကငကရငးလငးေဖာျပထားၾကပါသည။

ထ႔အျပငျမနမာႏငင၏ေဆာငရြကဆၿငမးခမးေရး

လပငနးစဥတြငလငယမား၏ပါဝငေဆာငရြကမႈကလညးေလလာေလရပါသည။9ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕က၂၀၁၇ခႏစတြငထတေဝေသာေဆြးေႏြးခကစာတမးတေစာငတြငဥးသနးစနအစးရလကထကတြငေရာလကရအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပအစးရလကထကတြငပါေဆာငရြကသညၿငမးခမးေရးႀကးပမးမႈမားတြငလငယမား၏ပါဝငေဆာငရြကမႈကအေသးစတထညသြငးေဖာျပထားပါသည။ျပညပပညာရပဆငရာအဖြ႕အစညးမား၊အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားကျပလပခေသာအေစာပငးေလလာခကမားကဘာသာေပါငးစၾကားေစစပညႇႏႈငးေရးအတြကလငယမား၏ႀကးပမးအားထတမႈမားကအသားေပးေဖာျပခၾကကာႏငငေရးလပငနးစဥ၊ပညာေရးတ႔တြငလငယမားပါဝငမႈကတးျမႇငသြားရနအဆျပခၾကပါသည။10ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားတြငလငယမား၏ပါဝငေဆာငရြကမႈမာလညးျပညတြငးဂာနယ၊မဂၢဇငးမားကမၾကာခဏေဖာျပၾကေသာအေၾကာငးအရာျဖစပါသည။11

အေရအတြကပငးကနးဂဏနးအခကအလကတခ႕ရရႏငေသာလညးအထကပါသေတသနစာတမးအမားအျပားမာအရညအေသြးပငးသတငးအခကအလကကအဓကအားျပထားၾကပါသည။၂၀၁၄ခႏစသနးေခါငစာရငးတြငအမေထာငျပႏႈနး၊ေရႊ႕ေျပာငးအလပလပႏႈနး၊စာတတေျမာကမႈႏႈနးတ႔ကသ႔ေသာလငယႏငစပလဥးသညကနးဂဏနး၄-၅မးကေဖာျပထားကာကနးဂဏနးတခစအတြကအသကအရြယအပစအလကသးျခားခြထတေဖာျပထားပါသည။(ျမနမာႏငငအစးရ၂၀၁၇-က၊ခ)

ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာနကေနာကပငးတြငထတျပနခေသာအေၾကာငးအရာအလကအစရငခစာမားတြငလမႈပထဝအေနအထားအရလငယမား၏အေျခအေနကလညးကယျပန႔စြာေဖာျပထားပါသည။(ျမနမာႏငငအစးရ၂၀၁၇-ဂ)

လမႈေရးသဟဇာတျဖစမႈ၊ႏငငေရးအသြငေျပာငးမႈအေပၚအျမငမားႏငစပလဥးၿပးျဖညစြကပပးသညစစတမးမားကကြျပားသဟအဖြ႕(၂၀၁၇-က၊ခ)ကေကာကယခၿပးျဖစပါသည။အဆပါစစတမးမားကထတျပနမထားေသာလညးစစတမးပါကနးဂဏနးအခကအလကမားကဤေလလာခကအတြကရညၫႊနးကးကားခပါသည။

လကရသေတသနမား၏အကန႔အသတမားမဝါဒနယပယတလႊားျခလႊမးလကရသညအထကေဖာျပပါေလလာခကမားသညမဝါဒခကမတသမား၊အလရငဌာနအဖြ႕အစညးမားသာမကဘလငယမားကယတငအတြကပါသသသာသာအဖးတနလပါသည။အဆပါအလားတမဝါဒနယပယအမားအျပားကျမနမာအစးရ၏၂၀၁၈ခႏစလငယေရးရာမဝါဒတြငေဖာျပထားသညမာလညးအမနပင။(ျမနမာသတငးစဥ၏၂၀၁၈ခႏစထတ“ျမနမာႏငငလငယေရးရာမဝါဒထတျပန)သ႔ရာတြငလငယထအျမငကနားလညသေဘာေပါကရနအတြကမအဆပါေလလာခကမား၏အသးဝငမႈမာေအာကေဖာျပပါအခရာကေသာနညးလမး၃သြယတြငတန႔ေနပါသည။

၁.ကဥးေျမာငးေသာသေတသနအေလးထားမႈ။မဝါဒအတြကရညရြယလပေဆာငသညသေတသနကလငယထအျမင၏အစတအပငးအနညးငယမကသာေကာကႏတယႏငပါသည။ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊ပညာေရး၊ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈတ႔အတြကရညရြယေသာေလလာခကမားကလငယမား၏အျမငကရငးလငးေဖာျပထားသညဆေစကာမ၊သကဆငရာအေၾကာငးအရာအေပၚသာလငယတ႔၏အျမငကသာအဓက

6>Track20၏၂၀၁၈ခႏစထတ“ျမနမာႏငငမႀကးေကာငဝငစမား၊လငယမားၾကားမသားစစမကနးအစအစဥအတြကအခြငအလမးမားရရသးစြႏငေရး”က႐ႈ။7>ကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာနႏငICFတ႔၏၂၀၁၇ခႏစထတ“ျမနမာလဥးေရဆငရာေလလာမႈႏငကနးမာေရးစစတမး၂၀၁၅-၂၀၁၆”8>ဒဇငဘာလ၁၅ရကျမနမာတငး(မ)သတငးစာပါျမငျမတသ၏၂၀၁၅ခႏစထတ“ပေကာငးသညအခနပငးအလပမားကလငယမားေမာလင။”ဇလငလ၂၅ရကထတFrontierMyanmarပါ သရဟန၏၂၀၁၆ခႏစထတ“အလပအကငရာေဖြသလငယမားအတြကအလားအလာပေကာငးသညအနာဂတ။”UNIDOဖရ႕(န)(ခ)ဖာ(ထ)ရInternationalProjektConsultGmbH၏၂၀၁၅ ခႏစထတ“လငယ၊အမးသမးစြန႔ဥးတထြငလပငနးရငမားအတြကေငြေၾကးရရႏငမႈ”စသညတ႔က႐ႈ။9>ျမနမာႏငငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးမလငယမားႏငစပလဥးသညအသးဝငေသာစာစစာရငးအတြကJointPeaceFund.n.d.၏““ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအရငးအျမစမား-လငယ”က႐ႈ။၂၀၁၈ခႏစႏဝငဘာလ၃၀ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။https://www.jointpeacefund.org/en/peace-process-resources-youth

10>Grizelj,Irena၏၂၀၁၇ခႏစထတျမနမာႏငငမေဆြးေႏြးပြမား၊ၾကားဝငဖနေျဖညႇႏႈငးေရးမားတြငလငယထအတြကေနရာက႐ႈ။Cardozoet.al၏၂၀၁၆ခႏစ၊Gray,Stephen,JosefineRoosတ႔၏၂၀၁၄ခႏစျမနမာႏငငမဘာသာကြမားၾကားအၾကမးဖကမႈ-ႏငငတကာအကအညအတြကအခြငအလမးမား၊အႏရာယမား၊ပညာေရး၊အယ(မ)စတာဒမၿမ႕ယနဆက႐းရပညာေရး၊ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈတ႔ႏငစပလဥးသညယာယပးေပါငးသေတသနအဖြ႕၏၂၀၁၆ခႏစထတၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးမပညာေရး၏အခနးက႑ႏငငအလကအစရငခစာ-ျမနမာႏငင”တ႔ကလညး႐ႈ။

11>ေဖေဖာဝါရ၂၅ထတျမနမာတငး(မ)သတငးစာပါDanmark,Maria၏၂၀၁၃ခႏစထတ“လငယ၂၀၁၃ခႏစအထးအစရငခစာ-ႏငငေရးတြငလငယမားပါဝငပတသကမႈ”၊မတလ၃ရကထတ FrontierMyanmarပါGrizelj,Irena၏၂၀၁၇ခႏစထတ“ျမနမာႏငငၿငမးခမေရးလပငနးစဥတြငလငယမားအတြကေနရာလပရရမည”၊ၾသဂတလ၁၃ရကထတTheIrrawaddyပါၿငမးၿငမး၏၂၀၁၈ခႏစထတ“ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငပါဝငေရးလငယမားကအားေပးသငဟစခနးေရာကတကေရာကသမားကဆ”၊ဒဇငဘာလ၁ရကထတျမနမာတငး(မ)သတငးစာပါလနမငးမန၏၂၀၁၈ခႏစထတ“ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငပမႀကးမားေသာအခနးက႑မပါဝငခြငရေရးတငးရငးသားလငယမားေတာငးဆ”တ႔က႐ႈ။

မးဆကသစျမနမာ > 9

ထားျခငးျဖစပါသည။ဥပမာအားျဖငအလပအကငရရမႈေလလာခကမားသညလပသားေစးကြကအတြငးမလငယမား၏အေတြ႕အၾကကမဝါဒခမတသမားနားလညသေဘာေပါကလာေစရနပပးေပးႏငေသာလညးႏငငတကာမကႏာစာမျမနမာႏငင၏ဂဏသတငးႏငစပလဥးသညလငယထအျမငကေဖာျပရနမာလကလမးမမေပ။

အလားတပငသးျခားျပလပေသာေလလာခကမားကလငယမားအတြကျပနာအေရးကစၥအမးမးမဆကစပအေရးပါမႈကအဆးအျဖတမေပးႏငပါေခ။ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငလငယမားပါဝငမႈအဆမားစြာတးပြားလာေစရနအေသးစတအၾကျပခကမားကအစရငခစာတေစာငကေပးႏငေသာလညးအဆပါအစရငခစာတေစာငတညးမျဖငအျခားအေရးကစၥမားႏငႏႈငးယဥပါကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚလငယတ႔၏စတဝငစားမႈအတငးအဆကဆနးစစႏငမညမဟတေခ။မလေလာကလသညအရငးအျမစမားျဖငရပတညေနရသညတာဝနရသမားအတြကႏႈငးယဥေလလာစရာသတငးအခကအလကနညးပါးမႈေၾကာငလပသငလပထကသညတငကြျပားျခားနားလသညအစအစဥအမးမးၾကားတြငေရြးခယဆးျဖတရနခကခေနေလရတတပါသည။

၂.အမားကကယစားမျပေသာနမနာမား။ျမနမာႏငငမလငယအျမငဟယဆေသာသးျခားေခါငးစဥအလကေလလာခကအမားစသညအရညအေသြးအေျချပသေတသနနညးနာမားကအဓကအားျဖငအားထားၾကပါသည။တနဖးရသညမာမနေသာလညးထသ႔ေသာအခကအလကမားသညတႏငငလးအတငးအတာ၏လမႈပထဝအေနအထားအရလငယမားကကယစားျပပါသညဟဆ၍မရစေကာငးေပ။ထ႔ျပငေလလာခကအေတာမားမားသညရနကန၊မႏေလးတ႔ကသ႔ျမနမာႏငင၏အထငကရၿမ႕ျပနယနမတတြငေကာကယေသာသေတသနကသာအဓကအမျပေလရပါသည။

၃လငယမား၏အျမငထကလငယမား၏အမအကငဥးစားေပးျခငး။လငယတ႔ႏငပတသက၍တႏငငလးအတငးအတာျဖငေကာကယထားၿပးအမားသငါရယသးစြႏငသညအေရအတြကပငးကနးဂဏနးအခကအလကမားသညအထကတြငသးသပခေသာအရညအေသြးပငး

ေလလာခကမား၌ၾကေတြ႕ရသညကယစားျပမႈအဆးအတားမားကေရာငလႊႏငပါသည။သ႔ရာတြငအဆပါသေတသနသညလငယမား၏သေဘာထားႏငသဘာဆႏၵမားကမဟတဘသတ႔၏အမအကငကျဖစေစ၊ေပၚထြကလာေသာရလဒမားကျဖစေစသာအေလးထားၾကပါသည။ဥပမာအားျဖငအသးဝငသညလငယအမအကငၫႊနးကနးမားက၂၀၁၄ခႏစျမနမာသနးေခါငစာရငး၊ကလသမဂၢကေလးမားရနပေငြအဖြ႕ကပပးသည‘ယ’အစရငခစာ(၂၀၁၈)စသညတ႔တြငတႏငငလးအတငးအတာျဖငတငျပထားေသာလညးလငယမား၏အေတြးအျမငႏငပတသက၍မအနညးငယမေသာသတငးအခကအလကသာပါဝငပါသည။ေကာငးအပႏမႈကနးဂဏနးမား၊စာတတေျမာကမႈႏႈနး၊ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခမႈပစစသညတ႔ကသ႔ေသာကနးဂဏနးအခကအလကမားမာတနဖးႀကးမားလေသာလညးလငယမား၏ေလာကအျမငႏငပတသက၍မမဆစေလာကသတငးအခကအလကေပး႐မသညမညသညသတငးအခကအလကမမေပးသညအထျဖစေနပါသည။

လကရစာေပႏငပညာရပဆငရာစာအပစာတမးမားမာလငယမားႏငစပလဥးသညအခကအလကၾကြယဝလေသာလညးထ႔ထကနကနစြာစးစမးေဖာထတရနလအပပါသည။လငယမား၏အမအကငႏငစပလဥးသညသးျခားအေရးကစၥအလကသေတသနမားသညတႏငငလးအတငးအတာတြငရသညလငယအမားကကယစားမျပသညရငးျမစမားမကနးဂဏနးအခကအလကမားအေပၚအားထားေနရေလရေသာေၾကာငသကဆငရာအေၾကာငးအရာ၏အေရးပါမႈအရႏႈငးယဥသးသပရနခကခသညေတြ႕ရခကအမးမးကထြကေပၚလာေစပါသည။အဆပါရလဒမာသးျခားျပနာအေရးကစၥမားႏငဆေလာေအာငစစဥမြမးမထားသညၾကြယဝေသာအခကအလကစေဆာငးမႈျဖစၿပးလငယတ႔၏သေဘာထား၊သေဘာဆႏၵမားကနားလညသေဘာေပါကႏငသညအခကအလကမာမေယဘယအားျဖငမဆစေလာကအနညးငယမသာပါရေလသည။

ယခငမညသညေလလာခကကမျမနမာႏငငတလႊားရလငယမား၏သေဘာထားအျမငကစးစမးရနႀကးပမးချခငးမရေသးသညမာအမနပငျဖစပါသည။ဤသညမာလကရစာအပစာတမး

မားအတြကမးဆကသစျမနမာေလလာခက၏ျဖညစြကပပးမႈမာထငထငရားရားပငျဖစပါသည။ဤေလလာခကပါလတတေလာအေၾကာငးအရာပငးအရကယျပန႔သညျဖန႔ကကမႈ၊နမနာအေျခခစစတမးနညးစနစ၊လငယထအမအကငထကလငယထသေဘာထားအျမငမားကရငးလငးျပညစစြာအေလးထားမႈတ႔ျဖငမးဆကသစျမနမာေလလာခကသညအထကတြငအေသးစတေဖာျပထားေသာသေတသနလအပခကကစတငကငတြယေျဖရငးလကပါသည။

သေတသနေမးခြနးမားေဖာထတသတမတျခငးမးဆကသစျမနမာေလလာခကအတြကသေတသနေမးခြနးမားေဖာထတသတမတရာတြငသေတသနအဖြ႕သညစမကနး၏အဓကအပစျဖစေသာလငယထပါဝငေဆာငရြကသညနညးကအသးျပခပါသည။လငယေခါငးေဆာငမား၊သေတသနပငးကၽြမးကငသမားအဖြ႕သညသေတသနအေကာငအထညေဖာျခငးကအစမအဆးတငႀကးၾကပခသလအၾကေပးဘတအဖြ႕ကထသတ႔၏သေတသနေမးခြနးမားကစစစတညးျဖတပါသည။စာေပႏငပညာရပဆငရာျပနလနသးသပခကတြငစးစမးေလလာရမညနယပယ ၆ခကသေတသနအဖြ႕ကရာေဖြေဖာထတၿပးေနာကအဆျပလာေသာေမးခြနးမားကအၾကေပးဘတအဖြ႕ကျပနလနသးသပကာအေခာသတပါသည။

အဆပါေမးခြနးမားကေရြးခယရာတြငသေတသနအဖြ႕သညယခငေလလာခကမားမေတြ႕ရခကမားကပတကးယျခငးထကယခငေတြ႕ရခကမားကပပးျဖညစြကျခငးျဖစေအာငေသခာေဆာငရြကပါသည။ယခငေလလာခကမားကသတမမမခေသာနယပယမားကကငတြယႏငမညေမးခြနးမားကလညးသေတသနအဖြ႕ကေရြးခယခပါသည။ၿဗတသေကာငစမအျခားႏငငမားတြငျပလပခေသာအျခားမးဆကသစေလလာခကမားကလညးယခေလလာခကပါေမးခြနးမားကအစေဖာေပးခပါသည။

မးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငသေတသနျပခေသာသေဘာထားအျမငနယပယမားမာေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

12>ပါကစၥတနၿဗတသေကာငစ၏၂၀၀၉ခႏစထတ“ပါကစၥတနႏငင-ေနာကမးဆက”အခနး၂က႐ႈ။ဘဂၤလားေဒ(ရ)ၿဗတသေကာငစ၏၂၀၁၅ခႏစထတ“မးဆကသစဘဂၤလားေဒ(ရ)-၂၀၁၅ခႏစႏငယငးေနာကပငး”စာ-၂ကလညး႐ႈ။

10 > မးဆကသစျမနမာ

ဘဝအခြငအလမးႏင၊ေမာမနးခကမားအျခားႏငငမားတြငျပလပခသညမးဆကသစေလလာခကမားတြငဘဝႏငပတသကၿပးလငယမား၏ေယဘယသေဘာထား၊ေမာမနးခကမားကဆနးစစခပါသည။12က ြႏပတ႔သရနားလညရသေလာကဆလငအလားတေလလာခကမးျမနမာႏငငတြငမရခပါေခ။ယခငေလလာခကမား၏မဝါဒသးျခားအေလးထားမႈအရလကရသကဆငရာစာအပစာတမးမားသညလငယမား၏အေပၚသေဘာထားႏငစပလဥး၍လညးေကာငး၊ထအနာဂတမသတ႔၏ေရ႕ေရးႏငစပလဥး၍လညးေကာငးပမေယဘယကေသာစးစမးေမးျမနးမႈမားကခနလပထားခၾကပါသည။မးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငျမနမာလငယမား၏သေဘာထားအျမငကပမနားလညသေဘာေပါကႏငရနထသ႔ေသာေမးခြနးမားကထညသြငးထားကာတႏငငလးအတငးအတာႏငစနစတကေမးျမနးသညမာပထမဆးအႀကမျဖစပါသည။

လငယမားအားသတ႔၏ပဂၢလကပနးတငမားသာမကသတ႔ႏငသကဆငေသာျပနာအေရးကစၥမားကလညးေမးျမနးခပါသည။သတ႔၏ပနးတငဆမေရာကရေအာငကာကြယတားဆးေလာကသညဟသတ႔႐ႈျမငခစားရေသာအေရးကစၥမားႏငတကြလငယတ႔၏သေဘာဆႏၵမားကစးစမးေဖာထတခပါသည။ယခငေလလာခကမားအရအလပလကမျဖစျခငး၊မးယစေဆးသးစြျခငး၊လမႈမဒယာႏငအျခားက႑မားကလငယဘဝႏငသတ႔၏အနာဂတေမာမနးခကမားအေပၚမညသ႔မညပအကးသကေရာကေနသညကလညးလငယမားအားေမးျမနးခပါသည။

အသအမတျပထားေသာသေတသနႏငခတဆကမေနေစရနမးဆကသစျမနမာေလလာခကပါဘဝေမာမနးခကႏငစပလဥးသညေမးခြနးမားကအေမရကနႏငငေရးသပၸပညာရငေရာနယ(လ)(ဒ)အငဂယ(လ)ဟာ(ထ)ဥးေဆာငသည၂၀၁၈ကမၻာတနဖးမားစစတမးတြငေမးခသညေမးခြနးမားမအစေဖာယခပါသည။ကမာၻ႔တနဖးမားစစတမးသညကမၻာတဝမးရလတ႔၏ယၾကညမႈ၊တနဖးထားမႈ၊ထကသနမႈတ႔မအေျပာငးအလမားကသပၸပညာရငမား၊မဝါဒခမတသမားနားလညေအာငပပးေပးရနႀကးပမးခပါသည။(ကမၻာတနဖးစစတမး

-ရကစြမရ)၁၉၈၁ခႏစမစတငၿပးကမာၻ႔တနဖးမားစစတမးကတကမၻာလးတြငသးျခားစေျခာကႀကမခြကာစစတမးေကာကယခသညတငျမနမာႏငငကတခါမထညသြငးချခငးမရပါေခ။ပါဝငေသာေမးခြနးမားကအေျခအေနအခနအခါႏငေလာညေစရနအၾကေပးဘတအဖြ႕၏အကအညျဖငေရခေျမခအေျခအေနႏငကကညေအာငမြမးမခပါသည။

တနဖးထားမႈမားႏငကယပငသ႐ပလကၡဏာမားမသားစမသညသငယခငးအထ၊ပညာေရးမသညဘာသာေရးအထလငယတ႔တနဖးထားၾကေသာဘဝအျမငမားကမးဆကသစျမနမာကစးစမးထားပါသည။အဆပါေတြ႕ရခကမားကျမနမာႏငငမေန႔စဥဘဝ၏႐ႈပေထြးနကနေသာအဂၤါရပျဖစသညကယပငသ႐ပလကၡဏာအတြကေမးခြနးမားကသရလာေစပါသည။

ယကရနးႏငင၊ဘဂၤလားေဒရႏငငတ႔တြငျပလပခသညမးဆကသစေလလာခကမားတြငေတြ႕ရခရေသာနမနာမား13အရလငယတ႔၏အျခားဘဝအျမငမားႏငႏႈငးယဥပါကဇာတမးႏြယ၊ဘာသာေရးတ႔အေပၚလငယမား၏တနဖးထားမႈအတငးအဆကဤေမးခြနးမားကအကျဖတေပးပါသည။ထ႔ေနာကျမနမာလငယမားၾကားအဆပါအျမငမားကဇာတမးႏြယ၊ဘာသာေရးကယပငသရပလကၡဏာမားအားမညသ႔မညပအသေပးေနသညကဤေလလာခကကဆနးစစပါသည။ကယပငသ႐ပလကၡဏာႏငစပလဥးေသာေမးခြနးမားကအေသးစတေဖာျပရာတြငလငယအၾကေပးဘတအဖြ႕၏အၾကျပခကမားအျပငအေရ႕တေမာ၌လငယကယပငလကၡဏာမားကာလအလကအတကအကေျပာငးလမႈေလလာခကကေဆာငရြကခသညၾသစေၾတးလႏငငေရးသပၸပညာရငမကခယ(လ)လ(ခ)၏လကရာ22အပါအဝငပညာရပဆငရာသေတသနမားမပါထတႏတရယထားပါသည။(Leach,M၏၂၀၀၈၊၂၀၁၂)

လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈျမနမာႏငင၏အဖြ႕အစညးထးဓေလသစမားကလငယမားပါဝငေဆာငရြကရနအခြငအလမး

သစမားရရလာေစေသာလညးမဆစေလာကနညးပါးလေသာေလလာခကမားကသာထအဖြ႕အစညးထးဓေလမားအေပၚလငယတ႔၏စတဝငစားမႈကစးစမးထားပါသည။ေကာငးသားသမဂၢ၊အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၊ႏငငေရးပါတမား၊အျခားလမႈေရးအဖြ႕မားတြငလငယမားပါဝငပတသကမႈကလညးေကာငး၊ပါဝငပတသကမႈမရျခငးကလညးေကာငးမးဆကသစျမနမာေလလာခကကလငယတ႔အားေမးျမနးထားပါသည။လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈသညျမနမာႏငငတြငထြနးသစစစသတမတခကျဖစေနၿပေလာ၊ျဖစၿပဆပါကမညသညအတငးအတာအထနညးဆသညမားကဤေမးခြနးမားကေမးျမနးထားပါသည။အဆပါအခြငအလမးအသစမားကအသးခရာတြငလငယအပစအမးမးၾကားကြာဟျခားနားခကကလညးဤေလလာခကကဆနးစစပါသည။

အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထားပါကစၥတနႏငင၊ဘဂၤလားေဒ(ရ)ႏငငတ႔တြငျပလပခေသာမးဆကသစေလလာခကမားနညးတလငယတ႔ေနထငရာႏငငေရး၊လမႈေရးအဖြ႕အစညးမားႏငစပလဥးသညေမးခြနးအမးမးမာမးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငပါဝငပါသည။စစတမးေမးခြနးမားသညလႊတေတာ၊စစတပ၊ဘာသာေရးအဖြ႕အစညးမားကသ႔တရားဝငအဖြ႕အစညးမားသာမကအျခားအဖြ႕အစညးမားႏငယဥေကးမႈစသတမတခကမားအေပၚတြငပါလငယမား၏သေဘာထားအျမငကစစတမးေမးခြနးမားကစစစပါသည။“လမႈေရးနယပယ”ဟတခါတရေပါငး႐းေခၚဆသညအဆပါလမႈအေဆာကအအမားမာလငယမားအေနျဖငမမတ႔၏ဘဝလမးေၾကာငးဥးတညရာကမျဖစမေနျပငဆငေဖာေဆာငရာတြငသကေရာကမႈရသညလမႈႏငငေရးအငအားစမားပငျဖစပါသည။14

လငယမားႏငအဓကဆကစပေနေသာကား၊မအခနးက႑မား၊ေပၚထြနးစလမႈေရးလႈပရားမႈစသတမတခကမား၊လငယတ႔၏လမႈေရးနယပယတြငပါဝငေသာအျခားအစတအပငးမားအေပၚလငယတ႔၏သေဘာထားအျမငကဤေလလာခကတြငပါဝငေသာေမးခြနးမားကရာေဖြေဖာထတထားပါသည။ေရးကေသာေခါငးေဆာငမႈအားထးထးျခားျခားလလားပရသညျမနမာႏငင၏ညြတတမးမႈေၾကာင‘လႀကးသမမား’

13>ၿဗတသေကာငစယကရနး၏၂၀၁၅ခႏစထတေမာလငခက၊ပပငမႈ၊အပမက-ယကရနးႏငင၏ေနာကမးဆကအျမငမားက႐ႈ။ျဗတသေကာငစဘဂၤလားေဒ(ရ)၊၂၀၁၅ခႏစကလညး႐ႈ 14>လမႈေရးေျမမကႏာျပငအယအဆဥပမာအတြကVigh,Henrik၏၂၀၀၆ခႏစထတ“စစပြေျမမကႏာျပငတြငလမးေၾကာငးဥးတညရာကျပငဆငေဖာေဆာငျခငး-ဂန-ဘေစာမလငယမားႏင စစသားလပျခငး။”စစပြေျမမကႏာျပငတြငလမးေၾကာငးဥးတညရာကျပငဆငေဖာေဆာငျခငး-ဂန-ဘေစာမလငယမားႏငစစသားလပျခငး၁၃၊၁-၂၅၈က႐ႈ

ႏငသကဆငသညေမးခြနးမားလညးထညသြငးထားပါသည။ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕ကျပလပခေသာသေတသနအေပၚတြငထေမးခြနးမားကအေျခခထားပါသည။ထအဖြ႕၏၂၀၁၇ခႏစအစရငခစာ(၂၀၁၇၊စာ-၄၆)သညဆကလကေလလာရနအေရးႀကးေသာလမႈအေဆာကအအအျဖစမးဆကအခငးခငးၾကားဆကဆေရးကေဖာထတေတြ႕ရခပါသည။24

အေျပာငးအလကာလျမနမာႏငငသသာထငရားေသာအေျပာငးအလကာလကရငဆငေနရေသာႏငငမားတြငမးဆကသစေလလာခကမားကျပလပျမျဖစပါသည။နကန႐ႈပေထြးေသာဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈ၊ေဆာငရြကဆၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတ႔ျဖငျမနမာႏငငသညသသသာသာေျပာငးလေနပါသည။အဆပါအသြငကးေျပာငးမႈမားတြငလငယမားပါဝငေဆာငရြကေနေသာအခနးက႑ကစးစမးေဖာထတသညေလလာခက၄-၅-၆ခရေသာလညး(ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕၂၀၁၇)မဆစေလာကအနညးအပါးကသာအဆပါအသြငကးေျပာငးမႈမားအားျမနမာႏငငမလငယမားမညသ႔မညပနားလညသေဘာေပါကလာခၿပဆသညကအေသးစတေဖာျပထားပါသည။

မးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငျမနမာႏငင၏ႏငငေရးအေျပာငးအလမား၊ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥစသညတ႔သာမကဘယငးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကေနသအမးမးႏငစပလဥးသညေမးခြနးမားပါထညသြငးထားပါသည။တငးျပည၏ေျပာငးလေနေသာအဖြ႕အစညးမားအေပၚလငယမားမညမယၾကညစတခသည၊အဆပါအေျပာငးအလမားကဤတးတကမႈအျဖစျမင၊မျမငစသညတ႔ကဤေမးခြနးမားျဖငအကျဖတပါသည။တငးျပည၏အေျပာငးအလမားတြငပါဝငပတသကခြငရသညဟလငယမားခစားရသညအတငးအဆကလညးထေမးခြနးမားကစးစမးေဖာထတထားပါသည။

ကမၻာအလယကျမနမာလြနခသညဆယစႏစအတြငးျမနမာႏငငကကမၻာႀကးကတခါးဖြငေပးလကသလကမၻာႀကးကလညးျမနမာႏငငကတခါးဖြငေပးလကပါသည။အဓကအားျဖငဒမကေရစျပယဂတခအျဖစေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ႏငငတကာဂဏျဒပေၾကာငျမနမာႏငင၏ႏငငေရး၊စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားကႏငငတကာအသငးအဝငးကအေကာငးျမငခၾကပါသည။သ႔ရာတြင၂၀၁၇ခႏစ၊ၾသဂတလအတြငးရခငျပညနယမအေျခအေနဆးရြားလာသညႏငအမျပညပတြငတငးျပည၏ဂဏသတငးညႇႇ းႏြမးချပးထအေကာငးျမငမႈမာလညးသသသာသာပကစးသြားခ႔ပါသည။အမးသားေရးတကကြသမား၏ႏငငတြငးကာကြယတ႕ျပနခကကလညးမးပြားတစစျဖစေစခကာ ျမနမာႏငင၏ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးကေမးခြနးထတစရာျဖစေစခသည။

လထသေဘာထားခယခကမားအပါအဝငရခငျပညနယအေျခအေနအစရငခစာအမားအျပားရေသာလညးလငယမားအားသးသးသန႔သန႔ေဖာျပထားသညမာမမဆစေလာကအနညးငယမသာရပါသည။မးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငအျခားႏငငမားႏငျမနမာႏငင၏ဆကဆေရး၊ျမနမာႏငငအားျပညပေဝဖနခကမားအေပၚသတ႔ခစားရပ၊ျမနမာႏငင၏ကမၻာအလယရပတညမႈကသတ႔အတြကမညမအေရးပါသညဆျခငးတ႔ႏငစပလဥးၿပးလငယမားအေလးအနကဆငျခငသးသပျဖစေစသညေမးခြနးမားကထညသြငးထားပါသည။

12 > မးဆကသစျမနမာ

မးဆကသစျမနမာ > 13

လငယမား၏သေဘာထားအျမငႏငစပလဥးသညကနးဂဏနးအခကအလကစေဆာငးရနမးဆကသစျမနမာေလလာခကကအရညအတြကပငးသေတသနနညးစနစေရာအရညအေသြးပငးသေတသနနညးစနစပါအသးျပခပါသည။သကဆငရာစာေပႏငပညာရပဆငရာသးသပခကမေတြ႕ရထားေသာေခါငးစဥတခစႏငစပလဥးသညလငယမား၏အျမငကစစတမးေမးခြနးမား၊ေစစပေသာလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အပစေဆြးေႏြးပြမားျဖငမတတမးယခပါသည။လပငနးစဥတေလာကတြငသေတသနအဖြ႕သညေလလာခကကအဓကကျပးနကနစြာနားလညႏငေစသညလငယေခါငးေဆာငမား၊သေတသနပငးကၽြမးကငသလပငနးအဖြ႕တ႔ႏငမျပတေဆြးေႏြးခပါသည။

ေလလာခက၏ပထမဆးမာႏငငတဝမးရအသက၁၈ႏစမ၃၀ၾကားလပဂၢ လမားအမေထာငစစစတမးျဖစပါသည။15၂၀၁၈ခႏစၾသဂတလမေအာကတဘာလအတြငးစစေပါငးလပဂၢ လ၂,၄၇၃ဥးကစစတမးေကာကယခပါသည။ကား-မ၊အသက၊ပညာအရညအခငး၊ဝငေငြ၊ကးကြယသညဘာသာ၊အျခားအဓကကေသာလမႈပထဝသတမတခကမားျဖငခြထတထားေသာကနးဂဏနးအခကအလကမားအားဆနးစစႏငသညနမနာရရရနထစစတမးကရညရြယပါသည။နမနာကအဆငစအလႊာလကေပါငး႐းထားသညနမနာပစျဖငနမနာကေရးဆြခပါသည။တႏငငလးကယစားျပမႈရရရနရညရြယခေသာလညးျမနမာႏငငလမးစကြျပားၿပးပထဝအေနအထားအရျခားနားသညႏငင၌သးသးသန႔သန႔ျဖစေနသညရပရြာအသငးအဝငးမား(ဥပမာအားျဖငဘာသာေရးအရျဖစေစ၊လမးစအရျဖစေစ)အားကယစားမျပႏငျခငးကေရာငလႊ၍မရႏငပါ။အမားစမာကပနးနမနာေကာကခရျခငးေၾကာငပဋပကၡျဖစပြားေနေသာနယေျမမားမလငယမားကနမနာေကာကယမႈမာ

လသညထကေလာပါးခပါသည။သ႔ရာတြငပဋပကၡျဖစပြားေနေသာနယေျမမားမလငယထသေဘာထားအျမငမားကရနကနႏငတကြအျခားေနရာမားတြငျပလပသညအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားမတဆငရယခပါသည။

၂၀၁၈ခႏစေအာကတဘာလမႏဝငဘာလအထျမနမာႏငငအတြငးရတညေနရာအမးမးတြငျပလပခေသာေနာကဆကတြအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားကစစတမး၏ေတြ႕ရခကမားကရရေစခပါသည။ထကသ႔လကယတငေတြ႕ဆမႈမားကသေတသနအဖြ႕အေနျဖငယေန႔ေခတလငယမားအေပၚသကေရာကေနသညအဓကအေရးကစၥမားႏငပတသကသညစစတမး၏အေရအတြကပငးအခကအလကမားကအရညအေသြးပငးအခကအလကမားျဖငျဖညစြကယႏငေစခပါသည။အားလးေပါငးလငေဆြးေႏြးစကားဝငးမား၈ခ၊ေစစပေသာလေတြ႕ေမးျမနးမႈ၁၈ခတ႔ကျပလပခပါသည။

စစတမး၏ေတြ႕ရခကမားကလညး၂၀၁၈ခႏစႏဝငဘာလအတြငးႏငင၏ေဒသအမးမးတြငျပလပခသညမဝါဒပငးဆငရာအလပ႐ေဆြးေႏြးပြငါးပြတြငျပနလညသးသပခပါသည။အဆပါလကေတြ႕အျပနအလနေဆြးေႏြးပြမားအတြငးတကေရာကလာၾကသမားသညေလလာခကမထြကေပၚလာသညေတြ႕ရခကမားကဆငျခငသးသပကာေတြ႕ရခကမားေပၚအေျခခသညမဝါဒအၾကျပခကမားၾကဆခၾကပါသည။ဤေလလာခကအတြကစစတမးေကာကခေသာလပဂၢ လ၂,၄၇၃ဥးအျပငႏငငတဝမးမလငယ၂၀၀ခန႔ကလညးဤအစရငခစာကဝငးဝနးပပးေပးခၾကပါသည။

နညးစနစပငးႏငစပလဥးသညပမအေသးစတကသညမားကေနာကဆကတြ(က)တြငၾကညပါ။

အခနး(၂)နညးစနစ

15>ဤေလလာခကတြငလငယလရြယကအသက၁၈မ၃၀အတြငးဟသတမတထားေသာလညးျမနမာႏငငမအဖြ႕အစညးအမားအျပားကပမကယျပန႔ေသာအသကအပငးအျခားက အသးျပၾကပါသည။အခ႕ေသာကစၥမားတြငဤေလလာခကမသေတသမားသညျမနမာအစးရ၏တရားဝငလငယေရးရာမဝါဒအျဖစရသညအသကအပငးအျခားအတငး၁၅ႏစမ၃၅ႏစအတြငးလငယမားကလကခသညလငယအဖြ႕အစညးဝငမားကလညးေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။ျမနမာႏငငတြငအေတာမားမားကအသက၃၀မ၃၅ႏစအရြယရသမားကလငယအျဖစယဆေလရသညကအသအမတျပလကျဖစေတာငျဖစခအေျခအေနတြငထသ႔ေသာလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားမစေဆာငးထားသညအရညအေသြးပငးအခကအလကမားကဤေလလာခကတြငထညသြငးထားပါသည။ေနာကဆကတြ(၁)မလဥးေရဆငရာအခကအလက-နညးစနစႏငခဥးကပပက႐ႈ။

14 > မးဆကသစျမနမာ

ဘဝအခြငအလမးႏငေမာမနးခကမားျမနမာႏငငရလငယမားသညအေကာငးျမငသမားျဖစပါသည။စစတမးေကာကယခသညလငယ၆၇.၉%ကျမနမာႏငငမဘဝအရညအေသြးမာလာမည၅ႏစအတြငးတးတကေကာငးမြနလာမညဟယဆၾကၿပး၇%ကသာပဆးသြားလမမညဟခန႕မနးၾကပါသည။သတ႔၏ကယပငဘဝႏငပတသက၍ေမးျမနးေသာအခါ၂.၇%ကသာပဆးသြားလမမညဟထငမတလက၇၅.၉%ကမတးတကလာလမမညဟယဆၾကပါသည။ပညာတတလငယမားၾကားတြငအဆပါအခးမာသာ၍ပငမားျပားပါသည။တကသလပညာရေသာေျဖၾကားသ၈၅.၈%ကသတ႔၏အနာဂတမာပစၥပၸနထကပမေတာကပလမမညဟယဆၾကပါသည။ဤသ႔ေသာအေကာငးဘကကအျမငအမားအျပားမာစြမးရညျမႇငတငျခငးဆငရာအခြငအလမးသစ၊ႏငငေရးအရပါဝငပတသကမႈအခြငအလမးသစမားမေပၚေပါကလာပါသည။

သ႔ရာတြငလငယမား၏အေကာငးျမငမႈမာမကကနးသေဘာမဟတပါေခ။သတ႔၏ပနးတငဆ

မေရာကေအာငပတပငသညဟသတ႔ခစားေနရသညျပနာအေထြေထြအတြကေၾကာငၾကမႈကဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယမားကေျပာဆခၾကပါသည။အလပလကမျဖစမႈ၊ရာဇဝတမႈ၊မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ၊လမႈေရးမဒယာစြလနးမႈ၊ကန႔သတခပခယေသာမဘအပထနးမႈတ႔မာလငယမားၾကားကယျပန႔စြာစြျမေနသညစးရမမကငးမႈမားျဖစသလသတ႔အေနျဖငေကာလႊားရမညျပနာမားလညးျဖစေနပါသည။

အနာဂတပနးတငမားလငယအမားစကအနာဂတတြငသတ႔၏အေျခအေနတးတကေကာငးမြနလာလမမညဟယဆၾကသညဆလငသတ႔မညသညအရာကရရေအာငျမငရနေမာလငထားၾကပါသနညး။စစတမးေကာကလကေသာအခါလငယမားသည႐းစငးသညေမာလငခကသးရပကဥးစားေပးထားၾကပါသည။ယငးတ႔မာေငြအေျမာကအမားရာေဖြရန၊ၿငမးခမးစြာေနထငႏငရန၊အလပအကငေကာငးေကာငးရရရနတ႔ပငျဖစပါသည။ထးထးျခားျခားမာကေလးယရနျဖစေစ၊အမေထာငျပရနျဖစေစတ႔မာစစတမးေကာကခေသာ

လငယမားၾကားတြငအေရးမႀကးဆးဟအဆငသတမတၾကပါသည။အမးသား၊အမးသမးတ႔သညႏစခစလးအတြကအျမငအမးမးကေဖာထတခၾကပါသည။အမေထာငျပျခငးမာအေရးႀကးသညဟေျပာသညအမးသားေျဖဆသ(၄၈.၄%)ကအမးသမး(၃၉.၃%)ထကမားပါသည။အမေထာငျပရနမာအေရးမႀကးဟေျပာသအမးသမးမာလညးပမားပါသည(၃၀.၆%ျဖစပါသည)။အလားတပင၊ကေလးယရနအေရးႀကးသညဟလညးအမးသားကပေျပာၾကပါသည။ထသ႔ေျဖဆသညအမးသမး၄၅.၈%ႏငႏႈငးစာလငအမးသားထကဝကေကာ(၅၃.၉%)ကအနာဂတတြငကေလးယရနမာသတ႔အတြကအေရးႀကးသညဟယဆၾကပါသည။ကေလးျပစပးေထာငမႈတာဝနဝတရားအမားစမာအမးသမးမားအေပၚတြငသာကေရာကေပရာအမေထာငျပျခငးသညလညးေကာငး၊မခငဘဝသညလညးေကာငးအျခားဥးစားေပးကစၥရပမားႏငခနထးေနရသညခစားခကကေျဖၾကားသအမးသမးမားကေျပာၾကားပါသည။သ႔ျဖစရာသတ႔အနာဂတအတြကအမေထာငျပျခငးကေသာလညးေကာငး၊မသားစကေသာလညးေကာငး

အခနး(၃)စမးစစေလလာခကႏငေတြ႕ရခကမား

16 > မးဆကသစျမနမာ

အဖးတနသညဟအတတေျဖၾကားသအမးသားမားေလာကမယဆျခငးလညးျဖစႏငပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားတြငအဆပါရညမနးခကမားအတငးရရရနခကခေသာလညးယခငကထကပျဖစႏငသညဟလငယအမားအျပားကဆၾကပါသည။ေလကငသငယမႈ၊အခြငအလမးသစမား၊ႏငငေရးတြငပမပတသကပါဝငျခငးမားကမမတ႔ရငဆငေနရေသာအဆပါအတားအဆးမားကေကာလႊားရနပပးေပးႏငသညဟလငယမားကယဆၾကပါသည။

ေလကငသငယမႈအခြငအလမးမား“လငယေတြရ႕ကြ မးကငမႈစြမးရညကျမႇငတငေပးတအဖြ႕ေတြ၊လမႈေရးအဖြ႕အစညးေတြအမားႀကးရေနၿပမ႔လငယေတြရ႕အနာဂတကေတာကပေနပါတယ။ၾကကေျခနထမဝငခငကဆရငျပငပကမၻာႀကးအေၾကာငးနကနးတလးေတာငကၽြနေတာမသခပါဘး”

မြနျပညနယမေကာငးသားတကၾကြလႈပရားသ၊အသက၂၆ႏစ

ေလကငသငယမႈအခြငအလမးပမားလာျခငးေကးဇးေၾကာငသတ႔၏အနာဂတပနးတငဆပ၍ထြနးေပါကေရာကရႏငသညဟလငယအမားအျပားကယဆၾကပါသည။သတ႔၏ေဒသမားတြငမၾကာေသးခငကမေပၚေပါကလာေသာအခြငအလမးျဖစေလသညျပညတြငးအရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညး(ရပလ႔ဖြ႕)မား၊ႏငငတကာအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညး(စးမဟတ)မားကေပးသညသငတနးမား၊အထးသျဖငအသကေမြးဝမးေကာငးသငတနးမားကလငယမားအတြကအဖးတနသညကြ မးကငမႈစြမးရညသစမားရရလာေစမညအခြငအေရးကေပးေနသညဟလငယမားကဆပါသည။အဆပါကြ မးကငမႈစြမးရညမားကပညာေရးအတြကေသာလညးေကာငး၊အလပအကငအတြကေသာလညးေကာငးပေကာငးသညအခြငအလမးကသာမကပေကာငးသညႏငငေရးအသကပငရရလာေအာငေျပာငးလေပးသြားႏငလမမညဟေမာလငၾကပါသည။

“လာမယ၅ႏစကစဥးစားလကရငအေျခအေနေတြေကာငးလာမယလ႔ကြ နမထငပါတယ။အရငတနးကဆရငCSOေတြမရပါဘး။အခဆCSOေတြအမားႀကးရလာေနပါၿပ။လငယေတြရ႕ေပါငးသငးဆကဆမႈစြမးရညေတြ၊လေရ႕စကားေျပာစြမးရညေတြတးလာေစမယ

သငတနးေတြေပးျခငးအားျဖငလငယေတြကသတ႔ေတြကပပးကညလမမယလ႔ထငပါတယ”

ကရငျပညနယမေကာငးသ၊အသက၂၀

“လငယေတြရ႕အေျခအေနကအခကေနလာမယငါးႏစအတြငးမာပေကာငးလာမယလ႔ကြ နေတာထငပါတယ။ဘာေၾကာငလဆေတာလငယေတြအတြကျပညတြငးအဖြ႕အစညးေတြကေရာႏငငတကာအဖြ႕အစညးေတြကပါေပးေနတေလကငသငယမႈအခြငအလမးေတြမားသထကမားလာတာကျမငေနရလ႔ပါ”

ရခငျပညနယ၊ေျမာကဥးမအသက၂၃ႏစအရြယအမးသား

“လငယေတြCSOေတြမာဝငလပတာေတြရလာတာဟာတဥးခငးလပၾကတာေတြထကႏငငေရးန႔ပနးစပေစတယလ႔ကြ နမထငပါတယ။CSOမာလပတအခါလေတြအမားႀကးကကယကသလာမာျဖစသလျပနာကစၥရပေတြအမားႀကးန႔လညးထေတြ႕လာရမာပါ။ႏငငေရးကပသလာေအာင၊သတ႔ရ႕အသပညာေတြလညးမျပတတးပြားေအာငအလဝငလပၾကရာကလငယေတြကပပးေပးသြားမာပါ။”

ရမးျပညနယမအသက၂၅ႏစအရြယအမးသမးေရ႕ေန

ႏငငေရးတြငပါဝငပတသကမႈႏငငေရးလြတလပခြငပမမားျပားလာျခငးမာအေကာငးျမငရျခငး၏အေၾကာငးရငးအျဖစအျခားသအမားအျပားကဆၾကပါသည။လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊အသငးအဖြ႕လြတလပစြာဖြ႕စညးခြငတ႔အားကန႔သတခပခယထားဆျဖစသညကသတျပမၾကေသာလညးအဆပါအခြငအေရးမားတးပြားလာမႈကလငယမားကႀကဆၾကပါသည။သတ႔ေရ႕ကမးဆကမားယတျပတပတပငခခသညႏငငေရးလႈပရားမႈမားတြငယေန႔လငယမားပါဝငႏငၾကေၾကာငးတခ႕ကမးေမာငးထးျပၾကပါသည။ထလြတလပမႈမားကလငယမားအတြကအေရးႀကးဆးအေရးကစၥမားကေရ႕တနးတငလကလထေရးရာ(အစးရေရးရာ)မားတြငလငယမားပမၾသဇာရေစလာေတာမညဟဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယတခ႕ကယဆၾကပါသည။

“ႏႈငးယဥၾကညမယဆရငအရငအစးရတနးကစာနယဇငးလြတလပခြငမရခဘး။လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငလညးမရခဘး။အခဆရငအေျခအေနေတြပေကာငးလာတာေတာအမနပ။ဒါေပမယအသြငကးေျပာငးေရးကလမးတဝကပ

ေရာကေသးတယ။အခြငအလမးေတြလညးအမားႀကးပလာတယ။ဥပမာအရငကသငတနးေတြကCSOေတြမလပႏငခဘး။လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငကလညးသသသာသာတးတကလာတယ။ဒါေပမယလထကအခြငအေရးေတြကျပညျပညဝဝေတာမကငသးႏငေသးဘး”

ကခငျပညနယမအသက၃၀အရြယရပလ႔ဖြ႕ေခါငးေဆာင၊ၿငမးခမးေရးတကၾကြလႈပရားသအမးသား

“လငယေတြပါဝငပတသကလာၾကဖ႔အတြကလငယေတြန႔လပေနတအမးသား၊အမးသမးေတြပမားလာတယ။လငယေတြႏငငေရးပါတေတြမာပပါဝငပတသကလာၾကေအာငေလကငသငတနးေပးၾကတယ။၂၀၁၀ေနာကပငးေမြးတမးဆကေတြဟာအလားအလာေကာငးတယ။တျခားလေတြမာကအဒလလႈပရားမႈမးေတြမာပါဝငခြငမရခၾကဘးေလ”

ပခးတငးေဒသႀကးမအသက၂၄ႏစအရြယေကာငးသား

အလပလကမျဖစမႈျမနမာႏငငမလငယမားရငဆငေနရသညအခကအခမားႏငစပလဥးသညလကေတြ႕အေျခအေနကဤေလလာခကတြငေျပာဆခၾကေသာလငယမား၏အေကာငးျမငမႈကအားေပာေစခပါသည။လငယမားသညအနာဂတအလပအကငရရေရးကပနးတငအျဖစဦးစားေပးထားျခငးကားအလပအကငရရေရးသညယခပငလငယမားအတြကတြငကယေနေသာေၾကာငၾကပပငမႈျဖစေၾကာငးကထငဟပလကရေပသည။။စစတမးေျဖဆသ၉၂.၇%ကအလပလကမျဖစမညကစးရမလကရေၾကာငးေျပာခၾကပါသည။အဆပါအခးအစားမာကယား(၉၆.၅%)၊ကရင(၉၇.၄%)၊ရမး(၉၄.၆%)တ႔ကသ႔နယစပျပညနယမားတြငပမားပါသည။စစတမးေျဖဆသေလးဥးတြငတဥးခန႔(၂၆%)ကသတ႔မာအလပမရသျဖငအလပရာေနရသညဟဆၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားတြငသတ႔သညလညးေကာငး၊သတ႔ႏငရြယတမားသညလညးေကာငးအလပေကာငးေကာငးရလပါကၿမ႕ႀကးမားသ႔ျဖစေစ၊အမနးခငးႏငငမားသ႔ျဖစေစမျဖစမေနေရႊ႕ေျပာငးလပကငၾကရေလရသညဟလငယ၄-၅-၁၀ဥးကဆပါသည။ေနရပတြငကနခေသာလငယမားသညဒကၡေရာကႏငေခပမားသညဟတခ႕ကယဆၾကပါသည။

မးဆကသစျမနမာ > 17

“ျပနာကလညးအလပအကငအခြငအလမးအတြကလငယေတြ႐နးကနေနၾကရတာပါပ။လႈပရားမႈေတြမာပါဝငဖ႔ဆရငလငယေတြမာပကဆရဖ႔လပါတယ။မးယစေဆးဝါးျပနာကလညးလငယအေတာမားမားအေပၚ႐ကခတေနတယ။ေကးလကေဒသေတြမာလငယနညးနညးပကနေတာတယ။ဖလေအာငမရာႏငေတာသတ႔ရ႕လပငနးအေပၚမာယၾကညမႈပကကနတတၾကတယ။အဒေတာၿမ႕ႀကးေတြဆျဖစျဖစ၊ရနကနျဖစျဖစ၊တခါတေလဆႏငငျခားအထေတာငထြကသြားၾကတယ”

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမအသက၂၅ႏစအရြယရပလ႕ဖြ႕ဝနထမးအမးသမး

“ကြ နမကေစတနာဝနထမးလပခငတယ။ဒါေပမယသညမာအခြငအေရးသပမရဘးလ႔ကၽြနမထငတယ။ေတာငႀကးမာဆအလပအကငအခြငအလမးေတာငမရဘး။အလပရဖ႔ထကေစတနာဝနထမးလပဖ႔အခြငအလမးကေတာပေပါတာေတာအမနေပါရင။ဒါေပမယအလပရယလ႔မယမယရရလခငရငေတာရနကနသြားတာပေကာငးတယ”

ရမးျပညနယမအသက၂၅ႏစအရြယေရ႕ေနအမးသမး

“ၿမ႕မာလငယေတြသပမေတြ႕ရေတာဘး။သညေဒသမာအလပအကငအခြငအလမးမားမားစားစားမရေတာလငယေတြကဖားကန႔တ႔၊တရတျပညတ႔ကေရႊ႕ကနၾကတယ။ဆယတနးေအာငတာန႔အလပေပးတဆကေျပာငးေျပးၾကေတာတာပ…

…ကခငမာေယာကားေလးေတြအလပရဖ႔ပခကတယ။လကရပညာေရးကဘယအသကေမြးဝမးေကာငးအခြငအလမးန႔မအဆကအစပမရတာကလညးအေၾကာငးတေၾကာငးပ။အေတာကာေယာကားေလးေတြအေနန႔ကဖားကန႔ကေကာကရာဖ႔သြားရငသြား၊မသြားရငတျခားႏငငေတြကသြားပ။အလပအကငအခြငအလမးရားပါးမႈရ႕အကးဆကအေနန႔လငယေတြစတဓာတကလာၾက၊မးယစေဆးစြကနၾကတယ။မးယစေဆးမသးတလငယမရတအမေထာငစရယလ႔သပမားမားစားစားမရလဘး။တခ႕အမေတြမာဆညအစကကသးေယာက၊သးေယာကစလးမးယစေဆးသးတာေတြ႕ရပါတယ။ဒါေၾကာငလငယေတြအတြကအလပအကငေတြဖနတးေပးျခငးကလငယေတြမးယစေဆးသးတႏႈနးကေလာခႏငမယလ႔ကၽြနေတာထငတယ။”

ကခငျပညနယမအသက၂၉ႏစအရြယလငယတကၾကြလႈပရားသ

“သညေဒသမာအလပအကငအခြငအလမးေတြမရလ႔ရာဇဝတမႈျဖစပြားႏႈနးေတြ[သသသာသာ]ျမငေနတာအမနပါပ”

ဧရာဝတတငးေဒသႀကးမအသက၂၅ႏစအရြယရပလ႔ဖြ႕ဝနထမးအမးသမး

တခ႕ကမအလပအကငေစးကြကအတြငးေပၚေပါကလကရေသာအကငပကျခစားမႈကမေကမနပေျပာဆၾကပါသည။ေဆြမးေကာငးစားေရးဝါဒ၊အဂတလကစားမႈတ႔ကအရညအခငးျပညမသလငယမား၊တကသလပညာေရးရသလငယမားကပငအလပလကမျဖစေစသညဟလငယ၄-၅-၁၀ဥးကဆပါသည။

“ကယမာပညာေရးေနာကခေကာငးရေနဥးေတာ၊ကယေဒသမာလငယအတြကအလပေခၚတအေရအတြကကနညးလပါတယ။ေကာငးဆရာေနရာေတြအမားႀကးေခၚေပမယလာဘေပးႏငသေတြပအလပရၾကတယ။သညေတာဘြ႕ရအလပလကမေတြမားေနတာေပါ”

ရခငျပညနယမအသက၂၂ႏစအရြယအမးသား

“အစးရဝနထမးေတြမာလညးျပနာရတယ။အစးရဝနထမးေတြန႔ပတသကၿပးကြ နေတာမႀကကတာကသတ႔မာႏငငသားအခငးခငးႏပကြပခငတစတထားရေနတာပ။သတ႔အလပလပေနတအစးရဌာနမာအလပအကငအခြငအလမးေလးမားရလာရငေဆြမးေကာငးစားေရးဝါဒရယ၊သတ႔အမးေတြကပစားေပးတဝါဒရယပသတ႔မယရၾကတယ။ဒါေပမယဒါေကးရြာအပခပေရးမးကဆလတာမဟတပါဘး”

ကခငျပညနယမအသက၃၀အရြယၿငမးခမးေရးတကၾကြလႈပရားသအမးသား

ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားတြငအလပအကငေစးကြကသညအမးသားငယမားႏငအမးသမးငယမားအနကမညသ႔အတြကပခကသညကပါဝငေဆြးေႏြးသအမားအျပားကအေခအတငေျပာခၾကပါသည။ေဆာကလပေရးလပငနးမအႏရာယမားေသာအလပမားမာေယာကားေလးမားအတြကသပသပျဖစေနၿပးအမးသမးမာမစက႐မား၊ေစးဆငမားမအႏရာယလညးနညးပါး၊လစာလညးမားသညအလပကရႏငၾကသညဟတခ႕ကယဆၾကပါသည။တခ႕ကသေဘာမတၾကဘအလပခြငအတြငးအမးသမးမားထကအမးသားငယမားကေရြးခယစရာပမားသညဟအေၾကာကအကနေျပာၾကပါသည။အမးသမးမားမာထပါးေႏာငယကျခငး၊မဖြယမရာျပခရျခငးတ႔ကစးရြ႕ရသညဟလညးဆၾကပါသည။“ေယာကားေတြကေကာကတြငးမာေကာကတးသမားလပလ႔ရတယ၊ေကာကပြစားလပလ႔ရတယ၊ဝယေရာငးလညးလပလ႔ရတယ။တတႏငရငပကေစးဆငလညးဖြငလ႔ရတယ”ဟကခငျပညနယမအသက၂၉ႏစအရြယလငယအမးသားကေထာကျပပါသည။“ပကဆနညးနညးပါးပါးပရတမနးမေတြကအလျပငဆငဖြငတာလမးကယပငစးပြားေရးလပငနးေလးေတာလပလ႔ရပါတယ။အသကေမြးလပငနးေရြးခယတေနရာမာကရငေတာမနးမေတြအဖ႔ကေယာကားေတြထကပခကခတယလ႔ကြ နေတာထငတယ”ဟဆပါသည။သ႔ရာတြငမားျပားလေသာအမးသားငယ(၉၃.၁%)ေရာအမးသမးငယ(၉၂.၄%)တ႔ပါအလပလကမေနျဖစေနၾကရာကနးဂဏနးအရသတ႔ခငးၾကားတြငသသသာသာကြာျခားမႈမရလေခ။

လငယရာဇဝတမႈ၊မးယစေဆးသးစြမႈဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယအမားအျပားကလငယရာဇဝတမႈျပနာ၊မးယစေဆးသးစြမႈျပနာတ႔အတြကလတနးေစအလပအကငေကာငးမားကငးမေနျခငးကအျပစတငခၾကပါသည။ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမားအလအရအလပအကငမရသညအခါသတ႔ႏငရြယတအမားအျပားမာမးယစေဆးထလညးေကာငး၊မးယစေဆးႏငဆကစပေသာရာဇဝတမႈမားထလညးေကာငးေရာကသြားခၾကပါသည။“ၿငမးၿငမးခမးခမးေနရျခငး”မာသတ႔၏အနာဂတအတြကအလြနအေရးႀကးသညဟဆခၾကသညစစတမးေျဖၾကားသ၆၃.၁%၏စတထတြငမးယစေဆးႏငဆကစပရာဇဝတမႈ၊အၾကမးဖကမႈတ႔ရေနပရသညကလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးပြမားကေဖာျပခပါသည။

အဆပါရာဇဝတမႈမားကသတ႔၏ပဂၢ လေရးလျခမႈကၿခမးေျခာကေနသညဟလငယအမားအျပားကခစားရပါသည။“အရငဆးကြ နမစးရမတာကေတာလျခေရးပ။သငယခငးန႔သြားရငေတာငည၈နာရေကာရငေအးေအးေဆးေဆးမေနရ၊မေျပာရေတာဘး။အဒအခနဆရငအလလေနရငးမလျခသလခစားလာရတယ”ဟကခငျပညနယမအသက၃၁ႏစအရြယတကၾကြလႈပရားသတဥးကဆပါသည။

ဤေလလာခကတြငေျပာဆခေသာလငယအားလးနးပါးကျမနမာႏငင၏မးယစေဆးျပနာႏငပတသကၿပးစးရမပပနၾကပါသည။စစတမးယခသလငယ၉၃.၇%ကလအမားမးယစေဆးသးစြမႈေလာခေရးမာျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးေရးအတြကအေရးႀကးသညဟေျပာခၾကပါသည။နယစပျပညနယမား၊နယစပတငးေဒသႀကးမားတြငအဆပါအခးအစားမာပမားပါသည။တနသၤာရတငးေဒသႀကးမေျဖၾကားသ၉၉.၇%ကသာမကဘရမးျပညနယမေျဖၾကားသ၉၅.၆%၊ကခငျပညနယမေျဖၾကားသ၉၅.၁%တ႔ကလညးမးယစေဆးဝါးထနးခပဟန႔တားျခငးမာအေရးႀကးသညဟေျပာခၾကပါသည။

အဆပါနယစပေဒသတခ႕တြငမးယစေဆးမာေငြေၾကးပစတခလျဖစသေလာကနးနးဟလငယမားကဆပါသည။(မးယစေဆးဝါးသးစြမႈေလာခရနမာအေရးႀကးသညဟစစတမးေျဖၾကားသ၉၅.၁%ကေျပာၾကားေသာ)

ခငးျပညနယ၊ပလကဝမအသက၂၇ႏစအရြယအမးသားတဥးကေအာကပါအတငးေျပာျပခပါသည။

“ျမနမာလငယေတြၾကားမာမးယစေဆးကအဓကျပနာပါ။ေဒသအသးသးကသငယခငးေတြန႔ေျပာၾကညတအခါပလကဝမာတငမဟတဘးဆတာသရပါတယ။သညမာေတာမးယစေဆးျပနာကထနးမႏငသမးမရပ။အလအတနးေတြမာဆရငေဝယာဝစၥဝငးလပေပးတသေတြက

18 > မးဆကသစျမနမာ

လေတြကလဘကရညတ႔၊အရကတ႔တကေလရခၾကဖးတယ။အခကေတာတစေယာကမးယစေဆးေဆးျပား၂ျပားေပးကနၾကၿပ။ဒါကအစဥအလာတခေတာငျဖစလာၿပဗ။အထးသျဖငပလကဝတဝကမာေပါ။တခ႕ေတြဆသတ႔ရ႕ပကလပအားခတစတတပငးအျဖစမးယစေဆးပါတေဆးျပားေတြပါေပးတာမးလခငတတၾကျပနတယဗာ”

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခသတခ႕ကလညးႏငငတဝမးရရပရြာမားတြငမးယစေဆးမာသမား႐းကျဖစေနၿပဟဆၾကပါသည။လြနခသညႏစႏစတာအတြငးသတ႔ၿမ႕နယတြငမးယစေဆးေရာငးအားတကလာသညဟတခ႕ကမနးဆထငျမငၾကပါသည။ျမနမာႏငင၏မးယစေဆးျပနာသညႏငငတဝမးရလငယမားအလားအလာရသေလာကမထြနးေပါကေအာငတားဆးလကရသညဟအမားစကလကခယဆၾကပါသည။

“ရြာေတြမာဆမးယစေဆးကလြယလြယဝယလ႔ရတယ၊ကြမးယာဆငမာေတာငရတယ။အဒေတာလငယေတြကဖကဆးရတာလြယတာေပါ။ေနာကၿပးလငယေတြကယတငကမးယစေဆးကစမးၾကညခငၾကတယ။ဒါေပမယမးယစေဆးကစသးမၿပဆတာန႔ပဆးလာတာပ” ရမးျပညနယမအသက၂၆ႏစအရြယေကာငးဆရာမ

“ေကာကရတၿမ႕နယမာမးယစေဆးျပနာကတကယကထနးမႏငသမးမရပါ။မးယစေဆးစြေနတသေတြအမားႀကးကြ နမေတြ႕ခရပါတယ။မးယစေဆးကလငယေတြရ႕ေရ႕ေရးကပတပငေနပါတယ” ကရငျပညနယတြငေနထငေသာရမးျပညနယမေကာငးသ

“သတ႔ဘဝေတြပကကနၾကတယ။အလပလပေနသတေယာကမးယစေဆးစြသြားရငအလပလပခငစတမရေတာဘး။မးယစေဆးစြသြားၿပးတေနာကဆးသြမးပကစးသေတြျဖစကနၾကတယ။သတ႔အနာဂတေတြလညးပကစးေတာတာေပါရင” ရမးျပညနယမအသက၂၆ႏစအရြယေကာငးဆရာမ

မမတ႔ေဒသတြငမးယစေဆးျပနာကရအဖြ႕၏ကငတြယပမာအားနညးသညဟျဖစေစ၊ခတရာတျခားရရာတလြျဖစေနသညဟျဖစေစအမားျပားကယဆၾကပါသည။ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမား၏အလအရရအဖြ႕သညမးယစေဆးထတလပသမားအစားမးယစေဆးသးစြသကျဖစေစ၊အေသးစားေရာငးဝယသကျဖစေစသာအျပစေပးလြနးတတၾကပါသည။ရအဖြ႕သညတခါတရမးယစေဆးႏငဆကစပေသာရာဇဝတမႈမားကလႊတေပးရနလာဘယေနၾကသညဟျဖစေစ၊ရကယတင

ေရာငးဝယၿပးအကးအျမတရေနသညဟျဖစေစေျဖၾကားသတခ႕ကသကၤာမကငးျဖစေနၾကပါသည။

“တရားဥပေဒစးမးမႈကရကမရပါဘး…မးယစေဆးမႈေတြအတြကလညးအတတပ။ဘယသေတြကေရာငးေနတယ၊ဘယသေတြကသးေနတယဆတာရအရာရေတြသေပမယအဒလအမႈေတြမာသတ႔ဝငမပါၾကဘး။မားေသာအားျဖငသတ႔ကရာဇဝတျပစမႈကးလြနသေတြကအေရးမယၾကဘး။တကယလ႔သတ႔ထကတေယာကေယာကကဖမးရငေတာငလာဘသာထးႏငရငအျခားတေယာကကဖမးၿပးေထာငထထညတတၾကတယ” ကခငျပညနယမအသက၂၉ႏစအရြယတကၾကြလႈပရားသအမးသား

“ရကမးယစေဆးသးတသတစေယာကခငးကပဖမးတယ၊ေဆးေရာငးေနတသေတြကကမဖမးဘး။ရကမးယစေဆးသးတလကဖမးမယ။ပကဆရရငျပနလႊတေပးမယ။ေနာကၿပးရငပကဆပရေအာငမးယစေဆးသးသေတြကထပဖမးမယ” ရမးျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယအမးသမး

“ေမာငးေတာမာစကတငဘာလထတနးကမးယစေဆးကနသညေတြကဖမးဆးရမခတယ။အဒလဖမးမတအခါWYေဆးျပားဆတမးယစေဆးေတြအျပငေရႊေတြန႔ပကဆေတြလညးပါတယ။ဒါေပမယလေတြအဒ႐းေရာကသြားေတာေရႊန႔ပကဆေတြမေတြ႕ရေတာဘး။ရကအဒပကဆေတြ၊ေရႊေတြကဝကထားၿပးသတ႔အတြကယလကတယတ။…ေဆးျပား၃သနး16ဖးေလာကရကဖမးမတယဆရငတသနးဖးေလာကကပမး႐ႈ႕ျပၾကတယ။အကငပကျခစားမႈေတြလညးရတယ။တကယလ႔ကယကသနး၅၀ပလာဘထးႏငၿပးတျခားတေယာကကသနး၁၀၀ေပးလကရငသနး၅၀ပေပးတသကပရကဖမးမာ။ပေပးႏငတသကမးယစေဆးေတြ၊ေဆးျပားေတြေရာငးဝယလ႔ရတယ” ရခငျပညနယမ၂၃ႏစအရြယေကာငးသား

လမႈမဒယာ

“႐း႐းသားသားေျပာရရငစမတဖနးကကြ နေတာရနသပ။ဖနးေတြကခကခာပါးနပသေလာကလေတြကတးတယ။သတ႔ကအငတာနကကဂမးေတြကအခနျပညေဆာၾကတယ။အဒလလပေနရငအလပအကငမဖနတးေပးလ႔ဆၿပးအစးရကအျပစမတငန႔။အလပလခငတယဆရငအလပရဖ႔အခနေတြ၊အားေတြစကရမာေပါ”ရနကနၿမ႕မအသက၁၉ႏစအရြယတကၾကြလႈပရားသအမးသား

ျမနမာႏငငတြငစမတဖနးမားကေနရာတကာေတြ႕လာရပါၿပ။ႏငငတဝမးမလငယမားသညလမႈမဒယာထမအေၾကာငးအရာမားကၾကည႐ႈရန၊လကဆငကမးရနသတ႔၏ဖနးကေန႔စဥ

သးၾကပါသည။မမတ႔၏မဘမားလကထကကစတပငမကးဖးသညနညးျဖငလငယမားကတဥးႏငတဥးျဖစေစ၊ကမၻာႀကးႏငျဖစေစဤနညးပညာေၾကာငအျပနအလနဆကသြယႏငလာခပါသည။

လမႈမဒယာေရပနးစားလေသာလညးအဆပါမဒယာကေကာငးသညဟယဆသညမာလငယတငးမဟတပါေပ။လငယတ႔၏အာ႐ကအခနနာရမားစြာတရားလြနယထားသညဟဆလကဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယအမားစကလမႈမဒယာအားစတပကလကပကျဖစေနၾကပါသည။စမတဖနးမားသညႏငငေရး၊မကေမာကေရးရာမားကလငယအမားစမသနားမလညရျခငးအေၾကာငးရငးတရပျဖစသညဟညႊနးဆလကလမႈမဒယာေၾကာငအခြငအလမးဆး႐ႈးမႉတနဖးဟေခၚသညတခကဥးစားေပးလကသညအတြကအျခားအရာမားဆး႐ႈးသြားရျမသေဘာတရားကလငယအမားစကသေဘာမေပါကၾကဟသတ႔ကညညးတြားၾကပါသည။

“လငယေတြအတြကတးတကမႈေတြပရလာဖ႔အခြငအေရးက၆၀%ေလာကရပါတယ။ဒါေပမယမးယစေဆး၊လမႈမဒယာ၊ဂမးေတြစြတာလမးပဆးသြားႏငတအေျခအေနကလညး၄၀%ေလာကရေနပါတယ။လမႈမဒယာတ႔၊ဂမးးတ႔မာအခနျဖနးလြနးတာကပညာသငယမႈပငးကလငယေတြရ႕တကယေရဖြ႕ၿဖးမႈအတြကအဓကျပနာျဖစႏငတယလ႔ကၽြနေတာေျပာတာပါ။၂၀၁၃ခႏစကတညးကလေတြလကကငဖနးေတြသးလာႏငရာကအခဆရငဖနးသးရငးသာအခနေတြအမားႀကးကနေနၾကပါတယ” ရခငျပညနယမအသက၁၉ႏစအရြယေကာငးသား

“အခကေနေနာကငါးႏစဆရငလငယေတြရ႕အနာဂတကပဆးလာလမမယလ႔ကြ နေတာထငတယ။သတ႔ကေဖစဘတ(Facebook)တ႔၊ဂမးတ႔အတြကဖနးကတခနလးသးေနၾကတယ။ပညာေရးအတြကသးတာမဟတဘး။လကကငဖနးတ႔၊အငတာနကတ႔ကအကးရရသးတလငယကမဆစေလာကနညးနညးေလးပရပါတယ” ကရငျပညနယမအသက၂၁ႏစအရြယေကာငးသား

“လကကငဖနးေတြကနညးမနလမးမနမမသးၾကတာ။အဒါေၾကာငလငယေတြကစာမဖတၾကေတာဘး၊ရညမနးခကလညးမရၾကဘး။သတ႔ရ႕အခနေတြကေကာငးစာလပရမယအစားအငထာနကကစားနညးေဆာဖ႔သးေနၾကတယ။လငယေတြလပလ႔ရတအလပေတြအမားႀကးရပါတယ။သတ႔စတပါရငေရႊတြငး၊ေကာကတြငးေတြမာျဖစျဖစ၊စကပးေရးျဖစျဖစလပလ႔ရတယ။လပစရာအလပေတြကအမားႀကး။ဒါေပမယသတ႔ကအသပညာတးပြားေအာငအခနကေကာငးေကာငးအသးမခၾကဘး။ၿပးေတာပကဆရလာရငလညးလမႈမဒယာေပၚမာပျဖနးတးပစၾကတယ”

16>၁သနးသည၁၀၀၀၀၀ႏငညမသည

မးဆကသစျမနမာ > 19

ခငးျပညနယမ၂၇ႏစအရြယအမးသား

လငယတခ႕ကမျမနမာႏငငမလမႈမဒယာ၏အကးေကးဇးမားကမးေမာငးထးျပခၾကပါသည။ရနကနၿမ႕မတကၾကြလႈပရားသတဥးကသ႔အရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညးကတညေထာငၿပးေနာကအဖြ႕၏လပငနးမားကပရသတေပါငးစထလမႈမဒယာကလကဆငကမးအသေပးႏငေစခသညအတြကအျခားမညသညနညးႏငမဆကသြယရနမျဖစႏငေသာအဖြ႕မားႏငခတဆကမခသညဟေျပာပါသည။“လငယေတြန႔တေျပးညျဖစေအာငနညးပညာေတြ၊လမႈမဒယာေတြကကြ နေတာတ႔အမားႀကးသးပါတယ”ဟသကေျပာပါသည။“ကြ နေတာယတာကေတာဒစဂစတယမဒယာဟာအထကလႊာန႔ေအာကလႊာၾကားကကြာဟခကကကဥးေျမာငးေစႏငတတခတညးေသာနညးလမးပါပ”ဟဆပါသည။

သ႔ရာတြငလမႈမဒယာအေပၚအေကာငးျမငသညမာအနညးစ၏သေဘာထားသာျဖစပါသည။လငယအမားစမာလမႈမဒယာကလညးေကာငး၊လမႈမဒယာအားလငယတ႔သးစြပကလညးေကာငးအျပစျမငၾကပါသည။သတ႔၏အျမငမာလမႈမဒယာ၏ေကာငးကးဆးျပစတ႔ႏငပတသကၿပးတကမၻာလးျငငးခေနျခငးကထငဟပလကရေသာလညးျမနမာႏငငအေနအထားအရအဆပါေဝဖနခကမာပမနထကအလြနအေရးႀကးပါသည။လမႈမဒယာ၊အထးသျဖငေဖစဘတ(Facebook)သညႏငငအတြငးမတငးေနထငၾကသမားၾကားမအဓကဆကသြယေရးနညးလမးတချဖစလာခပါၿပ။လမႈမဒယာ၏အကးေကးဇးမားကအယအၾကညရျခငးကလမႈမဒယာေပၚထြနးလာမႈအားလငယမားကတခနကထကသနလကရသညဟေသာအယအဆကစနေခၚလကရပါသည။

ထးထးျခားျခားအေနျဖငဤေလလာခကတြငစစတမးယခေသာလငယမားကအငတာနကသးစြႏငမႈကေကာငးမြနသညကစၥအျဖစကယကယျပန႔ျပန႔မတယထားၾကပါသည။ျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးေရးအတြက“ဖနးပ႕ႏတာ၊အငတာနကသးႏငတာလဆကသြယေရးအေျခခအေဆာကအအေတြတးတကဖ႔”အေရးႀကးသညဟစစတမးယခသညလငယ၉၃.၅%ကေျပာပါသည။လငယမားသညဆကသြယႏငစြမးသပသပကဆန႔ကငကန႔ကြကဟနမရၾကပါ။သတ႔ရြယတမား၏အမအကငအေပၚလမႈမဒယာ၏စြလနးသြားေစတတသညအကးဆကကသာေၾကာငၾကမကငးျဖစေနၾကပါသည။

မဘမား၏ၾကပမတမႈ

“ယေန႔ေခတမာဘြ႕ရလငယေတြဟာသတ႔ဘာသာဆးျဖတႏငစြမးရတယလ႔ကြ နမေတာထငတယ။တခနကသားေတြသမးေတြအသကေမြးမႈေရြးခယတေနရာမာမဘေတြကဝငစြကဖကေလရခၾကဖးပါတယ။ဒါေပမယခေတာသတ႔ဝါသနာန႔ဆကစပတနယပယေတြမာလငယေတြကလပကငခြငေတြေပးလာၾကပါၿပ။ဒါေပမယအလပမရေသးခငမာေတာမဘေတြကလငယေတြဆးျဖတရာမာဝငစြကဖကေနၾကတနးပ”ရမးျပညနယမအသက၂၆ႏစအရြယေကာငးဆရာမ

စစတမးယခေသာလငယအမားစကမမတ႔၏အနာဂတကမမတ႔ဘာသာလြတလြတလပလပေရြးခယဆးျဖတႏငသညဟယဆၾကပါသည။စစတမးယခသညလငယ၈၆.၉%ကမမတ႔အနာဂတကမမတ႔ဆးျဖတႏငစြမးရသညဟေျပာခၾကၿပး၄၆.၈%က“အလြနပင”ထသ႔ဆးျဖတႏငစြမးရသညဟဆပါသည။မညသ႔ပငဆေစကာမတဥးခငးစကထသ႔ကယသေဘာႏငကယဆးျဖတခလကာမဘ၊မသားစဝင၊ရပရြာအသငးအဝငးမလႀကးသမတ႔ႏငတငပငသညကပမားေၾကာငးလငယမားႏငလေတြ႕ေမးျမနးခက၊ေဆြးေႏြးခကမားကေဖာကးေနပါသည။

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယတခ႕က(“ကၽြနေတာတကယေရအေနန႔ဆရငကြ နေတာကကယပငဆးျဖတခကခခြငေပးထားတယ”ဟသညမး)မမတ႔၏ဆးျဖတခကအားလးကကယတငခမတပငခြငရသညဟယဆၾကေသာလညးတခ႕ကမ(“ကြ နေတာတကယေရအေနန႔ဆရငေတာမဘေတြဆးျဖတတာကနာခပါတယ”ဟသညမး)ဆးျဖတခကအားလးအတြကမဘမား၊လႀကးသမမားကအားကးၾကပါသည။မညသ႔ပငဆေစကာမလငယအမားစကဆးျဖတခကခမတျခငးကမဘမားႏငညႇႏႈငးတတၾကေပရာထညႇႏႈငးျခငးကမဘ၏ၾသဇာလႊမးမးမႈႏငကယပငဆးျဖတခကခမႈကၾကားခထားသညဟယဆၾကပါသည။

ဆးျဖတခကမားကမမတ႔၏မဘမားႏငေဆြးေႏြးႏငေသာလညးမမတ႔၏ေရြးခယမႈအတြကမမတ႔ကယတငသာေနာကဆးတြငတာဝနရသည၊အထးသျဖငအရြယရလာသညအခါတြငျဖစသညဟလငယမဆစေလာကအနညးငယကေျပာပါသည။သ႔ရာတြငလငယအမားအျပားကမသတ႔၏ဆးျဖတခကမားအေပၚမဘထနးခပမႈမားလြနးသလသတ႔၏လလားခကမားကလညးမကကြယျပေလရသညဟဆၾကပါသည။မားေသာအားျဖငမဘမား၏ဝငေရာကစြကဖကျခငး၊“အကာအကြယေပးလြနျခငး”တ႔မာခစျခငး၊

ပပငျခငးတ႔မေပါကဖြားလာသညဟ႐ႈျမငၾကေလရၾကလငကစားေနရာအေတာမားမားတြငလငယမားမမတ႔စတသနရာကလပကငျခငးအားဟန႔တားရာေရာကေနပါသည။

“ကြ နမမႀကကဥးေတာငမမဘဆးျဖတခကကလကခပါတယ။ကြ နမကႏငငေရး၊စးပြားေရးကစတဝငစားတယ။ဒါေပမယမဘေတြကကၽြနမကေကာငးဆရာမျဖစေစခငၾကတယ၊ႏငငေရးကမနးကေလးအတြကမေကာငးဘးလ႔ယဆၾကပါတယ။အဒါေၾကာငေကာငးဆရာမျဖစဖ႔ကၽြနမသငတနးတကေနပါတယ။ဒါေပမယတဖကမာလညးစးပြားေရး၊ႏငငေရးမာကြ နမရ႕စတဝငစားမႈကမစြန႔လႊတပါဘး” ကရငျပညနယမအသက၂၀အရြယအရပဘကအဖြ႕အစညးဝငအမးသမး

“မားေသာအားျဖငေတာမဘကပကြ နေတာတ႔အတြကဆးျဖတေပးၾကတယ။ဥပမာတချပရရငအစကေတြကထငးမာရေတာကြ နေတာကအဒမာသြားအလပလပခငတယ။ဒါေပမယမဘေတြကအဒကသြားဖ႔သေဘာမတၾကဘစကၤာပကသြားေစခငတယ။အဒေတာစကၤာပကသြားဖ႔ပျပငရပါတယ”ပခးတငးေဒသႀကးမအသက၂၀အရြယအမးသား

တခါတရလလားေျမာကသညအထေကာငးေကာငးဆကထနးထားတတၾကသညအဆပါမဘအပထနးမႈပစကလငယမားကႏငငေရးတြငျဖစေစ၊အရပဘကလ႔ေဘာငလပငနးတြငျဖစေစပါဝငရနဟန႔တားေနသညဟလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငတခ႕လငယမားကေျပာၾကပါသည။အဆပါမဘအပထနးမႈပစမာထးစလျဖစလြနးေနကာျမနမာႏငင၏ေပၚထြနးစဒမကေရစကထခကေစသညဟအဆပါလငယမားကယဆၾကပါသည။

“လႀကးသမေတြလရပရြာေခါငးေဆာငေတြကလငယေတြကကန႔သတပတပငၾကတယ။အေရးႀကးတေနရာအမားစကလႀကးေတြ၊အရြယေရာကၿပးသားေတြကပယထားၾကတယ။လငယေတြကအေတြ႕အၾကမရဘးလ႔ယဆထားေတာသတ႔ေတြကလငယေတြကေနရာမေပးဘး(မရငးစကားအတငးအတအကပါ)။ဒါကစနစေၾကာငပ။ဆးျဖတခကခတၾသဇာရရာေနရာေတြမာလငယေတြပါဝငခြငမရတပစမးန႔ရပရြာအသငးအဝငးကဖြ႕စညးတညေဆာကထားတယ။ကြ နေတာတ႔ကပါဝငေဆာငရြကလ႔ပရတယ၊တကယတမးမာတခြနးမေတာဝငေျပာခြငမရဘးဗ” ပခးတငးေဒသႀကးမအသက၂၄ႏစအရြယအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ(ဒခပ)မတကၾကြလႈပရားသအမးသား

20 > မးဆကသစျမနမာ

“ကယအနာဂတကယကယဘာသာဆးျဖတႏငတအရညအခငးရတယလ႔ကြ နမကယကၽြနမယပါတယ။အေရးႀကးတဆးျဖတခကေတြကမဘေတြန႔အတမခခငဘး။အဒလမသာ၁၈ရာစထကထြကလာမာပါ။ေရးတနးကလကၽြနမတ႔ေတြလႀကးသမေတြကအားကးမေနသငေတာဘး။သညေန႔ကမၻာန႔ဆကစပေနတဆးျဖတခကေတြခဖ႔စနေခၚမႈေတြကလငယေတြမလြမေသြလကခၾကရမယရင။လႀကးေတြကႏငငေရးကဖယေပးသငၿပလ႔ထငတယ။ဒါေပမယအဒလျဖစလာလမမယလ႔ေတာမထငဘး” ရမးျပညနယမအသက၂၅ႏစအရြယအမးသမးေရ႕ေန

သးျခားမသားစအစအမမားၾကားမပငလငယအေတာမားမားကမမတ႔၏တကယေရဆးျဖတပငခြငႏငပတသက၍ယတဝကမယတဝကရၾကသညဟဆပါသည။အထးသျဖငတကသလပညာရသမားကျဖစပါသည။အဆငျမငပညာရသလငယ၉၂.၇%ကမမတ႔၏အနာဂတကကယတင

ဆးျဖတႏငစြမးရသညဟယဆၾကေပရာပညာအနညးငယမသာသငယထားေသာ၊ပညာလးဝမသငယထားရေသာလငယ၈၄.၄%ႏငႏႈငးယဥႏငပါသည။ျမနမာႏငငမမၾကာေသးခငကအေျပာငးအလမားႏငပတသက၍မဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယတခ႕ကမဘတ႔ကအဆမတနၾသဇာလႊမးမးေနဆျဖစသညဟဆေစကာမယေန႔ေခတလငယမား၏ဆးျဖတခကခမတမႈမာသမခသမမညသညအခနတနးကထကမဆပမအားေကာငးသညဟဆၾကပါသည။

ျမနမာလငယမားဆခၾကေသာအေကာငးျမငမႈမာသတ႔ခညးသပသပတမထးျခားေနျခငးမးမဟတပါေခ။ဘဂၤလားေဒ(ရ)၊ပါကစၥတနႏငတကြအျခားႏငငမားတြငလပေဆာငခေသာမးဆကသစအေျခခေလလာခကမားတြငလညးလငယမားသညသတ႔၏အနာဂတႏငပတသကၿပးအေကာငးဘကကၾကညခၾကသညကအလားတေတြ႕ခရပါသည။17ဘစ(လ)ႏငမယလငဒါဂတ(ထ)(ဇ)ေဖာငေဒးရငး

ကေထာကပေသာမၾကာေသးခငကအစ(ပ)ေဆာ(စ)စစတမးလအျခားေလလာခကမားကလညးအႏၵယ၊ႏငဂးရးယား၊တ႐တ၊မကဆကႏငငမားတြငအလားတရလဒမားေတြ႕ခရပါသည။(RatcliffeႏငAguilar-၂၀၁၈အဆပါေလလာခကမားနညးတ“လမႈေရးအရႏစလဖြယျဖစေနေစခငစတျဖငဘကလကျခငး”(လၾကားေကာငးေအာငေျဖၾကားျခငး)ကျဖစေစ၊ေကနပေနသည၊စတခမးေနသညဟျမငေစလသညလမႈေရးဖအား(ရြယတခငးလကေလာညေထြျဖစလစတ)(ေျဖၾကားသတေယာကက“ဒါကၽြနေတာတ႔စတပါ။စတခမးသာတပငကယစ႐ကေလ”ဟဆခပါသည။)ကဤေလလာခကတြငေတြ႕ရရေသာအေကာငးျမငမႈကျဖစေစအေရာငဆးထားႏငပါသည။မညသ႔ပငဆေစကာမႏငငအတြကစနေခၚမႈမားရေနသညၾကားမပငအျခားႏငငမားရသတ႔ရြယတမားႏငမျခား၊အေကာငးျမငစတထားႏငေအာငျမနမာႏငငကလငယမားအားလႊတေပးထားပရေလသည။

17>https://www.britishcouncil.org.bd/sites/default/files/next_generation_bangladesh_2015_-_brief_report_0.pdfwww.britishcouncil.pk/sites/default/files/next_generation_goes_to_the_ballot_box.pdf

0 20 40 60 80 100

22 > မးဆကသစျမနမာ

တနဖးထားမႈမား၊ကယပငသ႐ပလကၡဏာမားတနဖးထားမႈႏငကယပငသ႐ပလကၡဏာတ႔မာခြျခားမရေလာကေအာငခတဆကလကရပါသည။လငယမားအတြကအေရးႀကးဆးျဖစသညလ၊ရပရြာအသငးအဝငး၊လပရပစသညတ႔သညလငယတ႔အခငအမာစြကငထားေသာကယပငသ႐ပလကၡဏာမားကသ႐ပေဖာေပးပါသည။ျမနမာႏငငတြငအမးသားေရးလကၡဏာကမညသ႔မညပဆၿပးျငငးခေနျခငးေၾကာငအဆပါသ႐ပလကၡဏာမားကသသသာသာဖစးလကရေပသည။ခြျခားဆကဆမႈမားၾကေတြ႕ရႏငသညအလားအလာပမားလာေအာငအဆပါကယပငသ႐ပလကၡဏာတခ႕ကလငယမားအားအကာအကြယမျဖစေနေစပါသည။

ဘဝတနဖးမဘမားဘကကၾကပမတမႈကစတပကၾကသညၾကားမပငစစတမးယခေသာလငယမား၏ဘဝတြငမသားစကတနဖးအထားဆးျဖစပါသည။ေျဖဆသအားလး၏၇၇.၁%ကမသားစမာ“အလြနအေရးႀကးသည”ဟေျပာၾကၿပး၂၁.၃%ကမသားစမာ“အေရးႀကးသည”ဟေျပာခၾကပါသည။မသားစမာညတညမအေရးႀကးပါသညဟေျဖဆသအမးသား၊အမးသမးမာလညးတညမတပါသည။ကယပငမသားစရငးခာထေထာငရနႏငပတသကၿပး

အမးသားငယ၊အမးသမးငယတ႔အၾကားအယအဆခငးျခားနားေကာငးျခားနားမညျဖစေသာလညးအနာဂတႏငစပလဥးၿပးေၾကာငၾကမကငးဟလငယမားဆၾကေသာကနးမာေရး၊အလပအကင၊ေဘးအႏရာယကငးမႈစသညတ႔ထကမသားစကအရငလာသညဟကား၊မႏစမးစလးကခယၾကပါသည။

ထးျခားသညမာစစတမးယခေသာလငယမားကႏငငေရးကတနဖးထားမႈအနညးဆးျဖစပါသည။လငယ၅၉.၆%ကသာႏငငေရးသညသတ႔ဘဝအတြကအေရးႀကးသညဟျဖစေစ၊အလြနအေရးႀကးသညဟျဖစေစေျပာၾကပါသည။

တဖကမလညးလငယမားသည႐ပဝတမဟတသညတနဖးမားအားပတနဖးထားၾကျပနပါသည။“ဘဝအဓပၸာယ၊ဘဝရညမနးခကရေရး”မာသတ႔အတြကအေရးႀကးသညဟျဖစေစ၊အလြနအေရးႀကးသညဟျဖစေစလငယ၉၂.၉%ကေျပာၾကပါသည။ဘာသာေရးႏငပတသက၍ယဆၾကသညမာလညးအလားတအခးအစားပငျဖစပါသည။လငယ၁၀ဥးလင၉ဥး(၉၂.၁%)ကဘာသာေရးမာသတ႔ဘဝအတြကအေရးႀကးသညဟျဖစေစ၊အလြနအေရးႀကးသညဟျဖစေစေျပာၾကပါသည။ဤသညမာဘာသာမမားမတပါးဘာသာေရးေနာကခအမးမးမေျဖၾကားသအသးသးၾကားစြကငထားေသာအခးအစားပငျဖစပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားတြငလငယတခ႕ကတကယေရတနဖးမား၊ထြနးေပါကေအာငျမငမႈမားႏငယဥလငဘာသာေရးမာဒတယသာျဖစသညဟယဆေၾကာငးဆခၾကပါသည။ “ကြ နေတာကယေရးကယတာသ႐ပလကၡဏာကပအေရးႀကးတယလ႔ကြ နေတာယဆတယ။အဒါဇာတမးႏြယမဟတသလကးကြယတဘာသာလညးမဟတပါဘး။ကယရ႕ကယေရးကယတာသ႐ပလကၡဏာကအာ႐စကလကရငကယအတြကပထြနးေပါကေအာငျမငလာေစပါတယ”ဟ

ရမးျပညနယမအသက၃၁ႏစအရြယတဥးကေျပာပါသည။ တခ႕ကမကးကြယသညဘာသာမာမမတ႔ကယပငသ႐ပလကၡဏာ၏အေရးႀကးေသာအစတအပငးဟယဆၾကပါသည။ “ဗဒၶဘာသာဝငျဖစရတာကြ နေတာဂဏယတယ”ဟ ရခငျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယတဥးကဆပါသည။

သ႔ရာတြငျမနမာႏငငတြငဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈမာျပနာႀကးမဟတဟအမားအျပားကယဆၾကပါသည။ဂဏယသညဟဆၿပးေနာကတြငရခငျပညနယမထအမးသားက“တျခားဘာသာေတြကကၽြနေတာအထငမေသးပါဘး”ဟျဖညစြကခပါသည။ျမနမာတ႔၏

မးဆကသစျမနမာ > 23

သ႐ပလကၡဏာတြငကးကြယယၾကညရာတခခ၏အေရးပါမႈကေမးမနေစသညသေဘာျဖငတခ႕ကတျခားဘာသာဝငမတေဆြသငယခငးမား၏ဇာတလမးမားကေျပာျပၾကပါသည။

“ျမနမာယဥေကးမႈကခစျမတႏးတာကသပသပပါ။ျမနမာႏငငမာျမနမာတေယာကျဖစဖ႔ကးကြယရာဘာသာ(အဓကဘာသာႀကးေလးခထကတခကကးကြယတာ)ကအေရးမႀကးပါဘး” ရမးျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယအမးသမး

“ကးကြယရာဘာသာတခကတႏငငလးကကယစားျပဖ႔ဘယလမလေလာကမာမဟတပါဘး။သညမာဘာသာကြေတြရပါတယ” ပသမမအသက၁၈ႏစအရြယေကာငးသ

“ကြ နမအတြကကေတာကယကကရငေပမယျမနမာရ႕သ႐ပလကၡဏာဗမာျဖစေနတ႔အယအဆကလကခပါတယ။အဂၤလပမာလညးေနာကဆးေတာအတတပါပ။ဒါေပမယဘာသာေရးကေတာပ႐ႈပေထြးပါတယ။ေတာေတာဆးတအယအဆပါ…ဗမာဆတအဓပၸာယကဗဒၶဘာသာ၊ကရငဆခရစယာနလ႔ယဆတာကေလနဓားထစပ”

ပသမၿမ႕မအသက၂၂ႏစအရြယသနာျပအမးသမး

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာအမးသမးငယတေယာကကသ႔ေဒသတြင“ဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈမရဘး”ဟအထပငအလြနအကးေျပာခပါသည။သ႔ရာတြငစစတမးေတြ႕ရခကမားကထအေျပာကစနေခၚေနပါသည။

ခြျခားဆကဆမႈႏငငတဝမးမစစတမးေျဖၾကားသ၅ဥးလင၁ဥးခန႔(၂၁.၂%)ကသတ႔ကးကြယရာဘာသာေၾကာငအနညးဆးတခါတရမခြျခားဆကဆခခရဖးသညဟေျပာၾကပါသည။ေျဖၾကားသမားကအျခားခြျခားဆကဆမႈထကဘာသာေရးအရခြျခားဆကဆမႈကခစားရသညႀကမေရပမားသညဟေျပာၾကားလပပရပါသည။

ဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈကလမားစတငးရငးသားမားထကလနညးစတငးရငးသားမားထပသကေရာကပရပါသည။စစတမးယခေသာလငယမားၾကားတြငမမတ႔ကးကြယရာဘာသာေၾကာငခြျခားဆကဆမႈခရဖးေၾကာငး

လနညးစတငးရငးသားလငယမားကလမားစတငးရငးသားလငယမားထကပေျပာလၾကပါသည။မမတ႔၏ဇာတမးႏြယေၾကာငခြျခားဆကဆမႈခရဖးေၾကာငးေျပာၾကားရာတြငလညးလမားစတငးရငးသားေျဖၾကားသ၏ႏစဆရပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယ၄-၅-၁၀ေယာကကသတ႔၏ခြျခားဆကဆခရမႈအေတြ႕အၾကမားကေျပာျပခၾကပါသည။ထအေတြ႕အၾကမားထတြငဘာသာစကားမာလညးအေၾကာငးတချဖစေၾကာငးအမားအျပားကအေလးအနကေျပာခၾကပါသည။

“ဟတတယ၊တျခားတငးျပညကလေတြန႔ယဥရငကြ နေတာတ႔ကခြျခားဆကဆခရပါတယ။ရခငေတြလညးခြျခားဆကဆခေနရပါတယ…ရခငျဖစလကန႔ရခငစကားမတတဘဗမာစကားပေျပာလ႔ေကာငးမာလညးခြျခားဆကဆခခရပါတယ။ဘာသာစကားအဆးအတားေၾကာငေကာငးမာသငတာေတြကတခမနားမလညခပါဘး” ရခငျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယရခငအမးသား

“ခငးျပညနယကကြ နေတာတ႔ခငးၾကားမာလညးခြျခားဆကဆမႈေတြအမားႀကးရပါတယ။တပမေတာကခညးပမဟတပါဘး။ခငးျပညနယမာမးႏြယစေပါငး၅၀ရပါတယ။အဒမးႏြယစေတြအားလးမာဘာသာစကားေတြမတၾကေတာဗမာစကားကပအမားသးဘာသာစကားအျဖစသးၾကပါတယ။ဗမာစကားေျပာရငကၽြနေတာတ႔ကအထငေသးတတၾကတယ……တခ႕ကကြ နေတာဇာတမးႏြယကဟာသလပၾကပါတယ။တခ႕ကကြ နေတာဇာတမးႏြယကအထငေသးတယ။ေကာငးမာဆရငတခ႕ကကြ နေတာကသတ႔ေဘးမာမထငေစခငၾကဘး။အထးသျဖငရခငေတြန႔ဗမာေတြကကြ နေတာတ႔ကႏမပါတယ။တခါကကြ နေတာဗမာေကာငေလးတေယာကန႔တစခနးတညးေနခဖးတယ။သကကြ နေတာအတငးအဖငးေတြတအားေျပာၿပးကြ နေတာကႏမခပါတယ”

ခငးျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယရခင-ခငးတငးရငးသား

“မဆလငေတြခြျခားဆကဆခရတအျဖစ၊ပညာေရးမာအခြငအေရးမရတအျဖစေတြရပါတယ။၂၀၁၅ခႏစကတညးက(ကမန)မဆလငတခ႕ကႏငငသားမတပတငကဒထတေပးခလ႔အေျခအေနနညးနညးေကာငးလာခပါတယ။ကြ နမေကာလပပထမႏစဝကတကတနးကမတပတငမရေသးပါဘး။မတပတငမရေတာေကာငးအပဖ႔မတပတငလတယလ႔ေကာငးအပႀကးကေျပာပါတယ။ကြ နမအရမးစတပကလ႔ငခရပါတယ။မတပတငရဖ႔ပကဆေတြအမားႀကးေပးတာေတာငကြ နမတ႔ေတြလြယလြယကကန႔မတပတငမရပါဘး။ေကာငးမာခြျခားဆကဆတာခခရပါတယ။အထးသျဖငရခငေတြကေပါ”

ရခငျပညနယမအသက၂၀အရြယကမနအမးသမး

မညသ႔ပငဆေစကာမမမတ႔၏ပညာေရးအဆင(၂၉%)ကေသာလညးေကာငး၊အလပအကင(၂၆.၅%)ကေသာလညးေကာငးအေျခခၿပးခြျခားဆကဆခရသညဟဆသညလငယအခးအစားမာပ၍မားပါသည။လငယမားသညေငြေၾကးတခတညးေၾကာငမဟတဘလမႈေရးရပတညခကေၾကာငလညးအလပအကငတကလမးကေၾကာငၾကေနၾကသညဟဤအခကကေဖာကးေနသညမာလညးအမနပငျဖစပါသည။အသက၂၆ႏစအရြယလငယတစဥးကအလပအကငမရေသာသငယခငးမားရသ၊မသားစကတနဖးထားသသ႔ေမာငေလး၏အေတြ႕အၾကကေအာကပါအတငးေျပာျပခပါသည။

“သကတကသလဝငတနးမေအာငဘး။အျပငမာ

0 5 10 15 20 25 30

24 > မးဆကသစျမနမာ

ပကအလပေတြလပတယ။သငယခငးအေပါငးသငးကလညးခပမားမား။အဒသငယခငးေတြန႔ပတတြတြေပါ…ဒါေပမယအလပမရဘသငယခငးေတြန႔တခနလးအျပငထြကေနရေကာငးလားဆၿပးအေမကတခနလးဆတယ”

၂၈.၆%မမားျပားေသာလငယမားကကား-မကြျပားမႈေပၚမတညၿပးခြျခားဆကဆမႈခစားရဖးသညဟေျပာခၾကပါသည။စစတမးေျဖၾကားသညအမးသမးမားထမသးပတပနးပါး(၃၁.၃%)ကကား-မကြျပားမႈေပၚအေျခခသညခြျခားဆကဆမႈကအခ႕ေသာအခနမားတြငေတြ႕ၾကခစားဖးသညဟဆၾကပါသည။အမးသမးမားအသကေမြးမႈအလပအကငစသညအခါတြငလညးခြျခားမႈကပ၍ေတြ႕ၾကရသညဟျပဆေနျပးပညာပတတေသာလငယမားကသတ႔ေလာကပညာမတတေသာရြယတမားထကပ၍ခစားရသညဟဆၾကပါသည။ရမးျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယအမးသမးကေအာကပါအတငးေျပာျပပါသည။

“လပငနးခြငမာကား-မခြျခားဆကဆမႈရပါတယ…ဥပမာကမၸဏမာကြ နမကအငဂငနယာအျဖစခန႔တယ။ဒါေပမယပနးရဆရာ၊လကသမားဆရာေတြလကြ နမလကေအာကကေဆာကလပေရးလပသားေတြကကြ နမဟာမနးကေလးျဖစေနလ႔ကြ နမကမခၾကဘး။ဒါအျပငရာထးႀကးတသေတြကလညးေပးထားတအလပထကပခငးၿပးအစြမးအစကစမးတာေတြလညးရပါတယ။ေဆာကလပေရးလပငနးခြငဆေတာမနးမငယေလးေတြအမျပနဖ႔အဆငမေျပလတညအခနကြနကရစေဖာရတအခါေတြမာအခကအခရပါတယ။

အမးသမးအငဂငနယာေတြအမားႀကးရတာေတာမနပါတယ။ဒါေပမယလပငနးခြငအေျခအေနန႔လကေလာညေထြေနႏငသန႔မေနႏငသအခးကတဝကစေလာကရတယ။မလပခငေပမယပကဆရဖ႔အငဂငနယာအလပကတငးၿပး

လပေနရတသေတြအမားႀကးပ။အငဂငနယာပညာန႔ဘြ႕ရေပမယအငဂငနယာအလပမလပဘကယပငလပငနးလပေနတကြ နမသငယခငးေတြအမားႀကးရတယ”

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခသညအျခားလငယမားကလညးကၽြမးကငမႈပညာအသကေမြးမႈအေျခအေနတြငမနးမသားမားအားေယာကားသားမားႏငမတညသညအဆငအတနးသတမတခရသညကသေဘာတၾကကာမသားစေရးရာမားကေယာကားမားထကပၿပးကငတြယေျဖရငးမညဟလညးတြကဆထားၾကေၾကာငးျဖညစြကၾကပါသည။အနာဂတႏငပတသကၿပးေမးျမနးေသာအခါအမးသမးငယတဥးက“ေယာကားေလးေတြအတြကကပေကာငးလမမယ။မနးကေလးေတြအတြကကအဒေလာကမလြယဘး…မနးကေလးေတြကေနာကထပသငတနးေတြတကဖ႔မတတႏငၾကဘး။မနးကေလးေတြကမသားစကေထာကပရေတာပၿပးျမငတေနရာေတြကဆကမသြားႏငၾကပါဘး”ဟဆပါသည။

အားလးျခလကလငစစတမးေျဖၾကားသအားလး၏ေလးပသးပနးပါး(၇၂%)ကဘဝတြငခြျခားဆကဆမႈခခရဖးသညဟဆပါသည။ထကဝကေကာ(၅၉.၉%)ကခြျခားဆကဆမႈ‘တခါတရ’ခရဖးသညဟေျပာခၾကပါသည။ေျဖၾကားသအားလး၏သးပတပခန႔(၃၆.၃%)က‘မၾကာခဏ”ျဖစေစ၊‘ႀကမဖနမားစြာ’ျဖစေစခြျခားဆကဆခရသညဟေျပာၾကပါသည။

မတေဆြသငယခငးျဖစခငသမးဆကသစျမနမာစစတမးတြငလငယမားအားမမ၏သငယခငးရငးခာျဖစေစလသညလတနးစားသပသပရမရေမးျမနးခပါသည။ထေမးခြနးမားသညစစတမးေျဖၾကားသမားကယတငမမကယမမသတမထားမဘခြျခားဆကဆျဖစေနခေလာကသညနယပယမားကေပၚလြငလာေစခပါသည။

ျမနမာႏငငမာလအမားၾကားအျမစတြယေနသညမးယစေဆးျပနာအားေၾကာငၾကမႈကထငဟပလကလငယ၅ေယာကလင၄ေယာက(၈၂.၃%)ကမးယစေဆးသးစြသမားႏငသငယခငးမျဖစလၾကပါေခ။ဤသညမာလငယတ႔၏ေရြးခယမႈအျမမဟတဘခကခေနေလရေၾကာငးလငယတဥးကေအာကပါအတငးေျပာခပါသည။

“ကြ နေတာေနတရပကြကထမာသတ႔အပထနးသေတြကြာရငးလကတာမ႔ေစာငေရာကမယသတေယာကမမရေတာလ႔ပကစးေနတလငယေတြရတယ။တခါတေလသတ႔ကအရကေသာကတယ၊ေဆးေတြေတာငသးၾကတယ။တခ႕မဘေတြကသတ႔ကေလးေတြကအဒလငယေတြန႔ဆကမေပါငးဖ႔ဇြတလပၾကတယ။ႏစေပါငးမားစြာေပါငးလာတသငယခငးဆေတာအခငမငမပကခငၾကေပမယတခ႕ကေလးေတြမာသတ႔ကမေခၚရၾကေတာဘး” ျဖးၿမ႕မအသက၂၀အရြယအမးသား

မးယစေဆးသးစြသမားၿပးလငလငစတခယမႈကြျပားသလငယမားမာစစတမးယခသမားၾကားတြငသငယခငးအျဖစလကခလမႈအနညးဆးျဖစပါသည။ေျဖၾကားသ၅၈.၂%ကသငယခငးမားထတြငလငစတခယမႈကြျပားသမားကမလခငေၾကာငးေျပာၾကားခပါသည။သႏငရြယတလငစတခယမႈကြျပားသမားႏငပတသကၿပးေမးျမနးေသာအခါ“တေယာကေယာကလငစတကငးၫႊတပေျပာငးသြားမယဆရငအဒလကခငခငေတာမာမဟတဘးလ႔ထငတယ”ဟအသက၁၈ႏစအရြယအမးသမးတဥးကေျပာၾကားခပါသည။

စတကနးမာေရးခ႕တသညလငယမားကလညးမလလားအပသညသငယခငးအျဖစေတြ႕ရပါသည။ေျဖၾကားသထကဝကနးပါး(၄၇.၁%)ကသငယခငးမားထတြငစတကနးမာေရးမျပညစသကမလခငေၾကာငးေျပာခၾကပါသည။တဖကတြငမကယကာယခ႕ယြငးမႈမာစစတမးယခသလငယမားအတြကျပနာႀကးတခ

မးဆကသစျမနမာ > 25

ျဖစသညအေနအထားလြနစြာနညးပါးလပါသည။ေျဖၾကားသ၈၁.၉%ကသငယခငးမားထတြငကယကာယခ႕ယြငးသကလခငပါသညဟေျပာၾကပါသည။သ႔ရာတြငမသနစြမးလငယမား၏အေတြ႕အၾကကတျခားျဖစပါသည။“သငယခငးေတြန႔ေပါငးတအခါကြ နေတာကၿဂဟသားလျမငၾကတယ”ဟဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာမသနစြမးလငယတစဥးကေျပာပါသည။

စစတမးေျဖသအမားစကဇာတမးႏြယကြျပားမႈ၊ကးကြယရာဘာသာကြျပားမႈတ႔ကသငယခငးေရြးခယရာ၌ျပနာဟမယဆသညမာထးျခားပါသည။ေျဖၾကားသ၇၂%ကသတ႔၏သငယခငးထတြငဘာသာကြရေစခငသညဟလညးေကာငး၊၈၁.၅%တ႔ကတငးရငးသားမးႏြယကြရေစခငသညဟလညးေကာငးအသးသးေျပာခၾကပါသည။“ကြ နမကေထရဝါဒဗဒၶဘာသာကကးကြယပါတယ။ကြ နမမာဘာသာမတတသငယခငးေတြအမားႀကးရတယ၊သတ႔ရ႕ဘာသာေရးပြေတာေတြကကြ နမသြားသလကြ နမတ႔ပြေတာေတြကလညးသတ႔လာတာပါပ။ကၽြနမတ႔မာဘာျပနာမမရပါဘး”ဟရမးျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယေကာငးဆရာမကဆပါသည။အၾကမးဖငးအားျဖငလငယငါးဥးလငတဥးခန႔ကမမတ႔၏ဇာတမးႏြယေၾကာငျဖစေစ၊ကးကြယရာဘာသာေၾကာငျဖစေစခြျခားဆကဆခခရဖးသညဟဆေသာလညးသတ႔၏ပဂၢ လေရးခငမငမႈတြငဇာတမးႏြယကြျပားမႈကျဖစေစ၊ကးကြယရာဘာသာကြျပားမႈကျဖစေစျပနာဟယဆသညလငယမာမဆစေလာကအနညးငယသာရပါသည။သ႔တငေအာငသငယခငးေရြးခယရာတြငကးကြယရာဘာသာမာဇာတမးႏြယထကပ၍အေရးႀကးေနပရေနေပသည။

ျမနမာတႏငငလးကယစားျပ(အမးသားေရး)သ႐ပလကၡဏာမတကြျပားမႈ၊ခြျခားဆကဆမႈတ႔ရေနေသာအေျခအေနတြငျမနမာႏငငမလငယမားသညျမနမာသ႐ပလကၡဏာႏငပတသကေသာေဆြးေႏြးျငငးခမႈကအေမြဆကခထားရပါသည။ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမားမာ“ျမနမာစစစစတစေယာက”မညသ႔မညပျဖစေနသညႏငပတသက၍စတကးအယအဆမးမးရေနၾကေသာလညးစစတမးတြငေျဖဆသအမားစကႏငငသားျဖစမႈမာအေရးႀကးဆးဟယဆၾကပါသည။“ျမနမာစစစစ”ျဖစေရးအတြကျမနမာႏငငသားျဖစရနအေရးႀကးသညဟစစတမးယခသလငယ၈၇.၉%ကေျပာၾကပါသည။

စစတမးယခေသာလငယမားၾကားတြငႏငငသားျဖစမႈမာဘာသာေရးကးကြယမႈထကျဖစေစ၊ျမနမာႏငငထတြငမညမၾကာၾကာေနထငခသညဆျခငးထကျဖစေစအေရးႀကးပါသည။လမားစတငးရငးသားမားကေရာလနညးစတငးရငးသားမားကပါႏငငသားျဖစျခငးမာျမနမာသ႐ပလကၡဏာ‘စစစစ’အတြကအေရးႀကးဆးအခကဟယဆၾကပါသည။“ကြ နေတာတ႔တငးရငးသားေတြလညးသညတငးျပညရ႕ႏငငသားျဖစရတာဂဏယတယ။ကြ နေတာတ႔ကသညမာေမြးတာပါ။အဒလေတြးတကၽြနေတာတ႔လလေတြလညးအမားႀကးပါပ”ဟရမးျပညနယမအမးသားငယတဥးကေျပာပါသည။

စစတမးယခေသာလငယမားအတြကဗမာစကားေျပာျခငးကသပအေရးမႀကးလပါေခ။ဗမာစာကတရားဝငႏငငေတာဘာသာစကားျဖစေနျခငးမာအဆငေျပေၾကာငးလငယအနညးငယကဆၾကေသာလညးေတြ႕ဆေမးျမနးမႈကေျဖဆခသတခ႕ကမဘာသာစကားစြမးရညက

လတစေယာကျမနမာ‘စစစစ’ျဖစျခငးအတြကအရညအခငးမမဟသတမတျခငးျခငးမးမရသငဟသညသတ႔သေဘာထားအယအဆကအေလးအနကေျပာခၾကပါသည။“ဗမာစာဗမာစကားကျမနမာသ႐ပလကၡဏာကကယစားမျပသငပါဘး။တျခားတငးရငးသားအမးမးလညးရေနေသးလ႔ပါ…ဗမာစကားမေျပာႏငတာန႔ပသတ႔ျမနမာမဟတဘးလ႔ေျပာလ႔မရပါဘး”ဟပသမၿမ႕မအသက၁၈ႏစအရြယေကာငးသားတဥးကေျပာပါသည။တခ႕ကမမမတ႔လနညးစဘာသာစကားမား၏အနာဂတအတြကစးရမပပငသညဟဆကလကေဖာျပပါအတငးေျပာခၾကပါသည။“ကြ နေတာတ႔ရ႕ေဒသယစကားကကြ နေတာတ႔မကာကြယမေစာငေရာကႏငရငအဒဘာသာစကားလညးေပာကကြယသြားပါလမမယ”ဆပါသည။

ျပညစကယျပန႔ၿပးၾကြငးကနမႈကငးပကာအားလးပါဝငေသာျမနမာသ႐ပလကၡဏာရရေရးအခကအခကလငယအမားအျပားကအသအမတျပၾကပါသည။သ႔ေသာလညးႀကးစားၾကညရနအေရးႀကးသညဟလညးယဆၾကပါသည။ထသ႔ေသာသ႐ပလကၡဏာမာျပညတြငးမ“ဇာတမးႏြယဗဟျပ”ခစားခကမားကတကဖကႏငလမမညဟအမားအျပားကယဆၾကပါသည။“ျမနမာသ႐ပလကၡဏာရ႕ဗဟခကမာမတကြျပားမႈ၊ၿငမးခမးစြာယဥတြေနထငမႈတ႔ကေဖာၫႊနးသငတယလ႔ကြ နေတာထငတယ”ဟေကာငးသားတဥးကဆပါသည။

26 > မးဆကသစျမနမာ

“ပအ႔ဝသ႐ပလကၡဏာျပဖ႔ဆတာကြ နေတာအတြကအေရးႀကးပါတယ။ပအ႔ဝျဖစရတာကကြ နေတာဂဏယသလကြ နေတာဇာတမးႏြယကလညးခစပါတယ။လေတြကကြ နေတာကႏႈတဆကတအခါပအ႔ဝလားလ႔ေမးတာကသေဘာကတယ”

ျမနမာႏငငတြငသ႐ပလကၡဏာအေၾကာငးေဆြးေႏြးျခငးသညဇာတမးႏြယစအေၾကာငးေဆြးေႏြးျခငးမညပါသည။လငယမားအားကယပငသ႐ပလကၡဏာအေၾကာငးေမးသညအခါမားေသာအားျဖငသတ႔၏ဇာတမးႏြယကဥးဆးေျပာၾကေလအရဆးျဖစပါသည။ဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာမာလငယမားအတြကအေရးႀကးသကသ႔ထသ႐ပလကၡဏာကသတ႔၏ေန႔စဥဘဝမအျခားသမားႏငအျပနအလနတ႔လယဆကဆမႈကပေဖာလကရသညဟဆၾကပါသည။ျမနမာႏငငမတငးရငးသားမးႏြယစတငးအတြကၾကြငးကနမႈမရဘအားလးပါဝငသညႏငငေတာသ႐ပလကၡဏာ(တႏငငလးကယစားျပ)ကလခငသညဟလညးလငယအမားအျပားကေျပာခၾကပါသည။

ျမနမာႏငင၏ျပညတြငးပဋပကၡမားတြငဇာတမးႏြယမာအဓကအရငးခအကေၾကာငးျဖစပါသည။အထးသျဖငနယစပေဒသမားတြငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားကလညးေကာငး၊တပမေတာကလညးေကာငးသစၥာခေရးအတြကယဥၿပငေနၾကသညျဖစရာျဖစပြားေနဆစစပြမားသ႐ပလကၡဏာအမားအျပားကႏငငေရးျဖစေအာငလပခၾကပါေလၿပ။စစအစးရလကထကကစတငခသညပညာေရး၊ဘာသာစကားကန႔သတပတပငမႈ၌“ဗမာဇာတသြငးျခငး”ဟသတ႔ေခၚေသာမဝါဒမားကလနညးစတငးရငးသားအဖြ႕မားကဆန႔ကငတြနးလနေနျခငးျဖစပါသည။တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားသညကယပငအပခပခြငေတာငးဆၾကသလတခနတညးမာပငစးပြားေရးထနးခပမႈ၊သဘာဝသယဇာတမားရရသးစြႏငေရးအတြကလညးတကပြဝငလကရပါသည။

ျမနမာႏငငမလငယမားသညဤပဋပကၡအေျခအေနမဘဝခရးကမျဖစမေနႏငခၾကရၿပးျဖစပါသည။ဤသေတသနတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယအမားအျပားကေန႔စဥခြျခားဆကဆမႈမား(“တခ႕ကကြ နေတာဇာတမးႏြယကအထငေသးတယ။ေကာငးမာဆရငတခ႕ကကြ နေတာကသတ႔ေဘးမာမထငေစခငၾကပါဘး။)မသညစနစတကဖႏပျခငး(“ဗမာေတြကသတ႔ကဗလကခယလယတယ၊သတ႔ကဗမာဇာတသြငးၾကတယ”ဟတငးရငးသားမားကေျပာပါသည။)အထဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာေၾကာငနစနာမႈမားကေျပာျပခၾကပါသည။လမႈေရးဝနေဆာငမႈမား၊အလပအကငအခြငအလမးမားမရရေအာငတားဆးရနႏငငသားကတထတမေပးျခငးဟလနညးစတငးရငးသားအမားအျပားက

ယဆလကရေပရာႏငငသားမတပတငကဒရရသးစြေရးကလညးအႀကမႀကမျဖစေလရေသာခြျခားဆကဆမႈျဖစရပတခအျဖစမၾကာခဏေထာကျပေျပာဆၾကပါသည။

“အလပေလာကတအခါ၊အထးသျဖငအစးရဝနထမးရာထးေတြဆရငဗမာေတြကအထးမကႏာသာေပးခရၿပးကခငေတြကေတာလစလ႐ႈထားၾကတယ။ေကာငးဆရာရာထးအတြကေလာကထားသတစရာကခန႔ရငတစေယာကကကခငျဖစေနဖ႔ခယဥးတယ။တျခားအစးရဝနထမးရာထးေတြလညးအတတပ။ေနာကၿပးလနညးစတငးရငးသားေတြဆလညးအတတပ။ဗမာ/ဗဒၶဘာသာမတပတငကငေဆာငသေတြပအစးရအလပရဖ႔အခြငထးရပါတယ”

ဤႏယခြျခားဆကဆမႈမးမာသမား႐းကျဖစေနသညဟစစတမးရလဒမားကေဖာကးလကရပါသည။ယမနႏစတႏစတာအတြငးဇာတမးႏြယအရခြျခားဆကဆမႈအေတြ႕အၾကအခငအမာရသညဟေျဖၾကားသအားလး၏ငါးပတပနးပါးႏငတကြမမတ႔၏ေဒသတြငလနညးစတငးရငးသားအျဖစသတမတထားျခငးခရသညေျဖၾကားသအားလးထမသးပတပနးပါးတ႔ကေျပာပါသည။ထသ႔ေသာခြျခားဆကဆမႈကမးထးေပးသည“ဇာတမးႏြယဗဟျပ”သေဘာထားအေတြးအျမငကတငးျပညကထခကေစသညဟဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယအမားအျပားကယဆၾကပါသည။

“ရမးေတြ၊ကခငေတြကၾကညရငလညးဇာတမးႏြယဗဟျပသေတြရမာအမနေပါ။[…]သတ႔မာကပထားတဇာတမးႏြယဆတ႔တဆပကလငယေတြကဆန႔ကငလ႔မရပါဘး။ကခငကကခငပအလပခန႔မာပါပ။ကယဇာတမးႏြယအပစထကလေတြကပခန႔တအတြကဘယတငးရငးသားအပစကမထထေရာကေရာကလပႏငမာမဟတပါဘး။အဒကေနၿပငဘကေတြပျဖစလာမာပါ။အထးသျဖငအပစတစစကတျခားအပစထကအငအားႀကးတအခါမာေပါ။”

“ဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာရတာရယ၊ဘာတငးရငးသားဆတာ[မတပတငေပၚမာ]ေဖာျပတာရယကေကာငးတယလ႔ကြ နေတာထငတယ။ဒါေပသညအေရးႀကးတာကဇာတမးႏြယဗဟျပစတမရဖ႔ပါ။ကယယဥေကးမႈ၊ကယသ႐ပလကၡဏာကကာကြယေစာငေရာကခငတာေကာငးပါတယ၊ဒါေပမယဇာတမးႏြယဗဟျပဝါဒမပါဘကာကြယေစာငေရာကသငပါတယ”

မညသ႔ပငဆေစကာမမမတ႔၏ဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာမာအေရးႀကးသညဟလငယအမားအျပားကမတယၾကၿပးထနးလညးထနးသမးလၾကပါသည။ဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာ

လငယ၄-၅-၁၀ဥးကသတ႔၏သးျခားတငးရငးသားအပစကဂဏယၾကၿပးအဆပါတငးရငးသားမား၏သးျခားဘာသာစကားဓေလထးတမးမားေမးမနကြယေပာကသြားမညကစးရမပပနေၾကာငးေျပာခၾကပါသည။

“စေကာကရငသ႐ပလကၡဏာကကြ နေတာအတြကအေရးႀကးပါတယ။ကြ နေတာအေနန႔စေကာကရငလေျပာႏင၊ေရးႏင၊ဖတႏငဖ႔လပါတယ။ဒါေပမယကြ နေတာသပမေရးတတ၊မဖတတတပါဘး။[…]အစးရကတငးရငးသားဘာသာစကားေတြကပပးေပးေနေပမယမလေလာကတာလညးအမနပါ။ကြ နေတာတ႔သာဘာမမလပဘးဆရငေနာကမးဆကကစေကာစကားကပျဖစျဖစ၊ပးစကားကပျဖစျဖစေျပာႏငခငမေျပာႏငၾကေတာမာပါ။တေန႔မာကြ နေတာတ႔ေဒသယစကားေပာကကြယသြားမာကစးရမပါတယ။ကြ နေတာတ႔ေတြဗမာစကားပေျပာတတေတာတေန႔ကေရာကလာပါလမမယ။[…]ျဖညးျဖညးခငးျဖညးျဖညးခငးန႔၊ကြ နေတာတ႔ဘာသာစကားကတမေကာသြားပါလမမယ”

လငယတခ႕ကဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာထနးသမးေစာငေရာကေရးအဖြ႕မားစတငဖြ႕စညးေနၾကပါၿပ။လငယမားအေနျဖငသကဆငရာယဥေကးမႈ၊ဓေလထးတမးမားကေလလာႏငေသာသးျခားဇာတမးႏြယမားအလကအဖြ႕အစညး၊ပြေတာ၊စာၾကညတက၊ေဖစဘတအပစအဖြ႕စသညအသငးအဖြ႕မားအလလေပၚထြနးေနပါၿပ။ရခငျပညနယမအသက၂၃ႏစအရြယေကာငးသားတစဥးကသ႔လမးစျဖစေသာသကလမးအေၾကာငးကသရလာၾကေရးအတြကသလပေနေသာအလပႏငပတသကၿပးေျပာရာတြင“တခ႕ဆသကလမးဆတာကသတ႔တဘဝလးမာတခါမမၾကားဖးၾကဘး။ရခငမာေတာငကြ နေတာတ႔ကမသေသးတသေတြရတယ”ဟထညသြငးေျပာၾကားခပါသည။အဆပါေကာငးသားသညရခငလငယေဆြးေႏြးအဖြ႕တြငလညးပါဝငခဖးရာ“အဒေဆြးေႏြးအဖြ႕တာဝနရသေတြကကြ နေတာတ႔ဝတစကေတြ႕တအခါကြ နေတာတ႔ရ႕ဇာတမးႏြယကေမးလာတယ။ကြ နေတာတ႔က‘သက’ပါလ႔ေျဖေတာသတ႔လတာဝနရသေတြေတာငတခါမမၾကားဖးဘးလ႔ေျပာတယ”ဟဆပါသည။ထ႔ေၾကာငပင“သကလမးစဆတာဘာဆတာရယ၊‘သက’အေၾကာငးရယကတတပပသတမတဖ႔လအပတယ။ဒါေၾကာငသကစာေပ၊သကသမငးေၾကာငးေဖာထတေရး၊သတမတေရးအတြကကြ နေတာတ႔အခလပေနၾကတာပါ”ဟဆပါသည။သ႔ေဒသမလငယမားသည“‘သကလငယကြနရက’ဖြ႕စညးရန၊စာအပထတေဝရန၊စတငသငၾကားေပးရနေဆာၾသစညး႐းထားၿပးျဖစသည”ဟသကေျပာခပါသည။

အျခားေျဖဆသမားကလညးအလားတ

သးျခားေလလာမႈ ဇာတမးႏြယ

28 > မးဆကသစျမနမာ

ေျပာၾကပါသည။ေျဖဆသအသက၃၁ႏစအရြယတေအာငးအမးသားတဥးက“[သ႔]ေဒသကလငယေတြဟာဂတ၊အဝတအထညစတသတ႔ယဥေကးမႈ၊ထးတမးစဥလာေတြကထနးသမးဖ႔ႀကးပမးေနၾကတယ…ရညရြယခကကေတာလငယေတြရ႕ဇာတမးႏြယအမးသားေရးစတဓာတကတးတကလာေစဖ႔ပါ။ကၽြနေတာတ႔အေရအတြကကနညးေတာကၽြနေတာတ႔ယဥေကးမႈကထနးသမးဖ႔လတယ”ဟေျပာပါသည။ကခငျပညနယမေျဖဆသကခငလငယေရးရာေကာမတဝငအသက၃၁ႏစအရြယအမးသားကလညးသႏငသ႔အဖြ႕သားမားသည“တငးရမးကလအမားသရလာေအာငႀကးပမးလာတာခနစႏစေလာကရၿပ”ဟဆပါသည။သ႔တငေအာင“ရနကနကလမဆစေလာကနညးနညးေလးကပကၽြနေတာတ႔ကသလာေသးတယ”ဟစတပကလကပကမတခကခခေလသည။သ႔ေသာ“ကြ နေတာတ႔ရ႕စာေပတးတကလာေအာငဆကလပေနပါတယ။ရညရြယခကကေတာကြ နေတာတ႔ရ႕သးျခားသ႐ပလကၡဏာကျပသဖ႔ပါပ”ဟလညးသကေျပာခပါသည။

သတ႔ရငဆငရႏငေသာခြျခားဆကမႈမားၾကားမပင(သ႔မဟတပါကလညးခြျခားဆကဆျခငးေၾကာငလညးျဖစႏငပါေသးသည)သးျခားဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာမားမာလငယမားအတြကအေရးႀကးေနဆျဖစပါသည။မညသ႔ပငဆေစကာမသးျခားဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာတရပအေပၚအေလးထားျခငးကမညသမမၾကြငးကနဘအားလးပါဝငေသာတႏငငလးကယစားျပသ႐ပလကၡဏာကပတပငျခငးမးမမျဖစသငဟလငယအမားအျပားကယဆၾကပါသည။စစတမးေကာကရာတြငလငယ၅၇%ကျမနမာတႏငငလးကယစားျပသ႐ပလကၡဏာကျမႇငတငေဖာေဆာငျခငးမာျမနမာႏငငတြငေရရညတညတခငျမေသာၿငမးခမးေရးရရေရးအတြကအေရးႀကးသညဟယဆၾကပါသည။ရမးျပညနယေျမာကပငးမလငယတဥး၏အေျပာမာေအာကပါအတငးပငျဖစပါသည။

“ကြ နေတာတ႔တငးရငးသားေတြကလညးသညႏငငရ႕ႏငငသားျဖစရတာကဂဏယပါတယ။ကြ နေတာတ႔ကသညမာေမြးတာပေလ။ကြ နေတာလေတြးတသေတြအမားႀကးပါပ။တကယလ႔ျပညပတပေတြတငးျပညထကကးေကာလာရငကြ နေတာတ႔အားလးအတတတကၾကမာပါ”ဟေျပာျပပါသည။သ႔ေသာေလာေလာဆယတြငကား“ကြ နေတာတ႔အခငးခငးၾကားအေသအေကေဆာေနၾကတယ။အဖြ႕တငးကကယတငးရငးသားအဖြ႕ကပပပးဖ႔ႀကးစားေနၾကတယ။တႏငငလးကယစားျပသ႐ပလကၡဏာျမငျမငထငထငရလာတတေန႔ကရငေတာသညအခကအခေတြကေကာလႊားႏငမာပါ”ဟေျပာေလသည။

သးျခားေလလာမႈ လငလပသား

အထးတလညဖယၾကဥျခငးခရသညအဖြ႕ခြေလးတခမာလငလပသားအျဖစအသကေမြးေနၾကသမားျဖစပါသည။ေယဘယအားျဖငလငလပသား၏ဘဝမာျမနမာႏငငတြငၾကမးတမးလပါသည။စြေနေအာငထငးေနသညအမညးစကေၾကာငလငအလပသမားအမားအျပားမာမမတ႔၏သ႐ပလကၡဏာကဖးဖလကမသားစကကာကြယေစာငေရာကရနဘဝႏစခႏငေနထငၾကပါသည။လငလပငနးလပကငရနဥပေဒႏငညသညလမးေၾကာငးမားမရသျဖငလငလပသားမားသညလမးမား၊ကာရာအေကဆငမားတြငလညးေကာငး၊ဖနးျဖငေခၚႏငေသာျပညတနဆာအမးသားအမးသမးမားအျဖစလညးေကာငးသတ႔ဝနေဆာငမႈကေရာငးခၾကရလကလငလပသားကညဥးပမးႏငသည၊မေလာကနသညမားကခငးေစႏငသည၊အခေၾကးေငြေပးရနျငငးဆနႏငသညမ႐းေျဖာငေသာေဖာကသညမားကဒကၡေပးခရႏငသညအေနအထားတြငရေနၾကပါသည။လငလပသားမားသညအာဏာပငမား၏ၾကမးၾကတေသာျပမႈဆကဆျခငးကလညးခရႏငေနတတပါသည။

လငလပသားအသငးအဝငး၊အထးသျဖငေယာကားခငးဆကဆရသေယာကားလငလပသားမားအတြကအထးနစနာမႈမာေဆး႐တြငရငဆငရသညထအသငးအဝငးေပၚထားရေသာသေဘာထားပငျဖစပါသည။လငလပသားမားတြငလငမတဆငကးစကေသာေရာဂါမားရ၊မရစစေဆးရနကညေပးကာေရာဂါရေနပါကကသမႈရယရနေထာကပေပးသညေစတနာဝနထမးမားဥးေဆာငေသာအဖြ႕အစညးမားရပါသည။သ႔ရာတြငေဆး႐လပသားမား၏ထအသငးအဝငးအေပၚထားရေသာသေဘာထားကလငလပသားမားကနးမာေရးဝနေဆာငမႈရရေရးတြငအတားအဆးျဖစလကရေၾကာငးသတငးအခကအလကေပးသမားကေျပာျပပါသည။ေဆး႐တြငလငလပသားမားဆပႀကမးေမာငးခေနၾကရသညအတငးအဆမာသတ႔အဖြ႕ထျပနေရာကလာၿပးေနာက“ေဆး႐ျပနသြားမယအစားအေသသာခလကမယ”ဟေျပာသညအထပငျဖစေၾကာငးလငလပသားေထာကပကညမႈအဖြ႕အစညးတခတြငလပကငေနသညသတငးအခကအလကေပးသကကၽြႏပတ႔အားေျပာျပပါသည။

လငလပသားတခါျဖစသြားလငတျခားအလပအကငရရရနခကခသြားသညဟသတငးအခကအလကေပးသမားကကၽြႏပတ႔အားေျပာျပပါသည။မမတ႔ကယတငျဖစေစ၊ျဖစရပအမားအျပားတြငမမတ႔အားမခေနသမားျဖစေစစားဝတေနေရးေျပလညေစေရးအတြကေငြေၾကးရာေဖြရနတျခားနညးမရေတာသျဖငအမားစကဤအလပကလပကငၾကပါသည။ဥပမာအားျဖငမဘမားကြယလြနသြားၿပးေနာကသကယတငေရာသ႔ေမြးခငးမားပါထမငးနပမနေရးအတြကေငြေၾကးလလေလာကေလာကရႏငသညတခတညးေသာနညးလမးျဖစေနသျဖငကယခႏၶာကခေရာငးခရသညဟသတငးအခကအလကေပးသတဥးကဆပါသည။ထသမာစာမတတသလသႏငအေျခအေနတသသ႔သငယခငးအမားအျပားမာလညးစာမတတၾကပါေခ။

လငလပသားျဖစခဖးသမား၊အထးသျဖငထအပစထမလငစတခယမႈကြျပားသမားကငားရမးခန႔ထားရနအေၾကာကအကနဆန႔ကငမႈကလညးသတငးအခကအလကေပးသမားကထတေဖာေျပာဆၾကပါသည။ဆန႔ကငဘကလငကတပမကျခငးမဟတသညလငစတျဖစေစ၊လငသ႐ပျဖစေစအရပအျမြကတစတရာေတြ႕သညႏငပငအလပရငမားကငားရမးခန႔ထားမႈကဟန႔တားရနလေလာကသညဟသတငးအခကအလကေပးသမားကေျပာပါသည။ထးကြငးမငေၾကာငကလညးလငလပသားတ႔ထးျမထးစဟ႐ႈျမငေလရၿပးယငးကအလပရႏငသညအခြငအေရးကၿခမးေျခာကေနႏငပါသည။

ျမနမာႏငငရမနးကေလးခငးတပမကသ(မနး)၊ေယာကားခငးတပမကသ(ကား)၊ကား-မစြယစတပမကသ၊(စ)၊ေမြးရာပါအဂၤါကဘဝငမကသ(မက)လငယမားအတြကအမားႀကးေျပာငးလသြားခပါၿပ။တကၾကြလႈပရားသလငယကြနရကတခ၏ထကသနေသာအားထတမႈေၾကာငေျပာငးလမႈမာျဖညးျဖညးခငးေပၚေပါကျဖစထြနးခၿပးဆန႔ကငဘကလငခငးတပမကသမဟတသညလငစတအမးမးကသညးချပးအတငးအတာတခအထလကခရာတြငၾကဥဖယခနလပထားျခငးသပမရေတာဘအားလးပမပါဝငလာကာတျဖညးျဖညးခရးေရာကလာသညအေနအထားသ႔ျမနမာႏငငကအမတထငထငတကလမးခပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးစကားဝငးမားတြငလငယမားကသတ႔သညလငစတအမးမးရသညရြယတမားကသတ႔မဘမားလကခခသညထကပမလကခလကရသညဟဆပါသည။

လငစတခယမႈကြျပားသမားျမငသာရနရညရြယလပေဆာငသညအဖြ႕အစညးမား၏ကြနရကမားမာျမနမာႏငငတဝမးပ႕ႏ႔ေနကာရနကန၊မႏေလးတ႔မာလပငနးဝနေဆာငမႈအေထြထြ၏ဗဟခကျဖစပါသည။အဆပါအဖြ႕အစညးမားသညသတ႔အေရးကျမႇငတငေဖာေဆာငရနအစညးအေဝးမား၊အခမးအနားမားသာမကေဖာေျဖပြမားပငပမနကငးပၾကပါသည။၂၀၁၈ခႏစဇနနဝါရလတြင“(&PROUD)”ဟေခါငးစဥတပထားေသာႏစပတလညဂဏယပြေတာကအာဏာပငမားကခြငျပလကသညအခါအဆပါအဖြ႕အစညးမားမာေမာလငမထားသညမတတငကပငစကထႏငခပါသည။တကေရာကသ၁၀,၀၀၀ေကာရေသာထပြေတာက႐ပရင၊ေဖာေျဖတငဆကမႈမား၊စကားစစထးပြမား၊ဂတ၊အကတ႔ျဖင

လငစတခယမႈကြျပားသမားအသငးအဝငးကခးကးဂဏျပခပါသည။

လငစတခယမႈကြျပားသမားသာတညမေရးအတြကအတားအဆးမားသသသာသာကနရေနေသးေသာလညးအဆပါတးတကမႈမားကအေတာမားမားကအေကာငးျမငကနရစေစခပါသည။ရာဇဝတျပစမႈအျဖစမပယဖကေပးရနႏငငေတာအတငပငခပဂၢ လေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ေတာငးဆမႈမားၾကားမပငလငစတခယမႈကြျပားသမားကဆန႔ကငတကဖကသညကလနေခတဥပေဒမားရေနဆပငျဖစပါသည။လငစတခယမႈကြျပားသလငယမားမာပေသကားခပသတမတထငျမငခရျခငး၊ခြျခားဆကဆခရျခငးသာမကေလာငေျပာငကရ႕ျခငးကပငမၾကာခဏခရေလရပါသည။ဥပမာအားျဖငျမနမာရပရငမားတြငလငစတခယမႈကြျပားသမားဇာတေကာငမားအားလျပကမားသဖြယပေဖာျခငးကလငစတခယမႈကြျပားသမားတကၾကြလႈပရားသအမားအျပားကလသရငၾကားထတေဖာေျပာဆဖးပါသည။

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယအမားအျပားကအဆပါျပနာမာ႐ပရငတခတညးသာမကဘေနရာအမားအျပားတြငျဖစေနသညဟဆၾကပါသည။ေလာငေျပာငသေရာျခငးမာလမႈမဒယာတြငနစၥဓဝလျဖစေနသညဟေျဖၾကားသတဥးကေအာကပါအတငးေျပာပါသည။

“ကေလးေတြကငယငယေလးကတညးက[…]ေယာကားဆေယာကားပသရမယလ႔[ယဆေအာင]႐ကသြငးထားၾကတယ။ေယာကားတေယာကကမနးမလာျဖစေနရငပလ႔ေတာငျပစတငေဝဖနၾကေသးတယ။ျမနမာႏငငမာမနးမလာေတြကေစာကားၾက၊ခြျခားဆကဆၾကပါတယ။“ဓမၼတာ

မဟတေသာဆကဆမႈ”ကဥပေဒအရတားျမစထားၿပးအျပစေပးပါတယ။မဒယာေတြကအဒလလေတြလကထပတာကေဖာျပ[…]ေနၾကပါတယ။ဒါေပမယအဒေနာကလမႈမဒယာထကမတခကေတြမာအဒသတငးကအပပခတာ၊အဒအေျခအေနကမစာမနာရယပြဖြ႕တာေတြျဖစေနပါေတာတယ။ဒါဟာလကခလာတလကၡဏာမဟတပါဘး။ျပကလးတခလသေဘာထားၾကတာပါ”

လငစတခယမႈကြျပားသမားလငယမားအေပၚထသ႔တဖကေစာငးနငးအျမငကစစတမးေျဖၾကားသမားၾကားတြငအထငအရားေတြ႕ရပါသည။လငယ ၅ဥးလင၃ဥးနးပါး(၅၈.၂%)ကလငစတခယမႈကြျပားသမားတေယာကအားသငယခငးအျဖစသေဘာမထားလဟေျပာခၾကပါသည။စစတမးေကာကခသလငယမားၾကားတြငသငယခငးေတာရနထ႔ထကပမလလားအပသမာမးယစေဆးသးစြသမားသာျဖစပါသည။ေကးလကေဒသမေျဖၾကားသမားမာလငစတခယမႈကြျပားသမားသငယခငးကသာ၍ပငမလခငၾကေပ။ေျဖၾကားသ၂၁.၅%ကသာကယသာလငစတခယမႈကြျပားသျဖစရျခငးမာ“ရကဖြယေကာငးသည”ဆျခငးကသေဘာမတခၾကပါ။

မညသ႔ပငဆေစကာမလငစတခယမႈကြျပားသမားလငယမားႏငပတသကသညေမးခြနးမားကေမးျမနးေသာအခါတကယမသပါဟေျဖခၾကပါသည။လငယအမားစကအသပညာေပးစညး႐းေဆာၾသမႈမားကလငစတခယမႈကြျပားသမားဘဝႏငစပလဥး၍ပညာေပးႏငၿပးလငစတခယမႈကြျပားသမားလငယအမားအျပားရငဆငေနရေသာအမညးစကစြနးထငးမႈကတနျပနတကဖကႏငဖြယ

သးျခားေလလာမႈ လငစတခယမႈကြျပားသမား

30 > မးဆကသစျမနမာ

လမႈဖြ႕ျဖးေရးလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈ“အရငတနးကလငယေတြအတြကသငတနးမားမားစားစားမရဘး။အခေတာသငတနးေတြပလပေပးလာတာေတြ႕ရတယ။အဖြ႕အစညးေတြကလငယေတြပမားမားကသတ႔သငတနးေတြန႔ပပးေပးသလလကကငဖနးေတြလညးပကငႏင၊သးႏငလာတာေၾကာငအဒလအဖြ႕အစညးေတြအေပၚစတဝငစားမႈကလညးပမားလာတယ။အရငကဆရငလေတာေတာမားမားကအဖြ႕အစညးေတြကအထငေသးၾကတယ။

အခေတာတခ႕ေတြကအဒအဖြ႕အစညးေတြကစတဝငစားမႈျပလာၾကတယ။အခလငယေတြက

အရပဘကအဖြ႕အစညးေတြ၊အဒအဖြ႕ေတြရ႕လပငနးေတြမာပၿပးပါဝငလႈပရားလာၾကတယ။ဥပမာျပရရငကမးလငယအဖြ႕အစညးေတြရေနတယ၊ခငးျပညနယအေရးကစၥေတြကလငယအဖြ႕အစညးေတြန႔ျပညနယအစးရအတတြလပႏငလာၾကတယ။လငယေဆြးေႏြးပြတခလညးကငးပႏငခေသးသလလငယေကာမတကလညးဖြ႕စညးထားၿပးၿပ။

ဒါေပမယဒါေတြမာလငယမဆစေလာကနညးနညးေလးပပါဝငလပကငေနၾကပါေသးတယ။လငယေတြကအဖြ႕အစညးေတြအေပၚစတဝငစားမႈကတကယကနညးနညးေလးပရတယ”

ခငးလငယေကာမတအဖြ႕ဝင၊အသက၂၇ႏစအရြယအမးသား

ျမနမာႏငငတြငထတေဖာေျပာဆျခငး၊အသငးအဖြ႕ဖြ႕စညးျခငးတ႔အားတားဆးကန႔သတမႈကေျဖေလာေပးလကသျဖငႏငငေရးလႈပရားမႈမာကယျပန႔လာခပါသည။ႏငငတဝမးမလငယမားသညေကာငးသားသမဂၢမားစတငဖြ႕စညးလာၾကသည၊အရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညးမားသ႔ဝငေရာကလာခၾကသည၊တငးရငးသားအကးစးပြားအဖြ႕မားတြငေစတနာဝနထမးအျဖစပါဝငလာခၾကပါသည။ေစတနာဝနထမးလပျခငးကျမနမာႏငငတြငအျမတမးတနဖးထားၾကေသာလညးယခငကထသ႔ေသာႏငငေရးလႈပရားမႈကရာဇဝတမႈျပစမႈေၾကာငးအရအျပစေပးခရမညအလားအလာရခဖးသညဟလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အပစေဆြးေႏြးပြမားတြငလငယမားကေျပာျပခၾကပါသည။ယခအခါအဆပါ

32 > မးဆကသစျမနမာ

ႏငငေရးလႈပရားမႈမာသမား႐းကျဖစလာပါၿပ။အေျပာငးအလကလငယမားကအႀကးအကယႀကဆၾကၿပးစစတမးေျဖၾကားသဆယဥးလငကးဥး(၉၀%)ကသတ႔လ႔အဖြ႕အစညးအတြကျဖစေစ၊ရပရြာအတြကျဖစေစဝငးဝနးေဆာငရြကျခငးမာသတ႔အတြကအေရးႀကးသညဟေျပာခသလစစတမးေျဖၾကားသ၈၂.၇%ကလညးေစတနာဝနထမးရြကျခငးမာလ႔အဖြ႕အစညးအတြကအျပသေဘာေဆာငေသာအေျပာငးအလရလာေစႏငသညနညးလမးျဖစသညဟအတညျပခၾကပါသည။

ပညာတတသညစစတမးေျဖၾကားသမားၾကားတြငထအျမငကထးထးျခားျခားၾကားရပါသည။တကသလပညာျဖစေစ၊အထကတနးေကာငးပညာျဖစေစရရထားသလငယမားကသတ႔ရြယတပညာသပမတတလသမားထကရပရြာအသငးအဝငးအတြကလႈပရားျခငး၊ဝနထမးျခငးမာဘဝတြငအေရးႀကးသညဟပေျပာလတတၾကပါသည။“ကြ နေတာလ႔ေဘာင/ရပရြာအသငးအဝငးအတြကဝငးလပတာ”သညသတ႔အနာဂတအတြကအေရးႀကးသညရညမနးခကပနးတငျဖစေၾကာငးသတ႔ကပေျပာတတၾကၿပးရပရြာအသငးအဝငး၏ျပနာမားကကငတြယေျဖရငးရာ၌ပါဝငေဆာငရြကရနလငယမားတြငတာဝနရသညဟလညးပ၍အတညျပတတၾကပါသည။ဤေလလာခကအတြကစစတမးယခေသာလငယမားၾကားတြငပမျမငမားေသာပညာရညအဆငကလမႈေရးကစၥမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈအေပၚပမအေလးထားတတမႈႏငကကနနဆကစပလကရပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငသတ႔ရခသညအခြငအလမးမားကလမႈေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကမႈကပေဖာေပးခသညဟပမျမငမားေသာပညာရညရသညလငယအမားအျပားကဝနခၾကပါသည။သတ႔၏ပညာေရးအခြငအလမးကျဖစေစ၊

ခရးသြားလာျခငးအခြငအလမးကျဖစေစအရပဘကလႈပရားမႈ(လထရ႕ျပနာေတြကကငတြယေျဖရငးတအလပကဆလပါတယ)အေပၚစတဝငစားလာေအာငႏႈးဆြေပးခပကတခ႕ကေျပာျပၾကပါသည။သတ႔ႏငရြယတမားၾကားတြငအဆပါကစၥကကယကယျပန႔ျပန႔လကချခငးမရဟအဆပါလငယမားကယဆကာအရပဘကလႈပရားမႈမားတြငအေတာကနညးပါးလသညလငယမားသာေစတနာဝနထမးရြကၾကသညဟဆပါသည။ဘားအမအသက၂၁အရြယလငယက“လမႈေရးလပငနးကလငယေတြသပစတမဝငစားဘးလ႔ကြ နေတာထငတယ။သတ႔ေတြကေဖာေျဖေရးရယ၊အပနးေျဖတာေတြကပ[ပအားသန]လခငေနၾကတယ။သတ႔မာသတငးအခကအလကလလေလာကေလာကမရလ႔လညးျဖစႏငပါတယ။တခ႕လငယေတြကေတာအဆကအသြယလညးမနမနကနကနရလကသားန႔စတကမဝငစားတာ”ဟေျပာပါသည။

သ႔ရာတြငစစတမးရလဒမားကတျခားတဖကကျပေနပါသည။စစတမးယခသညပညာရညအဆငစလငယအားလး၏၈၅.၁%ကရပရြာအသငးအဝငး၏ျပနာမားကကငတြယေျဖရငးရာတြငလငယမားပါဝငရနတာဝနရေၾကာငးလကခၾကပါသည။တကယတမးမာေတာေကးလကေဒသမစစတမးေျဖၾကားသမားကထသ႔ေသာတာဝနရသညဆျခငးကၿမ႕ျပမသတ႔ရြယတမားထကပလကခႏငၾကပါသည။ပညာအရညအခငးကလတေယာက၏ခယခကကခငမာလာေစႏငေသာလညးပညာရညႏငေကာေထာကေနာကခမညသ႔ရေနသညျဖစေစလငယအမားစသညလမႈေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကမႈကတနဖးထားၾကပါသည။သ႔ဆလငလငယမား၏ပါဝငေဆာငရြကမႈကကန႔သတတားဆးေနသည

အဓကအခကမားမာမညသညအရာမားျဖစေလပါသနညး။

ျဖစရပအမားအျပားတြငမသားစ၏ေငြေရးေၾကးေရးကလငယမားကတပေႏာငထားပရပါသည။ေစတနာဝနထမးရြကျခငး၊အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးလႈပရားမႈတြငပါဝငေဆာငရြကျခငး၊သငတနးတကျခငးတ႔ႏငလႈပရားမႈအေတာမားမားတြငပါဝငျခငးသညေကးလကေဒသမပမဆငးရေသာလငယမားအတြကအခြငအလမးစရတမားျပားလြနးသညသညဟအပစေဆြးေႏြးပြတကေရာကသမားကရငးျပၾကပါသည။လမႈဖြ႔ျဖးေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကျခငးကအခနရ၊ေငြရသမားသာလပႏငၾကကာစတပါဝငစားေသာလညးမတတႏငသညလငယမားမာပါဝငေဆာငရြကႏငေလမရၾကပါဟသတ႔ကညညးတြားခၾကပါသည။“ဆငးရတမသားစေတြကလငယေတြဟာမသားစထမာလပကငေနၾကရေတာမသားစေတြကသတ႔ေလးေတြကလမႈေရးလပငနးေတြမာ(ပါဝင)ပတသကခြငေပးမာမဟတဘး။ကြ နေတာကယတငေတာငၿပးခတအပတကသငတနးတခတကဖ႔အတြကေငြကပသနး၂၀နစနာခပါတယ”ဟေဆြးေႏြးပြတကေရာကသတဥးကဆပါသည။

အထကတြငေဖာျပခသညအတငးပင၊လငယမားသညတငးကပသညမဘအပထနးမႈဖအားကလညးခစားၾကရပါသည။ကေလးမား၏လႈပရားေဆာငရြကမားအေပၚမဘမားကကန႔သတခပခယေလရၿပးတခါတရ၁၈-၁၉မသည၂၀ေကာအထပငျဖစေနတတေၾကာငးဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမားကေျပာျပၾကပါသည။အဆပါတားဆးခပခယမႈမားမာရညရြယခကေကာငးႏငျဖစေသာလညးအစးရမလြနေနသညဟအမားစကျမငၾကပါသည။မးဆကေဟာငးအတြကမဘာသာေရးဝတျပျခငး၊

0 20 40 60 80 100

)(

/

)(

)(

မးဆကသစျမနမာ > 33

ဇာတမးႏြယထနးသမးေရးလပငနးစသညတ႔ထကေကာလြနေသာလမႈဖြ႔ျဖးေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကျခငးမနသမမာႏငငေရးလႈပရားတကၾကြမႈျဖစပရေနသျဖငသတ႔မဘမားငယစဥကလးဝတားျမစပတပငခထားရေသာနယပယျဖစခေၾကာငးေျပာၾကပါသည။ေကာငးသားသမဂၢအစညးအေဝးမားကျဖစေစ၊အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားကျပလပေသာသငတနးမားကျဖစေစ‘ႏငငေရး’ဟယဆၾကသလအသက၂၄ႏစအရြယအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပမတကၾကြလႈပရားသတဥး၏စကားလးအတငးဆရလင“ႏငငေရးဆတာန႔ေထာငကပလေတြရ႕စတထမာေျပးျမငၾကတာ”ဟဆပါသည။

ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမားအတြကဤအစပအဟပမာမလအပဘကန႔သတခပခယရာေရာကေနပါသည။ရခငျပညနယမအသက၁၉ႏစအရြယေကာငးသတဥးကသကယတငပညာလညးသင၊ေကာငးသားသမဂၢတြငလညးပါဝငလကရရာေျမာကဥးမလငယအမားအျပားသညေစတနာဝနထမးရြကရနအလြနစတဝငစားၾကသညဟေျပာပါသည။သတ႔ပါဝငေဆာငရြကရနမာမ“ကၽြနမတ႔အတြကစးရမၾကတလႀကးသမေတြ၊မဘေတြအေပၚမယအမားႀကးမတညေနပါတယရင”ဟဆပါသည။သကေအာကပါအတငးေဝေဝဆာဆာဆကေျပာပါေသးသည။

“ဥပမာရင၊ကြ နမအေမဆရငအရမးအစးရမလြနတယ။ဒါေပမယလြနခတ၂ႏစကအေမကဆန႔ကငၿပးသငတနးတခသြားတကခတယရင။အခဆရငအေမကမေျပာဘသငတနးေတြအမားႀကးတကေနပါတယ။

လငယေတြေစတနာဝနထမးလပဖ႔မဘေတြကအဓကအတားအဆးပါပ။သတ႔မာဘာကႏငငေရး၊ဘာကလမႈေရးဆတာမခြျခားတတၾကဘး။အဒႏစခကသတ႔ေရာေထြးမသြားေအာငကြ နမတ႔ကလပရမာရင။

ကြ နမတ႔လငယေတြကကယလမးကယေဖာကရမာ။ကယအခြငအလမးေတြကယဖနတးရမာ။အခြငအလမးကကြ နမတ႔ဆေရာကလာမာမဟတဘးေလ”

ထ႔အျပငပါဝငေဆာငရြကၾကရာတြငအမးသမးငယမားသညအမးသားငယမားထကကန႔သတခပခယမႈမားကပခရေလရပါသည။ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသအမားအျပားကမဘမားသညသားမားထကသမးမားအေပၚပတငးကပၾကကာသတမတခနေကာၿပးအျပငေပးမထြကျခငး၊ခရးသြားခြငမေပးျခငးတ႔ကအမးသမးငယမားကလမႈေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကရနအခကေတြ႕ေစသညဟယဆၾကပါသည။ေကာငးသမားမာတငးကပသညအေဆာငစညးကမးမားကလကနာရေသာေၾကာငေကာငးသားစညး႐းလႈပရားမႈလပငနးမားတြင

အမးသားမားသာပါဝငေနသညဟလငယတကၾကြလႈပရားသတဥးကညညးတြားပါသည။စစတမးေျဖၾကားသမားထတြငလမႈေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကျခငးေမးခြနးမားကအမးသမးမားကအမးသားမားထကပၿပး“မသဘး”ဟေျဖတတၾကျခငးအေၾကာငးရငးကဤအခကကတစတတပငးေျဖရငးေပးႏငပါလမမည။

လငယမားသညျမနမာႏငငမထတယသးစြျခငးမျပရေသးသညအငအားျဖစသညဟလငယ၇၃.၄%ကလကခသေဘာတရျခငးအေၾကာငးရငးကဤေငြေရးေၾကးေရးအေျခအေနႏငအစဥအလာမားက(၂၅-၃၀ၾကား)အသကပႀကးေသာလငယမား၊ပညာပတတေသာလငယမားကသာ၍ပငလကခသေဘာတၾကပါသည။ဤေလလာခကတြငစစတမးယခေသာေကးလကေဒသမလငယမားသညလငယမား၏ထတယသးစြရျခငးမျပရေသးသညအငအားကၿမ႕ျပမသတ႔နညးတလငယမားထကပသေဘာတတတၾကပါသည။ဤသညကလမႈဖြ႔ျဖးေရးကစၥမား၊အရပဘကလထအတြကလပငနးမားတြငပါဝငေဆာငရြကျခငးမာလငယအပစအမးမးၾကားကြျပားေသာလညးလမႈဖြ႔ျဖးေရးကစၥမား၌ပါဝငေဆာငရြကျခငး၏တနဖးမာမသတ႔အခငးခငးၾကားတြငအတတပငျဖစသညဟျပဆလကရပါသည။

”“

0 20 40 60 80 100

/

)(

)(

34 > မးဆကသစျမနမာ

အဖြ႕အစညးမားအေပၚသေဘာထားအစးရအဖြ႕အစညးျမနမာႏငင၏အသြငကးေျပာငးမႈကႏငင၏အစးရဖြ႕စညးပကေျပာငးလသြားေစခပါသည။၂၀၀၈ခႏစဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသညယခင၁၉၇၄ခႏစဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၏နယေျမပငးျခားသတမတမႈကဆကလကထနးသမးထားပါသည။တငးျပညကအပခပေရးအရျပညနယ၊တငးေဒသႀကး၁၄ခအျဖစပငးျခားလကျပညနယ/တငးေဒသႀကးတခစတြငေရြးေကာကခအရပသားလႊတေတာတခစရပါသည။ယခအခါလငယမဆႏၵရငမားသညအၿပငကရေသာေရြးေကာကပြမားတြငျပညေထာငစအစးရတာဝနရသမားကသာမကမမတ႔၏ေဒသဆငရာလႊတေတာကယစားလယမားကပါေရြးေကာကတငေျမႇာကၾကရပါသည။

သ႔ရာတြငေဒသဆငရာအပခပပစနစမာအရပဘကႏငစစဘကၾကားမ႐ႈပေထြးနကနေသာခနညႇမႈသာျဖစေနဆပင။ျမနမာႏငင၏ၿမ႕နယ၃၃၀၊ထၿမ႕နယမားထတြငပါဝငေသာေကးရြာမား၏နစၥဓဝအပခပပစနစမာအေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန(ေထြ/အပ)အတြငးဗဟခပကငမႈျပထားပါသည။ဤစာကေရးသားခနတြငျပျပငေျပာငးလေရးအစအစဥမားကမၾကာေသးမကေၾကညာထားၿပးျဖစလငကစားေထြ/အပမာ၂၀၀၈ခႏစဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရစစတပအတြကသးသန႔ဖယထားေသာဝနႀကးဌာနျဖစသည

ျပညထေရးဝနႀကးဌာနလကေအာကတြငရေနဆျဖစပါသည။ျမနမာႏငင၏တမထးျခားေသာစစဘက၊အရပဘကႏစမးစပအာဏာပငမႈမာအနမဆးေဒသဆငရာအဆငအစးရအထပငရေနပါသည။

သ႔ရာတြငဤေလလာခကတြငစစတမးေကာကခေသာလငယမားသညေဒသဆငရာအဆငမအရပဘက၊စစဘကအာဏာပငမားၾကားတြငမဆစေလာကအနညးငယသာကြျပားသညဟဆၾကပါသည။စစတမးေျဖၾကားသ၅၈%ကသတ႔ေဒသမၿမ႕နယအဆင၌အရပဘကအပခပေရး၏လပရပကလကခၾကသလ၅၉%ကလညးၿမ႕နယအဆင၌စစဘကအပခပေရး၏လပရပကလကခခၾကပါသည။စစတမးေျဖဆသမားထမစစဘက၊အရပဘကအာဏာပငမားကလညးညမေသာ၅%ျဖငသေဘာမကၾကျပနေပ။စစဘကကႀကးၾကပေသာေထြ/အပလကေအာကမသတ႔၏နယခ/ေကးရြာအပခပေရးႏငစပလဥးၿပးေမးျမနးေသာအခါေျဖၾကားသ၇၂%ကယငးကလကခၾကပါသည။ငါးဥးလငတဥးနးပါး(၁၈.၅%)ကမထအပခပေရးကခငခငမာမာလကခသညဟဆပါသည။

လကခသေဘာတၾကပမာ(မႏေလး၊ကခင၊ခငး၊ပခးတ႔တြင၆၀%ေကာမသညဧရာဝတ၊ကယား၊မေကြးတ႔တြင၈၀%ေကာအထရေအာင)အပခပေရးအပငးအျခားအလကကြျပားေသာလညး

ႏငငတဝမးလးတြငအမားစကသတ႔၏ေဒသဆငရာအပခပေရးမားကလကခၾကပါသည။

ေျဖဆသမား၏ေဒသမတငးေဒသႀကးအဆင၊ျပညေထာငစအဆငအစးရအဖြ႕အစညးမားကလကခမႈမာမသပမမားလပါ။ေျဖၾကားသမား၏ထကဝကေကာသညဆ႐(၅၅%)မကသာမမတ႔ေဒသရထအဆငႏစဆငစလးမအစးရ၏လပရပကလကခၾကပါသည။ထးျခားသညမာေရြးေကာကခအဖြ႕မားသညစစတမးယခသလငယမားၾကားလကခမႈအနညးဆးျဖစၿပးစစတမးတြင၅၄%ကသာလႊတေတာ၏လပရပမားကလကခၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယ၄-၅-၁၀ဥးကအဆပါအစးရအဖြ႕အစညးမားမာသတ႔၏ေန႔စဥဘဝႏင“အလမးေဝး”၊အလမးကြာလြနးသလျဖစေနသညဟဆၾကပါသည။“ျပညေထာငစလႊတေတာရ႕လပေဆာငခကေတြကကြ နေတာမကျခညမျပတၾကညမေနဘး။ကၽြနေတာတ႔သတငးအခကအလကေတြမရဘးလ႔ခစားတယ။ေဒသအဆငမာကြ နေတာပါဝငပတသကေနရေတာေဒသအဆငကသတာေပါ”ဟပခးမဘြ႕ရၿပးစတကၾကြလႈပရားသတဥးကေျပာပါသည။

တခ႕ကလညးေရြးေကာကခအဖြ႕မားသညပ၍ကယစားျပႏငေအာင၊ပ၍တာဝနခႏငေအာငပၿပးလပႏငၾကဖ႔ေကာငးသညဟယဆၾကပါသည။ဤအျမငကအသက၂၅ႏစအရြယလမႈေရး

0 20 40 60 80 100

/

)(

)(

”“

မးဆကသစျမနမာ > 35

လပသားအမးသမးတဥး၏ေျပာဆမႈတြငအကဥးခပထားၿပးသကေအာကပါအတငးေျပာပါသည။

“ဧရာဝတတငးေဒသႀကးအစးရအဖြ႕ကအရငကန႔အမားႀကးကြာျခားသြားၿပ။ပြငလငးျမငသာမႈပရလာတယ။လငယေတြကလညးႀကဆတယ၊လထန႔လညးမၾကာခဏေတြ႕တယ။လမႈဖလေရးဝနႀကးကလငယေတြကဘာေတြလအပလလ႔မၾကာခဏေမးတတတယ။သကတကယေဖာေရြပါတယ။ဒါေပမယေယဘယေျပာရငအစးရလပတာကငတာေႏးေကြးတယ။

တငးေဒသႀကးလႊတေတာကလညးအလပလပတာေႏးတာပ။သတ႔ကျပနာေဟာငးေတြကေျဖရငးတာန႔ပအလပမားေနၾကတယ။သတ႔ၾကားညပေနၾကတယ။အစးရန႔ညႇႏႈငးေဆာငရြကပကလညးလြေနတယ။အဒေတာေနာကထပျပနာေတြေပၚလာၿပးအရငဟာေတြကပါမရငးႏငျဖစေနတယ။

လႊတေတာကယစားလယေတြကလညးလပြတာၿမ႕နယမာေတာငေကာငးေကာငးလပမေနၾကဘး။ကယစားလယေတြေပမယဘယေတာမကြငးမဆငးၾကဘး။ၿမ႕ေပၚမာပအခနကနေနတာမားတယ”

ေတာငႀကးမအသက၂၅ႏစအရြယအမးသမးေရ႕ေနကလညးရမးျပညနယလႊတေတာႏငပတသကၿပးေအာကပါအတငးမေကမနပေျပာပါသည။

“ဥပမာေျပာရရငလႊတေတာကကၽြနမမေကနပဘး။လပစရာ၊ေဆြးေႏြးစရာတပႀကးရေနေပမယဘာတခမလကေတြ႕မာျဖစမလာဘး။ျခၿပးေျပာရရငလႊတေတာအားလးကကၽြနမမေကနပဘး။လႊတေတာ႐ပသလငးမာၾကညလကရငသတ႔ေတြဟာျပညသေတြန႔အမနတကယမသကဆငတအဓပၸာယမရတာေတြကပေျပာေနၾကတယ။

သတငးထမာသတ႔ကအစးရအတြကကားဝယတကစၥကေျပာေနၾကေပမယအေျခခလတနးစားေတြဘာကပပငေနလ၊သတ႔ရ႕မဆႏၵနယေတြဖြ႕ၿဖးဖ႔ဘာေတြလပေပးႏငမလဆတာကေတာမေဆြးေႏြးၾကပါဘး”

အရပဘကအဖြ႕အစညးႏငအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား

အစးရ၏ျပငပမအဖြ႕အစညးမားအေၾကာငးေမးျမနးသညအခါစစတမးေျဖၾကားသမားကနယခအဖြ႕ငယေလးမားကအဖြ႕အစညးႀကးမားထကအလားတပငပ၍ႏစသကၾကပါသည။စစတမးယခသညလငယ၇၅.၈%ကသတ႔ေဒသတြငလပကငေဆာငရြကေနသညအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊ရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညးမား၏လပရပကလကခသေဘာတၾကပါသည။တဖကမလညး၄၈.၉%ကသာအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၏လပရပမားကလကခသေဘာတၾကပါသည။အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၏

လပရပမားကေကးလကေဒသလငယမားကပလကခၾကၿပး(၅၀.၆%ကယငးတ႔ကလကခခသည)သတ႔၏သေဘာထားအျမငကၿမ႕ျပလငယမား၏ထကဝကထကနညးသည(၄၀.၉%)ကသာသေဘာတၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယတခ႕ကေယဘယအားျဖငျပညတြငးရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညး/အရပဘကလ႕အဖြ႕အစညး(ရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညး)ထကႀကးၿပးျပညပရနပေငြေထာကပမႈရတတသညအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားကေဝဖနခၾကပါသည။တကၾကြလႈပရားသလငယတဥးကဆလငေဝဝကမေနေတာဘ“[တခ႕လငယေတြက]ေန႔တြကရဖ႔[သငတနးေတြ]တကေနၾကတယ။ႏငငတကာစးမဟတေတြကလငယေတြကအကငပကေစတတတယ။အဒလလပတာကတားဆးဖ႔လတယ”ဟေျပာခပါသည။

တခ႕ကေရရညတညတမႈအတြကစးရမမကငးျဖစမႈကေျပာခၾကပါသည။“ရမးျပညနယမာကြ နေတာတ႔ကရမးျပညနယကလငယေတြအတြကျပညနယအသးစရတကခြေဝလာထားသတမတဖ႔တေလာကလးႀကးစားေနခၾကတယ။ကြ နေတာတ႔ကအမားပငေငြေတြကပၿပးေရရညတညတေနေစခငတယ။အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားကမမခခငဘး”ဟရမးျပညနယမအသက၂၆ႏစအရြယလငယကေျပာပါသည။ဤအျမငမားကအစးရမဟတေသာအပစမားၾကား

/

/

/

-

0 20 40 60 80 100

38 > မးဆကသစျမနမာ

တြငအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားကလငယမား၏လကသငမခမႈအျမငဆးႏႈနးထားသတမတခက၁၆.၂%ရေနချခငးအေၾကာငးရငးကေျဖရငးေပးႏငပါလမမည။

ျမနမာႏငငသညဘာသာေရးအလြနကငးရႈငးပါသည။အေရးပါေသာအရပဘကလ႔ေဘာငအဖြ႕အစညးအမားအျပားမာဘာသာေရးအဖြ႕အစညးမားျဖစၾကပါသည။ျမနမာႏငင၏ယၾကညကးကြယရာအမားအျပားမဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားသညဘာသာေရးအေျချပကသလျဖစအဖြ႕အစညးမားႏငစညး႐းလႈ႕ေဆာျခငးဆငရာအဖြ႕အစညးမားကေခါငးေဆာငၾကကာယငးတ႔ထမတခ႕မာႏငငေရးႏငေပၚေပၚထငထငပငႏးႏြယၾကပါသည။သတ႔၏လပေဆာငခကမားကျမနမာလငယအမားအျပားကလကခၾကပါသည။စစတမးယခေသာလငယမား၏ခန႔မနးေျခသးပႏစပခန႔(၆၆.၉%)ကသတ႔၏ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားကလကခသညဟေျပာခၾကပါသည။

သ႔ရာတြငဤလကခသေဘာတမႈမာကးကြယယၾကညရာေနာကခအမးမးမလငယမားၾကားကြျပားပါသည။စစတမးေျဖၾကားသဗဒၶဘာသာဝင၆၆.၄%ကသတ႔ေဒသရဘာသာေရးေခါငးေဆာငမႈကလကခၿပးထအခးအစားမာလနညးစကးကြယယၾကညမႈကကငသးသမားၾကားတြငပ၍ပငျမငမားပါသည။ခရစယာနေျဖၾကားသ၆၉.၉%ကသတ႔၏ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမႈကလကခၿပးမဆလငေျဖၾကားသမားက၇၈.၂%ျဖငသတ႔၏ေခါငးေဆာငမားကလကခသေဘာတၾကပါသည။

စစတမးေျဖၾကားသမားကဗဒၶဘာသာအမးသားေရးအဖြ႕ျဖစသညမဘသအေပၚသေဘာထားအျမငကလညးေတာငးခခပါသည။စစတမးတြငယခေသာလငယ၃၈.၈%ကသေဘာထားတငးမာေသာအမးသားေရးဝါဒ၊မစလငဆန႔ကငေရးရပတညခကမားေၾကာငအျငငးပြားဖြယျဖစေနသညအဆပါအဖြ႕ကလကခသေဘာတၾကပါသည။ေယာကားမားကထအဖြ႕ကမနးမမားထကပၿပးလကခၾကသလပညာေရးပနညးသ၊ပငယသမားကလကခသေဘာတမႈကပေျပာတတၾကပါသည။ႀကတငခန႔မနးထားသညအတငးပင၊ဘာသာေရးအဖြ႕အမးမးၾကားတြငလကခသေဘာတမႈမာအႀကးအကယကြာျခားပါသည။ဗဒၶဘာသာဝငေျဖၾကားသ၄၁.၉%ကလကခၾကၿပးခရစၥယာနဘာသာဝင၁၄.၉%၊မဆလငဘာသာဝင၂.၂%တ႔ကအသးသးလကခသညႏငႏႈငးယဥႏငပါသည။

အေျပာငးအလကာလျမနမာႏငင“ျမနမာႏငငဟာအခဒမကေရစႏငငျဖစၿပလ႔ေျပာၾကတယ။အတအေယာငလား၊အမနအကနလားဆတာကေတာသတသတေမးရမာေပါ။ဒမကေရစရဖ႔ဆရငကြ နမတ႔တခ႕ဟာေတြကလကလႊတရမယ။လေတြကပၿပးစညးကမးရဖ႔လတယ။ကြ နမတ႔ရ႕စတေနစတထားေတြကေျပာငးလဖ႔လတယ။ကၽြနမတ႔မာတာဝနခမႈရရမယ။ဇာတမးႏြယဗဟျပဝါဒရေနသလလေတြကသတ႔ရ႕ဘာသာေရးအစြေတြန႔ေျပာၾကဆၾကတယ။အဒါေတြကကြ နမတ႔ေျပာငးဖ႔လတယ။ျပနာကကြ နမတ႔ကမေျပာငးလဘစနစကေဝဖနေနၾကတာ။

ဒမကေရစဆတာကြ နမတ႔ကယတငကပစရမာ”

ပခးတငးေဒသႀကးမအသက၂၀အရြယေကာငးသ

ျမနမာႏငင၏မၾကာေသးခငကႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမာရပသပ႐ႈေမာဖြယျဖစပါသည။အၿပငကရေသာေရြးေကာကပြ၊ဆငဆာေျဖေလာျခငး၊အသငးအဖြ႕ဖြ႕စညးခြငပအားေကာငးလာျခငးတ႔ကအရပသားမားအတြကႏငငေရးကဆယစႏစမားအတြငးပထမဆးအႀကမအျဖစတခါးဖြငေပးခပါသည။တခနကႏငငေရးအရေလသမပငမဟရေသာဖကဒရယျပညေထာငစဆသညကယခအခါေရြးေကာကခအစးရ၊တပမေတာႏငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားၾကားမၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားတြငေျပာငေျပာငတငးတငးေဆြးေႏြးေနပါၿပ။ျပျပငေျပာငးလေရးမားမာၿပးျပညစရနအလမးကြာေနဆျဖစေသာလညးယခငမးဆကမားရႏငခသညထကလြနစြာျခားနားေသာႏငငေရးပတဝနးကငကအဆပါလပငနးစဥကယေန႔ေခတလငယမားအတြကဖနတးေပးထားၿပးျဖစပါသည။

ဤအသြငကးေျပာငးမႈကျမနမာအစးရကစတငခကတြငလငယအမားအျပားအရြယေရာကလာခၾကပါသည။အမားစကျပျပငေျပာငးလမႈမားမာ“လမးေၾကာငးမနေပၚေရာကေနၿပ”ဟယဆၾကပါသည။စစတမးယခေသာလငယငါးဥးလငသးဥး(၆၀%)ကျမနမာႏငငမဒမကေရစေဖာေဆာငမႈလပငနးစဥမာအလြနခရးေရာကခၿပဟလကခယဆၾကပါသည။သ႔ရာတြငတခ႕အပစမားကမသေဘာတလသညအလားအလာသပမရလေပ။

ပညာရညပျမငမားေသာလငယမားကျမနမာႏငငတးတကလာခၿပဆသညကသာ၍သေဘာမတၾကပါေခ။ေျဖၾကားသတကသလဘြ႕ရ၁၇.၉%ကျမနမာႏငငအလြနခရးေရာကခၿပဆျခငးကသေဘာမတၾကပါ။သေဘာမတၾကသညမလတနး

ပညာသာရသ၊ပညာလးဝမတတသလငယ၇.၁%မႏငႏႈငးယဥႏငပါသည။ဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခကာသတ႔ထမအမားအျပားမာႏငငေရးအရတကၾကြၾကသညပညာတတလငယမားကသတ႔အယအၾကညကငးမရျခငး၏အေၾကာငးရငးမာကန႔သတပတပငမႈမားရေနေသးျခငးကေထာကျပၾကပါသည။တခ႕ကဆလငျပျပငေျပာငးလေရး၏စစမနတညၾကညမႈကသသယအတရၾကပါသည။“ျမနမာႏငငကလေတြကဒမကေရစဟာအတပလ႔ယဆၾကတယ။ေရႊေရာငသတထားတ႐ပတန႔ေရႊအစစလေပါ။ျမနမာႏငငကေရႊေရာငသတထားတာပါ။ကၽြနေတာတ႔ကဒမကေရစကခဏတာေလးပကငသးခတာဗ။ခထကထသညမာအာဏာရငအပခပေရးပ”ဟမြနျပညနယမဘြ႕ရၿပးစတကၾကြလႈပရားသတဥးကေျပာပါသည။

လနညးစတငးရငးသားဟသတမတထားသညေျဖၾကားသမားကလညးျမနမာႏငငသညဒမကေရစခရးေရာကေနၿပဟသပသေဘာမတလၾကပါ။ခရးေရာကေနၿပဟေသာအဆကလမားစတငးရငးသားေျဖၾကားသ၆၁.၅%ကသေဘာတေသာလညးလနညးစတငးရငးသားေျဖၾကားသ၅၅.၃%ကသာထစကားကသေဘာတၾကပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလနညးစတငးရငးသားလငယမားကႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအရေျပာဆၾကပါသည။ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ေအာငျမငမႈမာျမနမာႏငင၏ဒမကေရစအေရးအတြကအသကတမအေရးပါပါသည။ကရငျပညနယမအသက၂၀အရြယအမးသမးကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက“မဆးႏငတသသရာ”ဟေခၚခၿပးထသ႔ေခၚရျခငးအေၾကာငးရငးကယခလရငးျပပါသည။“ကြ နမတ႔ကဒမကေရစနညးကဖကဒရယျပညေထာငစတညေထာငဖ႔ျပျပငေျပာငးလေနၾကတယ။ဒါေပမယၿငမးခမးေရးကမရေသးဘး။သညေတာဒမကေရစနညးကဖကဒရယျပညေထာငစလညးမရႏငဘးျဖစေနတယ။မၿငမးခမးေတာဖကဒရယျပညေထာငစမရ။ဖကဒရယျပညေထာငစမရေတာမၿငမးခမး…ယၾကညမႈျပနရဖ႔ကြ နမတ႔ဘာလပၾကမလ”ဟဆပါသည။

သ႔ရာတြငအနညးငယမေသာလငယတ႔ကမျပျပငေျပာငးလေရးကပငသေဘာမတၾကပါေခ။စစတမးေျဖၾကားသအေတာမားမားကအသြငကးေျပာငးျခငးမာအကးရသညဟယၾကညၾကပါသည။၈၈.၅%ကျမနမာႏငငဖြ႕ၿဖးေရးအတြကျမနမာႏငငကဒမကေရစနညးပကေအာငလပေဆာငရနအေရးႀကးသညဟသေဘာရၾကၿပးလငယ၉၁.၈%ကၿငမးခမးေရးရရေရးႏငစပလဥး၍လညးအလားတေျပာၾက

မးဆကသစျမနမာ > 39

ပါသည။အနညးငယမေသာလငယတ႔ကမႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား၏တနဖးကလညးေကာငး၊ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား၏တနဖးကလညးေကာငးေမးခြနးထတၾကပါသည။အတအကဆရပါမအေတာမားမားကသသယမကငးသညၾကားအျမငမးထားခငပရပါသည။ျမနမာႏငင၏အသြငကးေျပာငးမႈမာသသာထငရားေသာလညးႏငင၏ျပျပငေျပာငးလမႈမားမာလငယတ႔၏ေမာမနးခကမားအတငးျဖစမလာပါေခ။

လငယႏငႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခသညလငယအမားအျပားကသတ႔အေနျဖငအာဏာပငမားအေပၚတြငလကရအေျခအေနထကၾသဇာရသငသညဟယဆၾကပါသည။“ကြ နေတာကၽြနမတ႔လလေတြကအာဏာပငေတြရ႕လပရပေတြအေပၚမာၾသဇာရသင”ပါသလားဟသညေမးခြနးကေမးျမနးေသာအခါစစတမးေျဖၾကားသ၄၉.၄%ကရသငသညဟေျဖဆခၾကပါသည။သတ႔ၾသဇာရႏငသလားဟေမးေသာအခါ၂၅.၇%ကသာရႏငသညဟေျဖပါသည။ေဆြးေႏြးပြမား၊အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားမလငယအမားအျပားမာအကန႔အသတႏငသာရေနေသာသတ႔၏ၾသဇာ၊တနညးဆေသာၾသဇာမရလမႈေၾကာငေျမယာသမးယျခငး၊မးယစေဆးသးစြျခငး၊အကငပကျခစားျခငးတ႔ႏယသတ႔အတြကအေရးပါသညကစၥမားကကငတြယေျဖရငးရနမစြမးသာျဖစေနသညဟယဆၾကပါသည။

အာဏာပငအမားအျပားကလငယမား၏ပါဝငပတသကမႈကစတဝငစားသညဟဆေသာလညးလငယမားပါဝငႏငေအာငေဆာငရြကသမာအနညးငယမသာဟလငယတခ႕ကေျပာျပပါသည။ပခးမအသက၂၁ႏစအရြယေကာငးသားတဥးကဆလင“လငယေတြကလႀကးေတြ၊အရြယေရာကသေတြကေခါငးပျဖတတယ”ဟပငဆခၿပးေအာကပါအတငးရငးျပပါသည။

“ကြ နေတာတ႔ပၿပးပါဝငပတသကသငတယလ႔သတ႔ကေျပာတယ။ဒါေပမယသတ႔ကကြ နေတာတ႔ကေနရာမေပးသလကြ နေတာတ႔မာကလညးကြ နေတာတ႔ရ႕ေငြေၾကးအေျခအေနေၾကာင႐နးကနေနၾကရတယ။အေတာအဒပြေတြ၊အခမးအနားေတြမာဝငမပါႏငဘး။

လငယေတြအတြကသညမာေနရာမရဘး။ကေန႔ေခတမာေတာတးတကလာၿပ။[လငယေတြ]ကြ မးကငမႈစြမးရညသစေတြသငယ[ႏင]လာသလအရညအခငးပရေအာငလပ[ႏင]လာၾကတယ။ဒါေပမယလႀကးေတြကလငယေတြက

ပထတၾကတာမ႔လငယေတြမာကယန႔ထကတနတေနရာကဘယေတာမမရဘး”

အျခားလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငသႏငရြယတအမားအျပားက(သ႔အဆက)သေဘာတၾကသလတခ႕ကလညးမဘမား၊ေဒသအာဏာပငမားကမမတ႔၏ကေလးမားႏငငေရးလပျခငးကကန႔သတတားျမစေလရၾကသညဟျဖညစြကေျပာၾကားပါသည။“လငယေတြဟာကနးမာေရးပညာေပးလပငနး၊နာေရးကညမႈ၊ဘာသာေရးလပငနးေတြလလမႈေရးလႈပရားမႈေတြတကတကၾကြၾကြပါဝငႏငၾကတယ။…ႏငငေရးလႈပရားမႈကေတာပခကတယ။မဘေတြကမလပန႔လ႔ေျပာခငၾကသလလငယေတြရ႕ေကာငးအာဏာပငေတြကလညးမလပန႔လ႔ေျပာၾကတယ”ဟအသက၂၄ႏစအရြယတဥးကဆပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးပြမားတြငအာဏာပငမား၊အာဏာပငတ႔၏ဆးျဖတခကမားအေပၚတြငလငယမားၾသဇာမရရျခငးအေၾကာငးရငးအတြကအေျဖၾကဆးအေၾကာငးျပခကမာမဘ၏ကန႔သတခပခယမႈပငျဖစပါသည။

လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငကကာကြယေစာငေရာကမႈေလာပါးသညဟစစတမးယခေသာလငယမားခစားေနရျခငးအေၾကာငးရငးကအဆပါကန႔သတခပခယမႈမားကတစတတပငးေဖာျပေနပါသည။လႀကကမမားသညအျမငကကငစြထားသညဆေစဥးေတာ၊ႏငငသားမားသညလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပခြငရသငသညဟစစတမးေျဖၾကားခသလငယ၄ဥးလင၃ဥး(၇၈.၄%)ကယဆၾကကာထ႔ထကနညးေသာအေရအတြက(၇၀%ခန႔)ကလတတေလာတြငျမနမာႏငငသားမားသညအဆပါအခြငအေရးမားရရထားသညဟလကခယဆထားၾကပါသည။သ႔ရာတြငကန႔သတပတပငမႈမားမာမသားစမား၊နယခအာဏာပငမားထကေကာသညဟလငယအမားအျပားကခစားေနၾကရပါသည။ျမနမာႏငငတြငလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငကကန႔သတထားဆျဖစေနျခငးအေၾကာငးရငးအျဖစဆကသြယေရးဥပေဒပဒမ၆၆(ဃ)ကသ႔အျငငးပြားဖြယဥပေဒမားကလငယ၄-၅-၁၀ဥးကေထာကျပၾကပါသည။ထသ႔ေသာဥပေဒမားျဖငၿငၿပးေထာငပငကႏငသျဖငသေရာသ႕ရြယတမားပါမမတ႔၏လမႈမဒယာေပၚတငသညသတငးစကားမားကမမတ႔ဘာသာစစစျဖတေတာကေလရၾကသညဟဆယေကာသကတဥးကေျပာျပပါသည။

ထးျခားသညမာဤသေတသနတြငစစတမးယခေသာလငယမားကလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငမာအၾကြငးမျဖစသငသညဟ

မယဆၾကေပ။“ၿမ႕ရြာၿငမဝပေရး၊ကယကငသကၡာရေရး”အတြကႏငငေတာကလထဆကသြယေရးနညးလမးအေထြေထြအားစစစတညးျဖတပငခြငရသင၊မရသငကေမးျမနးေသာအခါလငယ ၆၇.၈%ကရသငသညဟဆပါသည။အေၾကာငးအရာအမးမးမာထသ႔စစစတညးျဖတခရႏငသညတငအထငမားအျမငမားျဖစေစေသာသတငး၊သတငး‘မား’စသညတ႔ကေၾကာငၾကမကငးအျဖစဆးျဖစေၾကာငးလငယမားကလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အပစေဆြးေႏြးပြမားတြငေျပာခၾကပါသည။ေမးၾကညေသာအခါစစတမးေျဖၾကားသထကဝကထကအနညးငယသာေကာ႐(၅၆.၆%)ကသာသတ႔ေဒသမမဒယာမား၏လပရပကလကခသေဘာတၾကသလလငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြြတကေရာကခသမားက“ဘာသာေရး၊လမးေရး၊ႏငငေရးအၾကမးဖကမႈ”ျဖစသြားေစႏငသည“သတငးမား”ျပနာေၾကာငထသ႔ျဖစရေၾကာငးေျပာခၾကပါသည။သညသတငးမားေတြကရငးထတႏငရငဖြ႕ၿဖးတးတကမႈေတြရလာေအာငကၽြနေတာတ႔ေဆာငရြကႏငလမမယ။တငးျပညထကပဋပကၡကလညးေလာခႏငမယ။သတငးမနေတြပေဖာျပႏငေအာငအစးရကမဒယာေတြကေစာငၾကညၾကပမတသငတယ”ဟလညးသတ႔ကျဖညစြကေျပာၾကားပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငပါဝငသမားၾကားဤအျမငကအၾကားရမားေသာလညးတခ႕ကမထသ႔ေျပာၾကသညမာပႀကးေသာျပနာလကၡဏာျဖစသညဟတငျပခၾကပါသည။အရပသားလညးအတတ၊တာဝနရသလညးအတတျမနမာႏငငမလအမားမာ‘ဒမကေရစ’ဆသညမာအမနတကယဘာကဆလမနးမဆစေလာကမသာနားလညသေဘာေပါကၾကသညဟအဆပါလငယမားကေျပာပါသည။ျမနမာႏငင၏ပညာေရးစနစ၊ႏငငေရးဆသညႏငအားလးနးပါးကလန႔ေနတတသညမားေၾကာငလငယအနညးငယမကသာအစးရအဖြ႕အစညးႏင၄ငးအဖြ႕အစညးမား၏တာဝနမား၊ႏငငသားအခြငအေရးမားကေကာငးေကာငးနားလညၾကသညဟအဆပါလငယမားကေျပာျပပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယမား၏အဆအရထသ႔ေကာငးေကာငးနားမလညသညအတြကဒမကေရစကခမးသာၾကြယဝမႈ၊အၾကြငးမလြတလပမႈဟသာမက“အတဒကၡအားလး၏နဂး”ဟအထပငေရာေထြးကနေလရပါသည။“ဆငကယ(သမား)ကဥးထပမေဆာငးလ႔ဖမးရငဒမကေရစေခတကေရာကေနၿပမ႔ဥးထပမေဆာငးဘေနပငခြငဟာသ႔အခြငအေရးပလ႔ျပနေျပာလမမယ”ဟရနကနမ

40 > မးဆကသစျမနမာ

ပရဟတလပသားတဥးကဥပမာေပးပါသည။

ႏငငေရးစသတမတခကမားႏငစပလဥး၍ျဖစေစ၊အစးရအဖြ႕အစညးထးဓလမားႏငစပလဥး၍ျဖစေစေမးျမနးသညအခါဤသေတသနတြငစစတမးယခေသာလငယအမားအျပားက“မသဘး”ဟေျဖၾကျခငးအေၾကာငးရငးမာဒမကေရစႏငပတသကၿပးထကသ႔အကန႔အသတႏငသာနားလညမႈေၾကာငျဖစႏငပါသည။လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊အစးရ၏စစစျဖတေတာကမႈ၊ႏငငေရးအတကအခ၊ေရြးေကာကပြအလြနလငယၾသဇာတ႔ႏငစပလဥးၿပးေမးျမနးေသာအခါအၾကမးျဖငအားျဖငလငယပမးမေလးပတပခန႔ကသတ႔မသေၾကာငးေျပာခၾကပါသည။အစးရအဖြ႕မားအေပၚသတ႔၏သေဘာကလကခမႈကေမးေသာအခါလငယပမးမ၂၂.၁%ကသကဆငရာအစးရအဖြ႕အစညး၏လပေဆာငမႈကသတ႔မသဟေျဖခၾကပါသည။စစတမးတြငပါဝငသ၁၀ဥးလင၇ဥးနးပါး(၆၉.၃%)က“တခါတေလႏငငေရးက႐ႈပေထြးလြနးလ႔ဘာေတြျဖစလ႔ျဖစေနမနးကြ နေတာကၽြနမတ႔လလေတြနားလညႏငခလပါတယ”ဟေသာအဆကသေဘာတခၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးပြမားတြငလငယအမားအျပားကတးတကေကာငးမြနေသာပညာေရးကသာလငဒမကေရစႏငပတသကၿပးနားလညမႈလြေနၾကသညမားကေျဖရငးႏငလမမညျဖစသလယငးမတဆငျမနမာႏငငမဒမကေရစအေလအထကလညးတးတကေကာငးမြနလာေစလမမညဟေျပာခၾကပါသည။ပငးျခားေဝဖနတတသညအေတြးကျမႇငတငေပးသညပညာေရးစနစကလငယမားကဒမကေရစနညးကလႈပရားမႈအတြကျပငဆငေပးမညျဖစသလဘာသာေရးအပစမား၊တငးရငးသားအပစမားၾကားပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားတးပြားလာလမမညဟသတ႔ကအဆျပၾကပါသည။ပသမမအသက၂၂ႏစအရြယလငယတဥးကေအာကပါအတငးအအားသငစြာဆပါသည။

“ဒမကေရစတလား…ဟား…ပညာေရးစနစကအရငဆးျပငရမာဗ။စာေမးပြဆတာ၁၀၀မာ၄၀ရဖ႔၊ေအာငဖ႔ပ။အဒေတာေကာငးသားေတြရ႕အသဉာဏကေဘာငအလြနကဥးတယ။ၿပးေတာအလြတကကၿပးမတတျပနာလညးရတယ။အေျခအေနကဆငျခငခြင၊ခြျခမးစတျဖာခြငေပးတပညာေရးစနစမးလတာ။”

တးတကေကာငးမြနေသာပညာေရးစနစကလလားေသာလညးႏငငသားမား၏အခြငအေရးမား၊တရားသျဖငလြတလပခြငမားကကာကြယေရးမာလငယမားအတြကဒတယဥးစားေပးသာျဖစေနႏငပါသည။စစတမးယခသမားၾကားမ

၆၉.၄%ကလျခေရး၊ဖလေရးတ႔မာလြတလပခြငထကအေရးႀကးသညဟလကခယဆၾကပါသည။ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကရရေရး၊ျမနမာႏငင၏လကရျဖစပြားေနေသာျပညတြငးစစအဆးသတေရးတ႔ကထသ႔ျဖစလာလငရရလာမညႏငငေရးလြတလပခြငမားထကျမနမာလငယမားအတြကအနညးအပါးပအေရးႀကးႏငေၾကာငးထအခကကျပဆလကရပါသည။ေတာငႀကးၿမ႕မအသက၂၅ႏစအရြယေရ႕ေနတဥးက“ျခေျပာရမယဆရငလတငးရငသနႏငရာၿငမးခမးတျပညေထာငစကလခငတယ”ဟေျပာခသလပင။

လငယႏငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥထသ႔ေသာျပညေထာငစကရရေရးမာအစးရ၊တပမေတာႏငႏငငတဝမးမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားၾကားညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈတသတတနးႀကး၏ျငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငမႈအေပၚတြငမတညပါသည။အဆပါလပငနးစဥမာေဆာငရြကဆျဖစပါသည။သ႔ေသာစစတမးယခသညလငယထကဝက(၄၉.၅%)ကအဆပါေဆြးေႏြးပြမားေၾကာငငါးႏစအတြငးၿငမးခမးေရးရလမမညဟယဆၾကပါသည။ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငပါဝငပတသကေနသမားမာျမနမာလထ၏သေဘာထားအျမငကလညးေကာငး၊အကးစးပြားကလညးေကာငးကယစားျပမႈရမရေမးျမနးေသာအခါအၾကမးဖငးတညေသာပမာဏျဖစသညထကဝကခန႔(၅၁.၈%)ကရသညဟေျဖခပါသည။

ဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယမားကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမအဖြ႕မားအေပၚအမးမးေဝဖနခၾကပါသည။အဖြ႕တငးကလထအကးစးပြားကထညသြငးစဥးစားသညဆျခငးအေပၚသတ႔သသယျဖစရျခငးအေၾကာငးရငးကတစတတပငးရငးျပၾကပါသည။လငယတခ႕ကသေဘာထားတငးမာေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး(တငးလကဖြ႕)မားႏငအရပသားအစးရ၏ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးစြမးကသသယရကာအမားအျပားကမေရြးေကာကခပဂၢ လမားသညလကေတြ႕ေျမျပငျပနာမားႏငကငးကြာေနသညဟယဆၾကပါသည။တပမေတာ၏ဂဏသတငးမာအထးသျဖငလနညးစတငးရငးသားေဒသမားတြငကဆငးေနဆဟတခ႕ကေျပာျပပါသည။ထသ႔ျဖစရျခငးအေၾကာငးရငးအမားအျပားမာေျမယာသမးဆညးျခငး၊အဂတလကစားျခငး၊လ႔အခြငအေရးခးေဖာကျခငး၊တျခားဥပေဒႏငမညေသာလပရပမားကးလြနျခငးတ႔ႏငဆကစပေနသညဟလငယမားကရငးျပခပါသည။

တငးရငးသားလနညးစလငယမားကလညးလနညးစေဒသမားတြငတပမေတာႏငဗမာသ႐ပလကၡဏာတြေနပေၾကာငတငးရငးသားလနညးစ၏ေထာကခမႈကရရဖ႔အလားအလာနညးေၾကာငးေျပာၾကပါသည။သ႔ရာတြငတပမေတာကေဝဖနေရးမကစႏင႐ႈျမငသမာအားလးေတာမဟတပါေခ။ရခငမအျဖစအပကမားအၿပးတြငတပမေတာကေထာကခသညဆႏၵျပပြမားမာရနကနတြငလညးေကာငး၊အျခားၿမ႕ႀကးမားတြငလညးေကာငးမၾကာခဏေပၚေပါကခပါသည။

မညသ႔ပငဆေစကာမတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားမာလညးအထးတလညေတာလႀကကမမားလေခ။တခ႕ေဒသမားတြငတငးလကဖြ႕မားသညဝနေဆာငမႈေပးရာ၌အေရးႀကးေသာအခနးက႑တြငပါဝငေနေသာလညးတငးလကဖြ႕မားႏငပတသကၿပးမႏစျမ႕ဖြယအေတြ႕အၾကမားကလငယအမားအျပားကေျပာျပခၾကပါသည။တငးလကဖြ႕ထနးခပထားေသာနယေျမမရြာသရြာသားမားမာအၾကမးဖကၿခမးေျခာကမႈမားျဖငမရမကစညးၾကပေသာစနစဟသတ႔ကေခၚဆေသာစနစျဖငတငးလကဖြ႕ကတႀကမ၊အစးရကတႀကမအခြနႏစထပစညးၾကပခေနရသညဟသတ႔ကမေကမနပေျပာၾကပါသည။ကခငျပညနယမရမးလငယတဥးက“ကြ နေတာတ႔လထကေကအငေအန႔ကခငလထကခြျမငဖ႔သတေပးရတယ။ကြ နေတာတ႔မနးတာေကအငေအပါ၊ကခငမဟတဘး။ကခငလထေတာငေကအငေၾကာငခစားေနရတာေတြကေစာဒကတကလ႔၊တငလ႔မရၾကဘးဆတာကြ နေတာတ႔သတယ”ဟအေလးအနကေျပာၾကားခသလပင၊တငးလကဖြ႕မားႏငထအဖြ႕မားကကယစားျပပါသညဟေၾကြးေၾကာေနေသာတငးရငးသားမားအၾကားကြကြျပားျပားသရေအာငတခ႕ကအားထတၾကပါသည။

ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားတြငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမအဆပါအဖြ႕မားသညအဆငျမငအေျခခဥပေဒဆငရာအစအစဥမားကေဆြးေႏြးၾကပါသည။အဖြ႕မားအၾကားတြငဖကဒရယျပညေထာငစဆသညစကားရပႏငပတသကၿပးသေဘာထားကြလြမႈမားေၾကာငေဆြးေႏြးပြမားမာမၾကာခဏေႏာငေႏးေလရပါသည။လငယတ႔၏အကးစးပြားမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငထငဟပေနသညဟလငယ၈၀%နးပါးကလကခသေဘာတၾကေသာလညးလထသေဘာထားအျမငထငဟပေနသညဟမထကဝကခန႔ကသာယဆၾကျခငးအေၾကာငးရငးကၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမား၏အဆငျမငႏငငေရးေမးခြနးမားအေပၚအေလးထားေဆြးေႏြးေနမႈကတစတတပငးေျဖရငးေပးႏငပါ

မးဆကသစျမနမာ > 41

သည။လငယမားကၿငမးခမးေရးေရရညတညတခငျမေရးအတြကဖကဒရယဝါဒ၏အေရးႀကးပႏငပတသက၍ေမးျမနးေသာအခါ၃၅.၄%ကဖကဒရယစနစမာအေရးႀကးသညဟဆၾကၿပးထကဝကေကာ(၅၄.၃%)ကသေဘာမတၾကေခ။စစတမးပါလငယမားၾကားတြငျဖစႏငေခရေသာတျခားရညမနးခကပနးတငးမားအနကဖကဒရယဝါဒမာအေရးမႀကးဆးဟယဆၾကပါသည။

တဖကမလညးလငယ၁၀ဥးလင၉ဥးခန႔ကစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ(၈၈.၉%)၊ဆငးရႏြမးပါးမႈေျဖရငးေရး(၈၈.၄%)၊ပညာေရးစနစခငမာေအာငေဆာငရြကျခငး(၈၅.၈%)တ႔ကေရရညတညတခငျမေသာၿငမးခမးေရးကရရေစလမမညဟယဆၾကပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငပေကာငးေသာပညာေရးကခြျခားဆကဆမႈတကဖကရာတြငအေထာကအကျပႏငသလတရားမတေသာအလပအကငအခြငအလမးမားကအပစမားၾကားၾကြယဝမႈကြာဟခကမားစတငကြယေပာကေစလမမညဟလငယမားကဆၾကပါသည။တခ႕ကအစးရ၏လငယမဝါဒတြငအမားအျပားပါဝငေသာအဆငျမငႏငငေရးအစအမမားကျပတျပတသားသားပယခၾကပါသည။လငယမဝါဒႏငပတသကၿပးေမးျမနးေသာအခါ“သတ႔ကၿငမးခမးေရး၊ဘာသာေရး၊ဖကဒရယဝါဒ…

စတာေတြအေပၚမာသပအာ႐စကၾကတယ။အႀကးႀကးေတြ…သပႀကးလြနးတယ။ကြ နေတာကေတာၿမ႕နယအဆင၊မသားစအဆငလပရပေတြကပေထာကခတယ။သတ႔ကၿငမးခမးေရးအေၾကာငးေျပာၾကတယ။ဒါေပမယဘာမေရေရရာရာမရဘး…ကြ နေတာတ႔အတြကကအလပရဖ႔ပလတာဗ”ဟရနကနၿမ႕မလငယေခါငးေဆာငတဥးကေျပာၾကားပါသည။

ထးျခားသညမာတခ႕အပစကတခ႕ေတြထကဖကဒရယဝါဒမာအေရးႀကးသညဟလကခသေဘာတလၾကပါသည။တငးရငးသားလနညးစဟသတမတထားေသာစစတမးေျဖၾကားသ၄၃.၄%ကဖကဒရယစနစမာအေရးႀကးသညဟယဆၿပးလမားစတငးရငးသားေျဖၾကားသ၃၂.၈%ကသာထသ႔ယဆျခငးႏငႏႈငးယဥႏငပါသည။ျပညနယမားကကယပငအပခပခြငေပးျခငး၊အားလးလကခႏငသညျမနမာသ႐ပလကၡဏာတရပေဖာေဆာငျခငးတ႔မာတေရရညတညတခငျမေသာၿငမးခမးေရးအတြကအေရးႀကးသညဟလညးသတ႔ကပ၍လကခယဆလၾကပါသည။

ဖကဒရယဝါဒကအေရးႀကးသညဟလကခယဆသညလငယမားကဖကဒရယဝါဒသညဆန႔ကငသတ႔၏ခြထြကၿပးသးျခားရပတညေရးဝါဒကတားဆးသညနညးလမးအျဖစပေဖာၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးပြမားတြငစးပြားေရးတးတကေကာငးမြနမလာမဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပနာမားကေျဖရငးသငသညဟတခ႕ကယဆၾကပါသည။“သညပဋပကၡေတြကမေျဖရငးဘဘာတးတကမႈမရလာမာမဟတဘး”ဟရခငျပညနယမအသက၂၇ႏစအရြယလငယကေျပာၾကားပါသည။ေတာငႀကးၿမ႕မရြယတတဥးကလညးလကခၿပးေအာကပါအတငးဆပါသည။

“သညႏငငကတငးရငးသားေပါငးစန႔ပါ။သ႐ပလကၡဏာအမးမးကအျမရေနမာပ။အလားတပဆကလညးရေနသငတယ။ဖကဒရယစနစန႔သဟဇာတျဖစမႈကကြ နေတာတ႔ရႏငတယ။အမးသားေရးေဆာၾသတာကေတာရေနမာပ။ရငသနရပတညေရးအတြကအေရးႀကးတာေၾကာငအဒလေဆာၾသတာကထနးသမးထားဖ႔လတယ။…လနညးစတငးရငးသားေတြမာကယကယပငအနာဂတကခခကာကြယဖ႔အခြငအေရးမရတာလညးအမနပ။အမးသားေရးေဆာၾသမႈေတြကသာသတ႔အတြကတခတညးေသာအေျဖျဖစေနပါတယ။ကြ နေတာတ႔မာျပညစကယျပန႔တဖကဒရယဝါဒရလာတအခါကမသာပေကာငးတအေျဖေတြထြကလာမာပါ”

မညသ႔ပငဆေစကာမသတ႔၏သေဘာထားအျမငမာ

0 20 40 60 80 100

“”

“”

42 > မးဆကသစျမနမာ

စစတမးယခသလငယမားၾကားမအနညးစ၏အျမငသာျဖစပါသည။ထ႔ထကမားျပားေသာလငယမားကမစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၊တးတကေကာငးမြနေသာပညာေရးစသညတ႔မာေရရညတညတခငျမေသာၿငမးခမးေရးအတြကဖကဒရယဝါဒထကအေရးႀကးသညဟယဆၾကပါသည။အသြငကးေျပာငးမႈမႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားႏငအတပင၊လငယအမားစကတးတကေကာငးမြနေသာပညာေရးမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငေရးအတြကအသကတမ

အေရးႀကးလသညဟယဆၾကပါသည။တကသလပညာတတလငယ၁၀ဥးတြင၉ဥးခန႔(၉၁.၅%)ကပညာေရးတးတကေကာငးမြနေအာငေဆာငရြကျခငးကအေရးႀကးသညဟယဆၾကပါသည။

ျမနမာႏငင၏ပညာေရးစနစကသာလငယမားအတြကျပငဆငေပးလကလတနးေစေသာအလပျဖငအသကေမြးလာႏငေစရနျပငဆငေပးႏငမညဆပါကျမနမာႏငင၏အသြငကးေျပာငးမႈ

သညပ၍ေအာငျမငလမမညဟဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယမားကယၾကညပရပါသည။လငယ၅၆.၅%ကျမနမာႏငငသညငါးႏစအတြငးဒမကေရစပကေသာႏငငျဖစလာလမမညဟလကခသေဘာတၾကပါသည။ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥကပညာေရးကသာပအေလးထားပါကထ႔ထကပငပလကခသေဘာတၾကဖြယရပါသည။

0 20 40 60 80 100

0 20 40 60 80 100

မးဆကသစျမနမာ > 43

ကမၻာအလယကျမနမာမၾကာေသးခငကကြ နေတာစကၤာပကေရာကခတယ။ျမနမာႏငငရ႕ပရပန႔ပတသကလ႔အမားႀကးသခရတယ။ဗဒၶဘာသာဝငေတြကမဆလငေတြကရကရကစကစကသတျဖတေနတယဆတအေၾကာငးပ။ကြ နေတာတ႔မာၾကြယဝတေရးေဟာငးအေမြအႏစေတြ၊ယဥေကးမႈေတြရတယ။ဒါေပမယႏငငတကာအသငးအဝငးကေတာလကရျဖစပကေနတာ[ကပ]အာရစကၾကတယ။သတ႔ကဘာသာေရးပဋပကၡေတြ၊ေဒၚေအာငဆနးစၾကညခပမဆတေနတာေတြ၊အကငပကျခစားမႈေတြကပစတဝငစားၾကတယ…”

ေတာငႀကးၿမ႕မအသက၂၆ႏစအရြယဘာသာေပါငးစခစၾကညေရးတကၾကြလႈပရားသအမးသား

ျမနမာႏငင၏အသြငကးေျပာငးမႈကတငးျပညကကမၻာႀကးထတခါးဖြငေပးလကပါသည။ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ၊စးပြားေရးလပငနးမား၊အဖြ႕အစညးမား၊ခရးသညမားမာယခငကမျမငဖးသညပမာဏျဖငျမနမာႏငငဆေရာကလာၾကပါသည။လညပတရနျဖစေစ၊ေနထငရနျဖစေစ၊အလပလပရနျဖစေစႏငငျခားသားမားျမနမာႏငငသ႔လာေရာကျခငးမာဤေလလာခကတြငစစတမးေကာကခေသာလငယအမားစအတြကႀကဆအပေသာအခြငအလမးျဖစပါသည။သးပႏစပခန႔(၆၆.၃%)ကႏငငျခားသားမားလာေရာကေနျခငးသညေယဘယအားျဖငျမနမာႏငငအတြကေကာငးသညဟယဆၾကပါသည။

ေျဖဆသအမားစ(၅၈.၅%)ကအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၊အျခားအဖြ႕အစညးမားအတြကႏငငျခားသားမားလာေရာကလပကငျခငးမာေကာငးမြနသညဟလကခၾကပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယ၄-၅-၁၀ဥးကအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားတြငလာေရာကလပကငေသာႏငငျခားသားမားထမစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမသညလမႈေရးကစၥရပမားအထအေၾကာငးအရာအမးမးကသငယႏငလမမညဟယဆၾကပါသည။“ႏငငျခားသားေတြဆကေနသငယႏငလမမယလ႔ကြ နမထငတယ။ဥပမာဆရငကြ နမသငယခငးေတြဟာလငပငးဆငရာေစာကားခရဖးပါတယ။ေကးလကေဒသေတြမာလငပငးဆငရာေစာကားတယဆတာဘာမနးမသၾကသလဘယလတနျပနကာကြယရမလဆတာလညးမသၾကဘး။ႏငငျခားသားေတြကအဒလပရပေတြကဘယလေျဖရငးရမယ၊ဘယလတ႔ျပနရမယဆတာနားလညေအာငကညေပးႏငတယ”ဟရခငျပညနယမအသက၁၉ႏစအရြယလငယတစဥးကရငးျပသညအတငးပငျဖစပါသည။။ျမနမာႏငငပမဖြ႕ၿဖးတးတကလာပါကအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားအားလအပမႈေလာသြားလမမညဟေျဖၾကားသေနာကတစဥးကေျပာပါသည။

ေျဖၾကားသမားသညျမနမာႏငငတြငစးပြားေရးလာလပေနေသာႏငငျခားသားမားကအနညးငယမပလကခၾကပါသည။စစတမးယခသလငယ၅၉.၅%ကစးပြားေရးလပကငရနႏငငျခားသားမားတးပြားေရာကရလာျခငးမာေကာငးသညဟလကခသေဘာတၾကသလတငးျပညကႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈလအပေၾကာငး

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယအမားအျပားကေျပာၾကပါသည။သ႔ရာတြငေျဖဆသအခ႕ကမတခ႕စးပြားေရးလပငနးမားကတခ႕ထကပလလားၾကပါသည။“ႏငငျခားသားသးမးရတယလ႔ကြ နေတာထငတယ။လာလညသရယ၊တငးျပညဖြ႕ၿဖးေရးအတြကလာတသရယ၊အဆးဆးသေတြကေတာတငးျပညရ႕သဘာဝသယဇာတအရငးအျမစေတြကထတယဖ႔လာသပ”ဟရမးျပညနယမအသက၁၉ႏစအရြယသဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေစာငေရာကေရးလပသားကေျပာပါသည။“အဒလလေတြသယလာတျပနာအမားႀကးရတယ။[…]ကြ နေတာဇာတေဒသမာသတ႔ကသဘာဝပတဝနးကငျပနာေတြအမားႀကးဖနတးေနၾကတယ”ဟလညးဆပါသည။

စစတမးေျဖဆသမားသညခရးသြားအျဖစလာေရာကသႏငငျခားသားမားကအလလားဆးျဖစပါသည။စစတမးယခသညလငယ၈၀.၆%ကလညပတရနအလ႔ငာခရးသြားမားတးပြားလာေရာကျခငးမာျမနမာႏငငအတြကေကာငးသညဟလကခသေဘာတၾကပါသည။ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား၊အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးမႈမားတြငေျဖၾကားသအမားအျပားကတငးျပည၏ေရးေဟာငးအေမြအႏစမားကလညးေကာငး၊ယဥေကးမႈကလညးေကာငးႏငငတကာအသအမတျပမႈရရလာသညအတြကဂဏယၾကပါသည။ေဆြးေႏြးပြတစခတြငအသက၂၀အရြယဓာတေဗဒေကာငးသားတဥးက“ႏငငျခားသားေတြရ႕ေကးဇးေၾကာငပဂတ႔၊အငးေလးကနတ႔ကကမၻာကသသြားတယ”ဟဆပါသည။ခရးသြားလပငနးတခတြငလပကငေနေသာအသက၂၄ႏစအရြယလငယတစဥးကလညးသေဘာတၿပး“ႏငငျခားသားေတြရေနတာကလကခတာက

0 20 40 60 80 100

“

”

” “

“

”

“

”

“

”

” “

44 > မးဆကသစျမနမာ

ျမနမာႏငငရ႕တနဖးထားမႈေတြ၊ယဥေကးမႈေတြကျမႇငတငေပးႏငတယ။ပဂကေရးေဟာငးယဥေကးမႈအေမြအႏစနယေျမျဖစလာေတာမယ။အဒကေနအခြငအလမးေတြအမားႀကးရလာလမမယ”ဟေျပာပါသည။

ျမနမာႏငငအေပၚႏငငျခားအာ႐စကမႈတးပြားလာျခငးကေဝဖနမႈမားကလညးတးပြားေစခပါသည။အထးသျဖင၂၀၁၇ခႏစကရခငျပညနယအေျခအေနႏငပတသက၍ျဖစပါသည။ဟးေလးတေၾကာျဖစခေသာစစေသြးၾကြအာဆာအဖြ႕အေပၚစစဆငေရးမားသညလညးေကာငး၊အဆပါစစဆငေရးမားေၾကာငအးပစအမပစထြကေျပးခရသညသနးႏငခေသာ႐ဟငဂာဒကၡသညမားစြန႔ခြာမႈသညလညးေကာငးႏငငတကာမာျမနမာႏငင၏ဂဏသတငးကအႀကးအကယထခကေစခပါသည။စစတမးတြငပါဝငသညလငယမား၏၇၈.၈%က“ရခငမာျဖစခတာေတြကစးရမစရာ”ဟဆၾကၿပးထ႔ထကမားစြာနညးသ(၃၁.၉%)ကာျမနမာႏငငအေပၚႏငငတကာ၏ေဝဖနမႈမာကးေၾကာငးဆေလာသညဟလကခၾကပါသည။

စစတမးေျဖဆသ၁၀ဥးလင၉ဥးနးပါး(၈၆.၆%)ကရခငျပညနယတြငဆငႏႊေနေသာစစဆငေရးမား၌အရပသားမားေသဆးရသညကေသာကေရာကမသညဟဆၾကပါသည။ခန႔မနးေျခအားျဖငတညေသာပမာဏရသညေျဖဆသမားကလညးအရပသားမားကကာကြယရနအစးရကပလပသငသညဟလကခသေဘာတၾကပါသည။တခနတညးမာပငစစတမးယခသညလငယထကဝကနးပါး(၄၉.၁%)က“ရခငမာစစတပလပတာမနတယ”ဟလကခသေဘာတၾကပါသည။

သ႔ရာတြငလငယအမားအျပားကျဖစပြားေနေသာအေျခအေနႏငပတသက၍အျပစတငရမညကတြန႔ဆတခၾကသလတာဝနခေျဖရငးရနေတာငးဆသမာလညးအလြန႔အလြနနညးပါးပါသည။ပသမၿမ႕မအသက၁၈ႏစအရြယေကာငးသားက“ဟလ႔လကညႇ းထး၊သညလ႔လကညႇ းထးမလပခငဘး”ဟေျပာပါသည။ထးျခားသညမာေဆြးေႏြးပြတကေရာကသအနညးငယထမတစဥးကလျခေရးတပဖြ႕မားကတက႐ကေဝဖနျပစတငခသမာကမနလမး၊အစးရကအသအမတျပထားေသာလညးေဘးဖယခထားရဆရခငျပညနယမမဆလငျဖစေလသည။

စစတမးေျဖဆသမားၾကားတြင“အၾကမးဖကမႈတကဖကေရး”မာဖအားအမားဆးကမာၻ႔စနေခၚမႈျဖစၿပးစစတမးေျဖၾကားသသ၈၃.၆%ကအၾကမးဖကမႈတကဖကရနအေရးႀကးသညဟေျဖဆခပါသည။(ယငးအနက၆၁.၉%ကအလြနအေရးႀကးသညဟဆပါသည)။၇၂.၅%ကျမနမာႏငငအေနျဖငရခငတြငအၾကမးဖကမႈျပနာရေနသညဟလကခၾကပါသည။အခ႕ကဆကတကျဖစေနသညအၾကမးဖကမႈကစးရမမကငးျဖစမေၾကာငးေျပာခၾကၿပးဤေလလာခကတြငလေတြ႕ေမးျမနးခေသာလငယတခ႕ကရခငျပညနယမအေျခအေနက‘အၾကမးဖကမႈ’အေနျဖငေဆြးေႏြးခၾကပါသည။တခ႕ကမပဋပကၡ၏အရငးခမားႏငပတသကျပးအလြနကြျပားသညေျဖရငးခကအမးမးေပးခၾကေလသည။

လငယ၄-၅-၈ဥးကျပနာမာေျမယာ(သ႔)ႏငငေတာအခပအခာအာဏာျဖစသညဟယဆၾကပါသည။လငယမားက႐ဟငဂာမားသည

“သတ႔ကယပငႏငငထေထာငဖ႔”ဘဂၤလားေဒ(ရ)မေရာကလာၾကျခငးျဖစသညဟသတ႔ကထပတလလအခငအမာေျပာေနၾကျပးရနကနၿမ႕မအသက၂၇ႏစအရြယလငယတဥးက“အစၥလာမဘာသာကလေတြကသတဖ႔သငေပးလမမယလ႔ကြ နေတာမထငပါဘး။ဗမာေတြကရခငျပနာဟာလမးေရးလ႔ျမငၿပးႏငငတကာအသငးအဝငးကေတာလ႔အခြငအေရးျပနာလ႔ျမငၾကတယ။ကြ နေတာကေတာကြ နေတာတ႔ေျမကသတ႔အသမးပကမခႏငပါဘး”ဟေျပာခပါသည။

တခ႕ကသေဘာမတၾကပါေခ။ႏငငေရးအပစမားမမးေမႊးခသညဘာသာေရးတငးမာမႈမားကျပနာအရငးချဖစသညဟျငငးခေျပာဆၾကပါသည။စစတမးယခသ၃၈%ကသာမဘသကသေဘာတလကခေသာလညးေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားတြငလငယ၄-၅-၁၀ဥးကထအဖြ႕၏ၾသဇာကေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ပခးမအသက၂၄ႏစအရြယအမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ(ဒခပ)ကယစားလယတဥး၏အလအရျပနာသည“မဘသရယ၊တပမေတာရယ၊ျပညခငၿဖးရယတ႔ကေနလမးေရး၊ဘာသာေရးေသြးထးလႈ႕ေဆာတာေတြကစတာပါ။လထစတကသတ႔အဆပခတခတာ…ႏငငတကာ[ေတြ]ကနားမလညပါးမလညန႔ဒခပကေဝဖနျပစတငၾကတယ”ဟေျပာပါသည။

စစတမးယခသလငယထကဝကနးပါးကႏငငတကာကျမနမာႏငင၏အေျခအေနအားနားလညမႈလြမားေနသညကလကခသေဘာတၾကပါသည။၄၆.၄%ကျမနမာႏငငအားေဝဖနမႈသည“ႏငငတကာကလေတြျမနမာႏငငကနားမလညဘး”ဟေဖာျပေနေၾကာငး

0 20 40 60 80 100

မးဆကသစျမနမာ > 45

လကခသေဘာတၾကပါသည။သ႔တငေအာငအေျခအေနႏငပတသက၍အျမငအမးမးကငစြထားၾကသညကလေတြ႕ေမးျမနးမႈတ႔ျဖငအတညျပထားေပရာႏငငျခားသားေလလာသမားဘာကနားလညမႈလြေနသညဆျခငးမာမရငးလငးလေခ။လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားတြငလငယ၄-၅-၈ဥးကအထငအျမငမားေစေသာသတငးမား၊ဝါဒျဖန႔မႈမားကျပနာကပဆးေစသညဟဆၾကသလမဒယာမားကျမနမာႏငငတြင“ဆပအၾကြမႈေတြျဖစေအာငလႈ႕ေဆာေနတယ”ဟေျပာၾကပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊ေဆြးေႏြးပြမားတြငလငယ၄-၅-၁၀ဥးကျမနမာႏငင၏ပရပအားမညသ႔မညပျပငဆငႏငမညကစတငစဥးစားေနၾကၿပျဖစပါသည။“ႏငငတကာကကြ နေတာတ႔ကေဝဖနတအခါမာကြ နေတာစတမေကာငးမျဖစမဘး။ကြ နေတာတ႔စတလကမာနပါမျဖစသငဘး။အရငတနးကျမနမာႏငငကအေကာငးဘကကျမငၾကတယ။အဒအေနအထားကျပနေရာကေအာငဘယလလပၾကမလ”ဟပသမမအသက၂၂ႏစအရြယလငယတဥးကသတေပးပါသည။တခ႕ကမအေကာငးျမငမႈမားကေဖာျပခပါသည။“ဇာတလမးေတြမာေတာငဇာတရနတကတယဆတာရတာပ။ဇာတရနတကတယဆတာကဇာတအနာဆးအခကအတပ။ဒါေပမယေပာေပာႀကးအဆးသတတဇာတသမးကေတာအျမတမးရတယ။ေပာစရာဇာတသမးေရာကေအာငကြ နေတာတ႔အတတလပၾကဖ႔လတယ။ႏငငတကာကလေတြဟာျမနမာႏငငန႕ပတသက၍အျမငလြမားမႈေတြရေနေပမယေပာစရာဇာတသမးေရာကေအာငသတ႔အေနန႕ကညသငပါတယ”ဟေတာငႀကးၿမ႕မအသက၂၆ႏစအရြယကေျပာပါသည။

သ႔ရာတြငထလငယကပငထအတြကအေျဖကျပညပမေရာကလာလမမညဟမယၾကညပါေခ။“ျမနမာျပညကတငးျပညေကာငးတချဖစေအာငလပေဆာငဖ႔ကလငယေတြေပၚမာမတညတယ”ဟဆေလသည။

46 > မးဆကသစျမနမာ

အခနး(၄)သးသပခကမား၊အၾကျပခကမား

ဘဝအခြငအလမးႏငေမာမနးခကမားျမနမာႏငငမာအမားႀကးေျပာငးလသြားခပါၿပ။လငယမားသညယခအခါမမတ႔ဘာသာစစညးႏငျပးအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမားမသငတနးမားတကေရာကခြငတ႔ရရေနၿပျဖစသည။လငယမားသညမေပးႏင၊ႏငငေရးပါတဝငႏင၊ေကာငးသားသမဂၢေထာငႏငၾကပါၿပ။တငးျပည၏ေဆာငရြကဆအသြငကးေျပာငးမႈမအားနညးခကမားကအမားအျပားကသျမငေနၾကေသာလညးသတ႔၏အနာဂတသညလကရအေျခအေနထကသာလြနေကာငးမြနလမမညဟယဆၾကပါသည။

အေကာငးျမငၾကေသာလညးလငယမားမာသတ႔အနာဂတအတြကစးရမပပငမႈေျမာကမားစြာလညးရေနျပနပါသည။ျမနမာႏငင၏ေပၚထြနးစစးပြားေရးတြငျဖစေစ၊ဖးပြငစဒမကေရစတြငျဖစေစ

ေၾကာငၾကမႈ မဝါဒေရြးခယစရာ၊အစအစဥေရြးခယစရာ

ပညာေရးအရညအေသြး

လကရပညာေရးစနစသညလငယမားကအလပအကငအတြကျဖစေစ၊လမႈေရးကစၥမားတြငပါဝငေဆာငရြကမႈအတြကျဖစေစ၊ႏငငေရးလႈပရားမႈအတြကျဖစေစျပငဆငေပးျခငးမရဟလငယအမားအျပားကခစားရပါသည။ .

-ပညာေရးပစခမတရာတြငဘတအဖြ႕မား၊တငပငညႇႏႈငးမႈမားျဖငလငယမား၏အၾကဉာဏသေဘာထားရယမႈကတးျမႇငပါ။ဘြ႕ရမားထမပညာေရးစနစအေပၚတ႔ျပနခကကအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။

-ေဒသအလကဆေလာေသာဘာသာစကားျဖငသငၾကားျခငး၊ျမနမာႏငင၏တငးရငးသားေပါငးစ၊ယၾကညကးကြယမႈေပါငးစအေမြအႏစကထငဟပသညသင႐းညႊနးတမးေရးဆြျခငးတ႔ျဖငပညာေရးတြငဝကြကခနျခငးမရဘအားလးပါဝငႏငမႈကခငမာအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။

-ပညာေရးအဖြ႕အစညးမားအားဗဟခပကငမႈဖယရားျခငး၊တကသလမား၊အျခားအဆငျမငပညာေရးေပးေနသမားအားကယၾကမၼာကယဖနတးပငခြငတ႔ကျမႇငတငေဖာေဆာငပါ။

-ေကးလကေဒသမေကာငးသားမားအတြကစာၾကညတကမားအပါအဝငတေနရာႏငတေနရာလညးမကြာျခားေသာအေဆာကအအပစၥညးပစၥယမား၊အရငးအျမစမားလအပသလျဖည႔႔ဆညးေပးျခငးျဖငႏငငတဝမးလးတြငပညာေရးသာတညမျဖစေနေအာငေဆာငရြကပါ။

-အဆပါစာၾကညတကမားတြငအငထာနကရရေအာငေဆာငရြကပါ။

အလပအကငအခြငအလမးနညးပါးျခငး

လငယမားအတြကလတနးေစအလပအကငမားအနညးငယမသာရသည၊အထးသျဖငအဓကၿမ႕ႀကးျပႀကးမား၏ျပငပတြငရားပါးသညဟလငယအမားအျပားခစားေနရပါသည။

-ေကးလကေဒသမားတြင(မတည)ေငြေထာကပမႈကဥးစားေပးတးျမႇငေပးျခငးျဖငလငယစြန႔ဥးတထြငမႈကလႈ႕ေဆာအားေပးပါ။

-လငယမားအတြကအလပအကငေပးမညက႑မားတြငလထ(အစးရ)ရငးႏးျမႇ ပႏမႈကတးျမႇငပါ။

-နယခအသကေမြးမႈသငတနးေကာငးမား၊ေလကငေရးေကာငးမားကပပးေပးျခငးျဖငနညးပညာ၊အသကေမြးဝမးေကာငးပညာေရးႏငသငတနးမား(TVET)အတြကအစးရ၏ပပးမႈကတးခ႕ပါ။

-ျမနမာသတငးအခကအလကစမခန႔ခြမႈယနစ(MIMU)ကသ႔အငတာနကမအလပေခၚစာမားကဝငေရာကသးစြၾကေရးအတြကလမးညြနေပးပါ။

ဇယား၁-အစအစညေရးဆြျခငးႏငမဝါဒဆငရာအၾကျပခကမား

ပါဝငေဆာငရြကႏငေအာငပညာေရးကျပငဆငေပးထားမႈမရမညကစးရြ႕လကအလပအကငအလားအလာအတြကပပနေနၾကပါသည။မဘမား၏ကန႔သတခပခယမႈမားကစတအေႏာငအယကျဖစေနၾကကာသ႐ပလကၡဏာႏငစပလဥးသညလမႈေရးထးတမးမားကလညးေမးခြနးထတၾကပါသည။အာဏာပငမားကျမနမာႏငင၏မးယစေဆးဝါးျပနာကထနးခပရနလအပသလေဆာငရြကမႈရမေနျခငးကေၾကာငၾကမကငးျဖစေနၾကလကအစးရ၌(ကယကးႏငအလပတာဝနၾကား)အကးစးပြားပဋပကၡျဖစေနသညကလညးသကၤာမကငးျဖစေနၾကပါသည။သတ႔ရြယတမား၏လမႈမဒယာအသးျပမႈႏႈနးကေၾကာငၾကမကငးျဖစၾကသလလမႈမဒယာတြငထတေဖာေျပာဆရနအမနတကယလြတလပမႈအတငးအဆကလညးသသယဝငေနၾကပါသည။ႏငငတကာအသငးအဝငးတြငအမာရြတထငေနသညျမနမာႏငင၏ဂဏသတငးကရခေစသည

ျဖစပြားဆျပညတြငးပဋပကၡမားျဖငေသြးခြထားေသာတငးျပညကလညးသတ႔အေမြဆကခထားရပါသည။

အဆပါေၾကာငၾကမႈမားကလငယမားအေပၚသကေရာကမႈရေနသညမဝါဒမားကၾသဇာသကေရာကႏငသလလငယမားအတြကေပးအပသညဝနေဆာငမႈမားကလညးတးတကေကာငးမြနလာေစႏငပါသည။ႏငငတဝမးမလငယ၂၀၀မပါဝငခေသာလငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားမထြကေပၚလာေသာမဝါဒေရြးစရာလမးအသြယသြယကလငယမားအတြကတာဝနထမးေဆာငေနေသာအစးရတာဝနရသမား၊အေထာကအပေပးသမားအေနျဖငပေကာငးသညအစအစဥမားေရးဆြရာတြငပပးေပးႏငပါသည။ဤအားထတမႈအမားအျပားကသသာထငရားေသာဆငပြားအကးဆကမားျဖငျမနမာႏငင၏ဒမကေရစေရး၊ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥရလဒမားအေပၚၾသဇာသကေရာကႏငပါသည။

48 > မးဆကသစျမနမာ

ေၾကာငၾကမႈ မဝါဒေရြးခယစရာ၊အစအစဥေရြးခယစရာ

ကယျပန႕ေနေသာမးယစေဆးဝါးသးစြမႈ

ျမနမာႏငငတဝမးမလငယမားသညသတ႔အသငးအဝငးမလငယမားၾကားမးယစေဆးဝါးသးစြမႈ၊ေရာငးခမႈတးပြားေနသညအတြကေၾကာငၾကမကငးျဖစေနၾကပါသည။

-မးယစေဆးသးစြသမားကျပစမႈကးလြနသမားဟျဖစေစ၊“အညြန႔တးေနသမား”ဟျဖစေစ၊ႏစမးစလးဟျဖစေစထငျမငယဆေနမႈကေျပာငးသြားေအာငေဆာငရြကပါ။

-ျပနလညထေထာငေရးကသမႈရရခစားႏငေရးကတးျမႇငလပေဆာငပါ။

-မးယစေဆးသးသကျဖစေစ၊မးယစေဆးစြသကျဖစေစတားဆးႏမနငးျခငးထကလကခြသမားမားႏင‘လကႀကး’မားကအေလးထားႏမနငးပါ။

-မးယစေဆးမား၊ဆကစပပစၥညးမားေထာကပေရးကြငးဆကကျပတေတာကေစရနနယစပျဖတေကာတားဆးႏမနငးေရးအစအစဥမားအားေကာငးေအာငႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား၊အမနးခငးႏငငမားႏငပးေပါငးေဆာငရြကပါ။

လမႈမဒယာကတလြသးျခငး

ဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယမားကလငယမားသညလမႈမဒယာေပၚတြငနာရမားစြာတရားလြနအခနျဖနးၾကျခငးေၾကာငပညာေရးရလဒမား၊အလပအကငရလဒမားကထခကေနသညဟခစားေနၾကပါသည။

-လမႈမဒယာ၊အျခားအငတာနကမအခြငအလမးစသညတ႔ကပညာေရးအတြကသးစြရနေဆာၾသသည(မလတနး၊မလတနးလြနအတြက)သင႐းၫႊနးတမးေရးဆြပါ။

-လမႈမဒယာအားဆငဆငျခငျခငသးစြေရးအတြက(မလတနး၊မလတနးလြနအတြက)သင႐းၫႊနးတမးေရးဆြပါ။သင႐းၫႊနးတမးသညအငတာနကတြငေတြ႕ရေသာသတငးအခကအလကမားကဆငျခငဆနးစစမႈ၊ကစားနညးမား၊အျခားသယယလြယေသာေဖာေျဖေရးပစမားအားေဘးမျဖစေအာငသးစြသညအေလအထတ႔အေပၚတြငအေလးထားသငပါသည။

-အထကပါသငရးၫႊနးတမးကသးလကသငတနးေပးရနနယခရပရြာအဖြ႕အစညးမားႏငလကတြပါ။

-လငယမားတြငအေတြးအျမငသစမားေပၚထြကရလာေစရနအားကစား၊အႏပညာ၊စာေပ၊ဂတတ႔တြငေကာငးစာျပငပအစအစဥမားကတးျမႇငပါ။

-အမနးစကားဖယရားရနႏငေစာငၾကညၾကပမတရနလမႈမဒယာက႑မားအားဖအားေပးျခငးကဆကလကထနးသမးပါ။

လမႈေရးတြငျဖစေစ၊ႏငငေရးတြငျဖစေစပါဝငေဆာငရြကမႈကန႔သတခက

လမႈေရးတကၾကြလႈပရားမႈ၊ႏငငေရးလပေဆာငမႈတ႔အတြကအခြငအလမးမားတးပြားလာေသာလညးလငယအမားအျပားသညေငြေၾကးေၾကာငျဖစေစ၊မသားစ၏ကန႔သတတားဆးမႈေၾကာငျဖစေစပါဝငႏငေဆာငရြကျခငးငာမစြမးသာေပ။

-မဘတ႔၏စးရမေၾကာငၾကမႈေလာပါးေစရနအရပဘကလမႈဖြ႕ျဖးေရးလႈပရားမႈ၊ေကာငးသားသမဂၢ၊ႏငငေရးအျဖစျမငၾကေသာတျခားလႈပရားမႈမားတြငပါဝငျခငးေၾကာငအကးရပ၊အေထာကအကျပပကအမားသေစမညစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားျပလပပါ။

-လငယတ႔၏အမားျပညသအေရး၊ႏငငေရးတကၾကြလႈပရားမႈမားကလငယထအတြကေရာ၊တျပညလးအတြကအကးေကးဇးမားရပကအမားသေစမညမဒယာအစအစဥမားထတလပပါ။အဆပါ႐ပသအစအစဥမားသညမဘမား၊ရပရြာလႀကးသမမားကရညရြယဥးတညသငပါသည။

-လမႈေရး၊ႏငငေရးတကၾကြလႈပရားမႈတြငပါဝငေဆာငရြကေအာငလငယမားအားအားေပးရာတြငအာဏာပငမားပါဝငပတသကေအာငေဆာငရြကပါ။

-လငယလႈပရားမႈအတြကအပရနပေငြထားရပါ။

-ေစတနာဝနထမးအျဖစျဖစေစ၊အလပသငအျဖစျဖစေစလပကငသညအခနမားအတြကစာသငခနးရမတမားရႏငသညအစအစဥမားေရးဆြပါ။-

ခြျခားဆကဆျခငး

ဤေလလာခကတြငေဆြးေႏြးခေသာလငယထကဝကေကာကသတ႔၏ကား-မကြျပားမႈ၊အလပအကင၊ကးကြယရာဘာသာ၊လမး၊မသားစ၊မသနစြမးမႈတခခေၾကာငျဖစေစ၊တခထကပသညအေၾကာငးေၾကာငျဖစေစခြျခားဆကဆခခရဖးသညဟခစားေနရပါသည။

-လမႈေရးသညးခမႈ(ငါႏငမတငါရနသစတပေပာကေရး)အတြကသင႐း၊ညြနးတနးမားေရးဆြျပးစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားလပေဆာငပါ။

-ခြျခားဆကဆမႈဆန႔ကငေရးသတငးစကားမားကပပးေပးရနရပရြာထမအဓကၾသဇာရသမားကရာေဖြေဖာထတပါ။

-ခြျခားဆကဆမႈအတငးအဆကေစာငၾကညၾကပမတပါ။

-ခြျခားဆကဆမႈဆန႔ကငးေရးေန႔သတမတပါ။

ျမနမာႏငင၌ျပညပၾသဇာလႊမးမးမႈ

တာဝနသေသာခရးသြားလပငနးေဆာၾသစညး႐းမႈမားတးခ႕ပါ။

-လကရအသပညာေပးစညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမားကျဖညစြကသညအေနျဖငျမနမာႏငငတြငေဘးကငးလျခကာတာဝနလညးသၿပး႐းရာယဥေကးမႈႏငကကညေသာခရးသြားလာမႈကျမႇငတငသညမဒယာကထတလပရနလငယမားႏငလကတြပါ။တငးျပည၏မတကြျပားေသာဘာသာေရးပရဝဏအမးမးတြငသငေလာမနကနစြာျပလပျခငးကျမႇငတငရနအဆပါမဒယာတြငဘာသာေပါငးစမေခါငးေဆာငမားကထညသြငးႏငပါသည။

-နယခကငသးမႈအေလအထမားအေပၚအစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၏စာနာနားလညတတမႈကပပးေပးရနသင႐းၫႊနးတမးေရးဆြပါ။

-တာဝနယမႈရေသာခရးသြားလပငနးမားကတးခ႕ႏငရနစညး႐းလႈ႕ေဆာပါ

မးဆကသစျမနမာ > 49

ကးကားစာရငး

-ၿဗတသေကာငစဘဂၤလားေဒရ၂၀၁၅“မးဆကသစဘဂၤလားေဒရ-၂၀၁၅ခႏစႏငအလြန”ၿဗတသေကာငစ၊ULAB၊Actionaid

-ၿဗတသေကာငစပါကစၥတန၂၀၀၉“ပါကစၥတန-မးဆကသစ”

-ၿဗတသေကာငစယကရနး၂၀၁၅“ေမာလငခက၊အေၾကာကတရားႏငအပမကမား-ယကရနးမးဆကသစ၏အျမငမား”

-ကြျပားျခားနားမႈႏငအမးသားသဟဇာတျဖစမႈဆငရာေလလာေရးအဖြ႕၂၀၁၇“စစတမးေလလာခက-ျမနမာအေျပာငးအလအေပၚႏငငသားမား၏အသ-ရနကန”(မထတေဝရေသး)

-ကြျပားျခားနားမႈႏငအမးသားသဟဇာတျဖစမႈဆငရာေလလာေရးအဖြ႕၂၀၁၇“စစတမးေလလာခက-ျမနမာႏငငတြငလမႈေရးသဟဇာတျဖစမႈအေျခအေန-ရနကန”(မထတေဝရေသး)

-Danmark,Maria၂၀၁၃“လငယ၂၀၁၃အထးအစရငခစာ-ႏငငေရးတြငလငယမားပါဝငပတသကမႈ”ျမနမာတငးမ၊ေဖေဖာဝါရ၂၅

-ျမနမာအစးရႏငUNFPA၂၀၁၃“အေျခခကနးမာေရးဝနထမးမားအတြကလပေပါကႏငလငယမားရငးႏးကြ မးဝငမႈရေသာကနးမာေရးဝနေဆာငမႈလမးၫႊန”ကနးမာေရးဝနႀကးဌာန

-ျမနမာအစးရႏငUNFPA၂၀၁၃“လပေပါကအရြယႏငလငယမားကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအတြကအမးသားဝနေဆာငမႈစႏႈနးမားႏငလမးၫႊနခကမား”ကနးမာေရးဥးစးဌာန၊ကနးမာေရးဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ

-ျမနမာအစးရႏငUNFPA၂၀၁၇“ႏငငတဝနးလငယေရးရာသတငးအခကအလကဌာနမား-အေျခအေနေလလာဆနးစစခကအစရငခစာ၂၀၁၇”ကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ

-ျမနမာအစးရ၂၀၁၇“၂၀၁၄သနးေခါငစာရငး-ကေလးသငယႏငလငယေရးရာသနးေခါငစာရငး”ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာန၊အလပသမား၊လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏငျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ၊၂၉၂

-ျမနမာအစးရ၂၀၁၄“အားလးအတြကပညာေရး၂၀၁၅အမးသားသးသပခကအစရငခစာ-ျမနမာ”ပညာေရးဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ

-ျမနမာအစးရ၂၀၁၆“လငယထကနးမာေရးအတြက၅ႏစတာမဟာဗဟာစမကနး(၂၀၁၆-၂၀၂၀)”ျပညသ႔ကနးမာေရးဥးစးဌာန၊ကနးမာေရးဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ

-ျမနမာအစးရ၂၀၁၇“၂၀၁၄ခႏစလဥးေရႏငအမေထာငစစာရငးရလဒမားျခငသးသပခက-ျမနမာ၊စစတမး”ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာန၊အလပသမား၊လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏငျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ-ျမနမာအစးရႏငUNFPA

-ျမနမာအစးရ၂၀၁၇“၂၀၁၄ခႏစလဥးေရႏငအမေထာငစစာရငး-ကေလးသငယႏငလငယေရးရာအစရငခခက”ျပညသ႔အငအားဥးစးဌာန၊အလပသမား၊လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏငျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ-ျမနမာအစးရႏငUNFPA

-Grey,StephenႏငJosefineRoos၂၀၁၄“ျမနမာႏငငတြငလမႈအသငးအဝငးအခငးခငးၾကားအၾကမးဖကမႈ-ႏငငတကာအကအညအတြကအခြငအလမးႏငအႏရာယမား”MercyCorps/Adaptသေတသနႏငအၾကေပး

-Grizelj,Irena၂၀၁၇“ျမနမာၿငမးခမေရးလပငနးစဥတြငလငယမားအတြကေနရာရရမည”FrontierMyanmar,မတလ၊၃ရက

-Grizelj,Irena၂၀၁၇“ျမနမာႏငင၏ေဆြးေႏြးပြမားႏငေစစပညႇႏႈငးေရးမားတြငလငယမားအတြကေနရာ”ဘာလငBerghofFoundationOperationGmbH

-သရဟန၂၀၁၆“လငယအလပအကငရာေဖြသမားအတြကပမေတာကပသညအနာဂတ”FrontierMyanmar၊ဇလင၊၂၅ရက

-ျမနမာအစးရႏငICF“ျမနမာလဥးေရဆငရာေလလာမႈႏငကနးမာေရးစစတမး၂၀၁၅-၂၀၁၆”ကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာန၊ေနျပညေတာ၊MyanmarandRockville,MarylandUSA

-InternationalCrisisGroup၂၀၁၇“ျမနမာႏငင၌ဗဒၶဘာသာႏငႏငငေတာအာဏာ”ဘရကဆလ၊၂၀၁၈ခႏစဒဇငဘာလ၁၀ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။http://www.burmalibrary.org/docs23/ICG-2017-09-05-buddhism-and-state-power-in-myanmar-red.pdf

-InternationalProjektConsultGmbH၂၀၁၅“လငယႏငအမးသမးစြန႔ဥးတထြငလပငနးရငမားအတြကဘ႑ာေရးအေထာကအပရရႏငမႈ”ဖရန႔ဖြတ၊UNIDO

-JointPeaceFund.n.d.“ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအရငးအျမစမား-လငယ”၂၀၁၈ခႏစႏဝငဘာလ၃၀ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။https://www.jointpeacefund.org/en/peace-process-resources-youth

-LopezCardozo,Mieke,SeanHigginsႏငMarielleL.J.LeMat၂၀၁၆“လငယေအဂငစမားႏငၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈ-ျမနမာ၊ပါကစၥတန၊ေတာငအာဖရကႏငယဂနဒါတ႔မေတြ႕ရခကမားအေပၚပမနႏငပမနမဟတေသာပညာေရးေပါငးစပညႇႏႈငးမႈအစရငခစာအေပၚစစစေလလာမႈ”အမစတာဒမ-ပညာေရးႏငၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈသေတသနယာယပးေပါငးအဖြ႕အစညး၊အမစတာဒမတကသလ

-လြနမငး(မနး)၂၀၁၈“ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငပမႀကးမားေသာအခနးက႑မပါဝငခြငရေရးတငးရငးသားလငယမားေတာငးဆ”ျမနမာတငးမ၊ဒဇငဘာလ၊၁ရက

50 > မးဆကသစျမနမာ

-ျမနမာသတငးေအဂငစ၂၀၁၈“ျမနမာလငယေရးရာမဝါဒထတျပန”GlobalNewLightofMyanmarဇနနဝါရလ၆ရက

-ျမနမာU-Report၂၀၁၈“www.myanmar.ureport.in.”၂၀၁၈ခႏစႏဝငဘာလတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။

-ၿငမးၿငမး၂၀၁၈“ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြငပါဝငေရးလငယမားကအားေပးသငဟဆ”TheIrrawaddy၊ၾသဂတလ၁၃ရက

-ေပါငးစညးလပငနးအဖြ႕၂၀၁၇“ျမနမာလငယႏငေန႔စဥၿငမးခမးေရး-လငယမား၏ထတယသးစြရျခငးမရေသးသညစြမးပကားမားျမႇငတငေရး”

-ပညာေရးႏငၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈသေတသနယာယပးေပါငးအဖြ႕အစညး၂၀၁၆“ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငးတြငပညာေရး၏အခနးက႑ႏငငအလကအစရငခစာ-ျမနမာ”အမစတာဒမ၊UNICEF

-Spohr,Chris၂၀၁၆“ျမနမာႏငငတြငမလတနးလြနပညာေရးရလဒမားျမႇငတငျခငး”DevelopmentAsia(AsianDevelopmentBank)

-ေဆြသဟာလမႈေရးလပငနး၂၀၁၄“လငယမား၏အသမားကေျမျပငမၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသ႔တငျပျခငး-ကယားျပညနယ”ရနကန

-ျမငျမတသ၂၀၁၅“ပမေကာငးမြနသညအခနပငးအလပမားကလငယမားေမာလင“ျမနမာတငးမ၊ဒဇငဘာလ၊၁၅ရက

-Track20၂၀၁၈“ျမနမာလပေပါကႏငလငယမားၾကားမသားစစမကနးေရးဆြျခငးအတြကအခြငအလမးမားရရေရး“ဇြနလhttp://www.track20.org/download/pdf/Youth%20Briefs/Myanmar%20Youth%20Opportunity%20Brief.pdf

-UNDP၂၀၁၇“အၿပးသတအႏစခပအစရငခစာ”လငယ၊ၿငမးခမးေရးႏငေဘးကငးလျခမႈအတြကျမနမာအၾကေပးအလပ႐ေဆြးေႏြးပြ၊ရနကန၊UNDP

-UNFPA၂၀၁၆“လငပငးဆငရာႏငမးဆကပြားကနးမာေရးအတြကယဥေကးမႈအတားအဆးမားကခးျဖတျခငး-နယစပေဒသမားတြငစနေခၚမႈမားၾကားမလငယမား၏အေျပာငးအလဖနတးမႈမား”ဇနနဝါရလ၊၆ရကhttps://myanmar.unfpa.org/en/news/breaking-cultural-barriers-sexual-and-reproductive-health-young-people-creating-change-out

-၂၀၁၇“စစဒဏရာမားၾကားမၿငမးခမးေရးကေဖာေဆာငသညျမနမာႏငငမလငယမား”ဧၿပလ၊၅ရကhttps://myanmar.unfpa.org/en/news/young-people-who-bear-scars-war-build-peace-myanmar

-ထကနႏၵာဝငး၂၀၁၇“ရနကနၿမ႕နယမားတြငမးယစေဆးတကဖကေရးလႈပရားမႈမားကလငယမားဥးေဆာင”ျမနမာတငးမ၊ဇနနဝါရလ၊၂၇ရက

-WorldValuesSurvey၂၀၁၈“PublicRelease:Dataset‘WVSWave1to6KeyAggregates’(time-pooledcrosssection)”ဇြနလ၊၆ရက။၂၀၁၈ခႏစဒဇငဘာလ၊၁၀ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။http://www.worldvaluessurvey.org/WVSEventsShow.jsp?ID=367

-n.d.“WhoWeAre”၂၀၁၈ခႏစဒဇငဘာလ၊၁၀ရကတြငဝငေရာကၾကည႐ႈခသည။http://www.worldvaluessurvey.org/WVSContents.jsp

-Zanini,Yasmin၂၀၁၇“ကား-မေရးရာ႐ႈေထာငအျမင-ျမနမာထးတမးစဥလာႏငေျပာငးလမႈမားၾကားမလငယတကသလေကာငးသအမးသမးမား၏လြတလပခြင”မဟာဘြ႕ယစာတမး၊အမစတာဒမတကသလ

-Zieger,Leena၂၀၁၇“ေမေလာခမား-ျမနမာအေျပာငးအလအတြငးမဒကၡသညလငယမား”TheIrrawaddyမတလ၊၁၁ရက

မးဆကသစျမနမာ > 51

52 > မးဆကသစျမနမာ

မးဆကသစျမနမာ > 53

ေနာကဆကတြ(၁)နညးစနစ၊ခဥးကပပ

မးဆကသစျမနမာေလလာခကအတြကကနးဂဏနးအခကအလကမားက၂၀၁၈ခႏစၾသဂတလမႏဝငဘာလအတြငးေကာကယခပါသည။ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈကာလတေလာကေလလာခက၏အေရအတြကပငးႏငအရညအေသြးပငးနညးတ႔အားတခနတညးမလပေဆာငျခငးအားျဖငကနဥးစစတမးရလဒမားကေနာကပငးရရလာသညေဆြးေႏြးစကားဝငးမား၊အဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၏အေၾကာငးအရာကခတဆကေစခပါသည။(ပ-၁က႐ႈ။)စာအပစာတမးသးသပခက၏ေနာကမနညးစနစတဆငစ၏စာေပပငးဆငရာသးသပခကမားကေအာကတြငအေသးစတေဖာျပထားပါသည။ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈအဆငမား၏အကဥးခပကယာဘကရပတြင႐ႈ။

ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈ(၁)-စစတမးပထမအဆငအေနျဖငအမေထာငစစစတမးကေကာကယခပါသည။

လဥးေရဆငရာအခကအလကစၾကဝ႒ာစစတမး၊႐း႐းတမးတမးေျပာလငစစတမးမျမနမာႏငငတနတလားရအသက၁၈ႏစမ၃၀ႏစၾကားလငယမားႏငပတသကျပးအေၾကာငးတစတရာေျပာဆရနရညရြယထားျခငးျဖစသည။ဤအသကအပငးအျခားသညလငယဟျမနမာအစးရကဖြငဆထားေသာအသကအပငးအျခားထကေလာပါသည။အစးရကသာမကျမနမာရပလ႔ဖြ႕/ရြာခဖြ႕အမားအျပားကလငယကအသက၁၅ႏစမ၃၅ႏစထဟဖြငဆၾကပါသည။ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈကလဥးေရ၏နညးငယေသာအပစအေပၚသာအာ႐စကရန၊သ႔မလညးသေတသနခငလမႈအဆငျမငမားလာေစရနသေတသမားက၁၈ႏစမ၃၀အထအသကအပငးအျခားကေလာခရနေရြးခယခပါသည။သ႔ရာတြင၁၈မ၃၀ဆသညအသကအပငးအျခားမာတကမၻာလးလကခထားသညအသကအပငးအျခားမဟတသက႔သ႔ျမနမာအဖြ႕အစညးမားၾကားတြင၁၈မ၃၅ၾကားအသကအပငးျခားထကအသးနညးသညအခကကအသအမတျပလကအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပသညရားပါးျဖစရပမားတြငအသက၃၀မ၃၅ႏစၾကားေတြ႕ဆေမးျမနးသမားအားဤေလလာခကတြငထညသြငးထားပါသည။အတအကဆရလငအသက၃၁ႏစအရြယသတငးအခကအလကေပးသအေရအတြက

အနညးငယမသာအစရငခစာတြငပါဝငပါသည။ထအခကကရလဒမားအေပၚသကေရာကမႈရလမမညဟမယဆပါ။

ျမနမာႏငငမသေတသနဟသမဇာတမးႏြယကမျဖစမေနထညသြငးစဥးစားရပါလမမည။ျမနမာႏငငတြငတရားဝငအသအမတျပထားေသာတငးရငးသားစစေပါငး၁၃၅မးရပါသည။အဆပါ၁၃၅မးကျမနမာႏငင၏ႏငငေရးတြငအစတအပငးနယနမတပငးျခားသတမတခကမားအျဖစကာလအတနၾကာကတညးကေဖာျပျပးျဖစပါသည။ျဖစႏငေခရေသာနမနာပစကအဆပါဇာတမးႏြယ၁၃၅မးလးရေျဖၾကားသတငးရငးသားတဦးစအခငးခငးၾကားႏႈငးယဥျခငးျဖငလညးေကာငးခြထတေကာငးထတႏငပါသည။သ႔ရာတြငအကပအတညးကန႔သတခကမားေၾကာငထသ႔ေသာနမနာပစမးမာမလလားအပေပ။ပထမအခကမာျမနမာႏငငေရးတြင၁၃၅မးလးအႏ႔အျပားထညသြငးထားေသာလညးျမနမာႏငင၏လဥးေရဆငရာအခကလကမားတြင‘တငးရငးသား၁၃၅မး’ကန႔သတခကေဘာငသညမေရရာမေသခာဘရေနစျဖစသည။၁၃၅မးထတြငစာရငးေပါကေသာတငးရငးသားအပစမားရခငမရႏငပါမည၊မရေတာသညလညးျဖစႏငပါသည၊ေပါငးသြားၾက၊ကြသြားၾကႏငပါသည။ထ႔အျပငေျဖဆသမားသညစာရငးဝငတငးရငးသားအပစတခထကမကသေသာလညးေကာငး၊ဘာတငးရငးသားမမဟတသေသာလညးေကာငး(ရခငျပညနယေျမာကပငးမ႐ဟငဂာဟေဖာထတထားေသာလအပစမား၏ျဖစရပနယ)ျဖစေနႏငပါသည။‘တငးရငးသား၁၃၅မး’ကန႔သတခကေဘာငထမေရးဆြထားေသာစစတမးအားလကေတြ႕မကျမငအရခငလေအာငမေဆာငရြကႏငခငမာပငစစတမးပစေၾကာငအဆပါမေဘာငကတကမနကနသညဟယဆသြားၾကေပလမမည။

ဒတယအခကမာတငးရငးသား၁၃၅မးလးအတြကနမနာပစမာအလြနစရတႀကးသြားပါလမမည။စာရငးအငးအခကအလကအရခငလေသာနမနာမနသမတြငတငးရငးသားတမးလငေျဖဆသအတအကအေနျဖငအနညးဆးလ၃၀လအပပါလမမည။စစေပါငးအနညးဆးနမနာအရြယအစားမာအဖငးဆးလ၄,၀၅၀ထြကလာပါလမမည။ထအေရအတြကမာအနညးဆးသာျဖစပါသည။အေကာငးဆးမာပါဝငမညတငးရငးသားမးႏြယအားလးအတြကထ႔ထကမားျပားေသာေျဖၾကားသမားထညရဥးမညျဖစပါသည။(ေျဖၾကားသ၁၃၅x၂၀၀=၂၇,၀၀၀ကရညအေသြးအဆငမနမနာအရြယအစားျဖစသြားပါလမမည။)မးဆကသစျမနမာ

-)(

54 > မးဆကသစျမနမာ

ေလလာခကအတြကမအျခားေလလာခကမားနညးတထမမားျပားေသာနမနာအရြယအစားမာလညးေကာငး၊ထအရြယအစားႏငဆကစပေနေသာကနကစရတမာလညးေကာငးဝနပလြနးေနပါသည။ထ႔ေၾကာငမးဆကသစျမနမာေလလာခကတြငျမနမာႏငင၏သတမတထားသညတငးရငးသား၁၃၅မးကစစတမး၌ကနးရငအျဖစထညသြငးမထားပါ။သ႔ရာတြငထသ႔ဆသျဖငေျပာငးလေနေသာယေန႔ျမနမာႏငငမလငယမားေျပာၾကသလဇာတမးႏြယကလငယမား၏ဘဝတြငပါဝငေနေသာအခနးက႑ကဤေလလာခကကစးစမးထားျခငးမရဟမဆလပါ။

နမနာေကာကယျခငး

အဆငစနမနာေကာကယသညအစအစဥကစစတမးကအသးျပခပါသည။၂၀၁၄ခႏစျမနမာလဥးေရႏငအမရာသနးေခါငစာရငးကနမနာေကာကယျခငးကန႔သတမေဘာငအျဖစပပးေပးခပါသည။ပထမအဆငတြငျမနမာႏငင၏ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔ကအလႊာအျဖစသးခပါသည။နမနာအခးအစားကလဥးေရအခးအစားႏငအခးညေအာငလာထားသတမတခပါသည။ေဒသအဆငဆနးစစရာ၌တကမႈရေစရနေသးငယေသာျပညနယ/တငးေဒသႀကးတခလငေျဖဆသအနညးဆးလ၁၀၀ရေအာငတးယခပါသည။ဒတယအဆင၊တတယအဆင၊စတတအဆငတ႔တြငအစအေဝးနမနာေကာကယျခငးနညးကသးခပါသည။ေရးဥးစြာၿမ႕နယမားကကပနးေရြးခယခပါသည။ထ႔ေနာကေကးရြာအပစမား၊ရပကြကမားကကပနးေရြးခယပါသည။ထ႔ေနာကအဆပါေကးရြာအပစ၊

ရပကြကတ႔ထမအမေထာငစမားကစမတမစၿပးအဆငေကာကပနးအမေထာငစနမနာေရြးယခပါသည။အမေထာငစတခစတြငသတမတထားေသာအသကအပငးအျခားရသအမေထာငစဝငမားထမေနာကအကဆးေမြးေန႔ကကပနးေရြးခယနညးးအျဖစအသးျပလကေျဖဆသကေရြးခယခပါသည။

သငေလာေသာနမနာလဥးေရပမာဏမာေျဖဆသ၂,၁၆၀ဟတြကခကရရခပါသည။ေအာကပါနမနာေကာကယမႈဇယားႏငႏႈငးယဥပါ။နမနာေကာကယမႈအကျဖတမတတခစတငးတြငလေတြ႕ေမးျမနးမႈအနညးဆး၁၀ၾကမျပလပခပါသည။လေတြ႕ေမးျမနးသမားသညအကျဖတမတအမားအျပားတြင၁၀ႀကမမကေသာလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားကျပလပခၾကေပရာနမနာလဥးေရပမာဏမာ၂,၄၇၄အထတးလာခပါသည။(ေကာကယမႈအၿပးစာရငးအငးကနးကဏနးအခကအလကခနညႇမႈလပေဆာငပါသည။)

/ -

���

���

�

မးဆကသစျမနမာ > 55

ကနးဂဏနးအခကအလကခနညႇျခငးတကမႈတးတကေကာငးမြနေစရနအသကအရြယ၊ကား-မ၊ပညာအရညအခငးတ႔ႏငစပလဥးေသာစစတမးကနးဂဏနးအခကအလကအစအတြတြငကနးကဏနးအခကအလကခနညႇမႈလပေဆာငခပါသည။၂၀၁၄ခႏစျမနမာႏငငသနးေခါငစာရငးအားနမနာေဘာငအျဖစအသးျပခပါသည။

စာရငးအငးကနးဂဏနးပငးယၾကညစတခရမႈစစတမးအားလးနညးတဤစစတမးေျဖဆခသမားမာစစေပါငးစစတမးစၾကဝ႒ာ(သ႔)စစတမးလဥးေရ၏နမနာသာျဖစပါသည။ဆလသညမာအကယ၍သာျဖစႏငေခရသညေျဖၾကားသအားလးကလေတြ႕ေမးျမနးခမညဆပါလငကၽြႏပတ႔ရလာမညကနးဂဏနးမားသညယခအမနတကယရရခေသာကနးဂဏနးမားအတငးအတအကျဖစေနမညမေနမညကကၽြႏပတ႔အတတမသႏငပါ။သ႔ေသာထသ႔ေသာအေျခအေနအရရလာမညကနးဂဏနးႏငနမနာရလဒမားၾကားပမာဏအေျပာငးအလကႀကတငခန႔မနးျခငးမာျဖစႏငပါသည။ဆကလကေဖာျပပါကနးႏစခကသးလကအဆပါပမာဏအေျပာငးအလကႀကတငခန႔မနးႏငပါသည။ထရလဒမားက

အေျခခထားေသာနမနာမား၏အရြယအစားကသရမႈဟသညကနးမာတစခ၊သကဆငရာအေျဖကေျဖဆသညအႀကမအေရအတြကဟသညကနးမာေနာကတစချဖစပါသည။ႀကတငခန႔မနးမႈကေျပာငးလေနသညယၾကညမႈအဆငအမးမးျဖငျပလပႏငပါသည။ယၾကညမႈအဆငျမငေလ၊ေျပာငးလမႈအပငးအျခားမားေလပငျဖစပါသည။နမနာယခေသာစစတမးရလဒမားကအစရငခရာတြငအသးျပခသညအစဥအလာအရလကခထားေသာယၾကညမႈအဆငမာ၉၅%ျဖစသလဤစစတမးတြငလညးအသးျပသြားပါမည။ယၾကညမႈအဆင၉၅%ဆသညမာသးျခားသတမတထားေသာအပငးအျခားအတြငးတနဖးအစစရေနမည၁၀၀တြင၉၅ျဖစသညအလားအလာဟဆလပါသည။

ေအာကပါဇယားသညနမနာအရြယအစားအမးမးႏငတကြယၾကညမႈအဆငျခားနားခက၉၅%ရရာခငႏႈနးရလဒမားအတြကခန႔မနးထားေသာအပငးအျခားမားကသ႐ပေဖာထားပါသည။နမနာေကာကယမႈအမားလကၡဏာကလညးေအာကပါဇယားတြငေဖာျပထားပါသည။စစညးမထားေသာလြယက႐းစငးသညကပနးနမနာေပၚတြငအေျခခတြကခကထားေပရာဤျခားနားခကမားသည

လကၡဏာျပသေဘာသာျဖစလကစစညးျခငး၊ခနညႇျခငးတ႔၏သကေရာကမႈအားထညသြငးမထားသညကသတျပေစလပါသည။

ပမာအားျဖင၂,၄၇၁ဥးနမနာျဖငေျဖဆသမား၏၃၀%ကသးျခားအေျဖတစခေပးသညေမးခြနးအတြက(စစတမးလဥးေရအကနလး၊စမကနးေဒသမားရသညအသက၁၈ႏစမ၃၀အတြငးလအားလးကသာဤေမးခြနးေမးခလငရရလာလမမည)ထအေျဖ၏တနဖးအစစက၂၈.၂%မ၃၁.၈%ၾကားတြငျဖစမညအလားအလာမာ၉၅မ၁၀၀ၾကားျဖစသည။

နမနာအတြငးမသးျခားအပစမားၾကားရလဒမားကႏႈငးယဥေသာအခါရလဒသညအဆပါအပစခြမားၾကားသေဘာထားအျမငမားအမနတကယျခားနားမႈကျပေနႏငသလယငးတ႔မာမေတာတဆေပၚလာျခငးသာျဖစၿပးျပည႔စခငလမႈမရျခငးလညးျဖစႏငပါသည။ျခားနားမႈသညအမနေလာ၊အကန႔အသတႏငသာရေနေသာကၽြႏပတ႔၏နမနာမားေၾကာငေပၚေပါကသေလာဆသညကစမးသပျခငးမာလညးတညသညကနးမားျဖစသညနမနာခြမား၏အရြယအစား၊အေျဖတစတရာကေရြးခယသညေျဖဆသရာခငႏႈနး၊ေရြးခယထားသညယၾကညမႈ

-

�

�

� �

pp pp pp pp pp

� �� � � �� � � �� � � �� �

56 > မးဆကသစျမနမာ

အတငးအဆစသညတ႔အေပၚတြငမတညပါသည။ေအာကပါဇယားကြကသည(ေဒသျဖစေစ၊အသကအရြယအပစအမးမးျဖစေစတ႔ႏယ)အဖြ႕ခြအမးမးၾကားျခားနားမႈသညအစစအမနေလာ၊မၿပးျပည႔စျခငးဟသညသမား႐းကယၾကညမႈအဆင၉၅ကျပေနပါသည။

ဇယား၃-နမနာအရြယအစား၊အဖြ႕ခြတ႔အေပၚအေျခခသညယၾကညမႈအဆငျခားနားခကလကၡဏာ

ဥပမာအားျဖငနမနာ၁၀၀ရ(က)ေဒသတြငေပးထားေသာေမးခြနးအတြကအေျဖမာ၅၀%ျဖစသလရညရြယခကမာလညး(နမနာအရြယအစားေျဖဆသ၁၀၀ဥးရ)(ခ)ေဒသမအေျဖႏငႏႈငးယဥရမညဆေသာ၃၆.၁%ေအာကျဖစေစ၆၃.၉%အထကျဖစေစရေနသညမညသညရလဒကမဆျဖစႏငေခ၉၅%ျဖငထေဒသႏစခတြငေနထငသမား၏သေဘာထားအျမငမားကအမနတကယျမငႏငေသာျခားနားမႈျဖငျပပါလမမည။၃၆.၁%ႏင၆၃.၉%ၾကားမမညသညရလဒမဆ(က)ေဒသႏင(ခ)ေဒသၾကားကနးဂဏနးစာရငးအငးအရသသာေသာျခားနားမႈကျပလမမညမဟတေပ။တဖကမလညးအပစတစစတြငေျဖဆသပမားသညကား-မကြျပားမႈအပစၾကားႏႈငးယဥမႈျပလပေသာအခါျခားနားမႈမၿပးမျပတျဖစေနေသာအလားအတာမာေသးငယသြားပါသည။အလားတပင၀%မ၁၀၀%(၅၀%မာ‘အစြနးမဟတ’ျဖစသည)

ဟသညအစြနးႏစဖကထအေျဖျဖန႔ေဝမႈသညေသးငယသညအလားအတာကရလာေစပါသည။ဥပမာအားျဖငအမးသမးမားၾကားတြငေမးခြနးတခကတ႔ျပနမႈမာ၈၀ေသာလညးေကာငး၊၂၀%ေသာလညးေကာငးျဖစသလရညရြယခကမာလညးယငးကနးကအမးသားမား၏တ႔ျပနမႈႏငႏႈငးယဥရနဆပါက၇၆.၈%ေအာကႏင၈၃.၂%အထကမညသညရလဒကမဆ၉၅%ျဖစႏငေချဖငအမးသမးမား၏အျမငႏငအမးသားမား၏အျမငတ႔ၾကားအမနတကယျမငႏငေသာကြျပားျခားနားမႈကျပေနပါလမမည။

အစရငခစာတခလးတြငျခြငးခကအနညးငယမလြ၍ကနးဂဏနးစာရငးအငးအရထငရားေသာရလဒမားကသာတငျပသြားပါမည။

အခကအလကေကာကယမႈ၊ဘာသာစကားအခကအလကမားကစကမငတလေတြ႕ေမးျမနးမႈ(စကမငေတြ႕ေမး)ျဖငေကာကယခပါသည။စကမငေတြ႕ေမးသညစတခရမႈအမားအယြငးပမားႏငေခႏငဆကစပေသာလညးေရာကရရနခကခေသာနယေျမတြငအားသာခကမားရပါသည။အငထာနကသးစြႏငရနမလဘမခမႈလးဝကငးရငးလြတလပစြာေဆာငရြကႏငသလအျမငႏငပငတနဖးႀကးေနေသာပစၥညးမားေၾကာငအႏရာယျဖစႏငေခကလညးစာရငးေကာကသမား

မၾကရႏငတာပါ။ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယၿပးေနာကရနကနရအခကအလကမတတမးတငသမားကအဆပါကနးဂဏနးအခကအလကမားကကဒအျဖစေျပာငးယပါသည။

ေျဖဆသမားအတြကသကေသာငသကသာအျဖစဆးဘာသာစကားျဖငေကာကယေသာအခါကနးဂဏနးအခကအလကမားမာစတအခရဆးျဖစသလတကမႈရပါသည။ျမနမာႏငင၏ဘာသာစကားစလငကြျပားမႈကအသအမတျပလကျမနမာ(ဗမာ)စကားကအဆငမေျပလသညအခါမားတြငနယခဘာသာစကားကြ မးကငေသာေကာကယသမားကစစတမးကေကာကယခပါသည။ေျဖဆသမားေမးခြနးလႊာကေျဖဆၾကရာတြငလညးအဆငေျပေခာေမြ႕ေအာငအဆပါေကာကယသမားကကညေပးႏငခၾကပါသည။ဤစနစေၾကာငေမးခြနးမားအတြကစကားလးအသးအႏႈနးတြငကြလြခကတခ႕ရႏငသညအႏရာယရလငကစားသကဆငရာေမးခြနးအားလးကဘာသာျပနရနမာမမျဖစႏင/လကေတြ႕မကဟယဆခၾကပါသည။သကေရာကမႈကေလာခသညအေနျဖငေမးခြနးမားကရညရြယရငးအတငးမလြမေသြနားလညေစရနသေတသနရညရြယခကမားအားေကာကယသမားကကကနနေလကငသငၾကားေပးခၾကပါသည။

-

, ,

-

pp pp pp pp pp

� �� � � �� � � �� � � �� �

မးဆကသစျမနမာ > 57

Local enumerator

Local enumerator

Local enumerator

Local enumerator

Local enumerator

Local enumerator

Local enumerator

Team Leader

Center for Diversity and

National Harmony

Senior Adviser

Deputy Team LeaderSenior

Researcher

British Council

Task Force

Conflict Management

ConsultingField

Manager

စာရငးေကာကယအသငး၏ဖြ႕စညးပ

Field Officer

Yangon enumerator

Yangon enumerator

Yangon enumerator

Yangon enumerator

ကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယသမား၊ျဖန႔ကကေနရာခထားပသေတသနပစႏငစပလဥးၿပးေလကငသငၾကားထားသလျမနမာႏငင၌သေတသနအေတြ႕အၾကရသအမားအျပားထမေကာကယသမားကေရြးခယခပါသည။ေကာကယသမားထတြငကား-မႏစမးစလးလညးပါဝင၊ဇာတမးႏြယအရလညးေကာငး၊ဘာသာေရးအရလညးေကာငးကယျပန႔ေသာ

ေနာကခအသးသးမလညးျဖစေနေလေအာငအထးအေလးထားခပါသည။ထ႔ေနာကေရြးခယထားေသာေကာကယသမားကကြျပားသဟအဖြ႕၏သေတသနအဖြ႕ကထပမေလကငသငၾကားေပးခပါသည။

ကြငးဆငးရာတြငကယတငအေတြ႕အၾကရကာေလကငသငၾကားမႈလညးရရထားေသာေကာကယသမားျဖစသညကြျပားသဟအဖြ႕ကြငးဆငးအရာရတဥးႀကးၾကပမႈေအာကမငါးဥးပါ

အဖြ႕ေလးဖြ႕အေနျဖငသြားလာေဆာငရြကၾကပါသည။ထအဖြ႕မားသညလအပသညအခါနယခရပရြာမားမေနာကတးေကာကယသမားငားရမးထားရပါသည။(ပ၃က႐ႈ။)

ျပငလြယေျပာငးလြယသညဝနထမးခန႕ထားမႈပစရမႈျဖငအဖြ႕တငးသညစစတမးေကာကယသညေဒသ၏ဆကစပအေျခအေနအသးသးကနားလညသညအသပညာအစဥရေနေအာငဤပစကေသခာလပေဆာငထားပါသည။

58 > မးဆကသစျမနမာ

အရညအေသြးယၾကညစတခရမႈဋစတငဖြ႕၊ကြျပားသဟဖြ႕တ႔ကစစတမး၏အရညအေသြးကနညးလမး၃သြယျဖငယၾကညစတခရေၾကာငးတာဝနယပါသည။ပထမဆးမာေကာကယသမားအေနျဖငမမတ႔ေကာကယသညကနးဂဏနးအခကအလကမား၏တနဖးကမလြမေသြနားလညၾကေစရနအရညအခငးျပညဝၿပးျဖစသညထသမားအားမးဆကသစျမနမာေလလာခကအတြကအထးစမဖနတးထားသညသေတသနတနဆာပလာ17ကထပမေလကငသငၾကားေပးထားပါသည။ဒတယမာအလႊာလကထားရေသာေကာကယမႈကြငးဆငးပစတြငလပငနးေဆာငရြကေနစဥမာပငအရညအေသြးယၾကညစတခရမႈကလညးေကာငး၊တဖြ႕လးကမဟတဘအဖြ႕သားအနညးငယမကသာ‘ခပသြကသြကျပနစစျခငး’ကလညးေကာငးေဆာငရြကႏငရနေကာကယသညအဖြ႕တဖြ႕ခငးစ၌ကြငးဆငးအရာရထားရျခငးအားျဖငကဒေျပာငးရနအတြကရရလာေသာကနးဂဏနးအခကအလကမား၏အရညအေသြးကအားေကာငးလာေစခပါသည။တတယမာမတကမႈမား၊မမမနမႈမားကစးစမးရာေဖြသညကြငးဆငးမနေနဂာကကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယမႈအားလးကႀကးၾကပပါသည။ထ႔ေနာကမတကမႈႏငပမနမဟတေသာတစတရာေတြ႕ရပါကကြငးဆငးအဖြ႕မားကကငတြယေျဖရငးခပါသည။ထကသ႔မတကမႈမားကအခကအလကမားကကဒေျပာငးသညသေတသနအဖြ႕ဝငမားကလညးေတြ႕ရႏငပါသည။ေတြ႕ရလငထသတ႔ကလေတြ႕ေမးျမနးမႈမားမာလပထးလပနညးမားအတငးအမနတကယဟတမဟတေသခာေအာငဖနးဆကစစေဆးပါသည။ေနာကဆးတြငေကာကယခေသာကနးဂဏနးအခကအလကအားလးတသမတတညးျဖစေနေစရနဒတယအဖြ႕ေခါငးေဆာငMortenNygaardChristensenကျပနလနသးသပခပါသည။

အကန႔အသတမားျဖစစဥအမားစတြငမးရာသ၌မးသညးထနမႈေၾကာငသြားလာေရးအဆငမေျပမႈမားေၾကာငအခကအလကေကာကယမႈေႏာငေႏးခပါသည။ထသ႔ေႏာငေႏးမႈမားရေသာလညးေကာကယသမားသညနမနာေရးဆြျခငးအစအမတြငသတမတထားသညစစတမးေနရာမားဆသ႔ေနာကဆးတြငေရာကႏငခၾကပါသည။ႀကတငသတမတထားခၿပးျဖစသညသးျခားေကးရြာမား၊ရပကြကမားမာလတေယာကမမရေတာျခငးေၾကာငျဖစေစ၊နာမညေျပာငးလကျခငးေၾကာငျဖစေစမရာေဖြႏငေတာသညအျဖစမာမဆစေလာကနညးပါးလေသာ

ျခြငးခကျဖစပါသည။ျဖစရပငါးခခန႔တြငစစတမးေကာကခသညယနစကနမနာျပနလညေရးဆြရနလအပခပါသည။ထသ႔နမနာျပနလညေရးဆြၿပးသညအခါမလနမနာေရးဆြျခငးလပထးလပနညးအတငးလကနာခပါသည။

ျမနမာႏငင၏ေဒသတခ႕တြငတကပြမားျဖစပြားေနျခငးကျဖစေစ၊ခရးသြားလာခြငကန႔သတတားဆးထားျခငးတ႔ကျဖစေစသေတသနလပေဆာငမႈကအခကေတြ႕ေစခပါသည။ပၾကးေသာျပနာကေတာအဆပါနယေျမမားတြငေနထငသမားကအမားစမထးထးျခားျခားကြာျခားသညသတ႔၏ဘဝအေျခအေနကေျပာျပခၾကေပရာသတ႔ကအာ႐စကရနမျဖစမေနလအပသြားသညအထျဖစခပါသည။ကြျပားသဟအဖြ႕၏ကြနရကမား၊သြားေရာကႏငခြငမားေၾကာငကန႔သတတားဆးမႈကရငမဆငခရပါေခ။မညသ႔ပငဆေစကာမအသးျပခသညကပနးနမနာေကာကယမႈေၾကာငပဋပကၡအမားဆးနယေျမမားမာနမနာေကာကယရနလသညထကေလာနညးေနခပါသည။(ဆြထတထားေသာPSUမားမာအဆပါနယေျမမား၏ျပငပတြငကေရာကသည)။ပဋပကၡဒဏခေနရေသာနယေျမမားကကယစားျပသညလငယမား၏အသအေရးပါပကအသအမတျပလကရနကနႏငတကြအျခားေနရာမားမအဓကသတငးအခကအလကေပးသမားႏငလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အပစဖြ႕ေဆြးေႏြးမႈမားမတဆငထသ႔ေသာေဒသမားမလငယမားႏငညႇ ႏႈငးတငပငျခငးကသေတသနအဖြ႕ကေဆာငရြကခပါသည။

ဤေလလာခကအရျပလပခေသာစစတမးကႏငငတဝမးရအသက၁၈ႏစမ၃၀ၾကားလေပါငး၂,၄၇၃ဥးကစစတမးေကာကယခပါသည။ကား-မ၊အသက၊ပညာေရး၊ဝငေငြ၊ကးကြယရာဘာသာႏငတကြအျခားအေရးပါသညလဥးေရဆငရာအခကအလကမားအရတခစခြျခားထားေသာကနးဂဏနးအခကအလကမားကခြျခမးစတျဖာေလလာႏငေစသညနမနာရရရနမာစစတမး၏ရညရြယခကျဖစပါသည။ထနမနာကအဆငေပါငးစအလႊာလကခြျခားလကတရာစထားသညနမနာပစမတဆငေရးဆြထားပါသည။တႏငငလးကယစားျပမႈကရရရနရညရြယေသာလညးျမနမာႏငငကသ႔အမးစကြျပားကာပထဝဝငအေနအထားအရထးျခားေသာႏငငတြငေအာကေျခအဆငမားရသးျခားအသငးအဝငးမား(ဥပမာ-ကးကြယသညဘာသာ၊ဇာတမးႏြယ)ကကယစားမျပႏငသညအခကကေရာငလႊ၍မရႏငပါ။

ထ႔အျပငစစတမးေျဖဆသမားအားသတ႔၏သးျခားဇာတမးႏြယသ႐ပလကၡဏာ(ဘာတငးရငးသားလဆသည)ကေျပာျပရနမေမးခၾကေပ။ယငးအစားသတ႔ေဒသမားတြငသတ႔သညလမားစတငးရငးသားေလာ၊လနညးစတငးရငးသားေလာဆသညကသာေမးျမနးခပါသည။သ႔ျဖစရာတခ႕ျဖစရပမားတြငႏငငသားလနညးစတငးရငးသားကေဒသခလမားစျဖစေနေသာေဒသတြငဗမာလငယတဥးေနထငေနပါကထဗမာအားလနညးစတငးရငးသားအျဖစသတမတလကျခငးမးျဖစသြားႏငပါသည။ထသ႔ေသာျဖစရပမားမာအေရအတြကအားျဖငအနညးငယမသာရမညဟသေတသနအဖြ႕ကယၾကညပါသည။တခ႕ျဖစရပမားတြငလနညးစတငးရငးသားဟေသာတရားဝငအေနအထားျဖငခြထတထားေသာကနးဂဏနးမားကထနးခပတားဆးပစလကသညအကးဆကရေနႏငပါသည။

အဆပါအကန႔အသတမားၾကားမပငဤအစရငခခကတြငတငဆကထားေသာေတြ႕ရခကမားသညျမနမာႏငငတဝမးမလငယမား၏သေဘာထားအျမငကတငးတာရနမၾကစဖးထးျခားလသညပထမဆးေသာအားထတမႈျဖစသညဟသေတသနအဖြ႕ကယၾကညမႈေနပါသည။အဖြ႕၏နညးစနစသညလညးေကာငး၊ေတြ႕ရခကမားသညလညးေကာငးယေန႔ေခတျမနမာလငယမား၏ဥးစားေပးမႈမားႏငစပလဥးၿပးလသရငၾကားထတေဖာေျပာဆမႈမားကေဖာျပေနႏငသလေနာကပငးလငယသေဘာထားအျမငသေတသနတြငလညးဆကလကမြမးမသြားႏငပါလမမည။

စမးစစေလလာခက(၁)-ျပနလညအကျဖတခကစစတမးေတြ႕ရခကမား18ကအသးျပၿပးေနာကထပစးစမးေလလာမႈေခါငးစဥမားကသတမတေဖာထတကာစမကနးလပငနးအဖြ႕ႏငေဆြးေႏြးခေသာျပနလညအကျဖတခကအစရငခစာတြငတငဆကထားပါသည။စမကနးလပငနးအဖြ႕၏ေဆြးေႏြးပပးမႈကအေျခခ၍ေနာကပငးအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈ၊အေလးထားအပစေဆြးေႏြးပြမားအတြကလေတြ႕ေမးျမနးမႈလမးၫႊနခကမားကျပငဆငခပါသည။အဆပါလမးညႊနခကမားမလြမေသြေလာကနဆေလာေနေစရနေဒသအသးသးမကြငးဆငးဝနထမးမားႏငစမးသပခပါသည။

18>လမႈဝနထမးဝနႀကးဌာန၏ကငဝတပငးသးသပမႈဘတအဖြ႕ထမခြငျပခကရေအာငေဆာငရြကသညလပငနးစဥတြငေပၚေပါကခေသာဖငႏႊမႈေၾကာငနမနာအျပည၏ထကဝကသာရသညမရလဒကအသးျပသညျပနလနအကျဖတျခငးကလပေဆာငရနလအပခပါသည။ဤနမနာခြႏငနမနာအျပညတ႔ၾကားမျခားနားခကမားမာထးထးျခားျခားအေရးပါလသညဟမသကေသမျပႏငပါ။

17>Researchtoolကတက႐ကျပနဆထားတာျဖစပါတယ။အမနကေတာသေတသနလပရာမာအသးျပရမယပစေတြ၊ေမးခြနးလႊာေတြ၊ေမးခြနးေတြကဆလပါတယ။ကရယာတနဆာပလာရယလ႔ ျမနမာလဖတရတာေတာနညးနညးေထာငေနပါလမမယ။

မးဆကသစျမနမာ > 59

အခကအလကေကာကယျခငး(၂)-အဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈမား၊အေလးထားအပစေဆြးေႏြးပြမားအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈ(ဓေပးေမး)၊အေလးထားအပစေဆြးေႏြးပြမား(ေလးအပေဆြး)မားက၂၀၁၈ခႏစေအာကတဘာလႏငႏဝငဘာလၾကားတြငျပလပခပါသည။ျပနလနအကျဖတမႈအဆငတဆငခငးစတြငေနာကထပစးစမးေလလာရနေဖာထတေတြ႕ရရသညေတြ႕ရခကမားအေပၚအထးအေလးထားလကလငယအေတြ႕အၾကမားႏငစပလဥးသညအခကအလကမားကေသေသခာခာစေဆာငးႏငခပါသည။

ေလးအပေဆြးမားကေရာဓေပးေမးမားကပါအဓကအားျဖငအႀကးတနးျမနမာသေတသနဝနထမးမားကပပးကညခသညအျပငအမာခသေတသနအဖြ႕၏တျခားအဖြ႕ဝငမားလညးပါဝငေဆာငရြကခပါသည။နညးစနစပငးကြ မးကငသလညးျဖစ၊ကြငးဆငးမနေနဂာလညးျဖစသညConstantCourtin၊ဒတယအဖြ႕ေခါငးေဆာငMortenNygaardChristensenတ႔လညးလအပသညအခါတြငပါဝငခကာထသ႔ပါဝငသညအခါတြငဘာသာျပနဝနထမးမားကအဖြ႕ႏငအတလကပါခပါသည။

အေလးထားအပစေဆြးေႏြးပြ(ေလးအပေဆြး)ေလးအပေဆြး၁၀ၾကမျပလပခၿပးတပြလငသးနာရဝနးကငၾကာျမငခကာလကဖကရည၊ေကာဖ၊မန႔မားတကေကြ းခပါသည။သငေတာေသာအစညးအေဝးေနရာမားကရာေဖြေဖာထတကာလအပပါကငားရမးခပါသည။ေဆြးေႏြးပြမားမာရငးႏးေဖာေရြေသာပစျဖငျဖစပါသည။ႀကတငျပငဆငထားေသာေမးခြနးလႊာမားႏငအညေဆာငရြကခသလအဆကမျပတေခာေခာေမြ႕ေမြ႕ေဆြးေႏြးရနအားေပးသညအေနျဖငေနာကဆကတြေမးခြနးမား၊ေခါငးစဥႏငမဆငေသာေမးခြနးမားကလညးခြငျပခပါသည။

တကေရာကသမားေလးအပေဆြးတပြစတြငတကေရာကသငါးဥးႏငတစဆယတစဥးၾကားရၿပးတဥးစကပထဝဝငအေနအထားအရျဖစေစ၊ေခါငးစဥအရျဖစေစ(ဥပမာအားျဖငလငလပသားမားကရနကနတြငလေတြ႕ေမးျမနးခပါသည။)ေရြးခယခပါသည။တကေရာကသမားကကြျပားသဟအဖြ႕လငယကြနယကေသာလညးေကာငး၊ၿဗတသေကာငစ၏MillenniumCentresအပါအဝငလကရလငယကြနရကမားမတဆငရာေဖြခပါသည။ေလးအပေဆြးတကေရာကသမားေရြးခယရာတြငေရြးခယလကသမားသည(ကား-မ၊အသက၊ၾကြယဝမႈ၊တညေနရာ၊ဇာတမးႏြယစသည)လဥးေရအခကအလကအရကြျပားသညအပစအမးမးကမလြမေသြကယစားျပေနေစရနသေတသနအဖြ႕ကေသခာေဆာငရြကခပါသည။

အဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈ(ဓေပးေမး)မားအဓကသတငးအခကအလကေပးသလေတြ႕ေမးျမနးမႈအႀကမ၂၀ျပလပခၿပးယာယပးေပါငးအဖြ႕အေနျဖငေနာကထပသေတသနအတြကေရြးခယထားေသာေခါငးစဥမားႏငစပလဥးၿပးအဓကပဂၢ လမား၏အျမငသေဘာထားမားကေစေစစပစပစးစမးေလလာႏငေစခပါသည။ဓေပးေမးတခစမာရငးႏးေဖာေရြေသာပစျဖငျဖစၿပးတစနာရခန႔စၾကာျမငပါသည။ပမနအားျဖငဓေပးေမးမားကေလးအပေဆြးမားႏငဆကစပလကေဆာငရြကခပါသည။

လေတြ႕ေမးျမနးမႈတခလငေကာကယႏငသညသတငးအခကအလကပမာဏကအမားဆးျဖစေစရနတကေရာကသမားကေရြးခယပါသည။သတငးအခကအလကေပးသမားသညပမနအားျဖငလငယဘဝ၏နယပယတခစတငးတြငထးထြငးအျမငရသညလငယမားျဖစပါသည။တခ႕ျဖစရပမားတြငေလးအပေဆြးမားအတြငးတကေရာကသတဦးစကအခကအလကစစမားမားေပးႏငသမားအျဖစေတြ႕ျမငရပါသည။ေလးအပေဆြးတကေရာကသမားကသ႔ပင၊ဓေပးေမးမားတြငကား-မ၊အသက၊ဘာသာေရးေနာကခစသညအခကမားကယကယျပန႔ျပန႔မတကြျပားသမားမလြမေသြပါဝငေစရနအထးအေလးထားေဆာငရြကခပါသည။

အခကအလကေကာကယျခငး(၃)-လငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားအရညအေသြးပငးကနးဂဏနးအခကအလကေကာကယျခငးႏငအတလငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားကကငးပခပါသည။ယာယပးေပါငးအဖြ႕ကတရကတာမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားကျမနမာႏငင၏ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးငါးခတြငကငးပခၿပးတပြစတြငလငယကယစားလယ၂၀ဥးခန႔တကေရာကခပါသည။ေလလာခကမထြကေပၚလာေသာေတြ႕ရခကမားကဆနးစစေလလာရာတြငသေတသနအဖြ႕ႏငအတဝငးဝနးေဆြးေႏြးရနတကေရာကသမားကဖတေခၚခပါသည။မလကလငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားတြငအေရအတြကပငးအရေရာအရညအေသြးပငးအရပါအခကအလကေကာကယမႈကရယာတနဆာပလာမားကသးရနရညရြယခေသာလညးစမကနးအေကာငအထညေဖာရာတြငေႏာငေႏးမႈမားေၾကာငလငယမဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားတြငဆနးစစေလလာခေသာေတြ႕ရခကမားမာအဓကအားျဖငအေရအတြကပငးအရစစတမးျဖစသြားပါသည။အစးရ၏အဆငအသးသးကသာမကအျခားေဆာငရြကေနသမား၊အထးသျဖငလငယမားကပါခနရြယေသာခငမာသညမဝါဒအၾကျပခကမားရာေဖြေဖာထတေရးဆေရာကရသြားေအာငသေတသနအဖြ႕ကလငယကယစားလယမားၾကားေဆြးေႏြးမႈမားကဦးေဆာငခပါသည။

အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားတြငမတကြျပားေသာလငယကယစားလယမားပါဝငေစရနသေတသနအဖြ႕ကေဆာငရြကခပါသည။ကယစားလယမားကကြျပားသဟအဖြ႕၏ပမကယျပန႔ေသာလငယကြနရကမ၊ေနာကခအမးစမသာမကဘၿဗတသေကာငစ၏MillenniumCentresမားမပါေရြးခယခပါသည။မတကြျပားမႈမားကမဝါဒဥးစားေပးအမးမးႏငစပလဥးသညၾကြယဝေသာေဆြးေႏြးခကမလြမေသြေပၚထြကလာေအာငအလပ႐ေဆြးေႏြးပြတငးကလပေဆာငခပါသည။

မဝါဒအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားကနညးစနစပငးကြ မးကငသလညးျဖစ၊ကြငးဆငးမနေနဂာလညးျဖစသညConstantCourtin၊ဒတယအဖြ႕ေခါငးေဆာငMortenNygaardChristensenတ႔မကြျပားသဟအဖြ႕ဝနထမး၏တၿပငနကဘာသာျပနမႈႏငအတပပးကညခၾကပါသည။

60 > မးဆကသစျမနမာ

© British Council 2019 /J200 The British Council is the United Kingdom’s international organisation for cultural relations and educational opportunities.

Photography: page vi © Mat Wright All other images © Boothee Thaik Htun

The British Council is the UK’s international organisation for cultural relations and educational opportunities. We create friendly knowledge and understanding between the people of the UK and other countries. We do this by making a positive contribution to the UK and the countries we work with – changing lives by creating opportunities, building connections and engendering trust.

The Next Generation series is part of the British Council’s commitment to exploring youth voice and choice. It aims to understand youth attitudes and aspirations, amplify youth voice and support better youth policymaking. The reports focus on young people in countries experiencing a period of significant change, to ensure that young people’s voices are heard and their interests represented in decisions that will have lasting implications for their lives.

www.britishcouncil.org/research/next-generation

CMC provides research, monitoring and evaluation, and technical assistance in challenging, conflict-affected and post-conflict areas. We work for international organisations, governments and civil society, deploying multinational and highly specialised teams of experts. Our staff offer in-depth thematic expertise in a number of areas, including on topics like social tension/cohesion, peacebuilding, stabilisation and migration, and have served organisations across the Middle East, Europe, Africa and Asia.

The Center for Diversity and National Harmony (CDNH) is an independent non-governmental organisation established with an overall objective to enhance social harmonisation, peaceful coexistence and mitigation of violence in Myanmar. CDNH builds on the research capacity and the community networks of many of the researchers and field staff who were involved in the investigation, data collection and preparation of reports on communal violence that has occurred in Myanmar.

VSO is an international development agency which believes in the power of volunteering to bring about long-lasting, transformational change. VSO has been working in Myanmar since 2014 and has two programmes: education, and equality and inclusion. Integrated into all of our programmes are the VSO core approaches of social inclusion and gender, social accountability and resilience.