Διαφοροποιημένη διδασκαλία:Τι, Πώς, Γιατί

Επιμέλεια: Μαρία Λαζαρίδου

Σχολική Σύμβουλος 14ης Περιφέρειας Π.Ε. Θεσσαλονίκης

3 Μαρτίου 2015-13ο Δημ. Σχολείο Σταυρούπολης

Ενεργός συμμετοχή

Κοινωνική αλληλεπίδραση

Σύνδεση των νέων πληροφοριών με τις

προϋπάρχουσες γνώσεις

Αναπτυξιακές & ατομικές διαφορές

Καλλιέργεια των κινήτρων

Σ. Βοσνιάδου (2001). Πώς μαθαίνουν οι μαθητές;

Δραστηριότητες που έχουν νόημα

Χρήση στρατηγικών

Ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και εσωτερική σκέψη

Αναδόμηση της προϋπάρχουσας

γνώσης

Στόχος η κατανόηση και όχι η

απομνημόνευση

Βοήθεια στο πώς θα μάθουν να

εφαρμόζουν τις γνώσεις τους

Διάθεση χρόνου για εξάσκηση

Πώς μαθαίνουμε όλοι και όλες μαςΣύμφωνα με έρευνα των Ekwall & Shanker (1998) τα

ποσοστά μάθησης που επιτυγχάνουμε είναι:

10% διαβάζοντας

20% ακούγοντας

30% βλέποντας30% βλέποντας

50% βλέποντας και ακούγοντας

70% συζητώντας

80% βιώνοντας

95% διδάσκοντας σε κάποιον άλλο

Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Τι είναι;

Είναι ευέλικτη προσέγγιση της διδασκαλίας κατά την οποία ο/η

εκπαιδευτικός σχεδιάζει και εφαρμόζει ποικίλες προσεγγίσεις αναφορικά με

το περιεχόμενο, τις διαδικασίες και το αποτέλεσμα της διδασκαλίας,

λαμβάνοντας υπόψη και ανταποκρινόμενος/η στις διαφορές των

μαθητών/ριών ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα και τις

μαθησιακές ανάγκες.μαθησιακές ανάγκες.

(Tomlinson , 1995)

Πρόκειται, λοιπόν, για μια οργανωμένη και σχεδιασμένη διαδικασία και

επεξεργασία.

Αποτελεί μια πρόσθετη διάσταση στην οπτική των δασκάλων … η οποία

περιλαμβάνει ένα σύνολο δεσμεύσεων και επιλογών που αφορούν το

περιβάλλον, το περιεχόμενο και τη διαδικασία της μάθησης (Η. Καραγεώργου,

2013)

Στόχοι της αξιολόγησης σε επίπεδο σχολικής τάξης Σκιαγράφηση των διατομικών διαφορών των

μαθητών ως προς τις ικανότητές τους σε διάφορεςακαδημαϊκές περιοχές

Αξιολόγηση της προϋπάρχουσας γνώσης τωνμαθητών, καθώς και των προαπαιτούμενωνδεξιοτήτωνδεξιοτήτων

Καθοδήγηση του σχεδιασμού της διαφοροποίησης

Πληροφόρηση για τα μαθησιακά προφίλ, ταενδιαφέροντα αλλά και κάποια ψυχοκοινωνικάχαρακτηριστικά των μαθητών

(Φιλιππάτου, Δ. 2013)

Διαφοροποιημένη διδασκαλία: Γιατί Απαντά με τον καλύτερο τρόπο στο αίτημα για

σεβασμό στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθεμαθητή

Υποστηρίζεται από τις θεωρίες της πολλαπλήςνοημοσύνης (Gardner), της συναισθηματικήςνοημοσύνης (Gardner), της συναισθηματικήςνοημοσύνης (Goleman), της ζώνης επικείμενηςανάπτυξης (Vygotsky)

Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (Gardner)

Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ) (Goleman)

Sternberg: Τριαρχική θεωρία της Νοημοσύνης

Zώνη επικείμενης ανάπτυξης (Vygotsky)

Βασικοί άξονες παρέμβασης

Διαφοροποίηση του περιεχομένου

Διαφοροποίηση της διαδικασίαςδιαδικασίας

Διαφοροποίηση του τελικού προϊόντος

Διαφοροποίηση του μαθησιακού περιβάλλοντος

Α. Διαφοροποίηση περιεχομένου

Απαντά στο ερώτημα τι χρειάζεται να μάθει ο

μαθητής ή η μαθήτρια.

Δεν αλλάζει ο μαθησιακός στόχος

Παραδείγματα:

Διαφοροποιημένο υλικό ανάγνωσης, λεξιλόγιο, μελέτη από βιντεοσκοπημένο ή μαγνητοφωνημένο υλικό κ.ά.

Στρατηγικές διαφοροποίησης περιεχομένου(Tomlinson, 2003 στο Παππά, 2013)

Ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα:

Παροχή κειμένων & εργασιώνδιαβαθμισμένης δυσκολίας

Χρήση οπτικοακουστικού υλικού,γνωστικών χαρτών, έτοιμωνυπογραμμισμένων κειμένων

Πολύ συχνές επαναλήψεις

Ως προς τα ενδιαφέροντα:

Δημιουργία κέντρων ενδιαφερόντων

Ερωτήσεις μαθητών ως οδηγόςδιδασκαλίας και επιλογής υλικού

Χρήση παραδειγμάτων βασισμένωνστα ενδιαφέροντα των παιδιών

Πολύ συχνές επαναλήψειςπληροφοριών

Διδασκαλία με χρήση μνημοτεχνικών

Επεξήγηση βασικού λεξιλογίου &όρων του μαθήματος

Διδασκαλία στρατηγικών μάθησηςκαι μεταγνωστικών ικανοτήτων

Χρήση συμβολαίου εργασίας

Ως προς το μαθησιακό προφίλ:

Παρουσίαση με πολυαισθητηριακότρόπο

Χρήση παραδειγμάτων όλων τωντύπων νοημοσύνης

Συνθετική & αναλυτική διδασκαλία

Παροχή χρόνου πριν την απάντηση

Σύνδεση της προηγούμενης με τη νέαγνώση

Β. Διαφοροποίηση διαδικασίας

Απαντά στο ερώτημα πώς θα μάθει καλύτερα ομαθητής ή η μαθήτρια και βρίσκεται στο επίκεντροτης διδακτικής επεξεργασίας

Τα παιδιά δουλεύουν τις ίδιες σημαντικές έννοιεςκαι δεξιότητες, αλλά με διαφορετικά επίπεδαδυσκολίας, πολυπλοκότητας ή υποστήριξης

Στρατηγικές διαφοροποιημένης επεξεργασίας(Tomlinson, 2003 στο Παππά, 2013)

Ως προς τη μαθησιακή ετοιμότητα

Διαβαθμισμένεςδραστηριότητες/Διαφορετικοίρυθμοί εργασίας

Σαφείς οδηγίες

Ευέλικτες ομάδες εργασίας

Παροχή υλικού και στη μητρική

Ως προς τα ενδιαφέροντα:

Εμπλοκή των μαθητών/τριωνστον σχεδιασμό και τηνεπιλογή δραστηριοτήτων

Δημιουργία ομάδων με κοινάενδιαφέροντα

Παροχή υλικού και στη μητρικήγλώσσα των μαθητών

Κριτήρια αξιολόγησης σε σχέσητόσο με την προσωπική πρόοδοόσο και με το επίπεδο της τάξης

Μικρά εργαστήρια υποστήριξης

Ως προς το μαθησιακό προφίλ

Πολλαπλές επιλογέςδραστηριοτήτων

Ενθάρρυνση των παιδιών ναεργαστούν αποτελεσματικάτόσο ομαδικά όσο καιανεξάρτητα

Γ. Διαφοροποίηση ως προς το τελικό προϊόν (αποτέλεσμα)

Στοχεύει στην εφαρμογή και παρουσίαση μεδιαφορετικούς τρόπους και μέσα τηςνεοαποκτηθείσας γνώσης ή δεξιότητας μέσα απόμια τελική εργασία

Για να είμαστε δίκαιοι

;;;

Για να είμαστε δίκαιοι θα σκαρφαλώσετε όλοι

σ’ αυτό δέντρο!

Στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς το τελικό προϊόν (1)

Ως προς

τη μαθησιακή ετοιμότητα:

Εργασίες διαβαθμισμένηςδυσκολίας

Ως προς τα ενδιαφέροντα:

Παροχή επιλογών Χρήση μέσων κοινωνικήςδυσκολίας

Συμπύκνωση των εργασιών μεεπικέντρωση στις βασικέςέννοιες & δεξιότητες

Διαφοροποίηση των εργασιώνγια χρήση μικρότερης μνήμηςεργασίας

Χρήση μέσων κοινωνικήςδικτύωσης

Ευκαιρίες ανάπτυξηςανεξάρτητων ερευνών απότους μαθητές

Στρατηγικές διαφοροποίησης ως προς το τελικό προϊόν (2): Πολλαπλή νοημοσύνη

Λεκτική/Γλωσσική: Έκθεση βιβλίου, διαφημιστικό φυλλάδιο,ημερολόγια, συνέντευξη, περιγραφή, ποίημα, εφημερίδα,περιοδικό, ραδιοφωνικό δελτίο, μήνυμα, συνταγή, σταυρόλεξο,αφήγηση…

Οπτική/χωρική: κινούμενα σχέδια, παιχνίδια γνώσεων, γνωστικόχάρτη, διάγραμμα, ταινία …

Λογικο-Μαθηματική: παζλ, χρονοδιάγραμμα, λίστες ελέγχου, Λογικο-Μαθηματική: παζλ, χρονοδιάγραμμα, λίστες ελέγχου,χάρτη, βιβλιογραφία, γραφήματα, στατιστικά στοιχεία …

Κιναισθητική: δραματοποίηση, παντομίμα, παρουσίαση, παιχνίδιμε κάρτες, παζλ, χορός…

Μουσική: τραγούδι, ταινία, ρυθμικά μοτίβα, υπόκρουση… Διαπροσωπική: συνέντευξη, έρευνα, συζήτηση, συμβουλή… Ενδοπροσωπική: συμβουλή, αυτοαξιολόγηση… Φυσιοκρατική: συλλογή, παρατήρηση, λεύκωμα, πρόχειρο

τετράδιο, δημιουργία μοντέλου…

Δ. Διαφοροποίηση ως προς το μαθησιακό περιβάλλον

Αναφέρεται στους ποικίλους τρόπους παρέμβασηςστον χώρο της τάξης, έτσι ώστε να αποτελεί έναάνετο και ασφαλές περιβάλλον μάθησης για κάθεμαθητή και κάθε μαθήτρια.

Περιλαμβάνει:Οργάνωση χώρου για συμμετοχική ή ατομική εργασία Οργάνωση χώρου για συμμετοχική ή ατομική εργασία

Φωτισμό

Θερμοκρασία

Έπιπλα/μέσα

Πρόσβαση

Αισθητική/χρώματα

5 συμβουλές για το ξεκίνημα1. Ξεκινήστε με κάτι μικρό: Με ένα θέμα ή μια κατηγορία, με

10 λεπτά την ημέρα ή 15 λεπτά την εβδομάδα

2. Μελετήστε προσεκτικά τους μαθητές σας

3. Χρησιμοποιήστε σε τακτά διαστήματα τη διαμορφωτική αξιολόγηση

4. Αφιερώστε χρόνο στη σκέψη και την οργάνωση της 4. Αφιερώστε χρόνο στη σκέψη και την οργάνωση της ρουτίνας στην τάξη

5. Δείτε τους μαθητές ως συνεργάτες σας για τη δημιουργία μιας τάξης που λειτουργεί καλά για όλους. Μην κάνετε διαφοροποίηση σε αυτούς, αλλά με αυτούς

(http://blogs.edweek.org/teachers/classroom_qa_with_larry_ferlazzo/2012/01/response_ways_to_differentiate_instruction.html)

Παράδειγμα διαφοροποιημένης τάξης

(http://www.slideshare.net/ichalkia/ss-41297175?related=1)

Παραδείγματα εφαρμογής

Δείτε εδώ προτάσεις συναδέλφων για το μάθημα

της Γλώσσας …

… και μια δική μας πρόταση με χρήση των ΤΠΕ: Με

φόντο τα Χριστούγεννα

Η διαφοροποίηση δεν είναιτόσο δύσκολη. Η αλλαγή είναι.τόσο δύσκολη. Η αλλαγή είναι.(CarolTomlinson)

Βιβλιογραφία (ενδεικτική)Tomlinson, C.A. (2010). Διαφοροποίηση της διδασκαλίας

στην αίθουσα διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης

Παντελιάδου, Σ. & Φιλιππάτου, Δ. (επιμ.)(2013). Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Θεωρητικές προσεγγίσεις & εκπαιδευτικές πρακτικές. Αθήνα: Πεδίο

Σφυρόερα, Μ. (2004). Διαφοροποιημένη παιδαγωγική. http://www.kleidiakaiantikleidia.net/book26/book26.pdf[23/02/2015]

Chapman, C. & King, R. (2008). Differentiated Instructional Management: Work smarter, not harder. California: Corwin Press