ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

–––––––––––o0o–––––––––––

NGUYỄN NGỌC QUYẾN

BỨC TRANH KHOA HỌC THẾ GIỚI VÀ

VAI TRÒ PHƢƠNG PHÁP LUẬN CỦA NÓ ĐỐI VỚI NHẬN THỨC

KHOA HỌC

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC

Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử

Mã số: 60 . 22 . 80

Người hướng dẫn khoa học: GS. TS. Lê Hữu Nghĩa

Phó Giám đốc Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

HÀ NỘI 2003

1

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

Chương 1:

1.1.

1.2.

1.3.

PHẠM TRÙ “BỨC TRANH KHOA HỌC THẾ GIỚI” TRONG TRIẾT HỌC VÀ

TRONG KHOA HỌC TỰ NHIÊN.

Bức tranh khoa học thế giới trong quan điểm của các nhà

sáng lập chủ nghĩa duy vật biện chứng

Phạm trù Bức tranh khoa học thế giới trong một số khuynh

hƣớng triết học hiện đại.

Quan điểm của một số nhà khoa học tự nhiên hiện đại về

Bức tranh khoa học thế giới.

7

7

19

30

Chương 2:

2.1.

2.2.

2.2.1.

2.2.2.

2.2.3.

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ NGÀNH KHOA HỌC TỰ NHIÊN TIÊU

BIẾU VỚI SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BỨC TRANH KHOA HỌC

THẾ GIỚI.

Cơ sở lý luận và việc phân loại Bức tranh khoa học thế giới.

Vai trò của một số ngành khoa học tự nhiên tiêu biểu đối với sự

hình thành và phát triển của Bức tranh khoa học thế giới.

Sự phát triển của vật lý học và Bức tranh vật lý.

Sự phát triển của thiên văn học và Bức tranh thiên văn.

Sự phát triển của sinh vật học và Bức tranh sinh vật

41

41

47

47

57

69

Chương 3:

3.1.

3.2.

3.3.

VAI TRÒ PHƢƠNG PHÁP LUẬN CỦA BỨC TRANH KHOA HỌC THẾ GIỚI

ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC KHOA HỌC.

Vai trò của Bức tranh khoa học thế giới đối với quá trình

nghiên cứu khoa học thực nghiệm.

Vai trò của Bức tranh khoa học thế giới trong việc hình

thành phát triển của các lý thuyết khoa học tự nhiên.

Bức tranh khoa học thế giới trong điều kiện có sự tác động

tƣơng hỗ giữa các ngành khoa học.

81

81

86

90

KẾT LUẬN 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO 99

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công

trìnhnghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn

khoa học của GS. TS. Lê Hữu Nghĩa.

Các tài liệu, số liệu trích dẫn trong luận

văn đều trung thực và có xuất sứ rõ ràng.

Tác giả

Nguyễn Ngọc Quyến

3

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại ở thế kỷ XX đƣợc đặc

trƣng bởi nhịp độ phát triển cực kỳ nhanh chóng và sự thâm nhập của khoa

học công nghệ vào mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống con ngƣơì, thực tế

trên đòi hỏi phải có một hệ thống tƣ duy phù hợp, có khả năng đáp ứng sự

phát triển của khoa học công nghệ hiện đại. Đồng thời với hệ thống tƣ duy đó

là sự phát triển hệ thống các khái niệm, phạm trù khoa học nhƣ những công

cụ khái niệm đƣơc sử dụng trong quá trình nhận thức thế giới và tìm tòi

những tri thức khoa học mới.

Nhƣ Lênin đã nhận định trong tác phẩm "Bút ký triết học": "Đứng

trƣớc con ngƣời là một mạng lƣới những hiện tƣợng tự nhiên. Con ngƣời

nguyên thuỷ, dã man không tách mình ra khỏi tự nhiên, con ngƣời có ý thức

thì tách mình ra khỏi tự nhiên. Các phạm trù chính là những thang bậc của sự

tách khỏi đó, tức là của sự nhận thức. Các phạm trù là những mắt khâu trong

mạng lƣới đó đã giúp con ngƣời nhận thức tự nhiên và sở hữu nó"(1)

. Với

nhận định này Lênin đã chỉ ra rằng hệ thống phạm trù của phép biện chứng là

công cụ phƣơng pháp luận hữu hiệu của quá trình nhận thức khoa học. Vì vậy

việc tìm hiểu những khái niệm, phạm trù mới xuất hiện trong hoạt động nhận

thức là nhu cầu cấp thiết của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại.

Khi nghiên cứu cấu trúc, nguồn gốc của tri thức khoa học và quy trình

hình thành các học thuyết khoa học, một số khái niệm mới đƣợc ra đời và

phát triển với tƣ cách là những phạm trù đƣợc sử dụng vào việc phân tích

phƣơng pháp luận. Trong số đó có phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới".

Nó đƣợc sử dụng không chỉ trong các công trình của các nhà triết học, mà còn

(1) V.I. Lê nin. Toà n tập. Nhà xuất bản Tiến bộ, Mátxcơva, 1980, T.29, tr.85.

4

trong các tác phẩm của một số nhà khoa học tự nhiên tiêu biểu nhƣ: Plank M.;

Bor N.; Enstein A. v.v...

Khái niệm "Bức tranh khoa học thế giới" ngày càng đƣợc sử dụng

nhiều với tƣ cách là công cụ phân tích phƣơng pháp luận, mặc dù còn nhiều ý

kiến khác nhau về phạm trù này. Điều đó chứng tỏ tính đa nghĩa của nó.

Trong triết học hiện đại và khoa học chuyên ngành thỉnh thoảng "Bức

tranh khoa học thế giới" đƣợc sử dụng để biểu hiện cấu trúc thế giới quan của

nền tảng văn hoá của một thời đại lịch sử nhất định. Ở đây nó đƣợc sử dụng

tƣơng tự nhƣ thuật ngữ "Hình tƣợng thế giới"; "Mô hình thế giới"; "Trực quan

thế giới", khắc hoạ tổng thể tập hợp những quan điểm của thế giới. Cấu trúc

bức tranh thế giới trong cách tiếp cận này đƣợc thể hiện ra thông qua các khái

niệm văn hoá.

Khái niệm "Bức tranh khoa học thế giới" còn đƣợc sử dụng trong nghĩa

hẹp hơn khi đề cập đến nó nhƣ những biểu tƣợng về thế giới - dạng đặc thù

của tri thức khoa học. Trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài sẽ tìm hiểu khái

niệm "Bức tranh khoa học thế giới" với ý nghĩa này.

Tƣơng ứng với ý nghĩa trên, phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới"

bao hàm 4 khái niệm có mối liên hệ tƣơng hỗ với nhau, mỗi khái niệm khái

quát một kiểu "Bức tranh khoa học thế giới" nhƣ những cấp độ cơ bản của

việc hệ thống hoá tri thức khoa học: "Bức tranh khoa học thế giới chung";

"Bức tranh khoa học về xã hội"; "Bức tranh khoa học về tự nhiên"; "Bức

tranh khoa học chuyên ngành".

Tuy “Bức tranh khoa học thế giới” đã đƣợc sử dụng rông rãi trong triết

học và một số ngành khoa học khác, nhƣng việc nghiên cứu có hệ thống phạm

trù này mới đƣợc triển khai trong triết học Xô viết ở những thập niên cuối thế

kỷ XX. Còn tồn tại nhiều vấn đề tranh luận xung quanh phạm trù này. Trong

triết học nuớc ta, việc nghiên cứu phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới" còn

chua tập trung đƣợc sự chú ý thoả đáng của các nhà khoa học.

Xuất phát từ tính cấp thiết vừa nêu trên của đề tài và tình hình nghiên

cứu vấn đề này ở trong nứơc, với mong muốn tìm hiểu một số vấn đề triết học

của khoa học tự nhiên đƣợc thể hiện trong sự hình thành phát triển của "Bức

tranh khoa học thế giới" qua các giai đoạn phát triển lịch sử của nhận thức;

5

làm sáng tỏ vai trò phƣơng pháp luận nhƣ là một công cụ khái niệm của “ Bức

tranh khoa học thế giới” đối với nhận thức khoa học. Tác giả chọn đề tài :

"Bức tranh khoa học thế giới và vai trò phương pháp luận của nó đối với

nhận thức khoa học".

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài.

Trong triết học nƣớc ngoài nhất là trong các công trình nghiên cứu của

triết học Xô Viết ở những thập kỷ cuối của thế kỷ thứ XX ( Một số tác giả

tiêu biểu nhƣ: Đƣxlepvôi P.S., Meliukhin S.T; Môxtrêpanhencô M.V; keđrôp

B.M.; Strôpin V.S.) "Bức tranh khoa học thế giới" đƣợc xem nhƣ giới hạn cơ

bản của việc hệ thống hoá các tri thức bên trong mỗi một lĩnh vực khoa học,

hình thức cơ bản của việc tổng hợp các tri thức khoa học. Đồng thời vai trò

tổng hợp của các tri thức khoa học không làm mất đi vai trò phƣơng pháp

luận và định hƣớng nghiên cứu đối với việc xây dựng những tri thức khoa học

mới.

Trong việc xác định vị trí và vai trò của "Bức tranh khoa học thế giới"

đối với hoạt động nhận thức tuy đã đƣợc đề cập đến trong các công trình triết

học nhƣng vẫn chƣa có quan điểm nhất quán về vấn đề này. Thậm chí còn tồn

tại cả những quan điểm trái ngƣợc nhau: Có ý kiến cho rằng, có thể phân tích

cơ cấu phát triển tri thức khoa học mà không cần đến "Bức tranh khoa học thế

giới"; Một số ý kiến khác tuy thừa nhận ý nghĩa của khái niệm này nhƣng quy

gọn nó về việc sử dụng nó trong việc ghi chép quá trình tác động tƣơng hỗ

giữa các khoa học.

Cách tiếp cận duy vật biện chứng trong việc phân tích các tri thức khoa

học nhƣ một hiện tƣợng xã hội cho phép làm sáng tỏ trong hệ thống tri thức

khoa học đang phát triển hai hệ thống cấu trúc: Hệ thống cấu trúc bên trong

và Hệ thống cấu trúc bên ngoài. Nghiên cứu của Viện sĩ V.S. Striôpin chỉ ra

rằng cấu trúc bên trong của tri thức khoa học biểu hiện mối quan hệ tƣơng hỗ

giữa tri thức lý thuyết và tri thức thực nghiệm, còn cấu trúc bên ngoài biểu

hiện sự phụ thuộc lẫn nhau của hai loại tri thức khoa học này với những tƣ

tƣởng và chuẩn mực của hoạt động nhận thức, với cấu trúc thế giới quan và

6

định hƣớng giá trị. Trong khuôn khổ phân tích trên ông đã chỉ ra rằng "Bức

tranh khoa học thế giới" là một hệ thống tri thức khoa học kết nối đƣợc cả hai

cấu trúc trên của tri thức khoa học. Điều đó cho phép theo dõi một cách chi

tiết hơn vai trò của "Bức tranh khoa học thế giới" đối với việc hình thành tri

thức khoa học trong mỗi lĩnh vực khoa học riêng biệt. Trong các công trình

nghiên cứu theo khuynh hƣớng này, "Bức tranh khoa học thế giới" đƣợc xem

nhƣ là công cụ phƣơng pháp luận của việc phân tích tri thức khoa học.

Việc phân tích khái niệm "Bức tranh khoa học thế giới" đƣợc dựa trên

cơ sở nghiên cứu tƣ liệu về lịch sử phát triển của các ngành khoa học chuyên

biệt. Trong quá trình phân tích tƣ liệu lịch sử phát triển của các khoa học

chuyên biệt đó, cơ sở để phân loại các bức tranh khoa học thế giới đƣợc hình

thành.

Khái niệm "Bức tranh khoa học thế giới" đã đƣợc sử dụng trong một

số công trình nghiên cứu về tƣ duy khoa học và nhận thức khoa học ở trong

nƣớc. Có một số công trình đã tìm hiểu về Bức tranh khoa học chuyên

ngành(2)

.

Tuy nhiên vẫn còn tồn tại những vấn đề tranh luận xung quanh việc

phân tích vai trò phƣơng pháp luận của các bức tranh khoa học chuyên ngành

đối với quá trình nhận thức khoa học. Vì thế, một trong những nhiệm vụ cơ

bản của những công trình nghiên cứu tiếp theo về "Bức tranh khoa học thế

giới" là làm sáng tỏ cơ sở phƣơng pháp luận để phân loại các bức tranh khoa

học và chứng minh tính tƣơng hợp của việc ứng dụng khái niệm bức tranh

khoa học chuyên ngành vào xác định các bộ phận tƣơng ứng của tri thức khoa

(2) * Nguyễn Cảnh Hồ: Một số vấn đề triết học của vật lý học. Nxb Khoa học xã hội. Hà Nội 2000.

* Nguyễn Huy Hoà ng: Mấy suy nghĩ về xác định bản chất của thế giới quan. Tạp

chí Tiết học số 1- 2003

* Lê Hữu Nghĩa; Phạm Duy Hải: Tư duy khoa học trong giai đoạn cách mạng khoa

học-công Nghệ. Nxb Chính trị quốc gia. Hà nội 1998.

* Đặng Hữu Toà n: Bức tranh nguyên tử về thế giới trong triết học Đêmôcrit. Tạp

chí Triết học số 8 - 2002.

7

học. Đòi hỏi sự nghiên cứu có hệ thống và phân tích vai trò phƣơng pháp luận

của "Bức tranh khoa học thế giới" nói chung cũng nhƣ vai trò của nó nhƣ một

chƣơng trình nghiên cứu khoa học nói riêng, làm sáng tỏ vai trò định hƣớng

của nó trong việc tìm tòi khoa học.

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn.

3.1. Mục đích

Trên cơ sở phân tích tƣ liệu triết học và khoa học tự nhiên hiên đại,

luận văn góp phần làm sáng tỏ bản chất, nội dung và quá trình hình thành,

phát triển của Bức tranh khoa học thế giới. Từ đó vạch ra ý nghĩa phƣơng

pháp luận của nó đối với nhận thức khoa học hiện đại.

3.2. Nhiệm vụ:

Để đạt đƣợc mục đích trên cần phải thực hiện những nhiệm vụ sau:

* Nghiên cứu quan điểm của các nhà sáng lập ra chủ nghĩa duy vật biện

chứng về phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới", sự phân tích và gia cố

phạm trù này trong triết học Mácxít hiện đại của Liên Xô cũ và một số công

trình trong nƣớc về tƣ duy khoa học và nhận thức khoa học.Tìm hiểu việc sử

dụng khái niệm "Bức tranh khoa học thế giới" trong các tác phẩm của một số

nhà khoa học tự nhiên tiêu biểu của thế kỷ XX.

* Tổng hợp phân tích các tƣ liệu, rút ra đƣợc cơ sở để phân loại bức

tranh khoa học thế giới. Nghiên cứu lịch sử hình thành phát triển của một số

bức tranh khoa học chuyên ngành: Bức tranh Vật lý, Bức tranh Sinh vật và

Bức tranh Thiên văn về thế giới để xác định ảnh hƣởng của các thành tựu

khoa học hiện đại đến quá trình phát triển của "Bức tranh khoa học thế giới".

* Phạm Thị Ngọc Trầm: Vềtranh thế giới trong tác phấm Chủ nghĩa duy vật và chủ

nghĩa kinh nghiệm phê phán. Sức sống của một tác phẩm triết học. Nxbctqg, HN,

2000

8

* Xác định vai trò phƣơng pháp luận của Phạm trù “Bức tranh khoa học

thế giới” đối với quá trình nhận thức khoa học, vai trò gợi mở và định hƣớng

cho những tìm tòi tri thức khoa học mới.

4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu.

4.1. Cơ sở lý luận:

Cơ sở lý luận của luận văn là chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác -

Lênin; quan điểm của Đảng về đổi mới tƣ duy trong điều kiện của cuộc cách

mạng khoa học - công nghệ hiện đại.

4.2. Phương pháp nghiên cứu:

Trong quá trình nghiên cứu luân văn sẽ sử dụng những phƣơng pháp

nghiên cứu : phân tích, tổng hợp ; quy nạp, diẽn dịch; lịch sử , lôgíc .Vận

dụng tổng hợp các phƣơng pháp của phép biện chứng duy vật.

5. Đóng góp mới của luận văn:

Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm một phạm trù của phép biện

chứng duy vật là: “Bức tranh khoa học thế giới” và xác định vai trò của nó đối

với quá trình nhận thức khoa học.

6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.

Nghiên cứu "Bức tranh khoa học thế giới" và sự hình thành, phát triển

cuả nó sẽ góp phần phục vụ tốt hơn cho công tác giảng dạy phần chủ nghĩa

duy vật biện chứng và những vấn đề triết học của khoa học tự nhiên. Xác định

vai trò phƣơng pháp luận của "Bức tranh khoa học thế giới" gợi mở, định

hƣớng cho sự tìm tòi khoa học của các nhà nghiên cứu.

9

7. Kết cấu của luận văn:

BỨC TRANH KHOA HỌC THẾ GIỚI VÀ VAI TRÒ PHƢƠNG PHÁP LUẬN

CỦA NÓ ĐỐI VỚI NHẬN THỨC KHOA HỌC

Mở đầu. Chƣơng 1

Phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới" trong triết học

và trong khoa học tự nhiên

1. "Bức tranh khoa học thế giới" trong quan điểm của các nhà sáng lập

chủ nghĩa duy vật biện chứng.

2. Phạm trù "Bức tranh khoa học thế giới" trong một số khuynh hƣớng

triết học hiện đại:

2.1. Quan điểm của các nhà thực chứng về "Bức tranh khoa học thế

giới".

2.2. "Bức tranh khoa học thế giới" trong triết học Xô Viết thế kỷ XX.

3. Quan điểm của một số nhà khoa học tự nhiên hiện đại về "Bức tranh

khoa học thế giới".

Chƣơng 2

Sự phát triển của một số ngành khoa học tự nhiên tiêu biểu với sự

hình thành phát triển của "Bức tranh khoa học thế giới"

1. Cơ sở và phân loại các "Bức tranh khoa học thế giới".

2. Vai trò của các khoa học chuyên ngành đối với sự hình thành và phát

triển của "Bức tranh khoa học thế giới".

2.1. Bức tranh Vật lý.

2.2. Bức tranh Sinh vật.

2.3. Bức tranh Thiên văn.

3. "Bức tranh khoa học thế giới" trong thời kỳ có sự tác động tƣơng hỗ

giữa các ngành khoa học hiện đại.

10

Chƣơng 3

Vai trò phƣơng pháp luận của "Bức tranh khoa học thế giới"

đối với quá trình nhận thức khoa học

1. Vai trò của "Bức tranh khoa học thế giới" đối với quá trình nghiên

cứu thực nghiệm.

2. Vai trò của "Bức tranh khoa học thế giới" trong việc hình thành và

phát triển của các lý thuyết khoa học tự nhiên.

Kết luận.

Danh mục tài liệu tham khảo

11

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt. [1] Anhstanh - L. Infen (1972), “Sự tiến triển của vật lý”, Nxb Khoa học

kỹ thuật. Hà Nội.

[2] Akinausơkin(1959) “Sinh vật học lý thú”, Nxb Thanh niên. Hà Nội.

[3] Ăngghen Ph: Chống Đuyrinh. C. Mác Ph. Ăngghen: Toàn tập, T20 .

Nxb Chính trị quốc gia. Hà Nội, 1997.

[4] Ăngghen Ph: “Biện chứng của Tự nhiên”. C. Mác Ph. Ăngghen:Toàn

tập, T20. Nxb Chính trị quốc gia. Hà Nội, 1997.

[5] Ăngghen Ph.: “L.Phơbách và sự cáo chung của triết học cổ điển đức”,

C.Mác,Ph Ăngghen.:Toàn tập, T20,Nxb Chính trị quốc gia,Hà Nội,

1995.

[6] Ben Bôva (1981),“Thiên văn mới”, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.

[7] Nguyễn Trọng Chuẩn (1991),”Tiến bộ khoa học - kỹ thuật và công

cuộc đổi mới”.,Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội

[8] Nguyễn Trọng Chuẩn (1997),”Vai trò của phƣơng pháp luận triết học

Mác - Lê nin đối với sự phát triển của khoa học tự nhiên), Nxb Khoa học

xã hội, Hà Nội.

[9] Nguyễn Trọng Chuẩn (2002),”Tác phẩm "Biện chứng của tự nhiên" và

ý nghĩa hiện thời của nó”,Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[10] Vũ Đình Cự (1996), “Khoa học công nghệ - lực lƣợng sản xuất hàng

đầu), Nxb Chính trị quốc gia,Hà Nội.

[11] Đảng cộng sản Việt Nam (2001), "Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ IX", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[12] Nguyễn Hữu Danh(2000),“Tìm hiểu hệ mặt trời”,Nxb Giáo dục.Hà

Nội.

[13] Lê Văn Giạng (2000), “Khoa học cơ bản thế kỷ XX đối với một số vấn

đề lớn của triết học”. Nxb Chính trị Quốc gia. Hà Nội.

[14] Gardnes Martin (1978), “Thuyết tƣơng đối cho hàng triệu ngƣời”. Nxb

Khoa học kỹ thuật. Hà Nội.

[15] Ginzburg V.I (1980), “Vũ trụ đã hình thành và đang phát triển nhƣ thế

nào”. Nxb Khoa học kỹ thuật. Hà Nội.

[16] Hawkink S. (1995),”Lƣợc sử thời gian”. Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội

12

[17] Nguyễn Cảnh Hồ (2000),” Một số vấn đề triết học của Vật lý học”.

Nxb Khoa học xã hội. Hà Nội.

[18] Nguyễn Huy Hoàng (2003),” Mấy suy nghĩ về việc xác định bản chất

thế giới quan”. Tạp chí Triết học , số1

[19] Nguyễn Hào Hải (2000),” Một số học thuyết triết học phƣơng tây hiện

đại”. Nxb Văn hoá thông tin. Hà Nội.

[20] Keđrôp B.(1960),” Phân loại các khoa học”. Nxb Sự thật. Hà Nội

[21] Lênin V. I.: “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”.

Toàn tập. T.18. Nxb Tiến bộ. Matxcơva, 1980.

[22] Lênin V. I.: “Về vai trò của chủ nghĩa duy vật chiến đấu”. Toàn tập. T.

45. Nxb Tiến bộ. Matxcơva, 1980.

[23] Lênin V. I.: “Bút ký triết học”. Toàn tập. T. 29. Nxb Tiến bộ. Matxcơva,

1980.

[24] Bùi Đình Luận (1992)”Về danh giới giữa kinh nghiệm và lý luận trong

nhận thức khoa học và hoạt động thực tiễn”. Tạp chí Triết học số 2

[25] Micaliaxki X.R(1975), “Khái lƣợc về lịch sử và lý luận phát triển khoa

học. Nxb Khoa học kỹ thuật”. Hà Nội

[26] Lê Hữu Nghĩa,Phạm Duy Hải (1998),”Tƣ duy khoa học trong giai

đoạn cách mạng Khoa học - Công nghệ”. Nxb Chính trị quốc gia. Hà

Nội.

[27] Frit Jof. Capra (2001),” Đạo của vật lý”. Nxb Trẻ, Hà Nội .

[28] Nguyễn Duy Quý(1997),” Nhận thức thế giới vi mô”. Nxb Khoa học xã

hội. Hà Nội.

[29] Lê minh Quang (2003), “Từ tế bào ảo đén cơ thể sống”, Tri thức trẻ, 8

[30] Lê Hữu Tầng (1970) “C. Mác, Ph.Ăngghen, V. I. Lê nin nói về mối

quan hệ giữa triết học và khoa học tự nhiên”. Tạp chí Triết học, số 4

[31] Nguyễn Bá Thái(1996)” Không gian và thời gian với tính cách là những

hình thức cơ bản của mọi tồn tại”. Nxb Khoa học kỹ thuật. Hà Nội,

[32] Đặng Hữu Toàn(2002),” Bức tranh nguyên tử về thế giới trong triết học

Đêmônrít”. Tạp chí Triết học, số 8

[33] Phạm Thị Ngọc Trầm (2000)Về Bức tranh thế giới trong tác phẩm”Chủ

nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”. Sức sống của một

tác phẩm triết học. Nxb Chính trị quốc gia. Hà Nội

13

[34] Vũ Văn Viên (1992),” Về thực chất của tƣ duy khoa học hiện đại”. Tạp

chí nghiên cứu lý luận, số 3

[35] Weinberg S. (1981),”Ba phút đầu tiên, một cách nhìn hiện đại về nguồn

gốc vũ trụ”. Nxb Khoa học và kỹ thuật. Hà Nội.