created date 12/2/2016 12:42:09 pm
TRANSCRIPT
IKINYARWANDA II.o27
O9l 1112016 8.3oam -1 1.3oam
IKIZAMINI CYA LETA GISOZACY,AMASHURI YISUMBTIYD, 20 t6
IIKIZAI&IINI : IKINYARTIIANDA II
AMASHAMI::Bil3ll3H'i*,tffilifJ,YfftTfrt"hff fJ"",
IGIHE KIMARA: AMASAHA 3
AMABIHRIZA:1)Andika amazir:.a yawe na nomero yawe ku ikayi ytbisubizo nk'uko
byanditswe kuri "Registration form" ariko ubujijwe kubyandika ku mpapuro
z'inyongera uhabwa bibaye ngombwa. 'i2) Ntufungure lyi kayi ytbibazo by'ikizamini utabiherewe uburenganzira.
3) Ikizamini kigizwe n'ibibazo 20 bigabanyije mu bice bibiri by'ingenzi:
. Igice cya mbere: UMWANDIKO N'IMITERERE Y'URURIMI (amanota 85f
I. Kumva no gusesengura umwandiko
II. Inyunguramagambo
III. Ikibonezamvugo
lV. Ubuvanganzo n'ubumenyi rusange bw'ururimio Igice cya kabiri: IHANGAMUIANDIKO
IKICIRO CYA I(ABIRI
(amanota 1lf(amanota IOf
(amanota 26)
(amanota 38|
(amanota 15)
4) Ubahiriza itonde ry'ibibazo uko bikurikirana.
5) Subiza muri make utarondogoye.
6) Amazina yawe cyangwa aylshuri wigamo ntagire aho agaragara handi hatari
ahabugenewe ku ikayi ylbisubizo.
7) Irinde gusiribanga no guhindagura ibisubizo.
O27 - Paji ya 1 ku 8
Umwandiko wa mbere: Il,IvANo Y,IZINA ..INGANGURARUGo''
lzina,,Wong*Wo' ryakomotse ku matwara y'abana babyirukanye na
sezisoni na we ^akiri
umwana muto. ubwo abana b'abatutsi n'ab'abahutu
babaga mu rugo rwa nyirakurrr Nyiramavugo @e ngo
abahake. Bageraga nko kuri mirongo itatu, barimo Bisangrva bya Rugombituri
warerarrrwe na sezisoni kwa Rwo gera, bakabamo na Mg,glgtwa Shumbusho'
Abo bombi ni bo baje kugira ubutoni bw'akadasohoka kr-rri @bugiEi' rubanda
bakurizahokubyitaurutwerf0uaBisangvlanaM,gogo,aribyokuvugauburinganiremubutonicyang\Maurukundorureshyeshyaababiri.
Nuko Sezisoni ahimbazwa n'abo bana arabahaka, abahakisha inka
ztbyondo . Bakaziragira mu buryo bwabo , bakazlbyagz?' bakajya kumasha
uruti ry imbeba n'inyoni ri'ibindi' uko bamasha uk9'
abahungu u'iu*r*i u"u Ttegereza bakabatan gatira' Ni bwo rimwe uwitwa
sEhrfi" yabyatuye mu gitaramo abogereza' Rwogera, arateruta' ati "hariya hari
abana babana na SPzsgpi ariko bazi lanrasa bitari nk,iby,abandi bana. Aho
bazaT<xira, bitege!" Bgg€ralarabyumva aribika mu mutima'
Biba aho, abana bajya kwa Rwogera bakumva abakuru birahira Rwogera
nabashebuja.RimweBisangwaabazaSezisoniati:..Mbesekoabandibirahira
ba shebuja ngo babahaye inka, twebwe ko turi abahange wawe tuzalovirahira
ryart?, Abakuru bumvise iyo mvugo bati: "Muzamwirahira yabonye in.ka zo
kubagabira." Rwogera n'abahungu baraseka' Abana bageze h" VigjEgargo'
babaza Sezisoni bati: *Ko bavuga ngo tuzakwirahira watugabiye' inka
utzatugabira^ zi,zav h.h.?" undi ati: "Nzazisaba abatware ba data t.,zlbah.e '
Ubwo ajyana na bo fcwa Uy15[lA!gs ' Agezeyo aramubwira ati: "Nzanywe no
kugusaba inka zo lsxrihera abagaragu bange.,, Nyirimigabo amuha inyana
z'ubushYo.
Sezisoniazigabiyeabobagaragubentizabakurira.Abwiraabazibuzeati
:,,Namwe nzabasabira Rwogera izefrtynt." Abana barashega ,,,bati: "tn:u
kuzimusaba u,ru munsi natwe utugabire." Sezisoni ajya kwa se ati: "Nje
kugusaba inka zo kwihera abagaragu kuko izo Nyirimigabo yampaye
zitabakruiye." lyggera asubiza sezisoni ati: "sinabonye ufite inka nyinshi!
O27 - Paji Ya 2 ku 8
LtI
I
Wabagabiye mu zawe se?" Ubwo yamubwiraga za zindi z'ibyondo abana
babumbaga. Sezisoni arahora agenda arakaye n'abahange be. Ageze imuhiraarega Rwogera kuri nyirakuru Sefgrr1gl4lgg ati: "Ubonye Rwogera ngo musabe
inka zo kwihera abagaragu, maze ambwire ngo nimbagabire iz'ibyondo?"
Nyiramavugo ati: "Reka aho mwana wange nzakwihera izawe ubagabire."
Hagati aho Rwogera ajya ku karubanda asanga abahungu aho bakina:
bamwe batera ingata, abandi basimbuka inkiramende,. abandi nabo barasana
impiru. Abibonye bimwibutsa ba bana babana na Sezisoni arab ahamagaza.
Bataza n'uduheto twabo. Abategeka gufora. Bose bafora rteza barabishimirwa.
Babashingira uruti baramasha. Baruhamya bose bitangaza abakuru. Batera
imyambi, na bwo barabishimirwa. Bigeze m-@,shokA, Rwogera ajya iwe mu
rugo al:amagaza inzoga aha abahungu, abana babazanira ikigage baranywa.
Mu gihe bakinywa, abana bahangama Rwogera bati: "Ttrbwire igihe uzahera
Sezisoni inka azatugabire natwe tuge tumwirahira." Rwogera arabihorera.
A$hungu bati: "Mbese ko bakubaza ntusubize biragenda bite?" Undi ati:
"Nabonye ari e@kggiotg bararebe uwo batera bamunyage!" Abana barita mugutwi barahora
Barashyira barataha. Bageze l<rtra Muronrnkrvere baramubaza bati: "Ko
Rwogera atubwiye ngo turebe aho inka ziri tlhatere tuzinJage, none ntaho:t
waturangira?" Murorunkwere ati: "Nimuge mu N@ya ni ho haba inkanyinshi." Baravugana bati: "Kandi ga koko rr.;uraze tugeyo."
Barigendera bajya kurasa imbeba. Bugorobye barahindura. Mu
mahindura, umwe muri bo arababwira ati: "Ba sha! Muraze dutere iglprz4g, za
Rwogera tuLzinyage tutagombye kujya mu Ndonva!" Imigambi baraylnoza.
Sezisoni abwira Nytarng{lgo ati: . "Ngiye gutera Rwogera munyage inka
nabonye iwe!" Umugabekazi yumvise ayo magambo aramusetsa ati: "Genda
umutere." Ubwo atuma kuri Rwogera ati: "Witegure Sezisoni araguteye
nlngabo ze." Babigira ibitwenge by'amadago.
Mu gihe bakibirimo, iza Sezisoni ziba zigeze ku karubanda ibyivugo
zibivaho. Imyambi ziraynrekera. Ibwami bati: "Karabaye!" Abana biroha mu
ntarama barazishorera. Abashumba barajumarirwa biralayobera, ibwami biba
O27 - Paji ya 3 ku 8
I
urujijo ntbisetso bati "izi ngang+ragfgo tuzikitse dute?" Rwogera aglye
kubarakarira, abahungu bati: "Wirakara ni wowe waraye ubabwiye ngo aho-i,azabona
inka bazazinyage!" Arabaturniza ntnka banyaze arababaza ati:
"Kunyagira i4ka hari umwenda mbabamo cyangwa se mwarampatse?"
Barahora. Arababwira ati: "Cyo nimurekere aho nigure." Abaha inka
zibakwiriye, baratah a, izasagttse azirekera Sezisoni. Noneho abari aho bati: "Ni
ingabo nk'izindi muzishakire izinal" Bamwe bati: "-Ntarindi ritari
lnsansurarugo' kuko ntawundi wahan#gaye kugangura urugo rw' ibwami."
Nuko izina rifata ubwo rirahama. Aho Rwabugiri amariye kwima ingoma, indi
mitwe ytngabo baremye lkaza isanga uwtngangurarugo babyirukanye, baba
batyo umutwe w'umurangangoma ya Rwabugiri.
IGICE CYA MBERE: UMWANDIKO N,IMITERERE Y,URURIMI
r. KUMVA NO GUSESENGURA UMWANDIKO (AMANOTA lU
3)
4)
s)
ll lzina Nyiramavugo ryahabwaga umuntu umeze ute?
2) Vuga amasano Sezisoni yari afitanye n'aba bantu bakurikira:(a) Nyiramavugo(b) Rwogera(c) Rwabugiri(d) MurorunkwereNi irihe zina ry'ubwami rya Rwogera?
Garagazaibintu bitatu byerekana ko abahange ba Sezisoni
bari balite gahunda nkty'abantu bakuru.Ni iki kitwereka muri uJru mwandiko ko kera babaraga igihe
bahereye ku matungo? Tangaizindi ngero eshatu zigaragaza
uko kera babaraga amasaha bagendeye ku matungo.
II. INTUNGURAMAGAMBO (AMANOTA 1Ol
6) Sobanura amagambo akurikira ari mu mwandiko:(a) Kumasha :
(b) Abahange :
(c) Impiru :
(d) Abakogoto :
(e) Kugangura urugo :
(inota 1)
(amanota 2|
(inota 1)
(amanota 3f
(amanota 4f
(amanota 5f
O27 - Paji ya 4 ku 8
7) Andikaimpuzarryito z'aya magambo akurikira ukoresheje arimu mwandiko :
(a) bakuranye :
(b) abantu:(c) yabivugrye ku mugaragaro:(d) barumirwa:(e) araceceka:
(amanota 5|
rlr. TKTBoNEZAMVUGO (AMAnOTA 261
8) Andika ubwoko bw'amagambo aciyeho umurongo:(a) Bose baratangara cyane bati uDore ba bana noneho ibyo
bakoze !n
(b) ftvogera arababwira ati: ulb]]riza ni uko mwareba uwo
(amanota 4f
mwanyaga inka.,9) Ubushakashatsi bwagaragaje ko igicumbi "gabd ari cyo
gishobora kujya mu nteko nyinshi z'amazir:,a, yrkinyarwanda.Tanga amazina icumi Uot ashobora gufata icyo gicumbinlnteko zayo hanSruma uyakoreshe mu nteruro ngufi.Ikitondelwa: Ijambo rimwe rikoreshwa mu nteruro imwe. (amanota 1O)
1 0) Garag aza intego n'amategeko ytgenamajwi yubahirijwe mumagambo abiyeho umurongo :
(a) Nk'uko byavuzwe haruguru, ni ukubisoma witonze.(b) Hemejwe ko Ikinyarwanda kizaiyagikorwa mu bizamini
(amanota 12|
bya Leta.(c) Ibitabo byakoreshejwe si
bigifite akamaro.
tV. UBIIVANGANZO N'UBUMENYI BW'URURIMI (AMANOTA 38I
1 1) Ubutinde b'imigemo nrimiterere yramasaku:
(a) Tandukanya amagambo yandikw a a'.lyr a ukoreshejeubutinde bw'imigemo nlmiterere y,amasaku kandiugabanya ibimenyetso. (amanota 6f(0 Gukomera (kuvugiriza induru) . . . ... ... . *... .. .. (kutoroha)(ii) Abatoze (koga). ..... +......: (gutoza)(ii| Kubaza (imbaho) ..* ... ... (ikizamini)
ngombwa ko bijugunJrwa kuko '{rau
i
FFts
E
r
F
t
E
E
l
I
ll
I
;l
O27 - Paji ya 5 ku 8
(b) Garagaza ubutinde bw'imigemo n'imiterere y'amasaku
ugabanya ibimenyetso kuri iyi nteruro: lamanota 5)
Rwabugiri ahimbazrva n'abo bana arabahaka, abahakisha
inka zlbYondo
(c)Andika amagambo atanu dusanga muri uyu mwandiko
ashobora gutandukanJnMa n'andi bitandukanijwe ntjwishingiro rimwe :ugal:agaze ayo bishobora gutandukana. (amanota 5l
12) Erekana ahantu ushobora gukoresha akugUruzo n'al<rtgatizo
kamwe mu myandikire yTkinyarwanda,'nJru" a utange interuro
ibigaragaza. - (amanota 2l
13) Ibihangano bilmrikira byahan^tle raa ba nde?
(a) lnzira ya muntu(b) Isiha rusahuzi(c) Giramata
(amanota 3)
Umwandiko wa kabiri:
Musaninyange aza kunsura ILYaje wese yisukuYe,
[email protected]'ubutoYaR:kimutemba amatama Yombi,
Uko atambutse @gerana,. ,i
Yanze ya manyYq m/qhanry,
Ngoejo@'Rutamuziga uruti agahwera,
Dore ko ari agati ka gitondo
Imirase ihungira kagahonga.
Narategereje_ nca uwo mutaga,
Ntabwo nateshutse na g]toYa
Umutima uterekeYe iribori.
Ni ikirenga we azxanrrba,
Ntiwarambirwa kumureba,
Nlyo urengeje icYumweru
Uba ukimurangamiYe umurata'
Ubwe agira ibYuzo bY'ubudatuza,
I
l
O27 - Paji ya 6 ku 8
Bikaba ibyuntzo by'uburanga
Iyamwihangiye yamuhaye.
Ge nararebaga ndunguruka,
Nkamuririmbq nkarindagira,
Mu nzu hose boshye uzottz\rve
N'inzozi nyinshi z'uruj ij isho.
hlzll yan yenze kurijima gato
Ndeba umunsi ukondakonda
Ukuba kiberinka uyegeranya,
Imirase mu ijuru ry'umujijimaIgasurusumba insomya amahembe.
Yoga mu nzu ihagira inyanja
Nayo ngo isanganiye iyo nyange.
(.....)
Ibibazo ku mwandiko wa kabiri :
14) Tanga umutwe w'uyu mwandiko.
15) Uyu mwandiko wanditswe na nde? Tanga arnazina ylbitabobibiri yanditse.
16) Uyu mwandiko ni bwoko ki? Sobanura igisubizo clawe,.;;
17) Sobanura alnagambo akurikira dusanga mu mwandiko:(a) Urusogo nv'umuteto:(b) Amanywa rwahangu:(c) Uruhayi rw'izuba:(d) Guca umutaga:(e) Umunsi ukondakonda:
18) Sobanura ishushanyamru go n'irnizirnizo iri mu mikaragoikurikira:
(a) Urusogo rw'umuteto w'ubutoya.(b) Dord ko ari agati ka gitondo.
19) Garagaza. umubar-e w'utubeshuro (utubangutso)tbtrl tbaraza.
(inota lf
(amanota 3f
(amanota 2f ,
(amanota 5|
(amanota 4f
mu mikarago " ,,
(amanota 2)
O27 - Paji ya 7 ku 8
I
I
IGICE CYA KABIRI: IIIANGAMWANDIKO (AMANOTA 151
2O) Hitamo imwe muri izi nsanganyamatsiko uyandikeho ukurikijeibisabwa:
T
(a) Hanga umwandiko muremure wtmirongo mirongo itatu (30)
n,amagambo atari munsi ya magana abiri na mirongo itanu(250) kuri y nsanganyamatsiko :
a Ilbutwari butangira kare kandi bugahararima r.
lJgaragaze ingingo enye zishyigikira ibiteke rezo byawe.
(b) Kora inyandiko mvugo ytnama y'ababyeyi barerera mu Rwunge
rw'Amashuri rwa MUTAHO.Iyo nyandiko mvugo uyikore mu mazina ya MoNDOYABWZAAnasitazi.
Ikitonderwa: Nuramuka wanditse ku nsanganyamatsiko ziterrLze
imwe, zombi zizaba imfabusa.
'/,1
Fi.
!
I
8O27 - Paji ya 8 ktr