รายงานโครงการฝกอบรมหลกสตรComprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation

วนท

สถาบน Public Utility Research Center, University of Florida

ณ

รายงานโครงการฝกอบรมหลกสตร Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation

วนท 27-29 เมษายน พ.ศ. 2558

โดย

Public Utility Research Center, University of Florida

ณ โรงแรมเซนจร พารค กรงเทพฯ

1

Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation

Public Utility Research Center, University of Florida

2

รายงานการเขารวมอบรมหลกสตร Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation

ระหวางวนท 27-29 เมษายน 2558 ณ โรงแรมเซนจร พารค กรงเทพฯ

1. ความเปนมา สถาบน Public Utility Research Center หรอ PURC จากมหาวทยาลยฟลอรดา (University of

Florida) ประเทศสหรฐอเมรกา มความมงมนทจะพฒนาความรแกผบรหาร องคกรกากบดแล องคกรการศกษา และนกเรยน ในประเดนทเกยวของกบสาธารณปโภค และองคกรกากบดแล โดยมรปแบบจดเปนการประชม การสมมนา และโปรแกรมการฝกอบรม โดยทผานมา สถาบน PURC ไดมหลกสตรดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนทไดรวมกบทางสานกงาน กสทช. เชน หลกสตร Infrastructure Sharing และหลกสตรการแขงขนดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน (Broadcasting Competition Course)

โดยสาหรบหลกสตร Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation น เปนอกหนงหลกสตรทสถาบน PURC ไดรวมกบสานกงาน กสทช. เพอสรางองคความรและความเขาใจในการประเมนผลกระทบจากการออกกฎเกณฑในการกากบดแลใหแกบคลากรของสานกงาน กสทช. และเพอใหไดมโอกาสเรยนรแนวปฏบตและประสบการณจรงในการประเมนผลกระทบจากการออกกฎเกณฑตางๆ ใหสามารถนาไปประยกตใชกบการปฏบตงานไดจรง ใหสามารถออกกฎเกณฑการกากบดแลทมประสทธภาพและประสทธผลได โดยสาหรบหลกสตร Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation น มโครงสรางการฝกอบรม ดงน

1. เตรยมความพรอมกอนเรมอบรม - การเรยนออนไลน : บทนาสาหรบการประเมนผลกระทบจากการกากบดแล - การเรยนออนไลน : องคประกอบทสาคญในการประเมนผลกระทบจากการกากบดแล - การเรยนออนไลน : ขนตอนการตดสนใจ : DIAEC-IR - ศกษากรณตวอยาง : การเรยนการสอนในหลกสตรนจะใชกรณศกษาเรองการออกหลกเกณฑ

รายการโทรทศนสาคญทใหเผยแพรไดเฉพาะในบรการโทรทศนทเปนการทวไป (Must Have) ตอกรณการถายทอดสดการแขงขนฟตบอลโลกรอบสดทาย โดยใหยอนเวลากลบไปสป พ.ศ. 2556 และวเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนจากการออกกฎ Must Have สาหรบการแขงขนฟตบอลโลกรอบสดทาย โดยใหแบงเปนกลมในการทางาน

ในเรองหลกเกณฑรายการโทรทศนสาคญทใหเผยแพรไดเฉพาะในบรการโทรทศนทเปนการทวไปน ทประชม กสทช. ไดมมตใหมการถายทอดสดฟตบอลโลก 2014 ทง 64 นด ผานฟรทวเทานน ซงเปนไปตามประกาศ กสทช. เรอง หลกเกณฑรายการโทรทศนสาคญทใหเผยแพรไดเฉพาะในบรการโทรทศนทเปนการ

3

ทวไปทกาหนดใหรายการกฬาตามภาคผนวกของประกาศตองออกอากาศผานฟรทวเทานน ทงฟตบอลโลก ซเกมส อาเซยนพาราเกมส เอเชยนเกมส เอเชยนพาราเกมส โอลมปค และพาราลมปก ซงบรษท RS ไดรบสทธออกอากาศฟตบอลโลกในไทย โดยทาสญญาไวจานวน 22 นด (สาหรบชอง 7 และ 8) และใหสทธยอย (Sub-license) แกบรษททรวชนส ซงเปนโทรทศนแบบบอกรบสมาชก สวนรายการทงหมด 64 นด จะออกอากาศบนชอง RS World Cup Channel

ตามมต กสทช. ดงกลาว ทาใหบรษท RS ดาเนนการฟองคดตอศาลปกครอง จนคดขนสศาลปกครองสงสด โดยศาลปกครองสงสดมคาพพากษา เมอวนท 11 มถนายน 2557 ใหบรษท RS ทเปนผไดสทธในการถายทอดสดฟตบอลโลก 2014 ไมตองถายทอดสดทางฟรทวครบทง 64 นด ตามกฎ Must Have ท กสทช. กาหนด ซงตอมา กสทช. ไดมการตกลงใหเงนสนบสนนใหมการออกอากาศในฟรทวครบทกนด

2. การอบรมจรง - วนท 27 เมษายน 2558 ประกอบไปดวยการอบรม ดงน บทเรยนท 1 – การตอนรบและบทนา บทเรยนท 2 – การเรมประเมนผลกระทบจากการกากบดแล บทเรยนท 3 – หลกเศรษฐศาสตรตอกรณศกษา บทเรยนท 4 – สงทเกยวของกบกรณศกษา: ผมสวนไดเสย ปญหา และทางเลอก - วนท 28 เมษายน 2558 ประกอบไปดวยการอบรม ดงน บทเรยนท 5 – การวเคราะหกรณศกษาและจดทารายงานกลม บทเรยนท 6 – พนฐานของทางเลอกและการวเคราะห บทเรยนท 7 – กรณศกษา: ทางเลอกในการวเคราะห บทเรยนท 8 – กรณศกษา: การประเมนผลกระทบ - วนท 29 เมษายน 2558 ประกอบไปดวยการอบรม ดงน บทเรยนท 9 – การสรางขนตอนการทบทวน บทเรยนท 10 และ 11 – การรายงานกรณศกษา บทเรยนท 12 – การคดอยางเปนระบบ

2. วตถประสงคของการจดอบรม

- เพอสรางองคความรและความเขาใจในการตรวจสอบผลกระทบในการออกกฎเกณฑเพอการกากบดแลทดใหแกพนกงาน และบคลากรของสานกงาน กสทช.

- เพอใหพนกงาน และบคลากรของสานกงาน กสทช. ไดรบการถายทอดประสบการณโดยตรงจากผเชยวชาญจากตางประเทศทมความรความสามารถ กลาวคอ สถาบน PURC เปนหนวยงานวจยและทปรกษาดานนโยบายสาธารณปโภคพนฐานระดบสากล

- เพอใหพนกงาน และบคลากรของสานกงาน กสทช. ไดเรยนรแนวปฏบตและประสบการณจรงในตรวจสอบผลกระทบของกฎหมายและกฎเกณฑตางๆ และสามารถนาสงทไดเรยนรจากการอบรมมา

4

ประยกตใชกบการปฏบตงานจรง และสามารถออกนโยบายและกฎเกณฑการกากบดแลทมประสทธภาพและมประสทธผลได

3. วทยากร

Dr. Mark Jamison และ Dr. Ted Kury จากมหาวทยาลยฟลอรดา ประเทศสหรฐอเมรกา ซงทงสองทานเปนผทรงคณวฒทมความเชยวชาญในดานเศรษฐศาสตร นโยบายสาธารณะ และการกากบดแล 4. ผเขารวมอบรม

องคประกอบผเขารวมอบรมโครงการหลกสตร Comprehensive Regulatory Impact Analysis in Broadcast Regulation มดงน ลาดบ ชอ - สกล ตาแหนง สงกด

1 นายสมบต ลลาพตะ บ2 มส. 2 พนตรโกเมธ ประทปทอง บ2 กส. 3 นางสาวกอกนก กจบาลจาย บ2 อส. 4 นายพงษศกด ทรพยาคม บ2 คส. 5 นางสาวนงลกษณ วชระเกยรตพงษ เลขานการ ประธาน กสท. 6 นางสาวมธรส งามสงา เลขานการ กสทช. พ.ต.อ.ทวศกดฯ 7 นางสาวอรศร ศรระษา ช3 จส. 8 นายกนษฐ สญชาตวรฬห ผปฏบตงาน ประธาน กสท. 9 นายปยพงษ เชออาษา ผปฏบตงาน กสทช. พลโท ดร.พระพงษฯ 10 นายสเทพ วไลเลศ ผปฏบตงาน กสทช.สภญญาฯ 11 นางสาวนฤษมา วมานรตน ผชวยเลขานการ กสทช. ผศ.ดร.ธวชชยฯ 12 นางสาวเขมวด ขนาบแกว ก1 บส. 13 นางสาวสมพร อมรชยนพคณ ก1 มส. 14 นางสาวจตตมา ศภเกษม ก1 วส. 15 นายอรรจน ชลวร ก1 วส. 16 นายนนทพล สวรรณาศรย ก1 ชส. 17 นางสาวธฤษวรรณ โชตพานช ก1 นส. 18 นางธนยพร เปาทอง ก1 สส. 19 นายณฏฐชาต พวงสดรก ก1 สส. 20 นางนนทนภส ปญญา ก1 กส. 21 นางสาวสมนมาศ คาทอง ก1 อส. 22 นางสาวชมพนท สมเจรญ ก2 คส. 23 นางสาวกรรพ โรจนบญถง ก2 บส. 24 นายอภชาต ทรพยสมบต ก2 ทส. 25 นายไมตร ตนตเชาวนนท ก2 รส.

5

26 นายอตโรจน ฟรงษโรจน ก2 นส. 27 นายนธนนท สมบรณ ก2 ผส. 28 นางสาวเนตมา คงแคลว ก2 ปส.1 29 นางสาวพรรษา กมพสร ก2 ปส.1 30 นายจรญชย เคยงกตวรรณ ก2 ปส.2 31 นางสาวนรศรา นภาวรรณกล ก2 ปส.2 32 นายกตตนาคนข พงษโสภตศลป ก2 ปส.3 33 นางสาวกชมน ทวชศร ก2 ปส.3 34 นางสาวนพรตน ปอมสข ก3 ทส. 35 นายพสฎฐ พงวรอาสน ก3 รส. 36 นางสาวสทธน เชาวรตน ก3 ชส. 37 นายกาพล รอรตตญญ ก3 ผส. 38 นายพชย รวมภมสข ลกจาง จส. 39 นางสาวสกลกฤตา ลมปสวสด ก1 วส. (พนเอก ดร.นทฯ) 40 นางสาวณฐชญา ทววทยชาครยะ ก2 กส. (พนเอก ดร.นทฯ) 41 นางสาวสบายใจ วงศางาม ก1 อส. 42 นายอานวย แซเบ ก1 อส.

5. สรปเนอหาสาระสาคญของการฝกอบรม

5.1 บทเรยนเกยวกบ “พนฐานการกากบดแล” � แนวคดเบองตนเกยวกบการกากบดแล

ในการกากบดแลนนตองสามารถปรบเปลยนไดตามสภาพการณและสภาพความเปนจรง โดยจะตองมการประเมนผลกระทบจากการกากบดแลเพอนามาปรบปรงแนวนโยบาย/แนวปฏบต (ดงแสดงในภาพท 1)

ภาพท 1 : Adaptive Regulation

การปรบใชแนวปฏบตใหม - ไมใช "อะไร" แต "ทาไม" - กอนการประเมนผลกระทบจากการกากบดแล (Ex ante RIA)

บทเรยนทไดเรยนร - การประเมนผลกระทบจากการกากบดแล (Ex post RIA)

6

การกากบดแลนนมทมาจากความจาเปนทจะตองมการกากบดแลอานาจในตลาดและบรหารจดการทรพยากรสาธารณะเพอกอใหเกดประโยชนตอสาธารณะ (Public Interest) ความจาเปนทจะตองปองกนการแสวงหาผลประโยชนจากการสรางความเหนอกวาแกผใดผหนงในตลาดการแขงขน (Rent Seeking) รวมทงความจาเปนทจะตองบงคบภาคเอกชนใหดาเนนกจการเพอรฐบางอยาง เชน การจดเกบภาษ เปนตน

ทงน ในการกากบดแลนนมสงทตองพจารณาเชอมโยงกน ดงตอไปน - ความเปนไปได (What is possible?) เชน ในดานวศวกรรม เศรษฐศาสตร การเงน และกฎหมาย - สงทมความสาคญ (What is important?) เชน ในดานการเมอง การตอรอง หรอการสนทนา - วธดาเนนการ (How can we do it?) เชน การใหคาปรกษา การบรหาร หรอดานความสมพนธ การกากบดแลจะประสบผลสาเรจไดนน ผกากบดแลจะตองเผชญกบความทาทายทงจากการ

แทรกแซงทางการเมอง ความตองการแสวงหาผลประโยชนทมากเกนไป และความซบซอนทางเทคนค ดงนน ผกากบดแลจะตองมปณธานทแนวแนในการพฒนาใหประสบผลสาเรจ การแกปญหาทซบซอน ตลอดจนการเปนผนาทด โดยการกากบดแลจะตองมหลกการทครอบคลมเรองตางๆ ดงน

- ความนาเชอถอ (Credibility): เพอจะทาใหนกลงทนเชอมนวาผกากบดแลจะเคารพในกฎกตกาและขอตกลง

- ความถกตองตามกฎหมาย (Legitimacy): เพอจะทาใหผบรโภคเชอวาจะไดรบการปกปองและคมครอง

- ความโปรงใส (Transparency): เพอจะทาใหนกลงทนและผบรโภคทราบถงขอมลตางๆ - ความมประสทธภาพ (Efficiency): เพอจะทาใหมการจดสรรทรพยากรทมอยในปรมาณและราคาท

เหมาะสม นอกจากน ผกากบดแลจะตองปฏบตงานอยางมประสทธภาพดวย ทงในดานการบรรลวตถประสงค

การยดมนในตารางเวลา การสรางระบบแรงจงใจทมนคง และการกาหนดกฎเกณฑทชดเจน

� ความขดแยงทอาจเกดขนจากการกากบดแลและแนวทางการแกไข อยางไรกด ในการกากบดแลอาจเกดความขดแยงขนได โดยสามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภท ซงแต

ละประเภทมแนวทางการแกไข ดงน 1. ความขดแยงดานอานาจ (Authority Conflicts) สะทอนถงความแตกตางในมมมองเรองการตดสนใจ ซงในกรณนอาจยงไมมการมอบหมายอานาจ

หรอประเดนปญหา ทาใหอาจตองมการพจารณารวมกนระหวางหนวยงานหลายหนวยงาน นอกจากน ในสวนของกระบวนการขนตอนในการอทธรณตอศาล/ตลาการอาจทาใหการนานโยบายมาปฏบตเปนไปโดยลาชา

ในการแกไขปญหาความขดแยงดงกลาว อาจตองมการปรบแกกฎหมายใหมความชดเจนยงขน ประสานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ รวมถงจดตงคณะทางานเฉพาะกจขนมา (Task Forces) เพอพจารณาในประเดนปญหาทเกดขน ตลอดจนอาจตองมการใหความรตอศาลและสงเสรมใหเกดความโปรงใสรวมถงปรบปรงกระบวนการขนตอนในการอทธรณดวย

7

2. ความขดแยงดานความคด (Cognitive Conflicts) เปนการโตแยงตอขอเทจจรง “What is?” เชน จานวนผรบใบอนญาตทสามารถออกอากาศไดโดยไม

กอใหเกดการรบกวนกน ซงความเหนทไมตรงกนในดานเทคนคถอเปนความขดแยงดานความคดประเภทหนง ความขดแยงดงกลาวสามารถลดไดดวยการเกบรวบรวมขอมลอยางครอบคลมพรอมกบการจดทาบทวเคราะห

3. ความขดแยงดานคณคา (Values Conflicts) ความขดแยงดานคณคาสะทอนใหเหนถงความแตกตางระหวางความตองการหรอคณคาสาหรบแตละ

กลม ในการน ผลลพธทเหมาะสมควรจะตองสะทอนใหเหนถงคณคาและทศนคตของประชาชน โดยในการแกไขความขดแยงดงกลาวควรสงเสรมใหมการใหการศกษา (Public Education) เชน การตพมพผลการดาเนนงานเปรยบเทยบ รวมถงการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวม เปนตน

4. ความขดแยงดานผลประโยชน (Interest Conflicts) ความขดแยงดานผลประโยชนสะทอนใหเหนถงผลกระทบของนโยบายตอผมสวนไดเสยกลมตางๆ

แนวคดดานเศรษฐศาสตรการเมอง (Political Economy of Regulation) มอยวา หากผไดรบประโยชนจากการออกนโยบายหนงๆ มมาก และผลประโยชนตอหวประชากรมสง ผไดรบผลประโยชนจะพยายามดาเนนการเพอใหมการออกนโยบายดงกลาว ซงแนวทางในการแกไขความขดแยงดงกลาวกคอ ตองมการระบใหทราบถงประโยชนและตนทนในการดาเนนการทเกยวของ

5.2 บทเรยนเกยวกบ “การเรมประเมนผลกระทบจากการกากบดแล”

� การประเมนผลกระทบในการออกกฎหมาย (Regulatory Impact Assessment หรอ Regulatory Impact Analysis หรอ RIA)

การประเมนผลกระทบการกากบดแลถกนามาใชเปนเครองมอประเมนตนเองขององคกรกากบดแลและหนวยงานกาหนดนโยบาย เพอใหการกาหนดและออกกฎระเบยบในการกากบดแลเปนไปภายใตหลกนตรฐและหลกธรรมาภบาล โดยกลไกการประเมนผลกระทบการกากบดแลจะชวยองคกรกากบดแลในการตรวจสอบกระบวนการตดสนใจในการกาหนดนโยบายหรอออกกฎระเบยบทเกยวของกบการใชอานาจกากบดแล เพอเปนการประกนวาการตดสนใจนน เปนไปภายใตหลกนตรฐ หลกความชอบดวยกฎหมาย มความโปรงใส สามารถตรวจสอบได และรวมทงมเหตมผลและหลกฐานขอมลในการตดสนใจกากบดแล

การประเมนผลกระทบการกากบดแล จงเปนเครองมอดานนโยบายทประเมนผลกระทบในแงของตนทน ผลประโยชน และความเสยงของกฎระเบยบทอาจมตอภาคอตสาหกรรม ผบรโภค และภาครฐเอง ซงสามารถใชในการตดสนใจและการวเคราะหเชงนโยบาย ทงนการประเมนผลกระทบการกากบดแลเปนกลไกหนงทจะชวยในการสงเสรมคณภาพของการวเคราะหในกระบวนการ ตดสนใจเกยวกบกฎระเบยบและผลกระทบทอาจเกดขน

การกากบดแลไมวาจะเลอกทางเลอกใดยอมมตนทนเกดขน องคกรกาลงดแลจงตองมการวเคราะหความมประสทธภาพของตนทน (Cost-effectiveness analysis) ซงแนวทางนจะชวยในการคดเลอกนโยบาย

8

ทสามารถลดตนทนใหนอยทสดในการดาเนนการสาหรบความเสยงหนงๆ เพอลดความกงวลของสาธารณะเกยวกบทางทถกเลอกใชในการกากบดแลหรอการออกกฎระเบยบในการกากบดแล

การประเมนผลการกากบดแลใหความสาคญกบโครงสรางพนฐาน อตสาหกรรมเครอขายทมความซบซอน และโครงการระยะยาว ซงควรพจารณาถงองคประกอบการผกขาดโดยธรรมชาต (Natural Monopoly) ซงสวนใหญใชกบกจการทมการลงทนสงและตองผลตเปนจานวนมาก เพอใหเกดการประหยดจากขนาด (Economies of scale) โดยตดสนวาควรมการแทรกแซงหรอไม

� การกลนกรองกฎและโครงการทไมมประสทธภาพ

การประเมนผลกระทบการกากบดแลเพอกลนกรองกฎและโครงการทไมมประสทธภาพ จะตองทาดวยความโปรงใส มการคานวณทเชอถอได รวมถงมการวเคราะหตนทนและผลประโยชนทางสงคม (Cost Benefit Analysis) โดยหลกการของการวเคราะหตนทนและผลประโยชน ไดแก

1. การประเมนโครงการในมมมองทางเศรษฐศาสตรหรอการประเมนในทางสงคมหรอเชงสวสดการ ซงเปนเทคนคทยอมรบนาไปใชกนในโครงการทางธรกจและโครงการใชจายภาครฐ

2. การนาเอาผลกระทบของโครงการตอภายนอก (Externality) มาพจารณาในการดาเนนโครงการ ไดแก ผลกระทบตอประชาชนหรอสภาพแวดลอมภายนอกโครงการควบคกบตนทนและผลประโยชนทางเศรษฐกจทเกดกบผรเรมโครงการและนาทง 2 สวนไปใชประกอบในการตดสนใจเลอกดาเนนโครงการ

3. การนาเอาเรองของกรอบเวลามาพจารณาในแงมลคาทางเศรษฐกจทคดลดตามระยะเวลาทไดรบประโยชนลาชาออกไปหรอนานมากขนในอนาคต หรอคดลดตนทนลงไปตามระยะเวลาในอนาคต

ในการนาเอาหลกการวเคราะหตนทนและผลประโยชนมาใชประโยชนนน ชวงแรกเรมเปนการนาแนวคดมาพฒนาเพอประเมนโครงการลงทนของภาคสาธารณะขนาดใหญ (Mega Project) อยางเชน โครงการลงทนในการสรางมอเตอรเวย ทางตางระดบ เขอน อโมงค สะพาน การสรางกาแพงกนนาทวม หรอโรงงานผลตพลงงานแหงใหม ซงเปนมมมองของการประเมนดานตนทนและผลประโยชนทางสงคม

อยางไรกตาม หลกการเบองตนของการวเคราะหตนทนและผลประโยชน กสามารถประยกตใชในโครงการในลกษณะอนๆ รวมถงสามารถนาไปใชในการดาเนนโครงการ เพอใชผลการประเมนในการจดลาดบความสาคญของโครงการทควรจะจดสรรเงนงบประมาณใหตามสดสวนกอนหลง

� ผลกระทบตอผมสวนไดสวนเสย (Impacts on Stakeholders) เนองจากการกากบดแลสวนใหญกอใหเกดผลกระทบตอผมสวนไดสวนเสยหลายฝาย ซงผมสวนได

สวนเสยแตละฝายกมหลายระดบ มความแตกตางกนในหลายดาน ทงเรองความตองการ ระดบรายได ฯลฯ ดงนน การพจารณาถงผลกระทบทจะสงผลตอผมสวนไดสวนเสยจงตองพจารณาโดยคานงถงการกากบดแลทดและมประสทธภาพทสดสาหรบผมสวนไดเสยทกฝาย เชน การพจารณาถงราคาทเหมาะสมสาหรบบรการ เพอใหเกดประโยชนตอสาธารณะอยางแทจรง

9

อยางไรกตาม การประเมนผลกระทบการกากบดแลยงตองคานงถงผดอยโอกาสในประเทศ โดยบางโครงการอาจตองมการพจารณาเรองการอดหนน หรอการใหนาหนกทแตกตางกนเกยวกบผลประโยชน เพอใหเกดประโยชนสงสดแกผมสวนไดสวนเสยทกฝาย รวมถงใหความสาคญกบการปรบปรงคณภาพบรการทองถน ซงสงผลกระทบในระดบภมภาค และทดสอบการวดระดบผลกระทบ (Rate Impact Measure: RIM) หรอการทดสอบอนๆ

ตวอยาง กรอบการตรวจสอบผลกระทบ ไดแก

• การวเคราะหปญหาและวตถประสงคของขอเสนอ

• การอธบายทางเลอกอน ทงทางเลอกทเกยวและไมเกยวกบการกากบดแล เพอบรรลวตถประสงคทกาหนดไว

• การประเมนผลกระทบทสาคญทงผลกระทบทางบวกและทางลบ ตลอดจนการประเมนผลทจะไดรบและตนทนตอผบรโภค ภาคธรกจ และกลมผมสวนไดเสยอน

• การปรกษาหารอกบผเกยวของและผมสวนไดเสยอน

• การเสนอแนะทางเลอกทเหมาะสม และเหตผลสนบสนน

กรอบประเมนผลกระทบนสามารถนามาใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบการตรวจสอบผลกระทบ โดยคานงถงความตองการ ขอจากด และควรมการแจกแจงและประเมนตนทนตลอดจนผลประโยชนทจะไดรบอยางรอบคอบทกดาน

การประเมนผลกระทบจากตนทนและผลประโยชนทผมสวนไดสวนเสยจะไดรบ การระบและหาปรมาณทเปนไปไดของผลกระทบ รวมถงการพจารณาโครงสรางของทางเลอกทใชในการกากบดแลและแนวทางในการกากบดแล อาจทาไดโดยอาศยความรทางเศรษฐศาสตรและการเงน ดงน

• พนฐานเศรษฐศาสตร: การเปรยบเทยบผลประโยชนทางสงคมทงหมดกบตนทนทางสงคมทสามารถวดออกมาเปนตวเงน (All the Benefits and All the Costs) กลาวคอ ผลกระทบตอประชาชนหรอสภาพแวดลอมภายนอกโครงการ ควบคกบตนทนและผลประโยชนทางเศรษฐกจทเกดกบผรเรมโครงการและนาทง 2 สวนไปใชพจารณาประกอบในการตดสนใจเลอกดาเนนโครงการ ในแงน Cost Benefit Analysis คอ การประมาณการผลกระทบตอสวสดการทางสงคมของการลงทนในรปของโครงการ

• พนฐานการเงน: ประกอบไปดวย - มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value: NPV) หรอผลตางของผลรวมกระแสเงนสดจายสทธและ

กระแสเงนสดรบสทธ ซงในทางการเงนจะใชมลคาปจจบนสทธเพอวเคราะหความเปนไปไดของโครงการ หากผลรวมกระแสเงนสดรบสทธมากกวาผลรวมกระแสเงนสดจายสทธ มลคาปจจบนสทธจะมคามากกวา 0 ซงในทางทฤษฎ ควรจะเลอกลงทนในโครงการทมมลคาปจจบนสทธเปนบวกและสงทสดในบรรดาตวเลอกทมอย และในทางปฏบต การหามลคาปจจบนสทธขนอยกบความแมนยาในการประเมนคาตวแปรตางๆ ซงเปนเรองททาไดคอนขางยาก

10

- อตราการคดลด (Discount rates) หรออตราทใชในการคดลดรายไดสทธในอนาคตทจะไดรบในแตละป กลบมาเปนมลคาปจจบน (Present value) อตราการคดลดนใชสาหรบการทากระแสเงนสดในอนาคต (Future cash flows) ทมหลายๆ ป โดยจะตองคดอยางมเหตผลในการคาดการณอนาคต วธการนนาไปสการเพมขนหรอลดลงของรายไดสทธ (Net income) ทมการคาดหวงวาจะเกดขน ดงนน จงไมตองการการปรบแกอตราคดลด เพราะวากระแสเงนสดปรบตวเองอยแลวและเปนรปธรรมมากกวา นอกจากน การใชวธการคดลด สามารถใชในการอธบายถงผลกาไรและขาดทนในอนาคตในมลคาของการลงทนได เพราะมลคาขาย (Terminal value) ตองคาดการณโดยใชอตราผลตอบแทน รวมทงการวเคราะหกระแสเงนสดปสดทาย (มลคาขาย = รายไดจากกระแสเงนสดปสดทายหารดวยอตราผลตอบแทน) การวเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนกบผลการดาเนนงานโครงสรางพนฐาน ควรมการพฒนากลยทธและระบบสาหรบการตดตามผลของการตดสนใจในการกากบดแล และมการเขยนรายงานจากการตรวจสอบและประเมนผลจรงอยางถกตองและรอบคอบ ซงจะนาไปสผลลพธคอ การสอสารการประเมนผลกระทบการกากบดแลตอผทาการตดสนใจและผทมสวนไดสวนเสย โดยแยกประเภทผลประโยชน ตนทน และความเสยงทางสงคมในภาษาทชดเจนและสามารถเขาใจได

� การสรางทางเลอก (Creating Options) การสรางทางเลอกในการกากบดแลอาจไดมาจากรายงานวจย การปรกษาผเชยวชาญ และการรวบรวมขอมลขาวสารทเกยวของกบวตถประสงคหรอเปาหมายและขอบเขตของปญหา แลวนาขอมลทไดมาวเคราะห เพอทาความเขาใจและทาการจดลาดบความสาคญ แรงจงใจ และตวผลกดนอนๆ ทมผลกระทบตอการกากบดแล จากนนจงระบทางเลอกจากงานวจย แลวระบแนวทางทแกไขปญหาไดดทสด รวมถงตวอยางจากตางประเทศทเหมาะสมมาประยกตใช

� ทางเลอก: ขอจากด วธการ และการระดมสมอง (Options: Constraints, Instruments, and Brainstorming)

การไดมาซงทางเลอกสาหรบการกากบดแล ตองพจารณาถงขอจากดของนโยบาย วธการของนโยบาย และมการระดมสมอง ดงน - ขอจากดของนโยบาย (Policy Constraints): ตองพจารณาประเดนทงหมดทมแนวโนมซงอาจสงผลกระทบตอเปาหมายทวางไว - วธการของนโยบาย (Policy Instruments): ตองมการระบวธการของนโยบายหรอนโยบายของโครงการทอาจจะถกใชเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว - การระดมสมอง (Brainstorming): ตองมการพฒนาและพจารณาทางเลอก ทสามารถชวยในการทดสอบปจจยทสามารถแกปญหาไดอยางเหมาะสม

11

� การระบและดาเนนการตามทางเลอก (Identifying and Implementing Policy Options)

การระบทางเลอกเพอดาเนนการในการกากบดแลตองพจารณาใหความสาคญกบประเดนตางๆ เชน การกาหนดเวลาของรายการ หรอการดาเนนการตดสนใจ การตดสนใจในทนททนใด รายการ Phase-in หรอ Delay ขนาดของโครงการหรอการตดสนใจ และขอบเขตของโครงการหรอการตดสนใจ เปนตน การประเมนคณภาพของการตรวจสอบผลกระทบในการกากบดแล มเปาหมายเพอนาผลการตรวจสอบไปปรบปรงประสทธภาพและประสทธผลของระบบการตรวจสอบผลกระทบในการกากบดแล ซงอาจทาไดโดย

- การประเมนความครบถวนของขนตอน เปนการตรวจสอบวารายงานผลการตรวจสอบผลกระทบในการกากบดแลทจดทาขนเปนไปตามกระบวนการและขนตอนทกาหนดไวหรอไม

- การประเมนผลผลต เปนการตรวจสอบเชงคณภาพวาการวเคราะหตางๆ ดาเนนการอยางมคณภาพหรอไม

- การประเมนผลลพธ เปนการตรวจสอบวาผลลพธทเกดขนจรงของกากบดแลสอดคลองกบผลลพธตามรายงานผลการตรวจสอบผลกระทบจากการกากบดแลทเกดขนหรอไม

- การประเมนผลกระทบ เปนการตรวจสอบผลกระทบของการกากบดแลเมอพจารณาจากเปาหมายทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทกาหนด

� กระบวนการประเมนผลกระทบของการกากบดแลหรอกาหนดนโยบาย (Regulatory Impact Analysis: RIA)

การประเมนผลกระทบของการกากบดแลหรอกาหนดนโยบาย (Regulatory Impact Analysis หรอ RIA) นน มกระบวนการประเมนหรอวธประเมน หรอทเรยกวา “กระบวนการ DIAEC-IR” ทงหมด 7 ขนตอน ดงน

1. การกาหนดสภาพของปญหา : Define the Problem (and determine the baseline) หรอการกาหนดสภาพของสถานการณของปญหา เพอใหทราบวา ปญหาทเกดจากการออกนโยบายนน เปนอยางไร และมผลกระทบเชนไร ซงการกาหนดสาเหตของปญหาน อาจวเคราะหไดจาก

- ลกษณะและขนาดของการกาหนดปญหาเกยวกบนโยบาย - อธบายถงความจาเปนในการกากบดแลหรอบงคบใชกฎหมาย ซงอาจพจาณาไดจาก

o คนกลมใดในสงคมทไดรบผลกระทบ o จานวนผทไดรบผลกระทบในแตละกลม o ลกษณะของผลกระทบทวไปของปญหาในแตละกลมคออะไร o ปญหานนเกดผลกระทบมากเทาใด o ผลกระทบนจะสงผลนานเทาไร

12

2. กาหนดเปาหมายองคกร รวมถงวตถประสงคและตวเลอกตางๆ ในการแกปญหา : Identify Framework (Organizing Concepts, Objectives, Options)

กลาวคอ การกาหนดเปาหมายองคกร รวมถงวตถประสงคและตวเลอกตางๆ ในการแกปญหาเพอทราบเปาหมายของการกาหนดนโยบาย กรอบการคดวเคราะหรวมถงกรอบระยะเวลาในการดาเนนการวเคราะห รวมถงขอมลตางๆทเกยวของทงหมด เพอกาหนดทางเลอกหรอตวเลอกวาจากปญหาในการกาหนดนโยบายนน มทางเลอกอะไรบาง โดยผประเมนจะตองวเคราะหขอมลดงตอไปน ไดแก

o กาหนดสมมตฐาน o การตงกรอบเวลาในการวเคราะห o ขอความคดของการบรหารจดการ : โดยผประเมนตองวเคราะหถงการประเมนคณคา

คาเสยโอกาส รวมถงผมสวนไดเสยในการกากบดแลนน o ตวเลอก : จาแนกประเภทของตวเลอกในการกาหนดนโยบาย o วตถประสงค : โดยเรยงลาดบความสาคญ o ขอเทจจรงและขอมลทจาเปน o ผมอานาจในการบงคบใชกฎหมายและความสามารถในการบงคบใชกฎหมายวา

สามารถกระทาไดหรอไม o การทาขอตกลงของผมสวนไดเสย/การศกษา o ขอมลของผมสวนไดเสย

3. การวเคราะหทางเลอกตางๆ เพอหาทางเลอกทดทสด : Analyze the Policy Options หลงจากทผประเมนไดกาหนดเปาหมายองคกร รวมถงวตถประสงคและตวเลอกตางๆ ในการ

แกปญหาแลว ขนตอไปผประเมนจะตองนาทางเลอกทไดกาหนดในขอ ๒ มาวเคราะหเพอหาทางเลอกทดทสด ทงน ผประเมนจะตองวเคราะหตนทน ผลประโยชน และประสทธภาพของตนทน โดยคานวณตนทนและผลประโยชนทงหมดทเ กยวของกบมาตรการ ผลประโยชนทงหมดท เ กยวกบมาตรการนจะถกนามาเปรยบเทยบกบตนทนทงหมด อนไดแก

o จานวนรายไดทไดรบและคาใชจาย o จานวนรายไดในอนาคตทอาจลดลงและคาใชจาย o ประเมนจากจานวนรายไดทไดรบและคาใชจายทไมสามารถคานวณไดเปนตวเงน o อธบายลกษณะความไมแนนอนของผลประโยชน ความเสยหาย และผลประโยชนสทธ

(วเคราะหความเสยง) o วเคราะหผลกระทบของการตดสนใจลาชา

อาจกลาวไดวา ทางเลอกทดทสดทจะนามาใชบงคบ ตองเปนทางเลอกทมความสมดลกนระหวางตนทนและผลประโยชนนนเอง

4. การประเมนผลลพธจากทางเลอก : Evaluate the Options in terms of outcomes โดยพจารณาวา

13

o การตงสมมตฐานเชนวานน ถกตองตรงกบวตถประสงคหรอไม o ตระหนกถงความเปลยนแปลงทอาจเกดขนจากการเลอกทางเลอก o ลาดบความสาคญ เพอพจารณาวาทางเลอกนน เปนทางเลอกทดทสดหรอไม o คะแนนการประเมน กลาวคอ อาจมสารวจโดยการทาแบบประเมนวาทางเลอกนน

เหมาะสมหรอไม o การจดลาดบ คานงถงสาระสาคญของวตถประสงคหรอไม

การประเมนในขนตอนน ผประเมนตองพจารณาวาผลลพธของทางเลอก วามความเหมาะสมหรอไม และทางเลอกนนสามารถแกปญหาไดตรงกบวตถประสงคหรอไม โดยคานงถงความคมคาเมอเทยบกบผลลพธเมอไดดาเนนการตามทางเลอก

5. เลอกโดยคานงถงลาดบความสาคญ ซงพจารณาจากผลลพธ : Choose based on Priorities (weights given to outcomes)

กลาวคอ การชงนาหนกของผลกระทบทเกดจากการกากบดแล ตองพจารณาจาก o ความแตกตางของลกคาหรอผรบบรการ กลาวคอ พจารณาฐานของผรบบรการวาม

ความแตกตางกนอยางไร o รายไดของแตละกลม วาแตละกลมนนมรายไดเทาใด o สถานการณในภมภาค ซงในแตละภมภาคกมสงคมและวฒนะธรรมทแตกตางกน

ออกไป การวเคราะหสถานการณในภมภาคน จะทาใหไดทางเลอกทเหมาะสมทสดกบสงคมนน

o ความสนใจในการลงทน o การยอมรบในทางการเมอง

ดงนน เมอประเมนผลลพธของทางเลอกแลว ขนตอนนจงเปนขนตอนสดทายของการเลอกทางเลอก เพอนาทางเลอกทไดวเคราะหตงแตกระบวนการแรกมาคดเลอกอกครงวา ทางเลอกใดทมความเหมาะสมทสดทจะสามารถนามาแกไขปญหาไดนนเอง

6. การนาไปปฏบต : Implement เปนการนา เอาทางเลอกไปใชบ ง คบกบผ รบบ รการ โดยการนา ไปใชน ผ ใ หบ รการหรอ

ผกาหนดนโยบายจะตองมการกาหนดความชดเจนในการนาไปใช และจะตองรบผดชอบตอการตดสนใจดวย ซงมคากลาววา “แนวทางการปฏบตของตนเองมใชเกณฑในการตดสนใจ”

7. การรบฟงความคดเหนและการทบทวนนโยบาย : Review หลงจากการนาทางเลอกหรอนโยบายไปใชบงคบแลว การรบฟงความคดเหนเปนขนตอนสาคญทจะ

ทาใหผกาหนดนโยบาย ทราบวา นโยบายทนาไปใชมความเหมาะสมหรอไม และเปนการแกไขปญหาไดอยางถกตองตรงกบวตถประสงคหรอไม หลงจากนนจงนาผลการรบฟงความคดเหนมาวเคราะห เพอทบทวนการออกนโยบาย วา

o สงทคาดการณไวลวงหนานน เกดขนหรอไม

14

o การตงกรอบเวลาในการวเคราะห เปนไปตามทกาหนดไวหรอไม o มขอมลใดบางทสามารถนามาพฒนาการตดสนใจได o เหตการณทไมคาดการณไว กรณใดทสามารถนามาใชรวมในการวเคราะห o บทเรยนหรอตวอยางใดทสามารถนามากาหนดเพอใชในการปฏบตภายหลงสาหรบ

การวเคราะหผลกระทบของการกากบดแล (RIA) ในอนาคต ซงการทบทวนนโยบายจะนาไปสการตดสนใจใน 3 ลกษณะ ดงจะกลาวตอไปน 1) การเลอกตดสนใจวาจะยตนโยบาย เมอผลลพธของการดาเนนมาตรการมผลเสยมากกวาผลได ม

คาใชจายสงไมคมกบราคาตนทน รวมถงความตองการทมตอตวมาตรการไดเปลยนแปลงไป 2) การดาเนนนโยบายตอโดยมการปรบปรงแกไข เปนการแกไขนโยบายใหมความเหมาะสมยงขน

โดยปรบปรง หรอขยายขอบเขตใหครอบคลมและสอดคลองกบสภาพแวดลอมและการเปลยนแปลงทเกดขน ขยายผลประโยชนจากนโยบายใหครอบคลมไดมากยงขน พรอมกบแกไขขอบกพรองจากการประเมนผลและผลสะทอนกลบได

3) การกาหนดนโยบายใหม เปนการกาหนดนโยบายขนมาใหมเพอแกไขหรอตอบสนองตอปญหาเดม โดยอาจมแนวทางทตางออกไปจากเดม ใชกลไกทตางไปจากเดมเพอใหสามารถแกปญหาไดตรงจดมากยงขน

โดยสรป กระบวนการในการประเมนผลกระทบของการกาหนดกฎหมายหรอนโยบาย (Regulation Impact Analysis: RIA) หรอกระบวนการ DIAEC-IR ทไดกลาวไปขางตน 7 ขนตอน ประกอบดวย 1. Define the Problem and determine the baseline หรอการกาหนดสภาพปญหาและสถานการณของปญหา 2. Identify Framework หรอการกาหนดเปาหมายองคกร รวมถงวตถประสงคและทางเลอกตางๆ ในการแกปญหา 3. Analyze the Policy Options หรอการวเคราะหทางเลอกตางๆ เพอหาทางเลอกทดทสด 4. Evaluate the Options in terms of Outcomes หรอการประเมนผลลพธทไดจากการดาเนนการตามทางเลอก 5. Choose based on Priorities หรอการเลอกทางเลอกโดยพจารณาจากความสาคญของผลลพธ 6. Implement หรอการนาไปปฏบต และ 7. Review หรอการรบฟงความคดเหนและการทบทวนนโยบายนน

ทงน เพอใหเกดความเขาใจชดเจนยงขน จงขอยกตวอยางในกรณการกาหนดมาตรการเพมคณภาพของการบรการ ดงจะอธบายรายละเอยดในแตละกระบวนการ ตอไปน

มาตรการเพมคณภาพในการบรการ ในยคแหงความกาวหนาทางเทคโนโลยในปจจบน การดาเนนการตางๆ ทงทางภาครฐและภาคเอกชน

จาเปนตองพงพาเทคโนโลยเปนปจจยขบเคลอนในการดาเนนงานทงสน ซงสวนหนงเปนไปเพอใหเกดความรวดเรว สะดวกตอการใชงาน ตลอดจนเพมผลผลตหรอกาไรใหแกผใหบรการนน และอกสวนหนงเปนไปเพอใหไดผลผลตหรอบรการทมคณภาพมากยงขน ดงนน การลงทนทางดานเทคโนโลยจงตองมความเหมาะสม สามารถตอบสนองตอวตถประสงคของการใชงานไดอยางแทจรง การเลอกใชเทคโนโลยแตละประเภทจงมความสาคญยง ตอไปนจะเปนตวอยางของการนาเทคโนโลยเครอขายคอมพวเตอรมาใชในการใหบรการ โดย

15

มาตรการเพมคณภาพในการบรการ นากระบวนการ DIAEC-IR มาใชในการวเคราะห ดงน 1. Define the Problem: กาหนดสภาพปญหาและสถานการณของปญหา

การกาหนดปญหาอาจทาไดหลากหลายแนวทาง แตกรณนไดกาหนดปญหาในดานมมมองของผใหบรการ กลาวคอ “ผใหบรการควรนาระบบเครอขายคอมพวเตอรแบบใหมมาใชในการเพมคณภาพของการใหบรการหรอไม?” 2. Identify Framework: กาหนดเปาหมาย วตถประสงคและทางเลอกตางๆ ในการแกปญหา

กอนจะไปสการตอบปญหาตาม 1. ในเบองตนผใหบรการจาเปนตองกาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคในการนาระบบเครอขายคอมพวเตอรแบบใหมมาใชดวยเหตผลใด ซงกระบวนการนจะเปนการศกษาสาเหตททาใหผใหบรการสนใจในการกาหนดมาตรการการนาระบบเครอขายคอมพวเตอรแบบใหมมาใช แตกลบไมสนใจมาตรการอนๆ ทงน การกาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคในการใชวธการดงกลาวจะตองวางอยบนพนฐานของบรการทไดมาตรฐานและคาบรการทสมเหตสมผลเชนกน โดยภายหลงจากการกาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคแลว ขนตอนตอมาผใหบรการตองพจารณาวามทางเลอกใดบางทสามารถนามาปรบใชในการใหบรการ เชน การนาระบบคอมพวเตอรมาใชเฉพาะกรณการใหบรการขามประเทศ การนาระบบคอมพวเตอรมาใชและลดจานวนแรงงานลง การนาระบบคอมพวเตอรมาใชโดยไมลดจานวนแรงงานลงแตมการแบงหนาทใหม หรอหากไมนาระบบคอมพวเตอรมาใชจะสามารถนาเทคโนโลยใดมาใชไดบาง เปนตน นอกจากน ยงตองพจารณาวาผทไดรบผลกระทบจากมาตรการนมกลมใดบาง เพอทจะหาทางเลอกทเหมาะสมแกกลมตางๆ ตอไป เชน 2.1 Program Stakeholder: ผมสวนไดเสยเชงโครงการ คอ ผใหบรการ

2.2 Issues Stakeholder: ผมสวนไดเสยเชงประเดนหลก คอ ผใหบรการ ผรบบรการ บคคลากรของ ผใหบรการ เปนตน

2.3 Concerns Stakeholder: ผมสวนไดเสยเชงหวงกงวล ไดแก ผตอตาน ผขดขวางนโยบาย ผสนบสนน ประชาชนทวไป เปนตน 3. Analyze the Policy Options: การวเคราะหทางเลอกตางๆ เพอหาทางเลอกทดทสด

กระบวนการนอาศยการวเคราะหตนทน ผลประโยชน และประสทธภาพของตนทน โดยคานวณตนทนและผลประโยชนทงหมดทเกยวของกบมาตรการ ผลประโยชนทงหมดทเกยวกบมาตรการนจะถกนามาเปรยบเทยบกบตนทนทงหมด ในกรณทมความสมดลระหวางตนทนและผลประโยชน มาตรการดงกลาวกอาจมความเหมาะสม ทงน สมควรพจารณาประกอบกบประสทธภาพทจะไดรบจากตนทนนนๆ ดวย โดยแนวคดพนฐานของกระบวนการน ใหความสาคญในการจดสรรทรพยากร โดยมองในเชงของทรพยากรทมอยจากดและควรจดสรรตามลกษณะ ซงจะชวยเพมผลประโยชนสทธสงสดตอสงคม นอกจากน การวเคราะหทางเลอกตางๆ ผใหบรการจาเปนตองคานงถงการลดความเสยง และมความพรอมในการเตรยมหาทางเลอกอนๆ ทอาจมประสทธภาพและตอบสนองวตถประสงคในการกาหนดมาตรการมากกวาไวดวย เชน หากผใหบรการวเคราะหแลววาการนาระบบคอมพวเตอรแบบใหมมาใชในการดาเนนงาน ไมสามารถตอบสนองวตถประสงค

16

มาตรการเพมคณภาพในการบรการ ในการเพมคณภาพการใหบรการธรกจของตนไดประกอบกบตองใชเงนลงทนสง ผใหบรการอาจเปลยนมาใชวธการตงสาขาในพนทตางๆ เพอรองรบการใชบรการกได เปนตน 4. Evaluate the Options in terms of Outcomes: การประเมนผลจากทางเลอก

เปนการหาสาเหตหรอปจจยททาใหมาตรการสามารถตอบโจทยหรอแกไขปญหาไดอยางตรงจด และในทางกลบกนในบางครงการประเมนผลนโยบายกเปนการหาสาเหตหรอปจจยททาใหมาตรการไมสามารถแกไขปญหาไดหรอเปนมาตรการทผคนไมยอมรบและปฏบตตาม ทงน ผใหบรการตองพจารณาวาวธการตางๆ ทตนเลอกนนจะใชเวลาดาเนนการเทาไร ระยะเวลาทเสยไปคมคาตอผลตอบแทนทไดรบมาหรอไม เชน ผรบบรการมความพงพอใจในการเสยคาบรการมากเพยงใด วธการทเลอกนามาใชสามารถสรางมลคาเพมใหแกธรกจมากหรอนองเพยงใด และควรมการลงทนตอยอดในมาตรการนหรอไม ตลอดจนสงททาลงไปแลวไดสรางการเปลยนแปลงหรอผลลพธอะไรใหเกดขนบาง เปนตน

ตวอยาง กรณการนาระบบคอมพวเตอรมาใชในการใหบรการทวประเทศ ในตอนตนอาจทาใหผรบบรการเกดความสบสนเพราะยงไมคนชนกบระบบ ทาใหอาจเกดความลาชาและผรบบรการอาจไมพอใจทตองเสยคาบรการเพมมากขน อยางไรกด การนาวธการนมาใชจะทาใหผใหบรการสงบรการไปยงผรบบรการไดรวดเรวขน มความโปรงใส และลดตนทนในการจางแรงงาน อนจะนาไปสการเพมมลคาทางธรกจในระยะยาว ในทางกลบกน หากการนาวธการนมาใชเปนการสรางภาระใหแกผใหบรการเปนอยางมาก และการดาเนนการไมไดผลดเทาทควร ผใหบรการอาจตองเปลยนวธการใหมทดกวา เชน นาระบบคอมพวเตอรมาใชในการใหบรการในเขตกรงเทพมหานคร เทานน ซงผรบบรการสวนใหญสามารถเขาถงอนเตอรเนตได และใชเวลาในการวางระบบนอยกวาเพราะใชในกรงเทพมหานครเทานน 5. Choose based on Priorities: การเลอกทางเลอกทดทสดโดยพจารณาจากความสาคญของผลลพธ

กระบวนการนมความสาคญ เนองจาก ภายหลงจากผใหบรการไดประเมนแลววาทางเลอกหรอวธการตางๆ ทตนกาหนดไวนนจะกอใหเกดผลอยางไรบาง ผใหบรการตองเลอกวาวธการใดเปนวธการทเหมาะสมทสดทจะนามาแกไขปญหา เชน วธการนนกอใหเกดผลกระทบใดตอผรบบรการ วธการนจะชวยขยายฐานลกคาผใชบรการไดมากนอยเพยงใด หรอ วธการนกอใหเกดผลประโยชนทยงยนหรอไม เปนตน 6. Implement: การนาไปปฏบต

เมอผใหบรการไดพจารณาอยางถถวนแลววาจะนาระบบคอมพวเตอรมาใชในการเพมคณภาพการใหบรการเปนวธการทดและสมเหตสมผล กถงเวลาทตองดาเนนการตามวธการทไดวางแผนไว โดยการเรมนาระบบคอมพวเตอรมาใชในการใหบรการจรง หลงจากนนกตรวจสอบผลลพธวาการระบบคอมพวเตอรมาใชไดผลเปนอยางไร ผใชบรการพงพอใจมากแคไหน มปรมาณการใชบรการเพมขนเทาใด 7. Review: การรบฟงความคดเหนและการทบทวนนโยบาย

การรบฟงความคดเหนและการทบทวนนโยบายเปนการพจารณาการตอบสนองของกลมทไดรบผลกระทบทางตรงและทางออม หรอจะโดยตงใจหรอไมตงใจจากนโยบาย ซงจะนาไปสทางเลอกของใน 3 ลกษณะ กลาวคอ การเลอกตดสนใจวาจะยตนโยบาย การดาเนนนโยบายตอโดยมการปรบปรงแกไข หรอการ

17

มาตรการเพมคณภาพในการบรการ มนโยบายใหม เมอนามาปรบใชกบกรณตวอยาง กลาวคอ

การยตนโยบาย เปนการลมเลกมาตรการนาระบบคอมพวเตอรมาใชในการใหบรการ โดยอาจเปนผลมาจากผลลพธของการดาเนนมาตรการมผลเสยมากกวาผลได มคาใชจายสงไมคมกบราคาตนทน รวมถงความตองการทมตอตวมาตรการไดเปลยนแปลงไป

การดาเนนนโยบายตอโดยมการแกไขปรบปรง เปนการสบตอมาตรการนาระบบคอมพวเตอรมาใชแตทาใหมความเหมาะสมยงขนโดยปรบปรง หรอขยายขอบเขตใหครอบคลมและสอดคลองกบสภาพแวดลอมและการเปลยนแปลงทเกดขน การสบตอนโยบายนอกจากจะรกษาผลประโยชนทางนโยบายทเคยมเอาไวไดแลว การแกไขอาจชวยขยายผลประโยชนจากนโยบายใหครอบคลมไดมากยงขน พรอมกบแกไขขอบกพรองจากการประเมนผลและผลสะทอนกลบได การมนโยบายใหม เปนการกาหนดนโยบายขนมาใหมเพอแกไขหรอตอบสนองตอปญหาเดม โดยอาจมแนวทางทตางออกไปจากเดม ใชกลไกทตางไปจากเดมเพอใหสามารถแกปญหาไดตรงจดมากยงขน

ทงน จากประสบการณทมการใชกระบวนการ DIAEC-IR ทผานมา อาจสรปไดวา การประเมนผลกระทบจากการกาหนดนโยบายจะตองพจารณาจากตนทนจากการดาเนนนโยบายนน และผลประโยชนทไดรบจากการดาเนนนโยบายเปนสาคญ โดยใหพจารณาไปตามขนตอนของ DIAEC-IR แมวาในทายทสด ความเปลยนแปลงในผลตอบแทนหรอรายไดทไดรบจะนอยกวาความเปลยนแปลงจากตนทน อาจสงผลกาไรตอธรกจได และควรมการพฒนาคณภาพของนโยบายนนอยางตอเนองดวยเชนกน

� การพฒนาคณภาพของนโยบาย นอกจากการประเมนผลกระทบจากการกาหนดนโยบาย (RIA) โดยพจารณาตามกระบวนการ DIAEC-

IR แลว สงทมความสาคญในลาดบตอมาคอ การพฒนาคณภาพของนโยบายนนๆ กลาวคอ เมอฝายทกาหนดนโยบายไดจดทานโยบายใดๆ ออกมาแลว จะตองมการพฒนาตอยอดนโยบายนนๆ ใหมประสทธภาพเพมมากขน จนทาใหนโยบายนนไปสการพฒนาทยงยน ทงน ในการพฒนาใหนโยบายมคณภาพยงขนสบไปนน ผกาหนดนโยบายจะตองคานงถงประเดนตางๆ รอบดาน เชน

o ความพงพอใจหรอความสามารถในการเสยคาใชจายเพอพฒนาคณภาพ ทงน ตองขนอยกบความพรอมดานการเงนในขณะนนทจะไมกระทบไปถงภาระคาใชจายดานอนๆ

o มตทางสภาพแวดลอมในดานตางๆ โดยเฉพาะมตดานการใหบรการ เชน - ไฟฟา ประปา การคมนาคม ระบบโทรคมนาคม การขนสง มเพยงพอตอความตองการ

หรอไม สามารถรองรบตอการพฒนาทจะเกดขนไดระดบใด - ความตองการของผรบบรการ ตองการใหเพมเตม หรอลด หรอปรบปรงการใหบรการใน

สวนใด - จานวนผใหบรการมเพยงพอหรอไม

18

- ความพรอมทางการศกษาของบคคลากรของผใหบรการ - การพฒนาคณภาพของนโยบาย ควรเรมตนเมอใด จากสวนใด หนวยงานทรบผดชอบคอ

หนวยงานใด ใชระยะเวลาในการดาเนนการนานเทาใด เปนตน o การมทศนคตทถกตอง เปนธรรม ในการกาหนดนโยบาย กลาวคอ สงสาคญในการกาหนด

นโยบายคอการไดรบเสยงตอบรบทด ไดรบการสนบสนนจากทกภาคสวนในสงคม ไมใชอยทผลประโยชนทจะไดรบ ดงนน ผกาหนดนโยบายจงตองพจารณาความตองการของสงคม เปนอนดบแรก

o การไมเลอกปฏบตหรอการปฏบตอยางเทาเทยมกน โดยหลกการขอนมาจากหลกความเสมอภาค ซงเปนหลกกฎหมายสาคญในการกาหนดนโยบาย โดยมงหวงใหผกาหนดนโยบายมการปฏบตตอบคคลทเกยวของกบเรองนนๆ อยางเทาเทยมกนหรอไมเลอกปฏบต (Non-discrimination) ทงน การปฏบตตามหลกความเสมอภาคนนจะตองปฏบตตอสงทมสาระสาคญเหมอนกนอยางเทาเทยมกน และจะตองปฏบตตอสงทมสาระสาคญแตกตางกนใหแตกตางกนไปตามลกษณะของเรองนนๆ จงจะทาใหเกดความยตธรรมภายใตหลกความเสมอภาคขนได ขณะเดยวกนหากนาหลกการนมาใชกบกรณผใหบรการ ผใหบรการกตองกาหนดมาตรการทเออตอผรบบรการทกคนอยางเทาเทยมกน โดยไมคานงวาผรบบรการรายนนๆ เปนใคร มลคาการใชบรการมากนอยเพยงใด เปนตน

� การวเคราะหผลกระทบ: เพอนามาเปรยบเทยบกบโครงการอนๆ เปนการประเมนผลกระทบของนโยบายทไดนาไปปฏบตแลววาสงผลอยางไรบางเมอเปรยบเทยบกบ

โครงการอนๆ กลาวคอ เมอพจารณาวามอะไรเกดขนบางแลวจากนโยบาย ตองพจารณาตอไปอกวาสงทเกดขนสรางการเปลยนแปลง มนยยะสาคญ หรอเขาไปกระทบกบอะไรบาง อยางไรกด ปญหาสาคญของการวเคราะหผลกระทบ คอ ความสามารถในการคานวณหาผลกระทบทเกดขนไดอยางชดเจนและแนนอน อาท การคานวณระดบคณภาพการใหบรการ ความพงพอใจของผรบบรการตอการใชมาตรการนนๆ เปนตน ซงเปนสงทเปนนามธรรมไมสามารถระบตวเลขทแนนอนได อยางไรกด การกาหนดนโยบายหรอมาตรการใดๆ ในเบองตนผกาหนดนโยบายรวมตลอดถงผบรการพงตองคานงถงปจจยเหลาน ไดแก

o การเพมโอกาสในการทางาน คอ การพจารณาวานโยบายหรอมาตรการทกาหนดนนเปนการเพมโอกาสในการทางานมากขนหรอไม ซงตองพจารณาประกอบกบโอกาสของตนทนทจะเพมสงขน แรงงานทมอยเพยงพอหรอไม มาตรการดงกลาวจะแกปญหาการวางงานไดมากนองเพยงใด ตลอดจนการกาหนดนโยบายสวสดการทจะตามมาจากการจางแรงงานนน

o ผลกระทบตอเพศ (Gender Impacts) กลาวคอ นโยบายหรอมาตรการนนจะกอใหเกดผลกระทบตอเพศหญง หรอเพศชาย อยางไร หรอเปนการเลอกปฏบตดวยเหตของเพศหรอไม หรอควรมการใหความคมครองเพศใดเปนกรณพเศษหรอไม เปนตน ดงนน นโยบายดงกลาวจะตองนามาใชเฉพาะภายในขอบเขตเรองใดเรองหนงเปนการเฉพาะเทานน เพอไมใหเปนการเลอกปฏบตดวยเหตของเพศทตางกน

o ผลกระทบทางสงคม (Social Impacts) เปนการศกษาผลกระทบของโครงการ ทจะเกดขนกบชมชนคนทอาศยในชมชนและสงคม โดยจะคาดการณการเปลยนแปลงดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม

19

และคณภาพชวต ทเกดขน พรอมกบนาเสนอมาตรการในการลดผลกระทบทางสงคม เพอประกอบการพจารณาทางเลอกโครงการและการปรบเปลยนโครงการใหสอดคลองกบสภาพชมชนและสงคมในพนทและใหเกดประโยชนรวมถงลดผลกระทบทางลบแกชมชนและสงคมใหมากทสดเพอใหผตดสนใจโครงการพจารณาวาผลกระทบทเกดขนจะเปนทยอมรบได และคมคากบประโยชนทจะเกดขนจากโครงการหรอไมโดยคานงถงปจจยทมผลกระทบทางสงคม โดยตรงตอชวตของคนในชมชนและสงคม เชน

- ประชากรการตงถนฐาน ความสมพนธของคนและสงแวดลอมในชมชน - ความเจรญเตบโตของชมชน รายไดอาชพ ทรพย สน การใช ประโยชนทดนและ

ทรพยากรธรรมชาตบรการชมชน สาธารณปโภค บรการสาธารณสขและการศกษา สนทนาการ - ความปลอดภยในชวตและทรพยสน - คณคาทางศลปวฒนธรรม ประวตศาสตรโบราณคด สถาปตยกรรม ศาสนา ทศนยภาพ ภม

ทศน o ผลกระทบตอภมภาค (Regional Impacts) อาจใชหลกการพจารณาเชนเดยวกบการ

พจารณาผลกระทบทางสงคม แตจะเปนการวเคราะหผลกระทบในเชงภาพรวม (มหาภาค) ในขอบเขตทกวางขวางกวาวาการกาหนดนโยบายจะมผลตอการเปลยนแปลงดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม และคณภาพชวต อยางไร เพอนาไปประกอบการพจารณาทางเลอกโครงการและปรบเปลยนโครงการใหสอดคลองกบสภาพการณในแตละภมภาคมากขน

� บทสรป: แนวปฏบตทด

กลาวโดยสรป “กฎระเบยบ” “นโยบาย” หรอ “มาตรการ” ทดนน หมายถง “กฎระเบยบ” “นโยบาย” หรอ “มาตรการ” ทตองมทงประสทธภาพ กลาวคอ สามารถบรรลเปาหมายและวตถประสงคทวางไวไดอยางสมบรณ มคณภาพ กลาวคอ สามารถตอบสนองความตองการไดทกภาคสวน มความโปรงใส และไมเลอกปฏบตโดยใชบงคบกบบคคลอยางเทาเทยมกน มประสทธผล กลาวคอ สามารถบรรลเปาหมายและวตถประสงคทวางไวไดอยางสมบรณโดยสรางตนทนนอยทงตนทนในการดาเนนการ ตนทนในการบงคบใชตอผเกยวของ ตนทนดานเวลาในการดาเนนการ รวมถงการปฏบตตามของผเกยวของ เปนตน ซงองคประกอบของ “กฎระเบยบ” “นโยบาย” หรอ “มาตรการ” ทดทง 3 ประการดงกลาว จาเปนตองมการวเคราะหผลกระทบในมตตางๆ ทงดานบวกและดานลบอยางเปนระบบ โดยผกาหนดนโยบายอาจนากระบวนการ DIAEC-IR มาใชเพอชวยในการวเคราะหอยางเปนระบบ หรออาจศกษาจากตวอยางของประเทศทมประสบการณ เชน กลมประเทศ OECD หรอ ศกษาจากรายงานการประเมนผลกระทบของประเทศตางๆ กได เพอนาขอมลเหลานมาใชประกอบกบการมประเมนตนทนและผลทไดรบจากการกาหนดกฎระเบยบหรอนโยบายนน รวมถงการรวบรวมเพอนามาปรบปรงแกไขใหสอดคลองตอสภาพปญหาทเกดขนตอไป

20

5.3 บทเรยนเกยวกบ “เศรษฐศาสตรวาดวยสารสนเทศ กบกรณตวอยาง” (หลกเกณฑ Must Have) ในหวขอน ผบรรยาย (Dr.Mark Jamison) ไดสอบถามความเหนของผเขารวมการอบรมแตละกลมถงผลกระทบของเทคโนโลย และพฤตกรรมการบรโภคสารสนเทศทมผลตอหลกเกณฑ Must Have ซงผแทนของแตละกลมไดยกตวอยางเทคโนโลย และพฤตกรรมของผบรโภคทมผลตอประกาศ Must Have เชน รปแบบ ในการรบชมบรการโทรทศนของประชาชน ซงไมจากดเฉพาะการรบชมผานเครองรบโทรทศนหรอ ผานระบบการใหบรการโทรทศนภาคพนดนอกตอไป โดยอาจมรปแบบการรบชมบรการโทรทศนอน ๆ เชน การรบชม ผานบรการโทรทศนแบบบอกรบเปนสมาชก การรบชมผานอนเทอรเนต รวมไปถงบรการโทรทศนตาม ความประสงค (On Demand) ซงทาใหผบรโภคสามารถจดผงรายการบรการโทรทศน ทงรายการ และชวงเวลาในการรบชมไดตามความประสงค เปนตน นอกจากพฤตกรรมของผบรโภคแลว เทคโนโลยททาใหผบรโภคสามารถเขาถงบรการโทรทศนดวยชองทางอน ๆ นอกเหนอจากการรบชมผานเครองรบโทรทศน เชน บรการโทรทศนผานอนเทอรเนต หรอการใหบรการโทรทศนบนโทรศพทเคลอนท (IPTV/Mobile TV) ทงน พฤตกรรมการรบชมบรการโทรทศนของผบรโภคจะผนเปลยนได ตอเมอเทคโนโลยมการเปลยนแปลงในลกษณะทเออใหเกดความสะดวกในการเขาถงบรการโทรทศนไดหลากหลายชองทางมากยงขน และในทางกลบกน หากผบรโภคไมมแนวโนมการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการรบชมบรการโทรทศน กจะไมมแรงจงใจใหมการพฒนาเทคโนโลยในการใหบรการและการรบชมบรการโทรทศนทหลากหลายมากยงขน

� แนวโนมของระบบสารสนเทศทมผลกระทบตอหลกเกณฑ Must Have สงท Dr.Jamison เนนยากคอ ตวอยางของแนวโนมดานสารสนเทศทคาดวานาจะมผลกระทบตอ

หลกเกณฑ Must Have เชน การเพมปรมาณการใชระบบสารสนเทศในการตดตอสอสารดวยขอมลขาวสาร (Data) มากกวาการตดตอสอสารดวยเสยงในชวงระยะเวลาอนรวดเรว ทงนเพราะมการนาระบบสารสนเทศไปใชในกจกรรมตาง ๆ ในชวตประจาวน เชน ระบบการศกษามการนาระบบสารสนเทศมาใชเปนแหลงขอมลสาหรบการศกษา การเขาถงบรการโทรทศนผานระบบอนเทอรเนตมากกวาระบบการแพรภาพกระจายเสยงในระบบภาคพนดน บรการโทรทศนทางสาย หรอบรการโทรทศนผานดาวเทยม และการหลอมรวมทางดานเทคโนโลยททาใหผใหบรการสามารถใหบรการดานกระจายเสยงและบรการโทรทศนแบบบอกรบสมาชกผานโครงขายหรอ สงอานวยความสะดวกทสรางขนเพอการใหบรการโทรศพท ทงประจาทและโทรศพทเคลอนท

นอกจากน แนวโนมของการเปลยนแปลงเกยวกบอปกรณทใชในการตดตอสอสารทาใหผบรโภคสามารถเขาถงบรการโทรทศนไดแบบไมจากดสถานทและชวงเวลา ทาใหอตสาหกรรมหนมามงเนนการปรบปรงและพฒนาเนอหารายการและบรการมากยงขน และแมวาไมวาอปกรณสอสารจะมความเหมอนกนทงในเรองของตราอกษรหรอตวรน หากแตผใชอปกรณสอสารแตละคนจะเลอกใชบรการใหมความเหมาะสม จนอาจกลาวไดวามลกษณะเฉพาะเปนของตวเอง และดวยความทนสมยของระบบการสอสาร ทาใหผใชบรการสามารถทจะเลอกไดวาจะรบชมรายการหรอบรการขอมลขาวสารใด ๆ หรอไมกตาม โดยคาดหมายเพยงใหอปกรณของตนสามารถเขาถงโครงขายอนเทอรเนตไดในทกททตนตองการเทานน และดวยความตองการทจะ

21

เขาถงโครงขายอนเทอรเนตไดทกททกเวลานเอง เปนปจจยหนงทชวยใหผใชบรการตดสนใจในเรองใดเรองหนง เชน การเลอกรบประทานอาหาร กจะเลอกจากรานทมใหบรการอนเทอรเนตฟรดวย เปนตน ซงแนวโนมพฤตกรรมของผบรโภคเชนวาน ทาใหอตสาหกรรมอปกรณการตดตอสอสารมการขยายตวมากยงขนทงในดานของจานวน ประสทธภาพของอปกรณ การพฒนาอปกรณการสอสารใหสามารถทางานไดหลากหลายมากกวาแคใชในการตดตอสอสารดวยเสยงหรอการรบสงขอความสน รวมถงการทาใหผบรโภคมการตดตอสอสารระหวางกนผานสงคมออนไลนมากยงขน นอกจากน ดวยเทคโนโลยทเอออานวยนน ผบรโภคสามารถกาหนดระยะเวลาในการรบชมรายการโทรทศนตาง ๆ ไดดวยตนเอง เชน การทเดมผบรโภคจะตองรบชมรายการทางโทรทศน ในชวงเวลาทมการออกอากาศกเปลยนแปลงไปในลกษณะทจะมการบนทกรายการดงกลาวไว และนากลบมาชมในเวลาทตองการ ซงแนวโนมเชนวาน นาไปสการทผบรโภคสามารถทจะกาหนดผงรายการโทรทศน ทงในเรองของระยะเวลาและรายการทจะรบชมไดดวยตนเอง และนอกเหนอไปจากนน ผบรโภคสามารถทจะเปนผผลตรายการ (Production) และเผยแพรเนอหารายการดงกลาวไปยงผบรโภครายอน ๆ ไดดวยตนเองเชนเดยวกน และดวยการเปลยนแปลงในเชงพฤตกรรมของผบรโภคเชนวาน สงผลใหจานวนการรบชมบรการโทรทศนในรปแบบเดม ผานเครองรบโทรทศน มจานวนลดนอยลงเรอย ๆ ในขณะเดยวกน ผบรโภคซงมอานาจในการตอรองกบผประกอบกจการโทรทศนเพมขน มกเรยกรองใหผประกอบกจการมการผลตและใหบรการรายการทมเนอหาตามความตองการของตน เชน รายการกฬา หรอรายการทเหมาะสมกบเดกและเยาวชน หรอเรยกรองใหมการเพมคณภาพและความคมชดของภาพและเสยงในรายการโทรทศนมากยงขนดวย

โดย Dr.Jamison ไดยกตวอยางจากการสารวจผบรโภคในสาธารณรฐเกาหล พบวา ผบรโภคม ความตองการบรการทมความหลากหลายมากยงขนในแตละป แตไมตองการทชาระคาธรรมเนยมหรอคาบรการทเพมมากขน สงผลใหจานวนผบรโภคทรบชมบรการโทรทศนดวยรปแบบการใหบรการแบบเดม ไมมการใชบรการของโครงขายโทรคมนายคหนา (Next Generation Network NGN)1 มากนก หากแตกลมบคคลทอายตากวา 40 ป เพศชาย และผทมการศกษา หรอผเลอกรบชมบรการโทรทศนภาคพนดนในระบบดจตอล หรอบรการโทรทศนแบบบอกรบเปนสมาชกมแนวโนมทจะใชบรการของ NGN มากยงขน

บรการในอนาคตของ NGN จะมงเนนการใหบรการรบสงขอมลขาวสาร และบรการดานบนเทง ในทกพนท ทกเวลา ผานอปกรณการสอสารตาง ๆ และผานการใหบรการโครงขายทมากกวา 1 โครงขายขน

1 โครงขายโทรคมนาคมยคหนา Next Generation Network (NGN) คอโครงขายทสามารถใหบรการสอสารโทรคมนาคมท

หลากหลาย สามารถทางานอยบนโครงสรางพนฐานของโครงขายความเรวสงทสนบสนนคณภาพ ของบรการ ทาใหผใชสามารถเขาถงบรการตาง ๆ ไดอยางตอเนองทงในสภาวะทกาลงเคลอนทหรออยกบท จงเปนการประยกตเทคโนโลย packet switching โดยใช Internet Protocol (IP) ในการสรางโครงขายพนฐานในยคหนาเพอการหลอมรวมการใหบรการโดยไมมขด จากดเนองจากสภาวะการเคลอนทของผใช (Fixed-mobile convergence) และมงหวงใหเปนปจจยเกอหนนการเกดสงคมทมการประยกตการสอสาร โทรคมนาคมอยางกวางขวาง (Ubiquitous communication society) ทงนเพอพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคม

22

ไป นอกจากน บรการ NGN ในอนาคต จะทาใหผใชบรการสามารถเขาถงสงคมออนไลนไดตลอดเวลาโดยไมยดตดกบอปกรณหรอสถานทอกตอไป โดย Dr.Jamison ไดยกตวอยางบรการโทรทศนบรการหนง ซงทาใหผใชบรการสามารถรบชมบรการผานอปกรณตาง เชน เครองรบโทรทศน ระบบคอมพวเตอร โทรศพทเคลอนท หรอแมกระทง IPOD เปนตน ทาใหระบบการตดตอรบสงขอมลเปนไปภายใตแนวคด ทกท ทกเวลา ทกอปกรณการสอสาร และทกโครงขายการสอสาร ซงสงผลใหอปกรณโทรศพทเคลอนทถกพฒนาใหมคณลกษณะหรอมประสทธภาพเทยบเคยงกบเครองคอมพวเตอรมากขน นอกจากนแลว ระบบการสอสารในสงคมออนไลนนน ไมถกจากดหรอยดโยงกบอปกรณหรอสถานททอยของผใชงานอกตอไป โดยยกกรณตวอยางของสงคมออนไลนขนาดใหญ เชน Facebook ซงหากผใชบรการไมไดตงระบบการแบงปนสถานททอยในระบบปฏบตการของ Facebook หรอมการระบสถานทอยของตนในการโพสตเรองราวของตนเองในแตละครง ผใหบรการ และผใชบรการคนอน ๆ จะไมสามารถทราบถงแหลงทอยของผใชบรการดงกลาวได นอกจากน ยงไดมการกลาวถงระบบปฏบตการของสงคมออนไลนทจะสารวจพฤตกรรมของผใชบรการ เชน ขอมลขาวสาร หรอบรการตาง ๆ ทมการสบคนหรอเขาไปตดตามในระบบอนเทอรเนต เพอประมวลผลหรอสารวจความตองการในการรบรขอมลขาวสาร และสงขอมลขาวสารดงกลาว หรอนาขอมลขาวสารดงกลาวไปใชเพอประโยชนในเชงพาณชย เชน การสงโฆษณาของสนคาหรอบรการทมความเกยวของกบขอมลขาวสารหรอบรการทผใชบรการไดตดตาม หรอเขาไปสบคนผานบรการสงคมออนไลน หรอระบบอนเทอรเนต เปนตน ซงในมมกลบกน การดาเนนการในลกษณะดงกลาวสงผลใหผใหบรการสงคมออนไลน หรอผทสามารถนาเอาพฤตกรรมการใชงานในระบบสงคมออนไลนของผใชบรการไปประมวลผลเพอสงเคราะหความเปนตวตนทแทจรงของผใชบรการดงกลาว และทาใหรจกพฤตกรรมทแทจรงของบคคลดงกลาวมากจนถงระดบทอาจจะรจกไดดกวาทเจาตวรจกตวเอง และดวยการวเคราะหและประมวลผลการใชบรการอนเทอรเนตหรอสงคมออนไลนนในอตสาหกรรมของบรการดานกระจายเสยงและโทรทศนนน ทาใหผใหบรการสามารถนาเสนอรายการทตรงกบความตองการซงวเคราะหจากพฤตกรรมการใชงานใหแกผใชบรการแตละคนไดอยางเหมาะสม รวมไปถงการสารวจปรมาณของผทรบชมรายการตาง ๆ อนอาจจะกลาวไดวาเปนการวดความนยมของรายการทมความนาเชอถอมาก

และดวยสภาพแวดลอมทมการหลอมรวมของระบบในการใหบรการเนอหารายการทาใหเนอหารายการหนง ๆ ไมไดถกจากดการเขาถงหรอการเผยแพรในระบบการใหบรการเพยงรปแบบใดรปแบบหนงอกตอไป และนอกจากน สงทเนอหารายการสรางหรอกอใหเกดขนตามมาไดแกการนาสญลกษณหรอสงทแสดงออกใหเหนถงเนอหารายการหรอตวละครในเนอหารายการไปใชประโยชนกบสนคาหรอบรการอน ๆ ดวย โดยไดยกตวอยางกรณของ “Toy Story” หรอ “Star War” ซงนอกจากจะเปนชอของภาพยนตรชดดงกลาวแลว ยงมการนาไปใชกบของเลนสาหรบเดก เกมส อปกรณตาง ๆ เสอผา โฆษณา ซงทาใหเดกและผคนทวไปสามารถจดจาและเชอมโยงกลบไปยงเนอหาของภาพยนตรดงกลาว จนอาจกลาวไดวา เนอหารายการเปนทมาของ Brand ของกลมสนคา ผลตภณฑและบรการ ซงทาใหเกดกลมผประกอบการททาทกประเภทกจการทเกยวเนองกบเนอหารายการดงกลาว ตวอยางเชน กรณของผทจดงานคอนเสรต ซงนอกจากการจดการแสดงและหารายไดจากการเกบคาบตรเขาชมแลว ยงอาจมบรการหรอธรกจอนทงทางตรงและ

23

ทางออม เชน การทาแผนบนทกการแสดง การจาหนายเสอผา หรอของทระลกในการแสดง การโฆษณาหรอประชาสมพนธผรวมสนบสนน การจดการแสดง การถายทอดสดการแสดงผานบรการโทรทศน เปนตน โดยผใหบรการจะไมจากดอปกรณในการรบชมของผใหบรการมากนก เวนแตจะมความจาเปนทจะตองมการปรบเทคนคทใชในการใหบรการใหเหมาะสมกบอปกรณทใชในการรบชม เชน ระดบความคมชดของภาพ หรอความกวางหรอความละเอยดของภาพ เปนตน

ดวยรปแบบทหลากหลายในการรบชมบรการโทรทศน เชน การแพรภาพผานระบบการใหบรการโครงขายภาคพนดน ผานทางสาย ดาวเทยม หรอแมแตการรบชมผานระบบอนเทอรเนต หรอผานทาง application ตาง ๆ ทผใหบรการกาหนด และตามทไดกลาวมาแลววา ดวยความกาวหนาทางดานเทคโนโลยทใชในการรบชมบรการหรอรายการดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนททาใหผใชบรการสามารถทจะกาหนดชวงระยะเวลาในการรบชมรายการตาง ๆ ไดตามทตองการ ผงรายการทผใหบรการกาหนดขนจงแทบทจะไมมความสาคญอกตอไป ทาใหผประกอบกจการบางรายมงเนนทจะสรางชองทางในการใหบรการเพอตอบสนองความตองการ หรอรปแบบของการใชบรการของผใชบรการแตละรายใหมความแตกตางจากผใชบรการรายอน ๆ เพมมากขน นอกจากนแลว ผประกอบกจการบางรายเลอกทจะใหบรการเนอหารายการบางรายการผานบรการทางอนเทอรเนตโดยไมคดคาใชจาย ภายใตความเชอทวา ผใชบรการเนอหารายการดงกลาวซงแมจะไมเสยคาใชจายจากการรบชมรายการดงกลาวนน กอาจจะยอมเสยคาใชจายในการรบชมรายการอน ๆ หรอรายการเดยวกนทมความพเศษ หรอการเลอกใชผลตภณฑหรอบรการภายใต “Brand” เดยวกน หรอการสรางรายไดจากการใหบรการโฆษณาในระหวางการเผยแพรเนอหารายการดงกลาวดวย ซงเปนการสรางรปแบบของธรกจดานกจการโทรทศนหรอกจการกระจายเสยงใหม ๆ ทไมจากดเฉพาะบรการกระจายเสยงหรอบรการโทรทศนอกตอไป ในขณะเดยวกน เนอหารายการกไมถกจากดในการแพรภาพกระจายเสยงดวยรปแบบหรอชองทางใดชองทางหนงอกตอไป

Dr.Jamison ไดยกตวอยางคาถามวา เพราะเหตใดรานขายเหลาจงจดใหม Ladies Night ซงจะมรายการพเศษหรอการจาหนายเครองดมในราคาพเศษใหกบลกคาทเปนผหญง หรอมการแจกเครองดมใหกบลกคาทเปนผหญงในชวงเวลาใดเวลาหนง ทงน เพราะในชวงเวลาทจดรายการพเศษ Ladies Night นน รานขายเหลาคาดหมายวาจะมผชายมาใชบรการของทางรานมากเปนพเศษกวาชวงเวลาอน ๆ ซงจะทาใหรานขายเครองดมไดมากขน และดวยปรมาณเครองดมทจาหนายไดมากขน ผลกาไรบางสวนจะถกนาไปหารเฉลยตนทนของเครองเดมทจาหนายหรอแจกใหกบลกคาทเปนผหญง ซงหลกการหรอแนวคดของรานขายเหลาน เปนหลกการทางเศรษฐศาสตรทวไป นอกจากน Dr. Jamison ยงไดยกตวอยางของสหรฐอเมรกาในชวงป ค.ศ. 1910 ผวาการรฐแหงหนงไดเจรจากบบรษท AT&T ซงเปนผประกอบกจการโทรคมนาคมรายหนงในเครอ Bell ถงการทาใหประชาชนชาวอเมรกนทมรายไดนอยสามารถเขาถงบรการโทรศพทได โดยมการเจรจาเพอกาหนดใหบรการโทรศพทประจาทในสมยนนมอตราคาบรการทถก จนอาจกลาวไดวา ตากวาตนทนในการใหบรการ ทงน ผทเกยวของไมไดจากดมมมองเฉพาะธรกจโทรศพทประจาทเทานน แตไดพจารณาไปถงขอบเขตทวา หากบรการโทรศพทประจาทเปนทแพรหลาย มผเขาถงบรการดงกลาวไดเปนจานวนมาก จะสงผลดตอธรกจอน ๆ ทเกยวของดวย จากตวอยางทยกมานนสะทอนใหเหนถงการวเคราะหอตสาหกรรมหรอ

24

ธรกจในเชงเศรษฐศาสตรจะไมจากดเฉพาะอตสาหกรรมหรอธรกจนนเทานน หากแตจะวเคราะหไปถงผลกระทบตออตสาหกรรมหรอธรกจอน ๆ ทเกยวของดวย นอกจากน Dr. Jamison ไดยกกรณของธรกจบรการทชอ MiniTel ซงใหบรการจองตว ชาระคาบรการตาง ๆ คลายกบบรการเคานเตอรเซอรวสในประเทศไทย ซงสมยหนงเปนทนยมมากและทากาไรไดด หากแตตอมาเมอประชาชนมการเขาถงบรการอนเทอรเนตมากขน สามารถทจะทาธรกรรมตาง ๆ ไดดวยตนเอง โดยไมตองไปตดตอทรานคาหรอสาขาบรการของ MiniTel อก สงผลใหธรกจดงกลาวจะตองปดตวลง ตวอยางนสะทอนใหเหนถงความกาวหนาของเทคโนโลยในการตดตอสอสารทสงผลกระทบหรอเปนจดเปลยนของธรกจอน นอกจากน เมอพจารณาถงตวอยางของสงคมออนไลนเดม เชน บรการ Myspace ทเคยเปนทนยมมาก หากแตปจจบนไมมผใชบรการดงกลาวแลว เนองจากมบรการของ Hi5 เขามาแทนทและเปนทนยม เนองจากมบรการหรอลกเลนอนมากกวา Myspace และตอมาบรการสงคมออนไลน Facebook ทถกพฒนาขนเพอใชในการตดตอสอสารของกลมเพอนในมหาวทยาลยกไดรบความนยมและแพรหลายอยางรวดเรวและกลยทธหนงท Facebook นามาใชในการแขงขนกบบรการสงคมออนไลนอน ๆ ไดแกการเพมลกเลนในการตดตอสอสารของแตละบคคลเพมมากขน ซงจากเดมจะเปนเพยงการแบงปนรปภาพ หรอขอความระหวางผใชบรการกบกลมเพอสมาชก กมการขยายเปนหนาเวปไซตสาธารณะ หรอ FanPage และขยายรปแบบการใหความเหนทมทงขอความ สตกเกอร บรการกลองขอความเพอการตดตอสอสารสวนบคคล ระบบการคนหาขอมลของบคคลทผใชบรการเคยตดตอหรอคาดหมายวาจะรจกและนาเสนอเปนทางเลอกใหแกผใชบรการ นอกจากน ผพฒนา Facebook ไดเพมการแบงปนคลปหรอเทปบนทกภาพของผใชบรการ เพอแขงขนกบเวปไซต YouTube

นอกจากน ตวอยางของจดเปลยนทางการตลาดทสาคญ เชน เดมผทใชเครองคอมพวเตอรทใชระบบปฏบตการ Mc-Intoch หากมการพมพงานใด ๆ กตาม จะไมสามารถนามาเปดหรอใชงานในเครองคอมพวเตอร ทใชระบบปฏบตการ Window ได ขณะทจานวนผใชบรการเครองคอมพวเตอร ทใชระบบปฏบตการ Window มมากกวาสงผลใหเครองคอมพวเตอรทใชระบบปฏบตการ Mc-Intoch จะตองม การพฒนาปรบปรงเพอใหผลของการทางานสามารถนาไปใชกบเครองคอมพวเตอรทใชระบบปฏบตการ Window ได นอกจากน เมอสอบถามผทจะเลอกซอคอมพวเตอร หรอระบบการปฏบตงานเพอนามาใชงานไมวาจะในระบบธรกจหรอในระบบสวนตวนน ปจจยสาคญประการหนงทจะนาไปใชในการตดสนใจไดแก ความนยมหรอกลมคนทเลอกระบบปฏบตการดงกลาวมจานวนมากนอยเพยงใด เพราะหากเปนระบบปฏบตการทมการใชงานกนโดยทวไปแลว เมอนามาใชงาน การตดตอสอสารหรอการใชงานรวมกน หรอแมแตการซออปกรณทจะสามารถนามาใชงานกบระบบปฏบตการดงกลาวนน ยอมไมกอใหเกดความยงยากหรอจะทาใหเกดขอจากดในการใชงานอกตอไป

Dr.Jamison ไดเนนถง ความตองการ มมมอง และการตอบรบของผใชบรการทมตอการพฒนา หรอการเปลยนแปลงของธรกจ โดยไดยกตวอยางของระบบ Mathematica ซงเปนระบบปฏบตการทนกศกษาทางดานสาขาวชาวศวกรรมตองใชในการเรยน ซงโดยราคาของระบบดงกลาวสงมาก ทาใหจานวนนกศกษาทสามารถใชงานระบบปฏบตการดงกลาวมจานวนนอย ดงนน ผประกอบกจการจงไดมการปรบปรงระบบดวยการลดประสทธภาพในการทางานของระบบดงกลาวลงเลกนอย และจาหนายในราคาทถกลงใหกบนกศกษา

25

วศวกรรมเทานน ซงปรากฏวาเปนทนยมอยางมาก โดยตอมา IBM ซงเปนผผลตเครองพมพเอกสารระบบ Lasor ทาใหไดผลงานพมพทเรว สวยงาม ตวพมพมความคมชด และเงยบกวาการพมพงานในระบบ Ink Jet ตอมาผผลตไดมการเพมอปกรณเพอใหการพมพมความเรวทลดลง โดยหวงทจะจาหนายในราคาทถกลง หากแตผลของการดาเนนธรกจในลกษณะดงกลาว คอ ผใชบรการไมพงพอใจตอประสทธภาพของการทางานของเครองพมพของ IBM ทกรน โดยผใชบรการมความรสกวา หากผประกอบกจการมการเปลยนแปลงผลตภณฑ หรอแผนการดาเนนธรกจซงแตกตางไปจากทเคยเปน และสงผลกระทบตอประสทธภาพ หรอใหผลลพธทแยลงนน ผใชบรการจะรสกถงความไมเปนธรรมและมความรสกเชงลบตอบรการหรอสนคาดงกลาวโดยทนท ดงจะเหนไดจากตวอยางของการนาเขาโทรศพท IPhone 5 ในฮองกง ซงกอนจาหนายนน Apple โดยผแทนจาหนายไดทาความตกลงรวมกบผใหบรการโทรศพทเคลอนท จานวน 5 ราย จาก 6 รายทมอยในตลาด สงผลใหผใชบรการของผใหบรการโทรศพทเคลอนทรายท 6 ซงไมสามารถบรรลขอตกลงกบ Apple ได ไมสามารถทจะซอเครองโทรศพท IPhone 5 ได เพราะไมสามารถนามาใชงานกบระบบโครงขายได เกดความรสกทไ มเปนธรรม เนองจากการวางจาหนาย IPhone รนกอนหนา นนน ผใชบรการของโทรศพทเคลอนทแตละรายไมถกจากดทจะซอเครองโทรศพทดงกลาว ดวยเหตน Dr.Jamison ไดชใหเหนวา มมมองหรอการตอบรบของประชาชนผใชบรการตอการเปลยนแปลงแผนการใหบรการของผประกอบกจการ หรอประสทธภาพของสนคาหรอผลตภณฑนน หากเปนไปในลกษณะทแตกตางไปจากเดมโดยปราศจากเหตผล ยอมกอใหเกดกระแสความไมยอมรบของประชาชนผใชบรการได ซงจะเหนไดจากในกจการดานกระจายเสยงและโทรทศนกเชนเดยวกน หากบรการดานกระจายเสยงหรอโทรทศนใดทประชาชนเคยไดเขาถงโดยปราศจากเงอนไข หรอขอจากดใด ๆ แลว หากจะมการเปลยนแปลงโดยเพมเงอนไขหรอขอจากด ยอมจะสงผลกระทบตอประชาชนและอาจเกดปญหาการไมยอมรบในการดาเนนการดงกลาวไดในเวลาอนสน ซงหากจะใหเกดการยอมรบในการเปลยนแปลงดงกลาวจะตองเปนไปในลกษณะททาใหเกดความเคยชนตอผลของการเปลยนแปลงทเกดขน เพราะผลของความเคยชนดงกลาวจะนาไปสแนวทางปฏบตทยอมรบกนเปนการทวไป ดงจากตวอยางของการถายทอดฟตบอลโลกทผานมาในประเทศไทย เปนการใหบรการผานระบบบรการโทรทศนทใหบรการเปนการทวไปซงไมมการเรยกเกบเงน หรอเงอนไขในการใหบรการ หากจะตองมการเปลยนรปแบบใหการรบชมการถายทอดสดรายการดงกลาวจะสงผลกระทบใหประชาชนเกดความรสกทไมเปนธรรม เพราะเดมสามารถชมรายการดงกลาวโดยไมเสยคาใชจายแตอยางใด ซงกรณเชนวาน หนวยงานกากบดแลจะตองนามาพจารณาประกอบในการประเมนผลกระทบกอนทจะมการกาหนดหลกเกณฑในการกากบดแลตอไป

5.4 บทเรยนเกยวกบ “พนฐานการพจารณาทางเลอก และการวเคราะห” ในสวนน ไดมการกลาวถงปจจยทสามารถเปนพนฐานในการพจารณาและวเคราะหทางเลอกในการ

กาหนดนโยบาย ซงสวนใหญไดแก ผเกยวของ/ ผมสวนไดและสวนเสย ตนทน ทางเลอกและผลทจะเกดขนของทางเลอกนนๆ มรายละเอยดดงน

26

� ผลประโยชนเอกชน (Private Benefits) ในการดาเนนนโยบาย หรอโครงการตางๆนน จะกอใหเกดผลไดหรอผลประโยชนในรปแบบตางๆ ซง

จะตกแกบคคลหรอหนวยตางๆในสงคม โดยผลประโยชนน หมายความรวมถงประโยชนทางออมทเกดแกบคคลอนๆ ดวย จงเรยกรวมวา ผลประโยชนสงคม (Social Benefit) ซงประกอบดวย ผลประโยชนเอกชน (Private Benefits)2 และ ผลประโยชนภายนอก (External Benefits)

� ความเตมใจทจะจาย (Willingness to pay) โดยมากแลว เอกชนจะยอมจาย (เตมใจทจะจาย : Willingness to pay) เพอผลประโยชนทเกดขนกบตนเอง แตไมไดคานงถงการจายเพอผลประโยชนสงคมดวย ดงนน เพอใหเกดประโยชนแกสงคมโดยรวม รฐจงมกเปนผอดหนน (Subsidies) แทน แตการอดหนนของรฐนน ยอมตองม “แหลงทมาของเงน” นนคอ จะตองมผทตองรวมจาย เชน หากรฐใชภาษประชาชนในการอดหนน กยอมหมายถง ประชาชนผจายภาษ “ตองจาย” เพอใหเกดประโยชนตอสงคมโดยรวมดวย สงทตองคานงถงอกประการหนงคอ การอดหนน หรอแทรกแซง (โดยรฐ) ทกครง ยอมมผลกระทบตามมา ทงน การประเมนความเตมใจทจะจายสามารถทาไดผานเครองมอตอไปน

� รายละเอยดของโครงการ/สนคา นนๆ ทจะใหคณคา � การวางกรอบและแผนงานทงหมดทเกยวของสาหรบขอกาหนดของสนคาหรอบรการ

นนๆ วธการในการจาย จายอยางไร /จายผานอะไร � คาถามกระตนเพอใหทราบความเตมใจทจะจาย � คาถามสนๆ เกยวกบเหตผลในการเตมใจทจะจาย � ขอมลดานสงคม – เศรษฐกจ ของผตอบคาถาม

ตวอยาง กรณการสรางหองสขา เอกชนมความเตมใจทจะจาย/ยอมจาย ในราคา 4 ดอลลารสหรฐฯ ซงจะชวยใหสรางหองสขาได 300 หอง แตเมอวเคราะหวาการสรางหองสขานนจะกอประโยชนตอสขอนามยของสงคมโดยรวม กรณนรฐจงควรเขามาอดหนน/แทรกแซง3 เพอใหไดหองสขาจานวนมากขน สงคมกจะไดรบผลประโยชนเตมท นนคอประโยชนเชงสงคมจะตองคานงถงเรองสขภาพ เวลา ความถกตอง รวมถงเรองทจบตองไมไดอนๆ ดวย

2 ผลประโยชนเอกชน จงหมายถง ผลประโยชนทเกดแกบคคล หรอหนวยผลต ทเปนผดาเนนนโยบาย/กจกรรม/โครงการนนๆ 3 ไมมผลกาไรเชงธรกจเกดขนจากการอดหนน เนองจากประโยชนทเกดกบผรบเทากบตนทนของผเสยภาษ โดยทภาษสวนน

สามารถสรางการบดเบอนได อยางไรกตาม ประโยชนทผบรโภคกลมใดกลมหนงไดรบอาจถกใหคณคามากกวาอกกลมหนง บนพนฐานทางสงคมหรอทางภมศาสตร (การกระจายรายได)

27

� ตนทน (Cost) ตนทนสามารถจาแนกออกไดเปน 2 ประเภทคอ 1. ตนทนสวนบคคล ซงเปนตนทนทจาเปนทตองใช

ในการผลตสนคา เชน แรงงาน เชอเพลง เครองจกร ตนทนอนๆ เชน เหลก คอนกรต เปนตน และ 2. ตนทนทางสงคม คอ ตนทนการผลตสนคาทไมไดเกดจากการประกอบธรกรรมทางเศรษฐกจโดยตรง เชน เสยงรบกวน มลพษ เปนตน

ทง น การประเมนมลคาตนทน จะเหนไดวา การประเมนมลคาของตนทนสวนบคคลมกจะตรงไปตรงมา เปรยบไดกบการดบล สวนการประเมนมลคาตนทนทางสงคมมปญหายงยากมากกวา ยกตวอยางเชน มกจะมคาถามวา ทาไมถงไมกาจดมลพษใหหมดไป คาตอบกคอตวสนคาซงกระบวนการผลตสรางมลพษมประโยชน ดงนน คาถามถดไปคอ ระดบไหนของมลพษทเรายอมรบได ดงนน เราจงตองกลบไปวเคราะหตนทนสวนเพมเปรยบเทยบกบประโยชนสวนเพม

นอกจากน ขนาดของตนทนภาคเอกชนหรอตนทนทางสงคมไมไดเปนสงเดยวทสาคญ หากแตตองพจารณาถงวาตนทนทเกดขน ใครและกลมไหนจะเปนคนรบภาระ เชน ลกคา ประชาชนอน ๆ ทไดรบผลกระทบ นกลงทน ผเสยภาษ มากไปกวานน ยงตองคานงวา ตนทนบางอยางจะเกดตามมาในภายหลง ซงเราอาจจะสามารถรบรดวยความแนนอนระดบหนง หรอเราอาจจะไมสามารถรบรได หรอมความไมแนนอนสงนนเอง เชน กรณความเสยหายทอาจเกดจากการกดกรอนของกาซคารบอนไดออกไซด ทงน คนทไดประโยชนกบคนทรบภาระอาจไมใชคนเดยวกนเสมอไป

เพอใหเกดความเขาใจชดเจนยงขน จงขอยกตวอยางในกรณการพจารณาทางเลอกในการกาหนดนโยบาย ดงจะอธบายรายละเอยดในแตละกระบวนการ ตอไปน

National Broadband Network Proposal ของประเทศ Australia

ในป 2009 รฐบาลในประเทศออสเตรเลยไดประกาศนโยบายในการขยายโครงขายบรอดแบนดไปยงทกครวเรอน โดยคาดการณวาจะใชงบประมาณ 44,000 ลานดอลลารสหรฐฯ

ตอมารฐบาลในป 2013 ซงเปนรฐบาลผสมของออสเตรเลยไดประกาศวามทางเลอกทจะสามารถจะขยายโครงขายบรอดแบนดไปยงทกครวเรอนโดยใชเทคโนโลย Fiber to the Node (FttN) ซงจะประหยดงบประมาณลงถง 2 ใน 3 แตอาจตองใชระยะเวลาในการขยายโครงขายทยาวนานขน

ในการประเมนผลกระทบกรณดงกลาว ผออกนโยบายจาเปนตองตงคาถามวารฐจาเปนตองเรงขยายโครงขายบรอดแบนดในประเทศออสเตรเลยอยางรวดเรวหรอไม และคาถามตอไปทควรตองม คอจะขยายโครงขายบรอดแบนดอยางไรอนจะเปนแนวทางทเหมาะสมทสด

สงสาคญของการประเมนแนวทางดาเนนการ จาเปนตองพจารณาตนทนและผลประโยชน (Cost and Benefit) ขนพนฐานในแตละทางเลอก สาหรบกรณนรฐอาจพจารณาแผนดาเนนการ (scenario) เปน 3 ทางเลอก คอ

1. ทางเลอกท 1 – ไมขยายโครงขายบรอดแบนดเลย แตในความเปนจรงแลวเปนไปไมไดทรฐบาลจะไมทาอะไร

2. ทางเลอกท 2 – ยงคงขยายโครงขายบรอดแบนดตอไปโดยใชเทคโนโลย HFC (Hybrid Fiber Coaxial) และ FttN (Fiber-to-the-Node) แตไมใหการสนบสนนงบประมาณ (Unsubsidized)

28

National Broadband Network Proposal ของประเทศ Australia ในการขยายโครงขายถง 93%

3. ทางเลอกท 3 – Multi-technology Mix (MTM) คอ ขยายโครงขายโดยผสมผสานเทคโนโลย อาทเชน Fiber-to-the-Premise (FTTP) กบ FTTN รวมถง Hybrid-Fiber และ fixed wireless & satellite หรออาจเปนการขยายโครงขายบรอดแบรนดโดย FTTP เพอใหเขาถงครวเรอนเปนจานวนในสดสวนถง 93% และใช fixed wireless & satellite เขาถงในพนทหางไกลทเหลออก 7%

สาหรบผลประโยชน (Benefit) ทจะตองพจารณา คอ การตงคาถามเพอหา “Willingness to pay”

(WTP) กลาวคอ จานวนเงนสงสดทประชาชนหรอผบรโภคยนดทจะจายเพอใหมการผลตหรอการใหบรการในระดบหรอขนาดหนงๆ (ในทางทฤษฎ WTP วดไดจาก consumer surplus ในทางปฏบต กมวธการทเชอถอไดในการวด WTP ดงนน WTP จะสะทอน values หรอ benefits ไดดกวาทจะถามผบรโภคอยางตรง)

ขอสงเกตทสาคญของ WTP คอ 1. WTP จะเพมขนกบขนาดของการใชจายในเรองนน จนถงจดหนงกจะลดลง (เปนไปตามกฎของ

diminishing utility) 2. WTP ไมไดหมายความวาผทตอบ/ถกวดดวย WTP จะเปนผตองจายคาใชจายในเรองนน (นนคอ WTP ไมไดหมายถง Ability to pay ผจายอาจเปนสวนรวม โดยทสดสวนในการจายของคน

นนอาจเทากบหรอไมเทากบ WTP กได) สาหรบกรณการขยายโครงขายบรอดแบรนดดงกลาว รฐจงตองพจารณาวาอะไรคอ WTP ทประชาชน

ยนดจายเพอใหไดมาซงบรการอนเทอรเนตในความเรวทสงขน และคาถามตอมาคอ WTP คดเปนจานวนเทาไหร ซงจะตองประเมนคาของตนทนและผลประโยชน นอกจากน รฐยงตองพจารณาถงผลประโยชนทางออมอนๆ ดวย เชน ผลกระทบตอรฐบาล ผลกระทบตอสขภาพ ผลกระทบตอการศกษา

กรณการขยายโครงขายบรอดแบรนดน จงเปนเรองของผลประโยชนเอกชนและผลประโยชนทาง

29

National Broadband Network Proposal ของประเทศ Australia สงคมดวย โดยพจารณาถงผลประโยชนตาง ๆ ทเกดจากการดาเนนโครงการใดๆ ทตกแกบคคลหรอหนวยเศรษฐกจตางๆ ในสงคม ตามความหมายนมไดรวมเฉพาะผลประโยชนทเกดขนโดยตรงกบบคคลหรอหนวยผลตทเปนผดาเนนกจกรรมเทานน แตยงหมายรวมถงผลประโยชนทางออมทเกดขนกบบคคลอนๆ ภายนอกหนวยเศรษฐกจนนดวย ดงนน ผลประโยชนสงคมจงประกอบดวยผลประโยชนเอกชน (private benefit) และ ผลประโยชนภายนอก (external benefit)

นอกจากน รฐจะตองพจารณาถงตนทน (cost) ทเกยวของทงหมด ซงอาจรวมถงตนทนทงในดานของการวางระบบโครงสรางพนฐานใหม (Capital costs of new infrastructure) ตนทนในการดาเนนการ (Operating costs of high-speed broadband) ตนทนในการแกปญหาอปสรรคตางๆ ทเกดขนจากการขยายโครงขาย เปนตน ทงน ตนทนทเกดขนอาจรวมถงการเรยกเกบภาษเพอสนบสนนรฐบาลในการสรางโครงขายอนเทอรเนตบรอดแบนดความเรวสง (ซงอาจรวมถงความสญเปลาทางเศรษฐกจของการเกบภาษดงกลาวดวย)

การเปรยบเทยบความแตกตางของ cost และ benefit ของการขยายโครงขายในแตละเทคโนโลย

สงสาคญอกประการหนงทตองพจารณา คอ การหาคาความแตกตางทางดานตนทนและผลประโยชนของการเลอกใชแตละเทคโนโลย ซงจากการพจารณาพบวาการขยายโครงขายบรอดแบนดโดยใชเทคโนโลย FttP นมมลคาสงกวาการการขยายโครงขายพนฐานดวยเทคโนโลย FttN และมมลคาสงกวาการใชเทคโนโลย HFC (Hybrid Fiber Coaxial) ถงสามเทา ซงจะสงผลตอตนทนสวนทน (Capex) และ ตนทนการดาเนนงาน (OPEX) ทแตกตางกนสาหรบการขยายโครงขายในแตละเทคโนโลย นอกจากน การหาคาผลประโยชนในแตละชวงเวลาของ WTP ยอมแตกตางกนในแตละแผนดาเนนการดวยเชนกน

ตารางท 1: Timing of Benefits Year Unsubsidized

Rollout Multi-Technology

Mix Fiber to the

Premises

2015 0.2 0.2 0.0

2016 0.5 0.5 0.1

2017 3.0 2.8 0.5

2018 3.6 3.4 1.0

2019 4.0 3.8 2.0

จากตารางท 1 ขางตน การขยายโครงขายในแตละวธมหนวยเปนพนลานดอลลารออสเตรเลย โดยจะ

เหนไดวาการขยายโครงขายโดยใชเทคโนโลยแบบผสมผสาน (Multi-Technology Mix: MTM) ใหผลประโยชนทคมคากวาการขยายโดยใชเทคโนโลย FttP (ประเมนลวงหนาไปจนถงป 2024) ในขณะท การขยายโครงขายแบบ MTM ใหผลประโยชนทใกลเคยงกนกบการขยายโครงขายโดยไมสนบสนนงบประมาณ (Unsubsidized Rollout) จงจาเปนตองพจารณาถงตนทนประกอบการตดสนใจ (ตารางท 2) ดวย

30

National Broadband Network Proposal ของประเทศ Australia ตารางท 2: Timing of Costs

Year Unsubsidized Rollout

Multi-Technology Mix

Fiber to the Premises

2015 2.0 4.0 4.0

2016 3.5 7.0 5.4

2017 2.5 4.0 6.0

2018 3.5 3.6 5.5

2019 2.9 2.8 5.2

จากการพจารณาผลประโยชนและตนทนในแตละชวงเวลา พบวาแนวทางการขยายโครงขายโดยใช Multi-technology Mix เปนทางเลอกทไดผลคมคาในระยะยาวกวาการใชเทคโนโลย FttP เมอคานงถงการเปลยนแปลงของเทคโนโลยในอนาคต

กรณศกษาจากโครงการ National Broadband Network Proposal ของประเทศออสเตรเลยน แสดงใหเหนวาการประเมนผลกระทบดวยการตงสมมตฐานโดยการพจารณาผลประโยชนและตนทนตางๆ ทเกดขนของแตละทางเลอกโดยคานงผลไปจนถงในอนาคต เปนวธททาใหแนใจวาเปนการพจารณาอยางมประสทธภาพ

กลาวโดยสรป ในการออกนโยบายเพอกากบดแลหรอดาเนนโครงการอยางหนงอยางใด ผออก

นโยบายจาเปนตองตงสมมตฐาน เพอประเมนผลลพธจากแตละแนวทางดาเนนการ โดยปจจยสาคญทตองคานงถง คอ การพจารณาหาคาของตนทน (Cost) และวเคราะหผลประโยชน (Benefit) ทจะไดรบจากการดาเนนการดงกลาวตลอดชวงระยะเวลาใดระยะหนงเพอใหไดมาซงแนวทางดาเนนการทเหมาะสมทสดในระยะยาว ซงการดาเนนการวเคราะหดงกลาวจะตองอาศยความชานาญจากผเชยวชาญในหลากหลายสาขา เชน ผเชยวชาญดานวศวกรรม ดานเศรษฐศาสตรและการเงน ดานการพยากรณ ดานกฎหมาย ดานการวางแผน เปนตน อยางไรกด การดาเนนโครงการในแตละภาคสวน (sector) จะมประเดนอนเปนลกษณะเฉพาะตวซงตองอาศยความชานาญเปนพเศษในการประเมนผลกระทบในการกากบดแล

31

5.5 บทเรยนเกยวกบ “การประเมนผลกระทบ” (Assessing Impacts) � การวเคราะหตนทนผลได (Cost Benefit Analysis: CBA)

เครองมอหลกทใชในการประเมนผลกระทบคอ การวเคราะหตนทนผลได (Cost Benefit Analysis, CBA) ซงมกใชเปนเครองมอในการประเมนโครงการในมมมองทางเศรษฐศาสตรหรอการประเมนในทางสงคมหรอเชงสวสดการ ซงเปนเทคนคทยอมรบนาไปใชกนในโครงการทางธรกจและโครงการใชจายภาครฐ และใชเปนเครองมอในการนาเอาผลกระทบของโครงการตอภายนอก (Externality) มาสการพจารณาในการดาเนนโครงการ ควบคกบตนทนและผลประโยชนทางเศรษฐกจ ประเดนหลกในการเลอกใช CBA ในการประเมนผลกระทบนน คอความตองการทราบตนทนและผลไดในเชงปรมาณ หรอในรปตวเงน รวมถงตองการแสดงผลการวเคราะหในรปแบบผลไดหรอผลประโยชนสทธ (Net benefits) แตอยางไรกตาม นอกจาก CBA แลว ยงมเครองมอทางเลอกอนในการประเมนผลกระทบ เชน Cost Effectiveness Analysis Multi-Criteria Analysis เปนตน

� การวเคราะหตนทนประสทธผล (Cost Effectiveness Analysis: CEA) ในการประเมนผลกระทบ อาจเลอกใชวธ CEA ในกรณทการประเมนผลไดหรอตนทนในรปตวเงนทาไดยาก ซงโดยมากจะเปนในสวนของการประเมนผลได อกทงหนวยของตนทนและผลไดยงมความแตกตางกน ดงนน โดยสวนใหญจะใชการแสดงผลการวเคราะหในรปแบบอตราสวน เชน จานวนผรอดชวตตอดอลลารสหรฐฯ เปนตน ซงลกษณะการประยกตใช CEA มดงตอไปน

(1) กรณทประเมนผลไดในรปตวเงนไดยาก เชน สขภาพ ความปลอดภย ความมนคง ความนาเชอถอ เปนตน

(2) ใชเปนเครองมอเพอเปรยบเทยบ 2 ทางเลอกหรอมากกวานน (3) เมออตราสวนอาจจะไมไดหมายถงทแทจรง (4) เลอกสงทถกเปนสาคญ ในแงน CEA มขอแตกตาง กบ CBA ดงน (1) ใช CEA ในกรณไมจาเปนตองประเมนตนทนและผลไดในรปตวเงน (2) ใช CEA เมอไมสามารถแสดงผลในรปแบบของผลได/ผลประโยชนสทธ (Net benefits) (3) ผลจาก CEA อาจจะไมมความหมาย หากไมมขอมลแวดลอมหรอบรบทประกอบในการอธบายผล

กรณตวอยาง The Clean Power Plan

Clean Power Plan เปนระเบยบทเสนอโดยหนวยงาน Environmental Protection Agency (EPA) ของสหรฐอเมรกา เพอลดการปลอยมลสาร (CO2 SO2 และ NOx) จากโรงไฟฟา โดยในกรณศกษาน จะเปนการเปรยบเทยบ RIA จากองคกรปกปองสงแวดลอมของสหรฐฯ (US Environment Protection Agency: EPA) และหอการคาสหรฐอเมรกา (US Chamber of Commerce) ผลการวเคราะหของ EPA นน มงเนนทงผลไดในรปตวเงน ทเกดจากการลดการปลอยมลพษจากโรงไฟฟา (โดยการประเมน Social cost of carbon) และผลกระทบตาง ๆ ตอสขภาพ ซงจะเหนวาไมไดมแต

32

กรณตวอยาง The Clean Power Plan ผลการวเคราะหในรปตวเงนเพยงอยางเดยว

กรณผลการวเคราะหจากหอการคาสหรฐอเมรกา จะเปนการใหความสาคญกบตนทนในการดาเนนการใหเปนไปตามขอบงคบกบมาตรฐานในการลดการปลอยมลพษ (ซงแตกตางจากขอเสนอของ EPA) โดยการวเคราะหผลไดโดยภาพรวมยงคงเปนการประเมน Social cost of carbon แตอยางไรกตามสงผลใหไดขอสรปทแตกตางจากผลการวเคราะหของ EPA

33

� การวเคราะหแบบหลายปจจย (Multi Criteria Analysis, MCA) การวเคราะหแบบหลายปจจย จะใชเมอไมสามารถประเมนตนทนและผลไดในเชงปรมาณได หรอ

ประเมนไดยาก หรอมหลายปจจยหรอเกณฑทตองนาเขาสกระบวนการวเคราะห จงตองมการกาหนดคานาหนกและคะแนนสาหรบแตละปจจยหรอเกณฑทจะใชในการวเคราะห ซงลกษณะสาคญของ MCA สามารถสรปไดดงน

(1) MCA มประโยชนอยางมาก เมอไมสามารถประเมนหรอกาหนดคาในรปตวเงนของผลได เชน ความมนคง เปนตน

(2) ใชเปนเครองมอเพอเปรยบเทยบนโยบายทางเลอก 2 ทางเลอก หรอมากกวานน (3) ตองมการกาหนดคานาหนกและคะแนนสาหรบแตละปจจยหรอเกณฑทจะใชในการวเคราะห

ลวงหนา ในแงน MCA มขอแตกตางกบ CBA ดงน (1) ไมจาเปนตองทราบจานวน/ปรมาณของแตละตนทนและผลได (2) ไมสามารถอธบายผลในรปแบบของผลได/ผลประโยชนสทธ (3) ผลของ MCA อาจจะไมมความหมายโดยปราศจากเนอหา ทงน จากตารางท 3 จะเหนวาเมอใชเกณฑการวเคราะหแบบหลายปจจย ถงแมวานโยบายท 1 ม

คะแนนของเกณฑท 2 และ 3 ตากวาของนโยบายท 2 แตคะแนนในภาพรวมของนโยบายท 1 ดกวา

ตารางท 3: ตวอยางการเปรยบเทยบการใหคะแนนกบการจดอนดบ (Scores vs. Rankings)

เมอพจารณาเครองมอในการวเคราะหตาง ๆ อาจสามารถสรป ขอพจารณาในการเลอกใชเครองมอ CBA CEA หรอ MCA โดยการพจารณาความจาเปนในการวเคราะหไดดงตารางท 4

ตารางท 4 สรปการวเคราะหแบบ CBA CEA และ MCA

34

� CWIP และ AFUDC Construction Work In Progress (CWIP) และ Allowance for Funds Used During Construction (AFUDC) เปนวธการบญชตนทนในงานสรางโครงสรางพนฐาน นอกจากน CWIP ยงรองรบการชาระคนคาเสยโอกาสของเงนทนจากผเสยภาษกอนโครงสรางพนฐานจะเสรจพรอมใชงาน (Advanced cost recovery) กรณตวอยางโครงการกอสราง กาหนดให

(1) โครงการทมตนทน 10 ลาน USD และใชเวลาสราง 3 ป (2) ทรพยสนมอายการใชงาน 10 ป (3) ปแรกมตนทน 2 ลาน USD ปท 2 มตนทน 3 ลาน USD และปท 3 มตนทน 5 ลาน USD (4) คาเสยโอกาสของทน 10% และคดอตราลดท 8% (5) เปาหมายม 2 ขอ คอ ใหผเสยภาษมตนทนทเปนมลคาปจจบนตาทสด และ Rate shock ทนอย

ทสด (6) เครองมอทเหมาะทสดคอ MCA ทงน สามารถปรบใชการคานวณกรณใช CWIP (ตารางท 5) และกรณใช AFUDC (ตารางท 6)

ตารางท 5: กรณใช CWIP

ผลกระทบกบ Rate base จะเปน 1,000 USD รวมกบอตราผลตอบแทนของสวนทยงไมชาระคน

ตารางท 6: กรณใช AFUDC

ผลกระทบกบ Rate base จะเปน 1,179.2 USD รวมกบอตราผลตอบแทนของสวนทยงไมชาระคน

35

ภาพท 2: กราฟเปรยบเทยบผลจาก CWIP กบ AFUDC

เมอนาการคานวณแบบ CWIP และ AFUDC มาวเคราะหแบบ MCA สรปไดดงน (1) ทอตราลด 8% มลคาปจจบนของการชาระเงน โดยวธ CWIP เปน 9,466 USD และ โดยวธ

AFUDC เปน 9,502 USD (2) ในสวนมลคาปจจบน จะไดคะแนนเทากน (ทง 2 วธไดคะแนนใกลเคยงกน คอ 1.0) (3) กรณ Rate shock, CWIP ไดคะแนน 0.85 (1,900/2,240) (4) CWIP จะไดคะแนนทดกวา ภายใตวธ MCA

� การทดสอบความออนไหว (Sensitivity Tests)

ผลการวเคราะหสวนมากจะขนกบสงทไดการคาดการณหรอตงความคาดหวงไวในอนาคต ซงสงเหลานนอาจเปนจรงหรอไมกได ดงนน จงตองมการประเมนหรอวเคราะหถงผลกระทบตอตนทนและผลของนโยบาย หากสงทคาดการณไวในอนาคตมการเปลยนแปลง ทงน การทดสอบความออนไหวสามารถทาไดในหลายรปแบบ ดงน

o การจาลองสถานการณ (Scenario modeling) การจาลองสถานการณ จะมประโยชนในการแสดง Sensitivity อนเกดจากการเปลยนปจจยนาเขา โดยการปรบเพมหรอปรบลดสดสวนของปจจยนาเขา ทงน อาจสรปผลการทดสอบความออนไหวในรปแบบตารางเปรยบเทยบแตละสถานการณ หรอบอยครงมการใชแผนภาพ Tornado ในการแสดงผล (ภาพท 3)

ภาพท 3: แผนภาพ Tornado

36

o แบบจาลอง Monte Carlo แบบจาลอง Monte Carlo ใชในการนาเสนอความออนไหวตอชวงของคาปจจยนาเขาหลกทกาหนด

โดยกาหนดคาจากการกระจายตวแบบสม (Probability distribution) เพอใหไดการกระจายตวของผลลพธแบบสมเชนเดยวกน

o ตวอยางกรณตนทนบรการ Broadband โดยมตวแปรสม (Stochastic Broadband Costs) แบบจาลองตนทนของบรการ Broadband ในรฐฟลอรดา ทไดจากโครงขายตาง ๆ ทมการออกแบบ

โครงสรางหรอองคประกอบ (Configuration) ทตางกน โดยมตวแปรสม ไดแก อตราเตบโตของลกคากลมตางๆ ความมประสทธภาพขององคกร ตนทนสวนของ Outsource และตนทน Dark Fiber โดยมการจาลองสถานการณในการทดสอบ มดงน Scenario 1: Present Method of Operation (PMO) Scenario 2: Leveraging Dark Fiber with Continued Premium Service Scenario 3: Leveraging Dark Fiber with Increased Client Service Options Scenario 4: Insourcing Market-priced Dark Fiber Scenario 5: Traffic Aggregation

ผลการทดสอบแบบจาลองตามสถานการณตาง ๆ สรปเปนตนทนของบรการ Broadband ในหวงระยะเวลา 5 ป เปนไปตามตารางและแผนภาพท 4 ดงน

ภาพท 4 และ 5: ตนทนของการจาลองแตละสถานการณ

37

อยางไรกด ผลของการวเคราะห (ตามแผนภาพทแสดงขางตน) อาจจะไมรวมความเสยงทงหมดไว หรออาจมประเดนทควรพจารณาเพมเตม เชน การเปลยนแปลงความตองการใชบรการหรอตนทนจะนบเปนตวแปรอสระ (Independent) หรอมความสมพนธ (Correlated) เปนตน

โดยสรปแลว อาจสามารถใชทางเลอกอนทงายกวา CBA ในการวเคราะห แตตองพจารณาดวยวาเครองมอทเราเลอกใชมความเหมาะสมดวย นอกจากน ผลของแบบจาลองยอมมความไมแนนอนเสมอ แตเราสามารถเลอกใชเครองมอเพอชวยในการประเมนความไมแนนอนนนได

5.6 บทเรยนเกยวกบ “การสรางขนตอนในการทบทวน” (Establishing a Review Process) โดยปกต เมอมการกาหนดนโยบายขนเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงแลว การบรรลวตถประสงค

ดงกลาวจะเกดขนไดตอเมอมการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑทบญญตขนภายใตนโยบายนนๆ โดยจะตองดาเนนการศกษาขอมลทเกยวของเพอเปนฐานรองรบการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑซงประเดนปญหาทเกยวของกบการบงคบใชนนมความหลากหลายมาก อาทเชน

(1) ควรจะดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑหรอไมเพยงใด (2) กลยทธในการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑควรเปนเชนไร (3) ควรตงคาถามหรอประเดนปญหาทเกยวของกบการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑ เพอ

นาไปสขนตอนการปฏบตอยางไร (4) ทางเลอกใดบางทจะสามารถทาใหการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑบรรลวตถประสงค (5) วธการใดบางทจะสงเสรมใหประชาชนเกดความพอใจและพรอมทจะสนบสนน ตลอดจนปฏบต

ตามนโยบายดงกลาว เปนตน นอกจากน ภายหลงจากทมการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑแลว มความจาเปนอยางยง

ทจะตองมการทบทวนนโยบายหรอกฎเกณฑ ทบทวนยทธศาสตร และทบทวนผลการปฏบตการ เพอใหกระบวนการทจะดาเนนตอไปเปนไปอยางราบรน และไมกอใหเกดปญหาหรอสรางความเดอดรอนเสยหายตอสงคมโดยรวม

ทงน ในกระบวนการทบทวนนโยบาย สามารถแบงขนตอนออกได ดงน � การลดความเสยง : Risk Mitigation

ความเสยง (Risk) หมายถง สงทมโอกาสเกดขนแลวจะสงผลเสยตอการดาเนนนโยบายหรอการ บงคบใชกฎเกณฑ ซงความเสยงในทนมความหลากหลายมาก โดยอาจเปนความเสยงดานการดาเนนงาน (Operational risk) ความเสยงดานกฎระเบยบและกฎหมาย (Legal and Regulatory risk) ความเสยง ดานธรกจ (Business Risk) หรอความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk) ความเสยงดานการตลาด (Market risk) หรอ ความเสยงดานสภาพคลอง (Liquidity risk) เปนตน

การทาความเขาใจในเรองความเสยงและผลตอบแทน (Risk and reward) เปนสงทมความจาเปน อยางมาก เพราะจะชวยทาใหเราสามารถบรรลเปาหมายทเราประสงคได โดยภายหลงการดาเนนนโยบาย หรอการบงคบใชกฎเกณฑ เราตองคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

38

ทงใกลและไกล โดยจะตองพจารณาวาการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑจะกอใหเกดผลลพธและ ความเปลยนแปลงตอสงคมอยางไรบาง โดยความไมแนนอนอนเกดจากเหตและปจจยตางๆ ทาใหผลลพธเปนไปไดหลากหลาย ในกรณทผลจากการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑไมเปนไปตามทเราคาดหวงไว หรอกรณทเกดผลลพธทไมพงประสงค (Unintended Consequences) และจาเปนตองดาเนนการปรบเปลยนนโยบายหรอแนวทางการบงคบใชจากรปแบบเดมเปนรปแบบใหม

การจากดความเสยงชวยใหเกดความยดหยนในการดาเนนนโยบายและโครงการตางๆ รวมถงชวยลดผลกระทบทเกดจากความไมแนนอนตางๆ ทงจากตวนโยบายและจากผ ทมสวนเกยวของกบโครงการ ซงการจากดความเสยงนรวมถงความเสยงในการปฏบตตามนโยบายในสายบงคบบญชาและตามคมอหรอหลกสตรดวย

หากเราไดเตรยมการเพอจดการความเสยงใหเพยงพอและพรอมรบมอกบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนทงจากภายในและภายนอกแลว กจะเปนประโยชนอยางมาก เพราะสามารถชวยลดหรอบรรเทาความเสยงได ยกตวอยางเชน การกาหนดทางเลอกในการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑอนๆ ไวลวงหนากอนการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑ เปนตน

� ขนตอนการวเคราะหความเสยง : Steps in Risk Analysis

การวเคราะหความเสยง หรอการบรหารความเสยง เปนกระบวนการทใชในการระบความเสยง การวเคราะหความเสยง และการกาหนดแนวทางการควบคม เพอปองกนหรอลดความเสยงทอาจเกดขน มขนตอนดงน

1. การระบความเสยง (Risk Identification) เปนการพจารณาวามความเสยงใดบางทอาจเกดขนจากการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑ

การระบความเสยงนอาจพจารณาจากวตถประสงคของนโยบายหรอกฎเกณฑทจะมการบงคบใช หรออาจพจารณาจากพนธะกจ ตลอดจนบทบาทหนาทขององคกร

2. การกาหนดประเภทความเสยง (Classification) เปนการพจารณาวาความเสยงแตละอยางเปนความเสยงประเภทอะไร โดยอาจจดกลมความเสยงท

เปนประเภทเดยวกนเขาไวดวยกน เพอความสะดวกในการวเคราะหความเสยงในลาดบถดไป 3. การประเมนความเสยง (Probability evaluation) ความเสยงแตละแบบจะมโอกาสทจะเกดขนแตกตางกน (Likelihood) ดงนน ในขนตอนนจะเปนการ

พจารณาความเสยงแตละแบบวามโอกาสเกดขนในระดบไหน อาจแบงเปน ความเสยงทมโอกาสเกดขนเปนประจา (Extremely Likely) ความเสยงทนาจะเกดขนไดหรอบอยครง (Likely) ความเสยงทมโอกาสเปนไปไดหรอเกดขนบาง (Possible) ความเสยงทไมนาจะเกดขนไดหรอเกดขนไดนอย (Unlikely) และความเสยงทยากทจะเกดขน (Rare) เปนตน

39

4. การคานวณผลกระทบ (Impact quantification) เปนการพจารณาผลกระทบ (Impact) วามระดบความรนแรงมากนอยเพยงใด โดยอาจพจารณาจาก

ระดบความเสยหายซงแบงเปนระดบนอย ปานกลาง สง 5. การกาหนดมาตรการลดความเสยง (Identify mitigation measures) ภายหลงดาเนนการตามขนตอนขางตน ซงไดแก การระบความเสยง การกาหนดประเภทความเสยง

การประเมนความเสยง และการคานวณผลกระทบทอาจเกดขนจากการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑแลว จะชวยใหเราสามารถเขาใจและตระหนกถงความสาคญของความเสยงแตละแบบ โดยพจารณาจากโอกาสทอาจเกดขนประกอบกบผลกระทบของความเสยงนนๆ หากความเสยงใด เปนความเสยงทมโอกาสเกดขนสงและใหผลกระทบทรายแรง ยอมถอไดวาเปนความเสยงทตองเรงดาเนนการบรหารความสยง โดยลดหรอบรรเทาความเสยหายทอาจเกดขนโดยเรว ซงการดาเนนการวเคราะหความเสยงดงกลาวจะชวยใหเราสามารถกาหนดมาตรการลดความเสยงไดอยางเหมาะสมตอไป

ตวอยางมาตรการลดความเสยง ไดแก (1) การเลยงความเสยงนนๆ (Avoid) (2) การผลกภาระความเสยงออกไปโดยใชเครองมอในการผลกภาระ (Transfer) เชน การซอประกน (3) การลดความเสยง จากการดาเนนงานโดยการปองกนหรอทาตวชวดเพอควบคมความเสยงทจะเกดขน (Mitigate) กลาวคอ การหาวธการลดระดบความรนแรงของความสยงเมอความเสยงนนเกดขน และ (4) ยอมรบความเสยงทจะเกดขน (Keep / Accept Risk) กลาวคอ ยอมรบการเกดขนของความเสยงและไมทาอะไรจนกวาความเสยง จะเกดขน

สาหรบการลดความเสยงท เ กด ขนจากการดาเ นนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑ นน มขอเสนอแนะวาเราควรกาหนดทางเลอก (Options) ทหลากหลายไวเพอรองรบการดาเนนการดงกลาว ทงน เพอใหสามารถปรบเปลยนแนวทางหรอลดความเสยงได ทนทวงทในกรณจาเปน หรอในกรณ ทสถานการณเปลยนแปลงไป

� คณคาของทางเลอก : Option Values เมอเรากาหนดนโยบายหรอกฎเกณฑอยางใดอยางหนงขนแลว เราควรจะตองกาหนดทางเลอกอนๆ

ทอาจชวยทาใหบรรลวตถประสงคของนโยบายหรอกฎเกณฑนนๆ ไวดวยเสมอ เพอใหการบงคบใชมความยดหยน และสามารถปรบเปลยนแนวทางการบงคบใชไดทนทในกรณจาเปน โดยอาจกาหนดทางเลอก ดงตอไปน

(1) ทางเลอกดานระยะเวลา (Timing options) (2) ทางเลอกในการยกเลกการบงคบใช (Abandonment options) เชน เราอาจใชทางเลอกนกบ

นโยบายบางอยางทมตนทนสงเกนไปหรอกอใหเกดความเสยหายตอสงคม เปนตน (3) ทางเลอกสาหรบการรองรบหรอสนบสนนการเตบโตของนโยบายหรอการขยายการบงคบใช

นโยบายในอนาคต (Growth/expansion options) (4) ทางเลอกทมความยดหยน (Flexibility options)

40

การบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑบางเรองอาจเปนเรองละเอยดออน เนองจากอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงคมในวงกวาง ยกตวอยางเชน นโยบายเกยวกบพลงงานของประเทศ หรอนโยบายเกยวกบสงแวดลอม ดงนน การกาหนดทางเลอกในการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑดงกลาว จงตองคานงถงความยดหยนของการบงคบใชดวย

ทงน เราอาจกาหนดใหมเงอนไขบางอยางในนโยบายหรอกฎเกณฑ ซงอาจเปนเงอนไขทชวยทาใหเกดแรงจงใจ (Incentive) เพอชวยผลกดนและสนบสนนใหประชาชนยนยอมและพรอมทจะปฏบตตามนโยบายหรอกฎเกณฑ อยางไรกด การกาหนดเงอนไขลกษณะเชนน มกกอใหเกดผลลพธทไมพงประสงคเสมอ ดงนน จงตองกระทาดวยความระมดระวง และเพอใหการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑเปนไปอยางราบรน บางครงเราอาจกาหนดทางเลอกทสะทอนถงคณคาเชงสงคมและวฒนธรรมทประชาชนใหความสาคญประกอบดวย เพอใหการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑไดรบความยนยอมทจะปฏบตตามและไดรบการสนบสนนจากประชาชน

นอกจากน เนองจากความไมแนนอนจากการดาเนนนโยบายและบงคบใชกฎเกณฑมกจะใหผลลพธทหลากหลายเสมอ ดงนน การบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑบางอยางอาจเรมตนจากการบงคบใชอยาง ไมเตมรปแบบ หรอการบงคบใชแตเพยงบางสวนเสยกอน เพอทจะไดดาเนนการศกษาผลกระทบทอาจเกดจากการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑดงกลาว ซงหากพบวาการบงคบใชอยางไมเตมรปแบบน สามารถนาไป สวตถประสงคทเราคาดหวงไวได กอาจดาเนนการบงคบใชนโยบายหรอกฎเกณฑเตมรปแบบในลาดบถดไป

ตวอยางของการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑดวยทางเลอกทยดหยน เชน กรณทมการปรบเปลยนไปสโทรทศนระบบดจตอล ตองดาเนนการแจงขอมลขาวสารใหประชาชนในเมองทราบลวงหนาเพอใหประชาชนสามารถปรบตวและเตรยมพรอมกอนเขาสการเปลยนแปลงดงกลาว มการออก การออกอากาศแบบคขนาน (Simulcast) ในระบบแอนะลอกและระบบดจตอลควบคกนในระยะเวลาหนง มการศกษาดแนวโนมและความเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมในประเดนตางๆ เชน เรองความพรอมและความสามารถในการปรบตวของประชาชน ซงจะเปนหลกประกนตอไปวาการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑดงกลาว จะไมเปนการตดโอกาสของประชาชนบางสวนในการรบชมรายการโทรทศนในภายหลง

เพอใหเกดความเขาใจชดเจนยงขน จงขอยกตวอยางในกรณของการใหคณคาของทางเลอกนโยบาย ดงตอไปน

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา : Distribution System Hardening

เมอฤดกาลของพายเฮอรรเคนมาถง พายรนแรงไดทาลายโครงสรางพนฐานตางๆ ของเมอง ทาใหการใหบรการสาธารณปโภคพนฐานหยดชะงกลง โดยปญหาทมกเกดขนในรฐฟลอรดา คอ ปญหาไฟฟาดบ ซงปญหาดงกลาวสงผลกระทบใหประชาชนในรฐฟลอรดาไดรบความเดอดรอนเปนอยางมาก สงผลใหประชาชนเรยกรองใหรฐยายโครงสรางพนฐานทงหมด (สายไฟฟา) ไปไวใตดนเพอปองกนความเสยหาย แมปญหานจะไดรบความสนใจจากสอและสงคม แตไมมผใดเรมดาเนนการแกไขปญหานอยางจรงจง

ตอมาผมอานาจออกกฎเกณฑหรอผบงคบใชกฎหมายไดเรมหาทางออกใหกบสงคม โดยรวบรวม คนจากกลมตางๆ ทมความหลากหลาย เชน กลมผบรโภค ผใหบรการไฟฟา และกลมอตสาหกรรม เปนตน

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา มการจดประชมเชงปฏบตการ เพอใหเกดการระดมความคด แลกเปลยนความเหน เพอหาแนวทางการแกไขปญหาดงกลาว ซงผคนททางานในวงการสาธารณปโภคตางตงคาถามวาเพราะเหตใดปญหาดงกลาวจงเกดขนบอยครง และจะสามารถแกไขปญหาตามขอเรยกรองของประชาชนไดหรอไม

สงทไดรบจากการประชมเชงปฏบตการ คอ เกดการแลกเปลยนขอมลกนในแบบทไมเคยมมากอน โดยมการตงคาถามวาหากเรายายสายไฟฟาจากบนดนไปอยใตดนจะสามารถแกปญหาไฟฟาดบไดหรอไม แมวธการดงกลาวจะไมใชวธการใหม แตผใหบรการไฟฟาชแจงโครงสรางพนฐานเหลานใชงบประมาณมหาศาลกลบไปดาเนนการทาแบบจาลองโครงสรางการเดนไฟฟาตอไป และใหผออกกฎเกณฑหรอผบงคบใชกฎหมายสามารถชแจงถงปญหาทเกดขน ตลอดจนแนวทางการแกไขปญหาตอประชาชนได การดาเนนการดงกลาวเปนผลใหการไฟฟาและผออกกฎตองทางานรวมกนเปนระยะเวลานาน และทาใหเกดความสมพนธระหวางกนแบบถาวร ภายหลงการไฟฟาจดทาแบบจาลองโครงสรางการเดนไฟฟาในรฐฟลอรดาเสรจสน จงเรมมการวเคราะหขอมลกนอกครง

ภาพท 6: แบบจาลองความคมคาการวางระบบปองกนความเสยหาย

จากกรณศกษาผลกระทบของพายเฮอรรเคนในบรเวณรฐฟลอรดาดงกลาว ทาใหเกดการนาขอมล

ดานตางๆ มาวเคราะห ไมวาจะเปนตนทนในการวางระบบปองกนความเสยหายขนหากเกดพาย สถต การเกดพาย และการเปรยบเทยบความคมคาหากไดมการออกนโยบายสรางมาตรการปองกน โดยเหนได จากแบบจาลองตางๆ ดงตอไปน

จากแบบจาลอง (ภาพท 7) รฐฟลอรดา ประเทศสหรฐอเมรกา ซงแสดงถงจานวนพายทเกดขน และระดบความรนแรงของพาย ในบรเวณทเกดพายนน มการแบงพนทออกเปน บรเวณตะวนตกเฉยงใต และบรเวณตะวนตกเฉยงเหนอ โดยระดโดยระดบ 1 จะเปนระดบทมความรนแรงนอยทสด และระดบ

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา : Distribution System Hardeningเพอใหเกดการระดมความคด แลกเปลยนความเหน เพอหาแนวทางการแกไข

ปญหาดงกลาว ซงผคนททางานในวงการสาธารณปโภคตางตงคาถามวาเพราะเหตใดปญหาดงกลาวจงเกดขนบอยครง และจะสามารถแกไขปญหาตามขอเรยกรองของประชาชนไดหรอไม

ะชมเชงปฏบตการ คอ เกดการแลกเปลยนขอมลกนในแบบทไมเคยมมากอน โดยมการตงคาถามวาหากเรายายสายไฟฟาจากบนดนไปอยใตดนจะสามารถแกปญหาไฟฟาดบไดหรอไม แมวธการดงกลาวจะไมใชวธการใหม แตผใหบรการไฟฟาชแจงวาไมสามารถทาได เพราะโครงสรางพนฐานเหลานใชงบประมาณมหาศาล ผออกกฎเกณฑหรอผบงคบใชกฎหมายจงสงใหการไฟฟากลบไปดาเนนการทาแบบจาลองโครงสรางการเดนไฟฟา (ภาพท 6) เพอเปนขอมลสาหรบการวเคราะหขอมล

บงคบใชกฎหมายสามารถชแจงถงปญหาทเกดขน ตลอดจนแนวทางการแกไขปญหาตอประชาชนได การดาเนนการดงกลาวเปนผลใหการไฟฟาและผออกกฎตองทางานรวมกนเปนระยะเวลานาน และทาใหเกดความสมพนธระหวางกนแบบถาวร ภายหลงการไฟฟาจดทาแบบจาลอง

าในรฐฟลอรดาเสรจสน จงเรมมการวเคราะหขอมลกนอกครง

แบบจาลองความคมคาการวางระบบปองกนความเสยหาย

จากกรณศกษาผลกระทบของพายเฮอรรเคนในบรเวณรฐฟลอรดาดงกลาว ทาใหเกดการนาขอมล ไมวาจะเปนตนทนในการวางระบบปองกนความเสยหายขนหากเกดพาย สถต

การเกดพาย และการเปรยบเทยบความคมคาหากไดมการออกนโยบายสรางมาตรการปองกน โดยเหนได

) แสดงถงความถของพายโดยจาลองจากรอบ 1 หมนปในพนทบรเวณรฐฟลอรดา ประเทศสหรฐอเมรกา ซงแสดงถงจานวนพายทเกดขน และระดบความรนแรงของพาย ในบรเวณ

ยนน มการแบงพนทออกเปน 4 สวน ไดแก บรเวณตะวนออกเฉยงใต บรเวณตะวนออกเฉยงเหนอ ฉยงใต และบรเวณตะวนตกเฉยงเหนอ โดยระดบความรนแรงของพาย จะแบงเปน

ความรนแรงนอยทสด และระดบ 5 จะเปนระดบทมความรนแรงมากทสด

41

Hardening เพอใหเกดการระดมความคด แลกเปลยนความเหน เพอหาแนวทางการแกไข

ปญหาดงกลาว ซงผคนททางานในวงการสาธารณปโภคตางตงคาถามวาเพราะเหตใดปญหาดงกลาวจงเกดขน

ะชมเชงปฏบตการ คอ เกดการแลกเปลยนขอมลกนในแบบทไมเคยมมากอน โดยมการตงคาถามวาหากเรายายสายไฟฟาจากบนดนไปอยใตดนจะสามารถแกปญหาไฟฟาดบไดหรอไม

วาไมสามารถทาได เพราะการโยกยายผออกกฎเกณฑหรอผบงคบใชกฎหมายจงสงใหการไฟฟา

เพอเปนขอมลสาหรบการวเคราะหขอมลบงคบใชกฎหมายสามารถชแจงถงปญหาทเกดขน ตลอดจนแนวทางการ

แกไขปญหาตอประชาชนได การดาเนนการดงกลาวเปนผลใหการไฟฟาและผออกกฎตองทางานรวมกนเปนระยะเวลานาน และทาใหเกดความสมพนธระหวางกนแบบถาวร ภายหลงการไฟฟาจดทาแบบจาลอง

จากกรณศกษาผลกระทบของพายเฮอรรเคนในบรเวณรฐฟลอรดาดงกลาว ทาใหเกดการนาขอมล ไมวาจะเปนตนทนในการวางระบบปองกนความเสยหายขนหากเกดพาย สถต

การเกดพาย และการเปรยบเทยบความคมคาหากไดมการออกนโยบายสรางมาตรการปองกน โดยเหนได

หมนปในพนทบรเวณ รฐฟลอรดา ประเทศสหรฐอเมรกา ซงแสดงถงจานวนพายทเกดขน และระดบความรนแรงของพาย ในบรเวณ

สวน ไดแก บรเวณตะวนออกเฉยงใต บรเวณตะวนออกเฉยงเหนอ บความรนแรงของพาย จะแบงเปน 5 ระดบ จะเปนระดบทมความรนแรงมากทสด

42

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา : Distribution System Hardening ภาพท 7: แบบจาลองความถของการเกดพาย

ตวอยางการวเคราะหขอมลจากแบบจาลองแสดงใหเหนวา พนทบรเวณตะวนตกเฉยงเหนอ

มพายทเกดขนเปนจานวนมาก แตระดบความรนแรงนนจะอยในระดบทตา กลาวคอ สวนใหญจะเปนพาย ในระดบ 1 – 3 เทานน แตกตางจากบรเวณตะวนตกเฉยงใตทมจานวนทเกดขนนอยกวา แตมระดบความรนแรงทระดบ 4 และ 5 มากกวาอยางเหนไดชด จากการวเคราะหในเบองตน สามารถนาขอมลสรางตารางเปรยบเทยบมลคาความเสยหายทเกดขน ระหวางผลลพธกอนการดาเนนการตามนโยบาย และหลงการดาเนนการตามนโยบาย ดงทจะปรากฏในตารางตอไปน

ตารางท 7: ตารางเปรยบเทยบมลคาความเสยหาย (ดอลลารสหรฐ) บรเวณตางๆของ

รฐฟลอรดา ตะวนออกเฉยงใต (Ft. Lauderdale)

ตะวนออกเฉยงเหนอ(Jacksonville)

ตะวนตกเฉยงใต (Naples)

ตะวนตกเฉยงเหนอ(Pensacola)

จานวนพายทเกดขนใน 1 หมนป

1,778 806 427 896

คาเฉลยความเสยหายประจาป กอนการด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$2,700 $900 $1,000 $2,500

คาเฉลยความเสยหายประจ า ป หล งการด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$1,700 $600 $600 $1,700

43

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา : Distribution System Hardening คาเฉลยความเสยหายจากพา ย กอนการด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$16,000 $12,000 $23,000 $29,000

คาเฉลยความเสยหายจากพาย หล งการด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$10,000 $8,000 $14,000 $19,000

เสยหายจากพาย ท 95% ก อ น ก า รด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$67,000 $57,000 $96,000 $85,000

เสยหายจากพาย ท 9 5 % ห ล ง ก า รด า เ น น ก า ร ต า มนโยบาย

$42,000 $38,000 $64,000 $60,000

จากตารางท 7 ขางตน สามารถยกตวอยางผลลพธของนโยบายออกมาใหเหนได เชน ในสวนของ

บรเวณตะวนออกเฉยงใต สามารถลดมลคาเฉลยความเสยหายจากพายไดถง ๖,๐๐๐ เหรยญ หากมการดาเนนตามนโยบายการสรางมาตรการปองกนและรบมอกบพาย เปนตน ผลสรป: จากกรณศกษาเรองผลกระทบของนโยบายสรางมาตรการปองกนและรบมอกบพายในรฐฟลอรดา และจากการรวบรวมขอมลตางๆ แลวนามาประมวลผลวเคราะหออกมานน ประเดนสาคญทเกยวของกบความสมพนธของปจจยตางๆ อนไดแก 1. ประสทธภาพของนโยบายสรางมาตรการปองกนและรบมอกบพายแปรผนตามพนทๆ ไดรบผลกระทบจากพาย 2. ประสทธภาพของนโยบายสรางมาตรการปองกนและรบมอกบพายแปรผนตามเทคโนโลยทมอย ในขณะนน 3. การออกนโยบายไมวาจะเปน กฎหมายขอบงคบ การสรางขอจากด และการนาเอาระบบเสาไฟฟาลงใตดนควรทจะตองมผลเสยตอสงคมใหนอยทสด

อยางไรกตาม จากกรณศกษานน การวเคราะหโดยการสรางแบบจาลองตางๆ ขนมายงคงมขอจากด (Limitations of Analysis) อยบาง ยกตวอยางเชน คาสถตทนามาวเคราะหในเรองของความถและ ความรนแรงของพายนนตองนามาจากบนทกในประวตศาสตร ซงตวเลขอาจมความคลาดเคลอนได อกทงแบบจาลองนนถกจากดแคในสวนของบรเวณเพยงแค 1 ตารางกโลเมตร รวมถงยงไมสามารถระบคาใชจาย ทเกดขนและประโยชนทไดรบไดอยางชดเจน เปนตน

นอกจากน แมจะมการวางสายไฟฟาใตดนกไมสามารถชวยแกไขปญหาไฟฟาดบไดอยางสมบรณ เนองจากการวางสายไฟฟาใตดนจะชวยปกปองสายไฟฟาจากลมแรงทเกดจากพายเฮอรรเคนเทานน

44

การปองกนระบบการจายกาลงไฟฟา : Distribution System Hardening แตไมสามารถปกปองสายไฟฟาจากนาทวมภายหลงเกดพายเฮอรรเคนได ดงนน แนวทางการแกไขปญหา โดยการโยกยายโครงสรางพนฐานทงหมด (สายไฟฟา) ไปไวใตดน จงอาจยงไมใชทางออกทด

� ผลประโยชนจากการประกนภย : Effects of Insurance

ในบรรดาเครองมอท ใชลดความเสยงจากเหตการณทอาจจะกอใหเกดความเสยหายขน การทาประกนภยถอเปนเครองมออยางหนงทมประสทธภาพอยางหนง

“การทาประกนภย” หมายถง การบรหารความเสยงภยวธหนง ซงจะโอนความเสยงภยของ ผเอาประกนภยไปสบรษทประกนภย เมอเกดความเสยหายขน บรษทประกนภยจะชดใชคาสนไหมทดแทนตามทไดรบความคมครองในกรมธรรมประกนภยใหแกผเอาประกนภย โดยทผเอาประกนภยจะตองเสย เบยประกนภยใหแกบรษทประกนภยตามทไดตกลงกนไว

ดงนน การทาประกนภย จงเปนวธการหนงทสามารถชวยลดความเสยงหรอลดความเสยหายทางการเ งนของโครงการต า งๆ ท เ กด ขนตามนโยบาย ยกต วอย า ง เชน ในกรณของธ ร กจด าน กจการ กระจายเสยงหรอโทรทศน อาจมการทาประกนภยใหแกเครองมอหรออปกรณตางๆ ทมตนทนในการผลตหรอ จดซอทสงไวดวย เชน เสาสงสญญาณ อปกรณควบคมการออกอากาศ เปนตน ซงในกรณทเกดเหตการณ ไมคาดคดและทาใหเกดความเสยหายแกอปกรณดงกลาว ผเอาประกนภยกจะไดรบคาสนไหมทดแทน จากการทาประกนภยดงกลาว และสามารถนาเงนคาสนไหมทดแทนมาชดเชยหรอบรรเทาความเสยหายทเกดขนได

ในการทจะทาประกนภยนน จาเปนทจะตองมการวเคราะหเปรยบเทยบความคมคาระหวางมลคาความเสยหายทอาจเกดขนจากความไมแนนอนกบคาเบยประกนทตองจายไป แตโดยปกตแลว เราไมสามารถ ทหลกเลยงความเสยงทอาจเกดขนมาได ดงนน การทาประกนภยจงเปนสงทจาเปน ในกรณทคาแหง ความสญเสยจากความเสยงนนมมลคามาก

� การลงทนในรปแบบการทาประกน : Investment in Insurance จากความหมายของการทาประกนภยทไดกลาวไวขางตน การทาประกนภยจงเปรยบเสมอน

การลงทนอยางหนง ยกตวอยางกรณสมมต เชน อปกรณชนหนงสามารถคดมลคาในแตละปได 10,000 ดอลลารสหรฐฯ โดยในเวลา ๓ ป จะมมลคาประมาณ 24,000 ดอลลารสหรฐฯ (คานวณจาก Discount rate ทรอยละ 10) แตหากในปสดทาย เกดเหตการณทสรางความเสยหายขน 10,000 ดอลลารสหรฐฯ และไมมการทาประกนภยไว มลคาของอปกรณชนนนจะเหลอเพยง 9,000 ดอลลารสหรฐฯ เทานน และถามการจายคาประกนภยปละ 2,000 ดอลลารสหรฐฯ และมมลคาความคมครองท 20,000 ดอลลารสหรฐฯ ผลทเกดขนคอ ไมวาจะเกดความเสยหายขนหรอไมเกดกตาม มลคาของอปกรณชนนนในปท 3 จะอยทประมาณ 19,000 ดอลลารสหรฐฯ ดงทปรากฏในตารางท 8 ดงตอไปน

45

ตารางท 8: ตารางเปรยบเทยบความคมคาในการทาประกน การทา

ประกนภย ความเสยหาย ปท 1 ปท 2 ปท 3 มลคาปจจบน

(Discount rate ทรอยละ 10)

ไมทา ไมเกด $10,000 $10,000 $10,000 $24,869 ไมทา เกด $10,000 $10,000 - $10,000 $9,842 ทา ทง 2 กรณ $8,000 $8,000 $8,000 $19,895

จากตารางขางตนเปนขอมลทสามารถนาไปใหผทจะลงทนในอปกรณชนนนๆ สามารถวเคราะห และ

เป รยบเ ทยบความคมคา ในการบรหารความเส ย งได ซ ง โดยปกตแล วบ รษทหรออง คกร ทว ไป จะซอประกนภย หากมความเปนไปไดในความเสยงทจะเกดความเสยหายมมากกวารอยละ 33 ขนไป

� การแยกองคประกอบ (Modularity)

ในการวเคราะหโครงการหรอนโยบายใดๆนน การแบงสวนขององคประกอบออกมาเปนสวนๆ จะเปนตวชวยในการสรางทางเลอกหรอวธการดาเนนงาน และอาจเปนโอกาสทจะสามารถปรบปรงกระบวนการทางานเพยงบางสวน และนาผลลพธมาเปรยบเทยบกนไดเพอเลอกวธการ หรอนโยบายทดทสด คมคาทสด และมประสทธภาพมากทสด

ยกตวอยางเชน กรณศกษาแผนการการสรางโรงไฟฟาโครงการหนง โดยจดประสงคของโครงการคอ การสรางโรงไฟฟาทรองรบความตองการ 50 เมกกะวตต ภายใน 5 ปขางหนา โดยสามารถแยกแยะทางเลอกทสามารถทาได 2 วธ ดงน

1. สรางเครองผลตไฟฟาขนาด 50 เมกกะวตต จานวน 1 เครอง ซงสามารถสรางรายได 700 เหรยญตอกโลวตต

2. สรางเครองผลตไฟฟาขนาด 25 เมกกะวตต แยกสวน จานวน 2 เครอง ซงสามารถสรางรายได 850 เหรยญตอกโลวตต โดยสรางทนทหนงเครอง และสรางภายในระยะเวลา 5 ป อกหนงเครอง

โดยเงอนไขของโครงการ คอ มความสามารถผลตไฟฟาไดอก 30 ป โดยคานงถงเฉพาะในสวน ตนทนของเงนทน4ทรอยละ 10 และอตราสวนลดทรอยละ 7

จากการคานวณผลลพธมลคาปจจบน จะพบวาทางเลอกทสรางเครองผลตไฟฟาขนาด 50 เมกกะวตต จานวน 1 เครอง จะมมลคาปจจบนอยท 42.3 ลานเหรยญ และทางเลอกทสรางเครองผลตไฟฟา

4ตนทนเงนทน (Cost of Capital) หมายถง ตนทนทางการเงนเฉลยของเงนทน มประโยชนเพอใชในการตดสนใจวาควรลงทนหรอไมควรลงทนในโครงการใดบางของบรษท เชน คมคาหรอไมทจะลงทนในโครงการใหมของบรษท ประกอบดวย 2 ประเภท คอ (1) ตนทนจากการเงนกยม หรอทเขาใจโดยทวไป คอ อตราดอกเบยเงนกยม และ (2) ตนทนจากเงนทนของผถอหน หรอทเขาใจโดยทวไป คอ อตราผลตอบแทนจากเงนปนผล

46

แยกสวนนนมมลคาปจจบนอยท 45.3 ลานเหรยญ ซงผออกนโยบายจะสามารถมขอมลประกอบการตดสนใจในการเลอกวธการทดทสด

ทงน การดาเนนโครงการตองคานงถงปจจยอนๆ เชน อตราการเตบโตของความตองการใชไฟฟา ความสามารถในการขาย หรอนโยบายดอกเบยและอตราสวนลดอนๆประกอบดวย นอกจากน ยงมขอจากด ในการวเคราะหโดยวธการแบงสวนองคประกอบ เชน ตองวเคราะหตนทนจากทกๆดานไมเฉพาะแคสวน ของตนทนเงนทนเทานน หรอขอจากดในการประเมนเทคโนโลยทอาจจะสามารถสรางเครองผลตไฟฟาท เรวขน ตนทนถกลง และความเสยงนอยลง เปนตน

การนาการประกนภยและการแบงสวน (Insurance and Modularity) มาชวยในการตดสนใจ ในการออกนโยบายหรอโครงการตางๆ นนอาจตองคานงถงระดบความเสยงทรบไดซงมผลกระทบโดยตรง ตอมลคาของโครงการเปนสาคญ อกทง การตดสนใจอยางมขนตอนยงมสวนชวยในการรวบรวมขอมลขาวสารในการประกอบการตดสนใจ รวมถงการตดสนใจถกทถกเวลาดวย

� ผลลพธทไมพงประสงค : Unintended Consequences การกาหนดนโยบายหนงนโยบายใดอาจกอใหเกดผลลพธทงทเราคาดหมายใหเกดขนและไมได

คาดหมายใหเกดขน สาหรบผลลพธทเราไมไดคาดหมายน เราอาจเรยกอกอยางวา “ผลลพธทไมพงประสงค” ซงบางครงเราไมอาจคาดเหนไดลวงหนาวาผลลพธทไมพงประสงคนจะเกดขนเมอไหรและอยางไร

ผลลพธทไมพงประสงคอาจกอใหเกดปญหาหรอความเสยหายได ดงนน กรอบการดาเนนงาน ทมความยดหยนและสามารถปรบเปลยนได จะชวยทาใหกรอบการดาเนนงานตามนโยบายหรอตามกฎเกณฑสามารถนาไปบงคบใชไดจรง โดยการกาหนดทางเลอกทหลากหลาย จะเปนประโยชนตอการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑ เนองจากทางเลอกทางหนงทางใดอาจเปนทางออกทดสาหรบผลลพธทไมพงประสงค

เมอเกดผลลพธทไมพงประสงคและกอใหเกดปญหาหรอความเสยหาย เชน เกดขอรองเรยนหรอขอพพาทและมการนาคดขนสการพจารณาของศาล เปนตน เราตองพยายามปรบเปลยนนโยบายไปในทศทางใดทศทางหนงเพอแกไขปญหาและเยยวยาความเสยหายดงกลาว รวมถงการปองกนมใหเกดปญหาในลกษณะเดยวกนขนอกในภายหลง เราอาจศกษาผลลพธทไมพงประสงคนจากกรณศกษาของตางประเทศ ดงตอไปน

(1) ยานพาหนะพลงงานไฟฟา (Electric Vehicles) กรณศกษาแรกเปนเรองเกยวกบยานพาหนะพลงงานไฟฟา (Electric Vehicles) ซงเปนกรณศกษา

จากประเทศสหรฐอเมรกา ยานพาหนะพลงงานไฟฟา คอ ยานพาหนะทใชพลงงานทางเลอก อาจมชอเรยกอยางอนๆ วารถเสยบ

ปลก หรอรถยนตใชพลงแบตเตอร จดเปนรถยนตทขบเคลอนดวยพลงจากมอเตอรไฟฟา (Electric motor) ซงรถยนตไฟฟามศกยภาพทจะลดมลพษในเมอง โดยทในตวของมนเองไมมการเผาไหมเลย โดยรถยนตไฟฟา หรอ Electric car นนจะแตกตางจากรถยนตทใชพลงงานไฟฟาอนๆ เชน Hybrid Electric Cars หรอรถยนตไฟฟาผสมกบเครองยนตเผาไหมปกต หรอรถยนตไฟฟาลกผสมแบบเสยบปลก (Plug-in Electric Vehicles – PHEV) คอใชแบตเตอรเปนพลงงานทชารตไฟดวยการเสยบปลกรวมกบเครองยนตแบบเผาไหม

47

ดวยลกษณะการใชงานของยานพาหนะพลงงานไฟฟาทใชแบตเตอรและไมมการเผาไหมของเชอเพลง ทาใหเกดความคดวานโยบายทสนบสนนใหมการใชยานพาหนะพลงงานไฟฟานเปนนโยบายทด เพราะไมกอใหเกดมลพษในอากาศ อยางไรกด จากการศกษาการวดคาอากาศในสภาวะแวดลอมเปด (อากาศในพนทสาธารณะ) จากการใชยานพาหนะทมแหลงพลงงานแตกตางกนโดยฮอลแลนด แมนเซอร มลเลอร และเยตส และการศกษาคาความเปลยนแปลงในอากาศจากการใชยานพาหนะพลงงานไฟฟา พบวา การดาเนนนโยบายดงกลาวอาจไมเปนผลดกบสงแวดลอมเสมอไป เนองจากแตละพนทมกระบวนการผลตไฟฟาทแตกตางกน โดยเฉพาะพนทในภาคตะวนออกของสหรฐอเมรกาบางสวน เปนพนททไมมความพรอมหรอความสามารถในการผลตไฟฟาจากพลงงานสะอาดได (เชน โรงงานไฟฟาใชถานหนในการผลต) สงผลใหกระบวนการผลตพลงงานไฟฟาไมเปนไปตามมาตรฐานและกอใหเกดมลพษสง ดงนน การใชยานพาหนะไฟฟาในพนทดงกลาวกอใหเกดผลกระทบเชงลบตอสงแวดลอมมากกวาการใชยานพาหนะทใชพลงงานรปแบบอน เพราะกระแสไฟฟาในพนทนนมตนกาเนดจากแหลงพลงงานทไมสะอาดนนเอง (2) ความมประสทธภาพในการใชพลงงาน : Energy Efficiency

กรณศกษาทสองเปนเรองความมประสทธภาพในการใชพลงงาน ซงเปนกรณศกษาจากประเทศสหรฐอเมรกา

ในมลรฐฟลอรดา มการกาหนดนโยบายเกยวกบการใชพลงงานไฟฟา ซงมวตถประสงคเพอลด การใชพลงงานไฟฟาในเวลากลางวน โดยการดาเนนนโยบายดงกลาว มการสรางระบบแรงจงใจขน กลาวคอ มการกาหนดคาใชไฟฟาในเวลากลางวนใหสงกวาคาใชไฟฟาในเวลากลางคน แมระบบแรงจงใจเชนนจะเปนเครองมอทชวยทาใหการดาเนนนโยบายบรรลวตถประสงคได แตอยางไรกด การดาเนนนโยบายดวยระบบแรงจงใจน ยอมสงผลใหตนทนคาใชไฟฟาในเวลากลางวนเพมสงขนกวาปกต ทาใหภาคอตสาหกรรมทม ความจา เปนตองใช ไฟฟาในเวลากลางวนไดรบผลกระทบจากการดา เนนโนบาย เพราะตนทนใน การกระบวนการผลตสนคาเพมสงขนตามไปดวย ผลลพธทเกดขนนจงเปนผลลพธทไมพงประสงคทสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจโดยรวม

(3) มาตรฐานคณภาพนาประปา กรณศกษาทสามเปนเรองเกยวกบนโยบายพฒนานาประปาใหเปนไปตามมาตรฐานนาประปาของ

องคการอนามยโลก นโยบายพฒนานาประปาใหเปนไปตามมาตรฐานน มวตถประสงคเพอสงเสรมใหประชาชน

มคณภาพชวตทดขนดวยการใชนาประปาทมคณภาพสง อนเปนการสงเสรมสขอนามยของประชาชน ในประเทศ การดาเนนนโยบายเชนนแมจะเกดประโยชนตอสาธารณะ แตในขณะเดยวกนกระบวนการพฒนานาประปาใหมคณภาพสงและไดมาตรฐานตามทองคการอนามยโลกตองการนน จาเปนตองใชเงนจานวนมากในการดาเนนการ สงผลใหตนทนการผลตนาประปาสงขน และสงผลกระทบตอราคานาประปาตามลาดบ ดงนน ผบรโภคบางกลมทมรายนอยหรอไมมความสามารถในการเขาถง ดงนน เมอไมสามารถใชนาประปา ทมคณภาพดงกลาวได โดยผบรโภคกลมนอาจเลอกใชนาประปาทมราคาถก แตมาจากแหลงนาทมความปลอดภยตาแทน สงผลใหเกดการแพรกระจายของโรคระบาด ดวยเหตน แทนทการพฒนานาประปาใหม

48

คณภาพสงจะปองกนโรคระบาดไดตามวตถประสงคหลกขององคการอนามยโลก ในอกทางหนงกลบสงเสรม ใหเกดการแพรกระจายของโรคระบาด ผลลพธเชนนเปนตวอยางของผลลพธทไมพงประสงคอกประการหนง

� การดาเนนการตามกลยทธเพอประสทธภาพในการสอสาร (Activities in an Effective Communication Strategy)

เมอเรมตนดาเนนนโยบายและการบงคบใชกฎเกณฑ เราตองระบปญหา รวบรวมขอมล ตลอดจนบคคลทเกยวของ ทงภายในองคกรและภายนอกองคกร ตองมการจดทารางหลกเกณฑหรอขอบงคบและแผนการปฏบตงาน รวมถงตองประเมนความเสยงและประเมนทางเลอกอนๆ ประกอบ เพอเปนการรองรบการดาเนนนโยบายและการบงคบใชกฎเกณฑ นอกจากน เรายงตองพจารณาถงวธการสอสารทจะทาใหบคคลทเกยวของสามารถเขาใจเหตผลและวตถประสงคของนโยบายและกฎเกณฑดวย เนองจากการสอสารถอเปนเรองสาคญ เพราะสามารถชวยใหการดาเนนนโยบายและการบงคบใชกฎเกณฑเปนไปอยางราบรนและสามารถบรรลวตถประสงคของนโยบายหรอกฎเกณฑได

หลกการสาคญของการสอสารเพอใหการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑเปนไปตามวตถประสงคทเรากาหนด คอ การสอสารจะตองทาใหประชาชนโดยทวไปพอใจกบผลทจะเกดขนจากการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑ และพรอมทจะใหความชวยเหลอ สนบสนน หรอปฏบตตามนโยบายหรอกฎเกณฑ และเพอประสทธภาพในการสอสาร จงควรมการจดทาแผนการสอสารทเหมาะสม โดยอาจดาเนนการตามขนตอน ดงตอไปน

1. การทาความเขาใจกบผมสวนไดเสย (Understanding stakeholders) เรมตนจากการทาความเขาใจผ มสวนไดเสยท เ กยวของทงหมดวา ผ มสวนไดเสยแตละกลม

มความตองการอยางไร อะไรคอสงทผมสวนไดเสยแตละกลมใหความสาคญ ผมสวนไดเสยแตละกลมจะไดรบผลกระทบจากการดาเนนนโยบายหรอการบงคบใชกฎเกณฑอยางไร และผลกระทบใดมความรายแรงในระดบทตองเรงดาเนนการแกไขหรอจดการเปนอนดบแรก การดาเนนนโยบายและการบงคบใชกฎเกณฑจะตองสะทอนใหสงคมเหนวาเราใหความสาคญหรอตองการคมครองประโยชนของผมสวนไดเสยกลมใด และตองมการเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยทกกลมสามารถเขามามสวนรวมในการกระบวนพจารณาตางๆ ได

ประเดนการเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยเขามามบทบาทหรอมสวนรวมในกระบวนการพจารณาน นบเปนประเดนทตางประเทศใหความสนใจเปนอยางมาก เพราะหากมการกาหนดนโยบายใดแลวไมม การเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยกลมใดกลมหนงเขามามบทบาท กมกจะถกวพากษวจารณจากสงคมวาการกาหนดนโยบายดงกลาวอาจมขอบกพรองหรออาจมการปกปดขอมลบางประการ สงผลใหกระบวนการตางๆ เปนไปอยางไมโปรงใสและขาดความนาเชอถอ

กระบวนการพจารณาและกาหนดนโยบายหรอกฎเกณฑใดๆ ตองใหความสาคญกบบคคลตองฟงปญหาและเรยนรปญหาจากกลมคนตางๆ เมอเกดความขดแยง ตองเรงแกไขสถานการณของความขดแยง (Conflict resolution) ด ง น น ใ น ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง า น จ า เ ป น อ ย า ง ย ง ท จ ะ ต อ ง ใ ช ท ม ง า น ทมความสามารถมความเปนผนา ตองเทาทนปญหาทจะเกดขน เพอเตรยมความพรอมในการรบมอกบปญหา

49

ตอไป และกระบวนการตดสนใจกาหนดนโยบายหรอกฎเกณฑ เราตองใหความสาคญกบองคกรตางๆ ทเกยวของ โดยตองคานงถงองคกรกากบดแล องคกรตลาการ องคกรนตบญญต กระทรวงตางๆ องคกรปกครองสวนทองถน องคกรสอ และกลมผบรโภค ประกอบดวย

2. การประเมนสถานการณการสอสารทเกดขนหรอทอาจเกดขน (Assessing the current communication situation)

โดยการประเมนสถานการณเชนนจะเปนไปอยางถกตองแมนยาหรอไมเพยงใด สวนหนง ขนอยกบขอมลทไดจากการศกษาเรยนร หากขอมลทใชเปนฐานในการวเคราะหหรอประเมนสถานการณ มความถกตองครบถวนและรอบดาน กจะเปนเครองมอทชวยใหการวเคราะหหรอประเมนสถานการณเปนไปอยางถกตองยงขน

3. การกาหนดวตถประสงคใหชดเจน (Setting clear objectives) วตถประสงคเปนเครองชแนวทางการดาเนนนโยบายและบงคบใชกฎเกณฑ เปนตวกาหนดสวนประกอบ

อน ๆ ของนโยบายและกฎเกณฑ วตถประสงคทดตองชดเจนไมคลมเครอ เพอประโยชนในการสอสารใหผมสวนไดเสยในแตละกลมสามารถเขาใจวตถประสงคของนโยบายและกฎเกณฑไดอยางถกตอง และไมเกดความเขาใจทคลาดเคลอนอนจะเปนอปสรรคตอกระบวนการพจารณาตอไป

การกาหนดวต ถประสงคของนโยบายหรอกฎเกณฑ ควรกระทาใหเกดความชดเจนและ ความโปรงใส ตองทาใหวตถประสงคของผมสวนไดเสยในแตละกลมไดรบการพจารณา ดวยวธการโปรงใส และเปดโอกาสให ผมสวนไดเสยทกกลมไดเขามามสวนรวมอยางแทจรง ใหเกดการแลกเปลยนความคดทเกยวกบนโยบายหรอกฎเกณฑระหวางกนและกน โดยการสอสารกบผมสวนไดเสยนน จะตองมงเนนท เปาหมายและวตถประสงคทผมสวนไดเสยแตละกลมใหความสนใจ (Goals and Priorities)

นอกจากน ขอบขายงานเกยวกบการกาหนดกรอบความคดและการวเคราะห ควรหลกเลยงความคดอคต หรอการเชอในสงทเหนกอนทจะไดมการวเคราะหหรอทาการศกษาในเรองนนๆ ควรมทศนคตหรอมมมองใหมๆ เพราะสงเหลานจะชวยสรางสรรคใหเกดสงใหมๆ และการเปลยนแปลงในสงคม

4. เลอกชองทางสาหรบการสอสาร (Selecting communication channels) แมปจจบนชองทางการสอสารอาจกระทาไดหลายทาง แตการจะเลอกใชชองทางการสอสารใด จะ

เปนตองพจารณาถงความเหมาะสมดวย โดยอาจพจารณาจากลกษณะของผ มสวนได เสยในแตละ กลม พจารณางบประมาณและคาใชจาย พจารณาความมประสทธผลของการสอสารจากการใชชองทางการสอสารนนๆ เปนตน

สาหรบสานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต ถอไดเปนองคกรท ม ขอได เปรยบในเรองการสอสาร ดวยเหตท ทางานกบคนในวงการสอ จงเปรยบเสมอนมสอตางๆ ในครอบครอง กรณทจาเปนตองมการสอสารกบประชาชนในวงกวาง กอาจ ขอความรวมมอและใชสอเหลานเพอดาเนนการสอสารกบประชาชนได

5. การปรบแตงขอความทใชสาหรบการสอสาร โดยหลกเลยงการใชศพทวชาการ ศพทเฉพาะ หรอคาทมความหมายเฉพาะกลมเมอจาเปน (Customizing messages (avoid jargon when possible)

50

เราควรออกแบบขอความทใชในการสอสาร เพอใหการสอสารเปนไปอยางมประสทธภาพและใหผรบสารสามารถเขาใจสงทตองการสอสารไดอยางถกตอง สาหรบขอความทใชในการสอสารนน เราควรหลกเลยงคายอ ท เ ข า ใจยาก ห รอหล ก เล ย ง ศพ ท เฉพาะ ศพทภาษา อ งกฤษ เพราะคนท อย นอกอง คกร ยอมไมคนเคยกบคาศพทเฉพาะเทากบคนททางานในองคกรซงมความรความเชยวชาญ

6. การพฒนาโครงการใหมความครอบคลมรอบดาน (Developing a comprehensive campaign) ภายหลงได มการสอสารใหผ มสวนได เสยไดทราบถงหลกการ เหตผล และวตถประสง ค

หรอเรองอนใดทเกยวกบนโยบายหรอกฎเกณฑแลว เราตองนาขอมลทไดจากกลมคนเหลานนมาวเคราะหตอไปวาหากมการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑแลว จะกอใหเกดการเปลยนแปลงในสงคมอยางไร และผมสวนไดเสยแตละกลมจะไดผลกระทบในแงบวกและแงลบอยางไรบาง อะไรทสามารถปฏบตไดจรง นโยบายหรอกฎเกณฑใดไมเหมาะสม โดยนาขอมลทไดรบจากการวเคราะหมาดาเนนการพฒนาและปรบปรงนโยบายหรอกฎเกณฑดงกลาวตอไป

7. การกาหนดแผนปฏบตการ (Defining an action plan) กอนเรมดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑทกครง จาเปนตองมการกาหนดแผนแผนปฏบตการให

ชดเจน โดยตองมการกาหนดหนาทและความรบผดชอบของบคคลทเกยวของใหชดเจน 8. การปฏบตงานตามโครงการ (Launching the campaign) 9. การประเมนโครงการและพฒนาใหดขน (Evaluating the campaign and turning it up) เพ อ ใ หการ เร มด า เนนนโยบายหรอบ ง คบใชกฎเกณฑ เปนไปตามผลลพธท เ ราต องการ

การพจารณาทบทวนโครงการในภายหลงอกครง ถอเปนเรองสาคญและจาเปนมาก เราตองมการตดตามผลจากการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑวาเปนไปตามทเราคาดหวงไวหรอไม ผลตอบรบจากการดาเนนการดงกลาวเปนอยางไร ในระหวางการดาเนนการเกดผลลพธทไมพงประสงคอยางใดบาง หากเกดปญหาหรอความเสยหายตอสงคมจากการดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑ กจาเปนทจะตองพฒนา และปรบปรงนโยบายหรอกฎเกณฑขน และอาจปรบเปลยนแนวทางดาเนนนโยบายหรอบงคบใชกฎเกณฑไปในรปแบบอน ซงอาจมความยดหยนกวารปแบบเดม

5.7 บทสรปของ RIA กรณศกษา (Case reporting) ในการอบรมในครงน ผสอนไดใหผเขารวมอบรมนากรณศกษาเรองการออกหลกเกณฑรายการ

โทรทศนสาคญทใหเผยแพรไดเฉพาะในบรการโทรทศนทเปนการทวไป (Must Have) ตอกรณการถายทอดสดการแขงขนฟตบอลโลกรอบสดทาย มาประเมนผลกระทบของการกากบดแลหรอกาหนดนโยบาย (Regulatory Impact Analysis หรอ RIA) โดยใหยอนเวลากลบไปสป พ.ศ. 2556-2557 และวเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนโดยใชวธประเมนหรอทเรยกวา “กระบวนการ DIAEC-IR” ซงสรปไดดงน

1. การกาหนดสภาพของปญหา (Define the Problem) ผอบรมไดชวยกนวเคราะหสภาพและสถานการณของปญหาของกรณศกษา เพอใหทราบวา ปญหาท

เกดจากการออกนโยบายนน เปนอยางไร และมผลกระทบเชนไร โดยสภาพปญหาทวเคราะหได มดงน

51

- ควรหรอไมทสานกงาน กสทช. จะใชกฎเกณฑ “Must Have”ในการถายทอดฟตบอลโลกในป 2557 (FIFA World Cup 2014)

- บรษทอารเอสตองการแพรภาพการแขงขนฟตบอลโลกป 2014 เพยงแคจานวน 22 นดบนฟรทว - ควรหรอไมทตองมการแกไขรายการโทรทศนสาคญทใหเผยแพรไดเฉพาะในบรการโทรทศนทเปน

การทวไป (Must have list) - ควรหรอไมทสานกงาน กสทช. จะนารายการแขงขนฟตบอลโลกบรรจอยในรายการโทรทศนสาคญฯ 2. การกาหนดวตถประสงค (Objectives) กอนจะไปสการตอบปญหาตามขอ 1. ทกลาวมาขางตน ผเขารวมอบรมจาเปนตองกาหนดเปาหมาย

หรอวตถประสงคในการนากฎเกณฑ “Must Have” มาใชดวยเหตผลใด ซงกระบวนการนจะเปนการศกษาสาเหตททาใหสานกงาน กสทช. สนใจในการนากฎเกณฑ “Must Have” มาปรบใชกบการถายทอดฟตบอลโลกในป 2014 ซงไดวเคราะหและเรยบเรยงวตถประสงคในการนากฎเกณฑ “Must Have” มรายละเอยดดงน

- เพอคมครองสทธของประชาชน รวมถงคนดอยโอกาสในการเขาถงรายการโทรทศนทเปนประโยชนตอสาธารณะไดอยางเสมอภาค เปนธรรม และทวถง เชน การแขงขนฟตบอลโลก

- เพอใหประชาชนไทยสามารถเขาถงและรบชมการถายทอดฟตบอลโลกไดในราคาทถกหรอไมมคาใชจายใดๆ

- เพอปกปองสทธของประชาชนในการเขาถงขอมลขาวสาร หลงจากกาหนดวตถประสงคแลว ยงตองพจารณาวา ผทไดรบผลกระทบจากกฎเกณฑ “Must

Have” นมกลมใดบาง (Effects on Stakeholders) เพอทจะหาทางเลอกทเหมาะสมแกกลมตางๆ ตอไป ซงผทไดรบผลกระทบมดงตอไปน

- ผบรโภค - ผประกอบการ หรอ Broadcaster ซงรวมถงบรษทอารเอส (ผประกอบการทไดรบสทธจาก FIFA)

ผประกอบการชองฟรทว และชองเพยทว ผประกอบการทไดรบสทธการแพรภาพ (Licensing provider) และสปอนเซอรโฆษณาตางๆ

- ผกากบดแล (สานกงาน กสทช.) - ผประกอบการทประกอบกจการในอตสาหกรรมทเกยวของ เชน Set top box และอปกรณกฬา

เปนตน 3. การวเคราะหทางเลอกตางๆ เพอหาทางเลอกทดทสด (Alternatives) กระบวนการนอาศยการวเคราะหตนทน (ผลกระทบ) และผลประโยชน โดยคานวณตนทนและ

ผลประโยชนทงหมดทเกยวของกบการออกและปรบใชกฎเกณฑ “Must Have” โดยแนวคดพนฐานของกระบวนการน ใหความสาคญในการจดสรรทรพยากร โดยมองในเชงของทรพยากรทมอยจากดและควรจดสรร

52

ตามลกษณะทชวยเพมผลประโยชนสทธสงสดตอสงคม นอกจากน ยงตองคานงถงขอจากดในการปรบใชกฎเกณฑดวย อยางเชน ขอจากดดานขอกฎหมาย ขอจากดดานเวลา เปนตน มากไปกวานน ในการวเคราะหทางเลอกตางๆ ผกากบดแลจาเปนตองคานงถงการลดความเสยง และมความพรอมในการเตรยมหาทางเลอกอนๆ ทอาจมประสทธภาพและตอบสนองวตถประสงคมากกวาในการออกกฎหมายหรอมาตรการใดๆ ไวดวย

โดยทางเลอกทไดจากกระบวนการวเคราะหขางตน สามารถสรปไดดงน ทางเลอกท 1: มการนากฎเกณฑ “Must Have” มาปรบใช โดยสามารถแบงยอยออกไดเปน 2

สถานการณ คอ - “ปรบใชกบการแพรภาพฟตบอลโลกในป 2014” ซงการปรบใชในแนวทางนสามารถมไดทงแบบ

เครงครด หรอ ปรบใชแบบประนประนอม เชน มการชดเชยความเสยหายใหแกผประกอบการ (Compensation) หรอมการเจรจาพดคยกบบรษทอารเอสเพอเพมจานวนนดทจะแพรภาพบนฟรทว

- “ปรบใชกบการแพรภาพฟตบอลโลกในรอบถดไป (ป 2018)” ทางเลอกท 2: ไมมการนากฎเกณฑ “Must Have” มาปรบใชกบการถายทอดฟตบอลโลก หรอในอก

นยยะหนงคอ ใหมการปรบใชกฎเกณฑอยางอนแทน เชน คาสงหรอประกาศของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (คสช.)

4. การประเมนผลลพธจากทางเลอก (Evaluate the Options in terms of outcomes) การประเมนในขนตอนน ผเขารวมอบรมตองพจารณาวาผลลพธของทางเลอกทอาจจะเกดขนมความ

เหมาะสมหรอไม และทางเลอกนนสามารถแกปญหาหรอตอบสนองตรงตอวต ถประสงคหรอไ ม ซงจะเหนไดวา....

หากมการนาทางเลอกท 1 มาปรบใชแลว จะชวยสงผลใหประชาชนสามารถเขาถงรายการโทรทศนทเปนประโยชนตอสาธารณะไดอยางเสมอภาค เปนธรรม และทวถง

และถาหากมการนาทางเลอกท 2 มาปรบใชแลว จะสงผลใหประชาชนยงไมสามารถรบชมรายการโทรทศนทสาคญ เชน ฟตบอลโลกได และอาจจะทาใหสงคมเกดความสงสยในกระบวนการบงคบใชกฎเกณฑขององคกรกากบดแลในภายหลงได

5. แหลงของขอมลในการนามาใชในการวเคราะห RIA (Data needed and sources) นอกจากกระบวนการในการวเคราะหตามหลก DIAEC-IR ขางตนแลว ผเขารวมอบรมยงตองพจารณา

ดวยวา จะสามารถนาขอมลใดมาวเคราะหผลกระทบของการออกกฎเกณฑ “Must Have” ซงสงทสาคญคอ การพจารณาวามแหลงขอมลทเพยงพอ และสามารถนามาปรบใชไดจรงในกระบวนการวเคราะหหรอไม

ทงน ผเขารวมไดรวบรวมแหลงขอมลเพอใชในกระบวนการวเคราะห RIA ไดดงน ตารางท 9: แหลงขอมลและประเภทของขอมลในการวเคราะห RIA

แหลงขอมล ประเภทของขอมล การสารวจ (Survey) - ขอมลระดบความสนใจของการชมฟตบอลโลกของประชาชน

53

- จานวนประชากร - จานวนเงนทประชาชนมความตองการทจะจายในการรบชมฟตบอลโลก (Willingness to pay) - ระดบความพงพอใจ (Rating)

การทาวจย (Research) - กรณศกษาจากตางประเทศ: ตวอยางและประสบการณจากตางชาต ทงในกรณทประสบความสาเรจและลมเหลว

ผประกอบการชอง - มลคา Subscription fee ผใหบรการเนอหา - มลคา Sublicensing fee บรษท Nielson - มลคาโฆษณา

- ระดบความพงพอใจ (Rating)

5.8 บทเรยนเกยวกบ “การคดอยางเปนระบบ” (Thinking strategically) หรอ “คดอยางนกปกครอง แตอยาทาตวเปนผปกครอง” (Thinking politically without being political)

โดยเฉพาะอยางยงเมออยในบทบาทของผกากบดแล จะตองมกระบวนการคดอยางเปนระบบ ซงหลกคดดงตอไปน จะชวยใหสามารถแกปญหาอยางมหลกการได

1. ความสมพนธทตองพจารณา การคดอยางนกปกครองผมบทบาทในแงของการกากบดแล มสงทตองคานงถง 6 ประการดวยกน สง

ทตองคานงถงดงกลาว คอบคคลทเกยวของเมอเกดประเดนปญหาใดๆขนมา ซงสามารถพจารณาไดดงนวาบคคลใดอยในฐานะความสมพนธใดในประเดนปญหา

1.1 พนธมตร เรยบเรยงรายชอบคคลหรอกลมคนททางานรวมกน หรอชวยเหลอกน โดยพจารณาจากการชวยเหลอ

หรอสนบสนน ประเดนปญหา/การรเรมเรองใหมๆทกาลงเผชญ กลมคนดงกลาว ตองพจารณาตอไปวาควรจะใชกลยทธ หรอวธการใดทจะทาใหการทางานเกดผลได

1.2 ฝายตรงขาม เรยบเรยงรายชอบคคลหรอกลมคนทไมเหนดวยหรอคดคานงานหรอภารกจททาอย โดยบคคลหรอ

กลมคนนน จะสญเสยผลประโยชนหากภารกจของเราประสบความสาเรจ 1.3 ผเสยประโยชน

การเปลยนแปลงทมาจากการแกไขประเดนปญหาใดๆ มกจะทาใหเกดความเสยหายกบบางกลมคน นอกจากนน ตองพจารณาวาเกดความเสยหายอะไรบาง ทกษะ ความสามารถ หรอกจกรรม อะไรบางทคนกลมนจะตองเรยนรเพอใชพฒนาตอไป สงเกตไดงายๆวา หากคณประสบความสาเรจในประเดนใด ฝายทเสยประโยชนกคอฝายทเสยหายทสดในประเดนดงกลาว

1.4 ตวปญหา

54

สงทตองพจารณาคอ ใครคอตวปญหาใน องคกร (ระบบ) ประการตอมาทตองพจารณาคอ มลคา หรอแนวทางการทางานใดทบคคลตวปญหาทาใหองคกรสญเสยไป และทายทสดแลวคณจะสามารถสงเสรมบคคลตวปญหาใหทางานมประสทธภาพขนหรอไมสรางปญหาขนไดอยางไร

1.5 บคคลผมอานาจ ใครเปนผมอานาจในสายงาน (หรอองคกร หรอระบบ) นบาง โดยพจารณาจากคนทสามารถจะสง

การใหทาหรอหยดดาเนนการงานใดๆได 1.6 การยอมรบปญหาของตนเอง

หากสามารถทจะมองเหนตวตนและลกษณะนสยของตวเองได กจะสามารถแยกแยะปญหาทเกดขนไดโดยงาย ดงนน สงทจาเปนตองหาใหเจอคอ ลกษณะนสย หรอวธการคดแบบใดทจะชวยใหแกปญหาตางๆใหลลวงไปได ขณะเดยวกน กควรมเหตผลทสามารถรองรบถงพฤตกรรมบางอยางได รวมถงสามารถอธบายเหตผลของลกษณะนสย ความรสก แนวคด หรอความรสกสวนตวอนจะทาใหเกดความทอแท บางครงอาจแกไขไดดวยการเปดเผยใหผอนไดรบร หรอยนยอมใหเขาเปนหนงในผรวมงานของคณ หรอเปนสวนสาคญในการทางานของคณ ซงคณเองกจะไดประโยชนจากการดงเอาสงดดจากความสมพนธทดนน

2. การจดการกบปญหาดกวาการควบคมปญหา บคคลทไมเหนดวยกบคณอาจจะมจานวนนอย หรออาจจะไมไดอยในกลมทถกใหความสาคญ หรออย

ในฐานะทไมจาเปนตองไดรบความชวยเหลอ ฉะนน การจดการกบปญหาเปนรายกรณไปจงเหมาะสมและสงผลดกวาทจะควบคมทกปญหาทเกดขน เพราะบางปญหาอาจจะไมไดสงผลกระทบตอระบบสวนใหญ อกทงควรใหความสาคญกบเจตนาของการกระทาดวย ไมใชเพยงแตพจารณาถงความเหมาะสมเพยงอยางเดยว

3. การคดอยางเปนระบบ การคดอยางเปนระบบจะใหผลลพธทเปนระบบ และผลลพธทจะตามมาจากปญหาอนๆ กจะเปน

ระบบเชนเดยวกน โดยสงทจะตองคานงถงเปนอนดบแรกๆ คอ สงทผคนตองการ ประการตอมาคอ นกถงปจจยทผคนแตละคนตองการ เพอจะทาใหเขาประสบความสาเรจ ทายทสดสงทจะตองคานงถงคอ บคคลทถอเปนพนธมตร

4. การมองโลกในแงบวกกบการมองโลกตามความเปนจรง การมองโลกในแงดมากเกนไปอาจนาไปสความไรเดยงสา ในขณะเดยวกนการมองโลกตามความเปน

จรงมากเกนไปกอาจนาไปสความขดแยง หรอความเกลยดชง ดงนน การมองโลกทงสองดานควบคกนไปอยางสมดลจงเปนสงทควรกระทา

5. แยกแยะบทบาทของตวเอง การแยกแยะพรอมทงแสดงบทบาทและหนาทของตนไดอยางเหมาะสมกบสถานการณและเวลานน

เปนสงทสาคญ การแยกแยะบทบาทของตนเองไดอยางชดเจนจะทาใหคนสามารถมองเหนปญหา หรออปสรรคของตนเองไดอยางแจมชด โดยเฉพาะอยางยงปญหาทเกดจากตนเอง

6. การตความ นกถงขอมลทนาสนใจ ไมใชนกถงแคขอเทจจรง คานงถงสมมตฐานทเปนไปได

55

6. ประโยชนทไดรบ

การเขารวมอบรมในครงน เปนโอกาสอนดททาใหพนกงานและเจาหนาทในภารกจดานกจการกระจายเสยงและโทรทศน ไดมโอกาสเขาไปศกษาความรและประสบการณจากคณะอาจารยมหาวทยาลยชนนาระดบโลก โดยไดเรยนหลกสตรพเศษในเรองการจดอบรมดานการตรวจสอบผลกระทบในการออกกฎเกณฑในการกากบดแลกจการกระจายเสยงและโทรทศน ทงในมมมองดานเศรษฐศาสตร ดานเทคนค และดานกฎหมาย ซงมมมองเหลานมความสาคญในการนามาปรบใชในการรางนโยบายหรอกฎเกณฑในการกากบดแลของสานกงาน กสทช. ได เนองจากการตรวจสอบผลกระทบในการออกหลกเกณฑเพอการกากบดแล ถอเปนกลไกหนงในการวเคราะหนโยบายอยางมประสทธภาพ ซงเนนการประเมนผลกระทบทอาจจะเกดจากการรางกฎเกณฑ รวมทงผลกระทบทเกดขนจรง โดยจะชวยใหการออกกฎเกณฑบรรลเปาหมายและวตถประสงค และยงชวยปรบปรงพฒนากฎเกณฑจนมผลกระทบและสรางตนทนทนอยทสด

นอกจากน กรณศกษาในการอบรมในครงน กเปนประโยชนอยางยงสาหรบผเขารวมอบรม เนองจากเปนโอกาสอนดทผศกษาไดรวมแลกเปลยนประสบการณจรงกบผบรรยาย และนาเอาสงทประสบผลสาเรจในกระบวนการตรวจสอบผลกระทบในการออกกฎเกณฑมาประยกตใช นอกจากนน ผเขารวมการอบรมยงไดเรยนรขอผดพลาดและผลลพธตางๆ ทเกดจากการวเคราะหกรณศกษา จนสามารถนามาเปนบทเรยนและขอควรระวงในการปรบใชในออกกฎเกณฑตอไปได

56

ภาคผนวก ประวตผบรรยายโดยยอ

1. MARK JAMISON, Director, PURC, University of Florida

Dr. Mark Jamison is the director of the Public Utility Research Center (PURC) at the University of Florida and also serves as its director of Telecommunications Studies. He provides international training and research on business and government policy, focusing primarily on utilities and network industries. He co-directs the PURC/World Bank International Training Program on Utility Regulation and Strategy.

Dr. Jamison’s current research topics include leadership and institutional development in regulation, competition and subsidies in telecommunications, and regulation for next generation networks. He has conducted education programs in numerous countries in Asia, Africa, Europe, the Caribbean, and North, South, and Central America. Dr. Jamison is also a research associate with the UF Center for Public Policy Research and with Cambridge Leadership Associates, where he provides consulting and training on adaptive leadership. He is an affiliated scholar with the Communications Media Center at New York Law School.

Dr. Jamison is the former associate director of Business and Economic Studies for the UF Center for International Business Education and Research and has served as special academic advisor to the chair of the Florida Governor's Internet task force and as president of the Transportation and Public Utilities Group.

Previously, Dr. Jamison was manager of regulatory policy at Sprint, head of research for the Iowa Utilities Board, and communications economist for the Kansas Corporation Commission. He has served as chairperson of the National Association of Regulatory Utility Commissioners (NARUC) Staff Subcommittee on Communications, chairperson of the State Staff for the Federal/State Joint Conference on Open Network Architecture, and member of the State Staff for the Federal/State Joint Board on Separations. Dr. Jamison was also on the faculty of the NARUC Annual Regulatory Studies Program and other education programs. 2. Mr. Theodore J. Kury, University of Florida

Mr. Ted Kury is currently employed at Warrington College of Business Administration in the position of Director of Energy Studies. Mr. Kury is also director of Energy Studies for the Public Utility Research Center (PURC) at the University of Florida. He is responsible for

57

promoting research and outreach activities in energy regulation and policy. He develops research strategies that inform the academic community and practitioners on emerging issues and best practices and serves as an expert resource for regulatory professionals, policymakers, and service providers in Florida and around the world.

Mr. Kury conducts interdisciplinary research related to Florida’s energy and climate change policies and serves on the steering committee of UF’s Florida Institute for Sustainable Energy. He also collaborates with faculty at other universities around the state as part of the Florida Energy Systems Consortium, a consortium recently created by the governor to leverage the expertise of Florida’s research community. In addition, Mr. Kury assists in the coordination of Florida’s hurricane hardening efforts. In collaboration with the World Bank staff, he designs curriculum and leads sessions of the PURC/World Bank International Training Program on Utility Regulation and Strategy. He also develops advanced courses and customized training courses in energy regulation.

Previously, Mr. Kury was a senior structuring and pricing analyst at The Energy Authority in Jacksonville, Florida where he developed proprietary models relating to the management of system-wide cash flows at risk, including the quantification of portfolio risk related to both physical utility and financial assets. He also built custom software packages to quantify cross commodity risk, valuation, and optimization of natural gas storage with dynamic programming. Prior to this position, Mr. Kury was a senior economist at SVBK Consulting Group in Orlando, Florida. Some of his duties included participating in legal proceedings relating to the deregulation of electric markets and helping municipal electric, natural gas, and water/wastewater utilities develop retail rates. He has delivered numerous presentations at research conferences and has served as an expert witness before the Federal Energy Regulatory Commission and the Florida Public Service Commission. Mr. Kury has published several papers on the quantification of risk associated with commodity instruments and is a referee for the journal Energy Risk.