İ dersi 8. siniflar teog sinavi ders...
TRANSCRIPT
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ dersi 8. SINIFLAR TEOG SINAVI DERS NOTLARI
HAZIRLAYAN : EBUBEKİR YILDIZ
ÜNİTE KAZA VE KADER( 1. Ünite )
Kader ( Ayetin Arapçasında” ölçü” kelimesi “kader” kelimesi ile ifade ediliyor )
Biz her şeyi bir ÖLÇÜ’ye göre yarattık ( Kamer suresi-49 )
Plan , düzen, kural, ahenk,miktar…
NOT: Evrende, Dünyamızda müthiş bir denge, uyum ve düzen vardır. Evrendeki bu harika düzen bize bir düzen
koyucunun varlığını kabul etmemizi sağlar. Bu düzen koyucu Allahtır. Düzenin bozulmaması ve sürekli olması ise
Allah’ın bir ve tek olduğunu bizlere göstermektedir. Her elbisenin bir terzisi, her sıranın bir marangozu olduğu gibi
evreninde bir yaratıcısı olmalıdır ve vardır o da ALLAH’tır
BİLGİ DİPNOTU: Çay için Ne kadar şeker alırdınız? Sorusundaki “kadar” kelimesi Arapçadan Türkçemize
geçmiştir. “Kader” kelimesi değişerek “kadar “olmuştur. Burada miktarı ifade için kullanılır.
KADER:( bir şeyin ölçüsü, planı, miktarı, kuralı)
Allah’ın gelecekte olacak olan olayları bilmesine ve takdir etmesine denir.
Kader de Allah’ın İLİM ( Her şeyi bilen ) sıfatı vardır.
KADER
Allah’ın evrene koyduğu tüm kurallar Meydana gelecek olayların
( Dünyanın dönüşü, Güneşin doğması , yer çekimi , Allahın Bilgisinde olması
erkeğin sakalının çıkması, bayanların sakalının çıkmaması, ( Yarın havanın nasıl olacağı, TEOG
saçın uzaması, kaşın uzamaması, suyun kaldırma kuvveti gibi) sınavından kaç puan alacağımız gibi)
KAZA: Allah’ın bilgisinde olan olayların yeri ve zamanı geldiğinde gerçekleşmesine kaza denir.
Kazada Allah’ın TEKVİN ( Yaratma ) sıfatı vardır
SÜNNETULLAH: Allah’ın evrende koymuş olduğu yasalara veya sadece toplumsal yasalara denir.
NOT: Sünnetullah tüm yasalar için kullanılırken MEB yayınları kitabında (sy. 16) sadece toplumsal yasalar için
kullanılmıştır. TEOG sınavında sorular genelde MEB yayınlarından çıkmaktadır. Bu ikiliğe dikkat edilmelidir.
EVRENDEKİ YASALAR
1- Fiziksel Yaslar
2- Biyolojik yasalar
3- Toplumsal yasalar
İPUCU: FBT ( Fenerbahçe Futbol Takımı ) bu yasaların kısaltılmışıdır.
İPUCU: Fiziksel yasalar CANSIZ VARLIKLARLA ( güneş, su, elektrik, yağmur,mevsim, yer çekimi) Biyolojik
yasalar CANLI VARLIKLARLA ( insan , hayvan, bitki) Toplumsal yasalar TOPLUMA AİT KAVRAM VE KURALLARLA
(Hak, hukuk, adalet, refah, eğitim, örf ve adetler,kurallar ) ilgilidir.
1- Fiziksel yasalar: Madde ve enerji ile ilgili yasalara denir.
ÖRNEKLER:
1- Dünyanın güneşin etrafında dönmesi ve mevsimlerin oluşması
2- Yer çekimi kanunu
3- Yağmurun yağmsı
4- Metalerin iletkenliği
5- Suyun kaldırma kuvveti
2- Biyolojik yasalar: Canlıların doğum, ölüm yaşam,solunum, boşaltım gibi süreçleriyle ilgili yasalara denir.
ÖRNEKLER:
1-Bir insanın dünyaya sağlıklı gelmesi için anne karnında ortalama 9 ay kalması
2-Kutuplarda yaşayan bazı hayvanların soğuğa dayanıklı derilerinin olması
3-Çölde yaşayan devenin susuzluğa dayanması
4-Fotosentez olayı
5-İnsan kalbinin, nabzının ortalama bir atışının olması
3- Toplumsal yasalar: Toplumla ilgili olan yasalara denir. Toplumsal yasalara “sosyal yasalar “ veya
“sünnetullah” denir.
ÖRNEKLER:
1- Eğitim düzeyi artan toplumlarda refah düzeyi artar
2- Adalet toplumun ömrünü uzatır.
3- Ahlaki bozukluk toplumun ömrünü kısaltır.
4- Hırsızlık her toplumda kötüdür
5- Her toplumun bir eceli vardır
6- Tüm toplumsal kurallar
NOT: Fiziksel ve biyolojik yasalar deney ve gözlem ile belirlenir. Kesinlik ifade eder. Toplumsal yasalar fiziksel ve
biyolojik yasalar kadar kesinlik taşımazlar
NOT: İnsan yaşamında sonsuz bir özgürlüğe sahip değildir. Yukarıdaki yasalar çerçevesinde hayatı sınırlıdır. (Bir kuş
gibi uçamaz, bir balık gibi yüzemez,) Yukarıdaki yasalar insan için vardır. Bu yasaları dikkate alırsa hayatı yaşamı
güzel olur. ( Sağlıklı beslenip, spor yapıp biyolojik yasalara dikkat ederse uzun yıllar yaşar, heyelan bölgesine
deprem bölgesine ev yapmazsa doğal afetlerden etkilenmez gibi)
KAZA VE KADER İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
( İRADE , CÜZ-İ İRADE, KÜLLİ İRADE, KADER, KAZA, LEVHİ MAHFUZ,ÖZGÜRLÜK, SORUMLULUK)
İrade: iki seçenek veya seçenekler arasından seçim gücü.iki kısımda incelenir( cüz-i irade,külli irade)
Kader: Allah’ın gelecekte olacak olan olayları bilmesine ve takdir etmesine denir.
Cüz-i irade ( sınırlı irade) : Olayların meydana gelmesinde insanın etkisine yani insanın bir işi yapmak için harekete
geçmesine, istemesine, gayret sarf etmesine denir. Sonlu ve sınırlıdır.
Külli irade( sınırsız irade ): Olayların meydana gelmesinde Allah’ın sonsuz yaratma gücüne yani Allah’ın etkisine
denir. Sonsuz ve sınırsızdır.
Kaza: Allah’ın bilgisinde olan olayların yeri ve zamanı geldiğinde gerçekleşmesine kaza denir.
Levhi mahfuz: Meydana gelecek olayların Allahın bilgisinde olduğu ilahi kütüphaneye denir.
Özgürlük: İnsan seçimlerinde özgürdür. Kimsenin etkisi altında kalmadan aklıyla seçim yapmasıdır.
Sorumluluk: insanın özgürce yaptığı seçimlerinden dolayı sorumlu olmasıdır.
İnsan özgürlüğü oranında sorumludur.
Özgürlük:Akıl ve iradeyi kullanma gücü
ÖRNEK: SIRAMIZIN ÜSTÜNDE DURAN KALEM
Kalemi almaya karar vermem: İRADE
Kalemi az sonra alacak olmam: KADER
Kalemi almak için elimi uzatmam çaba sarf etmem: CÜZİ İRADE
Allahın bana güç vermesi ve kalemi alma fiilinin yaratması: KÜLLİ İRADE
Kalemi alma olayının gerçekleşmesi : KAZA
Kalemi alacağımın Allah katında bilgisinin olduğu yer : LEVHİ MAHFUZ
Bu kalemi özgür irademle aldım ve sonuçlarından sorumluyum
İPUCU: KüLLi İrade ALLah’ın İradesidir
İnsanın iradesi YOK ( Külli İrade) İnsanın iradesi VAR ( Cüzi İrade)
İNSAN SORUMLU DEĞİL İNSAN SORUMLU
KADER ANLAYIŞLARI
Rüzgarın önündeki yaprak misali ( YANLIŞ )
Kul İster, Allah yaratır ( DOĞRU )
NOT: Doğru kader anlayışı şu şekilde olmalıdır
Biz bütün yaptıklarımızı özgür irademizle kendi isteğimizle yaparız
Bizim ne yapacağımızı Allah Alim-İLİM ( her şeyi bilen ) sıfatıyla bilir
Biz yapacağımız işleri Allah bildiği için yapmayız, Biz yapacağımız için Allah bilir.
ÖRNEK: Takvimi karıştırırken iki ay sonra güneşin tutulacağını öğrensek. Arkadaşlarımıza anlatsak .İki ay sonra
güneş tutulsa. Arkadaşlarımız sen güneşin tutulacağını söyledin diye güneş tutuldu diyebilirler mi? Diyemezler.
Çünkü güneşin tutulması bizim bilgimizden kaynaklanmaz. Güneş tutulacağı için biz biliriz. Allah’ın bilgisi de
böyledir biz Allah biliyor diye yapmayız. Biz yapacağımız için Allah bilir.
KADER İLE İLGİLİ YANLIŞ DÜŞÜNCELER
Rüzgarın önündeki yaprak misali
Ben kader mahkumuyum
Nasibim buymuş
Alnıma yazılmış
Dinimiz, Ahlakımız,
işlerimiz, fillerimiz
amellerimiz
Irk,cinsiyet,anne-
baba, Doğum ölüm
tarihi, Fiziksel
özellikler, Kalp atışı
Çekeceğim varmış Başa gelen çekilir
NOT: Bu yanlış düşüncelerin kaynağında BİLGİSİZLİK, TEMBELLİK, ve SORUMSUZLUK vardır.
KADER İLE İLGİLİ DOĞRU DÜŞÜNCELER
Kul ister Allah yaratır
Eden bulur
Ne ekersen onu biçersin
Kendim ettim kendim buldum
Rüzgar eken, fırtına biçer
Etme bulma dünyası
EMEK: İnsanın rızka ulaşmak için çaba sarfetmesine gayret göstermesine denir.
NİMET: Allah’ın insana dünya hayatında verdiği tüm güzelliklere denir.
RIZIK: Kişinin dünya hayatında yaşamını devam ettirebilmek için yiyip içtiği şeylere denir.
NOT: Kişi Allah’ın verdiği tüm NİMETlerden, EMEK sarfederek RIZKINA ulaşır –yer ve faydalanır.
ÖMÜR( HAYAT) : Kişinin doğum ile ölüm arasında dünyada geçirdiği zaman dilimine denir.
ÖLÜM: Kişi için dünya hayatının son bulmasına denir.
ECEL: Kişi için dünya hayatının sona erme anına denir.
KIYAMET: Zamanı geldiğinde İsrafilin sur’a üflemesiyle tüm yaratılmış varlıkların, alemlerin, kainatın yok olmasına
denir.
TEVEKKÜL( ALLAH’A GÜVENMEK) : Bir işi başarmak için elimizden geleni yapıp, gerisini Allah’a bırakmaya, ona
güvenmeye, ona sığınmaya denir.
ÖRNEK: ( Deveni bağla, öyle tevekkül et-HADİS)
1- Bir öğrencinin derste başarılı olmak için elinden gelen çalışmayı gösterip, gerisini Allah’a bırakmasına
denir.
2- Bir çiftçinin iyi mahsul alması için bahçesinin her türlü bakımını yapıp, gerisini Allah’a bırakmasıdır
İPUCU: Bir Ayette GÜVEN- DAYAN kelimeleri geçiyorsa bu ayet büyük ihtimal tevekkül ile alakalıdır
AYETE’L KÜRSİ
Bakara suresinin 255. Ayetidir. Adını içinde geçen KÜRSİ kelimesinden alır.
KÜRSİ: Allah’ın sonsuz güç-kudret ve hükümranlığıdır.
NOT: Ayete’l Kürsi çok önemli bir ayettir.TEOG için değil hayatımız için( AGS sınavı) ezberlenmesi çok önemlidir.
Ayete’l Kürsi nelerden bahseder?
Allah’tan, Allah’ın sıfatlarından- özelliklerinden bahseder.
Allah’ın HAYY ve KAYYUM olduğunu,uyumadığını,her şeyi bildiğini anlatır.
HAYY: Daima diri olan
KAYYUM: Kendi gücüyle var olan,her şeyi ayakta tutan, kainatı yöneten-koruyan-gözeten
Şefaat ancak Allah’ın izni iledir.
Allah’ın kürsüsü yeri ve gökleri içine alan bir makamdır.
2. ÜNİTE ZEKAT, HAC VE KURBAN İBADETİ 1. İnsanın paylaşma ve Yardımlaşma ihtiyacı
- İnsanın yeme, içme, barınma ve korunma gibi temel ihtiyaçları vardır.
- İnsan temel ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz. Başka insanlara ihtiyaç duyar
- İnsanlar yaşadıkları toplumda eşit imkanlara sahip değildirler. Bu nedenle her toplumda zenginler ve fakirler bulunur.
- Her insan sahip olduğu imkanları başkalarıyla paylaşmak zorundadır.
- İnsanlar manevi yönden de başkalarına ihtiyaç duyarlar. Sevinçlerini, üzüntülerini, sıkıntılarını paylaşmak isterler.
- Paylaşma ve yardımlaşma, cimrilik, bencillik, kıskançlık gibi kötü huylara engel olur. Sevgi, dayanışma ve sorumluluk gibi duyguları gelişmesini sağlar.
- 2. İslamın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem:
- İslam Dini insanların paylaşmasını ve yardımlaşmasını ister.
- Kur’an-ı Kerim’deki bir çok ayet ve Peygamberimizden gelen bir çok hadis bu yardımlaşma ve dayanışmayı tavsiye etmektedir.
- İslamın ilk dönemlerinde Müslümanlar yardımlaşmanın en güzel örneğini göstermişlerdir.
ZEKAT - ZEKAT(artma, çoğalma, bereketlenme, arınma ve
temizlenme): Dinimizce zengin sayılan Müslümanların mallarının belli miktarını (%2,5 veya 1/40) Allah Rızası için ibadet niyetiyle ihtiyaç sahiplerine vermesidir.
- Zekat, hicretten iki yıl sonra farz kılınmıştır.( H 2.YIL) - Zekatın kelime anlamı içinde artma, çoğalma,
bereketlenme, arınma ve temizlenme anlamları vardır.
Zekat kimlere farzdır? -Akıllı, Ergenlik çağına girmiş Müslümanlara - Zengin olanlara Zengin Kimdir?-Yeme,içme,barınma,sağlık, eğitim gibi Asli( temel) ihtiyaçlarının dışında Nisap Miktarı mala ( 85 graltın yada ona eşdeğer para-mal) sahip olması gerekir. NOT: Zekat( Sadece mal ile) Namaz,oruç( Sadece beden ile) Hac( Hem beden hem mal ile) yapılan ibadettir.
- Kişinin maldan zekat verebilmesi için malın kişide bir sene durması gereklidir.
- Nisap miktarı hesaplanırken kişininin borçlarıda dahil edilir.
- Bir maldan zekat verilebilmesi için o malın gelir getiren cinsten olması gerekir. Oturulan ev, evdeki eşyalar, giysiler ve binek araç için zekat verilmez.
Not: Zekat malımızın şükrüdür. Zekat verirken yakın akrabadan başlayarak diğer uzak akrabalara doğru verilmesi daha iyidir. Zekat verirken nelere dikkat etmeliyiz? - Yakınlarımızdan başlamalı ve fakirin hakkı olduğunu bilmeliyiz -Karşıdaki kişiyi İncitmemeliyiz -Zekatı GİZLİ vermeliyiz. -Kibirlenmemeliyiz
Mü’minler birbirlerine merhamet etmekte,
birbirlerini sevmekte, birbirlerini korumakta bir
vücudun organları gibidir. (Hadis-i Şerif)
Medine’den Mekke’ye hicret eden Müslümanlara Medineli Müslümanlar her türlü imkanlarıyla yardımcı olmuşlar, bu nedenle Medineli Müslümanlara “yardım edenler” anlamında “ensar” denilmiştir. Mekkeli Müslümanlara ise “muhacir”(göç eden) denir.
Nisap Miktarı Nedir: Kişinin kendisinin ve bakmakla
yükümlü olduğu aile bireylerinin en az bir yıllık yeme,
içme, giyinme, barınma, sağlık, eğitim gibi temel
ihtiyaçları dışında 85 gr. Altın veya bu değerde mala,
mülke, paraya vs. sahip olmasıdır.
NOT: Bazı Fıkıh( İlmihal) kitaplarımızda nisap miktarı
80.18 gr yazar ama MEB kitabında 85 gr olarak
geçmektedir. Bazı ders kitaplarında 80 ve 81 gr da
geçmektedir.Bu farklılık ölçü miktarlarıyla ilgilidir.Biz 85 gr
baz alacağız…
Zekat Verilemeyecek Akrabalar: Anne, baba,
büyükbaba, büyükanne, dede, nine, çocuklar ve
torunlar ve Eş. ÇÜNKÜ; Birey bu kişilere bakmakla
yükümlüdür
Zekat Verilebilecek Akrabalar: Kardeş, amca, hala,
teyze, onların çocukları ve uzak akrabalar…
Zekatın bireysel faydaları -Bireye sevap kazandırır
-Kişinin manevi huzur bulmasına yardımcı olur -Bireyde merhamet, acıma,şefkat duygularını geliştirir -Kişiyi Cimrilikten kurtarır -Kişilerin dünyevileşmesini engeller Zekatın toplumsal faydaları -Toplumsal kıskançlığı azaltır -Toplumsal kaynaşmayı sağlar -Sosyal dayanışmayı sağlar -Sosyal adaletin oluşmasına vesile olur -Ekonomik dengesizliği önler -Toplumda hırsızlık ve kapkaç gibi olumsuzlukları engellemeye yardımcı olur. ÖŞÜR: Topraktan verilen zekata öşür denir. -Parayla sulanırsa 1/20 -Parayla sulanmazsa 1/10 oranında verilir. Kitabımız bu oranı baz almıştır.
- Zekatın verileceği yerler Kur’an-ı Kerim’de Tevbe Suresi 60. Ayetinde bilertilmiştir.
ZEKAT:
1-Yoksullara 2-Düşkünlere 3-Borçlulara 4-Yolda kalmışlara 5-Özgürlüğünü yitirmiş olanlara 6-Zekat toplamakla görevli zekat memurlarına 7-Kalbi İslama ısındırılacak olanlara. (Müslüman olmayan fakirlere)( Müellefi Kulub) Allah yolunda mücadele edenlere VERİLİR.
- Zekat malın bereketini artırır. Bu nedenle zenginlerin maddi durumunu kötüleştirmez. Ancak fakirlerin maddi durumunu iyileştirir.
3. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak :SADAKA
- Sadaka: Bir insanın kendi isteği ile sadece Allah Rızası için yaptığı maddi ve manevi yardıma denir.
- Sadaka-i Cariye: Öldükten sonra sevabı devam eden sadakadır.Var olduğu sürece insanları yararlandığı; okul, cami, hastane, yurt, çeşme gibi yerler yaptırmak. Öğrenci yetiştirmek , Kitap yazmak gibi…
- Sadaka sadece maddi yardımlarla olmaz. - Her türlü güzel ve yararlı davranış da sadakadır. - İnsanların üzüntülerini paylaşmak, dertlerine ortak
olmak ve onları teselli etmek de sadakadır. - Fıtır Sadakası (Fitre): Ramazan Ayına özel, Ramazan
ayında Ramazan Bayramı namazından önce ailedeki her
kişi için verilmesi gereken sadakaya “Fıtır Sadakası (Fitre)” denir.
- Ekonomik durumu iyi olan her Müslümanın fitre vermesi gerekir. Bir ailede küçük- büyük her birey için fitre verilir.
- Verilecek en az fitre miktarı, fitreyi verecek olan kimsenin bir günlük yiyecek masrafı kadardır. Bu bakımdan her yıl verilecek en az fitre miktarı yıldan yıla değişir.
- Miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre verebilirler.
- Fıtır sadakası vermek VACİP’tir. - Zekatın verilebileceği kimselere fitre de verilir. - Zekatın verilemeyeceği kimselere fitre de verilmez.
YARDIMLAŞMA KURUMLARIMIZ
- Yukarıdaki hadisi kendilerine ilke edinen atalarımız, bu amaca hizmet etmek için çeşitli kurumlar kurmuşlardır. Aşevleri: (İmarethane) Yoksul ve kimsesizlerin
doyurulması için. **Kervansaraylar: Kervanlar için Daruşşifa: (Hastane)Hastaların tedavisi için. Darulaceze: (Huzurevi)Yaşlıların korunması için Vakıflar : Her türlü yardımlaşma faliyeti için
- Günümüzde de ihtiyaç sahiplerine yardım ve dayanışma için oluşturulmuş kurumlarımız vardır. Kızılay:Deprem, sel, yangın, çığ gibi afetlerde
insanlara yardımcı olur. Hastalanan kimselerin kan ihtiyaçlarını karşılar.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı: Kaymakamlıklar bünyesinde yardıma ihtiyacı olan kimselere yardım eden kuruluş. ( SYDV)
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu: ( SHÇEK )Fakir, kimsesiz, sokak çocuklarının bakım, barınma, vb. ihtiyaçlarını karşılayan kuruluş.
Milli Eğitim Vakfı: ( MEV) Okulların araç, gereç,
kitap gibi ihtiyaçlarının karşılanmasına katkıda bulunur. Türkiye Diyanet Vakfı( TDV): Kurban faliyetleri, cami yapımı ve Kuran Kursu eğitim faliyetleri Belediye Aşevleri: Fakirlere günlük-sürekli sıcak yemek Sivil toplum kuruluşları( STK) : Her türlü ihtiyaç sahiblerine yardım eder. NOT: Yeşilay, TEMA, AKUT vb. bir yardımlaşma kurumu değildir.
HAC VE UMRE - Hac: ( Kastetmek, yönelmek) Yılın belirli günlerinde
Kurban Bayramı günlerinde (Hicri Takvime göre Zilhicce ayının 9, 10 ve 11-12. Günleri) ihrama girilerek Kâbe’yi ve çevresindeki kutsal yerleri ziyaret etmekle yapılan bir ibadettir
Zekatı verilecek mallar iki kısma ayrılır.
1. Menkul Değerler: Taşınabilir mallar (Para, döviz, altın, senet, ortaklık bonosu, vs.)
2. Gayrı Menkul Değerler: Taşınmaz Mallar (Kendi oturduğunun dışında kalan ev, arsa, tarla, işyeri vs
“İnsan öldüğü zaman amel defteri kapanır. Ancak üç
kişinin amel defteri kapanmaz: İnsanlara faydalı ilimle
uğraşanlar, Sadaka-i Cariye yapanlar, kendisine dua eden
hayırlı evlat yetiştirenler.” (Hadis-i Şerif)
Zekat ve fitre kişinin sahip olduğu malların ve diğer
nimetlerin şükrüdür.
Zekat,fitre,sadaka, sadakayı cariye,kurban Toplumsal
yardımlaşmanın en güzel örnekleridir. Toplumda
dayanışma bilincini geliştiririr.
“Kim Müslüman kardeşine yardım eder ve onun
ihtiyacını giderirse, Allah da ona yardım eder. Kim
bir Müslümanın bir sıkıntısını giderirse Allah da
onun sıkıntısını giderir.” (Hadis-i Şerif)
- Umre: Hac günleri dışında yılın herhangi bir zamanında ihramlı olarak Kâbeyi tavaf etmek ve Safa ve Merve Tepeleri arasında Say yapmak suretiyle yapılan bir ibadettir
- Hac İbadeti: 1. Hicretin 9. Yılında farz kılınmıştır. 2. Hem mal, hem de beden ile yapılan bir ibadettir. 3. Şartları uygun olan her Müslümana ömründe bir defa
Hac ibadetini yapması farzdır.
- Hac Kimlere Farzdır: 1. Akıllı ve ergenlik çağına girmiş, müslümanlara 2. Ekonomik durumu iyi olanlara (Hacca gidip gelinceye
kadar hem kendisi hem de bakmakla yükümlü olduğu kimselerin ihtiyaçlarını karşılayacak, borçlu olmayan)
3. Sağlığı hacca gitmeye elverişli olanlar. (Sağlığı elverişli olmayanlar bir başkasını kendi adına Hacca gönderebilir.)
4. Özgürlüğünü kısıtlayacak bir durumu olmayanlar. 5. Bulaşıcı hastalık, terör ve savaş gibi Yol güvenliğini
tehdit edecek henhangi bir risk bulunmayan her Müslümana Hac ibadetini yapmak farzdır.
Haccın Farzları Nelerdir
1. İhrama girmek 2. Arafatta VAKFEde durmak 3. Kabe’yi tavaf etmek( Ziyaret tavafı)
Hac ve Umre Arasındaki Farklar
Hac Umre
1. Zilhicce Ayının 9.10 ve 11. Günlerinde yapılır. Yani belli günlerde (Kurban bayramı)yapılır.
- Yılın herhangi bir zamanında yapılabilir.
2. Bir sene içinde ancak bir kez Hac yapılabilir.
- Yıl içinde birden fazla umre yapılabilir.
3. Farzdır. - Sünnettir.
4. Arafatta vakfe, Mina’da şeytan taşlama ve kurban kesme vardır.
- Arafatta vakfe, Mina’da şeytan taşlama ve kurban kesme yoktur.
NOT: Hac ve Umrede ortak olanlar: İhram,Tavaf,Sa’y,Traş olma
Hac ve Umre ile İlgili Kavramlar:
1. İhram: İhram kavramının iki anlamı vardır: Hac ve umre için giyilen, iki parçadan ibaret,
dikişsiz kıyafet.
Başka zamanlarda yapılmasında sakınca olmayan bazı davranışların belli bir süre için yasak olması. Saç, sakal ve tırnak kesmek, bitkileri koparmak, avlanmak
,Güzellik maddeleri sürmek,Sadece erkeklerin Dikişli elbise giymesi başı kapatması gibi.
- İhramlı olmak haccın şartlarından biridir. - İhrama girilirken “telbiye duası” okunur.
Telbiye Duası:
Lebbeyk allahümme lebbeyk Lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk
İnnel hamde venni’mete leke vel mülk Lâ şerike lek.
Telbiye Duasının Anlamı:
Buyur Allahım buyur… Buyur ey ortağı olmayan buyur…
Tüm hamd ve nimetler sana aittir. Nimet ve mülk de sana aittir. Senin ortağın yoktur.
2. Tavaf:( Dönmek,dolaşmak) Kabe’nin etrafında 7 kez dönmeye denir. Bir kez dönmeye ŞAVT denir.
- 7 Şavt = 1 Tavaf - Tavaf, Kabe’nin bir köşesindeki Hacerül Esved taşının
bulunduğu yerden başlar. Kabeyi solumuza alarak selam vererek başlanır.
- Tavaf, ( Ziyaret tavafı)Haccın farzlarındandır. 3. Vakfe:(durmak-beklemek)Kurban Bayramından bir gün
önce, yani arefe gününde (Zilhicce Ayının 9. Günü) Mekke’nin doğusundaki Arafat Dağında bir müddet bulunmaktır.
- Arafatta vakfe, Haccın farzlarından biridir. 4. Sa’y: Mekke’de Kabe’nin yanındaki Safa ve Merve
Tepeleri arasında 7 kez gidip gelmektir. Hz. İbrahim’in oğlu Hz. İsmail doğduğunda, Hz. İbrahim’in eşi Hz. Hacer’in su bulmak için Safa ve Merve Tepeleri arasında 7 kez gidip gelmesini temsil eder.
5. Şeytan Taşlama: Mina adı verilen bölgede 3 şeytan taşlama
yeri vardır. Bunlara küçük, orta ve büyük cemreler denir. Bu cemrelerde daha önceden toplanmış küçücük taşlarla sembolik olarak şeytan taşlama yapılır.
Hac ve Umre İle İlgili Mekanlar
1. Mikat: Hac veya umreye gidenler için Mekke yakınlarında belirlenmiş bazı mekanlar-sınırlar vardır. Buralara ulaşınca günlük kıyafetler çıkarılır ve ihram kıyafetleri giyilir. Hac veya umre için niyet edilir.
2. Kabe: ( Beytullah) - Mekke’deki Mescid-i Haram’ın ortasında bulunan ve
Müslümanlarca kutsal sayılan binadır. - Kabe’nin bir adı da Beytullah’tır. - Kabe, yeryüzünde Allah’a ibadet için yapılan ilk
mabettir. İlk olarak Hz. Adem zamanında, sonra da Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapıldığı bildirilmektedir.
- Hac ibadeti adeta ahiret hayatının bir provasıdır.
Hacda yapılan bir çok şey ahiret hayatının
canlandırması gibidir. Semboller ibadetidir.
- HAC: Kardeşlik, Biz duygusu İHRAM: Eşitlik TAVAF:
Allaha bağlılık,birliktelik, VAKFE: Mahşer,Allah’ın
huzurunda bekleyiş SA’Y:Ümit,Kararlılık,Tevekkül,
İnanç ŞEYTAN TAŞLAMA: İçindeki kötülüklre tepki
Zemzem suyu: Kabenin yanında olan müslümanlarca kutsal sayılan su. Hz. İsmail susuzluktan ağlarken çıkmış ve Hz. Hacer zem zem diyerek bu ismi verilmiştir. 3.Mescid-i Haram: Kabenin etrafı daire-çember şeklinde çevrilmiştir. İçinde Kabe’nin ve zemzem suyunun bulunduğu bu alana Mescid-i Haram denir. 4.Arafat Dağı: Mekke’ye yaklaşık 20-25 km. uzaklıktaki bir dağın ve bölgenin adıdır. Burada Kurban Bayramından bir gün önce (arefe günü, yani Zilhicce ayının 9. Günü) vakfe yapılır. Arefe günü yapılan bu vakfe, ahiret hayatındaki mahşer yerini ve mahşer gününü hatırlatır. 5. Müzdelife ve Mina: Mescid-i Haram ve Arafat Dağı arasındaki iki bölgenin adıdır. Müzdelifede: Şeytan için taş toplanır. Minada: Şeytan taşlanır.Daha sonra kurban kesilir. 6.Mescid-i Nebi: Medine’de bulunan ve Peygamberimiz Mekke’den Medine’ye hicret ettikten sonra yaptırdığı mescidin adıdır. Peygamberimizin kabri de bu mescidde bulunur. Hacılar Medineye giderek burayı ziyaret ederler.
HACCIN İNSAN DAVRANIŞLARINDAKİ ETKİSİ
- Hac: ırkı, rengi, milleti, dili ve kültürü farklı Müslümanları bir araya getirerek, “Şüphesiz ki inananlar kardeştir.” Ayetinde belirtilen kardeşlik duygusunu geliştirir.
- Hac, insanlar arasındaki mevki, makam, unvan farklılıklarının Allah katında önemi olmadığını öğretir.
- Hac, gerektiği zaman mal, mülki eşi dost, akrabayı terkedebilmeyi öğretir. Bir gün sahip olduğu herşeyi bırakıp gideceğini hatırlatır.
- Hacca giden insan, Peygamberimizin yaşadıpı yerleri görmenin mutluluğunu yaşar.
Haccın Yapılışı( Temettü Haccı) ---Mikat sınırında ihrama girilir ---Tavaf yapılır ---Sa’y yapılır ---Traş olunup ihramdan çıkılır -----Bir umre yapılmış oldu ve arefe günü beklenir----- ---İhrama Girilir*****( FARZ) ---Arefe günü ARAFAT’ta VAKFE yapılır.*****( FARZ) ---Akşama doğru MÜZDELİFE’ye geçilip. Şeytan taşlamak için taş toplanır. --- Bayram sabahı MİNA’ya gidilip. ŞEYTAN taşlanır. ---Kurban kesilir. --- ZİYARET TAVAFI yapılır*****( FARZ) ---Traş olunup ihramdan çıkılır.
KURBAN
- Kurban: Kelime anlamı “yaklaşmak,yakınlaşmak” olan kurban, Allah’a yaklaşmak ve O’nun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla Kurban Bayramının ilk 3 günü niteliklere uygun bir hayvanı kesmektir.
- Kimler Kurban kesmelidir? Akıllı ve ergenlik çağına girmiş, müslüman
Zekat verebilecek seviyede Zengin olan ve yolcu olmayan müslümanların kurban kesmesi vaciptir.
- Hangi Hayvanlar Kurban Olarak Kesilir? Koyun, keçi, sığır, manda, deve kurban olarak
kesilebilir. - Hangi Hayvanlar Kurban Olarak Kesilmez? Tavuk, horoz, hindi, kaz gibi kümes hayvanları ile
yabani hayvanlar kurban olarak kesilmez.
- Kesilen Kurbanın eti üçe bölünür: Bir bölümü kurban kesemeyen fakirlere dağıtılır Bir bölümü gelen misafirlere ikram edilir Bir bölümü de aile için ayrılır
- Kurbanın Çeşitleri: 1. Kurban Bayramında Kesilen Kurban: Zekat verebilecek
seviyede ekonomik durumu iyi olan her Müslümanın Kurban Bayramı günlerinde kurban kesmesi vaciptir.
2. Adak Kurbanı: Bir işin veya isteğin olması halinde kesileceğine dair söz verilen kurbandır. Adak kurbanının etinden adağı adayan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler yiyemezler. Şayet yerlerse yedikleri etin bedelini fakirlere dağıtırlar. Adak Kurbanını kesmek vaciptir. ÖRNEK: Ev alırsam kurban keseceğim diyen kişinin ev alınca kurban kesmesi gibi..
3. Şükür Kurbanı: İnsanı mutlu edecek bir haber, yeni bir ev veya araba aldıklarında Allah’a şükür maksadıyla kesilen kurbandır. Zorunlu değildir. ÖRNEK: Araba alan birinin araba aldığı için şükür maksadıyla kurban kesmesi gibi
4. Akika Kurbanı: Çocuk sahibi olan her anne- babanın Allah’a şükür için kestiği kurbandır. İsteğe bağlı bir kurbandır. Müstehaptır. Zorunlu değildir.
NOT: Alevi ve Bektaşi geleneğinde bir çok kurban kesilir. Kurban kesilirken Kurban Tığlama( Kesme ) Duası okunur. Alevi-Bektaşi geleneğinde:****Adak kurbanı: Ziyeret yerlerine giderken**Şükür Kurbanı: Muharrem ayında**Dar Kurbanı: Ölen kişinin affı için**Müsahiplik Kurbanı: Yol kardeşliği için kesilir.
NOT: ****Hac-Zekat: FARZ Kurban,Fitre: VACİP Sadaka,Sadakayı cariye: SÜNNET,MÜSTEHAPTIR. ****Hac,Zekat,Kurban,Fitrenin belirli bir ZAMANI vardır. Sadaka ise7/24 her zaman yapılır.****Zekat,fitrenin MİKTARI vardır.Sadakanın ise miktarı yoktur.****Zekat,fitre fakirlere verilir.Sadaka ise herkese(Zengin/fakir)yapılabilir.
“Kim Allah için hacceder, tevbe eder ve Allah’a karşı
gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu günkü gibi
günahsız olarak hacdan döner.” (Hadis-i Şerif)
- Kurbanı kesecek olan kişinin bu işi iyi biliyor olması gerekir. Kurbanı kendisi kesemeyenler başkasına kestirebilir. Kurbanlık hayvanlara iyi davranmak, eziyet etmemek gerekir. Kurban keserken Allah’ın adını anmak şarttır.
- Kurban edilecek hayvan kıbleye doğru yatırılır ve “BismillahiAllahü Ekber” denilerek kesilir. Kurban kesilirken çevre temizliğine ve sağlık kurallarına uyulmalıdır.
8. SINIFLAR TEOG 3. ÜNİTE özetleri HAZIRLAYAN: EBUBEKİR YILDIZ
*****************************************************************************************************************
KAZANIMLAR:
1-Güzel davranışlara Hz. Muhammed’in hayatından örnekler verir.
2- Hz. Muhammed’in örnek davranışlarının toplumsal hayattaki önemini vurgular
3- Hz. Muhammed’in olaylar karşısındaki tutumlarından hareketle örnek davranışlarına yönelik çıkarımlarda bulunur.
4- Hz. Muhammed’in hikmetli sözleriyle insanları iyiye ve güzele yönlendirdiğine örnekler verir.
5- Hz. Muhammed’in doğa ve hayvan sevgisiyle ilgili davranışlarına örnekler vererek doğayı ve hayvanları koruma konusunda duyarlı
olur.
*******************************************************************************************************
NOT: Hz. Ayşe’nin ifadesine göre Peygamberimizin
ahlakı KUR’AN AHLAKI’dır. (Hayatını Kuran’a göre
düzenlemiştir.)
NOT:
**İslam tarihinde yapılan ilk mescid: KUBA MESCİDİ
**Yeryüzündeki ilk mabed-mescid: KABE(Beytullah)
**İlk Kıblemiz: MESCİDİ AKSA
**Peygamberimizin Hicretten sonra yaptırdığı ilk
mescid: MESCİDİ NEBİ( NEBEVİ)
NOT: PEYGAMBERLERİN SIFATLARI
*****( FİTES)****
1-Fetanet: Akıllı olmak
2-İsmet: Günahsız olmak
3-Tebliğ: Allahtan aldığı emirleri insanlara ulaştırmak
4-Emanet: Güvenilir olmak
5-Sıdk: Doğru olmak
HZ.MUHAMMED İNSANLARA DEĞER VERİRDİ
ÖO:Peygamberimiz Yahudi bir kadının cenazesi geçerken
ayağa kalkıp değer vermesi olayı….
ÖO: Mescidin temizliğini yapan kadını göremeyince sorar
vefat ettiğini öğrenince niye haber etmediniz der..
HZ.MUHAMMED GÜVENİLİR BİR İNSANDI
NOT: Peygamberimizin lakabı-ünvanı MEKKE’liler
tarafından güvenilir olduğu için verilen
MUHAMMEDÜ’L-EMİN ( Güvenilir Muhammed) dir.
ÖO:ÖRNEK OLAY
ÖO:Hakem olayı. Lakabı bu olaydan sonra
verilmiştir.Kabe tamirinden sonra müşrikler Haceru’l-
Esved taşını koymada anlaşamayıp efendimizin gelerek taşı
bezin üzerinde hepsine tutturarak yerleştirmesi olayı..
ÖO:Peygamberimizin azaldı kölesi Zeyd b. Harise’nin
ailesiyle dönmeyi istemeyip efendimizin yanında kalması
olayı…
ÖO:İlk İslam davetlerinde Safa tepesinden şu dağın
arkasında bir ordu geldiğini söylesem inanırmısınız deyip
peygemberliğini açıklaması olayı…
ÖO:Hicretten önce emanetlerin teslimi için yatağına Hz.
Aliyi yatırması olayı..
ÖO:Bizans imparatoru peygmberimizin İslam davet
mektubunu alınca ülkesinde bulunanan Ebu Süfyana
Muhammed hiç yalan söylermiydi? Diye sorması olayı….
HZ.MUHAMMED BİLGİYE ÖNEM VERİRDİ
SUFFE: Mescid’i Nebi’nin yanına yapılan İslam
tarihindeki ilk eğitim yeridir. İlk okuldur. Sahabiler
burada ilim öğrenmişlerdir. Evsiz ve kimsesizler ise
burada kalırlardı. Burda kalanlara ASHABI SUFFA
denir.
NOT: Bedir savaşından sonra esir alınan müşrikler 10
müslümana okuma yazma öğretme karşılığında serbest
bırakılmışlardır.
NOT:”İlim müslümanın yitik malıdır.onu nerde
bulursa alsın” Hadisi İLMİN EVRENSELLİĞİ’ne
dikkat çeker.
NOT: Peygamberlik aynı zamanda öğretmenliktir.
Peygamberimiz Medine’de SUFFE de Mekke’de
DARU’L-ERKAM’da ders vermiştir. Bu aynı zamanda
peygamberimizin çalışmayı sevmesine de örnektir.
ÖO: Mescidde iki grup insan oturur.Bi grup ilimle meşgul
diğerleri nafile ibadetle peygamberimizin ilim öğrenenlerin
yanına gidip onların yanına oturması olayı…
HZ.MUHAMMED DANIŞARAK İŞ YAPARDI:
İSTİŞARE: Bilmediğimiz, bilgi sahibi olmadığımız bir
konu hakkında bilgili insanlara danışmaya,onlarla
görüş alışverişinde bulunmaya denir.
NOT: Danışma ile…
**Farklı görüşler sayesinde dünyamız zenginleşir.
**Ortak hareket etme bilinci gelişir.
**Sorumluluk paylaşılır.
**Karşımızdakine değer verdiğimizi gösteriririz.
**Görüşler arası karşılaştırma yapabiliriz.
NOT: Kur’an’da ŞURA( Danışma) adında bir sure
vardır.
ÖO: Peygamebrimizin ilk vahiy geldiğinde Hira
mağarasından gelince Hz.Hatice ile görüş alışverişinde
bulunması olayı..
ÖO: Bedir savaşı öncesi ordunun yerleşme yeri konusunda,
Uhut savaşı öncesi savunma mı meydan savasımı
arkadaşlarına danışması….
ÖO: Hendek savaşından önce danışma sonucunda Selmanı
Farisi adlı sahabenin teklifi olan Hendek kazma fikrinin
kabul edilmesi olayı…
ÖO: Bilgeye Kuranda her şey var diyorsun Hamurun nasıl
yoğrulacağı varmı demişler. Bilge” Bilmiyorsan bilene sor
“ayetini okumadın mı demiş…
HZ.MUHAMMED MERHAMETLİ, AFFEDİCİ VE
HOŞGÖRÜLÜYDÜ
MERHAMET: Herhangi bir canlıya karşı sevgi, şefkat
ve acıma duygusu
HOŞGÖRÜ: İnsanların hatalarını görmezden
gelme,kusurlarını görmeyip, zorlayıcı ve baskıcı
olmama
RAHMET: İnsanları canlıları kötülüklerden şefkat ve
merhametle korumak
NOT: Peygamberimiz etrafında insanların
toplanmasının en büyük sebebi merhametli ve affedici
olmasıdır.
NOT: İslam’a tebliğ yaparken baskıcı ve zorlayıcı
olmamıştır.
NOT: Savaşta bile kadınlara,çocuklara, din
adamlarına, sivil halka, mabetlere, çevreye, ağaçlara
zarar vermek yasaktır.
ÖO: Torunlarını çok severdi. 10 çocuğu olup hiç
sevmediğini söyleyen birine Merhamet etmeyene
merhamet edilmez demesi..
ÖO: Peygamberimizin Taif’e islama davet için gidip
taşlanması ve cebrailin gelip şehri izin ver yok edeyim
demesi peygamberimizin karşı çıkması olayı..
ÖO:Enes b. Malik’i işe gönderip enes’in işe dalması ve
peygamberimizin onu sokakta bulması olayı…
ÖO:İbrahim adlı oğlu öldüğünde ağlaması…
ÖO:Mekke’nin fethinden sonra genel af ilan etmesi…
ÖO: Necranlı hristiyan bir grubun mescide ibadet
yapmasına izin vermesi olayı…
HZ.MUHAMMED ÇALIŞMAYI SEVER VE ZAMANI
İYİ DEĞERLENDİRİRDİ
NOT: Ebu talip ve Hz. Hatice ile hayatında Ticaret ile
meşgul olmuştur. İslamı yaymak için çok çalışmıştır.
NOT: Medine de SUFFE de Mekke de ise DARU’L-
ERKAM da bizzat ders vermiştir.
NOT: Efendimiz ….Bir baba, bir eş, bir peygamber, bir
öğretmen, bir devlet başkanı, bir tüccar, bir
komutan..idi hepsini mükemmel bir şekilde yapmıştır.
ÖO: Bir sefer esnasında yemek hazırlığı yapılırken
efendimizinde odun toplaması olayı…
ÖO: Efendimizin mescidi nebi yapılırken ve hendek
kazılırken çalışması
HZ.MUHAMMED SABIRLIYDI VE CESARETLİYDİ
SABIR: Üzüntü ve sıkıntı ve acılara direnme gücü
NOT:Doğmadan babasını, 6 yaşında annesini, 8 yaşında
dedesini, fatıma kızı hariç 6 çocuğunuda kendi
hayatında iken kaybetmiştir.
ÖO: Uhut savaşında dağılmaya başlayan orduyu
cesaretiyle toparlayıp dişinin kırılması ve yaralanması
olayı…
ÖO: Hicret sırasında Hz. Ebubekir’e Üzülme Allah
bizimledir demesi…
ÖO:Peygamberliğini bırakması için müşriklerin cazip
teklifine Güneşi sağ elime ayı sol elime verseler vazgeçmem
demesi..
HZ.MUHAMMED HAKKI GÖZETİRDİ
NOT: Haksızlık ve adaletsizlik bir toplumda
huzursuzluğa yol açar. Kul hakkı çok önemlidir
affedilmeyen günahtır.
HILFU’L-FUDUL(Erdemliler topluluğu)
Peygamberimiz amcası ile haksızlıkları önlemek için bu
gruba girmiştir.
ÖO: Hırsızlık yapan Kureyşli bir kadına aracılık eden
Usame ye suç işleyen kızım fatıma olsa cezasını verirdim
demesi..
HZ.MUHAMMED DOĞAYI VE HAYVANLARI
SEVERDİ
NOT: Ağaç dikmeyi sever ve tavsiye ederdi.
ÖO: Mekke’nin fethine giderken köpek ve yavrularının
rahatsız olmaması için ordu geçene kadar başlarına
nöbetçi dikmesi olayı…
ÖO: Ağaçlara taş atan çocuğu uyarması ve hayvanlara
fazla yük yüklenmemesini tenbihlemesi..
8. SINIFLAR TEOG 4. ÜNİTE özetleri HAZIRLAYAN: EBUBEKİR YILDIZ
*****************************************************************************************************************
KAZANIMLAR:
1- Dini anlamada ve sorumlulukta aklın önemini yorumlar.
2- Kur’an’ın aklı kullanmaya verdiği önemi örneklerle açıklar.
3- Kur’an’ın doğru bilgiyi teşvik ettiğine ayetlerden örnekler verir.
4- Vahiy, akıl ve duyuların Kur’an’a göre bilgi edinme yolları olduğunu açıklar.
5- Taassubun zararlarını ve doğru bilginin kişiyi taassuba düşmekten korumadaki önemini açıklar.
6- Hz.Yusuf’un yaşadığı zorluklara rağmen ahlaklı davranmayı seçmesinin nedenlerini gerekçeleri ile açıklar.
*******************************************************************************************************
AKIL: Kişinin doğru ile yanlışı ayırt edebilme
kabiliyetidir. Aynı zamanda tüm sorumluluğun ön
şartıdır.
MÜKELLEF: Kişinin Allah’ın emir ve yasaklarından
sorumlu hale gelmesidir.
Mükellefin şartları:
1-Akıllı olmak
2-Ergenlik çağına girmek
3-Müslüman olmak
Mükellef ile ilgili durumlar:
*FARZ:Kesinikle yapmamız gerekenler
(Ö: 5 vakit namaz, Oruç,Zekat,Hac)
*VACİP: Farz kadar kesin olmamakla beraber
yapmamız gerekenler
(Ö: Kurban kesmek, fıtır sadakası,Adak kurbanı gibi)
*SÜNNET: Peygamberimizin farz ve vacip dışında
yaptığı güzel işler
Ö: Sadaka vermek,Umre, Selamlaşma, diş temizleme gibi)
*MÜSTEHAP: Yapıldığında sevap yapılmadığında
günah olmayan durumlar
(Ö: Nafile namaz kılmak )
* MÜBAH: Yapıldığında veya yapılmadığında sevap-
günah olmayan durumlar
( Ö: Yemek yeme, uyumak)
*HARAM: Kesinlikle yasak olan iş ve davranışlar
(Ö: İçki içmek,hırsızlık yapmak, Adam öldürmek gibi)
*MEKRUH: Haram kadar kesin olmamakla beraber
yapılması hoş olmayan işler
( Ö: Sünnet işleri mazeretsiz terk etmek)
*MÜFSİD: Başlanmış bir ibadetin bozulması
NOT: Kur’an insanın aklını kullanmasını düşünmesini
ister…..Yüce Allah’ın varlığını anlamamızı, gücünü
kavramamızı ister düşünme hayatı anlamlandırmamıza
katkı sağlar…
NOT: İnsanın tabiatı Allah’ı anlamak için düşünmesine
TEFEKKÜR ETME/TEMAŞA ETME denir.
NOT: Öğrenmek+Anlamak+Uygulamak=Aklı kullanmak
NOT: Kuran Doğru bilgiye önem verir
Doğru bilgi:
*Gerçek,güvenilir ve kesin olmalıdır
*Zanna ve tahmine dayanmamalıdır.
NOT: Allah’ın ayetlerini
*Göz------Görür
*Kulak------Duyar
*Akıl------Düşünür,anlar,kavrar
*Kalp-----İnanır
KURAN’A GÖRE BİLGİ EDİNME YOLLLARI
1-AKIL
2-DUYU ORGANLARI
3-VAHİY
NOT: Duyu organlarımızla gözlem yaparız ve aklımızla
doğru ile yanlışı birbirinden ayırırız.
Vahiy: Allah’ın emir ve yasaklarının Cebrail adlı melek
aracılığıyla peygamberimize gelmesidir.
NOT:
Aklımızla Matematik gibi ilimleri,
Duyu organlarımızla deney ve gözlem ilimlerini fen
bilimleri gibi
vahiyle ise Ahiret,cennet,cehennem,melek gibi bilgilere
ulaşırız
NOT: Kuran’a göre Rüyalar kesin bilgi içermeyen
Falcılık ve astroloji Kahinler doğru bilgi kaynağı
değildir
TAASSUP/ BAĞNAZLIK/TUTUCULUK
NOT:Bir fikre, bir düşünceye,bir inanışa körü körüne
bağlanıp ondan başkasını kabul etmemeye denir.
Mutaassıp: Taassub sahibi kişiye denir.
NOT: Mutaassıp kişi inatçı, aşırı taraftar tutma,
başkalarına üstünlük ve farklı görüşlere tahammülsüzlük
besler
Taassubun özellikleri
*Düşüncesini tartışmaz
*Başka düşüncelere saygı göstermez
*Kendi düşüncesini zorla kabul ettirmeye çalışır
*Bilgisizlikte-Cehaletten kaynaklanır
NOT:Ayet ve hadislerdeki ATALARIMIZDAN böyle
gördük tabiri tamamen bağnazlıkla ilgilidir.
NOT: Taassup bilgisizce taklittir, Taassup ön yargıdır,
taassup körü körüne bağlanmaktır.
NOT: Kur’an’a göre taassuptan kurtulma yolu AKLI
KULLANMAKtır. Akla başvurmama taassuba götürür.
ÖO: Karganın biri güzel yürüyen bir keklik görür onun gibi
yürümeye çalışır. Tek gayesi keklik gibi yürümektir. Keklik
hiçbir şey aslı gibi olmaz der. Karga laf dinlemez hem
keklik gibi yürüyemez hemde kendi yürüyüşünü unutur ve
gülünç duruma düşer…
MERHAMET VE SEVGİ ÖRNEĞİ HZ. YUSUF
Not:Kur’an’da Yusuf peygamberin kıssası “Yusuf
suresinde” anlatılır…
NOT: Yusuf peygamberin kıssası Kur’an’da
KISSALARIN EN GÜZELİ diye geçer
KISSANIN ÖZETİ
***Hz. Yusuf yakub peygamberin 12 oğlundan biridir
***Rüyasında 11 yıldız güneş ve ayın kendine secde
ettiğini görür.( Rüya ilerde peygamber,önemli kişi
olacağına işarettir)
***Babası Yusufu çok sevdiği için kardeşleri onu
kıskanır
***Piknik bahanesiyle onu götürüp kuyuya atarlar ve
kurt yedi derler
***Kuyudan bir kervan çıkarır ve mısır vezirine köle
olarak satılır.
***Kendisine atılan bir iftiradan dolayı uzun yıllar
zindanda kalır
***Peygamber oldu ve rüya yorumlama mucizesi verildi
ev zindan arkadaşlarının rüyasını yorumladı
***mısır hükümdarının…… yedi zayıf ineğin yedi besili
ineği yediği / yedi yeşil başağın yanında yedi kuru başak
gördüğü rüyayı….. 7 yıl bolluk sonra 7 yıl kıtlık diye
yorumlar
***Bu duruma çözüm bulmasını isteyen kral hapisten
çıkarıp Hz. Yusuf’u devlet hazinesinin sorumluluğuna
getirir.
***Kıtlık zamanı buğday dağıtmaya başlayınca kardeşelri
Kenan( Filistin) ilinden gelirler. Hz. Yusuf onları tanır.
***Onları affeder ve babalarınıda mısır a getirip mutlu
bir hayat yaşarlar.
***Babası ve annesini tahta oturttu ve kardeşleri ona
saygı gösterdiler ve çocukken görülen rüya gerçekleşmiş
oldu
***Uzun yıllar Mısır’ı adaletle yönetmiştir.
Kıssadan alınacak dersler
Kıskançlık kötü bir duygudur.
Darda kalsakta ümidimizi yitirmemeliyiz
Affetmek güzeldir
Allah yolunda olan kazanır
Şer gördüklerimizde hayır olabilir
Emanete sahip çıkmalıyız
Emanetin karşılaşabileceği kötü durumları
söylememeliyiz
8. SINIFLAR TEOG 5. ÜNİTE özetleri HAZIRLAYAN: EBUBEKİR YILDIZ
*****************************************************************************************************************
KAZANIMLAR:
1- İslam dininin yasakladığı kötü alışkanlıkları ayet ve hadislerden örneklerle açıklar.
2- Kumar, alkollü içki ve uyuşturucunun bireysel ve toplumsal zararlarını örneklerle açıklar.
3- Sigaranın birey ve toplum sağlığı açısından zararlarına örnekler verir.
4- Kötü alışkanlık ve davranışların nasıl başladığını açıklar.
5- Kötü alışkanlık ve davranışlardan kaçınmaya yönelik çözüm önerilerinde bulunur
6- Başkalarına zarar vermenin kul hakkını ihlal anlamına geleceği bilinciyle kul hakkı konusunda duyarlı olur.
*******************************************************************************************************
İSLAM DİNİNE GÖRE KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR
**İslam AKLI, CANI, NESLİ, MALI, DİNİ korumayı
esas alır
**içki bütün kötülüklerin anasıdır” ( hadis)
( İçki sarhoşlukla aklı yok ettiği için kişi içki ile sarhoş
olduğunda tüm kötülükleri yapabilir. Yani içki
kötülüklerin kaynağı-anasıdır)
KÖTÜ ALIŞKANLIKLAR
1-Alkollü içki içmek
2-Uyuşturucu kullanmak
3-Sigara-nargile içmek
4-Kumar oynamak
**KUMARIN ZARARLARI**
1-Borçlanmaya sebep olup aileleri ekonomik sıkıntıya
sokar
2-Çalışarak kazanma yerine hile ve tembelliğe sevk eder
3-Kin,düşmanlık tohumlarının atılmasına sebep olur
4-Ruh sağlığını bozar
5-Zaman israfıdır
NOT: Alkol ve uyuşturucu: Beyni etkiler-İradeyi
zayıflatır-sağlıklı düşünmeyi engellediği için haramdır
NOT: Kumar el emeği ve çalışmayı yok ettiği için
haramdır
NOT: Sigara israf, sağlığa zarar, kul hakkı boyutuyla
yasaktır.
****Kendi elinizle kendinizi tehlikeye atmayın( bakara-
195) ayeti kötü alışkanlıklarla ilgilidir.
NOT: Anayasanın 58. Maddesine göre devlet gençleri
kötü alışkanlıklardan korumalıdır.
KÖTÜ ALIŞKANLIKLARA BAŞLAMA NEDENLERİ
1-Merak
2-Özenti-taklit
3-Arkadaş etkisi( Üzüm üzüme baka baka kararır)
4-Kendini kanıtlama isteği
5-Kişilik özellikleri ( İrade zayıflığı vs) ve ergenlik çağı
sorunları
6-Bir kereden bir şey olmaz yanılgısı
7-Ailevi sorunlar
8-Sıkıntılardan kurtulma isteği
9-Bilgi eksikliği
10-Kitle iletişim,internet,film ,dizilerin etkileri
KÖTÜ ALIŞKANLIKLARI NASIL ÖNLERİZ
1-Kötü arkadaş gruplarından uzak durmalıyız
2-İyi bir arkadaş çevresi içinde bulunmalıyız
3-Her türlü içki, sigara gibi kötü alışkanlıkların olduğu
yerlerden uzak durmalıyız
4-Boş zamanlarımızı faydalı işlerle değerlendirmeliyiz
5-Kötü alışkanlıklar hakkında bilgi sahibi olmalıyız
6-İyi ahlaklı kişileri örnek almalıyız
7-Devlet ve aile üzerine düşen görevleri yerine
getirmelidir
NOT: Kötü alışkanlıklardan korunmada Bireyin,
okulun,ailenin devletin üzerine düşen görevler vardır
Birey: Sakınacak, seçimini tercihini iyi yapacak
Okul: Eğitim verecek, kötülüklerini anlatacak
Aile : Çocuğunun takibini yapacak koruyacak
Devlet: Yasal düzenlemelerle bireyleri koruyacak. 18Yaş
altı sigara satılmaması, filmlerde içki sigara sahnelerinin
buzlanması,dumansız hava sahası gibi uygulamalar
**Sen kendini faydalı şeylerle meşgul etmesen, faydasız
işler seni meşgul eder**( Güzel söz)
NOT:” Günah ve düşmanlıkta yardımlaşmayın” ayeti
kötü alışkanlıklar karşısında duyarsız kalmamayı ifade
eder
NOT: “YEŞİL AY” kötü alışkanlıklarla mücadele eden
bir kuruluştur.
***Çoğu sarhoş eden şeyin azıda haramdır( Hadis)
NOT:** AMATEM ( Alkol ve Madde bağımlıları
Araştırma Tedavi Merkezi) Kötü alışkanlıkları tedavi
eden bir devlet kuruluşudur.
KUL HAKKI:
Kişilere verdiğimiz her türlü kötülük ve haksızlık yani
maddi –manevi zarardır.
***Affedilmeyen iki günahtan birisidir
[ Kul hakkı/Şirk(Allaha ortak koşma)]
***Peygamberimiz kul hakkıyla ahirete gidip orada
kazandığı sevapları kaybeden kişiyi “ iflas eden
kişiye(müflis)” benzetmiştir.
**Sadece dünyada helalleşme ve ahirette
hesaplaşmayla bu günah biter.
***Kul Hakkı çok geniş kavramdır. Havayı kirletme-
kaçak elektrik kullanma/Okul eşyalarına zarar
verme/trafik kurallarına uymama/kişilere yapılan kötü
söz lakap takma/kişilerin hoşlanmayacağı her türlü fiil…
**Kişilerin hakkı olduğu gibi kurumların devletlerin
milletlerinde hakkı vardir. Komşu hakkı/ ana-baba
hakkı/öğretmen hakkı…….