1

พยานเอกสาร: ความหมาย

document evidence

1313

2

13.1 ความหมายของพยานเอกสาร

พยานเอกสาร หมายถึ�ง พยานหลั�กฐานที่��ม�การบั�นที่�กไว�เป็�นลัายลั�กษณ์ อ�กษร หร!อ ด้�วยร#ป็รอยใด้ๆ อ�นเป็�นการส!�อความหมาย

ในภาษาใด้ภาษาหน��งพยานเอกสารจะต้�องม�ว�ต้ถึ*รองร�บั เช่,น

กระด้าษ ผ้�า หน�งส!อ แผ้,นศิ0ลัาร#ป็รอยภาษาหน�งส!อที่��ไม,ม�ส!�อรองร�บั

เช่,น เคร!�องบั0นพ,นคว�นเป็�นต้�วหน�งส!อแลั�วหายไป็

ไม,เป็�นเอกสาร

3

ข�อม#ลัส!�ออ0เลั1กที่รอน0กส ไม,ใช่,พยานเอกสารต้ามความหมายของกฎหมายไที่ย

ข�อม#ลัส!�ออ0เลั1กที่รอน0กส หร!อ ข�อม#ลัคอมพ0วเต้อร ถึ�าพ0จารณ์าต้ามความหมายแลั�วไม,ใช่,พยานเอกสาร

แต้, พ.ร.บั.ธุ*รกรรมที่างอ0เลั1กที่รอน0กส บัอกว,า “ไม,ให�ป็ฏิ0เสธุไม,ร�บัฟั6งเพ�ยงเพราะว,าส0�งน�7นเป็�นข�อม#ลัที่างอ0เลั1กที่รอน0กส ...”

อย,างไรก1ด้�กฎหมายไที่ยย�งไม,ได้�ก8าหนด้ว0ธุ�การน8าส!บัให�ช่�ด้เจน ซึ่��งควรจะม�การแก�ไขกฎหมายในเร!�องน�7ด้�วย

4

เอกสารอาจเป็�นได้�ที่�7งพยานเอกสารหร!อ พยานว�ต้ถึ*

ข�7นอย#,ก�บัว�ต้ถึ*ป็ระสงค ในการน8าส!บั

ถึ�าน8าส!บัข�อความที่��บั�นที่�กไว�ในเอกสาร จ�งจะถึ!อว,าเป็�นการน8าส!บัพยานเอกสาร ซึ่��งต้�องป็ฏิ0บั�ต้0ต้ามกฎเกณ์ฑ์ ว,าด้�วยการน8าส!บัพยานเอกสาร

5

ข�อส�งเกต้เก��ยวก�บัพยานเอกสาร

(1) ภาพถึ,าย / ภาพวาด้เข�ยน แม�จะป็รากฏิเป็�นร#ป็ แลัะสามารถึแสด้งว,าส0�งที่��เห1นในภาพค!ออะไร แต้,ก1ม0ใช่,การส!�อความ

หมายในภาษา ด้�งน�7น จ�งไม,ใช่,พยานเอกสารต้ามความหมายข�างต้�น

(ฎ.840/2499, ฎ.2235/2515, ฎ.147/2518)

6

(2) ต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 46 ศิาลัม�อ8านาจใช่�ด้*ลัพ0น0จส��งให�ค#,ความที่8าค8าแป็ลัต้�นฉบั�บัเอกสารที่��เป็�นภาษาต้,างป็ระเที่ศิได้� ด้�งน�7น จ�งอาจส,งค8าแป็ลัภายหลั�งได้� ไม,ถึ!อว,าค8าแป็ลัด้�งกลั,าว

เป็�นพยานเอกสาร (หมายเหต้*หมายเหต้* ค8าแป็ลัไม,ใช่,พยานหลั�กฐาน แต้,

ส0�งที่��เป็�นพยานหลั�กฐานค!อเอกสารต้�นฉบั�บัที่��เป็�นภาษาต้,างป็ระเที่ศิน�7น ) (ฎ.1934/2521)

เว�นแต้, จะอ�างส,งเอกสารค8าแป็ลัน�7นโด้ยต้รง เพ!�อพ0ส#จน ข�อเที่1จจร0งเก��ยวก�บัค8าแป็ลัน�7น เช่,น ค8าแป็ลัน�7นถึ#กต้�องหร!อไม, หร!อ ใครเป็�นผ้#�ที่8าค8าแป็ลั

7

13.213.2หลั�กเกณ์ฑ์ การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�

แพ,ง

8

การอ�างเอกสารเป็�นพยานในคด้�แพ,งม�หลั�กเกณ์ฑ์ ที่��ต้�องป็ฏิ0บั�ต้0 2 หลั�ก

ค!อ 13.2.1 การอ�างเอกสารเป็�นพยานต้�องส,งส8าเนา

(ป็.ว0.พ. มาต้รา 90)

13.2.2 การอ�างเอกสารเป็�นพยานต้�องส,งต้�นฉบั�บั

(ป็.ว0.พ.มาต้รา 93)

9

13.2.1 การอ�างเอกสารเป็�นพยานต้�องส,งส8าเนา (ป็.ว0.พ. มาต้รา 90)

(1) เหต้*ผ้ลั(2) ความหมายของส8าเนาเอกสาร(3) ส8าเนา VS. ค#,ฉบั�บั(4) หลั�กเกณ์ฑ์ การส,งส8าเนาเอกสาร (ป็.ว0.พ มาต้รา 90)

(5) ข�อยกเว�นที่��ไม,ต้�องส,งส8าเนาเอกสาร (ป็.ว0.พ มาต้รา 90 (1)(2)(3))

(6) ผ้ลัของการไม,ส,งส8าเนาเอกสาร (7) การส,งส8าเนาเอกสารต้าม ป็.ว0.พ มาต้รา 90 ไม,น8าไป็ใช่�

ในคด้�อาญา(8) การส,งส8าเนาเอกสารในคด้�อาญา

10

1( ) เหต้*ผ้ลัของการส,งส8าเนาเอกสาร เพ!�อต้รวจสอบัความถึ#กต้�องแที่�จร0งของพยานเอกสาร

การน8าส!บัพยานเอกสาร หมายถึ�ง การน8าส!บัข�อความที่��ม�การบั�นที่�กไว�ในเอกสาร

ด้�งน�7นจ�งจ8าเป็�นต้�องให�ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งได้�ร#�ว,าเอกสารน�7นม�ข�อความอย,างไร

นอกจากน�7น การส,งส8าเนาเอกสารย�งเป็�นส,วนหน��งของกระบัวนการค�ด้ค�านเอกสารต้าม

ป็.ว0.พ. มาต้รา 122 – 126 อ�กด้�วย

11

2( ) ความหมายของส8าเนาเอกสาร ได้�แก, ส0�งที่��ค�ด้มาจากต้�นฉบั�บัด้�วยว0ธุ�การ

ต้,างๆ เช่,น พ0มพ ด้�ด้ , เข�ยน , ถึ,ายเอกสารฎ.2158/2534 ป็.ว0.พ มาต้รา 90 วรรค

แรก ม0ได้�บั�งค�บัว,าส8าเนาเอกสารที่��ส,งให�แก,ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งจะต้�องเป็�นเอกสารที่��ถึ,ายจากต้�นฉบั�บั ส8าเนาเอกสารที่��ที่นายโจที่ก พ0มพ ข�อความลังในแบับัพ0มพ ส�ญญาก#�ซึ่��งเป็�นแบับัพ0มพ อย,างเด้�ยวก�บัต้�นฉบั�บัส�ญญาก#� แลัะม�ข�อความเช่,นเด้�ยวก�น โด้ยที่นายโจที่ก ลังช่!�อร�บัรองส8าเนาถึ#กต้�อง ถึ!อเป็�นส8าเนาเอกสารต้ามบัที่กฎหมายด้�งกลั,าวแลั�ว

12

(3) ส8าเนา VS. ค#,ฉบั�บัส8าเนา ส0�งที่��ค�ด้มาจากต้�นฉบั�บั

ค#,ฉบั�บั เอกสารที่��จ�ด้ที่8าต้�นฉบั�บัไว�หลัายฉบั�บั

ด้�วยก�นเช่,น ส�ญญาก#�ย!มที่��ที่8าไว� 2 ฉบั�บั ค#,

ส�ญญาลังช่!�อที่�7ง 2 ฉบั�บัแลัะถึ!อไว�คนลัะฉบั�บั จ�งถึ!อว,าเป็�นต้�นฉบั�บัที่�7งค#, (ฎ.4529/2541)

13

ฎ. 4529/2541 การที่��โจที่ก จ8าเลัยที่8าเอกสารโด้ยใช่�กระด้าษคาร บัอนค��นกลัาง เม!�อเข�ยนแลัะลังช่!�อแลั�วจ�งมอบัฉบั�บัลั,างให�โจที่ก โด้ยค#,กรณ์�ถึ!อว,าฉบั�บัลั,างเป็�นหน�งส!อส�ญญาเช่,นเด้�ยวก�บัฉบั�บับัน ส8าหร�บัฉบั�บับันจ8าเลัยเก1บัไว� การที่8าเอกสารในลั�กษณ์ะเช่,นน�7เห1นเจต้นาของค#,ส�ญญาได้�ว,าป็ระสงค ให�ถึ!อเอาเอกสารฉบั�บัลั,างเป็�นค#,ฉบั�บัของเอกสารฉบั�บับันโด้ยไม,ถึ!อว,าเอกสารฉบั�บัลั,างเป็�นส8าเนา เพราะม0ใช่,ข�อความที่��ค�ด้ลัอกหร!อถึ,ายเอกสารมาจากต้�นฉบั�บั แต้,ได้�ที่8าข�7นพร�อมก�บัฉบั�บับันหร!อต้�นฉบั�บัเพ!�อใช่�เป็�นหน�งส!อส�ญญา 2 ฉบั�บั ม�ผ้ลัเที่,าก�บัเป็�นต้�นฉบั�บัด้�วย จ�งไม,ต้�องห�ามม0ให�ศิาลัร�บัฟั6งเอกสารที่��โจที่ก อ�างเป็�นพยานหลั�กฐานด้�งกลั,าว

14

(4) หลั�กเกณ์ฑ์ การส,งส8าเนาเอกสาร (ป็.ว0.พ มาต้รา 90)

(ก) การส,งส8าเนาเอกสารค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารเป็�นพยานต้�อง…

ย!�นต้,อศิาลั

ส,งให�ค#,ความฝ่?ายอ!�น“ว�นส!บัพยาน” ม�ความหมายเด้�ยวก�บัว�นส!บั

พยานต้ามมาต้รา 88 ค!อว�นที่��ม�การส!บัพยานจร0งๆ ถึ�าม�การน�ด้ส!บัพยานแต้,ม�การเลั!�อนออกไป็ ก1ไม,ใช่,ว�นส!บัพยานต้ามมาต้ราน�7

ก,อนว�นส!บัพยานไม,น�อยกว,า 7 ว�น

15

(ข) กรณ์�ที่��ม�การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานเพ0�มเต้0ม (ไม,ว,าจะต้าม ป็.ว0.พ มาต้รา 88 วรรคสอง / วรรคสาม)

ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารเป็�นพยานต้�อง…ย!�นต้,อศิาลั

ส,งให�ค#,ความฝ่?ายอ!�นย!�นพร�อม

ค8าแถึลัง/ค8าร�อง

16

(ค) การส,งส8าเนาเอกสารกรณ์�ขอต้�นฉบั�บัค!น (ป็.ว0.พ มาต้รา 127 ที่ว0)

กรณ์�เป็�นเอกสารที่��ต้�องใช่�เป็�นป็ระจ8า หร!อ ม�ความส8าค�ญในการเก1บัร�กษา

ศิาลัจะอน*ญาต้ให�ผ้#�ที่��ย!�นร�บัค!นไป็ โด้ยให�ค#,ความต้รวจ แลัะให�ผ้#�ย!�นส,งส8าเนา หร!อ ภาพถึ,ายไว�แที่น

17

(ง) การต้0ด้ต้ามเอกสารที่��อย#,ในความครอบัครองของค#,ความฝ่?ายอ!�น / บั*คคลัภายนอก

ให�ค#,ความฝ่?ายที่��ต้�องการจะอ�างเอกสารน�7น ย!�นค8าร�องต้,อศิาลัต้ามก8าหนด้เวลัาเด้�ยวก�บัข�อ แลัะม�หน�าที่��ต้0ด้ต้ามเพ!�อให�ได้�เอกสารมาภายในก8าหนด้เวลัาที่��ศิาลัก8าหนด้

(ป็ระกอบั ป็.ว0.พ มาต้รา 123)

18

1( ) การอ�างเอกสารเป็�นช่*ด้

(5) ข�อยกเว�นที่��ไม,ต้�องส,งส8าเนาเอกสาร (ป็.ว0.พ มาต้รา 90 (1)(2)(3))

3( ) การค�ด้ส8าเนาจะที่8าให�

ลั,าช่�า/ไม,อาจค�ด้ส8าเนาให�เสร1จที่�น

ว0ธุ�การ

1.ย!�นค8าขอฝ่?ายเด้�ยวโด้ยที่8าเป็�นค8าร�องต้,อศิาลั

2. ขออน*ญาต้ งด้ การย!�นส8าเนา

+ ขอย!�นต้�นฉบั�บัแที่นต้ามเง!�อนไขที่��ศิาลัเห1นสมควร

19

(2) เอกสารอย#,ในความครอบัครอง

ของค#,ความ /บั*คคลั

ภายนอก

ว0ธุ�การ

1 ย!�นค8าร�องภายในก8าหนด้

2. ขอให�ศิาลัม�ค8าส��งเร�ยกเอกสารต้ามมาต้รา 12

3 3. ต้0ด้ต้ามเพ!�อ

ให�ได้�เอกสารภายในเวลัาที่��ศิาลัก8าหนด้

20

เอกสารต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 90 (1)

เช่,น จด้หมายโต้�ต้อบัระหว,างค#,ความในคด้� หร!อ เอกสารส8านวนในคด้�เร!�องอ!�น (ฎ.149/2522)

เอกสารต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 90 (2)

เช่,น รายงานป็ระจ8าว�นเก��ยวก�บัคด้� (ฎ.1007/2537)

21

ข�อส�งเกต้

(1) ในที่างป็ฏิ0บั�ต้0ที่นายความม�กรวบัรวมพยานเอกสารที่��จ8าเป็�นต้�องใช่�อ�างอ0งโด้ยแนบัส8าเนาเอกสารมาพร�อมก�บัส8าเนาค8าฟั@อง หร!อค8าให�การ ซึ่��งม�ผ้ลัให�ไม,จ8าต้�องส,งส8าเนาอ�กคร�7ง เพราะถึ!อว,าค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งได้�ร�บัส8าเนาแลั�ว (ฎ.504/2509 แลัะ ฎ.1572/2487)

(2) เอกสารที่��เป็�นส,วนหน��งของค8าค#,ความ เช่,น ใบัมอบัอ8านาจให�ฟั@องคด้� เป็�นเพ�ยงเอกสารซึ่��งผ้#�ร�บัมอบัอ8านาจแสด้งต้,อศิาลัว,าม�อ8านาจฟั@องเที่,าน�7น ไม,ใช่,การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานที่��จะอย#,ในบั�งค�บัมาต้รา 90 (ฎ.1129/2499)

22

(3) การส,งส8าเนาเอกสารใช่�บั�งค�บัเฉพาะในการส!บัพยานหลั�กฐานอ�นเป็�นป็ระเด้1นหลั�กแห,งคด้�ที่��พ0พาที่เที่,าน�7น

ด้�งน�7น ในการไต้,สวนค8าร�องที่��ไม,เก��ยวก�บัป็ระเด้1นแห,งคด้�ที่��พ0พาที่ (สาขาของคด้� ) ก1ไม,จ8าต้�องส,งส8าเนาเอกสาร (ฎ.4276/2532)

เช่,น ค8าร�องขอให�พ0จารณ์าคด้�ใหม, ค8าร�องขออน*ญาต้ย!�นค8าให�การ ค8าร�องขอค*�มครองช่��วคราวก,อนพ0พากษา หร!อ เอกสารที่��ค#,ความส,งอ�างเพ!�อพ0ส#จน ต้,อพยานด้�วย ต้ามมาต้รา 89 แลัะมาต้รา 120 (ฎ. 3470/2538)

23

ฎ.8910/2543 คด้�มโนสาเร,ซึ่��งจ8าเลัยต้�องให�การแก�ข�อหาแลัะน�ด้ส!บัพยานในว�นเด้�ยวก�น จ8าเลัยจ�งม�ส0ที่ธุ0ย!�นค8าให�การแลัะย!�นบั�ญช่�ระบั*พยานแลัะส!บัพยานจ8าเลัย พร�อมที่�7งอ�างส,งเอกสารได้� เพราะไม,อาจส,งลั,วงหน�าต้ามก8าหนด้เวลัาในมาต้รา 90 ได้� ศิาลัร�บัฟั6งพยานเอกสารน�7นได้�

หมายเหต้* แต้,ฝ่?ายโจที่ก จะต้�องป็ฏิ0บั�ต้0ต้ามมาต้รา 88 แลัะต้�องส,งส8าเนาเอกสารให�แก,จ8าเลัยต้ามมาต้รา 90 ด้�วย

24

(4) ศิาลัม�อ8านาจใช่�ด้*ลัพ0น0จในการร�บัฟั6งพยานหลั�กฐานที่��ย!�นต้,อศิาลัโด้ยไม,ได้�ส,งส8าเนาได้�ต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 87(2) เม!�อเห1นว,าเอกสารน�7นเก��ยวก�บัป็ระเด้1นส8าค�ญ แลัะ เพ!�อป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรม

เช่,น- เป็�นเอกสารที่��ค#,ความอ�กฝ่?ายร�บัรองเอกสาร

น�7นแลั�ว (ฎ.1148/2501)- เม!�อเอกสารน�7นเป็�นพยานส8าค�ญแลัะเพ!�อ

ป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรม (ฎ.3012/2516,ฎ.2058/2520, ฎ.2936/2524, ฎ.1964/2529, ฎ. 2295/2543 เป็�นต้�น)

25

- ค#,ความอ�กฝ่?ายได้�ม�โอกาสต้รวจสอบัเอกสารแลั�ว (ฎ.2956/2525)

- จ8าเลัยยอมร�บัข�อเที่1จจร0งต้ามที่��ป็รากฏิในเอกสารแลั�ว (ฎ.1197/2530)

ฎ.1175–1178/2545 เอกสารที่��จ8าเลัยย!�นส,งต้,อศิาลัเพ!�อป็ระกอบัการแถึลังร�บัข�อเที่1จจร0งต้ามเอกสาร แลัะศิาลัได้�บั�นที่�กไว�ในรายงานกระบัวนพ0จารณ์าน�7น ม0ใช่,เอกสารที่��จ8าเลัยอ�างป็ระกอบัการส!บัพยานของจ8าเลัย จ�งไม,อย#,ภายใต้�บั�งค�บั ป็.ว0.พ. มาต้รา 90

26

(6) ผ้ลัของการไม,ส,งส8าเนาเอกสาร ผ้ลัต้ามกฎหมาย ต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 87 เที่�ยบัเที่,าการไม,ย!�นบั�ญช่�ระบั*พยานต้าม

ป็.ว0.พ. มาต้รา 88 ค!อ ต้�องห�ามม0ให�ร�บัฟั6งผ้ลัในที่างป็ฏิ0บั�ต้0 ต้ามค8าพ0พากษาศิาลัฎ�กา ศิาลัม�กใช่�ด้*ลัพ0น0จผ้,าน ป็.ว0.พ. มาต้รา 87 (2)

27

เช่,น ว0น0จฉ�ยว,าการไม,ส,งส8าเนาเอกสารเป็�นเพ�ยงการด้8าเน0นกระบัวนพ0จารณ์าที่��ผ้0ด้ระเบั�ยบัต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 27 ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งต้�องค�ด้ค�านภายใน 8 ว�นน�บัแต้,ว�นที่��ม�การส,งเอกสารต้,อศิาลัม0ฉะน�7น จะยกข�7นโต้�แย�งในช่�7นอ*ที่ธุรณ์ / ฎ�กาไม,ได้� (ฎ.3055/2526, ฎ.6108/2531)

อย,างไรก1ด้� แม�ศิาลัช่�7นต้�นใช่�ด้*ลัพ0น0จร�บัฟั6งพยานเอกสารซึ่��งน8าเสนอโด้ยผ้0ด้ระเบั�ยบั ก1ถึ!อว,าศิาลัช่�7นต้�นใช่�ด้*ลัพ0น0จร�บัฟั6งพยานเอกสารน�7นไว�แลั�ว ต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 87(2) (ฎ.6108/2531)

28

13.2.2 การอ�างเอกสารเป็�นพยานต้�องส,งต้�นฉบั�บั

(ป็.ว0.พ.มาต้รา 93)หลั�กการ

ได้�ร�บัอ0ที่ธุ0พลัมาจากหลั�กกฎหมาย Common Law เร!�อง “The Best Evidence Rule” เหต้*ผ้ลั

การต้รวจสอบัความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสารน�7น ที่8าได้�โด้ยการต้รวจต้�นฉบั�บัความหมายของ“ต้�นฉบั�บัเอกสาร” เที่�ยบั ฎ.4529/2541

29

ป็.ว0.พ.มาต้รา 93 ที่��แก�ไขใหม, บั�ญญ�ต้0ว,า การอ�าง“เอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานให�ยอมร�บัฟั6งได้�เฉพาะต้�นฉบั�บัเอกสารเที่,าน�7น เว�นแต้,

(1) เม!�อค#,ความที่��เก��ยวข�องที่*กฝ่?ายต้กลังก�นว,าส8าเนาเอกสารน�7นถึ#กต้�องแลั�วให�ศิาลัยอมร�บัฟั6งส8าเนาเช่,นว,าน�7นเป็�นพยานหลั�กฐาน

(2) ถึ�าต้�นฉบั�บัเอกสารน8ามาไม,ได้� เพราะถึ#กที่8าลัายโด้ยเหต้*ส*ด้ว0ส�ย หร!อส#ญหาย หร!อไม,สามารถึน8ามาได้�โด้ยป็ระการอ!�น อ�นม0ใช่,เก0ด้จากพฤต้0การณ์ ที่��ผ้#�อ�างต้�องร�บัผ้0ด้ช่อบั หร!อเม!�อศิาลัเห1นว,าเป็�นกรณ์�จ8าเป็�นแลัะเพ!�อป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรมที่��จะต้�องส!บัส8าเนาเอกสารหร!อพยานบั*คคลัแที่นต้�นฉบั�บัเอกสารที่��น8ามาไม,ได้�น�7น ศิาลัจะอน*ญาต้ให�น8าส8าเนาหร!อพยานบั*คคลัมาส!บัก1ได้�

30

(3) ต้�นฉบั�บัเอกสารที่��อย#,ในความอาร�กขาหร!อในความควบัค*มของที่างราช่การน�7นจะน8ามาแสด้งได้�ต้,อเม!�อได้�ร�บัอน*ญาต้จากที่างราช่การที่��เก��ยวข�องเส�ยก,อน อน��ง ส8าเนาเอกสารซึ่��งผ้#�ม�อ8านาจหน�าที่��ได้�ร�บัรองว,าถึ#กต้�องแลั�ว ให�ถึ!อว,าเป็�นอ�นเพ�ยงพอในการที่��จะน8ามาแสด้ง เว�นแต้,ศิาลัจะได้�ก8าหนด้เป็�นอย,างอ!�น

(4) เม!�อค#,ความฝ่?ายที่��ถึ#กค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งอ�างอ0งเอกสารมาเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นม0ได้�ค�ด้ค�านการน8าเอกสารน�7นมาส!บัต้ามมาต้รา 125 ให�ศิาลัร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารเช่,นว,าน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานได้�แต้,ที่�7งน�7ไม,ต้�ด้อ8านาจศิาลัต้ามมาต้รา 125 วรรคสาม”

31

ข�อยกเว�นที่��ไม,จ8าต้�องใช่�ต้�นฉบั�บัเอกสาร (ป็.ว0.พ.มาต้รา 93 (1)(2)(3)(4))

1( ) เม!�อค#,ความต้กลังก�นว,าส8าเนาเอกสารน�7นถึ#กต้�อง

ฎ.4861/2543 จ8าเลัยเบั0กความยอมร�บัว,า เป็�นผ้#�เข�ยนข�อความที่�7งด้�านหน�าแลัะด้�านหลั�ง รวมที่�7งเป็�นผ้#�วาด้แผ้นที่��ไว�ในส8าเนาแบับัแสด้งรายการที่��ด้0น แม�เอกสารด้�งกลั,าวจะม0ใช่,ต้�นฉบั�บัที่��แที่�จร0ง แต้,เป็�นภาพถึ,ายส8าเนามาจากต้�นฉบั�บัซึ่��งจ8าเลัยยอมร�บัว,าเป็�นผ้#�เข�ยนข�7นเอง เม!�อโจที่ก ก1ยอมร�บัไม,โต้�เถึ�ยงความไม,ถึ#กต้�อง จ�งต้�องถึ!อว,า ค#,ความที่*กฝ่?ายที่��เก��ยวข�องต้กลังก�นว,าส8าเนาเอกสารน�7น

ถึ#กต้�องแลั�ว สามารถึร�บัฟั6งเป็�นพยานเอกสารได้�ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(1)

32

ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(1) อาจหมายความรวมถึ�งกรณ์�ที่��ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งยอมร�บัว,าส8าเนาเอกสารน�7นถึ#กต้�อง ด้�งน�7น แม�จะไม,ม�การส,งต้�นฉบั�บัเอกสารในช่�7นส!บัพยาน หร!อ ไม,ม�ต้�นฉบั�บัเอกสารแต้,ค#,ความยอมร�บั

ส8าเนาเอกสารน�7น เช่,น การส,งเอกสารที่างโที่รสาร (ฎ.

5963/2539, ฎ.1920/2546) ศิาลัก1ย,อมร�บัฟั6งเอกสารน�7นเป็�นพยานหลั�กฐาน

ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(1) ได้�

33

(2) เม!�อต้�นฉบั�บัถึ#กที่8าลัายโด้ยเหต้*ส*ด้ว0ส�ย / ส#ญหาย /ไม,สามารถึน8ามา

ได้�โด้ยป็ระการอ!�น อ�นม0ใช่,เก0ด้จากพฤต้0การณ์ ที่��ผ้#�อ�างต้�องร�บัผ้0ด้ช่อบั 2.1 ต้�นฉบั�บัถึ#กที่8าลัายโด้ยเหต้*ส*ด้ว0ส�ย เหต้*ส*ด้ว0ส�ยต้าม ป็.พ.พ . มาต้รา 8 “ค8าว,า

"เหต้*ส*ด้ว0ส�ย" หมายความว,า เหต้*ใด้ ๆ อ�นจะเก0ด้ข�7นก1ด้� จะให�ผ้ลัพ0บั�ต้0ก1ด้� เป็�นเหต้*ที่��ไม,อาจป็@องก�นได้�แม�ที่�7งบั*คคลัผ้#�ต้�องป็ระสบัหร!อใกลั�จะต้�องป็ระสบัเหต้*น�7น จะได้�จ�ด้การระม�ด้ระว�งต้ามสมควรอ�นพ�งคาด้หมายได้�จากบั*คคลัใน

ฐานะแลัะภาวะเช่,นน�7น”

34

2.2 ต้�นฉบั�บัส#ญหาย / ไม,สามารถึน8ามาได้�โด้ยป็ระการอ!�น อ�นม0ใช่,เก0ด้จากพฤต้0การณ์ ที่��ผ้#�อ�างต้�อง

ร�บัผ้0ด้ช่อบั เช่,น ต้�นฉบั�บัซึ่��งได้�ถึ#กน8าส,งสถึานที่#ต้ซึ่��งจะม�

เอกส0ที่ธุ0Cที่างการที่#ต้ ไม,อาจขอให�ศิาลัม�ค8าส��งเร�ยกได้�

2.3 เม!�อศิาลัเห1นว,าเป็�นกรณ์�จ8าเป็�นแลัะเพ!�อป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรม

ด้�งน�7น หากแสด้งต้,อศิาลัได้�ถึ�งเหต้*ใด้เหต้*หน��ง ศิาลัอาจจะอน*ญาต้ให�น8าส8าเนาเอกสาร / พยาน

บั*คคลัมาส!บัได้�ข�อควรระว�ง!!! แม�ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา

93(2) จะอน*ญาต้ให�น8าพยานบั*คคลัมาส!บัแที่น แต้,ก1อาจม�ป็6ญหาในการช่��งน87าหน�กพยานได้�

35

ข�อพ0จารณ์า

1. การอน*ญาต้ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(2) ศิาลัอาจอน*ญาต้โด้ยป็ร0ยายก1ได้�

เช่,น การน8าส!บัว,าหลั�กฐานแห,งการก#�ย!มเป็�นหน�งส!อส#ญหายไป็น�7น โจที่ก สามารถึน8าส!บัด้�วยพยานบั*คคลัได้� เพราะเป็�นกรณ์�ที่��ไม,ม�กฎหมาย

บั�งค�บัให�ต้�องม�พยานเอกสารมาแสด้ง ส,วนการน8าส!บัพยานบั*คคลัว,าจ8าเลัยก#�เง0นโจที่ก ต้ามหลั�กฐานแห,งการก#�ย!มที่��ส#ญหายไป็ต้�องได้�ร�บัอน*ญาต้จาก

ศิาลัก,อน เม!�อศิาลัยอมให�โจที่ก น8าพยานบั*คคลัเข�าส!บัได้�ต้ลัอด้ที่�7งเร!�อง ถึ!อว,าได้�อน*ญาต้โด้ยป็ร0ยาย

การส!บัพยานของโจที่ก จ�งช่อบัด้�วย ป็.ว0.พ. มาต้รา 93 (2) (ฎ. 204/2539)

• ฎ 34162551. / โจที่ก น8าส!บัส,งภาพถึ,ายส8าเนาหน�งส!อมอบัอ8านาจช่,วง

เป็�นพยานหลั�กฐานต้,อศิาลั จ8าเลัยไม,ได้�ค�ด้ค�านหร!อน8าส!บัโต้�แย�งว,าโจที่ก ม0ได้�น8า

ต้�นฉบั�บัมาส!บั การที่��ศิาลัช่�7นต้�นร�บัฟั6งส8าเนา หน�งส!อมอบัอ8านาจช่,วง จ�งเที่,าก�บัศิาลัช่�7น

ต้�นอน*ญาต้ให�น8าส8าเนาเอกสารน�7นมาส!บัได้�ต้ามป็ว0พ . มาต้รา93 2( )

36

37

2. การส,งโที่รสารจากต้,างป็ระเที่ศิ

ต้�นฉบั�บัเอกสารย,อมอย#,ต้,างป็ระเที่ศิ จ�งเป็�นกรณ์�ที่��ไม,สามารถึน8าต้�นฉบั�บัเอกสารมาได้�โด้ยป็ระการอ!�นต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 93 (2) ศิาลัจ�งร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารที่��ส,ง

มาที่างโที่รสารได้� (ฎ.3395/2542)

38

3. ต้�นฉบั�บัเอกสารหาไม,ได้�แสด้งว,าเด้0มเคยม�ต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,

ก,อนแลั�ว ม0ใช่,ไม,เคยม�ต้�นฉบั�บัมาก,อนเลัย เม!�อหลั�กฐานแห,งการก#�ย!มเง0นส#ญหาย

ผ้#�ให�ก#�ย,อมน8าส8าเนา หร!อ พยานบั*คคลัมาส!บัแที่นต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(2) ได้� กรณ์�

ด้�งกลั,าวจ�งไม,ใช่,กรณ์�ที่��การก#�ย!มเง0นไม,ม�หลั�กฐานเป็�นหน�งส!อเลัย อ�นเป็�นจะเป็�นการ

น8าส!บัฝ่?าฝ่Dน ป็.พ.พ.มาต้รา 653

39

(3) เม!�อต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในความอาร�กขา หร!อ ควบัค*มของที่างราช่การ

ข�อพ0จารณ์า 1. เน!�องจากราช่การม�ความจ8าเป็�นต้�องเก1บัร�กษาไว�

เพ!�อเป็�นหลั�กฐานแลัะเพ!�อต้รวจสอบัข�อม#ลัต้,างๆ ด้�งน�7น หากม�การส,งเอกสารซึ่��งเป็�นต้�นฉบั�บัอาจเก0ด้การส#ญหาย / ถึ#กที่8าลัาย / ม�การเป็ลั��ยนแป็ลังได้�ระหว,างการส,งเอกสาร

2. ป็.ว0.พ. มาต้รา 93(3) จ�งอน*ญาต้ให�ส8าเนาเอกสารซึ่��งผ้#�ม�อ8านาจหน�าที่��ได้�ร�บัรองว,าถึ#กต้�องแลั�ว แต้, ไม,ต้�ด้อ8านาจศิาลัที่��จะส��งเป็�นอย,างอ!�น เช่,น พ0น�ยกรรมฝ่?ายเม!องที่��อย#,ในความอาร�กขาของอ8าเภอ หากม�กรณ์�พ0พาที่เก��ยวก�บัพ0น�ยกรรม ศิาลัอาจก8าหนด้ให�ส,งต้�นฉบั�บัพ0น�ยกรรมต้,อศิาลัได้�

40

3. เอกสารต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 93(3) ส,วนใหญ,เป็�นเอกสารที่��เจ�าพน�กงานที่8าข�7นใน

หน�าที่��จ�งเป็�นเอกสารมหาช่นต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 127 ซึ่��งต้�องด้�วยข�อส�นน0ษฐานว,า

เป็�นของแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�อง ด้�งน�7น ส8าเนาเอกสารที่��เจ�าพน�กงานร�บัรองในหน�าที่��ก1ย,อมร�บัฟั6งได้�โด้ยไม,จ8าต้�องให�

บั*คคลัที่��ร�บัรองมาเบั0กความป็ระกอบั (ฎ.1322–1324/2510,

ฎ.1386/2531)

41

4. เอกสารซึ่��งอย#,ในความอาร�กขา หร!อ ควบัค*มของที่างราช่การที่��เป็�น

ความลั�บัของที่างราช่การต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 92(3)

ย,อมได้�ร�บัเอกส0ที่ธุ0Cที่��จะไม,ต้�องส,งพยานเช่,นว,าน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

42

(4) เม!�อค#,ความม0ได้�ค�ด้ค�านการน8าเอกสารน�7นมาส!บัต้ามมาต้รา 125

ซึ่��งเด้0มศิาลัฎ�กาวางแนวว0น0จฉ�ยต้ลัอด้มาว,าการไม,ค�ด้ค�านการน8าเอกสารน�7นมาส!บัต้ามมาต้รา 125 ให�ถึ!อว,าค#,ความร�บัว,าเอกสารน�7นถึ#กต้�องต้ามมาต้รา 93(1) เช่,น จ8าเลัยอ�างส,งส8าเนาเอกสารต้,อศิาลัโด้ยโจที่ก ม0ได้�ค�ด้ค�านว,าต้�นฉบั�บัเอกสารไม,ม� หร!อเอกสารน�7นป็ลัอมหร!อส8าเนาไม,ถึ#กต้�องเช่,นน�7ศิาลัม�อ8านาจร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารน�7นได้�ต้าม ป็.ว0.พ มาต้รา 125 (ฎ. 5519/2534) แลัะถึ!อได้�ว,าเป็�นการต้กลังร�บัรองความถึ#กต้�องแห,งเอกสารด้�งกลั,าว แลัะ ผ้#�อ�างไม,จ8าต้�องส,งต้�นฉบั�บัเอกสารอ�ก ส8าเนาเอกสารน�7นย,อมร�บัฟั6งได้�เสมอต้�นฉบั�บั (ฎ.3936/2543 )

43

ผ้ลัของการไม,ส,งต้�นฉบั�บัเอกสารแลัะกรณ์�ก1ไม,เข�าข�อยกเว�น

ศิาลัย,อมไม,ร�บัฟั6งส8าเนาน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานฎ.254/2520 จ8าเลัยส,งเอกสารต้,อศิาลัโด้ยไม,ส,ง

ส8าเนาให�โจที่ก คร�7นโจที่ก ค�ด้ค�านว,าไม,ควรร�บัฟั6ง จ8าเลัยแถึลังว,าต้�นฉบั�บัอย#,ในความครอบัครองของที่างราช่การ จะต้�องม�หมายเร�ยกต้�นฉบั�บัมา แต้,จ8าเลัยม0ได้�ขอให�ศิาลัหมายเร�ยกมา เม!�อเอกสารที่��จ8าเลัยส,งศิาลัเป็�นส8าเนาซึ่��งไม,ม�เจ�าพน�กงานผ้#�ม�อ8านาจร�บัรองว,าถึ#กต้�องก�บัต้�นฉบั�บั จ�งร�บัฟั6งไม,ได้�ต้ามป็ระมวลักฎหมายว0ธุ�พ0จารณ์าความแพ,ง มาต้รา 93

44

ฎ.621/2546 ส8าเนากรมธุรรม ป็ระก�นภ�ยต้�องห�ามม0ให�ร�บัฟั6งต้าม ป็.ว0.พ มาต้รา

93 ที่�7งจ8าเลัยได้�ต้,อส#�ในค8าให�การว,าโจที่ก ม0ได้�ร�บัป็ระก�นภ�ยรถึยนต้ แสด้งว,าจ8าเลัยโต้�แย�งความถึ#กต้�องแที่�จร0งของส8าเนากรมธุรรม

ป็ระก�นภ�ย ด้�งน�7 ส8าเนากรมธุรรม ป็ระก�นภ�ย จ�งไม,อาจร�บัฟั6งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

45

การขอต้�นฉบั�บัพยานเอกสารโด้ยส,งส8าเนาไว�แที่น (ป็.ว0.พ . มาต้รา 127 ที่ว0 )เพ!�อความสะด้วกแก,ค#,ความในการเก1บัร�กษาเอกสารที่��ส8าค�ญไว� ที่8าให�ค#,ความสามารถึขอค!นต้�นฉบั�บัเอกสารได้� แลั�วส,งส8าเนาเอกสารแที่น ด้�งน�7

“มาต้รา 127 ที่ว0 ต้�นฉบั�บัพยานเอกสารหร!อพยานว�ต้ถึ*อ�นส8าค�ญที่��ค#,ความได้�ย!�นต้,อศิาลั หร!อบั*คคลัภายนอกได้�ย!�นต้,อศิาลั หากผ้#�ย!�นต้�องใช่�เป็�นป็ระจ8าหร!อต้ามความจ8าเป็�นหร!อความส8าค�ญในการเก1บัร�กษา ศิาลัจะอน*ญาต้ให�ผ้#�ย!�นร�บัค!นไป็ โด้ยให�ค#,ความต้รวจด้# แลัะให�ผ้#�ที่��ย!�นส,งส8าเนาหร!อภาพถึ,ายไว�แที่นหร!อจะม�ค8าส��งอย,างใด้ต้ามที่��เห1นสมควรก1ได้�”

46

133 หลั�กเกณ์ฑ์ การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�อาญา 1331. . การส,งส8าเนาเอกสารในคด้�อาญา

ป็.ว0.อ. มาต้รา 240 ที่��แก�ไขใหม,บั�ญญ�ต้0ว,า “ในกรณ์�ที่��ศิาลัม0ได้�ก8าหนด้ให�ม�ว�นต้รวจพยานหลั�กฐานต้ามมาต้รา 173/1 เม!�อค#,ความป็ระสงค จะอ�างเอกสารที่��อย#,ในความครอบัครองของต้นเป็�นพยานหลั�กฐาน ให�ย!�นพยานเอกสารน�7นต้,อศิาลัก,อนว�นไต้,สวนม#ลัฟั@อง หร!อว�นส!บัพยานไม,น�อยกว,าส0บัห�าว�น เพ!�อให�ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งม�โอกาสต้รวจแลัะขอค�ด้ส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวได้�ก,อนที่��จะน8าส!บัพยานเอกสารน�7น เว�นแต้,เอกสารที่��ค#,ความป็ระสงค จะอ�างอ0งน�7นเป็�นบั�นที่�กค8าให�การของพยาน หร!อเป็�นเอกสารที่��ป็รากฏิช่!�อหร!อที่��อย#,ของพยาน หร!อศิาลัเห1นสมควรส��งเป็�นอย,างอ!�นอ�นเน!�องจากสภาพแลัะความจ8าเป็�นแห,งเอกสารน�7น

47

ในกรณ์�ที่��ไม,อย#,ในบั�งค�บัต้�องส,งเอกสารต้ามวรรคหน��ง เม!�อม�เอกสารใช่�เป็�นพยานหลั�กฐานในช่�7นศิาลั ให�อ,านหร!อส,งให�ค#,ความต้รวจด้# ถึ�าค#,ความฝ่?ายใด้ต้�องการส8าเนา ศิาลัม�อ8านาจส��งให�ฝ่?ายที่��อ�างเอกสารน�7นส,งส8าเนาให�อ�กฝ่?ายหน��งต้ามที่��เห1นสมควร ถึ�าค#,ความฝ่?ายใด้ไม,ส,งเอกสารต้ามวรรคหน��งหร!อส8าเนาเอกสารต้ามวรรคสอง หร!อไม,ส,งพยานเอกสารหร!อพยานว�ต้ถึ*ต้ามมาต้รา 173/1 วรรคหน��ง ให�ศิาลัม�อ8านาจไม,ร�บัฟั6งพยานหลั�กฐานน�7น เว�นแต้,ศิาลัเห1นว,าเป็�นกรณ์�เพ!�อป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรม หร!อการไม,ป็ฏิ0บั�ต้0ด้�งกลั,าวม0ได้�เป็�นไป็โด้ยจงใจแลัะไม,เส�ยโอกาสในการด้8าเน0นคด้�ของค#,ความอ�กฝ่?ายหน��ง ”

48

133. .2 ส0ที่ธุ0ของจ8าเลัยในการขอค�ด้ส8าเนาพยานเอกสาร

ป็.ว0.อ. ให�ส0ที่ธุ0ของจ8าเลัยในการขอค�ด้ส8าเนาพยานเอกสารได้�ต้ามมาต้รา 8(4)(5) แลัะ (6) ด้�งน�7“มาต้รา 8 น�บัแต้,เวลัาย!�นฟั@องจ8าเลัยม�ส0ที่ธุ0ด้�งต้,อ

ไป็น�7(4) ต้รวจด้#ส0�งที่��ย!�นเป็�นพยานหลั�กฐานแลัะค�ด้

ส8าเนาหร!อถึ,ายร#ป็ส0�งน�7นๆ(5) ต้รวจด้#ส8านวนการไต้,สวนม#ลัฟั@องหร!อพ0จารณ์า

ของศิาลั แลัะค�ด้ส8าเนาหร!อขอร�บัส8าเนาที่��ร�บัรองว,าถึ#กต้�องโด้ยเส�ยค,าธุรรมเน�ยม เว�นแต้,ศิาลัจะม�ค8าส��งให�

ยกเว�นค,าธุรรมเน�ยมน�7น(6) ต้รวจหร!อค�ด้ส8าเนาค8าให�การของต้นในช่�7น

สอบัสวนหร!อเอกสารป็ระกอบัค8าให�การของต้น”

49

133. .3 ต้�นฉบั�บัเอกสารในคด้�อาญา : ป็.ว0.อ.มาต้รา 238 “ต้�นฉบั�บัเอกสารเที่,าน�7นที่��อ�างเป็�น

พยานได้� ถึ�าหาต้�นฉบั�บัไม,ได้� ส8าเนาที่��ร�บัรองว,าถึ#กต้�อง หร!อ พยานบั*คคลัที่��ร#�ข�อความก1อ�างเป็�นพยานได้�

ถึ�าอ�างหน�งส!อราช่การเป็�นพยาน แม�ต้�นฉบั�บัย�งม�อย#,จะส,งส8าเนาที่��เจ�าหน�าที่��ร�บัรองว,าถึ#กต้�องก1ได้� เว�นแต้, ในหมายเร�ยกจะบั,งไว�เป็�นอย,างอ!�น”

50

ข�อพ0จารณ์า(1) ค8าว,า “หาต้�นฉบั�บัไม,ได้�”

กว�างกว,าในคด้�แพ,ง(2) การอ�างหน�งส!อราช่การเป็�น

พยานน�7น ก1อน*ญาต้ให�ใช่�ส8าเนาที่��เจ�าหน�าที่��ร�บัรองว,าถึ#กต้�องได้� โด้ยไม,จ8าต้�องน8าพยานบั*คคลัมาส!บัป็ระกอบัพยานเอกสาร (ฎ.1719/2494)

51

(3) เอกสารที่��จะอ�างส,งในคด้�อาญาไม,ม�กฎหมายบั�งค�บัว,าเอกสารที่��จะอ�างหร!อน8าส!บั

ในคด้�อาญาจะต้�องเป็�นเอกสารที่��ได้�ม�การสอบัสวนแลัะอย#,ในส8านวนการสอบัสวนเที่,าน�7น

ด้�งน�7น ศิาลัจ�งช่อบัที่��จะร�บัฟั6งบั�นที่�กค8าร�บัสารภาพ แผ้นที่��บั�านจ8าเลัย แลัะภาพถึ,าย

ป็ระกอบัพยานหลั�กฐานอ!�นเพ!�อลังโที่ษจ8าเลัยได้� แม�ว,าเอกสารด้�งกลั,าวจะม0ใช่,เอกสารที่��อย#,ในส8านวนการสอบัสวนของพน�กงานสอบัสวน

ก1ต้าม (ฎ.1548/2535)

52

หมายเหต้*หมายเหต้* การสอบัสวนเป็�นเง!�อนไขของ

กฎหมายว,าพน�กงานอ�ยการโจที่ก จะฟั@องคด้�ได้�ต้,อเม!�อม�การสอบัสวนแลั�ว

ต้าม ป็.ว0.อ. มาต้รา 120 ด้�งน�7น การเสนอพยานหลั�กฐานที่*ก

ป็ระเภที่ต้,อศิาลัจ�งไม,อย#,ภายใต้�บั�งค�บัว,าจะต้�องม�การสอบัสวน

53

เอกสารที่��เป็�นต้ราสารต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็F (เฉพาะคด้�แพ,ง ) แต้,ไม,ต้�องเส�ยค,าธุรรมเน�ยม

ในการอ�างเอกสารอ�กต้,อไป็

13.413.4

54

ป็.ร�ษฎากร มาต้รา 118 บั�ญญ�ต้0ว,า“ต้ราสารใด้ไม,ป็Eด้แสต้มป็Fบัร0บั#รณ์

จะใช่�ต้�นฉบั�บั ค#,ฉบั�บั ค#,ฉ�ก หร!อส8าเนาต้ราสารน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�

แพ,งไม,ได้� จนกว,าจะได้�เส�ยอากรโด้ยป็Eด้แสต้มป็Fครบัจ8านวนต้ามอ�ต้ราในบั�ญช่�ที่�ายหมวด้น�7 แลัะ ข�ด้ฆ่,าแลั�ว แต้,ที่�7งน�7ไม,

เป็�นการเส!�อมส0ที่ธุ0ที่��จะเร�ยกเง0นเพ0�มอากรต้ามมาต้รา 113 แลัะมาต้รา

114”

55

ข�อพ0จารณ์า 1. ต้ราสารที่��ต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็F

ต้ามบั�ญช่�อ�ต้ราอากรแสต้มป็F ส,วนใหญ,จะเป็�นต้ราสารซึ่��งเป็�นหลั�กฐานแห,งส0ที่ธุ0ที่�7ง

หลัาย เช่,น ส�ญญาก#� จ8านอง เช่,าซึ่!7อ ต้�Hวเง0น

กรมธุรรม ป็ระก�นภ�ย2. อากรแสต้มป็Fต้�องข�ด้ฆ่,าโด้ยบั*คคลัที่��

ระบั*ไว�ในบั�ญช่�อ�ต้ราอากรแสต้มป็F อาจที่8าโด้ยข�ด้เส�นคร,อมบันแสต้มป็F หร!อ ป็ระที่�บัต้ราว�น

ที่��ลังบันแสต้มป็Fก1ถึ!อว,าเป็�นการข�ด้ฆ่,า

56

3. การไม,ป็Eด้อากรแสต้มป็F หร!อ ป็Eด้แลั�วแต้,ไม,ข�ด้ฆ่,า ศิาลัจะร�บัฟั6งเป็�นพยาน

หลั�กฐานในคด้�แพ,งไม,ได้� แต้,ถึ�าคด้�น�7นไม,ม�ความจ8าเป็�นที่��จะต้�อง

อ�างเอกสารน�7นเป็�นพยาน เช่,น ค#,ความอ�กฝ่?ายยอมร�บัข�อเที่1จจร0งต้ามเอกสารน�7น

แลั�ว ศิาลัก1พ0พากษาให�ค#,ความฝ่?ายน�7นช่นะคด้�ไป็โด้ยไม,จ8าต้�องว0น0จฉ�ยถึ�งเอกสารน�7น

(ฎ.309/2514)

57

4. ต้ราสารที่��ต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็Fก1เป็�นพยานเอกสารป็ระเภที่หน��ง ด้�งน�7น พยานเอกสารที่��จะต้กอย#,ภาย

ใต้�บั�งค�บัที่��จะต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็F จะต้�องเป็�นต้ราสารที่��ใช่�อ�างเพ!�อเป็�นพยาน

หลั�กฐานในป็ระเด้1นแห,งคด้� หร!อ ในกรณ์�ที่��ม�การร�บัรองข�อเที่1จ

จร0งแห,งต้ราสารน�7นแลั�ว ก1ไม,จ8าต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็Fอ�ก (ฎ.3194/2522)

58

5. หน�งส!อมอบัอ8านาจที่��ที่8าในต้,างป็ระเที่ศิไม,อย#,ในบั�งค�บัที่��จะต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็F (ฎ.3821/2538)

6. เม!�อส�ญญาก#�ย!มเง0นต้ามฟั@องป็Eด้อากรแสต้มป็Fไม,ครบัถึ�วนมาแต้,ต้�น โจที่ก ช่อบัที่��จะย!�นค8าร�องขออน*ญาต้ป็Eด้อากรแสต้มป็Fในส�ญญาก#�ย!มเง0นก,อน หร!อ ในขณ์ะที่��ได้�น8าเอกสารน�7นมาอ�างเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�แพ,ง หร!อก,อนที่��ศิาลัช่�7นต้�นจะช่�7ขาด้คด้� (ฎ.5520/2549)

7. การป็Eด้อากรแสต้มป็Fไม,ใช่�ในคด้�อาญา ฎ -.90 92/2548 ป็.ร�ษฎากร มาต้รา

118 ไม,ใช่�บั�งค�บัในคด้�อาญา

ส8าเนาเอกสารไม,ต้�องป็Eด้อากรแสต้มป็F

• ฎ. 34462551/ การร�บัฟั6งส8าเนา เอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานแที่นต้�นฉบั�บั

ม0ใช่,การร�บัฟั6งต้�นฉบั�บัเอกสารอ�นจะต้�อง ป็Eด้อากรแสต้มป็Fต้ามป็ระมวลัร�ษฎากร ที่�7ง

ส8าเนาเอกสารไม,ใช่,ค#,ฉบั�บัหร!อค#,ฉ�กแห,ง ต้ราสาร จ�งไม,อย#,ในบั�งค�บัที่��จะต้�องป็Eด้

อาหรแสต้มป็Fเช่,นก�น59

• ฎ 51622553. / ป. รั�ษฎากรั มาตรัา 118 บั�ญญ�ต เพี�ยงว่�า ตรัาสารัใดไม�ป�ดอากรั

แสตมป�ครับัจำ�านว่นและได#ขี�ดฆ่�าแล#ว่ว่�าจำะใช้#เป'น พียานหล�กฐานในคด�แพี�งไม�ได#เท่�าน�+น หาได#บั�งค�บั

ถึ-งเว่ลาท่�.ป�ดและได#ขี�ดอากรัแสตมป�ในขีณะท่�า ส�ญญาไม� ด�งน�+ เม0.อหน�งส0อส�ญญาก1#ย0มเง นและ

หน�งส0อส�ญญาค�+าปรัะก�นเง นก1#ได#ป�ดอากรัแสตมป�ครับัจำ�านว่นและขี�ดฆ่�าแล#ว่ก�อนฟ้3องคด�ย�อมรั�บัฟ้4ง

เป'นพียานหล�กฐานในคด�ได# ส�ว่นโจำท่ก6จำะปฏิ บั�ต การั แก#ไขีขี#อบักพีรั�องในการัป�ดอากรัแสตมป�ช้อบัด#ว่ย

ป. รั�ษฎากรั มาตรัา 113 หรั0อไม�น�+นเป'นอ�กเรั0.องหน-.งต�างหากจำากการัป�ดอากรัแสตมป�

60

61

หลั�กเกณ์ฑ์ การน8าพยานเอกสารมาส!บั

13.513.5

62

ความหมายของพยานเอกสาร

3. ม�ว�ต้ถึ*รองร�บั เช่,น กระด้าษ (ด้#ห�วข�อ 301. )

เอกสาร1 .ม�การบั�นที่�กไว�เป็�นลัายลั�กษณ์ อ�กษร /

ร#ป็รอยใด้ๆ (อ,านได้�ด้�วยสายต้า )

2. เป็�นการส!�อความหมายในภาษาใด้ภาษาหน��ง

63

ฎ8402499. / โจที่ก อ�างภาพถึ,ายห�องพ0พาที่เป็�นพยานถึ!อว,าเป็�น

ภาพจ8าลัองไม,ใช่,พยานเอกสาร อ�นจะต้�องส,งส8าเนาให�แก,ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งก,อนว�นส!บัพยานด้�งบั�งค�บัไว�ใน ป็.ว0.พ

มาต้รา 90 ด้�งน�7น โจที่ก ผ้#�อ�างจ�งไม,ต้�องส,งส8าเนาให�แก,จ8าเลัยก,อนว�นส!บัพยาน

(ด้# ฎ 22352515. / ,ฎ .47/2518, ฎ38922540. / ด้�วย)

64

ข�อส�งเกต้ นอกจากจะต้�องพ0จารณ์าถึ�ง

ความหมายของพยานเอกสารแลั�ว ต้�องด้# ว�ต้ถึ*ป็ระสงค แห,งการอ�างอ0ง

ด้�วยการอ�างพยานเอกสารเป็�นพยาน

อ�างข�อความในเอกสาร หร!อ อ�างในฐานะพยานว�ต้ถึ*

ฎ8402499. /

65

ค*ณ์ค,าของพยานเอกสาร ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 94 ห�ามม0ให�ศิาลัร�บั

ฟั6งพยานบั*คคลัที่��จะน8ามาส!บัแที่นพยานเอกสาร หร!อ ห�ามน8าพยานบั*คคลัมาส!บัเป็ลั��ยนแป็ลังแก�ไข

ข�อความในเอกสาร พยานเอกสารเป็�นพยานที่��แสด้งข�อเที่1จจร0งต้,างๆ ได้�อย,างถึ#กต้�องแม,นย8า ยากที่��จะ

เป็ลั��ยนแป็ลังไป็ต้ามกาลัเวลัา (เพราะพยานบั*คคลัอาจม�การหลังลั!ม หร!อ อคต้0ภายหลั�ง ) ต้ราบัใด้ที่��

พยานเอกสารน�7นเป็�นเอกสารที่��แที่�จร0งย,อมม�ค*ณ์ค,าในการพ0ส#จน ข�อเที่1จจร0งต้,างๆ ได้�เสมอ

66

แต้, พยานเอกสารไม,อาจถึ#กซึ่�กค�านได้�นอกจาก จะพ0ส#จน ว,าเป็�นเอกสารป็ลัอม

ด้�งน�7น การน8าพยานเอกสารเข�ามาส!บัความถึ#กต้�องแที่�จร0งของพยานเอกสาร จ�งส8าค�ญ

กฎหมายจ�งก8าหนด้ให�ร�บัฟั6งแต้,ต้�นฉบั�บัเที่,าน�7น (ป็.ว0.พ . มาต้รา 93 แลัะ ป็.ว0.อ .

มาต้รา 238)เว�นแต้, จะเข�าเหต้*ต้ามที่��กฎหมายก8าหนด้ไว�

จ�งจะสามารถึน8าส8าเนาเอกสารเข�ามาส!บัแที่นได้�

67

การอ�างพยานเอกสารจ8าเป็�นต้�องน8าพยานบั*คคลัเข�าเบั0กความป็ระกอบัหร!อ

ไม, 1) แนวค0ด้

11 ในระบับั Common Law หลั�ก “ Rule of authentication” หมายถึ�ง การก8าหนด้ว0ธุ�การในการน8าเสนอพยานหลั�กฐานที่��เป็�นเอกสารซึ่��งจะต้�องม�พยานบั*คคลัที่��ร#�เห1นเหต้*การณ์ เก��ยวก�บัเอกสารน�7นๆ มาเบั0กความร�บัรองถึ�งความเป็�นมาของเอกสารในเบั!7องต้�น เช่,น ผ้#�เข�ยน ผ้#�พ0มพ เข�ามาเบั0กความป็ระกอบั

เว�นแต้, เอกสารที่��ค#,ความยอมร�บัความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสารน�7นแลั�ว หร!อ เป็�นเอกสารมหาช่น ก1ไม,จ8าต้�องน8าพยานบั*คคลัเข�ามาเบั0กความร�บัรองแต้,อย,างใด้

68

12. ในศิาลัไที่ย ม�ค8าพ0พากษาศิาลัฎ�กาออกมา 2 แนวที่างฎ591 5922482. – / พยาน

เอกสารที่��น8าย!�นต้,อศิาลั เม!�ออ�กฝ่?ายหน��งป็ฏิ0เสธุ หากไม,ม�พยานบั*คคลัส!บัป็ระกอบัศิาลัไม,ร�บัฟั6ง

แต้, ฎ1763. –17642523/ ว0น0จฉ�ยว,า โจที่ก อ�างส,งส8านวนการสอบัสวนหลั�งจากส!บัพยานเสร1จ ศิาลัร�บัฟั6งส8านวนการสอบัสวนได้�ไม,ต้�องห�าม

เพราะกฎหมายม0ได้�ห�ามร�บัฟั6งพยานหลั�กฐานที่��ม0ได้�ม�การส!บัพยานบั*คคลัป็ระกอบั

69

2) ที่างป็ฏิ0บั�ต้0เม!�อค#,ความจะน8าส!บัถึ�งพยาน

เอกสารจะใช่�ว0ธุ�การน8าส!บัพยานบั*คคลัป็ระกอบัพยานเอกสารเสมอ หร!อ อาจให�ค#,ความอ�กฝ่?ายร�บัรอง

เอกสารที่��จะอ�างพยานน�7น

ต�ว่อย�างฎ�กาเรั0.องการัส0บัพียานเพี0.อรั�บัรัองเอกสารั

• ฎ. 25222552/ ส.เป็�นพน�กงานที่วงหน�7 ได้�ต้รวจสอบัม#ลัหน�7จากเอกสาร ถึ!อว,าส.เป็�นผ้#�

เก��ยวข�องก�บัเอกสาร สามารถึเบั0กความร�บัรอง ความแที่�จร0งถึ#กต้�องได้� การร�บัฟั6งค8าเบั0กความ

ของส . ไม,ต้�องห�ามต้าม ป็ว0พ . มาต้รา95 2( )

• ฎ .6132553/ ว0น0จฉ�ยที่8านองเด้�ยวก�น

70

71

13.6 การค�ด้ค�านเอกสารแลัะขอด้#ต้�นฉบั�บั (ป็.ว0.พ . มาต้รา 122)

ป็.ว0.พ . มาต้รา 122 อาจพ0จารณ์าหลั�กเกณ์ฑ์ การน8าพยานเอกสารมาส!บัได้�ใน

3 ป็ระการ ด้�งน�7 1( ) การส,งต้�นฉบั�บัในกรณ์�ที่��ม�การ

ค�ด้ค�านเอกสาร 2( ) การขอต้รวจด้#ต้�นฉบั�บัเอกสาร 3( ) กรณ์�ไม,สามารถึน8ามาหร!อย!�น

ต้�นฉบั�บัเอกสารต้,อศิาลัเน!�องจากส#ญหายหร!อบั*บัสลัาย

72

1( ) การส,งต้�นฉบั�บัในกรณ์�ที่��ม�การค�ด้ค�านเอกสาร

ให�น8าต้�นฉบั�บัเอกสารมาแสด้งต้,อศิาลัในว�นส!บัพยาน

ว�นส!บัพยาน (ต้ามมาต้รา 122

วรรคแรก) หมายถึ�ง ว�นส!บัพยานที่��เก��ยวข�องก�บัพยานเอกสารฉบั�บัน�7นๆ

≠ ว�นส!บัพยาน (ต้ามมาต้รา 1 10( )) ว�นที่��ศิาลัเร0�มต้�นที่8าการส!บัพยาน

73

(2) การขอต้รวจด้#ต้�นฉบั�บัเอกสาร (ป็.ว0.พ .มาต้รา 122 วรรคสอง)

ศิาลัม�อ8านาจให�ม�การต้รวจต้�นฉบั�บัเอกสารที่��อ�างเม!�อค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งย!�นค8าขอ

ไม,ว,าเวลัาใด้ๆ ก,อนม�ค8าพ0พากษา เม!�อศิาลัม�ค8าส��ง ค#,ความฝ่?ายที่��อ�าง

เอกสารม�หน�าที่��ต้�องส,งต้�นฉบั�บัต้,อศิาลัภายในระยะเวลัาที่��ศิาลัก8าหนด้

ว0ธุ�การต้รวจด้#ต้�นฉบั�บัเอกสารเป็�นไป็ต้ามเง!�อนไขที่��ก8าหนด้ไว�ในกฎกระที่รวง ย�งไม,ม�

ด้�งน�7น จ�งต้�องเป็�นไป็ต้ามที่��ศิาลัก8าหนด้เป็�นเร!�องๆ ไป็ เช่,น ก8าหนด้ว,าให�ต้รวจด้#ต้�นฉบั�บัต้,อหน�าเจ�าพน�กงานศิาลั เป็�นต้�น

74

3( ) กรณ์�ไม,สามารถึน8ามาหร!อย!�นต้�นฉบั�บัเอกสารต้,อศิาลัเน!�องจากส#ญหายหร!อบั*บัสลัาย

1( ) กรณ์�ที่��ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างแลัะครอบัครองเอกสารไม,สามารถึน8ามา /ย!�นต้�นฉบั�บัเอกสารต้,อศิาลัได้�

กรอบัเวลัา ก,อนว�น หร!อ ในว�นที่��ศิาลัก8าหนด้

ให�น8ามาย!�นว0ธุ�การ ย!�นค8าขอโด้ยที่8าเป็�นค8าร�อง

75

เหต้*ที่��จะขอ 1. แถึลังให�ที่ราบัว,าไม,สามารถึที่��จะ

ป็ฏิ0บั�ต้0ต้ามค8าส��งศิาลัได้�พร�อมเหต้*ผ้ลั หร!อ 2. ขอให�ศิาลัขยายระยะเวลัาที่��จะน8า

ต้�นฉบั�บัมาแสด้งต้,อศิาลั (ที่8าเป็�นค8าขอฝ่?ายเด้�ยว)

การส��งค8าร�อง 1. อน*ญาต้ให�น8ามาในว�นต้,อไป็

2. ส��งเป็�นอย,างอ!�นต้ามที่��เห1นสมควรเพ!�อป็ระโยช่น แห,งความย*ต้0ธุรรม

76

2( ) ถึ�าการที่��จะน8ามา / ย!�น จะเป็�นเหต้*ให�ต้�นฉบั�บัน�7น ส#ญหาย หร!อ บั*บัสลัาย หร!อ ม�เหต้*ข�ด้ข�อง…กรอบัเวลัา ก,อนว�น / ในว�นที่��ศิาลัก8าหนด้ให�น8ามาย!�นว0ธุ�การ ย!�นค8าขอฝ่?ายเด้�ยวโด้ยที่8าเป็�นค8าร�องเหต้*ที่��จะขอ แถึลังให�ที่ราบัถึ�งเหต้*เส�ยหาย อ*ป็สรรคหร!อความลั8าบัากเช่,นว,าน�7นการส��งค8าร�อง

1 . ม�ค8าส��งให�ย!�น ณ์ สถึานที่��ใด้ ต้,อเจ�าพน�กงานคนใด้ภายใต้�เง!�อนไขต้ามที่��เห1นสมควร หร!อ

2. ม�ค8าส��งให�ค�ด้ส8าเนาที่��ร�บัรองว,าถึ#กต้�องที่�7งฉบั�บั /เฉพาะส,วนที่��เก��ยวแก,เร!�องที่��มาย!�นแที่นต้�นฉบั�บัก1ได้�

77

137. การถึ!อว,าค#,ความยอมร�บัข�อเที่1จจร0งแห,งข�ออ�างในการน8าส!บัพยานเอกสาร

กฎหมายก8าหนด้ผ้ลัของการที่��ผ้#�ที่��ครอบัครองต้�นฉบั�บัเอกสารไม,ย!�นต้�นฉบั�บั หร!อ ไม,น8าต้�นฉบั�บัเอกสารโด้ยพ0จารณ์าว,าต้�นฉบั�บัเอกสารน�7นอย#,ในความครอบัครองของฝ่?ายใด้ ด้�งน�7

1371. . อย#,ในความครอบัครองของค#,ความฝ่?ายที่��อ�าง

1372 อย#,ในความครอบัครองของค#,ความอ�กฝ่?ายหน��ง

1373. . อย#,ในความครอบัครองของบั*คคลัภายนอก หร!อ ที่างราช่การ

78

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้บัที่บั�ญญ�ต้0เร!�องผ้ลัของการที่��ผ้#�

ครอบัครองต้�นฉบั�บัเอกสารไม,ย!�นต้�นฉบั�บัต้าม ป็.ว0.พ . มาต้รา 12

3 แลัะมาต้รา 124 ไม,ใช่�ในคด้�อาญา

79

1371. . อย#,ในความครอบัครองของค#,ความฝ่?ายที่��อ�าง ป็.ว0.พ . มาต้รา 124 บั�ญญ�ต้0ให�ม�ผ้ลัว,าค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารไม,ยอมน8า หร!อ

ย!�น ต้�นฉบั�บัเอกสารที่8าให�เส�ยหาย ที่8าลัาย ป็Eด้บั�ง

ที่8าให�ไร�ป็ระโยช่น

โด้ยม*,งหมายที่��จะก�ด้ก�นไม,ให�ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งอ�างอ0งเอกสารน�7นเป็�นพยานหลั�กฐาน

ให�ถึ!อว,าข�อเที่1จจร0งแห,งข�ออ�างที่��จะต้�องน8าส!บัโด้ยเอกสารน�7น ค#,ความฝ่?ายที่��ไม,น8ามาย!�นได้�ยอมร�บัแลั�ว

80

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้ 1. กรณ์�ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 124 จะ

ต้�องป็รากฏิว,าค#,ความที่�7งสองฝ่?ายได้�ม�การอ�างเอกสารเป็�นพยานในบั�ญช่�ระบั*พยานด้�วย แลัะค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารไม,ยอมน8ามาหร!อ ย!�นต้�นฉบั�บัเอกสารต้,อศิาลั ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งจะต้�องย!นย�นให�ส,งเอกสารเช่,นว,าน�7น เพราะกรณ์�จะต้�องด้�วยข�อส�นน0ษฐานต้ามมาต้ราน�7จะต้�อง

ป็รากฏิว,าฝ่?ายที่��ไม,ย!�นเอกสารน�7น ม*,งหมายที่��จะ“ก�ด้ก�นไม,ให�ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งอ�างอ0งเอกสาร

น�7นเป็�นพยานหลั�กฐาน ”ด้# ฎ35892525. /

81

ฎ.3 5 8 9 /2 5 2 5 การที่��โจที่ก ไม,ส,งเอกสารต้ามที่��ศิาลั ช่�7นต้�นม�ค8าส��งเร�ยกจากโจที่ก เพ!�อให�จ8าเลัยต้รวจด้#ก,อนจ8าเลัยย!�นค8าให�การน�7น ช่อบัที่��ศิาลัจะสอบัถึามหร!อไต้,สวนให�ได้�ความว,า

โจที่ก เพ0กเฉยไม,ด้8าเน0นการต้ามที่��ศิาลัก8าหนด้ หร!อเป็�นการข�ด้ข!นไม,ส,งเอกสารในการพ0จารณ์าคด้� แลัะด้8าเน0นการต้,อไป็ต้ามที่��กฎหมายให�อ8านาจไว� ที่�7ง ไม,ม�บัที่กฎหมายใด้ที่��อน*โลัมให�ถึ!อได้�ว,าโจที่ก ยอมร�บัว,า

ไม,ม�เอกสารเช่,นว,าน�7น เม!�อไม,ป็รากฏิว,าจ8าเลัยป็ระสงค จะอ�างเอกสารเพ!�อจะส!บัข�อเที่1จจร0งเร!�องใด้ จ�งถึ!อไม,ได้�ว,าโจที่ก ยอมร�บัข�อเที่1จจร0งน�7นหร!อไม,ม�เอกสารเช่,นว,าน�7นต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 124

82

2. การที่��ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารไม,ส,งต้�นฉบั�บัจ�งอาจถึ#กต้�อง

ห�ามม0ให�น8าส!บัส8าเนาเอกสารด้�วย ต้ามป็.ว0.พ.มาต้รา 9 3 (1 )

(ด้# ฎ.5319/2539)

83

1372. . ต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในความครอบัครองของค#,ความอ�กฝ่?ายหน��ง (ป็.ว0.พ . มาต้รา

123 วรรคแรก)ป็.ว0.พ . มาต้รา 123 วรรคแรก ก8าหนด้ว,า ต้�นฉบั�บั

เอกสารซึ่��งค#,ความฝ่?ายหน��งอ�างอ0งเป็�นพยานหลั�กฐานน�7นอย#,ในความครอบัครองของค#,ความอ�กฝ่?ายหน��ง ค#,ความฝ่?ายที่��

อ�างจะย!�นค8าขอโด้ยที่8าเป็�นค8าร�องต้,อศิาลั ขอให�ส��งค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งส,งต้�นฉบั�บัเอกสารแที่นการที่��ต้นจะต้�องส,งส8าเนา

เอกสารน�7นก1ได้� ถึ�าศิาลัเห1นว,าเอกสารน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานส8าค�ญแลัะ ค8าร�องน�7นฟั6งได้� ให�ศิาลัม�ค8าส��งให�ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งย!�นต้�นฉบั�บัเอกสารต้,อศิาลัภายในเวลัาอ�นสมควรแลั�วแต้,ศิาลัจะก8าหนด้ ถึ�าค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งม�ต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในครอบัครองไม,ป็ฏิ0บั�ต้0ต้ามค8าส��งเช่,นว,าน�7น ให�ถึ!อว,าข�อเที่1จจร0งแห,งข�ออ�างที่��ผ้#�ขอจะต้�องน8าส!บัโด้ยเอกสารน�7น ค#,ความอ�กฝ่?าย

หน��งได้�ยอมร�บัแลั�ว

84

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้ 1. ค#,ความฝ่?ายที่��ได้�ร�บัค8าส��งศิาลัต้าม

มาต้รา 123 วรรคแรก หากม�ข�อโต้�แย�งป็ระการใด้ต้�องแถึลังให�ศิาลัที่ราบัก,อน หร!อ

ในว�นที่��ศิาลัก8าหนด้ให�ส,งเอกสารน�7น ม0ฉะน�7น ก1ถึ!อว,าต้นยอมร�บัข�ออ�างในเอกสารน�7นแลั�ว

อ�นจะที่8าให�ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารไม,จ8าต้�องน8าส!บัข�อเที่1จจร0งน�7นอ�กต้,อไป็

(ฎ - 1831852497. / ,ฎ 8452524. / แลัะ ฎ34632536

85

2 . แต้,ถึ�าผ้#�ครอบัครองย�งหาเอกสารไม,พบั แลัะแจ�งว,าเม!�อพบัแลั�วจะร�บัส,งโด้ยด้,วน จะถึ!อว,าผ้#�ครอบัครองเอกสารยอมร�บัข�ออ�าง

ในเอกสารน�7นไม,ได้� (ฎ26622524

3. ที่��จะถึ!อได้�ว,าเป็�นการยอมร�บัต้ามข�ออ�างที่��ผ้#�อ�างจะน8าส!บัเอกสารต้ามมาต้รา 123

วรรคแรก ต้�องเป็�นกรณ์�ที่��ต้�นฉบั�บัอย#,ในความครอบัครองของค#,ความฝ่?ายอ!�น ไม,ใช่,อย#,ใน

ความครอบัครองของบั*คคลัภายนอก

86

ฎ�กาอ�างอ0งฎ�กาอ�างอ0งฎ -1831852497. /

จ8าเลัยไม,ส,งเอกสารที่��จ8าเลัยครอบัครองต้ามค8าส��งเร�ยกเอกสารต้ามที่��โจที่ก อ�าง

ถึ!อว,าจ8าเลัยยอมร�บัต้ามข�ออ�างของโจที่ก ที่��จะต้�องน8าส!บัโด้ยเอกสารน�7นแลั�ว

87

ฎ20162517. / โจที่ก ฟั@องว,าได้�ที่8าส�ญญาเช่�าซึ่!7อที่��ด้0นจากจ8าเลัย หน�งส!อส�ญญาม�ข�อความว,าจ8าเลัยสร�างบั�านให�โจที่ก ภายในก8าหนด้เวลัาในส�ญญาด้�วย แต้,จ8าเลัยไม,สร�างให�เสร1จต้ามส�ญญา จ8าเลัยให�การต้,อส#�ว,าข�อความในหน�งส!อ

ส�ญญาที่��ว,าจ8าเลัยจะสร�างบั�านให�เสร1จต้ามที่��โจที่ก ฟั@องน�7นเป็�นข�อความป็ลัอม โจที่ก จ�งขอให�ศิาลั

เร�ยกส�ญญาเช่,าซึ่!7อค#,ฉบั�บัจากจ8าเลัย ศิาลัม�ค8าส��งเร�ยกเอกสารด้�งกลั,าว จ8าเลัยที่ราบัแลั�วไม,ส,ง

เอกสารภายในก8าหนด้ที่��ศิาลัส��ง ด้�งน�7ต้�องถึ!อว,าจ8าเลัยได้�ยอมร�บัว,าข�อความในเอกสารม�อย#,ต้ามที่��

โจที่ก กลั,าวอ�าง ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 123

88

ฎ8452524. / ธุนาคารโจที่ก ขอให�ศิาลัหมายเร�ยกต้�นฉบั�บัหน�งส!อบัอกกลั,าวบั�งค�บัจ8านองจากจ8าเลัย จ8าเลัยร�บัค8าส��งเร�ยกแลั�วไม,ส,งศิาลัภายในเวลัาที่��ศิาลัก8าหนด้ ที่�7งไม,

แสด้งเหต้*ที่��ไม,ส,ง ย,อมถึ!อได้�ว,าข�ออ�างของโจที่ก ที่��ว,าต้�นฉบั�บัหน�งส!อบัอกกลั,าวบั�งค�บั

จ8านอง กรรมการบัร0ษ�ที่โจที่ก ได้�ลังนามแลัะป็ระที่�บัต้ราของโจที่ก จ8าเลัยได้�ยอมร�บัแลั�วต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 123 ถึ!อได้�ว,าหน�งส!อบัอก

กลั,าวบั�งค�บัจ8านองของโจที่ก ช่อบัแลั�ว

89

ฎ26622524. / กรมสรรพากรจ8าเลัยแจ�งต้,อศิาลัว,า เอกสารต้,างๆ ที่��โจที่ก ส,งจ8าเลัยต้ามที่��โจที่ก ขอให�

ศิาลัม�ค8าส��งเร�ยกมาย�งค�นหาไม,พบั หากพบัแลั�วจะร�บัส,งให�โด้ยด้,วน ด้�งน�7 จะถึ!อว,าข�อ

เที่1จจร0งแห,งข�ออ�างที่��โจที่ก จะต้�องน8าส!บัโด้ยเอกสารน�7น จ8าเลัยได้�ยอมร�บัแลั�วต้าม

ป็.ว0.พ.มาต้รา 123 ไม,ได้�

90

ฎ34632536. / แม�เอกสารที่��โจที่ก อ�างส,งต้,อศิาลัเป็�นเพ�ยงส8าเนาที่��ไม,ม�พยานเบั0กความร�บัรองก1ต้าม แต้,ต้�นฉบั�บั

เอกสารด้�งกลั,าวก1อย#,ในความครอบัครองของจ8าเลัย แลัะจ8าเลัยไม,ได้�ค�ด้ค�านว,าเอกสารน�7น

ไม,ม�ต้�นฉบั�บั หร!อต้�นฉบั�บัป็ลัอม หร!อส8าเนาไม,ถึ#กต้�อง จ�งต้�องห�ามม0ให�ค�ด้ค�านการม�อย#,แลัะความแที่�จร0งของเอกสาร หร!อความถึ#กต้�องของส8าเนาเอกสาร ศิาลัร�บัฟั6งเป็�นพยานได้�

91

1373. . ต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในความครอบัครองของที่างราช่การ หร!อ บั*คคลัภายนอก

ป็.ว0.พ.มาต้รา 123 วรรคสอง บั�ญญ�ต้0ว,า ถึ�าต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในความครอบัครองของ“

บั*คคลัภายนอกหร!อในครอบัครองของที่างราช่การ หร!อของเจ�าหน�าที่�� ซึ่��งค#,ความที่��อ�างไม,อาจร�องขอโด้ยต้รงให�ส,งเอกสารน�7นมาได้�ให�น8าบัที่บั�ญญ�ต้0ในวรรคก,อนว,าด้�วยการที่��ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารย!�นค8าขอ แลัะการที่��ศิาลัม�ค8าส��งมาใช่�บั�งค�บัโด้ยอน*โลัม แต้,ที่�7งน�7ฝ่?ายที่��อ�างต้�องส,งค8าส��งศิาลัแก, ผ้#�ครอบัครองเอกสารน�7นลั,วงหน�าอย,างน�อยเจ1ด้ว�น ถึ�าไม,ได้�เอกสารน�7นมาส!บัต้ามก8าหนด้ เม!�อศิาลัเห1นสมควร ก1ให�ศิาลัส!บัพยานต้,อไป็ต้ามที่��บั�ญญ�ต้0ไว�ในมาต้รา   932( )”

92

ข�อพ0จารณ์าข�อพ0จารณ์า 1 . มาต้รา 123 วรรคสอง

เป็�นเร!�องต้�นฉบั�บัเอกสารอย#,ในความครอบัครองของบั*คคลัภายนอก หร!อ ในความครอบัครองของที่างราช่การ

หร!อ ของเจ�าหน�าที่�� ด้�งน�7น จ�งไม,ใช่,กรณ์�ที่��จะให�ถึ!อว,าค#,ความอ�กฝ่?ายยอมร�บัข�อเที่1จจร0งแห,งข�ออ�างในการน8าส!บัพยาน

เอกสารน�7นได้�ด้�งเช่,นในวรรคแรก

93

2 . ค#,ความที่��ป็ระสงค จะอ�างเอกสารซึ่��งอย#,ในความครอบัครองของบั*คคลัภายนอก หร!อ

ในความครอบัครองของที่างราช่การ หร!อ ของเจ�าหน�าที่�� จะต้�องย!�นค8าขอโด้ยที่8าเป็�นค8าร�องให�ศิาลัใช่�อ8านาจส��งให�บั*คคลัที่��ครอบัครองเอกสารน�7นส,งต้�นฉบั�บัเอกสารน�7นมาที่��ศิาลัภายในเวลัาที่��ศิาลัก8าหนด้ แต้,ที่�7งน�7ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารต้�องส,งค8าส��งศิาลัแก,ผ้#�ครอบัครองเอกสารน�7น

ลั,วงหน�าอย,างน�อย 7 ว�น เพ!�อให�ผ้#�ครอบัครองได้�ม�เวลัาต้รวจแลัะค�นหาเอกสารน�7น

94

3 . นอกจากศิาลัจะต้รวจด้#ว,าเอกสารน�7นอย#,ในบั�ญช่�ระบั*พยานหร!อไม, ย�งเป็�นด้*ลัพ0น0จศิาลัที่��จะม�ค8าส��งเร�ยกหร!อไม,อ�กด้�วย (ด้# ฎ 8202522. / )

4. กรณ์�ที่��บั*คคลัภายนอกป็ฏิ0เสธุว,าเอกสารน�7นม0ได้�อย#,ในความครอบัครองของต้น แต้,ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารย!นย�นว,าม� ศิาลัม�อ8านาจไต้,สวน

ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 21 4( ) ถึ�าฟั6งได้�ว,าเอกสารน�7นม�อย#,จร0ง ศิาลัจะอน*ญาต้ให�ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารน8าส8าเนาเอกสารมาเป็�นพยาน หร!อน8าพยานบั*คคลัมาส!บัได้�ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93(2)

(ฎ162517. / )

95

5 . เอกสารที่��บั*คคลัภายนอกส,งไว�ในคด้�อ!�นที่��ศิาลัเด้�ยวก�นย,อมถึ!อว,า

เอกสารน�7นได้�ส,งต้,อศิาลัเพ!�อเป็�นพยานในคด้�น�7แลั�ว ไม,จ8าต้�องให�ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างน�7นย!�นค8าขอให�เร�ยกเอกสาร

น�7นมารวมไว�ในคด้�น�7อ�ก (ฎ.8 3 8 /2 5 0 7 )

96

ฎ�กาอ�างอ0งฎ�กาอ�างอ0งฎ 8382507. / ค#,ความได้�

ระบั*อ�างเอกสารเป็�นพยานไว�แลั�ว เม!�อได้�ความว,าเอกสารน�7นได้�ถึ#กส,งไว�ในคด้�อ!�น

ของศิาลัช่�7นต้�นเด้�ยวก�นแลั�ว ย,อมถึ!อได้�ว,าเอกสารน�7นได้�ถึ#กส,งต้,อศิาลัเพ!�อเป็�นพยานในคด้�น�7แลั�ว ไม,จ8าต้�องให�ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างน�7นย!�นค8าขอให�เร�ยกเอกสารน�7นมารวมไว�ใน

คด้�น�7อ�ก

97

ฎ 162517. / ต้�นฉบั�บัเอกสารเก��ยวก�บัป็ระว�ต้0การเจ1บัป็?วยของคนไข�ซึ่��ง

แพที่ย โรงพยาบัาลับั�นที่�กไว�หาไม,พบั จ8าเลัยย,อมน8าส!บัข�อเที่1จจร0งโด้ยอาศิ�ยภาพถึ,ายอ�นเป็�นส8าเนาเอกสารน�7นแที่นต้�นฉบั�บัได้� ต้ามป็ระมวลักฎหมายว0ธุ�พ0จารณ์าความแพ,ง มาต้รา 9 3 (2 ) แลัะมาต้รา 123

98

ฎ 8202522. / ค8าร�องให�เร�ยกเอกสารจากคนภายนอก ศิาลัอาจพ0จารณ์าค8าร�องก,อนแลัะส��งให�ผ้#�อ�างต้0ด้ต้,อก�บัคนภายนอก

ก,อนได้�ไม,ใช่,ต้�องส��งให�เร�ยกมาที่�นที่�ฎ 41982532. /  แม�ส8าเนาโฉนด้

เอกสารหมาย จ 1เป็�นส8าเนาเอกสารแต้,ต้�นฉบั�บัด้�งกลั,าวอย#,ในความครอบัครองของที่างราช่การ ศิาลัย,อมร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารน�7นได้�ต้าม ป็.ว0.พ . มาต้รา 123 วรรค

สอง

99

138 การค�ด้ค�านเอกสาร

ป็.ว0.พ. มาต้รา 125 สร*ป็หลั�กเกณ์ฑ์ ได้� ด้�งน�7

(1 ) เหต้*ที่��จะค�ด้ค�าน (1 .1 ) ไม,ม�ต้�นฉบั�บั (1 .2 ) ต้�นฉบั�บัป็ลัอมที่�7งฉบั�บั

หร!อ บัางส,วน (1 .3 ) ส8าเนาไม,ถึ#กต้�องก�บั

ต้�นฉบั�บั

100

(2 ) ระยะเวลัาที่��ต้�องที่8าการค�ด้ค�าน ก,อนการส!บัพยานน�7นเสร1จ

ค8าว,า ก,อนการส!บัพยานน�7น“เสร1จ หมายถึ�ง ก,อนการส!บัพยาน”

เอกสารฉบั�บัน�7น ๆ เสร1จส07นลัง

101

ไม,ว,าเวลัาใด้ก,อนศิาลัพ0พากษา 1) ต้�องม�เหต้*อ�นสมควรที่��ไม,อาจ

ที่ราบัได้�ก,อนการส!บัพยานน�7นเสร1จว,า ต้�นฉบั�บัเอกสารไม,ม� เอกสารป็ลัอม หร!อ “

ส8าเนาไม,ถึ#กต้�อง” 2) ย!�นค8าร�องขออน*ญาต้ต้,อศิาลั

3) เม!�อศิาลัเห1นว,า … 31. ค#,ความไม,อาจยกข�อค�ด้ค�าน

น�7นได้�ก,อนน�7น แลัะ 32. . ค8าขอม�เหต้*ผ้ลัฟั6งได้� ให�ศิาลัอน*ญาต้ต้ามค8าขอ

102

(3) ผ้ลัของการไม,ค�ด้ค�าน ค!อ ห�ามม0ให�ค#,ความ....

31 ค�ด้ค�านการม�อย#, แลัะ ความแที่�จร0งของเอกสาร

หร!อ 32 ค�ด้ค�านความถึ#กต้�องแห,งส8าเนาเอกสาร

แลัะป็6จจ*บั�นม�ผ้ลัต้าม ป็.ว0.พ. มาต้รา 93(4) ที่��แก�ไขใหม,ด้�วย

103

ข�อพ0จารณ์าข�อพ0จารณ์าการไม,ค�ด้ค�านเอกสารต้าม ป็.ว0.พ .มาต้รา

125 ต้ามแนวค8าว0น0จฉ�ยของศิาลัฎ�กา (เช่,น ฎ .1 0 3 3 /2 5 3 9ฎ .2 5 5 1 /2 5 4 5 แลัะ ฎ.7026/2547 )ต้�ด้ส0นว,าม�ผ้ลัต้าม ป็.ว0.พ .มาต้รา 9 3 (1 ) แต้,ป็6จจ*บั�นจะม�ผ้ลัต้าม มาต้รา 93 4 ) ที่��แก�ไขใหม,ซึ่��งบั�ญญ�ต้0ว,า “ การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานให�“ยอมร�บัฟั6งได้�เฉพาะต้�นฉบั�บัเอกสารเที่,าน�7น เว�นแต้, เม!�อค#,ความฝ่?ายที่��ถึ#กค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งอ�างอ0งเอกสารมาเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นม0ได้�ค�ด้ค�านการน8าเอกสารน�7นมาส!บัต้ามมาต้รา 125 ให�ศิาลัร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารเช่,นว,าน�7นเป็�นพยานหลั�กฐานได้�แต้,ที่�7งน�7ไม,ต้�ด้อ8านาจศิาลัต้ามมาต้รา 125 วรรคสาม ”

104

ฎ10332539 จ8าเลัยที่�7งสองได้�ร�บัส8าเนาใบับั�นที่�กการใช่�บั�ต้รเป็�นค,าส0นค�าของจ8าเลัยที่�� 2 แลัะส8าเนาใบับั�นที่�กการเบั0กเง0นสด้ของจ8าเลัยที่�� 2 พร�อมก�บัฟั@องแลั�ว แต้,ไม,ได้�โต้�

แย�งค�ด้ค�านการน8าเอกสารมาส!บัก,อนว�นส!บัพยาน แลัะไม,ได้�ขออน*ญาต้ค�ด้ค�าน จ�งถึ!อได้�ว,า

จ8าเลัยที่�7งสองได้�ยอมร�บัถึ�งการม�อย#,ของต้�นฉบั�บัแลัะความแที่�จร0งของต้�นฉบั�บัเอกสารน�7น รวม

ที่�7งยอมร�บัว,าส8าเนาน�7นต้รงก�บัต้�นฉบั�บัต้าม ป็.ว0.พ . มาต้รา 125 แลั�ว ศิาลัจ�งม�อ8านาจ

ร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวเป็�นพยานหลั�กฐานแที่นต้�นฉบั�บัได้� ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93 1( )

105

ฎ25512545. / โจที่ก แนบัส8าเนาโที่รสารใบัส��งซึ่!7อส0นค�าไว�ที่�ายฟั@อง

เอกสารด้�งกลั,าวจ�งเป็�นส,วนหน��งของค8าฟั@อง เม!�อจ8าเลัยไม,ได้�ป็ฏิ0เสธุว,าเอกสารด้�งกลั,าวไม,ถึ#ก

ต้�อง ป็ระกอบัก�บัขณ์ะที่��โจที่ก น8าส!บัส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวก1ไม,ป็รากฏิว,าจ8าเลัยโต้�แย�ง

ค�ด้ค�าน จ�งถึ!อได้�ว,าจ8าเลัยได้�ยอมร�บัถึ�งการม�อย#,แลัะความแที่�จร0งของต้�นฉบั�บัเอกสารน�7น รวมที่�7งยอมร�บัว,าส8าเนาน�7นถึ#กต้�องก�บัต้�นฉบั�บัต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 แลั�ว ศิาลัย,อมร�บัที่�7งส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93 1( )

106

ฎ.7062/2547 ในเวลัาที่��โจที่ก น8าส!บัส8าเนาหน�งส!อมอบัอ8านาจ จ8าเลัยไม,ได้�โต้�แย�งค�ด้ค�านว,าเอกสารด้�งกลั,าวไม,ถึ#กต้�อง ต้าม ป็.ว0.พ .มาต้รา 125 คงม�แต้,เพ�ยง

ค8าถึามค�านของที่นายจ8าเลัยว,าเอกสารด้�งกลั,าวเป็�นส8าเนาเอกสารใช่,หร!อไม,เที่,าน�7น

ถึ!อว,าจ8าเลัยยอมร�บัส8าเนาเอกสารน�7นว,าถึ#กต้�องแลั�ว จ�งร�บัฟั6งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

ต้าม ป็.ว0.พ .มาต้รา 93(1)

107

4( ) ไม,ต้�ด้อ8านาจศิาลั (ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 วรรคสามต้อนที่�าย )

1. ไม,ต้�ด้อ8านาจศิาลัในการไต้,สวนแลัะช่�7ขาด้ถึ�ง...

การม�อย#,ความแที่�จร0ง หร!อ ความถึ#กต้�องของเอกสาร (ด้# ฎ.2491/2523)

108

2 ไม,ต้�ด้ส0ที่ธุ0ค#,ความที่��จะอ�างว,า… ส�ญญา . หน�7ในเอกสารน�7นไม,สมบั#รณ์

หร!อ ค#,ความอ�กฝ่?ายหน��งต้�ความหมายผ้0ด้

(ด้# ฎ26632524. / )

109

ฎ.2 4 9 1 /2 5 2 3 จ8าเลัยอ�างว,าได้�ช่8าระหน�7บัางส,วนให�โจที่ก แลั�วต้ามเอกสารหมาย ลั .1 ถึ�ง ลั .9 ที่��จ8าเลัยอ�างเป็�นพยาน แลัะได้�ส,งส8าเนาให�แก,โจที่ก ก,อนว�นส!บัพยาน

แลั�ว แม�โจที่ก จะไม,ค�ด้ค�านการอ�างเอกสารน�7น ก1ไม,ต้�ด้อ8านาจของศิาลัในอ�นที่��จะไต้,สวนแลัะ

ช่�7ขาด้ในเร!�องการม�อย#,ความแที่�จร0ง หร!อความถึ#กต้�องของเอกสารเช่,นว,าน�7นต้ามความในวรรคที่�ายของ ป็.ว0.พ .มาต้รา 125

(ฎ.828/2519)

110

ฎ26632524. / การค�ด้ค�านพยานเอกสารต้าม ป็.ว0.พ . มาต้รา 125 ซึ่��ง

กฎหมายบั�ญญ�ต้0ให�ค�ด้ค�านเส�ยก,อนว�นส!บัพยานน�7น เป็�นการให�ค�ด้ค�านในเร!�องการม�อย#,ของต้�นฉบั�บัความแที่�จร0งของต้�นฉบั�บัหร!อความถึ#กต้�องต้าม

ต้�นฉบั�บัของส8าเนาที่��อ�าง หาใช่,บั�งค�บัให�ต้�องค�ด้ค�านไว�ก,อนว,าข�อความในเอกสารไม,ถึ#กต้�อง แม�จ8าเลัย

ม0ได้�ค�ด้ค�านบั�ญช่�งบัด้*ลัที่��โจที่ก ส,งศิาลั จ8าเลัยก1ย�งโต้�เถึ�ยงได้�ว,าการค0ด้บั�ญช่�น�7นไม,ถึ#กต้�อง

(ฎ 22062519. / ,ฎ 854251815142509. / , /

แลัะ ฎ9312492. / )

111

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้ 1 . การค�ด้ค�านเอกสารต้าม

ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 ใช่�ก�บักรณ์�ที่��ม�การอ�างพยานเอกสารที่*กช่น0ด้ ซึ่��งจะที่8าให�เก0ด้ป็ระเด้1นข�อพ0พาที่ต้,างหากนอกเหน!อจาก

ค8าฟั@องข�7นมาว,า เอกสารน�7นเป็�นของแที่�จร0ง“แลัะถึ#กต้�องหร!อไม,”

ด้�งน�7น ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารน�7นต้�องน8าส!บัก,อน เว�นแต้, จะม�ข�อส�นน0ษฐานว,า

เอกสารน�7นแที่�จร0ง เช่,น ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 127

112

2. กรณ์�ที่��จ8าเลัยค�ด้ค�านความถึ#กต้�องแที่�จร0งไว�ในค8าให�การ ถึ!อเป็�นป็ระเด้1นข�อพ0พาที่ป็ระเด้1นหน��งไม,จ8าต้�องค�ด้ค�านต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 อ�ก

3 . การค�ด้ค�านต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 125

ต้�องค�ด้ค�านว,า เอกสารน�7นไม,ม�ต้�นฉบั�บั / ต้�นฉบั�บัป็ลัอม / ส8าเนาไม,ถึ#กต้�อง ด้�งน�7น การที่��จ8าเลัย

ค�ด้ค�านแต้,เพ�ยงว,า ศิาลัควรร�บัฟั6งเฉพาะต้�นฉบั�บั“เอกสาร เอกสารที่��โจที่ก อ�างเป็�นเพ�ยงส8าเนาร�บัฟั6งไม,ได้� น�7น ไม,ใช่,การค�ด้ค�านต้ามมาต้ราน�7 ศิาลัร�บั”

ฟั6งส8าเนาเอกสารน�7นได้� (ฎ11652541

113

ฎ11652541. / แม�โจที่ก อ�างส8าเนาใบับั�นที่�กรายการเป็�นพยานโจที่ก โด้ยไม,ได้�ส,งต้�นฉบั�บัเอกสาร แลัะในช่�7นพ0จารณ์าของศิาลัช่�7นต้�นโจที่ก ไม,ได้�กลั,าวอ�าง หร!อ แสด้งให�เห1นว,าต้�นฉบั�บัเอกสารด้�งกลั,าวหาไม,ได้�เพราะส#ญหาย หร!อ ถึ#กที่8าลัายโด้ยเหต้*ส*ด้ว0ส�ย หร!อไม,สามารถึน8าต้�นฉบั�บัมาได้�เพราะเหต้*ป็ระการใด้ก1ต้าม แต้,ป็รากฏิว,าก,อนว�นน�ด้ส!บัพยานโจที่ก 1 เด้!อนเศิษ โจที่ก ได้�แถึลังขอส,งส8าเนาต้,อศิาลัแลัะให�

จ8าเลัย ศิาลัช่�7นต้�นอน*ญาต้แลัะม�การร�บัส8าเนาไป็แลั�ว

114

(ต้,อ ) ต้,อมาในว�นน�ด้ส!บัพยานโจที่ก โจที่ก น8าส!บัพยานบั*คคลั 1 ป็ากแลัะส,งเอกสาร

37 ฉบั�บั รวมที่�7งเอกสารซึ่��งเป็�นส8าเนาเอกสารด้�วยแลั�วโจที่ก แถึลังหมด้พยาน แสด้งว,าโจที่ก ส!บัพยานเอกสารด้�งกลั,าวเสร1จแลั�ว แต้,จ8าเลัยซึ่��งโจที่ก อ�างเอกสารด้�งกลั,าวเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นก1หาได้�ค�ด้ค�าน การที่��โจที่ก น8า

ส8าเนาเอกสารมาส!บัว,าส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวไม,ถึ#กต้�องก�บัต้�นฉบั�บัเส�ยก,อนที่��โจที่ก จะส!บัพยาน

เอกสารด้�งกลั,าวเสร1จต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 125

115

(ต้,อ ) แม�ภายหลั�งจ8าเลัยจะย!�นค8าร�องค�ด้ค�านการที่��โจที่ก อ�างส8าเนาเอกสารจ8าเลัย

ก1กลั,าวอ�างแต้,เพ�ยงว,าศิาลัควรจะร�บัฟั6งเฉพาะต้�นฉบั�บัเอกสาร เอกสารที่��โจที่ก อ�าง

เป็�นเพ�ยงส8าเนาร�บัฟั6งไม,ได้�เที่,าน�7น ม0ได้�ค�ด้ค�านโด้ยต้รงว,าส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวไม,ถึ#กต้�องต้รงก�บัต้�นฉบั�บั ที่�7งไม,ระบั*ถึ�งสาเหต้*ที่��จ8าเลัยไม,อาจค�ด้ค�านได้�ก,อนที่��โจที่ก จะส!บัพยานเอกสารน�7นเสร1จต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา

125 วรรคสอง

116

(ต้,อ ) ถึ!อว,าจ8าเลัยม0ได้�ค�ด้ค�านการอ�างส8าเนาเอกสารโด้ยช่อบัต้าม

ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 วรรคหน��งแลัะวรรคสอง จ�งห�ามม0ให�จ8าเลัยค�ด้ค�าน

ความถึ#กต้�องของส8าเนาเอกสารน�7นต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 125 วรรคสาม ด้�งน�7ศิาลัย,อมร�บัฟั6งส8าเนาเอกสารด้�งกลั,าวเป็�นพยานหลั�กฐานแที่นต้�นฉบั�บัได้� ไม,ต้�องห�ามต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 93

117

13.9 การช่�7ขาด้ความแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�องของเอกสารโด้ยศิาลั (ป็.ว0.พ.มาต้รา 1 2 6 )

เง!�อนไข 1 ค#,ความที่��ถึ#กอ�างเอกสารมา

ย�นป็ฏิ0เสธุความแที่�จร0งความถึ#กต้�องของส8าเนา แลัะ

2 ค#,ความฝ่?ายที่��อ�างเอกสารย!นย�นความแที่�จร0งความถึ#กต้�องของ

ส8าเนา

118

เม!�อศิาลัเห1นสมควรให�ศิาลัช่�7ขาด้ข�อโต้�เถึ�ยงน�7นที่�นที่� 1. เม!�อเห1นว,าไม,จ8าต้�องส!บัพยานหลั�กฐานต้,อไป็

หร!อ 2. เม!�อได้�ส!บัพยานต้ามว0ธุ�การด้�งต้,อไป็น�7

21. ต้รวจสอบัเอกสาร ป็.ว0.พ.มาต้รา 126 1( )

22. ซึ่�กถึามพยานที่��ที่ราบั ป็.ว0.พ.มาต้รา 1262

23. ให�ผ้#�เช่��ยวช่าญต้รวจสอบั ป็.ว0.พ.มาต้รา 1263( )

ในระหว,างที่��ม0ได้�ช่�7ขาด้ต้�ด้ส0นคด้� ให�ศิาลัย�ด้เอกสารที่��สงส�ยว,าป็ลัอมหร!อไม,ถึ#กต้�องไว� แต้,ความข�อน�7ไม,บั�งค�บัถึ�งเอกสารราช่การซึ่��งราช่การเร�ยกค!นไป็

119

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้ 1. ป็.ว0.พ.มาต้รา 126 เป็�นหลั�กเกณ์ฑ์ ที่��ให�

อ8านาจศิาลัในการว0น0จฉ�ยช่�7ขาด้เก��ยวก�บัความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสารที่��ถึ#กอ�างอ0งเป็�นพยานเที่,าน�7น แต้,

ในเร!�องหน�าที่�� น8าส!บัย�งคงเป็�นของค#,ความอย#, ฎ 2242479. / (ป็.) โจที่ก ฟั@องเร�ยก

เง0นที่��จ8าเลัยก#� 1000 บัาที่ จ8าเลัยต้,อส#�ว,าที่8าหน�งส!อก#�เพ�ยง 100 บัาที่ ค!อฉบั�บัที่��โจที่ก ฟั@องเร�ยกจร0ง แต้,โจที่ก แก�จ8านวนเง0นเป็�น 1000,บัาที่เป็�นการป็ฏิ0เสธุความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสาร

โจที่ก ม�หน�าที่��น8าส!บัถึ�งความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสารก#�

120

ฎ 13372499. / เม!�อเถึ�ยงก�นว,าลัายม!อช่!�อผ้#�ก#�ต้ามส�ญญาน�7นเป็�นลัายม!อ

ช่!�อของจ8าเลัยจร0งหร!อไม, ศิาลัย,อมพ0จารณ์าเที่�ยบัเค�ยงพ0เคราะห ก�บัลัายม!อ

ช่!�อของจ8าเลัยที่��แที่�จร0งในส8านวนซึ่��งร�บัรองก�นอย#,แลั�วป็ระกอบัค8าพยานแลั�ว

ว0น0จฉ�ยช่�7ขาด้ว,าเป็�นลัายม!อช่!�อของจ8าเลัยต้ามที่��เป็�นข�อโต้�เถึ�ยงได้�ไม,ผ้0ด้กระ

บัวนพ0จารณ์าแต้,อย,างใด้

121

2. การน8าส!บัถึ�งความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสาร

แยกออกเป็�น 2 กรณ์� 21. การส!บัถึ�งความแที่�จร0งของเอกสาร

ค!อ การน8าส!บัเพ!�อให�ได้�ความว,าเป็�นเอกสารที่��แที่�จร0งกระที่8าโด้ยบั*คคลัที่��ลังลัายม!อช่!�อเป็�นค#,ส�ญญาในเอกสาร

น�7น 22. การส!บัถึ�งความถึ#กต้�องของเอกสาร / ส8าเนา

กรณ์�ที่��เอกสารน�7นๆ เป็�นเอกสารที่��กฎหมายบั�งค�บัให�ต้�องที่8าต้ามแบับั เช่,น พ0น�ยกรรมต้าม ป็.พ.พ . การน8าส!บั

ถึ�งความถึ#กต้�องย,อมต้�องเป็�นไป็ต้ามกฎหมายน�7นๆ กรณ์�ที่��ศิาลัอน*ญาต้ให�น8าส8าเนามาส!บัแที่น การน8าส!บั

จะต้�องน8าส!บัว,าส8าเนาน�7นถึ#กต้�องต้รงก�บัต้�นฉบั�บัที่��แที่�จร0ง

122

3 ความเห1นของพยานผ้#�เช่��ยวช่าญเป็�นเพ�ยงพยานหลั�กฐานที่��

ศิาลัต้�องช่��งน87าหน�กป็ระกอบัพยานหลั�กฐานอ!�น ถึ�าค#,ความม0ได้�ที่�าก�นให�ถึ!อ

ความเห1นพยานผ้#�เช่��ยวช่าญเป็�นข�อแพ�ช่นะแลั�ว จะถึ!อเอาความเห1นของผ้#�

เช่��ยวช่าญเป็�นย*ต้0ไม,ได้� (ฎ6932503)

123

13 10 การน8าส!บัเอกสารมหาช่น (ป็.ว0.พ . มาต้รา 127)

ป็.ว0.พ . มาต้รา 127 บั�ญญ�ต้0ว,า เอกสารมหาช่น เอกสารซึ่��งพน�กงานเจ�า“

หน�าที่��ได้�ที่8าข�7น หร!อ ร�บัรอง หร!อ ส8าเนาอ�นร�บัรองถึ#กต้�องแห,งเอกสารน�7น หร!อ เอกสาร

เอกช่นที่��ม�ค8าพ0พากษาแสด้งว,าเป็�นของแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�อง ให�ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าเป็�นของแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของ

ค#,ความฝ่?ายที่��ถึ#กอ�างเอกสารมาย�นต้�องน8าส!บั ความไม,บัร0ส*ที่ธุ0C หร!อ ความไม,ถึ#กต้�อง

แห,งเอกสารน�7น”

124

13.10 1 ความหมายของเอกสารมหาช่นค!อ เอกสารที่��พน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�จ�ด้ให�ม�

ข�7นเพ!�อป็ระโยช่น แก,ป็ระช่าช่นให�ป็ระช่าช่นได้�ต้รวจด้#แลัะอ�างอ0งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

ลั�กษณ์ะของเอกสารมหาช่น 1. ที่8าข�7นโด้ยพน�กงานเจ�าหน�าที่��ที่��ม�อ8านาจ

ต้ามกฎหมายแลัะเป็�นการป็ฏิ0บั�ต้0หน�าที่��ต้,อป็ระช่าช่น

2. เอกสารน�7นม�ลั�กษณ์ะของการบั�นที่�กข�อความเก��ยวก�บัเร!�องมหาช่น / ป็ระช่าช่นที่��วไป็

3. ป็ระช่าช่นม�ส0ที่ธุ0ต้รวจด้#แลัะใช่�ป็ระโยช่น ในข�อเที่1จจร0งแห,งข�อความน�7นได้�

125

ต้�วอย,างของเอกสารมหาช่น ที่ะเบั�ยนสมรส (ฎ4262497. / )

ส8าเนาที่ะเบั�ยนบั�าน (ฎ2252518. / )

แบับับั�นที่�กการสอบัสวนส0ที่ธุ0แลัะพ0ส#จน การที่8าป็ระโยช่น แลัะหน�งส!อร�บัรองการที่8าป็ระโยช่น

(ฎ 51322539

ฎ9392523. / ) โฉนด้ที่��ด้0น (ฎ16162522. / )

126

ส8าเนาโฉนด้ที่��ด้0นที่��เจ�าพน�กงานร�บัรอง (ฎ 71722543. / )

บั�นที่�กข�อต้กลังที่�ายที่ะเบั�ยนหย,า (ฎ 3592538. / )

ส8านวนคด้�ความแลัะค8าพ0พากษาของศิาลัซึ่��งป็ระช่าช่นสามารถึต้รวจด้#แลัะอ�างเป็�นพยานได้�จ�งเป็�นเอกสารมหาช่น (ฎ 740474052538. – / )

127

13.10 2 ผ้ลัที่างกฎหมายของเอกสารมหาช่น

ป็.ว0.พ.มาต้รา 127

“เอกสารมหาช่นซึ่��งพน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ที่8าข�7น หร!อ ร�บัรอง หร!อ ส8าเนาอ�นร�บัรองถึ#กต้�องแห,งเอกสารน�7น แลัะเอกสารน�7น แลัะเอกสารเอกช่นที่��ม�ค8าพ0พากษาว,าแสด้งว,าเป็�นของ

แที่�จร0งแลัะถึ#กต้�องน�7น ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าเป็�นของแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�องเป็�นหน�าที่��ของค#,ความ

ฝ่?ายที่��ถึ#กอ�างเอกสารน�7นมาย�น ต้�องน8าส!บัความไม,บัร0ส*ที่ธุ0C หร!อ ความไม,ถึ#กต้�องแห,งเอกสาร”

128

บัที่ส�นน0ษฐานของเอกสารมหาช่นต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 127 ม�ผ้ลั 2 น�ย ค!อ

1 ส�นน0ษฐานในเร!�องความถึ#กต้�องแที่�จร0งของเอกสาร

ฎ�กาอ�างอ0งฎ�กาอ�างอ0งฎ 4842486. / ส8าเนาเอกสารมหาช่น

ที่��พน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ร�บัรองว,าถึ#กต้�องแลั�ว กฎหมายให�ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าเป็�น

ของแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�อง

129

ฎ 7702511. / ที่ะเบั�ยนที่��ราช่พ�สด้*ที่��จ8าเลัยอ�าง เป็�นเอกสารมหาช่นซึ่��ง

พน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ที่8าข�7น ย,อมให�ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าเป็�นของแที่�จร0งแลัะถึ#ก

ต้�อง เป็�นหน�าที่��ของค#,ความฝ่?ายที่��ถึ#กอ�างเอกสารน�7นมาย�น จะต้�องน8าส!บัความไม,

บัร0ส*ที่ธุ0Cหร!อไม,ถึ#กต้�องแห,งเอกสาร จ8าเลัยไม,จ8าต้�องน8าพยานบั*คคลัมาส!บัป็ระกอบั เม!�อโจที่ก ส!บัห�กลั�างเอกสารไม,ได้� ศิาลัก1ร�บัฟั6ง

ที่ะเบั�ยนที่��ราช่พ�สด้*เป็�นพยานได้�

130

ฎ38472525. / หน�งส!อร�บัรองว,าโจที่ก จด้ที่ะเบั�ยนเป็�นห�างห*�นส,วนจ8าก�ด้ของส8าน�กงาน

ที่ะเบั�ยนห�างห*�นส,วนบัร0ษ�ที่กร*งเที่พมหานครเป็�นเอกสารมหาช่น ซึ่��งพน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ที่8าข�7นหร!อ

ร�บัรองต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 127 ให�ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าเป็�นของแม�จร0งแลัะถึ#กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของค#,ความฝ่?ายที่��ถึ#กอ�างเอกสารมาย�นต้�องน8าส!บัถึ�งความไม,บัร0ส*ที่ธุ0Cหร!อความไม,ถึ#กต้�องแห,งเอกสารน�7น ห*�นส,วนผ้#�จ�ด้การโจที่ก จ�งไม,จ8าต้�องมาเบั0กความร�บัรอง

เอกสารด้�งกลั,าวแต้,อย,างใด้(ฎ 8482534. / ว0น0จฉ�ยที่8านอง

เด้�ยวก�น)

131

ฎ -366636702523. / ส8าเนาโฉนด้ที่��ด้0นซึ่��งม�เจ�าหน�าที่��ที่��ด้0น

กร*งเที่พมหานครร�บัรองความถึ#กต้�องเป็�นเอกสารมหาช่น จ�งต้�องด้�วยข�อส�นน0ษฐานของกฎหมายว,าเป็�นข�อแที่�จร0งแลัะถึ#กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของจ8าเลัยซึ่��งเป็�นค#,ความฝ่?ายที่��

ถึ#กอ�างเอกสารน�7นมาย�นจะต้�องน8าส!บัความไม,บัร0ส*ที่ธุ0Cหร!อความไม,ถึ#กต้�องแห,งเอกสาร

น�7น

132

ฎ28672544 หน�งส!อร�บัรองการจด้ที่ะเบั�ยนเป็�นน0ต้0บั*คคลัของ

โจที่ก เป็�นเอกสารมหาช่นซึ่��งเจ�าพน�กงานจ�ด้ที่8าข�7นแลัะต้�องด้�วยข�อส�นน0ษฐานว,าเป็�นของ

แที่�จร0งแลัะถึ#กต้�องต้าม ป็.ว0.พ . มาต้รา 127 จ�งเป็�นหน�าที่��ของจ8าเลัยที่��ถึ#กอ�าง

เอกสารน�7นมาย�นต้�องน8าส!บัความไม,บัร0ส*ที่ธุ0Cหร!อความไม,ถึ#กต้�องแห,งเอกสาร โจที่ก จ�งไม,จ8าต้�องน8าพยานบั*คคลัมาเบั0กความร�บัรอง

เอกสารด้�งกลั,าวอ�ก

133

2. ส�นน0ษฐานในเร!�องความถึ#กต้�องของข�อความที่��บั�นที่�กไว�

ฎ�กาอ�างอ0งฎ�กาอ�างอ0งฎ1812536. / ที่��ด้0นพ0พาที่เป็�นที่��ด้0น

ม�โฉนด้ ซึ่��งเป็�นเอกสารมหาช่นแสด้งความเป็�นเจ�าของกรรมส0ที่ธุ0Cของโจที่ก แลัะจ8าเลัยผ้#�ม�ช่!�อใน

โฉนด้ให�ส�นน0ษฐานไว�ก,อนว,าถึ#กต้�อง จ8าเลัยผ้#�กลั,าวอ�างว,าความจร0งโจที่ก ม�ช่!�อเป็�นผ้#�ถึ!อกรรมส0ที่ธุ0C

แที่นจ8าเลัยซึ่��งม0ได้�เป็�นไป็ต้ามข�อความในเอกสารน�7น ม�ภาระการพ0ส#จน ให�ป็รากฏิความจร0งต้ามค8า

กลั,าวอ�าง ต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 127

134

ฎ99362539. / จ8าเลัยเป็�นผ้#�ม�ช่!�อถึ!อกรรมส0ที่ธุ0Cในที่ร�พย พ0พาที่แต้,ผ้#�เด้�ยว

ต้�7งแต้,ซึ่!7อมาจาก ที่ . ส,วนผ้#�ร�องมาลังช่!�อเป็�นผ้#�ถึ!อกรรมส0ที่ธุ0Cร,วมด้�วยในภายหลั�งในฐานะค#,สมรส แสด้งว,าจ8าเลัยเป็�นเจ�าของกรรมส0ที่ธุ0Cในที่ร�พย

พ0พาที่แลัะป็รากฏิต้ามที่ะเบั�ยนสมรส แลัะสารบัาญจด้ที่ะเบั�ยนที่�ายส8าเนาโฉนด้ที่��ด้0นอ�นเป็�นเอกสาร

มหาช่น เข�าข�อส�นน0ษฐานของกฎหมายต้าม ป็.ว0.พ.มาต้รา 127 ก1ป็รากฏิว,าจ8าเลัยซึ่!7อ

ที่ร�พย พ0พาที่มาจาก ที่ . เป็�นช่,วงเวลัาที่��จ8าเลัยแลัะผ้#�ร�องย�งเป็�นสาม�ภร0ยาก�นอย#, ที่ร�พย พ0พาที่จ�งเป็�นส0นสมรสต้าม ป็.พ.พ . มาต้รา 1475 1( )

135

3. เอกสารมหาช่นย�งได้�ร�บัป็ระโยช่น จากการน8าส!บัอ�กด้�วย โด้ยเพ�ยงแต้,น8าส!บั

ส8าเนาอ�นร�บัรองถึ#กต้�องแห,งเอกสาร“น�7น” โด้ยไม,ต้�องส!บัต้�นฉบั�บั ถึ!อว,าเป็�นข�อ

ยกเว�นของหลั�กการน8าส!บัต้�นฉบั�บั