การประเมินแบบเสริมพลัง ee

28
รศ.ดร.ประภาพรรณ อุ นอบ คณะสังคมศาสตร และมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล เอกสารประกอบการประชุมเชิงปฏิบัติการเสริมศักยภาพ เครือข าย พหุภาคีโดยการถอดบทเรียนการทางานในรายพื้นทีครั ้งที่ ๒ ระหว างวันที่ ๒๕ - ๒๗ กรกฎาคม ๒๕๕๔ การประเมินแบบเสริมพลัง (Empowerment Evaluation) อีกหนึ ่งในเครื่องมือการ ถอดบทเรียน 1

Upload: department-of-environmental-quality-promotion-thailand

Post on 16-Mar-2016

240 views

Category:

Documents


12 download

DESCRIPTION

การประเมินแบบเสริมพลัง โดย รศ.ดร.ประภาพรรณ อุ่นอบ มหาวิทยาลัยมหิดล

TRANSCRIPT

Page 1: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

รศ.ดร.ประภาพรรณ อนอบคณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการเสรมศกยภาพ

เครอขายพหภาคโดยการถอดบทเรยนการท างานในรายพนท

ครงท ๒ระหวางวนท ๒๕ - ๒๗ กรกฎาคม ๒๕๕๔

การประเมนแบบเสรมพลง(Empowerment Evaluation) อกหนงในเครองมอการ

ถอดบทเรยน

1

Page 2: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

การถอดบทเรยนจากผลการประเมน

• เปนการสกดความรทเกดขนจากผลการประเมนโครงการวา มเงอนไขปจจยใดบางทสงผลใหโครงการมผลการด าเนนงานเชนนน

• การถอดบทเรยนแบบน ใหความส าคญกบผลการประเมนมาก ดงนนกอนถอดบทเรยนตองมนใจในผลการประเมนโครงการกอนวาถกตอง เชอถอได และตรงตาม

2

Page 3: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

การเสรมพลงคออะไร?• กระบวนการทท าใหคน/องคกร/ชมชม มอทธพลเหนอสถานการณทเปนปญหา (Fawcett, White และคณะ 1994)

• การสรางความเขมแขงและสมรรถนะใหคน/กลมคน ในการชวยเหลอตนเองและน าไปสการเปลยนแปลงสงคมได (Zimmerman, 1992)

• การเสรมพลง คอ การชวยเขาใหเขา3

Page 4: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ท าอะไรบางเพอชวยการเสรมพลง?

• ฝกอบรม (training)

• อ านวยความสะดวก (facilitation) เปนพเลยงคอยแนะน า

• สนบสนน โนมนาว ชกจง

• จดประกาย ชวนใหคดนอกกรอบ

• ใหเสรภาพในการตดสนใจ

4

Page 5: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

เสรมพลง + การประเมน = ?

ท าอยางไรจะท าใหการประเมนเปนการเสรมพลงใหกบคนท างานและผทเกยวของ???

5

Page 6: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

อปสรรคทส าคญของโครงการพฒนาสงคม

วตถประสงคโครงการ

กจกรรม1

กจกรรม2

กจกรรม3

กจกรรม…

ผลลพธ/เปาหมาย

1.ผปฏบตไมไดเปนเจาของการประเมน หรอประเมนตนเองไมได อยในสภาพ “ถกประเมน” (ไมวาดวยสาเหตใด)

2.ความสามารถในการท ากจกรรมอาจไมเตม 100% และกไมไดรบการเสรมศกยภาพ

* ผลกคอ โครงการจ านวนมากไม6

Page 7: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ผใหก าเนดการประเมนแบบเสรมพลงDavid M. Fetterman, Ph.D. ศาสตราจารยดาน

การประเมนจาก School of Medicine & School of Education, Standford U.ไดตพมพบทความเรอง “Empowerment Evaluation” ครงแรกในป 1994 ในทประชมสมาคมนกประเมนอเมรกนนบแตนนเขาไดเขยนหนงสอ EE ออกมาอก 3 เลม และไดจด EE Workshop ในหลายประเทศ รวมทงมกระแสสนบสนนและโตแยงแนวคดของเขาผานบทความวชาการมากกวา 50 บทความจนปจจบน (บทความลาสดชอ “Empowerment Evaluation: Yesterday, Today and Tomorrow” ตพมพเดอน ม.ย. 2550)EE ถกน าไปใชจรงในหลายวงการ เชน การศกษา ธรกจ การพฒนาชมชน ตวอยางหนงเชน

ในป 2005 บรษท Hewlett-Packard ไดน า Empowerment Evaluation เขาไปในโครงการมลคา15 ลานเหรยญ “Digital Divide Project “

7

Page 8: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

การประเมนแบบเสรมพลง (EE)• เปนวธการในการประเมนทเนนการเพมโอกาสในการประสบความส าเรจของโครงการ โดย 1)จดหาเครองมอดๆ ใหแกผมสวนไดสวนเสยกบโครงการเพอท าการประเมนแผน และการท ากจกรรม ดวยตนเอง และ 2) ท าใหประเมนกบการวางแผนและบรหารโครงการ/องคกร รวมเขาเปนเนอเดยวกน

• Fetterman ไดเสนอ Three Steps Approachเพอใหการประเมนแบบเสรมพลงเปนไปตาม

8

Page 9: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

กระบวนการของการประเมนผลแบบเสรมพลง

ขนเตรยมการ : เตรยมสถานท เครองมอ อปกรณ และเตรยม “คน” (การคดเลอกคน และการใหความรทเกยวของกอน)

ขนด าเนนการประเมนผลแบบเสรมพลง : การประยกตใช “The Three Steps Approach”

การตดตามการด าเนนการของโครงการ : การตดตามการน าเอาแนวทางทไดจากขนตอนท 2 ไปใชในการด าเนนโครงการในระยะตอมา

9

Page 10: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

เราใชการประเมนเพอชวยใหเขาประเมนตวเองและยกระดบ

ความสามารถในการท าโครงการไปส เปาหมายไดในทสด

ปรชญาของ EE

10

Page 11: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ความเชอพนฐานของการประเมนแบบเสรมพลง

• การเปลยนแปลงระบบคด ระบบคณคาและพฤตกรรมของบคคลไมสามารถจดกระท าหรอสงการจากเงอนไขภายนอกได หากแตตองจดกระท าใหเกดเงอนไขทเอออ านวยใหมผมสวนไดสวนเสยกบโครงการเรยนรทจะเปลยนแปลงตนเอง โดยสรางการเรยนรขนจากประสบการณตรง

• การชวยใหประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสย สามารถพฒนาตนเองไดและมความตองการทจะเรยนรปรบปรงสงตางๆอยางตอเนอง รวมทงมการประเมนตนเอง สะทอนกลบตนเองอยางสม าเสมอ นบเปนเงอนไขทส าคญของการเสรมพลง

11

Page 12: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ความเชอพนฐานของการประเมนแบบเสรมพลง

• การประเมนผลแบบเสรมพลงตองมการสรางสภาพแวดลอมและแหลงเรยนร ใหผมสวนไดสวนเสยสามารถพฒนาสมรรถนะไดอยางตอเนอง มทศนะใฝร อยากปรบปรงตนเองอยตลอดเวลา อนจะน าไปสความสามารถในการแกปญหาใหมๆ ทมความซบซอนและยากกวาเดม

• การประเมนผลแบบเสรมพลงด าเนนการบนฐานขอมล ขอเทจจรง และเชอมนในการใชความรและปญญาน าการเปลยนแปลง

12

Page 13: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

เมอ EE เขาไปอยในโครงการ

วตถประสงคโครงการ

กจกรรม1

กจกรรม2

กจกรรม3

กจกรรม…

ผลลพธ/เปาหมาย

เปดชองทางใหมการประเมนตนเองตามความจรงเสรมพลงเพอปรบกลยทธแตละ

กจกรรม แกความพรองทละจด

โครงการบรรลเปาหมาย เกดบทเรยนจากการท างาน คน/ทมงานพฒนาขน

บรบทจรงในพนท

กระบวนการประเมนเพอเสรมพลง

13

Page 14: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ความแตกตางจากการประเมนแบบดงเดม

การประเมนแบบดงเดม การประเมนเพอเสรมพลง

ภายนอก/คนนอก ภายใน/คนใน

ผทรงคณวฒ โคชหรอกลยาณมตร

โครงการพงพาผประเมน โครงการประเมนตนเองและพฒนาตนเอง

การตดสนอยางอสระ การตดสนแบบรวมมอ

14

Page 15: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ตวละครใน EE

• ผประเมน (Evaluator) อ านวยความสะดวกตลอดกระบวนการ EE

• ชมชนคนในโครงการ (Community) เปนผประเมนตนเอง และก าหนดอนาคตของตนเอง

• ผใหทน (Funder) หรอผบรหาร เอออ านวยใหกระบวนการ EE เขาไปอยในโครงการ

• ผบนทก (Note Takers)15

Page 16: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

บทบาทของผประเมน EE

• ผอ านวยความสะดวก คร ผฝกสอน เพอนแท นกประเมน

• เหนดวยกบแนวทางหรอวตถประสงคของโครงการตองการใหโครงการส าเรจ (ไมเปนกลาง?)

• ชวยผเขารวม EE ในการพฒนารปแบบและวธการประเมนตนเองทเขมแขงและเปนระบบ อนจะน าไปสการสรางการเปลยนแปลงในโครงการได

• ชวยสรางขอมลฐาน ตดตามโครงการ และบนทกการเปลยนแปลงตลอดชวงเวลา

16

Page 17: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ประเมนโครงการของตนเอง ชวยกนหากลยทธหรอแนวทางทจะท าใหโครงการดขน

ดงประสบการณของตวเองของมาแลกเปลยน

กระตนหรอใหก าลงใจเพอนสมาชก

ชมชนคนในโครงการ (Community)

Page 18: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

สามขนตอนของ EE

ก าหนดภารกจหรอเปาหมาย

(Mission/Goal)

ตรวจสอบตนทน (taking

stock)

วางแผนเพออนาคต

(planning for future)

วตถประสงคโครงการ

กจกรรม1

กจกรรม2

กจกรรม3

กจกรรม…

ผลลพธ/เปาหมาย

ประเมนและถอดบทเรยน 18

Page 19: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

• จดประสงค: เพอทบทวนและสรางความเขาใจรวมกนถง ภารกจ หรอเปาหมายของโครงการ (สรางจดรวมความคด)

• วธการ: สมาชกอภปรายรวมกนวา “อะไรคอสงทโครงการทคาดหวงจะใหเกด” หรอ “เปาหมายของโครงการนคออะไร” และเพอใหบรรลตามเปาหมายขางตน เราไดท ากจกรรมส าคญๆอะไรไปบาง (เลอกมาไมเกน 10 กจกรรม)

• ขอสงเกต: ถามเอกสารโครงการมาดวยจะชวยได แตกไมละเลยสงดๆ ทอาจเพมเขามาได

ขนตอนท 1: ก าหนดภารกจหรอเปาหมายโครงการ

19

Page 20: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

• จดประสงค: ประเมนตนเองและวเคราะหเงอนไขปจจยทสงผลตอการด าเนนงานทผานมา

• วธการ: – คดเลอกกจกรรมทส าคญๆ– ประเมนความสามารถของทมในการท ากจกรรมนนๆ

– วเคราะหเหต-ปจจย หรอจดออน-จดแขง ทท าใหไดผลการประเมนเชนนน (ถอดบทเรยนจากการประเมน)

• ขอสงเกต: ในการอภปรายหากมขอมลเชงประจกษ เชน รายงาน ภาพถาย ขอมลตาม

ขนตอนท 2: ตรวจสอบตนทน (Taking Stock)

20

Page 21: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

• วตถประสงค: เพอหาทางแกไขจดบกพรอง หรอยกระดบการด าเนนงานแตละกจกรรม

• วธการ: สมาชกพจารณาคดเลอกกจกรรมส าคญๆ มาหากลยทธ ทจะท าใหกจกรรมนนดขนในครงตอไป โดยดจากผลการประเมนในขนตอนท 2

• ขอสงเกต: ควรมการตงเปาหมายวาอยากเหนกจกรรมนนดขนอยางไร และควรก าหนดจดสงเกตวาจะไปดจากหลกฐานอะไร

ขนตอนท 3: วางแผนส าหรบอนาคต (planning for future)

21

Page 22: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

หลกการ 10 ประการของ EE

ความรสกเปนเจาของการประเมนและการตดสนใจทกฝายตองเขามาใน

EEเนนกระบวนการประชาธปไตยทกขอเสนอ มาจากของจรงเชอมนความรในผปฏบต

การพฒนาใหดยงขน

สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร

เกดความรสกความเสมอภาค เทาเทยมกน

คนท าโครงการเกง

ดานกระบวนการ EE ดานผลลพธของ EE

Page 23: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

โจทยขอ 1 (ก าหนดเปาหมาย)

ขอใหแตละกลม ก าหนดเปาหมายในการโครงการรวมกนวา เรามเปาหมายอยางไรอาจเขยนเปนขอๆ หรอเปนประโยคบรรยายกไดกจกรรมนใชเวลาไมเกน 30 นาท

23

Page 24: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

โจทยขอ 2 (ก าหนดกจกรรมทส าคญ)

เพอบรรลเปาหมายในขอ 1 ขอใหทบทวนวา ในชวงเวลาทผานมา (ไมเกน 1 ป) พวกเราไดท ากจกรรม ส าคญๆ อะไรบาง ทยงจ าได ไมเกน 10 กจกรรมจดล าดบความส าคญของกจกรรม ตามความสอดคลองกบเปาหมาย (โดยใชสตกเกอรส 3 ส : มาก ปานกลาง นอย)อภปรายใหเหตผลของแตละคนในแตละกจกรรมคดเลอกกจกรรมทส าคญมากๆ ไวไมเกน 5-7 กจกรรมกจกรรมนใชเวลา 60 นาท

24

Page 25: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

โจทยขอ 3 (ประเมนตนเอง)น ากจกรรมทคดเลอกไว มาประเมนความสามารถของทมในการท ากจกรรมดงกลาว โดยใหแตละคนให

คะแนน 1 – 10 ของแตละกจกรรมหาคาเฉลยของแตละกจกรรมอภปรายผลการประเมน ถงสาเหตทผลการประเมนแตละกจกรรมไดมาเชนนน (จดออน –จดแขง) เรมจากกจกรรมทส าคญมากทสดกอน โดยยกตวอยางสงทเกดขนจรงมาแลกเปลยนกจกรรมนใชเวลา 90 นาท

25

Page 26: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ตวอยางโจทยขอ 3โครงการ...

กจกรรม อาร แดง ชาย เนตร เฉลย

กจกรรม 1 7 5 6 7 6.2

กจกรรม 2 8 7 8 6 7.3

กจกรรม 3 5 4 3 4 4

กจกรรม 4 2 1 3 1 1.726

Page 27: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

โจทยขอ 4 (วางแผนส าหรบอนาคต)

พจารณาผลการประเมนและการวเคราะหเหตปจจย(จดออน – จดแขง) ในแตละกจกรรม

วางแผนการด าเนนงานในอนาคตของแตละกจกรรม โดย ก าหนดเปาหมายของกจกรรมนนๆ ก าหนดกลยทธทคดวาเหมาะสม แตกตาง ยกระดบ ใหดขน หากมการประเมนอกครง

ก าหนดจดสงเกตวาจะดจากหลกฐานอะไร

กจกรรมนใชเวลา 90 นาท27

Page 28: การประเมินแบบเสริมพลัง EE

ตวอยางโจทยขอ 4

เปาหมาย กลยทธสามารถสกดความร หรอบทเรยนจากการด าเนนการ ทมาจากปจจยเงอนไขตางๆ ทท าใหเกดผลทพงประสงค

-ทมงานศกษาเรองเทคนคการถอดบทเรยน-เชญวทยากรมาสอนเรองการถอดบทเรยน-ฝกถอดบทเรยนในกลมเลกๆ กอน-จดเวทถอดบทเรยนอยางนอย 1 ครง

กจกรรม: การถอดบทเรยน (1.7)

จดสงเกต: คณภาพการถอดบทเรยนดจากเอกสาร และสมภาษณผปฏบต