1919 жылғы 17 желтоқсаннан

шыға бастады

№194 (28922)11 қазан, сейсенбі

2016 жыл

(Соңы 3-бетте)

(Соңы 2-бетте)

(Соңы 2-бетте)

7-бет

5-бет

8-бет

10-бет

«ЖОҚ ЖҰМЫС ӨТІЛІН ҚАЙДАН АЛАМЫЗ?»Осы сауал бос жұмыс орындары жәрмеңкесі өткен сайын жас мамандар тарапынан жиі қойылады

МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ ДОМБЫРАСЫ қостанайлықтарға қалай жетті?

ЖҮЛДЕ ЖОЛЫНДА –100 ШАХМАТШЫ

Тəуелсіздік жылдарындағы ауыз толтырып айтар, елді өркениет көшіне көтерер толым-ды да толағай оқиғалардың бірі емес, бірегейі Қазақ хандығының 550 жылдығының тойла-нып атап өтілуі болды десек, əсте қателеспейміз. Сол тойдың тамаша тағылыммен өтуі де талай-ды тамсантып таңдай қақтырғаны анық. «Дос сүйінді, дұшпан күйінді» дейтіндей.

Шын мəнінде де, қарапайым ғана сауал қояйықшы.

– Үш мың жылдың бедерінде «мың өліп, мың тірілген» халқымыздың қастерлі қазақ атын алып, ұлт болып ұйығаны қай кезде?

– Əрине, Қазақ хандығы кезінде. – Қазіргі ұлан-ғайыр жерімізге ие болып,

соны қорғап қалғаны қай кезде?

– Əрине, Қазақ хандығы кезінде.– Қазақтың ділінің, тілінің, дінінің қалыпқа

келгені, мінез-құлқының, салт-дəстүрінің сараланғаны қашан?

– Əрине, Қазақ хандығы тұсында. Міне, осындай елдігіміз бен ерлігіміздің соқ-

талы кезеңдерін қалыптаған, Қазақ хан ды-ғының 550 жылдығы өткен жылғы мəртебелі мерекелердің маңдай алдына қойылып, оған айрықша маңыз берілгендігі тегін емес. Өткені-міздің дəл осындай биік дəрежеде парасатпен ұлықталғаны, мəңгүрттіктің ғарасатпен құрық-талғаны бүгін мен болашақтың баяндылығына деген сенімді беркіте түсіп еді.

ПРЕЗИДЕНТТІҢ БАСПАСӨЗ ҚЫЗМЕТІ МЕН «ЕГЕМЕН ҚАЗАҚСТАННЫҢ» БІРЛЕСКЕН ЖОБАСЫ

25 ЖЫЛДЫҢ 25 СӘТІ

(Соңы 4-бетте)

Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Рəсім барысында Қазақстан Пре-зидентіне Австрия Респуб ли ка сының Төтенше жəне өкілетті елшісі Герхард Сайллер, Ватиканның Төтенше жəне өкілетті елшісі Фрэнсис Ассизи Чул-ликатт, Германия Федеративтік Рес-пуб ликасының Төтенше жəне өкілет-ті елшісі Рольф Мафаэль, Гре кия Республикасының Төтенше жəне өкілетті елшісі Александрос Кат-ранис, Қатар Мемлекетінің Төтенше

жəне өкілетті елшісі Ахмад бен Əли Əбдуррахман əл-Жəмил əл-Та ми-ми, Нидерланд Корольдігінің Төтен-ше жəне өкілетті елшісі Дирк Ян Коп, Швейцарияның Төтенше жəне өкілетті елшісі Урс Шмид, Жапо ния-ның Төтенше жəне өкілетті елшісі Итиро Кавабата Сенім грамоталарын тапсырды.

Нұрсұлтан Назарбаев елшілерді Қазақстандағы дипломатиялық мис-сия ларының ресми түрде басталуы-мен құттықтап, олардың қызметі елдеріміз арасындағы ынтымақтастық

аясын одан əрі нығайтуға тың серпін беретініне сенім білдірді.

Қазақстан Президенті дипло мат-тардың Астанадағы жұмысы маңыз-ды мереке – ел тəуелсіздігінің 25 жыл дығы қарсаңында басталуының сим волдық мəні бар екенін атап өтті.

– Біздің еліміз бұл мерекелік меже-ге жақсы нəтижелермен жетіп отыр. Қазақстан ширек ғасырда дамудың күрделі кезеңінен өтті. Қол жеткізген жетістіктермен шектелмей, ел іргесін бекемдеу үшін келесі кезеңге арналған жаңа мақсат-міндеттер белгіледік, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы еліміздің

сындарлы жəне бейбіт бастамалар, үйлесімді көпжақты сыртқы саясат арқылы халықаралық аренада зор бе-делге ие болғанын айтып өтті.

– Бұған Қазақстанның 2017-2018 жыл дарға Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіп сіздік Кеңесінің мүшесі болып сайлануы дəлел. Біз Қауіпсіздік Кеңе-сінің мүшесі ретінде əлем назарын өз өңірімізге аударып, Орталық Азия үшін өзекті мəселелерді көтеретін бо-ламыз, – деді Қазақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ стан-ның Жаһандық антиядролық қозға-лысқа бастамашы болып, оның көш-басшысына айналғанына назар ау-дарды.

– Осы ретте, біз жаңа бастама көтердік. Мен ядролық қарусыздану мен жаһандық қауіпсіздікке қосқан үлесі үшін халықаралық сыйлық тағай ын дау жөнінде шешім қабыл-дадым. Аталған сыйлықтың алғашқы лауреа ты болып Иордания королі ІІ Абдалла таңдалды. Бұдан кейін арнау-лы комитет құрылып, оның шеші-мімен сыйлық жыл сайын Семей по ли-гонының жабылған күні – 29 тамыз да тапсырылатын болады, – деді Елбасы.

Мемлекет басшысы Қазақстанның Жапониямен ынтымақтастығының стратегиялық маңызын атап өтті.

Сенім грамоталарын қабылдады

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев елшілерден Сенім гра-моталарын қабылдады.

Динара БІТІКОВА,«Егемен Қазақстан»

Мұнай сервисін дамыту мəселелері бойынша Энергетика министрі Қанат Бозымбаев баяндады. Министрдің мəлімдеуінше, мұнай бағасының төмендеуі еліміздегі мұнай-сервистік нарығының көлемін азайтқан.

«Мұнай-сервистік сектордың дамуы мұнай өндіру саласының даму қарқынына тікелей тəуелді. Мысалы, 2014 жылдың қорытындысы бойынша мұнай-сервистік қызметтердің жалпы көлемі 1,4 триллион теңгені құраса, 2015 жылдың қорытындысы бойынша осы салада 1,3 триллион теңге жұмсалды. Бұл Қашағандағы құбырлардың ауыстыру жұмыстарын қосқанда естептеліп отыр. Егер Қашағандағы жұмыстарды алмасақ, бұл көрсеткіш 1,055 трлн теңгені құрады, яғни жиырма екі пайызға азайған», – деді министр.

Ең үлкен төмендеу – бұрғылау, геофизика мен құрылыс салаларында

байқалған. Мəселен, мұнай сервисінің жалпы көлемінің отыз екі пайызын ала-тын жəне саланың негізгі драйвері ретінде есептелетін «бұрғылау» сегментінде жұмыс көлемінің ең үлкен төмендеуі байқалды. Бұрғылау көлемдері үш есе қыс қарған. 2013 жылы 1865 ұңғыма бол-са, биыл 663 ұңғыма пайдалануға беріледі. Сонымен қатар, бұрғылау жұмыстарында қазақстандық компаниялардың үлесі елу алты пайыз ғана құрап отыр.

Қазір елімізде екі мыңнан астам мұнай-сервистік компания бар, қызметкерлердің жалпы саны 169 мың. Оған жер қойнауын пайдалану саласындағы 150 компанияның 76 мың қызметкерін қосуға болады.

Министр сондай-ақ, отандық мұнай сервисі компанияларын ірі мұнай-газ са-ласы жобаларына тартуда қолданылып жатқан шаралар туралы мəлімдеді. Бұл ретте ұсыныстар əзірлеу үшін жұмыс тобы құрылғанын жеткізді.

Келелі мәселелер кеңінен талқыланды

Кеше Премьер-Министр Бақытжан Сағынтаевтың төрағалығымен селекторлық режімде Үкімет отырысы өтті. Онда еліміздің отандық мұнай сервисін дамыту бойынша шаралар, жекешелендіру, мүлікті жа-рия ету, сондай-ақ астық жинау науқанының барысы талқыланды.

Еліміз үшін темір жол экономиканың

күретамыры саналады. Сол себепті оның дамуы тәуелсіздік жылдарында

басты назарда болды. Атап айтқанда,

2001 жылдан бері жалпы ұзындығы

2 770 кмболатын жаңадан

8 темір жол салынды.

ЕЛБАСЫНЫҢ ЕРЕН ЕҢБЕГІтүркітілдес елдердің тәуелсіздік тойында жоғары бағаланды

Онда Парламент Мəжілісінің бір топ депутаты бастамашы болған «Жайылымдар туралы» жəне оған

ілеспе заң жобасы бірінші оқылымда талқылауға ұсынылады деп күтілуде. Құжат еліміздегі жайылымдар

инфрақұрылымын жақсартуға, жайылым жерлердің тозуын болдырмауға, олардың қоршаған ортаның экожүйесіндегі экологиялық тұтастығын сақтауға ба ғы т талады. Сондай-ақ, осы күні де пу таттар Париж келісімін ратифика ция л ауға қатысты заң жобасын қара мақ.

Бюро отырысында Аграрлық мəселелер комитетінің Ақмола облысында көшпелі отырыстарын өткізу мəселесі де назардан тыс қалмады.

Жалпы отырыстың күн тәртібі нақтыландыПарламент Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Нығматулиннің жетекшілігімен палатаның бюро отырысы өтіп, алдағы жалпы отырыстың күн тəртібі нақтыланды, деп хабарлады Мəжілістің баспасөз қызметі.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ядролық қарусыздану ісіне қосқан жəне қосып келе жатқан үлесі ұшан-теңіз. Мемлекет басшысы 29 тамыз – Ядролық сынақтарға қарсы іс-қимылдың халықаралық күні аясында Астанада болып өткен «Ядролық қарусыз əлем құру» деп аталатын халықаралық конферен-цияда сөйлеген сөзінде Қазақстанда ядролық қарусыздану жəне бейбітшілік жолында еңбек сіңірген адамдарға халықаралық сыйлық тағайындалатыны туралы хабарлаған еді. Жəне бұл сыйлықтың өзінің бастамасымен алдағы қараша айында Астанада өтетін бейбітшілік саммиті барысында тапсырыла-тынын да атап көрсеткен болатын.Сөйтіп, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Ядролық қарусыз əлем жəне жаһандық қауіпсіздік үшін деп аталатын халықаралық сыйлық тағайындады. Қазақстан Президенті аталған алғашқы сыйлықты Иордания Королі Абдалла II-ге беру туралы шешім қабылдағанын жария етті. Бұл халықаралық сыйлық оған ядролық қарусыз əлем құруға қосқан үлесі үшін берілгелі отыр.Қазақстандықтар бұл бастаманы бірауыздан қолдайтындықтарын білдіруде.

Елбасының бейбіт бастамалары – барша әлемге үлгіҚазақстан Президенті Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын тағайындау туралы шешім қабылдады

Дәуір дауысы

2 11 қазан2016 жыл

Әлем жӘне ҚазаҚстан

(Соңы. Басы 1-бетте)

– Премьер-министр Синдзо Абэнің былтырғы қазандағы Аста на ға алғашқы сапары айтулы оқи ға болды. Менің Токиоға биылғы қарашада жасай-тын сапарым қарым-қатынасымызды жаңа сапалы деңгейге шығаруға ықпал етеді деп сенемін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан Президенті Грекиямен байланыста-рымызды дамытудың елеулі перспективаларына тоқталды.

– Грек әріптестеріміздің саяси, сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық өзара іс-қимылды жандандыру ниетін қолдаймыз, – деді Мемлекет басшысы.

Елбасы Германиямен өзара іс-қимыл Қазақстан үшін Еуропа бағытындағы ынтымақтастықта ерекше маңызға ие болып отырғанын айтты.

– Біз аса жемісті және өзара сенімге негізделген биік деңгейдегі үнқатысуды жоғары бағалаймыз. Берлинге 2012, 2015 жылдардағы сапарларым және Федералдық канцлер Ангела Меркельдің Астанаға 2010 жылғы сапары екіжақты қарым-қатынасты жаңа сапалы деңгейге көтерді. Ынтымақтастық барысында шикізат, өнеркәсіп және технология салаларындағы келісімнің және Қазақстанда Германияның дуалды білім беру моделін енгізу туралы келісімнің жүзеге асуының мәні ерекше зор. Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымындағы биылғы Германия төрағалығының басымдығы бар бағыттарын және Берлиннің осы ұйымға қатысушы ел-дер арасындағы өзара сенімді қайта қалпына келтіру жөніндегі күш-жігерін қолдаймыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

М е м л е к е т б а с ш ы с ы Қ а з а қ с т а н н ы ң Швейцариямен үнқатысуы қарқынды дамып келе жатқанын атап өтті.

– Экономика және инвестиция салаларында

айтарлықтай әлеует бар. 2016 жылдың 7 айының ішінде екіжақты тауар айналымы 2,2 миллиард АҚШ долларына жетті. Осы міндетті жүзеге асыруға Сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссия мен Қазақстан-Швейцария Іскерлік кеңесі өз үлесін қосуға тиіс, – деді Қазақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев Нидерландтың біздің

отандық экономикаға қосқан айтулы үлесіне на-зар аударды.

– Нидерланд біздің экономикадағы шетелдік инвесторлардың көшін бас тап тұр. Гаагаға 2014 жылғы сапарым және Премьер-министр Марк Рюттенің былтырғы желтоқсандағы Астанаға сапары екіжақты өзара іс-қимылды нығайтуға тың серпін берді. Нидерландты Біріккен Ұлттар

Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің 2018 жылғы тұрақты емес мүшелігіне сайлануымен құттықтаймын, – деді Мемлекет басшысы.

Қазақстан Президенті еліміздің Ватиканмен арадағы қарым-қатынасты айрықша бағалайтынын айтты.

– Рим Папасы II Иоанн Павелдің 2001 жылғы қыркүйектегі Қазақстанға сапары барлығымыз

үшін айтулы оқиға болды. Сол жолы ол Қазақстан жерінде «Зорлық-зомбылықсыз әлем» құруға шақырған болатын. Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезі жұмысына Ватиканның мәртебелі өкілдерінің белсене қатысқанын жоғары бағалап, ризашылық білдіреміз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы Австриямен арада жемісті диалог орнағанын атап өтті.

– Осы айда өтетін Қазақстан мен Австрия үкіметаралық комиссиясы мен Іскерлік кеңесінің кезекті отырысына зор мән береміз. Австриядағы әріптестерге 2017 жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына төрағалық ету барысында табыс тілейміз. Біз қауіпсіздікті қамтамасыз ету, Батыс пен Шығыс арасындағы үнқатысуды нығайту мәселесі бой-ынша ынтымақтасуға әзірміз, – деді Қазақстан Президенті.

Бұдан бөлек, Нұрсұлтан Назарбаев Катар-ды Қазақстанның сыртқы саяси бастамаларын әрдайым қолдайтын араб және мұсыл ман әле-міндегі маңызды әріптес ретінде қарас тыратынын жеткізді.

– Катар әмірінің 2014 жылғы Астанаға сапа-ры, менің былтырғы Дохаға сапарым екіжақты сапалы өзара іс-қимылды нығайтуға септігін тигізді. Экономикалық ынтымақтастық аясын кеңейте түсу үшін Парсы шығанағымен байла-ныстыратын «Қазақстан – Түрікменстан – Иран» теміржолының мүмкіндігін пайдалану маңызды, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Соңында Қазақстан Президенті рәсімге қатысушыларды Астанадағы дипломатиялық қызметтерінің басталуымен тағы да құттықтап, оларға және отбасыларына зор денсаулық, табыс тіледі.––––––––––––––––––

Суреттер Президенттің баспасөз қызметінен алынды

Сенім грамоталарын қабылдады

«Айта кетейік, жұмыстың ауыр түр-лерінде қазақстандық компа ния лар-дың тәжірибесінің аздығы көрі неді. Бұл операторлардың талабына сай бол ма-ғандықтан, олардың алаң дау шылығын тудырады. Бұл мәселені біз шетелдік және жергілікті компаниялар арасында консорциум құру арқылы шешеміз», деді Қ. Бозымбаев.

Ол сондай-ақ, компаниялардың сатып алу кезінде және шетелдіктердің қаты-суымен мұнай-газ компанияларын са тып алу туралы шағымдар кезінде шама дан тыс орнатылған талаптарға байла нысты қиындықтарға тап болатынын да алға тартты. Осыған байланысты министрлік тиісті жұмыстар атқарып жатыр екен.

Мұнайшылар жұМыССыз қалМайды

Мұнай саласында туындаған қиын-дықтардан елдегі компанияларда жұмыс-сыз дық туындауы да әбден ықтимал. Осыған байланысты Үкімет арнайы зерт-теулер жүргізіп, мәселенің алдын-алуды қолға алған. Жұмыскерлердің әлеуметтік жағдайы туралы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрі Тамара Дүй-сенова есеп берді. Мәселен, арнайы жұ-мыс тобы өткізген зерттеу нәтижесінде 99 мұнай-сервис компаниясының өз қыз меткерлерін жұмыстан босату қаупі барлығы анықталыпты. Бұл мекеме-лерде 44 мыңға жуық адам жұмыс істей-ді екен. Министрлік қолдауды қажет ететін жұмысшыларды үш топқа бөліп қарастырады. «Бірінші топта 1239 адам бар. Олар 52 кәсіпорында қыз мет етіп, биыл жұмыстан шығарылған. Жұ мыс-шылардың басым бөлігі Ақтөбе мен Маңғыстау облыстарында», – деді Т.Дүй-сенова. Министрдің айтуынша, осы уа қытқа дейін сан алуан бағдарлама бо йынша жұмыссыз қалған 325 адам тұрақты жұмыс тапты. 355-і қайта даяр-лау курс тарынан өтті. Олардың ішінде уа қытша жұмысқа тұрғандар да бар. Тағы 100 адам өздігімен жұмыс тап-ты. Қазіргі кезде қалған 500 адамды жұ мысқа орналастыру жалғасып жа-тыр. Екінші топқа 22 кәсіпорынның жұмысшылары кірді. Себебі, олардың жұмысы тұрақсыз кестеге ауыстырылды. Мұндай 3200 жұмысшы бар. Олардың 1316-сы жұмыс істемейді. Өйткені, кәсіпорындардың жұмысы тоқтаған. 1290-ы мерзімсіз демалысқа жіберілсе, 594-і толыққанды жұмыс істеп жатқан жоқ. Ал үшінші топқа алдағы уақытта жұмыссыз қалады-ау деген азаматтар кіреді. Олар – Атырау облысындағы кәсіпорындардың жұмысшылары. Алдағы екі жылда облыста 3804 адам жұмыссыз қалады деген болжам бар.

Министр Т.Дүйсенованың айтуын-ша, алдағы уақытта Теңізшевройлды кеңейту жобасы аясында қосымша 20 мың жаңа жұмыс орнын ашу жос-парланып отыр. Осының есебінен жұмыссыз қалған азаматтарды қызметке тұрғызу жоспарланған. Бұдан бөлек,

индустриялық-инновациялық бағдарлама мен жұмыспен қамтудың басқа да шарала-рын қолдану қарастырылып отыр.

КеліСіМдер КереКСіз болМайды

Бұл мәселеге Үкімет басшысы да үн қосты. Мұнайшылардың жұмыссыз қалмауына меморандумдардың да ықпал етпей жатқанын сынға алды.

«Қазақстанда мұнай секторында, мұнай-сервистік салада жұмыс орында-рын қысқартпау бағытында барлығы 19 мыңнан астам меморандумдар жасалған. Біз меморандумдарға қол қойғанда, бас-шылық алдында біз қандай керемет еке-німізді көрсетіп, «меморандумдарға қол қойдық, бізде барлығы жақсы» деп есеп береміз. Қазір біз өз материалдарымыздан көріп отырмыз, кейбір меморандумдардың талаптары орындал май отыр», деді Үкімет басшысы. Министрге меморандумдарды қайта қарап, орындалмай жатқандарын анық тауды тап сырды. «Мәселені әкімдер мен министр ліктер бірлесіп қарасын», деп нақтылады.

315 ныСан жеКешелендірілді

Отырыста қаралған екінші мәселе жекешелендіру барысы және ірі ұлттық компанияларды қор нарығына шығару бойынша жоспарлары туралы Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев есеп берді. Министрдің мәліметінше, өткен жылдың желтоқсан айында 2016-2020 жылдарға арналған жаңа Кешенді жекешелендіру жоспары қабылданғанын және мемлекеттік жеке меншіктің ірі ны-сандары мен квазимемлекеттік сектордың жеке меншігін қамтитын 783 ұйымнан тұратын тізім анықталғанын айтты. Соны-мен қатар, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ-тың 173 нысаны қамтылған тізім белгіленген.

«2014-2016 жылдардағы жекеше-лен дірудің екінші толқынының нысан-дарының негізгі тізімінде 545 ұйым қамтылған. Олардың қатарында респуб-ликалық, коммуналдық меншіктегі, сон-дай-ақ ұлттық холдингтер мен компа-ниялардың меншігіндегі нысандар бар. 2016 жылғы 1 қазандағы мәліметтер бой-ынша 14,3 млрд теңге сомасына Кешенді жоспардағы 96 актив жүзеге асырылған.

Ал Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов жекешелендірудің екінші толқыны ая-сында жалпы сомасы 86 млрд теңгені құрайтын 315 нысан жекешелендірілгенін мәлімдеді. «Оның ішінде 2016 жылы жалпы сомасы 7 млрд теңгеге 67 ны-сан сатылды, сондай-ақ, 186 млрд теңгені құрайтын 200 нысан сау дада тұр. Осылайша, барлығы 515 нысан саудаға қойылды, 19 нысан қайта құрылды және таратылды. Сатылған нысандардан кірістің артқанын және салықтың ар-тып жатқанын, сондай-ақ жалақы қоры және жұмыспен қамту сақталатынын білу үшін жекешелендірілгенге дейін және жекешелендірілгеннен кейін талдау жұмыстары жүргізілді», – деді министр.

жария ету аКцияСы аяқталуға жақын

Қаржы министрі сондай-ақ жария ету акциясының жұмыстары туралы есеп берді. Министрдің айтуынша, мүлік ті заңдастыру бойынша акцияның аяқ та -луына үш айға жуық уақыт қалды. «2016 жылғы 30 қыркүйектегі жағдай бойы н-ша 2,7 трлн теңге заңдасты рыл ды, оның ішінде 853,2 млрд теңге – мү лікті заң-дастыру, 1 813,8 млрд теңге – ақ шаны заңдастыру», – деді Б.Сұлта нов.

Оның айтуынша, бұл сома республика аумағында орналасқан заңдастырылған мүлікті қамтиды – 104 903 нысан және 846,3 млрд теңгені құрайтын құнды қағаздар, сондай-ақ шетелдік мүлік түріндегі 159 нысан және 6,9 млрд теңгені құрайтын құнды қағаздар.

«Мемлекеттік кіріс органдарының желісі бойынша шетелдегі мүлікті жария ету құны 7 млрд теңгені құраса, шетелдегі мүлкін жария етуге жүгінгендер саны 182 адамға жетті. Біз шетелдегі мүлкін жа-рия етудің бөлігінде әлі де әлеуеттік бар деп ойлаймыз», деді Б.Сұлтанов. Соны-мен қатар, министр науқанды кідіртіп жатқан бірнеше факторлар болуы мүмкін екендігін айтты.

«Қазір жалпыға ортақ декларациялау мерзімін 2020 жылға дейін шегерілуіне бай ланысты жылдың соңына дейін жедел детіп мүлікті жария етудің қажеті жоқ деген жалған пікірлер қалыптасуы мүмкін. Бұл жерде ең маңызды мәсе-леге көңіл аудару керек. Жария ету жөнін дегі науқан аяқталғаннан кейін азамат тарға қылмыстық, әкімшілік және салықтар бойынша рақымшылық жасау қолданылмайды. Жалпыға ортақ декла-рация тапсыру тек бақылау процесінің тағы бір қадамы болмақ. 2020 жылға қарай уәкілетті мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің кемшіліктері жойылып және деректер базаларының синхрондау процесі толық аяқталады», – деді министр.

биыл аСтық МолҮкімет отырысында қаралған соңғы

мәселе – егін жинау жұмыстарының қоры-тындысы туралы Ауыл шаруашылығы бірінші вице-министрі Қайрат Айтуғанов баяндады. Оның мәліметінше, астықтың жалпы жиынтығы бункерлік салмақта 23,1 млн тоннаны құрады. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,4 есеге артық. Орташа өнім 15,2 ц/га құрады. Ал астық қабылдау бекеттеріне 4,6 млн тонна астық жеткізілген. Оның ішінде 3,8 млн тоннасы – бидай. 14,5 пайызға дейінгі дымқыл бидайдың үлесі жалпы көлемде 57,4 пайызды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 24,2 пайызға артық.

Министр баяндамасында егін жинау науқанының оңтайлы уақытта аяқталуы ұйымдастырушылық деңгейінің жоғары болуының, материалдық-техникалық жабдықтау мәселесінің дер кезінде шешілуінің және жоғары түсімді егін жи-нау техникасын қолданудың арқасында болғанын айтты.

Келелі мәселелер кеңінен талқыланды

Нұрбол ӘЛДІБАЕВ,«Егемен Қазақстан»

Депутаттар сапар барысында Алтын-көл темір жол стансасында жүк тиеу-түсіру инфрақұрылымымен, Жар кент-Қорғас агломерациясының бас жоспарымен та-нысты. «Батыс Еуро па–Батыс Қытай» автожолының Алматы–Қорғас телімінде болып, жал пы ұзындығы 304 шақырымға созыл ған жолдың бүгінде 258 шақы-рымы бетондалып, көпірлер мен тоған-дардың салынғанын көріп қана қой май, бұл жұмысты аяқтау мерзімін кешік тірмеу керектігін атап көрсетті. «Қор ғас-Шығыс

қақпасы» еркін эко но ми калық аймағы нысандарын, «Қор ғас» ХШСО-ны аралап көріп, атқа рылып жатқан жұмыстармен танысты.

Өз кезегінде Алматы облысының әкімі Амандық Баталов «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша өңірде ат қа ры лып жатқан жұмыстарды әңгімелеп, соңғы екі жылда Панфилов ау даны на қоныс аударушылар санының өскен дігіне орай әлеуметтік нысандар – балабақша, мек-теп, ауру хана сұра нысқа сай салынып жат-қанын, Құрғақ портқа жергілікті ха лықтан 300 адам жұмысқа тартыл са, енді 6 мың адамға жететінін баса айтты.

Көшпелі отырысқа қатысушылар «Нұрлы жол» бағдарламасын жүзеге асырудағы ЕЭА-ның рөлі мен «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық көлік дәлізінің құрылысына баса назар аударды. Парламент депутаттары атынан сөз алған В.Божко: «Бұл сапарымыз барысында Қазақстандағы көлік қызметінің дамуы-на әсер ететін кәсіп керліктегі, өндірістегі құқықтық жай лар дың орындалуына назар аудардық»,– деді.

Көшпелі отырысты Мәжілістің Экономикалық реформа және аймақ-тарды дамыту комитетінің төрағасы Нұртай Сабильянов Қазақ стан эконо-микасына серпін берген «Нұр лы жол» бағдарламасының маңы зына тоқтала келіп қорытындылады.

Алматы облысы,Панфилов ауданы

(Соңы. Басы 1-бетте)

еркін аймақтағы көшпелі отырысПарламент Мәжілісі Төрағасының орынбасары Владимир Божко бастаған Экономикалық реформа және өңірлік даму комитетінің депутаттары «Қорғас-Шығыс қақпасы» еркін экономикалық аймағында көшпелі отырыс өткізді.

Жақсыбай САМРАТ,«Егемен Қазақстан»

Ұсынылған тақырып бойынша негізгі баяндаманы Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов, қосымша баяндаманы палатаның Халықаралық істер, қауіпсіздік және қорғаныс комитетінің төрағасы Мәу-лен Әшімбаев жасады. Үкімет саға тында талқы ланатын мәселе туралы Мәжіліс Төраға сының орынбасары В.Божко қысқаша сөз сөйледі.

Т е к 2 0 1 5 - 2 0 1 6 ж ы л д а р ы ғ а н а Елбасы Н.Назарбаевтың Италия, ҚХР, Ұлыбритания, Иран және Түркия елдеріне жасаған ресми сапарлары кезінде 172 екіжақты құжаттарға, 13 трлн 421 млрд теңгенің ынтымақтастық жобаларына қол қойылды. Қазіргі кезде СІМ басқа ведом-стволармен және Ұлттық компаниялармен бірлесе отырып, 57,4 млрд АҚШ доллары-на тең 304 бірлескен жобаларға қол қоюды іске асыруға кіріскен. Үстіміздегі жылдың ақпан айында СІМ алқа мәжілісінде Елбасы Н.Назарбаев ведомствоның Тәуелсіздік жылдарында атқарған жұмыстарына баға бере келіп, экономикаға екпін түсірген жаңа бағдарларды белгіледі. Бүгінгі таңда елімізде сыртқы инвесторлармен өзара іс-қимылдар жасайтын институттар құрылған. Қазақстанның әрбір елшілігінде экономикалық мәселелермен айналыса-тын бөлімдер бар. Олардың көмегімен біздің министрліктер мен ведомство-лар құны 30 млрд доллар болатын 220 белсенді жобаны іске асыруды қолға алған. Сырттан экономикалық инвестиция тар-туды заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз етуде Парламент белсенді жұмыс істеп отыр. Бес институттық реформаны іске асыратын «100 нақты қадам» Ұлт жос-парын жүзеге асыру бойынша депутат-тар 59 заң қабылдады, соның 32-сі елді

индустрияландыруды қамтамасыз етеді, деді В.Божко. Бүгінгі кездесу барысын-да депутаттық корпус пен СІМ өзара іс-қимылдары талқыланғанын қалаймын, Қазақстанның жаһандық бәсекелестікке қабілеттілік рейтингі бойынша 2015 жылғы 42-орыннан биыл 53-орынға төмендеп қалған себептерін де білгіміз келеді, деді шешен.

Өзіне сөз берілгенде Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов Сырт қы істер министрлігінің 25 жыл дағы жетістіктеріне тоқталып өтті. Соның ішінде Тәуелсіздік жыл дарында Қазақстан 180 мемлекет-пен дипломатиялық қарым-қатынас ор-натып, негізгі халықаралық ұйым дарға мүше болғанын, сондай-ақ Еу р азиялық интеграциялық процестердің локомотивіне айналғанын, ЕҚЫҰ мен ИЫҰ-ға және ТМД шеңберіндегі интеграциялық құры-лым дарға төраға болғанымызды және т.б. жетіс тік терімізді санамалап берді. Одан әрі ше шен халықаралық аренадағы жетіс-тіктер дің бәрі Тұңғыш Президен тіміздің есімі мен тікелей байланысты екенін де атап өтті.

Министрліктің сыртқы эконо микалық әріптестікт і дамыту бағы тындағы жұмыстарын айтқанда Е.Ыдырысов Қазақстанның шетелдік елшіліктерінде кедендік атташе инс титуты енгізілгенін айтты. Сондай-ақ, Ресейде және т.б. елдер-де сауда өкілдігі ашылғаны жеткізілді. 77 мемлекетте Қазақстанның құрметті кон-сулдары ойдағыдай жұмыс істеуде, деді министр. 2015 жылғы шілдеден бастап әлемнің 20 елімен визасыз режім енгізілген. Соның ішінде Австралия, Мажарстан, Италия, Монако, Бельгия, Испания және т.б. мемлекеттер бар.

Қосымша баяндама жасаған Мәулен Әшімбаевтың сөзінде де бірқатар маңызды фактілер айтылды. Қазіргі заманда

экономикалық дипломатия негізінен екі бағытта жүргізіледі. Олар, біріншіден, елдің экономикасына шетелден инвестиция тар-ту, екіншіден отандық экспортты шығаруға ықпал ету. Осы екі бағыт бойынша айтатын болсақ, 2015 жылы әлемде барлығы 1 трлн 800 млрд АҚШ долларына тең тура инвес-тициялар тартылған екен. Соның негізгі бөлігі дамушы елдерге барған. Ал оның ара-сында Шығыс Азия елдеріне тартылғандары алдыңғы орында. Өкінішке қарай, ТМД елдерінің тура инвестиция тарту үлесі жылдан-жылға азайып келеді. Біздің Ұлттық банктің деректеріне қарағанда Қазақстан экономикасына тартылған тура инвести-ция көлемі де 2012-2015 жылдары азаюға бет алған. Бұл біздің экономикамыздың бәсекелестікке қабілеттілігінің төмендеуіне соқтырып, оны 42-орыннан 53-орынға жыл-жытты. Осыған әсер еткен факторлардың қатарына инфляция, салық салудың икемсіздігі, сыбайлас жемқорлықтың асқындауы, қаржыландырудың қиындығы және салықтық реттеулердің кемшіндігі жа-тыр. Осыны еңсеретін жолдар іздеуіміз ке-рек. Соның ішінде шетелдегі экономикалық дипломатия жүйелі жұмыс істей білгені жөн, деп М.Әшімбаев оның жолдары тура-лы да айтты. Соның ішінде инвесторлардың перспективалық топтарын таңдауда жүйелі жұмыс істеп, қолға алынған бірлескен жо-балардың іске асырылуын елдегі тиісті құры-лымдармен бірге қадағалау керек. Осы жұ -мысты жандандыруда әлі қолданылмай жат-қан әлеуеттер іске қосылғаны жөн, деді ол.

Экспорт туралы айтқанда М.Әшім-баев ЕАЭО аумағында кедендік бекеттер алып тасталғанымен, Ресей жерінде ал-дын ала ескерту бекеттері дегендер ашы-лып, қазақстандық кәсіпкерлердің ауыл шаруашылығы мен алкоголдік өнімдерді т.б. сол елдің нарығына емін-еркін алып баруына кедергі келтіріп отырғанын айт-ты. Шешен СІМ-нің осындай кедергілерді еңсеруі қажеттігін жеткізді. Сондай-ақ, ше-шен экспорт бойынша түрлі министрліктер мен ведомстволар үйлестірілген жұмыс жүргізбей отырғанын айта келіп, осы істерінің бәрінің ұйытқысы СІМ болуы керектігін атап өтті.

Баяндамалардан кейін депутаттар ми-нистрге көптеген сұрақтар қойды. Одан әрі талқылауда да мәжілісмендер үлкен белсенділік көрсетті.

Экспорт бойыншабіртекті стратегия керекКеше Парламент Мәжілісінде палата Төрағасының орынбасары Владимир Божконың төрағалық етуімен «Экономикалық дипломатия – сыртқы саясаттың негізгі бағыты» деген тақырыпта Үкімет сағаты болды.

311 қазан2016 жыл

Әлем жӘне ҚазаҚстан

Қазақстанның орыс, славян және ка-зак ұйым дары қауымдастығы Мемлекет бас шысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қа­зақстан Президентінің ядролық қару сыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын Иордания королі ІІ Абдаллаға тағайындау туралы шешіміне толық қолдау білдіреді.

Осы сыйлықты тағайындау Елба сы­ның планетаны ядролық қарудан азат ету жөніндегі орасан жұмысының жалғасы болып отыр.

Семей ядролық полигонын жабу, яд­ролық қарудан ерікті түрде бас тарту адам заттың халық аралық саясаттағы жаңа биік моральдық стандартына айналды.

Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассам б­леясы Қазақ станның 29 тамызды ядро лық сынақтарға қарсы халықаралық іс­қимыл күні деп жариялау жөніндегі бастамасын қолдады.

2015 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясының 70­ші мерей тойлық сессиясында Нұр сұл­тан Әбішұлы Назарбаев Жаһандық Стра­тегиялық Бастама – 2045 жос парын әзір­леуді ұсынды, соның аясында БҰҰ­ның ядролық қарудан азат әлемге қол жеткізу жөнін дегі Жалпыға ортақ декларациясын қабылдау ұсынылды.

Қазақстан Президентінің планетада әділ әрі қауіпсіз әлем құрылымын қа лып ­тастыруға бағытталған «Әлем. ХХІ ға­сыр» манифесі кең ауқымды халықаралық резонансқа ие болды.

Қазақстан осы сыйлықтың толық құ­қылы құрылтайшысы, ал оны тағайындау адамдардың ХХІ ғасырда қауіпсіз және әділ әлем тәртібін орнатуға деген талпы-нысын жаһандық ынталандыру болады.

Жаһандық бейбітшілік және қауіп­сіздік жөнін дегі жаңа арнаулы сыйлық тағайындау мәселесі өте өзекті.

Біздің бәріміз әлемде не болып жат­қанының куәсіміз. Біздің Елбасы 2016 жылғы 29 тамыздағы «Ядролық қарусыз әлем құру» атты конференцияда жасаған баян дамасында ядролық қарулану жарысының салдарын айқындап берді. Планетаның болашағына алаңдайтын адам ретінде бұл зұлымдық ешкімге пайда әкелмейтінін айтты. Мұндай ауқымдағы іс­шара әлемнің барлық алаңдарында өтуі тиіс деп есептейміз.

Сыйлық жыл сайын 29 тамызда, Ядролық сынақтарға қарсы іс­қимылдың халықаралық күні тапсырылатын бо-лады. Және де Қазақстан Нұрсұлтан Назар баев тың басшылығымен жаһандық қоғам дастықты келісімге және ядролық қару сыз әлем құруға шақыратынына аса қуанышты.

2016 жылы 29 тамызда Астана қала­сында Президент Н.Назарбаев жариялаған бей біт бастамаларға, бейбітшілік сыйлы­ғын тағайындауға қолдау ретінде Қазақ­стан халқы Ассамблеясының Аналар кеңе сінің және елорда жұртшылығының қаты суымен «Ақ орамал» акция­митингі өтті.

Планетаның барша аналары үшін бұл қадам балалар қауіпсіздігінің кепілі болып саналады, бұл барлық әлемдік көшбасшылар үшін үлгі болуы тиіс.

Ақмола облысы Қазақстан халқы Ассамблеясының Аналар кеңесі

* * *Қазақстан ядросыз әлем құрылысы

сияқты ізгі қозғалыстың әрдайым көш ба сында тұрды. Мемлекет басшысы атап өт кендей, әлемдегі барлық халық пен ел дердің күш­жігерімен шешілуі тиіс ядро лық қару мәселесінен өзге жаһандық маңыз ды мәселе жоқ. Қайшылық мынада: ке зінде осы ізгілікке қарсы қаруды жаса­ғандар әлемнің ең жоғары марапаттарын алды.

Ал планетамызды және оны қоныс­тан ған адамдарды апаттан қорғауға ұмты лып жүрген, бейбітшілік пен әділдік үшін күресушілер, соның бірі Нұрсұл тан Әбішұлы Назарбаев, әлі күнге дейін ха­лық аралық ұйымдар тарапынан лайықты награда алған жоқ.

Биыл сыйлық лауреаты Иордания ко­ролі Абдалла ІІ ибн­Хусейн болды.

Мен адамзаттың ілгерішіл бөлігі біз­дің дәуіріміздің ұлы гуманисіне, Қазақ­стан ның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назар баевқа алғыс білдіретініне сенім­дімін.

Зиятдин КАСАНОВ, Қазақстан халқы Ассамблеясы

Кеңесінің мүшесі

* * *Шынтуайтында, әлемде бірде­бір ел,

бір де­бір саяси көшбасшы адамзатты осы бір адамшылыққа жатпайтын жойғыш

құралмен түбегейлі жоюдан сақтау үшін ядролық қаруға тыйым салу ісіне осынша күш­жігер жұмсаған емес.

Президент Назарбаев енді ядролық қарусыз да нуға және қауіпсіздікке қос қан үлесі үшін жаңа арнаулы сыйлық тағай­ын дау туралы шешім қабыл дады, сондай­ақ оның Иордания короліне берілетінін жариялады.

Абдалла ІІ – күмәнсіз лайықты таң дау. Қазақ стан ның досы, мемлекеттік қай рат­кер, оның елі қақты ғыстар белең алып жат қан Таяу Шығыстағы тұ рақтылықтың аралы болып отыр. Сондықтан, осы ха­лық аралық сыйлықты тағайындау Қазақ­станның Таяу Шығысты реттеуге қосқан үлесі болып саналады.

Біз, «Барбанг» Қазақстан күрдтерінің қау ым дастығы» бітімгер, гуманист, плане тар лық деңгейде ойлайтын адамның – Елбасымыздың бастамасын қолдаймыз.

Князь МИРЗОЕВ, Қазақстан халқы Ассамблеясының «Барбанг» Қазақстан күрдтерінің

қауымдастығы» этномәдени бірлестігі, ҚХА Ғылыми сарапшылық кеңесінің

мүшесі

* * *Мемлекет басшысының бейбітшілік

сый лығын тағайындау туралы шеші мін біздер, Қазақстан корейлері қауымдас­ты ғының мүшелері зор ризашылықпен қабылдадық.

Осындай бірегей сыйлық пен марапат-тарды тағайындауға әлемдік қоғамдастық мойындаған, бейбітшілік пен келісім идея­сын адамзаттың ең жоғарғы құндылығы санайтын саяси көшбасшылардың ғана моральдық құқығы бар.

Тәуелсіздіктің 25 жылдығында елі міз­дің БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 2017­2018 жылдардағы тұрақ ты емес мүшелігіне сай-лануы ұлттық қауіпсіздікті нығайтудағы және Қазақстанның жалпы әлемдік және өңірлік проблемаларды шешуге жаһандық қатысуындағы маңызды тарихи жетістігі болды.

Біздің Президентіміз Нұрсұлтан Назар баев айт қандай, Қазақстанның БҰҰ Қауіп сіздік Кеңе сіндегі бас тамалары ядролық қарудан және соғыстар мен қақ­тығыстар вирусынан азат әлем құруға бағыт талады.

Біз еліміз тағайындаған Бейбітшілік сыйлығы бейбітшілік пен қауіпсіздік үшін қоғамдық және саяси көшбасшылардың күш­жігерін топтастыруға ықпал ететініне нық сенімдіміз.

Роман КИМ, Парламент Мәжілісінің де-

путаты, Қазақстан корейлері қауымдастығының

басшысы

* * *Біздің ел – Бейбітшілік пен келісімнің

үлкен халықаралық үйі. Мұны жаһандық бейбітшілік және

қауіпсіздік үшін арнаулы сыйлығын Иор­дания Хашимиттік Корольдігінің Коро лі Абдалла ІІ ибн­Хусейнге тағайындау ту-ралы шешім тағы да айғақтап отыр.

Терроризм, экстремизм, радикализм қаупі ұлғайып жатқан кезде әлем сын­қатерлерге рухани бастаудың тұтастығы, бейбітсүйгіштік және қоғамдық ынтымақ арқылы ғана қарсы тұра алады.

Қазақстан Республикасы саясатының Тәуел сізд іктің 25 жылында жеткен бас­ты табыстарының бірі Н.Назарбаевтың есімімен байланысты әрі бей бітшілік пен келісім саясатының халықаралық этало­ны ретінде танылған қоғамдық келісім мен жал пыұлттық бірліктің қазақстандық үлгісін жаса ғаны болып саналады.

Біз Мемлекет басшысының Қазақстан халқының тарихын, мәдениеті мен дәс түр­лерін сақтай отырып, татулық пен келі­сімде өмір сүруге, ортақ болашақ қалып­тас тыруға ұмтылу саясатын қолдаймыз.

Александр ДЕДЕРЕР, «Возрождение» Қазақстан

немістері қоғамдық бірлестіктері қауымдастығының төрағасы

* * *Тура 25 жыл бұрын, 1991 жылғы 29 та-

мызда Қа зақ станда семей ядролық сынақ полигоны жабылды.

Ол «Невада­Семей» антиядролық қо зғалысына қатысушылардың белсен­ділігінің, бүкіл ел хал қы ның – шахтер-лер мен металлургтердің, мұғалім дер мен дәрігерлердің, ұлан­ғайыр Ота нымыздың қала лары мен ауылдары тұрғын дарының қолдауының арқасында жабылды.

Қазақстандықтардың антиядролық иммунитеті тәуелсіздік алғаннан кейін де көрініс тапты.

Қазақстан Республикасы өзіне мұра болып қал ған орасан ядролық арсеналдан бас тартып, бү кіл әлемге бейбітсүйгіштік бол мысын және сырт қы сая сатта ядролық боп салау тәсілінің қисын сыздығын көрсетті.

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев жүр гізген яд ролық қатерді төмендетуге және қауіпсіз әлемді қам та масыз ету-ге ба ғытталған жүйелі саясат елі мізге ядролық қару таратпау қозғалысының белсен ді жақтаушысы ретінде жоғары халықаралық бедел әперді.

Біз алғашқы лауреаты Иордания королі Абдалла ІІ болған Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін халықаралық сыйлығы біздің ортақ қауіпсіздігімізге нақты үлес қосқаны үшін тапсырылатын ең беделді сыйлықтардың біріне айналатынына сенімдіміз.

Біз Қазақстан Президенті Тәуелсіздіктің 25 жыл дығында тағайындаған осы сыйлығы Бейбітшілік жөніндегі Нобель сыйлығы, Қытайдың «Конфуций сый­лығы» сияқты сыйлықтармен бір қатарда тұратынына сенімдіміз.

Қазақстан халқы Ассамблеясы Ғылыми-сарапшылық кеңесінің

мүшелері

* * *XXI ғасырда балаларымыз мен немере­

леріміздің болашағы, өткен ғасырлардың қасіретті қате лік теріне жол бермеу және әлемді соғыс қатерінен мәңгілік арылту үшін ойланып, бейбітшілік жолында кү­ре суге әбден болады.

Біз Қазақстан Республикасының Пре­зиденті Нұрсұлтан Назарбаевтың өз елі­мізде және бүкіл әлемде бейбітшілікті нығайтуға және сақтауға бағыт талған сая сатын толықтай қолдаймыз.

Шахисмаил АСИЕВ,түріктің Алматы қаласындағы

«Ахыска» бірлестігі төрағасының орынбасары

* * *Украинның Алматы қаласындағы эт­

номәдени бірлестігі Қазақстан Респуб­ликасы Президентінің Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын Иордания Королі Абдалла II­ге яд ролық қарусыз әлем құруға қосқан үлесі үшін беру туралы бастамасын қолдайды.

Біз бейбітшілік үшін бейбіт сыйлықты нақ Қа зақстанның, біздің Көшбас шы мыз­дың тағайын дағанын мақтан тұтамыз.

Біз адамзатқа өзіміздің болашағымыз үшін үлкен жауапкершілік жүгін арқа лай­тынымызды айғақтай отырып, әлемдік қоғамдастықты адамзатты өлім себетін соғыс қатерінен мәңгілікке бірге арылтуға шақырамыз.

Тамара АГАПОВА,Алматы қаласындағы украин

этномәдени бірлестігінің төрайымы

* * *Семей ядролық сынақ полигонын

жап қан және әлемде алғаш болып атом қаруы нан бас тартқан Президент

Нұрсұлтан Назар баев ядролық қаруды таратпау ре жімінің Көшбасшысы болып табылады.

Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіп сіздік үшін сыйлығын тағайындау Қазақстан Рес пуб ликасының Президенті Нұр сұлтан Назарбаев тың барлық жаһан­дық бастамаларының қисынды жалғасы болып отыр.

Қазақстан және Мемлекет басшысы бастама ларының мәні – бүкіл адамзатты ақылға және ізгі ниетке шақыру.

Юрий ТИМОЩЕНКО,Парламент Мәжілісіне Қазақстан

халқы Ассамблеясынан сайланған де-путат, Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі

* * *Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назар­

баев бастамашылық танытқан «Әлем. XXI ғасыр» манифесі қазіргі әлемдегі өмір шындығына нақты да шынайы баға беріп қана қоймай, бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды және қажетті жаһандық қағидаттарын ұсынады.

Н.Ә.Назарбаевтың Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын тағайындауы қисынды әрі оның салмағы мен беделін арттыра түседі.

Артуш КАРАПЕТЯН,армяндардың Қазақстан

Репсубликасындағы «НАИРИ» мәдени бірлестігі қауымдастығының төрағасы

* * *Ядролық қарусыз әлем және жаһандық

қауіпсіздік үшін сыйлығының Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы бойынша тағайындалуының терең нышандық мәні бар. Енді бұл сый лық жыл сайын Семей ядролық сынақ по лигоны жабылған 29 тамыз – Ядролық сы нақ тарға қарсы іс­қимылдың халықаралық күні тапсырылатын болады.

Мемлекет басшысының Семей сынақ полигонын жауып, атом қаруынан бас тар ту туралы тарихи қадамы әлемдік тұрақ ты лыққа, тәртіп пен қауіпсіздікке қосылған сүбелі үлес болды.

Нұрсұлтан Назарбаевтың саяси ерік­жігерінің арқасында Біріккен Ұлт тар Ұйымының Бас Ассамблеясы Қазақ­станның 29 тамызды Ядролық сынақтарға қарсы іс­қимылдың халықаралық күні деп жариялау туралы бастамасына қолдау көрсеткенін бәріміз де жақсы білеміз.

Ал Ядролық қарусыз әлем және жа­һандық қауіпсіздік үшін сыйлығының Қазақстан Рес публикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы жылы тағайындалуы бүкіл дү ние жүзіне барлық халық аралық қоғам­дастық үшін сенімге, бейбітшілік пен келісімге деген белгі болғаны анық.

Бұл – ядролық қарусыздану үшін жа-нын салып күресіп жүргендердің бәріне салмақты сыйлық!

Шаймардан НҰРЫМОВ,Парламент Мәжілісінің депутаты,

Қазақстан ұйғырлары республикалық этномәдени бірлестігінің жетекшісі

* * *Мемлекеттер арасындағы барлық та-

лас­тартыстарды реттейтін негіз бейбіт үнқатысу мен конструктивті келіссөз бо-луы тиіс. Бұл Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың са-яси бағытының дұрыстығы мен дәйек­тілігін, оның бүкіл әлемдегі бейбітшілік пен тұрақтылыққа деген сая си ерік­жігерін кезекті мәрте айғақтайды.

Аталған арнайы сыйлықтың Иордания Хаши миттік Корольдігінің басшысы Абдалла II ибн­Хусейнге тапсырылуы Қазақстанның Таяу Шы ғысты бейбіт рет­теу ісінде ынтымағын көрсететін дана шешім болып табылады.

25 жыл бұрын Қазақстан әлемде тұң­ғыш болып Семей ядролық сынақ поли-гонын жапты.

Бейбітшілік пен соғыстың құнын әрбір белорус жақсы біледі. Сондықтан мен, Қазақстан азаматы ретінде, Көшбас шы­мыздың бүкіл әлемде бейбітшілік қалып­тастыруға бағытталған бастамаларын толықтай қолдаймын.

Бейбітшілік пен қауіпсіздік жолындағы жауап кершілікті толықтай сезіне отырып, Қазақстан хал қы Мемлекет басшысының бейбітшілік пен қау іп сіз дікке бағытталған барлық идеяларын қолдайды.

Еліміздің өз Тәуелсіздігінің 25 жыл­дығы жылын да БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүше болып сай лануы кездейсоқ емес. Бұл – біздің Прези дентіміз саясатының мойындалуы, бұл – Қазақстан халқының бейбітшілік үшін күрестегі жеңісі.

Леонид ПИТАЛЕНКО,ҚХА Төрағасының орынбасары,

Қазақстан Республикасындағы белорус этномәдени бірлестігінің жетекшісі

* * *Бүгінде Қазақстан Республикасы жа­

һандық антиядролық қозғалыс көшбас­шы ларының бірі болып табылады. Бұл жоғары мәртебеге негізінде сансыз ядро лық сынақтар, оның ішінде жер бетін де жә не әуеде жасалған жарылыстар ошағын жап­қан Ел басы Нұрсұлтан Назарбаевтың қағи­дат ты бей біт сүйгіш саясатының арқасын да ие болдық. Ал ажал сепкен полигон бір неше ондаған жылдар бойы тыным тапқан жоқ.

Бұл – атом радиациясының барлық сал-дарын бастарынан өткізген сан мыңдаған қазақстандықтар ұрпағының тағдырымен келген саясат. Сондықтан баршамыз Қазақстан Республикасы Президентінің Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын тағайындау туралы бастамасын толықтай қолдаймыз.

Бұл – қадам біздің бүкіл әлемдегі бейбітшілік пен қауіпсіздікке деген ортақ ұстанымымыз және де мемлекетіміздің бейбітсүйгіш сыртқы саясатының тағы бір жарқын көрінісі болып табылады.

Ақмола облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы

* * *Құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы!Ең алдымен Көк туы желбіреген Қазақ­

стан Тәуел сіз дігінің 25 жылдығымен құт­тықтауға рұқсат етіңіз.

Алғашқы күнінен бейбіт даму жолын таң даған елі міздің жаһандық қауіпсіздік бас тамалары әлем дік қоғамдастықты мой-ындатуда.

Сіздің Тәуелсіздік тұғырындағы тұң­ғыш шешім деріңіздің бірі – Семей яд­ролық полигонын жабу және әлемдегі төр тінші ядролық арсеналдан өз еркімен бас тарту туралы Жарлығыңыз өте орын-ды және уақтылы болған деп есептейміз.

Өйткені, көреген қадамдарыңыз бен қажырлы еңбегіңіздің арқасында Қазақстан беделді мемле кет тердің сана-тына еніп қана қоймай, әлемнің алпауыт-тарын өзіне қарата білді.

Ядролық қарусыздану мен жаһандық қауіп сіздікке қосқан үлесі үшін халық­аралық сыйлық тағайындағаныңыз елі­міздің халықаралық саяси аренадағы имид жін одан әрі арттыруға септігін тигізе тініне еш күмәніміз жоқ.

Қадірменді Елбасы! Әлем тыныш­тығына қосқан үлесіңіз еленіп, еңбегіңіз жансын деп тілейміз!

Хасан ШӘРІПОВ,Астана қаласындағы өзбек

этномәдени бірлестігі төрағасының орынбасары

* * *Қазақстан – әлемге бейбітшілік

пен достықтың алтын бесігі ретінде танылған мемлекет. Еліміз сыртқы сая-сатында әлем назарын жаһандық қауіп­сіздік пен бейбітшілік мәселелеріне аударып келеді. Елбасының аймақтық және әлемдік мәсе лелерге қатысты бейбіт бастамалары үнемі халықаралық қоғамдастық алдында қолдау тауып, өз нәтижелерін беруде.

Бұл еліміздің беделін арттырып, сенім­ді серік тес ретіндегі әлеуетін ұлғайтуда. Бұған Қазақ стан ның 2017­2018 жылдарға Біріккен Ұлттар Ұйымы Қа у іп сіздік Ке­ңесінің мүшесі болып сайлануы дәлел.

Елбасы Н.Назарбаев Астана қала­сында өткен «Ядролық қарудан азат әлем құру» атты халықаралық конференцияда жаһан дық бейбітшілік пен қауіпсіздік бойынша арнайы сыйлық тағайындау туралы бастама көтерген болатын. Елбасының бейбітшілікті сақтаудағы игі бастамасы Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығымен және әлемдегі ең ірі Семей ядролық сынақ полигонының жабылуымен тұспа­тұс келді.

Бүгін Иордания Королі Абдалла II ибн­Хусейнге ұсынылып отырған ха­лық аралық сыйлық – Қазақстанның дү­ние жүзі алдындағы батыл да бейбіт ұстанымының айғағы.

Қазақстан – атом бомбасынан тікелей зардап шеккен және ядролық арсеналынан өз еркімен бас тартқан әлемдегі бірден­бір ел. Олай болса, Пре зи дент Нұрсұлтан На зар баев тағайындаған бұл сый лық бар-ша әлем алдында салмақты орын алаты-ны хақ.

Наталья ЖҰМАДІЛДАЕВА, Парламент Мәжілісінің депутаты

* * *Ядролық қарусыз әлем және жаһан­

дық қауіпсіздік үшін сыйлығының тағай­ындалуы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың көпқырлы бей біт­сүйгіш саясатындағы жаңа қадам болып табылады.

Бүгін, бүкіл әлем жанжалдармен дүр сілкініп, қауіпті құздың шетінде қалт­құлт етіп тұрған сәтте Президентіміздің ар-найы тағайындалған сыйлықты Иордания Королі Абдалла II ибн­Хусейнге беру туралы шешім қабылдауы Қазақстанның бүкіл Жер шарына жанжалдарды тек бейбіт құралдармен шешу бағытынан айнымайтындығын айғақтады.

Бұл, екінші жағынан, әлем елдерінің көшбасшыларын ешкімнің де осы аса өткір халықаралық саясат проблемасынан тыс қалуы тиіс емес екендігіне үндейді. Біз «қауіпсіздік табалдырығы» төмендеп, ядролық қатерге қарай кезекті мәрте жыл-жып бара жатқандаймыз. Сөйтіп, ядролық риторика тағы да халықаралық лексикон-нан орын ала бастады.

Ядролық соғыста жеңімпаздың болмай-тынын ешқашан естен шығармағанымыз жөн. Сондықтан, Қазақстан Президентінің Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын тағайындауы халықаралық қоғамдастыққа жауап­кершілік, ядросыз әлем құру жолында кезекті мәрте ескерту болып табылады.

Нарине МИКАЕЛЯН,Парламент Мәжілісіне Қазақстан

халқы Ассамблеясынан сайланған депутат

Елбасының бейбіт бастамалары – барша әлемге үлгіҚазақстан Президенті Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін сыйлығын тағайындау туралы шешім қабылдады

(Соңы. Басы 1-бетте)

4 11 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

(Соңы. Басы 1-бетте)

25 ЖЫЛДЫҢ 25 СӘТІ

ТАРЛАН ТАРИХ САЛТАНАТЫИМАМ ШӘМІЛ МЕН

КЕНЕСАРЫ ХАНАвардың біздің Əуезовтің жақсылығын

көріп, жасы үлкен аға ретінде сыйлап, өлеңін арнап, жақсы көріп өткен ұлы ақыны Расул Ғамзатовтың: «Өткенге тапаншамен оқ атсаң, болашақ сені зеңбіректен атқылайды» дейтін жайсаң сөзі болушы еді. Сонау бір кері кеткен кеңестік лайсаң заманда ауызға көбірек алынушы еді, зерлі көкіректер оның астарлы мағынасына үңілуші еді. «Ардақ тұтатын өткенің болмаса, түбінде салта-нат құратын болашағың да жоқ» дегенді үнсіз ұқтырып тұрғандай-ды бұл сөз. «Өткеніңді сыйлап, қадіріне жете алмасаң, болашағыңның да түбі қайырлы болмай-ды, өзіңнің де ешкімге қадірің болмай-ды» дегенді аңғартатын бұл сөздер. Сол Расул сөзден іске көшті. Тау жұртының тайталасқа, шер мен кекке, ерлікке толы тарихын толғап «Менің Дағыстаным» атты атақты кітабын жазды. Ондағы өршіл рух, өміршең пəлсафа бүкіл кеңестік кеңістікті кернеді. Ақыры, ақ патша отар-шыларымен 25 жыл жағаласып шайқасқан. Қап тауының қабыланы имам Шəмілді қызыл империяның қитұрқы идеологиясы ақтап шығуға, өз елінің тарихынан өзіне лайықты орнын беруге мəжбүр болған-ды.

Қазақ ордасының осы имам Шəміл сипаттас запыран тағдырлы, жолбарыс жүректі соңғы ханы Кенесары туралы «Қаһар» деп аталатын қанкешу рома-нын Алаш жұртының ақтаңгер қаламгері Ілияс Есенберлин дəл осы тұста өмірге келтірді. Бұл бұланай шығарманың да өткенімізді танудағы ұлағатын қалай айтсақ та асыра бағалау мүмкін емес-ті. Бірақ фəни жалғанда да, бақида да тыныштық көрмеген, өзгеше талай-лы Кенесары хан ақталмаған қалпында қала берді. Өткен ғасырдың жетпісінші жылдарының басынан мектептердің оқу бағдарламаларында, тарих пəнінің оқулықтарында тау елінің имам Шəмілі өз халқының бақыты, азаттығы үшін күрескен батыр, ұнамды қаһарман ретінде баяндалса, қазақтың Кенесары ханы бұрынғысынша жа уыз, қанішер, халықтар достығының қас дұшпаны, бұқараның қанын сүліктей сорған шынжыр балақ, шұбар төс үстем тап өкілі ретінде қаралап, жалалап кейіптелуден танбады. Ол-ол ма, содан жиырма жылдың берісінде ғана бүлікші ханның атын атауға ты-йым салынған тұста ол жайында еңбек жазған тарихшы Ермұқан Бекмаханов, Бек Сүлейменов хандық заманды көксеуші деп сотталып кеткен, ал Мұхтар Əуезов пен Қаныш Сəтбаевтың бастарына қара бұлт үйірілген үрей үркіндісінің қара көлеңкелері əлі де көз алдында, жақын маңда торуылдай көстеңдеп жүргендіктен, шын мəнінде қазақтың елдігін бірлеген абзал хандарымыздың, аяулы ерлеріміздің аруағын разылау жайы кейінге сырылып қала беруі де кер заманның қысастығы, уақыт еншісіндегі зарлық өкінішіміз бо-латын.

Бұрынғы елдігіңді ұмыттырудың, құлдық санамен жайлап еңсені басып тұқыртудың төте жолы осы еді. Ал енді ел болған соң оның өзінше тағдыр-талайы, өзіне ғана тəн төл тарихы бо-латыны талассыз шындық. Қазақ елінің тарихы да сонау көңіл болмаса көз жет-пес ықылымдар қойнауынан тамыр тартқан. Басқалар сияқты, біздің де ежелгі мемлекеттігіміз, қағанаттарымыз, ордала-рымыз, хандықтарымыз болған. Бірақ, осы айдай ақиқат Кеңес заманында мойын-далмай келді. Мектептерде бұрмаланған жалған тарих оқытылды. «Біздің тарих – ол дағы қалың тарих, Оқулығы жұп-жұқа бірақ-тағы», деп қабырғалы қара нар ақын Қадырдың налитыны да осы кез. Қызылжардағы Абылайдың ақ үйінің пұшайман халін көрген қайран Ғафаң – Ғафу Қайырбековтің де: «Басқаның патшасының бəрі жақсы, Неліктен біздің хандар жаман болған?» деген ызалы да на-залы сұрақты шамырқана қоймауға лажы қалмаған-ды.

АБЫЛАЙ ХАННЫҢ ОРЫНДАЛҒАН АРМАНЫ

Халқымыз ғасырлар бойы зарыға күтіп, аңсап көріскен Тəуелсіздік жаңағыдай түйткілді сұрақтардың толымды жауабын берді. Өшкеніміз жанды, өлгеніміз тірілді. Абылай хан, Кенесары хан, Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай бастатқан ба-тырлар ескерткіштер, көшелер болып ортамызға келді. Тіптен, Тəуелсіздіктің елең-алаңында, атап айтқанда, 1991 жылғы тамыздың алғашқы күндерінде Көкшетауда елдігіміздің, дербестігіміздің нышанды мерекесіндей болып мемлекеттік дəрежеде алғаш рет Абылай ханның 280 жылдығы дүркірете тойланып атап өтілгені есімізде. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың ықыласты пəрмені осы-лай болды. Бұрынғы елдігімізді паш ете танытқан, сөйтіп, ақ түйенің қарны жарылған, күллі халық болып қуанған, қазақтың басын қайта қосқан ардақты ханымызды ұлықтаған алғашқы той еді бұл. Көкшетауға күллі Алматы қотарыла

көшіп келгендей еді. Академиктер Манаш Қозыбаев, Рамазан Сүлейменов бастаған атақты тарихшы ғалымдар үлкен ғылыми жиында Қазақ хандығы, Абылай заманы туралы алғашқы аталы сөздерді тебірене толғады. Көрнекті қоғам қайраткері Шот-Аман Уəлиханов сахна төріндегі Абылай ханның айбынды бейнесіне бұрыла қарап басын иіп: «Ассалаумағалейкүм, ардақты асыл бабам!» деп сəлемдесуі де жиылған жұртты толқытып еді. Көкшетаудың қаласы, жүздеген киіз үй тігіліп, ұлан-асыр той өткен Аққайың алабы «Аруағыңнан айналайын, Абылай!» деп үш күн ұдайы Бурабай көліндей буырқана, шаттығын шарасынан асыра толқи тербетіліп тұрып еді. Көкбөрі рухты кемеңгер ақын Қасым Аманжоловтың:

Елу жаста елім бар деп айта алмай,Кетпес естен өкінгенің мұңлы Абай.Елім бар деп айтатұғын туды күн, Елім бар деп шырқатайын мен бүгінҚойсын енді Қорқыт күйі сарнамай, –

деп келетін асқақ та өршіл жыр жолдары нақ осы елдік мерекесінің сыр-сипатына керемет үйлескеніне де қуанғанбыз. «Əулиесің-ау, Қасым ақын!» – дегенбіз.

Осыдан соң ғасырлар бойы армандау-мен келген, күрес өртімен жалқындана алаулаған, көк Байрақ көтерген, нағыз аңсарлы, көктем Тəуелсіздігіміз де көп кешікпеген, Көкшетау – Бурабайдың күре жолының бойында, баяғы Хан жай-лауы Қызылағаштың жанында Қазақ хандығының аса нышанды айбын-ды тұлғалары Абылай хан, Кенесары хан кенттері орнаған. Біздің де тарих қалыңдай түскен. Біздің де хандарымыз жақсы болған екен, ел қамын жеген екен. Біздің де бабаларымыз өз заманына сай, басқалармен терезесі тең мемлекет құрған екен. Тəуелсіздіктің арқасында сондай тек-тамырымызды айдай əлемге таныта бастадық. Аллаға мың шүкір айтқанбыз. Ақсарбас шалғанбыз.

ХАНДЫҚ МЕРЕКЕСІ – ХАЛЫҚ БЕРЕКЕСІ

Шекарамыз шегенделді. Ел іргесі бекіді. Ширек ғасырға таяу уақытта мың жылдық жолды жүріп өткендей Қазақстан Республикасы дүние жүзінің дүр мемлекеттерінің қатарынан өзіне лайықты орнын ойып тұрып алды. Міне, осы кезде, атап айтқанда, 2014 жылдың 11 қарашасындағы халыққа Жолдауында Нұрсұлтан Назарбаев ресми түрде Қазақ хандығының 550 жылдығын кеңінен атап өту туралы жария етті. Халықты дүр сілкіндіріп қанаттандырған бұл шешім ең алдымен батыр бабаларымыздың биік рухына тағзым ету жəне тағдырдың сан алуан қиындықтарынан сүрінбей өткен ата тарихынан тағылым алу мақсатын көздеген еді. Сонымен бірге, тіпті, Тəуелсіздігіміздің уығы бекіп, керегесі кеңейіп, шаңырағы биіктеген тұста, əлемнің алпауыт мемлекеттері қуатты əлеуетімізбен, құнарлы əлеуметімізбен санасып отырған кезде де «Бұрын бұл қазақтардың мемлекеті болған жоқ еді» дегендей қаңқу сөздердің аса алыс емес тақау төңіректен де тыйылмай келгені көңілімізді қапаландырып, намысымызға тиетін. Қазақ хандығының үлкен дайындықпен, дыбысы жер жарып, ала-маны аспан-əлемге шарықтап өткен ұлан-асыр тойы ондай керауыз көршілердің де аузына құм құйды.

Шын мəнінде, 2015 жылғы 11 қыркүйекте Елбасының қатысуымен Астанада өткен салтанатты жиыннан бас-тау алған Қазақ хандығының 550 жылдық мерейлі мерекесі ежелгі мемлекеттігімізді дүйім дүниеге айғақтап паш етті. Сəні мен мəні бірдей үйлесіп, желекті

жарасым тапқан торқалы да толағай той кешегі һəм бүгінгі елдігіміздің, береке-бірлігіміздің, баянды бақытымыздың, қуатты жасампаздығымыздың, жарқын болашағымыздың, мəңгілік мұратымыздың бүкілхалықтық аламанына айналды. Қазақ қоғамы, барша қазақстандықтар, жалпы республика жұртшылығы бір серпіліп, дүр сілкінді. Елдің өресін, өркениетін, өркенін танытар талай шашбау лы іс-шаралар, халықаралық деңгейдегі ғылыми-тағылымдық конференциялар барлық облыстарда, басты қалаларда түгел өтті. Тарих тағылымы да қазанын бұрқ-сарқ қайнатты. Елдіктің тойына тарихшы ғалымдар бастап қаламгерлер, ақындар, айтыскерлер, баспагерлер, өнер мен мəдениет қайраткерлері де шашу шашпай шет қала алмады.

Əлбетте, көрнекті тарихшымыз Ханкелді Əбжанов айтқандай, Қазақ хандығы мерекесінің қоғамдық-саяси жəне ғылыми-танымдық шарықтау шыңы 11 қыркүйекте Астанада өткен салтанатты жиын мен халықаралық конференция бол-са, тойдың мəдени-көркемдік рəсімделуі бір айдан кейін Тараз қаласында тамаша түйінін тапты. Əсіресе, Астанадағы алқалы жиында Мемлекет басшысы жасаған баян дама ұлт тарихындағы бетбұрысты оқиғаның теориялық-методологиялық мəн-жайын тарқата ашып берді .

Елбасымен бірге Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиынға Əзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Əлиев, Қырғыз Республикасының Президенті Алмазбек Атамбаев, Түркия Ұлы ұлттық жиналысының спикері Исмет Йылмаз, Түрікменстан Үкіметінің вице-премьері Сапардүрды Тойлиев қатысып, ең бастысы, Мемлекет басшы-сы өз сөзінде Қазақ мемлекеттігінің та-рих қойнауындағы терең тамырларына сегіз қиыр шартараптың назарын аударды. Қазақ халқы үш мың жылдан əріден бастау алатын ұлы тарихтың иесі екендігін қадап айтты. Елбасының дəл осы жиында: «Қазақ хандығы бұдан бес жарым ғасыр бұрын ғана шаңырақ көтерсе де, Еуразияның ұлы даласында орнаған арғы дəуірдегі сақ, ғұн, үйсін мемлекеттерінің, бергі замандағы Ұлы түрік қағандығы, Дешті Қыпшақ пен Алтын Орда мемлекеттерінің заңды мұрагері болды», деп жасаған толайым тұжырымы ондаған жылдар бойы қиянатқа ұшырап, теперіш көріп, көмескіленіп кел-ген тарих ақиқатына шам-шырақтай сəуле құйып, тарихшы ғалымдардың тиянақ та-бар тұғырнамасына айналды.

ЕЛБАСЫ СӨЗІНІҢ ҒИБРАТЫИə, ел Президенті тарихымыздың

барлық қатпарларын кеңінен қамтып баяндады. Атақты Мұхаммед Хайдар Дулатидің деректері бойынша, 1465 жылы Қозыбасы тауының етегінде тарихи оқиға болғанын, Керей мен Жəнібек хандар Əбілқайыр ұлысынан бөлініп, Шу мен Таластың арасында Қазақ хандығының шаңырағын көтергенін, алты Алаш антта-сып, айырылмасқа сөз байласып, Ұлытауға таңбаларын қашап жазғанын, осылай-ша тарих сахнасына Қазақ деген халық шығып, ұлан-ғайыр өлке Қазақ жері

деп атала бастағанын зор толғаныспен тербеді. Одан соң қасқа жолды Қасым хан хандықтың іргесін бекітіп, керегесін кергенін, Хақназар хан ел шекарасын Еділдің бойына дейін кеңейтіп, Тəуекел ханның Түркістан өлкесін түгелдей Қазақ хандығына қаратқанын, Еңсегей бойлы ер Есім елдің іргесін бекіту жолындағы күресте қолбасшылығымен танымал болғанын, Салқам Жəңгір Орбұлақ түбіндегі шайқаста жоңғарларға ойсыра-та соққы берсе, Əз Тəуке «Жеті Жарғы» заңын енгізгенін тебірене тізбектеп көз алдымыздан өткіздік.

Иə, Елбасы айтса айтқандай, Қазақ хандығы кезеңі ат жалында күн кешкен Алаш жұртының қаһармандық дəуірі болыпты. Ал береке-бірлік əлсіреген тұста жоңғарлар басып кіріп, ел тари-хына «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деген атпен енген қайғы-қасіретке ұшыратты. Дəл осы тұста тарих сахна-сына қол бастаған Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай, Малайсары сияқты батырлар сөз бастаған Төле, Қазыбек, Əйтекедей дуалы ауыз билер, ел бастаған Абылай, Əбілқайырдай хандар шыққаны қазақты Тəңірдің тағы бір алқағанындай еді. Бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, береке-бірлігі асқан қазақ қолы 1730 жылы Аңырақайда жоңғарларға күйрете соққы беріп, одан арғыда ата қонысты

жаудан біржолата азат етіп, елдікке жол ашты. Халқымыз одан кейін де талай тағдыр талқысына түсті, тауқыметтің тар жолдарын кешті, əрине. Тағы да Тұңғыш Президентіміз айтқандай, Абылайдың асыл армандары тəуелсіздік тұсында түгелдей орындалды. Елбасының Алтын Күн шуағын шашқан Көк байрағымыздың астында қазақ қана емес, 130 ұлттың өкілдері береке-бірлікпен тату-тəтті өмір сүріп жатқанын, бізге бабалар тұлпарларының тұяғымен жазылған ата тарихының əр парағы ерекше қымбаттығын əйгілеп айтуы əр отаншыл жүрекке орын-ды мақтаныш сезімін ұялатты. Бұған қоса, тарихымызбен мақтанып қана қоймай, ата-баба даңқына даңқ қосып, дүние жүзі алдында беделін биіктете білген елдің ғана болашағы жарқын, мерейі үстем боларын ұмытпауымыз қандай ғанибет. Осы тұрғыдан келгенде, шын мəнінде де, тəуелсіз Қазақстанның бүгінгі буы-ны бабалар аманатына адалдық танытып, еліміздің абырой-беделін бұрын-соңды болмаған биікке көтергені көзбен көріп отырған күмəнсіз ақиқат екендігіне кім таласады. Міне, салтанатты жиында елді ұйытқан Елбасы сөзінің ғибрат-тағылымы осындай болды.

Иə, ақиқат осы. Бүгінгі тəуелсіз Қазақстан Қазақ хандығының су үзілсе де сүйек үзілмей алыстан жеткен жаңғырығы, т ікелей мұрагері . Б ізд ің бүг інг і елдігіміздегі сол ата-бабаларымыздың, хандарымыздың, батырларымыздың, билеріміздің үлесі ұшан-теңіз. Əр қазақтың жанына жақын мереке рухы 550 жылдыққа орай елордадағы Назарбаев Университетте өткен «Мəңгілік ел» халықаралық ғылыми-практикалық кон-ференциясында айрықша мерей-мəртебе, парасатпен шырайланды. Конференцияны Қазақстан Республикасының Мемлекеттік

хатшысы Гүлшара Əбдіқалықова ашып, Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысушыларға жəне шетелдік қонақтарға арнаған құттықтау хатын оқып берді, одан əрі қатысушылар тарапынан Қазақ хандығының қатпарлы тарихы, бүгінгі тағылымы туралы мазмұнды əңгімелер айтылды.

«Барыс» мұз айдыны сарайында болған театрландырылған мерекелік қойылым Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған іс-шаралардың інжу-маржанындай əсер қалдырды. Оны шетелдік мəртебелі меймандармен бірге Елбасы тамашалады. Ең бір ғажабы, мерекелік қойылым Қазақ елінің 3000 жылдық тарихы мен қазіргі заманауи келбетін көшкен керуендей тізбектеп тарау-тарауымен сахналау арқылы көз алдынан өткізгені шат-шадыман көптің көңілінен шықты. Əрбір бөлімде еліміздің халық болып қалыптасқан, ұлт болып ұйыған тарихи кезеңдері əн-күй, жыр-терме, хореография, хор секілді əртүрлі жанрларда, көркем көріністермен айшықты кестеленіп, түгелдей түгенделе қамтылды.

ТАРАЗДАҒЫ ТОЙХалқымыздың береке-бірлігін паш

етіп, мерейін тасытқан хандығымыздың мерекесі құтты қазан айының алғашқы аптасының соңында қасиетті Жамбыл жерінде, Тараз төрінде үлкен табыспен, тасқын көңіл күймен түйінделді.

Ұлы тойда ұлық Елбасымыз тойдың құтты болсынын аталы да баталы сөзбен мəнерлеп өрнектеді. Сөйтіп, Мемлекет басшысының қатысуымен ел тарихының өшпес табы қалған, алғаш рет «қазақ» атауымен ежелгі ордамыздың шаңырағы көтерілген көне Тараз жерінде «Қазақ хандығы» монументі асқақтай бой көтерді. Хандықтың мерекесіне халықтың қалаулы тартуындай ерекше кешен. Үш жарым гектарды алып жатыр. Сынтасы 30 метр биіктікке самғаған. Қос қапталда тақта отырған, Қазақ хандығының негізін қалаған айбынды Керей жəне Жəнібек хандар жиылған жұртты бүгінгі елдік мерекесімен құттықтап тұрғандай. Барлық қасиетті хандарымыздың рухтары осында шаттана қалықтап жүргендей. Монумент маңына елуге жуық киіз үй тігіліп, сахна, алтыбақан, спорттық алаңдар, тайқазандар жəне басқа да нысандар орнатылып, өз алдына əдемі этноауыл орын тепті. Мəре-сəре халық. Əн де əуеледі, би де дөңгеледі. Шашулар да шашылды. Халық көңілі жарқырап ашылды. Тараз тебірене тербеліп тұрды. 17 елден келген қонақтар осының бəрін көріп таңдана тамсанды.

Тараздағы той қызығы талайды тамсандырғаны анық. Соның бірін айтсақ, Қытайдың Сиань қаласынан шыққан ке-руен бір жылдан астам уақыт жол жүріп, қазақ-қытай достығын паш етіп, дəл той болып жатқан күні Тараз қаласының қақпасынан еніп, Тұңғыш Президент саябағының қасынан өтті. Маң-маң басқан түйелер керуені өткен заманды еске түсірді. Осылайша, бағалы жүк артқан 136 түйе, 8 ат арба жəне 100-ден астам қарауылы бар бұл керуен бұрынғы бабаларымыздың жүрген жолын жаңғыртып, сапарларын Қазақ хандығының 550 жылдығын той-лап жатқан көне қалада түйіндеп, торқалы тойға толайым тарту ұсынғаны да бір ғанибет еді.

Бұл күні қаланың бірнеше жерлерінде тарихи тойдың мерекелік ұлағатты іс-шаралары кеңінен өтіп жатты. 550 жылдыққа арналған халықаралық ай-тыста Мəңгілік мұраты тамаша сипат-талды. Орталық стадионда М.Əуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының əртістері сахналаған «Қилы жол» драмасы Қазақ хандығының шежіре-тарихын көркем кестелеп,

қойылым соңғы əн шашуға ұласты. 10 жыл бұрын Тараз қаласында тұсауын кескен «Жібек жолындағы сұхбаттар» жобасының биылғы сұхбаты осынау той күндерінде тағы осы көне шаһар төрінде өтіп, ертедегі кезең тарихы, қазақ қалалары, қазақ мəдениеті хақында қаншама тұшымды əңгімелер айтылып, толымды тұжырымдар жасалды. Сондай-ақ, «Нұр Отан» партиясы, Ұлттық спорт түрлері қауымдастығы жəне Жамбыл облысы əкімдігінің қолдауымен бəйге түрлерінен атжарыс ұйымдастырылып, елдіктің тойында «Ұлы Дала ойында-ры» ту көтергенін қалай айтпай тұра ала-мыз. Аламан бəйгеде топ жарған Жетісу жүйрігінің иесіне 10 миллион теңге той тəбəрігі бұйырды. Көпшілікті қуанышқа кенелтіп мерейлендірген басқа да мəдени-көркем шараларда қисап болмады.

Сөйтіп, Тараздағы той тағы да елдігімізді, береке-бірлігімізді, Тəңір берген бақ-баянымызды таразыға салды.

АТАНЫҢ АСЫЛ МҰРАСЫЕлбасы Нұрсұлтан Назарбаев

Астанадағы салтанатты жиналыс-та да, Тараз төріндегі той үстінде де өткен тарихымызды зерттеп, мəлімет жинау үшін тəуелсіздік жылдарында əлемнің түкпір-түкпіріне экспедиция-лар ұйымдастырылғанын, ежелгі тар-лан да тарнау тарихымыз VІІІ ғасырда тасқа қашалған Күлтегін жазуының көшірмесін жасатып, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия университетінің атриу-мына қойғызғанын, бабалардың ерлік пен күреске толы өнегелі өмір жолда-ры жайлы том-том ғылыми еңбектер мен əдеби шығармалар жазылғанын, рухани һəм заттай қымбат жəдігерлер жинақталғанын қадап айтуы тегін емес-ті. Осынау игі істер негізінен «Мəдени мұра» жəне «Халық тарих толқынында» атты мемлекеттік бағдарламалар аясын-да жүзеге асырылып, ата-бабамыздың қат-қат асыл мұралары ел игілігіне ай-налды, рухани санамыздың, тарихи жадымыздың жаңғыруына көмектесті. Ол бір жағынан ежелгі елдігімізді əлемге əйгілеп мойындатудың ғылыми тұрғыдағы, дəлелді де тұжырымды тиянағы болғаны сөзсіз.

Президент Нұрсұлтан Назарбаев бас-тамашы болған, қыруар қаржы бөлінген «Мəдени мұра» бағдарламасы қазақ халқының мəдени мұрасын жинау, сақтау жəне қайта өркендету мақсатын көздей отырып, небəрі 10 жылдың ауқымында телегей-теңіз істер атқарғанына сүйінбеске де болмас. Ал енді осылардың ішінде батырлар жырын, тарихи жырларды, хикаялық һəм ғашықтық дастандарды, ертегілерді, ауыз əдебиетінің сан саласын қамтыған, қазақ халқының ғасырлар бойы жинаған асыл мирас қазынасы, тарихы, мəдениеті, салт-санасы, философиясы мен педагогикасы, өнері түгел түзілген «Бабалар сөзі» атты қазақ фольклорының 100 томдығының жарық көруі ұлт руханиятындағы ғаламат оқиғаға айнал-ды. Осынау аса құнды еңбектің еліміздің ең жоғары мемлекеттік сыйлығының ала-ман бəйгесіне қосылып жатқаны да оның мəнділігін, маңыздылығын айшықтай түссе керек.

Бұған қоса, «Қазақтың дəстүрлі мың күйі» жəне «Қазақтың дəстүрлі мың əні» бірегей жобаларының жүзеге а с ы р ы л ы п , о с ы н д а й м у з ы к а л ы қ жинақтардың дүниеге келуі əлемдік тəжірибеде де сирек кездесетін жағдай. Сонымен қатар, кейбір мысалдарды алға тартсақ, бағдарлама шеңберінде 78 тарих пен мəдениет ескерткіштері қалпына келтірілген. Екі ескерткіш, атап айтқанда, Қожа Ахмет Ясауи кесенесі мен Тамғалы археологиялық кешені ЮНЕСКО-ның əлемдік мəдени мұралар қатарына кірді. Дамаск қаласындағы Сұлтан əз-Зəкир Бейбарыс кесенесінің жəне Каир қаласындағы Сұлтан Бейбарыс мешітінің реставрациясы, Дамаскідегі əл-Фараби тарихи-мəдени орталық-кеңесінің құрылысы сəтімен тəмамдалды. Ғылымға біздің ата-бабаларымыздың тарихынан мəлімет беретін мыңдаған артефактілерге 26 ғылыми-қолданбалы, 40 археологиялық зерттеулер жүргізілген. Мұның сыртын-да, Қытай, Түркия, Моңғолия, Ресей, Жапония, Мысыр, Өзбекстан, Армения, сондай-ақ, АҚШ пен Батыс Еуропаға сапарлаған ғылыми-зерттеу экспедицияла-ры нəтижесінде тарихымызға, этнография-мыз бен өнерімізге қатысты 5 мыңнан астам құнды мұрағаттық құжаттар, қолжазбалар мен көне кітаптар əкелінген. Арнайы келісімшарт шеңберінде Қытайдың Бірінші тарихи мұрағатынан ғана Цинь империясының қазақ тарихына қатысты 283 том архив құжаттарының (72812 құжат) көшірмелері алынған. Жыл са-йын елімізде жəне шет елдерде тарихи-мəдени мұрамызды танытып паш етуге бағытталған 200-ге тарта іс-шара өткізіліп тұрған.

Бұл айтқандарымыз «Мəдени мұра» мəйегінің бір парасы ғана. Бұл мəйектер жадымызды жаңғыртты, санамызды сілкіндірді, тарихымыздың терең тамырла-рын басқаларға да танытуға, мойындатуға қызмет етті. Тарих тағылымы осылай дейді.

Біздің де хандарымыз жақсы болған екен, ел қамын жеген екен. Біздің де бабаларымыз өз заманына сай, басқалармен терезесі тең мемлекет құрған екен. Тәуелсіздіктің арқасында сондай тек-тамырымызды айдай әлемге таныта бастадық. Аллаға мың шүкір айтқанбыз. Ақсарбас шалғанбыз.

Қорғанбек АМАНЖОЛ,«Егемен Қазақстан»

511 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

САЯСАТ

6-7 қазан күндері Анкара қаласында Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ұйымдастыруымен түркітілдес мемле-кеттер Тəуелсіздігінің 25 жылдығына арналған халықаралық симпозиум өтті.

Жиынға Түркия Республикасы Пре зи-дентінің Баспасөз хатшысы Ибрахим Ка-лын, Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің депутаты Сауытбек Абдрахманов, Түркия Ұлы Ұлттық Мəжілісінің депута-ты Мұстафа Исен, Түркия Президентінің кеңесшісі Ялчын Топчу, Əзербайжанның Түркиядағы елшісі Фаик Багиров, Қырғыз Республикасының Түркиядағы елшісі Ибрагим Жүнісов, ТүркПА Бас хатшысы Жандос Асанов, Түркия Мəдениет жəне туризм министрінің орынбасары Хусейн Яайман, Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік уни вер ситеті Өкілетті кеңес төрағасы Мұса Йыл дыз, Қазақстанның Түркиядағы елшілігі, Өз бек станның Түркиядағы елшілігі, Халықаралық Түр кі Академиясы жəне ТҮРКСОЙ ұйымдарының өкілдері, ғалымдар мен студенттер қатысты.

ТүркПА-ның Іс басындағы Төрағасы, Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжі лі-сінің Төрағасы Нұрлан Нығматулиннің өкілі, Мəжіліс депутаты Сауытбек Абдрахманов өз сөзін осыдан ширек ғасыр бұрынғы жайды есіне түсіріп бастады: «Мен Түркия жеріне, Анкара қаласына осыдан 25 жыл бұрын, 91-ші жылдың көктемінде келген едім. Онда Кеңес Одағы орнында тұрған. Ескишехир қаласында ЮНЕСКО көлемінде ұлы түрік ақыны Юнус Əміренің үлкен мерейтойы өтіп, соған шақырту алған едім. Сонда алдымен Мəскеуге сапардың мақсатын түсіндіріп, рұқсат сұрап, хат жазғанбыз. Мəскеуден хат келген, жиын-да қандай əңгіме қозғамақ екенімізді сұраған. Содан кейін сөзіміздің мəтінін алып (əрине, орыс тілінде) Мəскеуге барғанбыз. Сыртқы істер министрлігінде екі күн жүріп, Түркияға неге бару керек екендігін тағы түсіндіргенбіз. Түсіндіріп болғаннан кейін, визаға жарты күн кезекке тұрғанбыз. Виза алып болып, Мəскеуден Анкараға билет алғанбыз. Сөйтіп, зорға келіп едік, тəуелсіздігіміз жоқ кезде.

Одан кейін көп ұзамай, бұрын Кеңес Одағының құрамында болған түркітілдес елдер бірінен кейін бірі тəуелсіздік алды. Міне, содан бері ширек ғасыр өтті. Түрік бауырларымыздың астанасында түркітілдес елдер Тəуелсіздігінің 25 жылдығына арнайы осындай үлкен жиын өткізіп отырғаны үшін біз сіздерге шын жүректен рахмет айтамыз. Осыдан 25 жыл бұрын Алматыда Қазақ-стан өзінің Тəуелсіздігін жариялады. Қазақ бауырларының тəуелсіз мемлекет болғаны туралы хабар телефон арқылы Анкараға жеті-сімен, Түрік Республикасының Ұлы Ұлт тық Мəжілісі күн тəртібіне Қазақстан Респуб-ликасының Тəуелсіздігін тану жөнінде мəсе-лені қосымша енгізді жəне небəрі екі сағат өткенде Түркия Қазақстанды таныды. Екі са-ғаттан кейін. Əлемдік дипломатия тарихын-да мұндай оқиға бұрын-соңды болып көрген емес. Осы арқылы түрік бауырлар біздің тəуел-сіздігімізге қаншалықты қуанатынын көрсетті. Біз мұны ұмытпаймыз.

Осы жылдар ішінде Орталық Азиядағы, Кавказдағы түркітілдес елдердің барлығы тə у елсіздік жолына, даму жолына түсті. Қа-зір бəрі де өркендеу белестерімен дамып келеді. Қай елдің де ауыз толтырып айтатын жақсылықтары мен жетістіктері баршылық. Мысалы, Қазақстан Республикасы Еуропадағы Қауіпсіздік жəне ынтымақтастық ұйымына төраға болды, оның саммитін өткізді. Жақында Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің 2017-2018-ші жылдардағы мүшесі болып сайланды.

Біз сіздермен қашанда біргеміз. Қуанышта да, қиыншылықта да. Шілде айында Түркияда орын алған қиын жағдай кезінде де бар-ша бауырларыңыз сіздермен бірге болды. Құдайдан тілеулеріңізді тілеп отырды. Шүкір, түрік халқы демократия дəстүрлеріне адалдық көрсетті. Елдігін көрсетті. Ерлігін көрсетті. Өрлігін көрсетті. Мемлекетінің бірлігін қалай қадірлейтінін көрсетті.

Біздің елдеріміз қашанда бірге болады, бір-біріне көмектеседі дейтінімізге тағы бір мысал айтайын. Өздеріңізге белгілі бір жай-сыз оқиғадан кейін екі ірі елдің арасы едəуір нашарлаған кезде араағайындыққа, мемлекет-тер басшыларын тіл табыстыруға Қазақстан Пре зиденті Нұрсұлтан Назарбаев араласып, екі елдің президенттерін бір мəмілеге, ортақ уағ даластыққа келтірді. Бұл да біздің бауыр-лас халық ретіндегі үлкен тілектестігіміздің көрі нісі.

Біздің қанымыз бір. Біздің жанымыз бір. Біздің жырымыз бір. Біздің сырымыз бір. Осыдан 15 жыл бұрын мен осында қазақтың көрнекті жазушысы, өткен жылы өмірден өткен Əбіш Кекілбаевпен бірге келіп, қаламгердің «Үркер» атты романының түрік тіліндегі тұсаукесеріне қатыстым. Сонда Ататүрік атындағы Тіл жəне тарих басқармасының сол кездегі басшысы Садық Тұрал былай деді: «Көк жүзінде жұлдыз көп, бірақ біз жұлдызы шүпірлеген сол аспанға қараған кезде алды-мен Үркерді көреміз. Неге? Өйткені, олар шоқ жұлдыздар, бір-біріне жақын тұрады. Бір-бірі-не жақын тұрғандықтан да аспанда бірден көз ге түседі. Біз қашанда бір-бірімізге жақын тұруымыз керек, жақын жүруіміз керек, бір-бірімізді жылытып жүруіміз керек». Солай болады деп сенейік. Қазақстан Республикасы Парламентінің мүшесі, ТүркПА-ның тұрақты делегациясының мүшесі ретінде мен өз тара-пымнан Қазақстан Парламенті түркітілдес ел-дермен бауырластыққа үлкен мəн береді, көп көңіл бөледі деп сіздерді сендіремін», – деп Мəжіліс депутаты сөзін аяқтады.

Қазақстандық депутаттың сөзі жиналған жұртшылықтың ықыласын туғызды. Онан кейін сөз кезегі тиген Түркия Президентінің Баспасөз хатшысы Ибрахим Калын Түркия Президенті Режеп Тайып Ердоғанның сəлемін жеткізіп, түркітілдес елдердің тəуелсіздік тойы бірге тойланатындығын, Тəуелсіздіктің 25 жылдығы барша түркі халықтардың ортақ қуанышы екендігін, сондай-ақ, Орталық Азиядан бас тап, Балқанға дейін қоныс теп-кен түркітілдес елдердің əрбір өкілінің өткен ғасырлардан бүгінгі күнге дейін ортақ мəдениеттің, өркениеттің, адамгершіліктің сарбазындай қызмет еткендігін айтып, бүгінгі таңда жаңа «географиялық түсініктің» қажет екендігін жеткізді. «Қазіргі физикалық геосаяси жағдай мен көңілдерге көпір салған аймақтық географияны біріктіретін жаңа географиялық түсінік қажет. Өйткені, физикалық жағдайдың арғы жағында осы аймақтың рухани кар-тасын қалыптастырған Қожа Ахмет Ясауи, Мəулана, Желаледин Руми, Юнус Əміре, хорасандық алып ерендер сынды тұлғалардан қалған асыл мұраны қайтадан тірілтуіміз ке-рек,» – деді. Сонымен қатар, Түркия Прези-дентінің өкілі Қазақстан Республикасы Пар-ламенті Мəжілісінің депутаты Сауытбек Аб-драхманов мысалға келтірген жайға назар ау-дарып, Түркия мен Ресей арасындағы күрделі шиеленістен кейін екі ел басшыларын өзара түсіністікке шақырған, екі жақты табыстырған Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың ерен еңбегін ерек-ше айтып, ризашылығын білдірді жəне ширек ғасырда Елбасының Қазақстанның тəуелсіздік тұғырының беки түсуіне қосқан зор үлесін атап өтті. Ибрахим Калын үзілістегі əңгіме кезінде (фотода) қазақстандық депутатқа Нұрсұлтан Назарбаевтың түркі дүниесіндегі, жалпы əлемдік саясаттағы бөлек орны туралы тағы да тарата айтты.

Шараны ұйымдастырған Қ .А .Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік уни вер-ситеті Өкілетті кеңес төрағасы Мұса Йылдыз жиын ның басты мақсаты Тəуелсіздіктің 25 жыл-дығында бауырлас елдердің жетістіктерімен бөлісіп, ширек ғасырдағы артықшылық пен кемшіліктерді таразылау екендігін жеткізді.

Жиынның ашылу рəсімінен кейін пле нар-лық отырыс басталды. «Дипломатия тұрғы-сынан Түркия жəне түркітілдес мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастар» тақырыбы бо-йынша басталған алғашқы отырысты Түркия Президентінің Баспасөз хатшысы Ибрахим Калын басқарды. Əзербайжанның Түркиядағы елшісі Фаик Багиров, Қазақстанның Түркиядағы елшілігінің атынан Мəлік Отарбаев, Қырғыз Республикасының Түркиядағы елшісі Ибрагим Жүнісов жəне Өзбекстанның Түркиядағы елшілігінің атынан Шухрат Игиталиев аталған тақырып бойынша баяндама жасады.

Екі күнге созылған халықаралық симпо-зиум 11 пленарлық отырыспен жалғасып, түркі тілдес мемлекеттердің əрбір даму сала-сы бойынша 80-ге жуық баяндама оқыл ды. Қатысушылар тəуелсіз түркітілдес мемле-кеттердің Түркиямен жəне əлемнің өзге мемле-кет терімен дипломатиялық байланысы, тəуел-сіздіктің ширек ғасырында шынайы достықтың орнауы, көпжақты ынтымақтастық пен парламентаралық дипломатиядағы тəжірибесі тақырыптарында пайымды пікірлерін білдіріп, ортақ тарихымыз бен мəдени ынтымақтастық мəселелері бойынша кеңінен пікір алмасты.

Мəлік ОТАРБАЕВ

Туыстық туы

Елбасының Елбасының ерен еңбегіерен еңбегітүркітілдес елдердің тәуелсіздік тойында жоғары бағаланды

Қазақстан сыртқы саясат ведомс тво сының басшысы , сондай-ақ Еу ро одақтың сыртқы істер жөнін дегі экс-комиссары, Австрия ның экс-сыртқы істер минис трі Бенито Ферреро-Вальднер дің төра ға лығымен өткен Еура зия Кеңесінің халық-аралық қа ты настар жөніндегі отырысына қатысты.

Парламенттегі кездесуде халықаралық жəне екіжақты күн тəртібінің өзекті мə селелері жөнінде сындарлы пікір алмасу болды. Е.Ыдырысов Британия Парла мен тінің мүшелерін елде іске асырылып жатқан «100 нақты қадам» Ұлт жоспары, Бес институттық реформа, Қазақстан Пре зидентінің соңғы бітімгерлік баста малары, оның ішінде «Əлем. ХХI ға сыр» манифесінің мазмұны, еліміздің 2017-2018 жылда-ры БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүшелігі кезінде атқаратын жұ-мыс тары жөнінде хабардар етті. Қазақ станмен ынтымақтастық жөніндегі жалпы партиялық топтың мүшелері , бірқатар көрнекті жəне беделді саясат-керлер Қазақстанда болып жатқан өзгерістерді жо ғары бағалады жəне қазақстандықтарды ел тəуелсіздігінің келе жатқан 25 жылдығымен құттықтап, қазіргі уақытта Қазақстанда сапармен болған топтың мүшелерін жылы қарсы алғаны үшін алғыс білдірді.

Е .Ыдырысов Брит ания премьерлерінің атақты резиден-циясында Премьер-министрдің кеңесшісі М.Грантпен өткен кез-десу барысында екі елдің халық-аралық жəне өңірлік қауіп сіздікті қамтамасыз ету саласындағы мəселелерін жəне экстремизм мен терроризмге қарсы əрекеттерді тал қылады. Е.Ыдырысов Елбасы Н.Ə.На зар баевтың Ұлыбритания Премьер-ми нистрі Т .Мэйді Астанаға ЭКСПО-2017 халық-аралық көрмесін өткізу кезеңінде Қа зақ станға келуге шақыру хатын табыс етті.

Халықаралық қатынастар жөніндегі Еуразиялық кеңес

(ХҚЕК) – Қамқоршылар кеңесі отырысының ашылуында сөз сөйлеген Е.Ыдырысов жаһандық жəне өңірлік қауіпсіздіктің мейлінше өзекті сын-тегеуріндері мен қатерлеріне, сондай-ақ Ор та-лық Азия мен Еуропа елдері нің өзара іс-қимылының перспек ти-валық бағыттарына шолу жасады.

Қазақстан Орталық Азия елдерінің ішінде БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне сайлан ған алғашқы ел екенін айта отырып, ол ресми Астана «жалпыөңірлік басым-дық тардың ғаламдық алаңында Орталық Азия басымдықтарын ілгерілету жəне халық аралық қоғамдастық ресурстарын Ауған-стандағы тұрақтылыққа жəрдем-десуге баса назар аудара оты-рып, өңіріміз дегі қауіпсіздік пен тұрақтылыққа төнетін қатер лерге қарсы тұруға тарту бойынша белсенді жұмыс істеуге ниетті екенін» атап көрсетті.

Қамқоршылар кеңесінің отырысында ХҚЕК қызметінің өткен жылғы есебі тыңдалып, оның алдағы кезеңге арнал ған ғылыми-ұйымдық жұмысының басым дық тары белгіленді. Бұл мəселелерді Кеңес мүшелері екі пікірталас алаңдарында егжей-тегжейлі талқылады , олар : «Еуропа – Ор талық Азия: саясат, қауіпсіздік жəне инс титуттық даму салаларындағы ынтымақ-тас тықтың келешегі»; Еуропа мен Орталық Азия арасындағы эконо микалық ынтымақ тастық-тың мүмкіндіктері мен сын-тегеу ріндері» деп аталды . Қатысушылар ХҚЕК-тің тұрақты саяси байланыстарды нығайтуға жəне Еуропа мен Орталық Азия мемлекеттерінің өзара іс-қимылына мейлінше белсенді ықпал етуге дайын екендерін растады.

Лондондағы отырыс ХҚЕК-тің үшінші жыл сайынғы кездесуі болды; алдыңғы кездесулер Брюссель мен Венада өткен бо-латын.

«Егемен-ақпарат»

Ұлыбританиядағы Ұлыбританиядағы мазмұнды кездесулермазмұнды кездесулерБұдан бұрын хабарланғанындай, Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов өзінің Лондонға сапары барысында лорд Мұхаммед Шейх басқарған Біріккен Корольдік Парламентінің Қазақстанмен ынтымақтастық жөніндегі Жалпыпартиялық топ мүшелерімен жəне Ұлыбритания Премьер-министрінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі Марк Грантпен кездесулер өткізді.

Əйгерім ТОҚСАНБЕК,«Егемен Қазақстан»

Ашылу салтанатына Ақ парат жə-не коммуникация ми нистрі Дəурен Абаев қатысып, заман талабына сай сұ-ранысты қанағаттандыратын жоба ның іске қосылуымен құттықтады.

– Бүгінде қолға алынып жатқан бастамалардың түпкі мұраты «Мəңгілік елге» жол салу екені белгілі. Сондықтан біздің алдымызда тұрған негізгі міндет – Тəуелсіздіктің тұғырын одан əрі нығайтатын руxы биік ұрпақ тəрбиелеу. Осының кілті ұлттық тариxымызда жатыр. Елбасы айтқандай, тариxи таныммен ұрпақ өседі, ұлттық сана қалыптасады. Батырлық пен даналық, ізгілік пен имандылық біздің түп-тамырымыз . Ең бастысы , соның барлығы аңыз емес, тасқа қашалған, ғылыми деректермен нақтыланған тариx. Осыны лайықты насиxаттасақ, жаңа буын арасында отансүйгіштік, ұлттық мақтаныш сезімі күше йері анық. Ол үшін біздің тари xы мыз осы заманның күнімен сөйлеуі тиіс, деді ми-нистр. Оның айтуынша, көлемді еңбек-терге, сонымен қатар құрғақ цифрларға қазіргі оқырманның сұранысы азайып келеді. Яғни, ендігі жерде xалыққа қажетті ақпаратты заманауи пішінде

берудің жолын іздеген жөн. Интернет аудиторияға лайықтап, аудио-видео материалдармен, басқа да визуалды тəсілдермен ұсынған тиімді. Үш тілді ақпарат тарататын National Digital History of Kazakhstan жобасы осы мақ-сатпен іске қосылды. Интернет ресурс тариxымызды түгендеп, тек қа зақ-стандықтарға ғана емес, шетелдіктерге де кеңінен таныстыру жұмысын қолға алады.

Портал Қазақ станның өткен тарихы туралы нақты жəне толық ақпаратты беру, тарих саласындағы ғылы ми зерттеулердің алдыңғы қа тар лы жетістіктерін жедел ақпа рат тандыру үшін құрылып отыр. Жоба үш тілде қатар жүр гіліп отырады.

«Қазконтент» АҚ басқарма төрағасы Асқар Аxметов атап өткеніндей, білім жəне ғылым министрлігі «Қазақ ста-ника» атты энциклопедиялық басы-лымды шығару бойынша үлкен жұ-мыстар атқарды. Аталған еңбектің редак циялық алқасына Дариға Назар-баева жетекшілік етті. Енді, ол энци-кло педияның контентін жаңа сайттан табуға болады. Міне, бұл екі меке-ме – Білім жəне ғылым министрлігі мен Ақпарат жəне коммуникациялар министрлігі арасындағы тиімді жұ-мыстың нəтижесі болса керек.

«National Digital «National Digital History of Kazakhstan» History of Kazakhstan» порталы іске қосылдыпорталы іске қосылдыАқпарат жəне коммуникация министрлігінің қолдауымен Қазақстан Тəуелсіздігінің 25 жылдық мерейтойын атап өту қарсаңында Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспары аясында ұлттық тарих пен танымды жаңғырту мақсатында National Digital History of Kazakhstan интернет порталының тұсауы кесілді.

Д.Назарбаева Франция Қазақ станның Еуропалық одақ тағы саяси жəне эконо-мика лық негіз гі əріптесі бо-лып табылатынын атап өтті. Жүз десушілер екі ел арасын-дағы өзара іс-қимыл дың жоғары деңгейіне де назар ау-дарды. Гуманитарлық ынты-мақтастық, атап айтқанда, университеттер арасындағы ғылыми байланыс тарды те-реңдетудің келешегі тал қы-ланды. Қазақстан мен Фран -циядағы дінтану пəнін оқы-туға қатысты тақырыптар да қоз ғалды.

Сондай-ақ, халықаралық күн тəртібіндегі өзекті мəсе-лелер тал қыланды. Халық-аралық терроризм мен экс-тремизмге қарсы іс-қимыл туралы пікір алмасылды, деп хабарлады Қазақстан Рес-публикасы Парламенті Сена-тының баспасөз қызметі.

Өзекті тақырыптар Өзекті тақырыптар талқыланған қабылдауталқыланған қабылдау

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің төрайымы Дариға Назарбаева Француз Республикасы Сыртқы істер жəне халықаралық даму министрлігі Құрлықтық Еуропа департаментінің директо-ры Флоранс Манженді қабылдады.

Күн тәртібі Күн тәртібі келісілдікелісілдіПарламент Сенатының бюросында жоғарғы палатаның кезекті отырысының күн тəртібі келісілді, деп хабарлады Сенаттың баспасөз қызметі.

Сенат отырыста Халықаралық ғылыми-техникалық орталықтың қызметін жалғастыру туралы келісімді жəне Қазақстан мен Тəжікстан арасындағы Стратегиялық əріптестік туралы шартты ратифика-циялау туралы заң жобаларын қарайды.

Одан басқа, Сенаттың тұрақты комитеттері Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы үкіметтерінің арасындағы Қосарланған салық са-луды болдырмау жəне табыс пен капиталға салық төлеуден жалтаруға жол бермеу туралы конвен-ция шеңберінде Қазақстан Республикасының жəне Ресей Федерациясының уəкілетті органдары берген резиденттікті растайтын ресми құжаттарды тану тəртібі туралы ноталар алмасу нысанындағы келісімді ратификациялау туралы заң жобасын қарауға кіріседі.

Бұл заң жобасы бойынша Қаржы жəне бюджет комитеті бас комитет болып белгіленді.

Динара БІТІКОВА,«Егемен Қазақстан»

«Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» деп аталатын заңның нормаларын түсіндірген депар-тамент директоры заң тұрғын үй құрылысына халықтың қаражатын тартудың жаңа тетіктерін енгізуге жəне үлескерлердің тəуекелдерін барынша азайтуға бағытталғанын атап өтті.

Енді тұрғын үй салатын құрылыс компанияларына талап күшеймек. Құрылыс салушының тұрғын ғимараттар құрылысы бойынша кемінде үш жыл тəжірибесі болуы жəне республикалық маңызы бар қалалардағы, Астанадағы құрылыста кемінде 18 мың шаршы метр жəне өңірлерде кемінде 9 мың шаршы метр құрылыс салған болуы керек, соңғы екі жылда қаржылық жағынан шығынсыз қызметінің болуы тиіс.

Уəкілетті компания тұрғын ғимарат құрылысы жөніндегі өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда кепілдік беру жағдайы басталады, бұл жағдайда Кепілдік беру қоры құрылысты аяқтауға жəне үлескерлерге пəтерлерін беруге кепілдік береді.

Заң бойынша, барлық рəсімдерді өтіп болғаннан кейін құрылыс са-лушы жəне уəкілетті компания үлескерлердің ақшасын тартуға рұқсат алу үшін жерг і л і к т і атқарушы органға өтініш жасай-ды, сол рұқсаттың арқасында олар үлескерлердің ақшасын тартуға мүмкіндік бар, бірақ ол ақшаны екінші деңгейдегі банктің шешімі бойынша тұрғын ғимараттың

қаңқасы тұрғызылғаннан кейін ғана пайдалануға құқылы. Банк инжинирингтік компания орындаған жұмыстар көлемін растағаннан кейін орындалған жұмыстардың актілеріне сəйкес ақшаның мақсатты пайдала-нылуына бақылау жүргізеді жəне ақшаны бөледі.

«Күшіне енген заң үлес кер-лердің қаражатын мақсатсыз пай-далану ықтималдығын азайту жо-лымен үлескерлердің тəуекелдерін жəне жұмсалған қаражатты бақылау арқылы құрылыс мер зімдерінің бұзылуын азайтуға, тұрғын үйді қаржыландыру құнын жəне сату бағасын төмендетуге, ЕДБ құрылыс секторын кредиттеуді ұлғайтуға мүмкіндік береді», деді Ұ.Жазылбек.

Үлескерлер мүддесімен үндескен заңҮлескерлер мүддесімен үндескен заңТұрғын үй құрылысына қатысты үлескерлердің қаражатын қорғайтын жаңа заң қабылданды. Бұл туралы Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде Ұлттық экономика министрлігі Экономиканың инфрақұрылымын да-мыту департаментінің директоры Ұлан Жазылбек айтып берді.

6 11 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

АЙМАҚ

Шығыс Қазақстан облысының Астанадағы күндері «Бейбітшілік пен жасампаздықтың 25 жылы» деген тақырыппен өтіп, бірқатар əлеуметтік, мəдени шараларды қамтыды.

Бұл облыс – еліміздің ірі өндірістік аймағы. Онда түсті металлургия, машина құрау, жеңіл жəне ағаш өңдеу өнеркəсібі, құрылыс индустриясы қарқынды дамы-ған. Елордадағы «Көрме» орталығында ұйым дастырылған тауарлар көрмесінде облыстың жауапты өкілдері мұны астана-лықтарға көрсете алды.

Көрмеге сатып алу мүмкіндігімен об лыс-та шығарылған көптеген тауарлар қойыл-ды. Атап айтқанда, панты өнімдері, бал, ми нерал сулар, киіз аяқ киімдер, жей де лер, түр лі жұмыс киімдері, қолөнер жəне əше кей бұйымдары, ағаштан жасалған кəде сый лар мен ойыншықтар, құрылыс заттары келу-шілерге ұсынылды. Сонымен қатар, көрмеге келу шілер биылғы жылы облыстың 5 көне ес-керт кішіне жүргізілген археологиялық қазба жұмыстарының нəтижелерімен де танысты.

«Азия авто» акционерлік қоғамының

8 автокөлігі мен тұңғыш қазақстандық электромобиль көрмеде тестік сынақтан өтіп, жұртшылықтың қызығушылығын туғызды. Шығыс Қазақстан облысының əкімі Даниал Ахметовтің айтуынша, облыста ресейлік үлгімен қатар корей жəне француз үлгісі бойынша да көліктер құрас тырылуда. Көрмеге қатысқан облыс басшысы бұл көліктердің сапасы жоғары дəрежеде екенін айтты. «Рас, бізде көлік-тердің сапасы уақыт озған сайын жақсарып келеді. Бірақ, бұл өзгелермен бəсекелестік тура лы ұғым туғызбауы тиіс. Біз өз шама-мыз ды білеміз. Екі жылдың көлемінде жүзе ге асуы тиіс бес жобаны қолға алдық. Сол бойынша əлемдік компанияларға сапа-сы жо ғары бөлшектер ұсына алсақ, ол біз-дің жетіс тігіміз болмақ» – деді облыс əкімі.

Бұл күні жəне ертеңіне елордадағы бас-қа да нысандарда Шығыс Қазақстан об-лы сының мəдени шаралары өтіп жатты. Ұлт тық музейде облыстың екі танымал музейінің қорынан алынған бейнелеу өнері шығармалары қойылып, «Шығыс Қазақ-станның суретшілері. Уақыт портретіне штрихтар» деген тақырыппен сурет көрмесі

ұйымдастырылды. Онда Ержан Тұрғанбаев, Николай Яковлев, Николай Аштема, Анна Несина, Марат Жүнісов, Əлібек Шоқанов, Талғат Тəтиев жəне басқа бірқатар сурет-шілердің карти налары қойылды.

Ал Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлт-тық университетінің қабырғасында Өске-мен қаласындағы облыстық драма театры К.Людвигтің «Жұлдызды сəт» спектаклін сахналаса, Жастар театрында Семейдегі Абай атындағы Шығыс Қазақстан об-лыс тық драма театры Ф.Достоевскийдің «Дядюшкин сон» қойылымын көрсетті. Шығыс Қазақстан облысының күндері Ə.Қашау баев атындағы облыстық мем-лекет тік филармонияның «Шұғылалы Шы-ғыс» концертімен қорытындыланды.

* * * Астанадағы Қарағанды облысы күндері аясында да сəн-салтанаты келіскен мəдени шаралар өтіп жатты.

Соның бірі – Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті – Елбасының кітап-ханасында өткен шара. Елбасы кітап-ханасына Қарағанды облысының əкімі Нұр мұхамед Əбдібеков «Сарыарқа кітап-ханасы» сериясымен шыққан 100 том кітапты сыйға тартты. Сондай-ақ, шара барысында Алаш қайраткері Əлихан Бөкейханның 15 томдық шығармалар жинағының тұсауы кесілді.

Кітап – кітапхананың жаны. Оның қоры толыққан сайын ұлттың рухани қазынасы нығайып, барша оқырманның игілігіне

жарайтын білім көзіне айналады. Бұл орайда үш ғасырды сөйлеткен 100 том кітап тың да орны бөлек. Бұқар жыраудан басталып қазіргі ақын-жазушыларға дейінгі аралықта 352 автордың еңбегін қамтитын бұл көптомдық елордадағы «Фолиант» баспасынан шығарылған. Əрбір томның таралымы 800 кітаптың айналасында.

Салтанатты шараға мемлекет жəне қо-ғам қайраткерлері, зиялы қауым өкіл дері, көркемөнерпаздар ұжымдары қатыс ты. Шара соңында қонақтар Елбасы кітапхана-сы ның жəдігерлерімен танысып, «Арқа сазы» фольклорлық ансамблінің өнерін тамашалады.

Ал ертеңіне Оқушылар сарайында С.Сейфуллин атындағы облыстық қазақ драма театры көрермендерге Шекспирдің «Ромео мен Джульетта» спектаклін ұсын-ды. Сондай-ақ, Бейбітшілік жəне келісім сарайының фойесінде Қарағанды облы-сының тəуелсіздік жылдарындағы жетістік-терінің көрмесі ашылды жəне «Нұр Əсем» сəн үйінің ұлттық киімдер топтамасы көрсе-тілді. Қарағанды облысының Астанадағы күндері Бейбітшілік жəне келісім сарайында облыстың өнер майталмандарының гала-концертімен аяқталды.

Айгүл СЕЙІЛОВА,«Егемен Қазақстан»

–––––––––––––––––Суреттерді түсірген

Орынбай БАЛМҰРАТ,«Егемен Қазақстан»

Арнұр АСҚАР, «Егемен Қазақстан»

Ел Тəуелсіздігінің 25 жылдық тойының қарсаңында, «Қуатты өңір – қуатты Қазақстан» акция-сының аясында жəрмеңке өткізу үшін облыстардан келген азық-түлік керуенінің жүгі қомақты. Ауыл шаруашылығы саласы ел кө лемінде алдыңғы қатарлы сана-ла тын Қарағанды облысынан 250 тон на көкөніс, 71 тонна ет, 36 тон-на ұн мен макарон өнімдерін, түр-лі консерві өнімдерін, бал, ба лық, квас пен басқа да сусындар əке-ліпті. Сенбі күні таңертең жəр мең-ке ашылысымен Конгресс-холл сара йы ның алдындағы алаңда Ар-қа ның атақты сал-серілері Мə ди -дің, Ақан серінің, Біржан сал дың əндері əуеледі. «Шеберлер ауы лы» шатырларының жанында зер гер -лер өз өнерлерін паш етті.

Бұл жердегі азық-түлік ба-ғасы Астананың басқа сауда

орындарынан 10-15 пайыз төмен болды. Жəрмеңкеде саудамен қатар, «Бауырсақ, қымыз фести-валі» өтті. Қымыз бар жерде қазақ-тардың қарасы көп болатыны тағы белгілі. Оның үстіне, ақындар:

«Біз үшін атамыздың асы қымыз,

Қымызбен алшы түсер асығымыз»,

– деп жырға қосқан Жаңаарқаның, Ұлытаудың брендке айналған қы-мызы болса!..

Сауданың қызғанына сатушы-лар да, сатып алушылар да дəн риза сияқты. Кəсіпкерлерін əкел-ген өңір басшыларының да көңіл-дері көтеріңкі.

– Еттің бағасын білесіздер, 1000-1100 теңгеден. Жақсы өтіп жа тыр, – дейді Ақтоғай ауданы əкі-мі нің орынбасары Қайрат Нөкеш.

Апта сайын жəрмеңке өткізе-тін басқа облыстарға қарағанда, қара ғандылық керуеннің жүгі əжеп тəуір салмақты болды. Оның

себебі түсінікті, əуел бастан бас қа сала лармен қатар, ауыл шаруа шы-лығы да қарыштап дамы ған ай мақ ретінде танымал. Тəуел сіз діктің 25 жылында облыс тағы ауыл-шаруашылық өнімінің жал пы кө-лемі 26 есеге артып, 200 мил лиард теңгеге жеткені осының айғағы.

Қарағанды облысы азық-тү-лік пен өзін-өзі қамтуда бас қа ай-мақтардан көш ілгері тұрға нын да айта кету керек. Аграрлық сек тор дағы техника түрлері үне-мі жаңа рып, жетілдіріліп оты р-а ды. Шаруа лардың жаңа техно-ло гия ларды меңгеруге деген құлшы нысы да ерекше. Соның арқасын да дүкен сөрелеріндегі ет, сүт, жұмыртқа, көкөніс, ұн мен макарон өнімдері сын ды тауар-лардың көпшілігі жер гілікті өнім болып табылады.

Қарағандылық егіншілер биыл ғы жиын-терім науқанын то ла ғай табыспен қорытындылап жат қанын ерекше атап өткен жөн.

– Облыста егін жинау науқаны аяқталып келеді. Өнім көлемі айтарлықтай жоғары, орташа есеппен гектарынан 14 центнерден астық алып жатырмыз. Мұндай мол егін соңғы 46 жылдың ішін-де бірінші рет тіркеліп отыр. Бұл жақсы өндірістік техниканың жəне аграрлық технологияның арқасы, – дейді облыс əкімінің ауыл шаруашылығын дамыту жөнін дегі орынбасары Шагура-шид Мамалинов.

Ел Тəуелсіздігінің 25 жылдығы қарсаңында Қарағанды облысы əлеуметтік-экономикалық даму-дың ең жоғары нəтижесіне қол жет кізіп отыр. Бұл туралы об-лыс əкі мінің тиісті сала бойын-ша орын басары Жандос Əбішев айтты.

– 25 жыл ішінде облыс бо-йынша өндірістік өнім көлемі мың есе өсті. Шағын жəне орта бизнес нысандарының саны 5 есе-ге өсіп, 86 мыңға жетті. Өндіріл-ген өнімдерінің жалпы көлемі 700 миллиард теңгеге жетіп, «Арселор Миттал Теміртау» АҚ, «Қазақмыс корпорациясы» ЖШС сияқты алып өнеркəсіптердің орын ды көрсеткіштерімен теңес-ті, – дейді Ж.Əбішев. Биыл құрыл-ғанына 80 жыл тола тын облыс Тəуелсіздіктің мерейлі тойына осындай озық көрсеткіштермен келіп отыр.

Шығыс Қазақстан облысының жəрмеңкесінің ашылуына облыс əкімі Даниал Ахметов пен Астана əкімі Əсет Исекешев келді. Об-лыстан ет пен ет өнімдері, өсім-дік майы, ұн өнімдері, көкөніс сынды, бас-аяғы 500 тоннаға тар-та азық-түлік жеткізіліпті. 57 сау-да шатырының сөресі ет, шұжық өнімдері, сүт өнімдері, дəнді да-қыл, өсімдік майы, балық жəне бас қа да тауарлардан қайысып тұрды. Зайсанның балығы жақсы өтіп жатқаны байқалды, өсімдік майын алып жатқандар да аз

емес. Əсіресе, Алтайдың балын алу үшін кезекте тұрғандардың қатары қалың болды. Шығыстың бренді бал мен панта десек, осы жəр меңкеге 30 тонна бал мен 2 тон на панта əкелініпті. Бұл жерде картоп, сəбіз сынды көкөністердің бағасы біршама төмен болғанын айта кету керек.

– Шығыс Қазақстанның жəр-мең кесіне жыл сайын келеміз. Негі зінен, ет, картоп, сəбіз, сосын бал алып жүрміз. Картоптың баға-сы арзан, қаппен алғанды дұрыс көре міз. Балды да қысқа жете-ті н дей етіп көбірек алмақпыз, – дейді елордалық тұрғын Сұңғат Бекішев.

Мал шаруашылығы өркенде-ген өңірден келген етке де сұра-ныс жоғары. Оның үстіне қолдан бор дақыланған емес , сайын дала да жүріп ет жинаған малдың еті.

– Екі тонна қымыз əкелдік. Сар жал ауылын білесіздер, сол ауы л дың атақты қымызы. Сон-дай-ақ, ауданнан төрт тонна ет əкел дік. Бүгінгі əкелген малы мыз-дың барлығы байлаусыз жүріп семір ген. Жайлауда жүрген жері-нен ше тінен ұстап, сойып əкел-дік, – деді ШҚО Абай ауданы əкі мі нің орынбасары Бауыржан Тəттібеков.

Жəрмеңке қарсаңында об-лыс əкімдігінің басшылық өкіл-дері Ор та лық коммуникация лар қыз метінде брифинг өткізіп, өңір дің оң жетістіктері туралы мəлі мет терді ортаға салған еді. Солар дың бірқатарына тоқтала кетейік. Елі мізде ет пен сүт өн ді-рісі бойынша Шығыс Қазақ стан облысы үнемі алдыңғы қатар-дан көрініп жүр. 2015 жы лы облыстағы кəсіп орын дар аймақ-тағы əрбір тұрғынға шақ қанда 85 келіден астам ет, 500 келі ден астам сүт өнімдерін шы ғарыпты. Атақты ақбас сиыр лар ды өсіріп, санын көбейту ар қы лы облыс ал дағы уақытта ауыл шаруа шы-лы ғының экспорттық əлеуе тін одан əрі арттыра түспек. Бір-екі жылдың көлемінде сауын сиыр -лар санын 12 мыңға, сүт тің жыл-дық өндірісін 21 мың тон на ға дейін арттыру жос парланған.

«Қуатты өңір – қуатты Қазақ -стан» акциясы аясын да Ас тана-дағы облыстардың күн дері əлі де жалғаса бермек. Яғни, азық-түлік жəрмеңкесі де толас та май-ды. 15-16 қазан күндері елор-да да Оңтүстік Қазақстан мен Қос та най об лыстарының азық-түлік жəр мең кесі өтеді деп жос-парланған.

Ажарлы Арќа менАжарлы Арќа меншырайлы Шыєыс жўртышырайлы Шыєыс жўрты

Мəдени мəйек, ґскелеѕ ґнерМəдени мəйек, ґскелеѕ ґнер

Өткен аптаның соңғы күндері Қарағанды мен Шығыс Қазақстан облыстарының елордадағы күндері өтті. Осы шара аясында, аграрлық секторы дамыған өңірлер жəрмеңке өткізді. Астығымен əйгілі, мал шаруашылығы да дамыған, шұбат-қымызы тамсандырған Арқа өңірінің кəсіпкерлері Бейбітшілік көшесінің бойындағы ескі алаңда сауда шатырларын тігіп, өнімдерін сөреге шығарды. Төрт түлік малдың құнарлы етімен, сүтімен мақтанатын, өсімдік шаруашылығы да дамыған Шығыс Қазақстан облысының кəсіпкерлері халықты Хан Шатыр сауда ойын-сауық орталығының жанында күтіп алды.

елордада жəрмеѕке ґткіздіАлександр ТАСБОЛАТОВ,«Егемен Қазақстан»

Кез келген мемлекеттің өз ақ-па рат тық қауіпсіздігін қорғауда, елдің əртүрлі салаларының дамуы мен жіті саралануында, қоғамдық қатынастарда бұқаралық ақпарат құралдарының атқаратын рөлі өте зор. Ал ақпараттарды тара-туда түрлі құралдар мен амалдар қол данылатыны белгілі. Деген-мен, отандық ақпараттық кеңіс-тікті одан əрі дамытып, бəсекеге қабі леттілігін арттыру үшін бұқа-ра лық ақпарат құралдары, теле-радио хабарларын тарату, байла-ныс жəне ақпараттандыру мəсе -лелері бойынша заңнаманы жетіл -дірудің маңызы тіптен зор. Бұл жөнінде «Ақпарат жəне комму-ника циялар мəселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заң актілеріне толықтырулар мен өзгерту лер енгізу туралы» тұжы-рым дама жобасының қо ғамдық талқылауға кеңінен түс кендігін мысалға келтіруге болады. Осы орайда, Ақпарат жəне коммуни-кациялар министрлігінің аталған тұжырымдаманы egov.kz пор-талында ашық талқылауға ұсы-нуының өзі салалық ведомствоның жұ мысындағы ашықтықты көрсе-тетінін айта кеткен жөн.

АШЫЌТЫЌ ПЕН АШЫЌТЫЌ ПЕН АЙЌЫНДЫЛЫЌТЫ АЙЌЫНДЫЛЫЌТЫ ЌАМТАМАСЫЗ ЕТУЌАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Тұжырымдамадағы ақпа рат-тандыру саласындағы мəселелерге кеңірек тоқталар болсақ, оған тың өзгерістер енгізу қажеттілігі ай-қын байқалады. Мəселен, «Ақпа-рат тандыру туралы» заңға сəйкес, ақпараттық сүйемелдеу барысы пайдалануға арналған ақпарат тық жүйені оның мақсатына сай қол-данылуын қамтамасыз ету ретін де айқындалған. Соның ішінде түзету, модификациялау жəне бағ дар-ламалық қамтудағы олқылықтарды жаңғыртусыз жəне қосымша қыз-меттік талаптарды жүзеге асыр май-ақ оның тұтастығын сақтау шарты-мен жүргізу шаралары қамтылған. Алайда, ақпараттық жүйе міндетін болмашы айқындау қажет еткен жағдайда проблема туындайты-ны да рас. Мəселен, мемлекеттік қыз метті автоматтандыру үшін ақ па раттық жүйе міндетін реттеу қажет екен. Алайда қолданыстағы заңға сəйкес, бұл үдеріс мүмкін емес. Осыған байланысты «Ақ па-рат тан дыру туралы» заңға мемле-кеттік орган қызметін жəне олар көрсе тетін мемлекеттік қыз мет-терді автоматтандыру кезінде ақ-парат тық жүйелердің даму үдері-сін же ңіл дету бөлігіне өзгерістер ен гізу қа жет болады. Бұл тəжірибе жүзін де ай қындалып тұрған мəселе көрінеді.

Сол сияқты ақпараттандыру са-ласында нақты бір ережелер бол-мауының салдарынан мем ле кет тік органдар қызметінің ашық тығы мен айқындығы жəне ақпа рат тан-дыруды іске асыру моде лінің бар-лық қатысушылары лайықты қам-тамасыз етілмеуі нəтижесі өз ке-зе гінде сыбайлас жемқорлық жағ-дайдың туындауына, соған ықпал етуге, тіпті үдеріске қатысушыларға қысым көр сету тетігін тудыруға соқ тыруы мү м кін. Міне, аталған Тұжы рым дамада айтылғандай, осыған сəй кес, мемлекеттік орган, «элек тронды үкіметтің» ақпа рат-тық-ком муникациялық инфра құ-ры лым операторы жəне сер вистік бағдарламалық өнімдерді жет-кізушілер арасындағы ақпараттық-коммуникациялық қызмет көрсету келісімшарттарын заң деңгейінде реттеу қажет етіледі.

АЌПАРАТ АЌПАРАТ ЗАЅДЫЛЫЄЫНЫЅ ЗАЅДЫЛЫЄЫНЫЅ

ТАЛАПТАРЫТАЛАПТАРЫТұжырымдамада Интернет

арқылы бұқаралық ақпаратты таратудың жаңа технологиялары мен формаларының пайда болуы мен белсенді дамуының аясын-да түр лі Интернет ресурстардағы ақпа рат таратушылардың («бло-гер лердің») қызметін заңнамалық реттеу мəселесінің өзектілігі ар-туда екендігі айтылады. Əрине,

заңна мада қолданысындағы «ин-тернет-ресурс» түсінігін «блогер-лерге» сəйкес қайта қарастыру ұсы нылады. Сонымен қатар, атал-ған мə селелер блогында уəкілет-ті органда интернет-ресурстар-ды же лілік басылым ретінде тір-кеуге қоюға қатысты құқықтық қайшы лық тарды алып тастау қажет екендігі ес керілген. Өйткені, ерікті түрде есеп ке қойылғаннан кейін интернет-ре сурстың БАҚ ретінде толық құ қықтық субъектілік алу қағида тын толықтай заңнамалық тұрғы да бекіту ұсынылып отыр. Өйткені, блогосфераға қатаң бақы-лау орнату қоғам үшін тиімсіз. Нақ-тырақ айтқанда, мұнда көзделгені отандық блогосфераға қатаң бақы-лау орнату емес. Аталған Тұжы-рым дамада əлеуметтік желінің белсенді қолданушыларына өз қалауымен желілік басылым ретінде тіркеуге тұру мүмкіндігін беру ұсынылып отыр. Яғни, бұл дегеніміз оларға жаңа мүмкіндік пен құқық беріледі деген сөз.

Бұл орайда журналистік қыз-метті реттеу мəселесі де кенде қалмаған деп пайымдаймыз. Өйт-кені бүгінде БАҚ саласындағы қол даныстағы заңнамамен мемле-кеттік органдардың ресми хабар-ламаларын тарату реттеледі . Алайда квазимемлекеттік сектор мекемелерінің жəне басқа да меке-мелердің ақпараттық хабарлама-лары заңнамада көрсетілмеген. Осылай бола тұра, «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» заңға сəйкес жоғарыда көрсетілген мекемелер ақпаратты таратушы болып сана-лады жəне оның қолжетімділігін қамтамасыз етуге міндетті. Сондай-ақ, қолданыстағы заңнама барлық меншік түріне жататын мекеме-лерден БАҚ-тың ауызша жəне жазбаша сұраным арқылы ақпарат алуындағы қоғамдық қатынастарды реттемейді. Демек, мұнда «Ақпа-раттық хабарлама» жəне «міндетті хабарлама» ұғымдарын енгізіп, сондай-ақ БАҚ-тың ауызша жəне жазбаша сұранымдарына ақпарат ұсыну процестеріне қойылатын талаптарды заңнамалық тұрғыда бекіту ұсынылады.

АЌПАРАТ АЌПАРАТ ҐРІСІ – БАЙЛАНЫСҐРІСІ – БАЙЛАНЫС

Тұжырымдама жобасындағы негізгі нысандар – бұқаралық ақпарат құралдары, телерадио хабарларын тарату, ақпараттан-дыру жəне байланыс, ақпарат-тық қауіпсіздік саласындағы қоғам дық қатынастар болып та-былады дедік. Ендеше мұндағы мақсат та бұқаралық коммуни-кация технологияларының да-муына ілесе өзгеріске ұшыраған БАҚ, телерадио хабарларын та-рату, ақпараттандыру жəне бай-ланыс саласындағы қоғамдық қаты настарда қолданылатын нор-маларды нақтылау мен оған жаңа-лық тарды енгізу арқылы құқық-тық тұрғыдан байланысты реттеу қажет тілігі жоғарыдағыдай заң жобасын қабылдауға негіз болып отыр.

Тұжырымдамадағы үш негізгі мəселені атап өткен жөн дейміз. Мəселен, заңнамада ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету сала-сындағы құқық бұзушылықтар үшін əкімшілік жауапкершілік инс-ти тутын жетілдіру көзделген. Бұл арада бір айта кетерлігі, аталған заң жобасында, сондай-ақ, осы саланы реттеу мəселесі бойынша құқық қолдану тəжірибесімен бай-ланысты қиғаштықтарды жоюға бағытталған басқа да ережелер қарастырылған. Екіншіден, азын-аулақ құқық бұзушылықтар бойын-ша жауапкершілік шараларын қайта қарастыру ұсынылғаны жайлы атап өтуге болады. Үшіншіден, интер-нет арқылы бұқаралық ақпаратты таратудың жаңа технологиялары мен формаларының пайда болуы мен белсенді дамуының аясын-да түрлі интернет ресурстардағы ақпарат таратушылардың («бло гер-лердің») қызметін заңнамалық рет-теу мəселесінің өзектілігі артуда. Жалпы аталған Тұжырымдамағы өзгерістердің бəрі заман талабына сай жақсылыққа бір қадам болса да жақындау екендігін ұғынған жөн.

Аќпарат алу мен Аќпарат алу мен тарату амалдарытарату амалдары

P.S. Ақпарат жəне коммуникациялар министрі Дəурен Абаев осы Тұжырымдамаға қатысты

екі рет Фейсбуктегі парақшасында арнайы хабар жазып, жұртшылықты белсенді талқылауға шақырған болатын. Ертең, яғни 12 қазанда Тұжырымдаманы ашық талқылау

мерзімі аяқталады. Құжат сайттан алынатындықтан, енді оған қатысты еgov.kz порталында пікірлер мен

ұсыныстар жазу мүмкін болмайды. Ал бүгінге дейін 6 пікір ғана жазылыпты. Бұл да болса, біздің осы саладағы жалпы жұртшылық пен мамандардың, сарапшылардың

бейжайлығын байқатса керек.

711 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

Ауырмаудыѕ жолын іздеДүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегі бойынша, адам денсаулығының 10 пайызы денсаулық сақтау саласына тəуелді болса, 50 пайызы өзінің өмір сүру дағдысына байланысты екен. Олай болса, біз неге құндылықтың бəрін ақшаға шаққан мына заманда басты байлығымыз – денсаулығымызды Гиппократ антына адал дықты биз-неске айырбастаған дəрігерлерге тəуелді етуіміз керек. «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын іздеген» əлдеқайда тиімді емес пе?!

«Саламатты Қазақстан» мемлекеттік ден-сау лық сақтау бағдарламасын жүзеге асыру барысында 2011-2015 жылдар аралығында еліміздің денсаулық сақтау саласы біршама жаңғыртылды, кешенді озық технологиялар енгізілді, бірқатар құрылымдық өзгерістер жа-салды. 2010 жылмен салыстырғанда аналар өлімі 2 есе, сəбилердің шетінеуі 40 пайызға азайды. Алайда, қазақстандық денсаулық сақтау саласы əлемнің дамыған елдерімен салыстыр-ған да əлі де кенжелеп қалған. Экономикалық ынтымақтастық жəне даму ұйымына (ЭЫДҰ) мүше мемлекеттерде денсаулық сақтау са-ласын қаржыландыру ІЖӨ-нің 8 пайызын құраса, бұл көрсеткіш Қазақстанда 3,8 пайыз-дан аспайды. Экономиканың ынтымақтастық жəне даму ұйымына (ЭЫДҰ) мүше елдерде дəрі-дəрмектің сапасы жəне қамтамасыз етілуі 80 пайыз болса, елімізде бұл көрсеткіш 55 па-йыз шамасында. Медициналық ғылым мен зерттеулерге ЭЫДҰ елдерінде ІЖӨ-нің 3 пайы-зы бөлінсе, Қазақстанда ол ІЖӨ-нің 0,26 пайы-зын құрайды. Дəрігерлердің біліктілігі де көп жетілдіруді қажет етеді. Осы цифрлардан көріп отырғанымыздай, əзірге қазақстандық денсаулық сақтау саласы басты байлығымыздың кінəратсыз болуына кепілдік бере алмайды екен. Ендеше, денсаулығымыздың шымыр болуы үшін өз қолымыздан келетін мүмкіндіктерді неге барын-ша пайдаланбасқа?!

Атақты кардиохирург, академик Н.Амосов «Адамның аурушаң болуына көп ретте табиғат та, қоғам да кінəлі емес, тек өзі ғана кінəлі. Ол жалқаулықтан, қомағайлықтан, тіпті көп жағдайда өзінің қисынсыз қылықтарынан ауру табады» де-ген екен. Жұрттың бəрі жаппай интернеттен ақ па-рат танған қазіргі кезеңде саламатты өмір сүру дің, тазалықты сақтаудың қарапайым ережелерін біл-мейтін жан жоқ шығар. Бірақ күнделікті күйбең тіршілікте сол бір қарапайым ережелерді орындауға жете мəн бермейтіндігіміз анық.

Күнде таңертең белгіленген уақыттан 30-40 минут ерте тұрып, əртүрлі жаттығулардың көмегімен денені бусандырып, қан тамырларыңыз қатты соғатындай етіп, дене шынықтырулар жа-сап, соңынан салқын сумен жуынатын тұрақты əдетіңіз болуы керек. Сонымен бірге күнде не таңертең, не кешкілік 5-10 шақырым жаяу жүру ауадай қажет. Жұмыс істейтін орныңызға күнделікті (əрине, тым алыс болмаса) жаяу қатынап тұрсаңыз, нұр үстіне нұр болмақ.

«Ас – адамның арқауы». Алайда, шектен тыс тамақтану айықпас кеселге душар ететін бір-ден-бір себеп екендігін есте ұстау керек. Сал-мағыңызды бір қалыпты ұстаудың да маңызы зор. Мəселен, бойыңыз 165 сантиметр болса, салмағыңыз 65 килограмм, бойыңыз 170 санти-метр болса, салмағыңыз 70 килограмнан аспауы керек. Денсаулығыңыз өзіңізге қымбат болса, зиян ды, жат қылықтардан (арақ ашу, темекі тар-ту, насыбай ату) аулақ болып, саламатты өмір сүру ге ден қойғаныңыз дұрыс.

Гигиеналық режімдерді бұзбай, тазалық-ты барынша сақтау – мықты денсаулық кепілі. Ал біздің күнделікті өміріміздегі келеңсіз жағ дайлар адамдардың тазалық əліппесін білмеуінен емес, мəдениеттілік менталитетінің төмендігінен туындап жатқандығы ақиқат. Əйтпесе, аялдамаларда тұрып немесе отырған жерлеріне былш-былш түкіретіндерді, темекі тұқылдарын таяқ тастам жердегі жəшікке тастауға ерініп, тротуарға атып ұрып, аяғы-мен езгілейтіндерді қоршаған орта тазалығы-ның қаншалықты маңызды екенін түсінбейтін тоғышарлар деп айта алмаймыз. «Басы ауыр-мағанның қасында, балтырың сыздамасын» демекші, денсаулықтың қадірін адам өзінің жанына батқанда ғана білетіндігі өкінішті-ақ. Сондықтан қоршаған ортаның, жұтқан ауаның барлығымыз үшін маңыздылығына барынша мəн бергеніміз жөн.

Түйіндей айтсақ, дені сау болуы үшін адам айтарлықтай күш жұмсап, саламаттылық салтын қалыптастыруы керек. Төмендегі төрт қағида бұлжымай орындалуы қажет, олар: таңертеңгілік шынығу, дене еңбегімен айналысу, тамақ ішуді дұрыс жолға қою, тазалықты қалт жібермей, дұрыс демала білу. Ертеңін ойлаған əрбір адам, əсіресе жастар, уақытты өткізіп алмай жанын сергек, денін сау ұстап, салауатты дəстүрлерге ден қойғаны жөн.

Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,«Егемен Қазақстан»

Алматының үздік ұстаздары қала əкімі Бауыр жан Байбектің қолынан бағалы сыйлық алып, мара патталды.

Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,«Егемен Қазақстан»

Қалабасының қабылдауына қырық тан астам мұғалім шақырыл-ды. Түрлі деңгейдегі байқаулар мен олим пиадаларда топ жарған, ғылы-ми жоба жазып жетістікке жеткен оқушылардың сынып жетекші-лері мен оқытушыларына құрмет көрсетілді.

– Білімді ұрпақ тəрбиелеу мем-лекеттік саясаттың басты тала-бы ғана емес, еліміздің асыл мұ-раты. Өйткені, еліміздің келеше гі кемел біліммен сусындаған жас тол қынның қолында. Бұл мақ сат-қа жету жолында мұғалім нің ат -қаратын еңбегі ұшан-теңіз. Осы кез-десуге шақырудағы мақсаты мыз – таяуда ғана атап өткен кəсіби мере-келеріңізбен тағы бір құттықтау,

əрі озық шəкірт тəрбиелеп отырған үздік ұстаздармен жақын танысу еді. Ұстаз алдында ұлық та бас иген. Еңбектеріңіздің жемісін көріңіздер. Əкімдік тарапынан алматылық ұстаздардың біліктілігін арттыруға, əлеуметтік қорғалуына толыққанды жағдай жасалып отыр. Бұл бізге

Елбасы жүктеген міндет, ел күт-кен нəтиже ретінде жауапкершілік жүктейді, – деді жиында қала əкімі Бауыржан Байбек.

Бүгінде Алматы қаласы еліміз бойынша білім алушылардың ең көп шоғырланған орталығы болып табылады. Шаһарда арнаулы, орта

жəне жоғары білім беретін 834 білім ордасы жұмыс істейді. Олардың екі жүзден астамы мемлекеттік мектеп болса, 43 мектеп жекеменшік санатында. Сондай-ақ, мегаполис мектепке дейінгі тəрбие бере-тін мекемелердің саны жағынан рекордтық көрсеткішке қол жеткізіп

отыр. Биылғы дерек бойынша қаладағы балабақшалардың саны 502-ге жеткен.

АЛМАТЫ––––––––––––––––––––––

Суретті түсір ген Самат ҚҰСАЙЫН

Өмір ЕСҚАЛИ,«Егемен Қазақстан»

Бос жұмыс орындары жəрмеңкесінің тигізер пайдасы мол екенін тəжірибе көрсетіп отыр. Екі қолға бір күрек таппай жүргендердің, болмаса қызметінен қысқаруға ұшырағандардың, тіпті зейнет жасына толса да, қоғамдық пайдалы еңбекпен айналысқысы келетіндердің бұл шараны тағатсыздана тосатыны сондықтан. Облыс орталығында бүгінге дейін 8 бос жұмыс орындары жəрмеңкесі ұйымдастырылып, жұмыс іздеушілерге 1671 жұмыс ұсынылған. 341 адам жұмыспен қамтылып, 73-і тұрақты түрде орналасқан. 42 жұмыссыз қоғамдық жұмыстарға тартылған. 21 адам қайта дайындық курстарына жіберілген. Жуырда «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасы шеңберінде кезекті жəрмеңке өтіп, білім, денсаулық сақтау, құрылыс, сауда, қызмет көрсету, машина жасау сала лары бойынша 400-ден астам бос жұмыс орны ұсыныл ды. Олардың арасында инженер, аспаз, есепші, құры лысшы, дəнекерлеуші, дəрігер, логопед, аула сыпыру шы, күзетші, тағы басқа мамандықтарға сұра ныс тың басымдығы байқалды.

Жұмысқа зəру санаттағылардың көпшілігі – жас тар. Олар «Жастар тəжірибесі», «Кəсіби даяр-лау, қайта даярлау жəне қайта оқыту» секілді мем-лекет тік бағдарламалар арқылы жіберілгенімен, тиісті орындар басшыларының қоятын қисынсыз тал абы тауын шағып, меселін қайтаратын жайттар аз ұшыраспайды. Тəжірибелі мамандармен қатар жастарды да үйретіп, кəсіби шеберлігін шыңдаудың орнына көбіне жұмыс өтілі жоқтығын көлденең тартып, кеудеден итеруге бейіл. Əр жəрмеңкеге үлкен үмітпен келетін Сымбаттың қуанышы су сепкендей басылып, үнемі салы суға кетіп оралады. Ол былтыр колледж бітірген. Содан бері экономист мамандығы бойынша тұрақты жұмыс іздестіріп, таппай келеді.

Қайда барса да, алдымен жұмыс өтілі сұралады. Бір таңқаларлығы, бос штат бірлігі бола тұра, оттай жанып тұрған маманның ынта-ықыласы, қабілет-қарымы ескерілмейді. Тым болмаса сынақ мерзімін тағайындаса ғой. Сүрінсем өз обалым өзіме, дейді Сымбат налыған үнмен.

– Колледжді айтасыз, жоғары оқу орнын бітір-ген диплом еш кəдеге аспаған күйі жатыр. Талай мекеменің табалдырығын тоздырдым. Сұрай тын-дары – жұмыс өтілі. Жоқ болса, қайдан аламыз? Төрт жыл оқуымның текке өткеніне өкінемін, – дейді дəмханада нəпақасын тауып жүрген Майра есімді қарындасымыз.

Жұмыссыздар арасында ауылдан көшіп келген-дердің де қарасы аз емес. Аслан деген жігіт қалаға қоныстанғаннан бері жұмыс таппай сенделіп жүр. «Дəнекерлеуші керек» деген хабарландыру бойын ша барса, кадр бөліміндегілер арнайы білімі жоқтығын сылтауратқан. Ауылда көп жыл дəне кер леуші де, ағаш шебері де болдым. Қыр-сырын бір адамдай білемін. Қолымнан келеді, – дейді не істерін білмей тығырыққа тірелген ол. Мұндай ұғынықсыз ұстанымның зарын талайлар тартып жүр.

Қазір Петропавл қаласында 617 адам жұмыссыз ретінде тіркелген. Есепке алынбағандары қаншама? Олардың арасында жас мамандар жетіп артылады. Жастарды жұмысқа орналастыруға мемлекет тарапы-нан айрықша көңіл бөлініп отырғанда жекелеген басшылардың жоғарыдағыдай көзқарасы қайран қалдырады. Біздіңше, мүдделі республикалық ведомстволар тарапынан мамандығы бойынша дип ломы бар жастарды еңбек өтілінсіз жұмысқа тартудың бірың ғай тəртібі енгізіліп, міндеттелсе, жөн-жосықсыз кедергілердің тамырына балта шабылар еді.

Солтүстік Қазақстан облысы

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Қазақ – жетімдерін жылатпаған халық. Бұл қасиет қазір де жалғасын табуда. Мұның өзі осы бағыттағы тағы бір тағылымды қадам болды деу орын-ды. Əйтпесе, мынандай күрделі заман-да басына осындай ауыртпалық түс-кендерге оңай болмасы анық.

Жетімдер мен ата-ана қамқорынсыз қалған балаларға арналған əлеумет тік үй облыс орталығының Кірпішті елді мекенінде салынады. Оған «Сəби» қоғамдық қоры есебінен 1,2 млрд теңге бөлінеді. Əлеуметтік үй де 80 адам, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған маман дандырыл ған интер-нат түлектері тұратын бола ды. Олар-ға бөлек пə терлер беріледі. Салы нып жатқан əлеуметтік үйдегі бір пəтердің

жалпы көлемі – 40 шаршы метр.Тұрғын үйге жақын маңда денсау-

лығында ақауы бар тұрғындар дың жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін шағын цехтар құрылысы жүріп жатыр. Нақтырақ айтқанда, кондитерлік өнім-дер, аяқ киім жөндеу, тігін жəне жөн-деу цехтары, сонымен бірге шаштараз бен массаж орталығы ашылады. Əлеу-меттік үйде тірек-қимыл аппараттары бұзылған жандар үшін сауықтыру құ-рал-жабдықтары бар дене тəрбиесі, сон дай-ақ релаксация залдары болады.

Қазіргі таңда Ақтөбе облысында 70 орынға есептелген жасөспірімдер үйі бар. Облыстық интернат мекемелерінің түлектері онда 23 жасқа дейін тұра алады. Ал əлеуметтік үйде 16-29 жас ара лы ғындағы түлектер тұратын болады.

Ақтөбе облысы

Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ,«Егемен Қазақстан»

Қоғамдағы ешбір адамның халыққа қызмет көрсету саласын айналып өте алмайтыны хақ. Тіпті қызмет көрсетушінің өзі басқа бір қажеттілігін өтеуде екінші бір қызмет көрсетушінің жұмысына жүгінеді. Бірімен-бірі жіпсіз байланған, бірінсіз-бірі өмір сүре алмайтын дөңгеленген дүние. Ал осы дөңгелеген дүниедегі тетіктердің барлығы бірдей мүлтіксіз қызмет атқаруда ма? Өзге жұртта мінсіз болғанымен, дəл біздің елімізде ол мүлдем ақсап жатыр.

Дүкенге бардық. Сатушының қату қабағы, орнынан керенау тұрып, сұраған затыңды əзер əперетініне көзі міз де, бойымыз да үйреніп бара жат қандай. Іші-сырты жарқыраған, кең сарайдай сауда ойын-сауық орта-лық тарының өзінде қызмет көрсету əр түрлі. Бірі амандасып: – Не іздедіңіз? – деген сұрақпен қарсы алса, көпшілігі кірген адамның бас-аяғына қарап, көзі мен шығарып салып жатады. Бірде мына дай жайттың куəсі болғаным бар.

Сауда орталығындағы белгілі бутиктің бірі. Киім өлшеп, айнаға қарап тұр едім, ішке екі адам кірді. Қойған сауалдарына сатушы қыз маған айтылып тұрғандай кейіп танытып жауап бермеді. Мен: – Ана кісілер сұрап жатыр ғой, менің өлшейтін тағы бір көйлегім бар, соған

дейін бара беріңіз деп едім, – Ой, қойыңызшы, бəрібір ештеңе алмай-тын адам екендері түрлерінен көрініп тұр ғой, – деген əлгі кісілерге естірте. Бұлай жасауға болмайтынын қызға ескертіп кеттім, ой түйді ме, күмəнім бар. Осы əңгімені айтқанымда бір жас қыз: – Апай, қазір екі киімді киіп көріп ұнамай, үшіншісін өлшейін десең кəдімгідей қиналады, ал құдай салмасын, əлгі жерден егер ештеңе алмасаңыз, онда қабағын түйіп, – Алмайтыныңыз бар, неге барлығын кие бересіз деп, қолыңыздағыны жұлқа тартып, ілгішіне іліп жатып сөйлеп тастайды, – деген. Иландым.

Ас ішуге əлдеқалай дəмханаға кіре қалсаңыз мəзірді қолыңызға ұстатқан даяшыңыз келіп болмай-ды. Сіз асығыссыз ба, уақытыңыз тап шы ма оған бəрібір. Қол бұлғап шақы рып, тапсырысыңызды беріп, жағдайыңызды айтып, енді дұрысталар, асығар десеңіз де көпшілігінде ойыңыз жайына қалады. Тағы да сол күту.

Адамдардың бір-біріне қатыгез-деніп, жылы сөйлеудің орнына жат қабақ танытуы нормаға айналып бара жатқандай. Қызмет көрсетудің қай түрін алыңыз, алдыңызды қаттылық орайды, тіпті аяқ алып жүргізбей барады. Дəрігерге барасыз ба, шап-шып тұр, қоғамдық көлікке отыра-сыз ба, ішіне адам емес, ағаш тие-гендей ойқастап, тарпаң жүріске салғанда шайқалғанды қойып, құлап

қала жаздайсыз. Шаштаразға кірсеңіз сіздің шашыңызды сəндеу керектігі ұмытылып, 5 сағат үйдегі баласы-мен сөйлесіп, мысыққа тамақ беру жайы айтылады. Қайшысы қолында, басын қисайтып қойып телефонмен сөйлесіп тұрған қыз, əлде жігіт, оқыста құлағыңызға қайшысын да тигізіп алуы мүмкін.

Ертең дүйім ел келіп, ЭКСПО өткі-зіп, жеті жұрттан адам ағылар, елі-міздің бас қаласы – Астанада қыз мет түрлері осылай көрсетілгенде бас қа жерге қандай өкпе айтарсың. Ойы мыз аспанда, туризмді дамытып, мем ле-кетіміздің қазынасын қомақты қар-жымен қомпайтқымыз келеді. Мына түрмен шетелдік турист түгіл Қазақс-танның өз азаматы қашып кетердей.

Халықтан түскен қаржыдан жа л а-қы алып, елге қызмет көрсетеді дей-тін мемлекеттік органдардағы қыз-мет керлерді айтсаңызшы. Халыққа қыз мет көрсетуші емес, өздерін Үнді-с тан ның жоғарғы кастасындағы брах-манындай сезініп, əзер жауап бере ді. Амандығының өзі сатулыдай. Жады-рап жымиып сəлемдессе, бар шаруаң шешілгендей мəз боласың.

Басқаны айтпағанда, түркітілдес бауырларымыз өзбектер мен түріктер бізден көш ілгері. Жайылып жастық, иіліп төсек болып, анасын бір, мына-сын бір жадырай алдыңызға тосып, əйтеуір қалтаңыздағы қаржыны қағып алады. Əлде бізге ақша керек емес пе?!

ӘЛЕУМЕТ

Мегаполистіѕ мўєалімдері марапатталды

Жетімдерге арналєан əлеуметтік їй салынады

Айтайын дегенім...

Көзқарас

Бәрекелді!

«Жоќ жўмыс ґтілінќайдан аламыз?»Осы сауал бос жўмыс орындары жəрмеѕкесі ґткен сайын жас мамандар тарапынан жиі ќойылады

Сəні кеткен сервис

8 11 ҚАЗАН2016 ЖЫЛ

РУХАНИЯТ

Кім екенін киімінен таниды

Сахна салтын құрметтеу керек, оған өнер иесінің үстіне не бол-са соны жалбыратып, жапсырып шыға салғаны дұрыс емес деген сипаттағы, əсіресе, соңғы уақытта Батысқа, Еуро паға еліктеген кейбір желөкпе топтар мен эстрада əншілерінің сырт қы түр-тұрпатына қатысты түрлі сыни пікірлер жиі қозғалып жатады. Сондайда басқалардың əнші сіне қарасаң, кəдімгі

əнші сияғы бар да, ал енді осы біздің көп əншілер дің сахнадағы қимыл-қозғалысы, биі, киім стилі, əйтеуір бір жері неге сондай төмен деңгейде, көңілге оғаш, тұр пайы көрінеді деген ойға берілесіз. Ал, керісінше, дəстүрлі əн орындау шылардың, яғни халқымыздың ұлттық киімдерінде өнер көрсететін əншілердің сахнадағы өзін өзі ұстау мəнеріне, сыртқы келбетіне халық тың сүйсінісі мен ықыласы күннен-күнге арт-паса, еш кеміген емес. Шіркін, дейсің содан кейін, осыншама қыруар жауһар мұраға ие ата-баба ла-рымыздың дəстүрлі киім үлгісінен асқан дүниеде қымбат не бар?

Ұлттық костюмдерімізге қызықпайтын, сұқтана көз тікпейтін ел жоқ. Əттең, бірақ оның тек Наурыз тойында киіліп, содан кейін сандықтың түбінде бір жыл күтіп жататыны жаман. Өзіміздің ен байлығымыздың, асыл мұрамыздың қадіріне өзіміз жете алмай жүргеніміз қандай өкінішті. Болмаса қазақтың ұлттық киімінен, əшекейінен əсем кере-мет байлық бар ма əлемде?! Шетелдің бірінен-бірі аумайтын желбуаз əуенімен, ашық-шашық, етек-жеңсіз киімімен, тізесі шұрық тесік шалбарымен дамыған елдердегі кірпияз көрерменді тамсан-та алмайтыныңыз анық. «Тамаша киім үлгілерін сақтап отырған мынадай да халық бар екен-ау», деп басқалар үлгі-өнеге ретінде тамсанатын бір құндылық болса, ол дəстүрлі əншілердің үстіндегі осы ұлттық нақыштағы костюмдер екені даусыз.

Көз алдымыздағы сұлулықтың қадір-қасие тін өзіміз бағалай алмай жүргенімізбен, шетелдік тердің мұндайды қалт жібермейтіні қайран қалдырады. Бірде Қазақстанның Жапониядағы мəдениеті күндерінде ғажап бір сəтке куə болдық. Əсем əн шырқалып, бишілер масақтай майысып, сахнадан алуан түрлі бояу көрініс тапқанда, əрине, жанымыз жақұттай жарқыраған. Кенет сахнаға Қазақстанның халық əртісі Нұржамал Үсенбаева басына Қыз Жібектің сəукелесін киіп, ұлттық киімімен жай-нап шыға келгенде, залдағылардың көздері от-тай жанды. Əдетте байсалды, сабырлы жапондар дəл осы сəт эмоцияларына ие бола алмай қалды. Л.Хамидидің «Қазақ вальсі», жапон композито-ры Коузаку Ямаданың «Акатамбо» əні шырқалып біткенше өздерін өздері əзер ұстап отырды. Əн аяқталған соң орындарынан өре түрегелген олардың ұзақ қол шапалақтап, əншіге ілтипат білдіруін əнші өнеріне көрсетілген құрмет сезімі ғана емес, қазақтың дəстүрлі ұлттық киіміне де білдірілген зор сүйіспеншілігі деп қабылдадық...

Соңғы уақытта фейсбукте сырға, жүзік, алқа тағынып, шаштарын бояп, өздерін қазақ эстрада-сына заманауи жанр əкелдік деп санайтын «91» тобының стилі жұртты ұлардай шулатып жа-тыр. «К-POP бағытының ерекшелігі киімдерінің стилінде, сондықтан мұнда тек музыка мен би ғана емес, корей халқының модасының халыққа кең тарауының үлкен əсері бар», деп бағамдаушылар бар. Талас-тартыс əн, орындаушылық шеберлік турасында болса, онда түсінесің. Сонда дейміз-ау, сахнада кім қалай киі немін десе, өз еркі ме? Бізде бұл жағынан əншілер дің киіну мəдениетіне мəн беріп, ұлттық тəрбиеге бейімдейтін дəстүр, мек-теп қалыптаспағаны ма? Мұндайды қалай бетімен жіберуге болады?

Мейлі, біреулер бұл айтқанымызды құптасын, құптамасын, қалай топшыласа, солай ойласын. Бірақ, осы сəн қазақтың балаларының бойына жа-расып тұрса, мұны əңгімеге араластырып неміз бар? Мəселе, сол кейпияттың көзге түрпідей қиғаш көрініп тұрғандығында ғой. Қазақ қай кезде де төл тамырына адалдығымен, ортақ құндылыққа бағынуымен мықты болатын. Мына түрімізбен қайда барып тоқтаймыз? Бір ол ғана емес, музыкалық арналарда əні мен қимылы қабыспайтын қай-қайдағылар қаптап кетті. Сосын жартылай жалаңаш қыздар шығады жарысып. Əндерінің не мағынасы жоқ, не əуені тартпайтын мұндайларды экраннан дəріптеуге жол беріп отырғандардың да талғам-таразысы солардың о жақ, бұ жағында шығар деп топшылайсың. Тіпті, көшеде кетіп бара жатып, жол-жөнекей кіре салғандай кей жұлдызсымақтардың сахнаға джинси шалбармен шығатынына қарадай қынжыласың.

Тағы бір түйткіл – сахналық өрені костюмнің бағасымен өлшейтін дерт ауа жайылып бара жатқаны алаңдатады. Сондықтан, өнер иесінің киімі ең алдымен, оның орындайтын əнінің жанрымен, табиғатымен үйлесуін, сыртқы пішіннің əсем əн мен өнерге лайық таңдалуын қалайсың...

Жалпы, мамандар киім кию мəдениетінен адамның қандай адам екенін анықтауға болады деп есептейді. «Адам көркі – шүберек» демекші, сəнді киім өнер адамы үшін қай кезде де үлкен рөл атқарған. Заманға сай сəн үлгілерінен қалмау, сахна салтанатына лайық киіну – қазіргі таңдағы өте бір өзекті мəселенің бірі. Біз, рас, сахнада еркіндікке шектеу қойылмайтын Ресей де, қыздарына жарты-лай жалаңаш стильде əн шырқауға тыйым салып отырған Өзбекстан да бола алмаспыз. Алайда, сахна мəдениеті мен əдебі ешқашан назардан тыс қалмауы тиіс. Сахна киесін сыйлайтындар алдымен киімін түзесін...

Қарашаш ТОҚСАНБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Бұл күнде Ішкі істер министр-лігінің Қостанай академиясы облыс-тағы жоғары оқу орындарының кеу-де қатарында аталады. Осыдан 45 жыл бұрын облысаралық милиция мек тебі болып құрылған оқу орны Тəуел сіздік жылдары дамыды, жас еліміз үшін ішкі істер органдарына, қылмыстық атқару жүйесіне білікті мамандар даярлайды. Бүгінде «Құқық қорғау қызметі», «Педагогика жəне психология», «Əлеуметтік жұмыс» мамандықтары бойынша ішкі істер органдары үшін жыл сайын 300 түлек түлетіп отыратын білім ордасына 2014 жылы республика Үкіметінің қаулысымен Қазақ КСР ішкі істер министрі, гене-рал-лейтенант Шырақбек Қабылбаевтың есімі берілді. «Өз ұлын, өз ерлерін ескер месе, ел тегі ал-сын қайдан кемеңгерді» деп құлагер ақын Ілияс Жансү гіров айтқандай, Шырақбек Қабыл байұлының бүкіл ғұмыры жас полицей лерге үлгі десе болады. Ол Қазақ стан мили-циясы тарихында генерал-лейте-нант атағын тұңғыш иелен ген, екі рет министр болған, ішкі істер ор-гандары саласындағы мемлекет-тік жəне кадрлық саясатты жетіл-діруге көп үлес қосқан адам. Осы оқиғаға орай академияда өткен сал-танатты сəтте оның немере сі Ға лым Исабаев академия музейі не арнап, атасының домбырасын білім орда-сының бастығы, полиция полковнигі Мирлан Қызыловқа табыс етті.

Домбыра бүгінде академия музе-йі нің төрінен орын алды. Музей ге кірген курсанттар да, сырттан кел-гендер де Шырақбек атамыздың тұтын ған жеке заттарымен, бай кітап ханасымен қоса домбыраны қызықтайды. Ұлтжанды азамат Мир-лан Ахмедияұлы Шы рақбек Қабыл-баевтың еліне сіңірген еңбегі мен өнегелі өмірін жас ұрпаққа наси-хаттай түсуі үшін үлкен тұлғаның ұрпақтарымен жиі хабарласып тұра-ды, музейді толықтыра түсуді де ой-ла йды. Бірде ол музейдегі домбы-раны генералға күміс көмей əнші Жəнібек Кəрменовтің бергенін естіп қалады. Домбыраның тарихын қаза келгенде оның ізі кемеңгер жазушы Мұхтар Əуезовтен бір-ақ шығады. Бір домбыраның қозы көш қана тарихы-нан өткен ғасырдағы қазақ зиялыла-ры арасындағы көңілдерге нұр себе-леген шынайы достыққа, ұлылардың кішіпейілдігіне, жақсылардың мəрт-тігіне тағы бір куə болғандаймыз.

Мирлан Қызылов осы тарих-тың шеті шыққан соң-ақ Шығыс Қазақстан облысының Абай ауда-нында тұратын сексеннің сеңгіріне шығып отырған Манатай Толған-баев ақсақалға дом быраның суретін жібереді. Смартфон камерасына жазып, салып жіберген жазбадан қария домбыраның өз көзіне от-тай басылғанын айтады. Манатай ақсақалдың əкесі Балтақай Мұхтар Əуезовтің бала кезден бірге өскен ең жақын достарының бірі болған. Олардың достығын өмірінің соңына дейін кір шалмайды. Абайдың ата-сы Өскенбай мен Балтақайдың арғы ата сы Мырзатай бірге туады екен. Əйті кеш Толғанбаевтай қазақтың дара скрип кашысын берген əулет. Манатай атайдың айтуынша, 20-жыл-дары қызмет істегенде, одан кейін гі уақытта «Абай жолы» эпопеясын жазып жүргенде Мұхтар Əуезов Абай еліне қанша рет барса, соның барлығында досы Балтақайдың үйіне тоқтаған.

«1945 жылы Алматыда мұғалім-дік ке оқып жүрген апайым жазғы кани кулға келгенде Мұхаң қызы Лəй-ланы ертіп жіберіпті. Əкеме «Лəйла каникулда екі айдай сенің үйіңде болсын, Абай жүрген жерлерді, Жидебайды көрсет, тілді, қазақтың

дəстүр-салтын үйренсін. Тамыз айын-да Абайдың 100 жылдығына барғанда өзім алып қайтамын» деп хат жа-зып беріпті. Лəйла келген соң əкем жуас жорға торы ат, жақсы ер-тоқым тапты. Атқа мінгізіп үйретті. Лəйла менің апаларыммен даланы қыдырып, ойнап жүреді. Екі ай дың ішінде əжептəуір тіл сындырып қалды. Абайдың тойында Мұхтар қасында Ғабит Мүсірепов, Сапарғали Бегалин, Есмағамбет Ысмайылов бар, барлығы 5-6 адам болып біздің үйге келді. Ол атқа мініп, қазақша сөйлеп жүрген Лəйласын көріп балаша қуанғаны

есімде. Кетерде ол əкейге: «Балтақай, мына балаңды маған бер, алып кетейін, оқысын, орыс-ша үйренсін», деді. Əкем екі сөзге келместен екінші сыныпқа көшкен мені Мұхаңа ертіп жіберді. Алматыға келген соң ол Жамбыл атындағы №18 мектепке мені өзі ертіп ба-рып, өзі өтініш жазып, қабылдатты. Қашан жолды үйренгенімше мек-тепке өзі жетектеп барып жүрді. Ата-ананың бауырынан шықпаған сегіз жасар баламын ғой, алғашқыда Валентина Николаевнаны орыс деп, сөзін түсінбей, жатырқап жүрдім. Кейін үйреніп кеттім, орысша да был-дырлайтын болдым. Бірақ, екі жылдай уақыттан кейін ауырып, каникулға кел ген соң қайтып бармай қойдым», деп əңгіме шертеді Манатай ақсақал. Ол кани кулға кетерде Мұхтар Əуезов: «Бал тақайға арнап бір шеберге дом-быра жасатып жатырмын, осы жолы беріп жіберуге үлгермедім», дейді. Оны артынша Балтақайдың Алматыда оқып жүрген інісі Бақыштан беріп жіберіпті.

«Онымен бəріміз домбыра үйрен-дік. Анам жақсы домбырашы еді, əкейдің де шертетіні болды. Мен мек -тептің көркемөнерпаздар үйірме сін дегі оркестрге осы домбырамен қатысып жүрдім. 1957 жылы Мұхаң келгенде менің осы домбырамен күй шерткеніме мəз болған еді», дейді Манатай ақсақал. Балтақайдың балалары азамат болып, үйлі-баранды болып кетеді. Ең кенжесі Манатайдың өзі 60-шы жылдарда мамандық алып, жұмыс істеп жүреді. Үйде домбыраны баяғыдай қолына ұстайтын кісі сирексиді.

«Заты ағаш домбыра қаңсыған да болуы керек, оның үстіне бөлмені ақтап, сылағанда үйдегілер ылғи төр-де ілулі тұратын оны бірнеше рет тү-сіріп алса керек. Домбыраның шанағы жəне бет тақтайы азырақ жарылады, бірақ сыны, мүсіні кеткен жоқ, дауы-сында да оншалықты өзгеріс болма-ды», дейді Манатай атай.

Қостанай академиясының бас-тығы Мирлан Қызылов домбыраны Қоста найдағы белгілі ақын, қолөнер шебері Серікбай Оспановқа көрсетеді. Заңғар жазушының қолы ның табы қалған домбыраны Серікбай ағамыз жіптіктей етіп жөндеп береді.

– Əдетте, домбыраның мойы-ны, яғни шайтан ішектен құлағына дейін 48 сантиметр болады. Ал бұл домбыраның мойыны 44 сантиметр екен, əнге арналған Абай домбыра, осылай қысқа болады. Оны қатты ағаштан жасаған, Жамбыл дом-быра секілді шанағы дөңес емес,

жұқалтаң. Домбыра қоңыр қызыл түспен боялған. Бетін қыз қарағайдан жасаған, домбыраның бетіне одан басқа ағаш келмейді. Ал бетінің сағаға жақын тұсына да қыз қарағай салса, ол шерткенде қолдың тырнағы тырнап, жұқарып кетеді. Шебер сол үшін оған жұп-жұқа пластмасса секілді материал салған. Оған, əдетте, баянның, гармонның сыртын қапта ған материалды алып салады. Домбы-раның сыртқы шанағы жəне беті шамалы жарылған екен, соны желім-дедім. Пернелеріндегі нүктелері өшіп қалыпты, оларды қалпына келтірдім.

Өзім қайта-қайта тартып көр дім, да-уысы сыңғырлап тұр, өте жақсы сақталған. Дом быраның қорабы да қызық, скрипка сала-тын қорап секілді. Ол да домбы-рамен түстес қоңыр қызыл, фанер секілді жұқа материалдан жасалыпты. Аспаптың сыртқы бояуына, шпонды пластмассадан салғанына, қорабына қарап мұны Эмануил Романенко жасаған болар деп ойлаймын, – дейді Серікбай аға. Өткен ғасырдың 30-шы жылдарында қазақ ұлт-аспаптар оркестріне арнап музыкалық аспап-тар жасаған, тіпті, Ахмет Жұбанов бастаған мамандармен кеңесе оты-рып, оларды жетілдіре түскен атақты шебер Эмануил Романенко Мұхтар Əуезовтің сөзін жерге тастамаған, қолын қайтармаған болар, бəлкім.

Сонымен, домбыра Жəнібек Кəр-ме новтің қолына қалай түсті деңіз? 1967 жылы атақты əнші Жүсіп бек Елебеков қасына жас талап Жəні бек Кəрменовті ертіп, Абай ауданын дағы Балтақай Толғанбаевтың үйіне келеді.

«Жүсекең біздің əкеймен бұрын-н ан таныс, Сапарғали Бегалин мен үйде талай болған кісі. Ол келген сай-ын көпшілік қолқалап əн айқызатын. Осы жолы Жүсекең əкейге Жəнібекті таныстырады. «Мына бала асқан да-рыны бар əнші, өзім баулып, қасыма ертіп, тəрбиелеп жүрмін. Мен кел-ген сайын жастығыңды еске түсіргің келіп, «Жамбас сипарды», «Ғалия ны», «Жиырма бесті» айт деп маза бермеу-ші едің, енді Жəнібекті тыңдайық. Əлгі Мұхаң берген шешен домбы-ра қайда? Əкел», дейді. Əкей дом-быраны Жəнібекке ұстатып жатып, Жүсекеңе қарап: «Ескілікті əндерді қазір əн айтып жүргендер нақышына келтірмей бұзып айтады, сендей əнші қайда, сабазым!» деп пікірін ішке бүкпеді. Жəнібек дом быраны алып, құлақ күйін келті ріп, қобалжығаннан ба, төмен қарап біраз үнсіз отырды да, ұстазы айтқан «Жамбас сипарды» шырқай жөнелді», деп еске алады Манатай ақсақал.

Балтақай қария Жəнібектің əніне сусыны қанғандай риза болады. «Пəлі, Жүсіпбек, менің мына балам сенің орныңды басайын деп тұр екен.

«Шəкіртсіз ұстаз – тұл» дегендей, баулып жүргенің көрегендік екен», деп Жүсіпбекке де алғысын айтады. Қария кетерде Жəнібекке батасын беріп тұрып: «Балам, мына домбы-ра Мұхтардың ескерткіші еді. Асыл дүние жерде қалып қор болмасын. Не нəрсе де иесін тауып, халқына жетіп жатса – өлгенің тіріліп, өшкенің жанғаны емес пе?! Көзіңдей көріп, ұстап жүр», деп домбыраны Жəні-бекке сыйлап жібереді. Бірақ, күміс көмей əнші домбыраны концерттерге алып шықпаса керек, үйінде сақтаған.

Ал енді Мұхтардың осы домбы-

расы генерал-лейтенант Шырақбек Қабылбаевтың тұтынған заттары-

ның арасында қайдан жүр? Бұл да бір хикая. Алматыдағы өнер

студиясының екінші кур-сында оқып жүрген Жəнібек Кəрменовті 1968 жылы 18 май күні оқудан шыға рып

жібереді . Сыйласып жүрген досы ақын Қажытай

Ілиясов ауылға кетерінде оны қолқалап, əндерін бірінші

рет радиоға жазып алып қалады да, шамалы уақыттан

кейін «Жезтаңдай жігіт» деген радиоочерк жасайды. Бұл туралы

автордың «Дегдар» деген эссесінде толық айтылған. Ақын əрі өзі де өнерлі Қажытай радиоочеркі эфир-ден өткенде оны қазақтың дəстүрлі əндер атасының бірі, Жəнібектің ұстазы Жүсіпбек Елебековпен бірге отырып тыңдайды. «Очеркте алдына ешқандай сөз қоспай, əуелі əн айты-лады делінген болатын. Шу дегенде аспан əлеміне қаңғып кететін дауыс неше түрлі бұрмалы өрнекке түсіп, «Құлагер» көз алдымызда талықсып тынды...

– Ойпырым-ай! Не деген əнші! – деген Жүсекеңнің таңырқауын бет-əлпе тінен оқып отырмын. Осы кезде дереу үлкен басшыларға төте сөйле сетін телефонына қол созды. Аржа ғынан əлдекім тұтқаны алды-ау деймін.

– Əй, жандарал, – деді біреуге дауы-сын ажарлы шығарып. – Бұл Жүсіп қой. Сен кісі қамап, кісі сабағаннан басқа бірдеңені білуші ме едің? Ра-диоңды ашсаңшы, сасып кетесің ғой, сенің ауылыңдағы бір əнші ба-ланы менің балам очерк қып жазған екен, соны тыңдап отырмыз, – деп тұтқаны тастай салды. Одан соң асау «Адасқақ» кетті дейсіз! Жүсекең анда-санда басын шайқап қойып, дəн риза күйде. Одан соң жібектей созылған «Майдақоңыр» тамылжыды» деп жа-зады Қажытай. Ал Жүсіпбек Елебеков сөйлескен телефонның ар жағындағы «жандарал» сол кездегі республика Ішкі істер министрі, генерал-лей-тенант Шырақбек Қабылбаев бола-тын. Жəнібек бұл кезде ауылына кетіп қалған, сонда автоклуб меңгерушісі болып істейді екен. Осы радио очеркті тыңдап болған соң, министр қара-мағындағыларға Семей облысының Абай ауданынан Жəнібек Кəрменов деген азаматты бір тəуліктің ішінде алдына əкелуге тапсырма береді. Оны министр неге суыт іздегенін ешкімге ашып айтпайды. Бөрлі ауылында шопандардың алдында əн айтып тұрған жерінен екі милиция қолтығынан ала жүгіргенде Жəнібектің өзі де сасып қалса керек. Бір қолында паспорты,

бір қолында қалақтай домбырасы бар оны дедекдетіп АН-12 ұшағына са-лады да, Алматыдан бір-ақ түсіріп, бар-жоғы 12 сағаттың ішінде министр Қабылбаевтың алдына алып барады. Жəнібек бұл суыт шақыруды соңғы кезде Иманжүсіптің əнін айтыңқырап жүргенінің пəлесі деп түсінеді. Сөйтсе министр Шырақбек Қабылбаев Жəнібекті Ішкі істер министрлігінің жанынан құрылып жатқан ансамбль-ге солист болуға шақырады. Жас жігіт «Ауылда анам, қарындастарым бар, Алматыда тұратын жерім жоқ», де-ген соң, «Ештеңеден қиналма, жағдай жасалады», деп қолына бір бөлмелі үйдің кілтін тапсырады. Пəтерінің кейін кеңейетінін де ескертеді. Министрліктегілер сол сəтте-ақ оған милиция формасын кигізеді.

Жəнібектің жары Тұрар Тұр-сын ханованың журналистерге бер-ген естелік-сұхбатындағы қыс қа үзін діден сол кездегі ел бас шы лы-ғын да жүрген азамат тұл ғалардың халқымыздың дəс түрінің, өнерінің уызына жарыған дығын, əн құдіретіне бас игендігін, зиялы десе – зиялы, дег-дар десе дегдар екенін көргендей бо-ламыз. «Жəнібек ансамбльге солист болып орналасқан соң, анасы жалғыз ұлы қайда болса сонда жүремін деп, ауыл дан Алматыға көшіп келеді. Бұл туралы Жəнібектің өзінен естіген министр: «Ол кісіге барып сəлем беру керек қой», дейді. Сəлем бе-руге келсе, бір бөлмелі пəтерде он шақ ты адам есіктен төрге дейін қаз-қатар ті зіліп жатады. Жəнібекке берген төсек те анасы жатыр екен. Содан біраз уақыттан соң Шырақбек Қабыл баевтың саяжайында зиялы бас қосу болады. Ол кісі Жəнібекті де шақы рады. Төрде Дінмұхамед Қонаев пен Бəйкен Əшімов отырады. Жəнібек əуелетіп əн салады. Үлкен кісілер тамсанып тыңдайды. Əншіге мейірлене қараған Дінмұхамед Қонаев: «Келесі кездескенде маған бір жоғары оқу орнын бітірдім деп айтатын бол», дейді. Содан кейін Шырақбек Қабылбаевтан: «Мұның не жағдайы бар екен?» деп сұрайды. Ол кісі: «Менде жұмыс істейді. Солист-əнші. Бір бөлмелі пəтер бердім. Анасы, қарындастары бар, оншақты кісі тұрып жатыр», дейді. Димекең: «Сендер министр болып тұрғанда жөні түзу үй бол-май ма?» дейді. «Менде артық үй жоқ. Генерал Калюта дегеннің ба-ласына арнап қойған бір үй бар еді, одан басқа үй жоқ», дейді министр. «Қойшының баласына күнде ешкім үй бере бермейді. Генерал баласына үй тауып береді. Мен рұқсат бердім», дейді сонда Димекең. Содан Жəнібек 1969 жылы 31 желтоқсан күні үш бөлмелі үйдің кілтін алады. Сөйтіп, 20 жасында айды аспанға шығарып, бір жылда екі үйге ие болады», деп əңгімелейді Жəнібектің жары Тұрар.

Демек, өзіне осындай əкелік қам қорлық көрсеткен министр Шырақбек Қабылбаевқа Мұхтар Əуезовтің домбырасын Жəнібектің бергені аян. Бірақ, оны əншінің қай кезде, қандай жағдайда, қалай тапсырғаны əзірге бізге белгісіз. Халқымыздың кемеңгер жазушы-сын сыйлаған, тіпті, аласапыран кезде тағдыры қыл көпірде тұрған оның аман қалуына себепкердің бірі болған Шырақбек атамыз та дом быраны қастерлеп ұстаса керек. Еш қандай тозбай, бүлінбей бүгінгі ұр пақтың қолына жетті. Қасиетті домбыра шанағына тек күй емес, қазақ зиялыларының арасындағы тектілік пен сұлу тарихты да сақтап жеткен екен. Шүкірлік. Бүгінде рес-пуб лика ІІМ Ш.Қабылбаев атын-дағы Қостанай академиясының музейінде тұрған ұлылар мен жақ-сылар қолының табы қалған дом-быра қостанайлықтардың да қас тер-лейтін жəдігеріне айналған.

ҚОСТАНАЙ

зерде

Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА,«Егемен Қазақстан»

Мўхтар Əуезовтіѕ домбырасы

ќостанайлыќтарєа ќалай жетті?

Экспозицияда аталмыш Ар хив қорынан алынған 1928-2013 жылдар арасындағы 128 біре гей құ жат көшірмелері қо йыл -ды. «Тəуелсіздік. Алғашқы қа дам дар» жəне «Қазақстан Рес пуб ли касы Президенті Н.Ə.Назар баев тың жаһандық жəне аймақ-тық қауіп сіздікті ныға йту дағы бас тама лары» бөлім дері ерек ше қы зы ғу шы лық туғыз ды. «Тəуе л сіздік. Ал ғаш қы қадам дар» бө лімінде дəуір оқи ғасы – тəуел сіз мемлекеттің құры луы н бей не лейтін құжаттар ұсы ныл ған. Олардың ішінде, 1991 жыл ғы 16 желтоқсандағы «Қазақ-стан Республикасының Тəуел сіз дігі туралы» Қазақ стан Рес пуб ли касы ның Конститу ция лық

заңы, Қазақ стан Республикасы Пре зи денті Н.Ə.Назарбаевтың БҰҰ Бас хатшысы Хавьер Переса де Куэльярға Қазақстанды БҰҰ

мү ше лігіне қабылдау туралы 1991 жыл ғы 31 желтоқсандағы өтіні ші, Елбасының 1995 жылғы 6 қыр күйекте жаңа Конституцияны

таныстыру салтанатында сөйлеген сөзі, Мемлекет басшысының 1997 жылғы 20 қазандағы «Ақмола қаласын Қазақстан Республи касының астанасы деп жариялау туралы» №3700 Жарлығы бар.

«Қазақстан Республикасы ның Президенті Н.Ə.Назарбаевтың жаһан дық жəне аймақтық қауіп сіздікті нығайтудағы бастама лары» бөліміндегі құжаттар жа һан дық ядролық қарусыздану дағы Қазақ станның жəне Елбасы Н.Ə.Назарбаевтың Семей ядролық сынақ полигонын жабудағы жəне əлем-де ядролық қаруды тарат пау дағы рөлін көрсетеді.

Сондай-ақ, кеңес кезеңіндегі күштеп ұжымдастыру жəне тотали тар лық тəртіптің саяси қуғын дау лары, өлкені өндірістендіру, қуғын далған халықтардың Қазақ станға қоныс аударылуы, Ұлы Отан соғысы кезіндегі Қазақстан туралы жəне т.б. құжаттар қызы-ғушылық тудырды.

«Егемен-ақпарат»

Тəуелсіздік тарихыныѕ кґрмесіЖақында Қазақ ұлттық өнер университетінде Қазақстан Республикасы Президенті Архивінің Тəуелсіздіктің 25 жыл дығына арналған тарихи-құжаттамалық көрмесі ашылды.

911 қазан2016 жыл

Республикалық меншік объектілерін сату Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 9 тамыздағы №920 қаулысымен бекітілген Жекешелендіру объектілерін сату қағидасына сәйкес жүзеге асырылады.

Ақмола мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаменті бойынша

(Көкшетау қ., М. Әуезов к-сі, 230)Аукционның өткізілу күні мен уақыты:

2016 жылғы 27 қазанда Астана қаласының уа-қыты бойынша сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін.

Сауда-саттықтың бағасын көтеру әдісімен аукционға келесі республикалық меншік объектілері қойылады.

Теңгерім ұстаушы – Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау және мемлекеттік инспекция комитетінің «Ақмола облысы бой-ынша экология департаменті» РММ (Көкшетау қ., Әуелбеков к-сі, 139А, тел. 8(7162) 762511).

Ваз-21100 автокөлігі, м/н 760АК03, 2001 ж.ш. Бастапқы баға – 157 000 теңге, кепілдік жарна – 23 550 теңге.

Ваз-21213 автокөлігі, м/н 787АК03, 2001 ж.ш. Бастапқы баға – 297 000 теңге, кепілдік жарна – 44 550 теңге.

Теңгерім ұстаушы –Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану коми-тетінің Көкшетау қаласындағы «Солтүстік-қазжерқойнауы» Солтүстік Қазақстан өңір-аралық геология және жер қойнауын пайдалану департаменті» РММ ( Көкшетау қ., Сәтбаев к-сі, 1Б, тел. 8(7162) 254390).

Ваз-21213 автокөлігі, м/н С711BU, 2004 ж.ш. Бастапқы баға – 352 000 теңге, кепілдік жарна – 52 800 теңге.

Теңгерім ұстаушы – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің «Бурабай» республикалық оңалту орталығы» РМҚК (Ақмола обл., Бурабай ауд., Бурабай кенті, Кенесары к-сі, 1, тел. 8(71636) 71545).

Уаз-39629 автокөлігі, м/н 982АЕ03, 2003 ж.ш. Бастапқы баға – 328 000 теңге, кепілдік жарна – 49 200 теңге.

Уаз-3962 автокөлігі, м/н 961АЕ03, 1998 ж.ш. Бастапқы баға – 312 000 теңге, кепілдік жарна – 46 800 теңге.

Ваз-21213 автокөлігі, м/н 984АЕ03, 2003 ж.ш. Бастапқы баға – 320 000 теңге, кепілдік жарна – 48 000 теңге.

Теңгерім ұстаушы – Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің «Ақмола облысы бойынша соттар әкімшісі» РММ (Көкшетау қ., М. Горький к-сі, 39, тел. 8(7162) 559650).

Toyota Hay Eys автокөлігі, м/н 052CS03, 2003 ж.ш. Бастапқы баға – 1 016 000 теңге, кепілдік жарна – 152 400 теңге.

Теңгерім ұстаушы – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің «Ақмола мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаменті» ММ (Көкшетау, М.Әуезов к-сі, 230, тел. 8(7162) 256556),

Газ-3110 автокөлігі, м/н 829АО03, 2005 ж.ш. Бастапқы баға – 97 000 теңге, кепілдік жарна – 14 550 теңге.

Газ-31105 автокөлігі, м/н 847АО03, 2004 ж.ш. Бастапқы баға – 95 000 теңге, кепілдік жарна – 14 250 теңге.

Анықтама үшін телефон: 8(7162) 256556. Қостанай мемлекеттік мүлік және

жекешелендіру департаменті бойынша(Қостанай қ., Алтынсарин көшесі, 151 «А)

Аукционның өткізілу күні мен уақыты: 2016 жылғы 28 қазанда Астана қаласының уа-кыты бойынша сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін.

Сауда-саттықтың бағасын көтеру әдісімен аукционға қойылады.

Теңгерім ұстаушы – ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің Қостанай мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаменті» ММ, Қостанай облысы, Денисов ауданы, Денисовка ауылы, Чапаев көшесі, 11-үй, тел. 8(7142) 53-35-11.

1. Әкімшілік ғимарат, жалпы ауданы 947,8 ш.м. Алғашқы (бастапқы) бағасы – 7 814 000 теңге, кепілдік жарна – 1 172 100 теңге.

Теңгерім ұстаушы – ҚР Индустрия және даму министрлігі Көлік комитетінің «Қостанай об-лысы бойынша көліктік бақылау инспекциясы»

РММ. Қостанай облысы Денисов ауданы, Денисовка ауылы, «Қарабұтақ-Денисовка – Қостанай» А-22 автожолының 387 шақырымы, тел. (87142) 56-87-15.

2. «Денисовский» көліктік бақылау бекетінің ғимараты, жалпы ауданы 53,4 ш.м., 2005 ж.с. Алғашқы (бастапқы) бағасы – 875 000 теңге, кепілдік жарна – 131 250 теңге.

Аукционның өткізілу күні мен уақыты: 2016 жылғы 2 қарашада Астана қаласының уакыты бойынша сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін

Сауда-саттықтың бағасын төмендету әдісі-мен аукционға қойылады.

Теңгерім ұстаушы – Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі «Қостанай облысының әділет департаменті» РММ, Қостанай қ., Таран к-сі, 38, тел. 990-011, 548-234.

3. Ваз-21310 автокөлігі, 2007 ж.ш., м/н 790 АН10. Алғашқы (бастапқы) бағасы – 675 000 теңге, ең төменгі бағасы – 337 500 теңге, кепілдік жарна – 101 250 теңге.

Сауда-саттықтың бағасын төмендету әді-сімен ең төменгі бағасы белгіленбей аукци-онға қойылады.

Теңгерім ұстаушы – ҚР Ұлттық экономи-ка министрлігі ТҚҚК «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ РМК Қостанай облысы бой-ынша филиалы, Қостанай қ., Майлин к-сі, 2/2-үй, тел. 56-92-72.

4. Ваз-21213 автокөлігі, 2004 ж.ш., м/н 531 AF10. Алғашқы (бастапқы) бағасы – 459 000 теңге, кепілдік жарна – 68 850 теңге.

Анықтама үшін телефон: 8(7142)533-511, 501-887.

Сауда-саттыққа қатысушыларды тіркеу ха-барлама жарияланған күннен бастап жүргізіледі және аукцион басталғанға дейін екі сағат бұрын аяқталады, содан соң қатысушылар берген өтінімдерін кері қайтара алмайды.

Сауда-саттыққа қатысу үшін кепілдік жарналар мемлекеттік мүлікті есепке алу саласындағы бірыңғай оператордың шо-тына төленеді: кепілдік жарнаны алушы – «Ақпараттық-есептеу орталығы» АҚ; банк атауы – «Қазкоммерцбанк» АҚ; ЖСК КZ529261501102032004; БСК: KZKOKZKX; БСН:050540004455; КНП: 171; Кбе:16.

Назар аударыңыз! Қатысушының хабарла-мада көрсетілген талаптарды сақтамауы, сондай-ақ бірыңғай оператордың арнайы транзиттік шо-тына сауда-саттықты өткізу туралы хабарламада көрсетілген кепілдік жарнаның сауда-саттық басталғанға дейін екі сағат бұрын түспеуі тізілім веб-порталының өтінімді қабылдаудан бас тар-туы үшін негіз болып табылады.

Аукционға қатысу үшін мыналарды:1) жеке тұлғалар үшін: жеке сәйкестендіру

нөмірін (бұдан әрі – ЖСН), тегін, атын, әкесінің атын (бар болса);

2) заңды тұлғалар үшін: бизнес сәйкестендіру нөмірін (бұдан әрі – БСН), толық атауын, бірінші басшының тегін, атын, әкесінің атын (бар болса);

3) кепілдік жарнаны қайтару үшін екінші деңгейдегі банктегі есеп айырысу шотының деректемелерін;

4) байланыс деректерін (почталық мекенжайы, телефоны, факс, е-mail) көрсете отырып, ті зі лім-нің веб-порталында алдын ала тіркелу қажет.

Жоғарыда көрсетілген деректер өзгерген кез-де қатысушы бір жұмыс күні ішінде тізілімнің веб-порталына енгізілген деректерді өзгертеді.

Аукционға қатысушы ретінде тіркелу үшін объект бойынша қатысушының ЭЦҚ қойылған сауда-саттыққа қатысуға өтінімді тізілімнің веб-порталында тіркеу қажет.

Тізілімнің веб-порталы автоматты тексеру нәтижелері бойынша тізілімнің веб-порталында көрсетілген қатысушының электронды ме-кенжайына өтінімді қабылдау не өтінімді қабылдаудан бас тарту себептері туралы электрондық хабарлама жібереді.

Аукционға жіберілген қатысушыға тізілімнің веб-порталы беретін аукцион нөмірі бойынша аукцион залына кіруге рұқсат етіледі.

Аукционға қатысушылар аукцион басталғанға дейін бір сағат ішінде ЭЦҚ мен аукцион нөмірін пайдалана отырып аукцион залына кіреді. Аукцион жекешелендіру объектісінің бастапқы құнын аукцион залында автоматты түрде орна-ластыру жолымен сауда-саттықты өткізу тура-лы хабарламада көрсетілген Астана қаласының уақыты бойынша басталады.

Аукционды өткiзу кезiнде жекешелендiру объектiсiнiң бастапқы бағасы жекешелендіру

объектісінің алғашқы бағасына тең болады.Бағаны көтеру әдісін қолданып аукцион

өткізу тәртібі:1) егер аукцион залында аукцион басталған

сәттен бастап жиырма минут ішінде қатысу шы-лардың бірде-біреуі қағидаға сәйкес белгіленген қадамға жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын бол-са, онда осы жекешелендіру объектісі бойынша аукцион өткізілмеді деп танылады;

2) егер аукцион залында аукцион бастал-ған сәттен бастап жиырма минут ішінде қаты-сушылардың біреуі қағидаға сәйкес белгіленген қадамға жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растайтын болса, онда бастапқы баға белгіленген қадамға артады;

3) егер ағымдағы баға артқаннан кейін жиыр-ма минут ішінде қатысушылардың бірде-біреуі жекешелендіру объектісінің ағымдағы құнын арттыру жолымен жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын болса, онда жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін соңғы растаған қатысушы жеңімпаз болып таны-лады, ал осы жекешелендіру объектісі бойынша аукцион өткізілді деп танылады.

Жекешелендіру объектісі бойынша бағаны көтеру аукционы қатысушылардың біреуі ұсынған ең жоғары бағаға дейін жүргізіледі.

Жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасы бағаны арттырудың кемінде екі қадамына өскен жағдайда ғана жекешелендіру объектісі бойын-ша бағаны көтеру аукционы өткізілді деп таны-лады, бұл ретте бастапқы бағаның екі қадамға көтеруді кемінде екі қатысушы жүзеге асырады.

Бағаны төмендету әдісін қолданып аукци-он өткізу тәртібі:

1) егер аукцион басталған кезден бастап екі минут ішінде қатысушылардың бірде-біреуі аукционда жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын болса, жекешелендіру объектісінің бастапқы бағасы қағидаға сәйкес белгіленген қадамға азаяды;

2) егер баға азайғаннан кейін екі минут ішінде қатысушылардың бірде-біреуі жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамайтын болса, жекешелендіру объектісінің соңғы жарияланған бағасы белгіленген қадаммен азаяды.

Жарияланған баға бойынша жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін бірінші болып рас таған қатысушы бағаны төмендету аукцио-ны ның жеңімпазы болып танылады және осы жекешелендіру объектісі бойынша аукцион өткізілді деп танылады;

3) егер жекешелендіру объектісінің бағасы белгіленген ең төменгі мөлшерге жетсе және қатысушылардың бірде-біреуі жекешелендіру объектісін сатып алу ниетін растамаса, онда аукцион өткізілмеді деп танылады.

Әрбір сатылған жекешелендіру объектісі бойынша аукцион нәтижелері сауда-саттық нәтижелері туралы электрондық хаттамамен ресімделеді, оған сатушы және жеңімпаз ЭЦҚ-ны пайдалана отырып, сауда-саттық өткiзiлген күнi тізілімнің веб-порталында қол қояды.

Аукцион нәтижелері туралы хаттама аукци-он нәтижелерін және жеңімпаз бен сатушының жекешелендіру объектісін сату бағасы бой-ынша сатып алу-сату шартына қол қою міндеттерін белгілейтін құжат болып табылады. Жеңімпазбен сатып алу-сату шартына аукцион өткізілген күннен бастап күнтізбелік он күннен аспайтын мерзімде қол қойылады.

Аукционның жеңімпазы сатып алу-сату шартына қол қойған кезде сатушыға салыс-тырып тексеру үшін мынадай құжаттардың:

1) жеке тұлғалар үшін: паспорттың неме-се жеке тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың;

2) заңды тұлғалар үшін: заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің не анықтаманың;

заңды тұлға өкілінің өкілеттіктерін куәлан-дыратын құжаттың, сондай-ақ заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куәландыратын құжаттың түпнұсқаларын мін-детті түрде көрсете отырып, олардың көшір-мелерін не нотариат куәландырған көшірмелерін ұсынады.

Құжаттардың түпнұсқалары салыстырып тексерілгеннен кейін бір жұмыс сағаты ішінде қайтарылады.

Сатып алынатын тауарлардың толық тізімі, көлемі, олардың т о л ы қ қ а н д ы е р е к ш е л і г і , қамтамасыз ету мерзімі және орны тендерлік құжаттарда көрсетілген.

Тендерге ҚР Үкіметінің 2009 жылғы 30 қазандағы №1729 қау-лысымен бекітілген кепілді көлемде ақысыз медициналық көмек көрсету бойынша дәрі-дәрмектерді, профилактикалық (иммунды биологиялық, диаг ностикалық, залалсыздандыру) препаратта-рын, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы, фармацевтикалық қызметтерді ұйымдастыру және са-тып алу ережелерінің 8-тармағында аталған біліктілік талаптарына сәйкес келетін барлық әлеуетті өнім берушілер жіберіледі.

Тендерлік құжаттар пакетін 2016 ж. 25 қазанда сағат 15.00-ге дейінгі мерзімде мына мекенжай бойын-ша: Талдықорған қаласы, Гаухар ана көшесі, 87-үй, 14-бөлмеден және medteh.aoblzdrav@mail.ru электронды мекенжайы бойынша алуға болады.

Тендерге қатысу үшін конверт-терге салынған тендерлік өтінім-дерді Алматы облысының ден-саулық сақтау басқармасына мына мекенжайы бойынша: Талдықорған қаласы, Гаухар ана көшесі, 87-үй, 14-бөлмеге тапсырылады.

Тендерлік өтінімдерді тапсы-рудың соңғы мерзімі 2016 ж. 26 қазанда сағат 13.00-ге дейін Алматы облысының денсаулық сақтау басқармасына мына ме-кенжай бойынша: Талдықорған қаласы, Гаухар ана көшесі, 87-үй, 14-бөлмеге тапсырылады.

Тендерлік өтінімдер салынған конверттер 2016 ж. 26 қазанда сағат 15.00-де мына мекенжай бойын-ша: Талдықорған қаласы, Гаухар ана көшесі, 87, денсаулық сақтау басқармасының мәжіліс залында ашылады.

Әлеуетті өнім берушілер тен дер-лік өтінімдер салынған кон верт терді ашу кезінде қатыса алады.

Қосымша ақпаратты және анықтаманы мына телефон бойын-ша алуға болады: 8(7282) 40-00-65, medteh.aoblzdrav@mail.ru

«Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталы ғы» РМК бұрынғы Семей сынақ полигонының проблемаларын әділ көрсететін үздік жарияланымға төмендегідей номинациялар бойын-ша жыл сайын өткізілетін конкурс жариялайды:

«Республикалық және облыстық басылымдық бұқаралық ақпарат құралдарындағы үздік жария-ланым үшін» – үздік тақырыптық, әдеби мақала, очерк/интервьюге;

«Электронды бұқаралық ақпарат құралдарын-дағы үздік жарияланым үшін» – үздік телевизиялық (радио) бағдарламаға (тақырыптық, деректі, талдамалық бағдарламалар, сюжет/ репортаж), тақырып бойынша талқылама мәселелер.

Конкурс туралы ережемен кәсіпорын сайтында танысуға болады www.nnc.kz

Өтінімдер 2016 жылғы 1–25 қараша аралығында төмендегі мекенжайда қабылданады:

071100, Шығыс Қазақстан облысы,Курчатов қ.,Красноармейская к-сі, 2, 54-Б ғимаратытелефон 8 (72251) 2 33 33,факс 8 (72251) 2 38 58.E-mail: nnc@nnc.kz

Астана қаласы әкімдігінің «Патолого анатомиялық бюросы» ШЖҚ

МКК 2016 жылға арналған кепілді тегін медициналық көмек көлемі

шеңберінде медициналық қол даныстағы құралдарды, дәрілік, профи лактикалық (иммунобиологиялық, диагнос тикалық,

зарарсыздандыру) құралдарын сатып алу бойынша тендер өткізетінін хабарлайды

Сатып алынатын тауарлардың толық тізімі, сатып алынатын саны, мерзімі, жеткізу орны тендерлік құжаттамада белгіленген.

Тендерге Қазақстан Республикасы Үкі-метінің 30.10.2009 ж. № 1729 қаулысымен бекітілген «Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін көрсету бойынша дәрілік заттарды, профилактикалық (иммуно-биологиялық, диагностикалық, дезинфек-циялық) препараттарды, медициналық мақ-саттағы бұйымдар мен медициналық техни-каны, фармацевтикалық қызметтерді сатып алуды ұйым дастыру және өткізу» ережесінің 8-тарма ғына және біліктілік талаптарына сәй-кес келе тін әлеуетті өнім берушілер жіберіледі.

Тендерлік құжаттама пакетін 25.10.2016 жылға (қоса алғанда) дейін Астана қаласы, І. Жансүгірұлы к-сі, 1, мемлекеттік сатып алу кабинеті мекенжайынан сағат 10.00-ден 18.00-ге дейін, демалыс және мереке күндерден басқа күндері және www.pab.kz веб-сайтынан алуға болады.

Тендерлік өтініштерді қабылдаудың соңғы мерзімі 26.10.2016 ж. сағат 10.00-ге дейін.

Тендерлік өтініштері бар конверттер 26.10.2016 ж. сағат 12.00-де Астана қаласы, І. Жансүгірұлы к-сі, 1 мекенжайында, мем-лекеттік сатып алу кабинетінде ашылады.

Әлеуетті өнім берушілер тендерлік өтініштер салынған конверттерді ашу кезінде қатыса алады.

Қосымша ақпаратты және анықтаманы мына телефон бойынша алуға болады: 8 (7172) 54-76-08.

«BAUR Kazakhstan» АҚ осы арқылы 8 300 000 000 (сегіз миллиард үш жүз миллион) теңге сомаға «Қазкоммерцбанк» АҚ-пен ірі мәміле (31.12.2019 ж. бойынша мерзіммен 07.10.2016 ж. № 1949 кредиттік желі ашу туралы келісім) жасағандығы туралы хабарлайды. Барлық сұрақтар бойынша хабарласу ме-кенжайы: Қазақстан Республикасы, 050046, Алматы қ., Абай даңғылы, Тұрғыт Өзал көшесі, 150/230-үй, 10-блок, № 859 тұрақжай, тел. +7 727 344 13 41.

АО «BAUR Kazakhstan» настоящим уведомляет о заключении крупной сделки с АО «Казкоммерцбанк» (соглашение об открытии кредитной линии № 1949 от 07.10.2016 г., сроком по 31.12.2019 г.) на сумму 8 300 000 000 (во-семь миллиардов триста миллионов) тенге. По всем вопросам обращаться по адресу: Республика Казахстан, 050046, г. Алматы, проспект Абая, улица Тургут Озала, дом 150/230, блок 10, помещение № 859, тел. +7 727 344 13 41.

«Логиком» АҚ, Алматы қ., Арал к-сі, 8, «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-пен ірі мәміле жасағандығы туралы хабарлайды.

«BAUR Kazakhstan» акционерлік қоғамы 1 (бір) артықшылықты акция үшін қоғамның артықшылықты акциялары бойынша 2015 жылғы дивидендтер мөлшері 1 (бір) тиын құрағандығы туралы хабарлайды.

А к ц и о н е р н о е о б щ е с т в о « B A U R Kazakhstan» сообщает, что размер дивиден-дов за 2015 год по привилегированным акциям общества составило 1 (один) тиын за 1 (одну) привилегированную акцию.

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитетінің ұжымы комитет төрағасы Аманияз Қасымұлы Ержановқа әпкесі

Рысқаным Қасымқызы ЕРЖАНОВАНЫҢқайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Полный перечень закупаемых товаров, их подробная специфи-кация, количество, сроки и место поставки указаны в тендерной до-кументации.

К тендеру допускаются все потенциальные поставщики, от-вечающие квалификационным требованиям, указанным в п.8 правил организации и проведения закупа лекарственных средств, профилактических (иммуноби-ологических, диагностических, дезинфицирующих) препаратов, изделий медицинского назна-чения и медицинской техники, фармацевтических услуг по ока-занию гарантированного объема бесплатной медицинской помощи утвержденных постановлением Правительства РК от 30.10.2009 года №1729.

Пакет тендерной докумен-тации можно получить в срок до 15.00 часов 25 октября 2016 года включительно по адресу: г. Талдыкорган, ул. Гаухар ана,87, кабинет №14 или по электронной

почте по адресу: e-mail: medteh.aoblzdrav@mail.ru.

Тендерные заявки на участие в тендере, запечатанные в конвер-ты, предоставляются в управление здравоохранения Алматинской области по адресу: г.Талдыкорган, ул. Гаухар ана 87, кабинет 14.

Окончательный срок предостав-ления тендерных заявок: 26 октября 2016 года до 13.00 часов в управле-ние здравоохранения Алматинской области по адресу: г. Талдыкорган, ул. Гаухар ана, 87, кабинет 14.

Конверты с тендерными заявка-ми будут вскрываться в 15.00 ча-сов 26 октября 2016 года в конфе-ренц-зале управления здравоохра-нения по адресу: г. Талдыкорган, ул. Гаухар ана, 87.

Потенциальные поставщики могут присутствовать при вскры-тии конвертов с тендерными за-явками.

Дополнительную информацию и справку можно получить по те-лефону: 8 (7282) 40-00-65, e-mail: medteh.aoblzdrav@mail.ru

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМАҚазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті аумақтық

департаменттерінің республикалық меншік объектілерін сату бойынша www. gosreestr. kz Мемлекеттік мүлік тізілімінің веб-порталында аукцион өткізетіндігін хабарлайды

Алматы облысының денсаулық сақтау басқармасы Алматы облысы денсаулық сақтау басқармасының медициналық

мекемелері үшін 2016 жылға жергілікті бюджет қаржысынан жедел жәрдем көрсетуге арналған жылжымалы медициналық

кешен сатып алуға тендер өткізетіндігін хабарлайды

Управление здравоохранения Алматинской области объявляет о проведении тендера по закупкам передвижных

медицинских комплексов скорой помощи за счет средств местного бюджета для медицинских организаций управления

здравоохранения Алматинской области на 2016 год

Мира БАЙБЕК,«Егемен Қазақстан»

Алматыдағы Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің қалалық емханасын-да Ашық есік күні өтті. Соғыс және еңбек ардагерлері, Ауған соғысының ардагерлерімен қоса, өзге де зейнет-керлер С.Д.Аспандияров атындағы ҚазҰМУ-дан арнайы шақыртылған мамандардың тексеруінен өтіп, тегін кеңестер алды.

Холестерин мен қант деңгейін өлше-тіп, қан қысымын тексерткен зейнеткер-лер кардиолог, эндокринолог, пульма-нолог, гастроэнтеролог, офтальмолог, уро лог, хирург, невропатолог сияқты маман дардың тегін қызметіне жүгінді.Осы емха наның Бас дәрігерінің орын-басары Зәуре Мәкееваның айтуынша, емха наға басқа күндері келушілер саны көп бола тындықтан, қарттарға кезек күтіп тұрудың оңайға соқпайтынын, сон дық тан олар осындай ашық есік күндері көптеп келетінін айтты. Емхана

мүмкіндігі аясынан тыс медициналық қызметтерді қажет ететін қарттарға арнайы диагностикалық орталықтарға тегін жолдама берілді . Іс-шараға әкімшілік, аудан дық медициналық бірлестік өкілдері қатыс ты. Айта кетерлігі, ашық есік күні емхана бас-шылығының ұйымдастыруымен жы-лына бірнеше мәрте өткізіліп тұрады.

Қарттар күні қаладағы Ұлы Отан соғы сы ардагерлері мен мүгедектерінің рес пуб ликалық клиникалық госпиталінде де дәл осындай шара өткізілді.

АЛМАТЫ––––––––––––––––

Суретте: Ұлы Отан соғысы ардагер­лері мен мүгедек тері нің республикалық клиникалық госпиталінде ем алып жатқан тараздық Ұлы Отан соғысының ардагері, 95 жастағы Мұзафар БЕРДІ­БАЕВ дәрігерлер ортасында.

Суретті түсірген Нұрманбет ҚИЗАТОВ

Ашық есік күні өтті

қоғам

Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,«Егемен Қазақстан»

Бұған дейін қалада Алматы об-лы сының ауылшаруашылық өнім-дерінің жәрмеңкесі өтіп, адам дар арзан бағадағы азық-түлікке қарық болып еді. Күні кеше ғана Қара тау етегінен керуен келіп, тұр ғын дарға Жамбыл облысының ди қан дары мен малшылары күтіп-бақ қан көкөніс пен мал өнімдерін ұсынды.

Алматының Астана алаңын ду-ман ға бөлеген жәрмеңкеге келуші лер көп болды. Жамбыл облысы аграр-шыларының қолынан шыққан ет, сүт, бал, жеміс-жидек өнімдеріне сұра-ныс мол болды. Әсіресе, жылқы мен сиыр етін сатып алушылардың қарасы көбейгенін байқадық.

Жәрмеңкенің ашылуына Ал маты

қаласының әкімі Бауыржан Бай бек пен Жамбыл облысының әкі мі Кәрім Көкірекбаев қатысып, ірге лес аймақ тар-дың әріптес тік бағы тында қол ға алып, жүргізіп жатқан жұмыстары туралы әңгі меледі.

– Алматылық ағайындарға 240 тон наға жуық ауылшаруашылығы та-уар ларын әкелдік. Оның ішінде 30

тон на ірі қара еті, бір жарым тон на дай тауық еті, 5 тонна шұжық өнім д ерін жәрмеңкеге шығардық. Біз дің шаруалар осы сапардан 112 млн теңгеден астам қаржыға сау да-сат тық жасап қайтты, – дей ді Жам был облысының әкімі К.Көкірекбаев.

АЛМАТЫ

Тәуелсіздік монументіне гүл шоғын қою рәсімімен басталған шара М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік драма театрында сурет көрмесі, термешілер сайысы мен ақындар мүшәйрасына ұласты. Суретшілер көрмесіне суретші, ғалым, ұстаз, өнер қайраткері Бай тұр-сын Өмірбеков, термеші лер сайы сына дәстүрлі ән өнері нің ше бері, ұстаз, ғалым Еркін Шүкі манов, ақындар мүшәйрасына ақын, қалам гер Әділбек Алпысбаев бас-таған қазылар төрелік жасады.

Жалпы, өнер додасы тартыс ты өтті. Дүние жүзінің әр түкпірінен келген өнерлі қазақтар, оның ішін де жастар

жоғарыдағы үш ата лым бойынша бақтарын сынады. Термешілер сайысында жүзден жүйрік шыққан Сәулежан Тақзия (ҚХР) бас жүлдеге, Бауыржан Ермекбаев (Өзбекстан) бірінші орынға, ал Алтыншуақ Төлегенқызы мен Сәния Өнерхан (ҚХР) екінші және үшінші орындарға ие болды. Базаргүл Көбен, Ардақ Асылбек, Қалелбек Арманбек (ҚХР) пен Құмарбек Сәнтайұлы (Моңғолия) ынталандыру жүлдесін алды.

Ақындар мүшәйрасында бас жүлдені Әділет Ахметұлы (ҚХР), бірінші орынды Айжан Таба рак қызы (Моңғолия), ал екінші орын ды Қызырбек Дүргінбайұлы (Моңғолия) иеленді. Өзбекстан нан

келген Еркебұлан Қолғанатов үшінші орын алды. Айдана Базар баева (Өзбекстан), Бақберген Дари ғаұлы (ҚХР) және Аманжол Бәделұлы мен Оразай Жеңісұлы (Моңғолия) ынталандыру жүлдесі мен марапатталды.

Суретшілер көрмесінде Үйсін Тұрсынбек (ҚХР) Бас жүлде, Аршын Қабылбек (ҚХР) бірінші, Ержан Юсупов (Өзбекстан) екінші, Жалын Бауырхан (ҚХР) үшінші орынға, ал Ерік Құлманов (Өзбекстан), Жәнібек Нұрбек, Мұсабек Әскербек, Жанат Сейіт қамза (ҚХР) ынталандыру жүл-десімен марапатталды. Өнер фес-тивалі отандық және шет елдегі қазақ диаспорасы өкілдерінің көрнекті қайраткерлерінің қаты суымен өткен гала-концертпен қоры тын дыланды.

«Егемен­ақпарат»

Сарша тамыздан бері Алматыны бетке алған салқар керуен көбейіп тұр. Аймақтардан келетін автокөліктерді мегаполис тұрғындары елеңдеп күтетін болған. Азық-түлік артып, алматылықтарды жәрмеңкеге жинайтын жақсы үрдіс жыл сайынғы дәстүрге айналып отыр.

Жамбылдық шаруалар жәрмеңкеге шақырды

Өнерлі қазақтардың өрісті додасыАлматыда Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының «Алматы – Тәуелсіздіктің алтын бесігі» атты өнер фестивалі өтті. Шет елдердегі қазақ диаспорасы өкілдерінің басын қосқан бұл шара Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитетінің қолдауымен ұйымдастырылды.

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға

хабарласыңыз:Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49.

Электронды пошта: advert@egemen.kz

Алматы 273-74-39, ф. 341-08-11. Электронды пошта: adv@egemen.kz

10 11 қазан2016 жыл

дидар

Жалпыұлттық республикалық газет. 1919 жылғы 17 желтоқсаннан шыға бастады.

Меншік иесі:«Егемен Қазақстан» республикалық газеті»акционерлік қоғамы

Басқарма төрағасыДархан ҚЫДЫРӘЛІ

Басқарма төрағасының орынбасарыЕркін ҚЫДЫР

Бас редакторАмантай ШӘРІП

Газет мына қалалардағы:Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «Ernur» Медиа холдингі» ЖШС,Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС,Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Типография Арко» ЖШС,Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС,Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС,Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС,Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-Полиграфия» ЖШС, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС,Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС,Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС,Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС,Орал қ., Достық-Дружба даң., 215 А, «WESTA» ЖШС,Талдықорған қ., Алматы қаласы, Мұқанов к-сі, 223 В, «Алматы-Болашақ» АҚ,Өскемен қ., Абай д-лы, 20, «Печатное издательство-агентство Рекламный Дайджест» ЖШСбаспаханаларында басылып шықты.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 5 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Газетті есепке қою туралы №01-Г куәлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республи касының Мәдениет және ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қа зақ стан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сәйкес сертификатталған.

Таралымы 183 000 дана

Нөмірдің кезекші редакторларыСұңғат ӘЛІПБАЙ, Айдар ӨРІСБАЕВ

Mекенжайымыз: 010008 АСТАНА, «Егемен Қазақстан» газеті көшесі, 5/13 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58аАнықтама үшін:Астанада: АТС 37-65-27, факс 8 (7172) 37-19-87; Электронды пошта: info@egemen.kz Интернет-редакция: portal@egemen.kz Алматыда: 8 (727) 273-07-87, факс 8 (727) 273-07-87; Электронды пошта: almaty@egemen.kz жарнама-ақпарат бөлімі: Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, advert@egemen.kzАлматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-07-26, adv@egemen.kzА Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мәтініне тапсырыс беруші жауапты.Газеттің жеткізілуіне қатысты сұрақтар үшін байланыстелефоны: 1499 («Қазпошта» АҚ)

Меншікті тілшілер:Астана – 8 (717-2) 37-54-21;Ақтау – 8 (701) 593-64-78;Ақтөбе – 8 (713-2) 56-01-75;Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70;Атырау – 8 (712-2) 31-74-13;Көкшетау – 8 (716-2) 25-76-91;Қарағанды – 8 (777) 949-64-77;Қостанай – 8 (714-2) 21-01-42;Қызылорда – 8 (701) 772-70-74;Орал – 8 (775) 336-47-57;Өскемен – 8 (778) 454-86-11;Павлодар – 8 (718-2) 54-31-56;Тараз – 8 (726-2) 43-37-33;Шымкент – 8 (701) 362-63-76;Петропавл – 8 (715-2) 50-72-50.

Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «Ernur» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №194 ek

спорт

жазылым-2017

Өмір ЕСҚАЛИ«Егемен Қазақстан»

Сара Тайжанова, Әлфия Жүкенова және Оксана Водила есімді алаяқ әйелдер үш жылдың ішінде Астана мен Петропавл қалаларының елуге жуық тұрғынын алдау-арбау жолымен тақырға отырғызып, 94 миллион теңгені қақшып кеткен. Олар жұмыртқадан жүн қырқатын арам ойларын жүзеге асыру үшін үй-жайдан қиналып жүрген жандарды жағалап, қармақтарына ілік-тіріп отырған. «Жайлы бас па-намен жарылқаймыз» деген «атымтайжомарттар» құр ғақ уәдені үйіп-төккен. Жілігі та-ты мас арзан сөзге сеніп қал-ған дар қомақты қаржыларын еш ойланбастан ұстата салған. Ауыздары аңқиып, құлақтары қалқиғандардың арасында таныстары да бармақ тістеп қала берген. Осылайша сылдыр уәдені суша сапырып, оның соңы ұшы-қиыры жоқ, сан соқ тырар сергелдеңдерге ұлас-қан. Берген «малдан» қайыр бол масына көздері жеткен жәбірленушілердің сотқа жү-гі ну леріне тура келген.

Ақша десе, арын сатып, ара ны ашылған алаяқтар құ-лаш ты кеңге сермеген тәріз-ді. Қос қаланың әкімдігінде

мем ле кеттік бағдарламалар ар-қылы бағасы қолжетімді пәтер -лерды қысқа мерзім ішін де алып беретін тамыр-таныс тары барын айтып, ант-су іш кен. Кейбіріне әкім дік тің қыз мет-кері ретінде таныс ты рып, ил ан-дырып алған секіл ді. Әйт песе, ірі көлемде ақша бере салуға екінің бірінің жү регі қалай дауалай қойсын. Жәбір ленушілердің 23-і ғана мате риалдық шығынның орнын толтыруды талап ет-кен. Соған қарағанда, өзгелері ала ған қолдың берегендігі-не күмән данған болу керек. Ә.Жүкенова көз жасын көл де тіп, бар қылмысын мойнына алса, қалған екеуі «судан таза, сүт тен ақтығын» алға тартып, бе ді рейіп тұрып алды.

Сот үкімімен «үштік топ» Қылмыстық Кодекстің 190, 177-баптары бойынша айып-ты ретінде танылып, С.Тай-жанова – 8, О.Водила – 7, Ә.Жүкенова 6 жылға темір тор ға қамалды. Жегендері жел-ке сі нен шыққан алаяқ әйелдер-дің дүние-мүліктері тәркіленіп, жаза ларын жалпы режімдегі түзету колонияларында өтейтін болады.

Үйлі-баранды үшеуінің артын да жарлары мен бала-лары телміріп қала берді.

Солтүстік Қазақстан облысы

Сатыбалды СӘУІРБАЙ,«Егемен Қазақстан»

Ақтөбе қаласы жыл өткен сайын көріктеніп, көркейіп келеді. Шаһарда сәулеті келіскен ғимараттар бой көтеріп, еңселі ескерткіштер, сәндік өнер туын-дылары орнатылуда, гүлзарлар мен алаңдарға сан түрлі бояуға малын ған гүлдер отырғызылуда. Жа қында Абай бульварында об-лыс әкімінің тапсырмасымен қайта жаңартылған әуенді субұрқақ іске қосылды.

Аспанға атқылаған сулар түрлі-түсті жарықтармен мың құбылып көз арбап, көңіл тербейді. Бейне судан сәуле шашылғандай әсер қалдыратын көрініс судың сыл-дыры және әсем әуенмен әдіп-телгенде ертегі әлеміне енгендей күй кешесің. Түрлі әуенге түр-лі көрініс бейнелеп, сан қилы

бояуға көмкерілгенде ерекше сәнді көрінеді.

Үш бөліктен тұратын фонтан құрылымы өте күрделі. Компьютер арқылы басқарылатын сиқырлы нысан 390 бүріккіш, 48 сорғыш, 422 шамнан тұрады. Дыбыс ұл-ғайтқыш және жарықдиодты шам-дармен жарақтандырылған. А тқы-лайтын судың биіктігі 20 метрге дейін жетеді. Жалпы көлемі 700 шаршы метр болады.

Мұндай соңғы үлгідегі қон дыр-ғылармен жабдықталған субұрқақ қаламызда тұңғыш рет іске қосыл-ды. Әуенді субұрқақ қала тұрғын-дары мен қонақтарының көңілінен шығып қана қоймай, ең керемет демалыс орны болғалы тұр.

Ақтөбе облысы–––––––––––––––

Суретті түсіргенХайреден РАУшАнов

Елші Михаил Бочарников қаладағы Фёдор Достоевский-дің әдеби-мемориалдық мұра жа-йын да болып, мекеме ди рек торы Татьяна Автушкоға «Пушкин» меда лін табыс етті. Ресей Феде-ра ция сы ның бұл марапа ты жер-лесі мізге мәдениетті дамыту да ғы үлесі үшін берілді. Бұл кісі мұ-ра жайды 2002 жылдан бері бас -қарып келеді. Даңқты жазу шы Фёдор Достоевскийдің 6 мұр а-жайы Ресейде болса, біреуі Се-мей де орналасқан. Достоев ский өмірі біздің өңірімізбен, ұлы ағар -ту шы Шоқан Уәлихановпен ты ғыз байланысты. Семейдегі мұ ра жай осыдан 45 жыл бұрын жазу шы ның 150 жылдығына орай ашыл ған.

Қазірге дейін мұражай қоры на 21 мыңнан астам жәдігер жи нақ-талған. Мұнда жылына 10 мың ға жуық адам болады. Бүгінде мә де ни мекеме қызметкерлері тақы рып -тық экскурсиялар, әдеби кеш тер өткізумен қатар, ғылыми-зерт теу жұмыстарымен де айналысады.

– Мұндай байланыстар та-рихымызды ұмытпай, құн ды-лық тарымызды бағалай білу үшін қажет, – деді қала әкімі Ермак Сәлімов, – бүгінгі алған мара паттарыңыз құтты болсын. Мұны тек мұражай мен қалаға ғана емес, елімізге көрсетілген құрмет деп білеміз. Өз кезегінде сөз алған Михаил Бочарников мара пат тың маңыздылығына

тоқтала келе: «Бұл мәдениет, өнер мен әдебиет қайраткерлеріне берілетін қымбат марапат. Ресей үшін Пушкиннің, Толстой, Дос-тоевскийдің орны ерекше. Мен Татьяна Какимовна ғана емес, бүкіл мұражай ұжымын, Семей

қаласын айтулы марапатқа ие бо-луларымен құттықтаймын» деді.

Раушан нҰҒМАнБЕКовАСЕМЕЙ––––––––––––––––

Сурет автордыкі

Достоевский мұражайында «Пушкин» медалін табыстады

Біздің жерлестеріміз бірінші тайм да алаң иелерімен тең дәреже-де ойнады. Ал биыл Еуропа чем-пио натының финалдық бөлігіне қатысып, жанкүйер жұртты біраз дүрлік тірген черногорлықтар оңай қарсы лас емес еді. Бұған оның са-пын дағы ойыншылардың түгел дер лік Еуропаның белді деген клуб-тарында ойнайтындарын айтсақ та жеткілікті.

Алайда, Талғат Байсуфиновтің шәкірттері 24-минутта бәрібір өз қақпаларына доп жіберіп алды. Оны стандартты жағдайда Стеван Йоветич сол қапталдан жеткізген доп ты жақсы пайдаланған Жарко Тома шевич баспен ұрып түсірді.

Бұдан әрі черногорлықтардың ба-сым дылықтары сәт сайын арта бер-ді. Мұның соңы екінші таймда олар-дың біздің қақпашыға қайта-қай та тордан доп алдыруына апарып соқ-тырды. Ал голдардың бәрі де күт-пеген жерден соғылғандай әсер етті. Себебі, олардың бәрінің де жо л ы на тосқауыл қоюға болатын еді.

Алаң иелері 59-минутта екінші голды да айып добы арқылы сал-ды. Бұл жолы оң қанаттан берілген допқа бәрінен бұрын Никола Вукчетич жетті. Содан соң 64-ми-нутта айып алаңының ішінде доп қабылдап алған Йоветичтің өзі мергендігімен танылды. 73-ми-нутта осы форвард тағы бір голға

себепші болды. Алыстан жет-кізіл ген доппен бірге біздің қақпа алаңы на кірген Стеван бірден алға асырды. Сол сәтте оны іліп әкет-кен Фатос Бечирай тордан бір-ақ шығарды. Тағы бес минуттан кейін Стефан Савич ойындағы соңғы нүктені қойды.

Осының бәрі алаң иелері үшін сон ша лықты оңай соғыла кетті. Бұ-ған қонақтардың матч соңына қа рай өздерін өздері жоғалтып алған дай болып жүргендері де әсер етсе керек.

Сол күні біздің топтағы екінші ойын да тап осындай есеппен аяқ-тал ды. Румыния Ереванда Арме -ния құрамасын ұтты. Ал Польша Дания ны 3:2 етіп тізе бүктірді. Нә-ти жесінде осы үш команда 4 ұпай-мен алғашқы үш орынға орналасты.

Бүгін Қазақстан құрамасы өз алаңында Румынияны қабылдайды.

«Егемен-ақпарат»

Футбол. Бірінші лиганың 25-турында Қызылорданың «Қай-сары» Ақтаудың «Каспий» коман-дасын қабылдап, 2:0 есебі мен ұтты. Осы жеңістің арқасында ұпай санын 60-қа жеткізген ко-ман да чемпионат аяқталуға үш тур қал ғанда, турнир кестесіндегі бі рін ші орнын сақтап қалып, премьер-лигаға қайта оралуды қам та масыз етті.

ДзюДо. Ташкентте аяқтал ған Гран-при турнирінде қазақ стандық атлеттер 3 алтын, 2 күміс және 5 қола медальға ие бол ды. Алтын медальді Ай гү нім Түйтекова (52 кг), Гүлжан Исанова (+78 кг), Ержан Шын кеев (+100), күміс медальді Альбина Амангелдиева (78 кг), Азамат Мұқанов (66 кг), қола медальді Сара Нышанбаева (60 кг), Аэлита Щербакова (70 кг), Зарина Раифова (78 кг), Бауыржан Жауынтаев (60 кг) және Виктор Демьяненко (100 кг) жеңіп алды.

теннис. Бейжіңде бірнеше күннен бері жалау желбіреткен

халықаралық турнирде ширек финалға шыққан қазақстан дық Ярослава Шведова әлемнің үшін-ші ракеткасы, поляк Агнешка Радваньскамен кездесіп, 1:6, 2:6 есебімен жол беріп қойды.

бАскетбол. ВТБ біртұтас ли гасында «Астана» ерлер коман-дасы Мәскеудің ЦСКА-сын қабыл-дап, 76:92 есебімен жеңіліске ұшы-ра ды. Жерлестеріміз өз ала ңын дағы ке лесі кездесуін 22 қазан да Рига-ның ВЭФ командасымен өткізеді.

Волейбол. Қарағандыда әйел дер командалары арасындағы Қазақстан Кубогы үшін жарыс ақырғы сәтіне жетті. Оның фина-лында Өскеменнің «Алтайы» мен Павлодардың «Ертіс-Қазхромы» кездесетін болды. Жартылай финалда бұлардың алдыңғысы «Алматы», кейінгісі «Жетісу» жасақ тарын үш партияда тізе бүк тір ді. Ұтылғандар енді өзара үшінші орын үшін таласады.

«Егемен-ақпарат»

Жүлде жолында –100 шахматшыАлматыда алыс-жақыннан жинал ған 100 шахматшы «Almaty Open-2016» тур нирі-нің жүлдесін сарапқа салып жатыр. 5 қазанда басталған жа-рыс он күн бойына жалғасып, 14-ін де мәреге жетеді.

Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,«Егемен Қазақстан».

– «Almaty Open-2016» – тұсауы енді кесілген шахмат жарысы. Жарысқа Тәжік стан нан, Ресей-ден, Өзбекстан, Қыр ғыз стан нан, Бельгия және Гру зия дан ойыншы-лар келді. «Алматы Опеннің» ая-сында еліміздегі шахмат ойынының арда герлері мен 16 жасқа дейінгі жасөс пірім шахматшыларды да ма-рапаттаймыз, – деді Қазақ стан шах-мат федерациясының президенті Ғалымжан Есенов.

Турнирдің қызықты өтуіне бәсе -ке лестердің атақ-абыройы мен шар -шы тақта үстіндегі салмағы да әсер ететіні анық. Қонақтар арасын да өзбек шахматшысы Жахонгир Вахи-дов Орталық Азия Кубогының ие гері және халықаралық «Hastings Inter-national Chess Congress» тур ни рін де екі жыл қатарынан дес бермеген.

Кеше аяқталған 4 турдың нәти-жесі бойынша үш бірдей қазақ стан-дық толық 4 ұпай жинап, топ бас-тап келеді. Ойын рейтингінде 2307 есебімен көрінген Гүлісхан Нахбаева бірінші орында тұрса, Константин Казаков пен Арыстанбек Оразаев алғашқы үштікке енді.

АЛМАТЫ

Ойсырай ұтылған ойынӨткен сенбі күні футболдан Қазақстан құрамасы 2018 жылғы әлем чемпионаты іріктеу турнирінің екінші ойы-нын Подгорицада Черногория командасымен өткізіп, 0:5 есебімен ойсырай жеңілді. бірақ алаңдағы ара-салмақ тап осыншалықты алшақ болды деп айта алмаймыз.

Жарыстар жаңғырығы

Бірінші кезеңде жанкүйерлер жалғыз голдың куәсі болды. 12-минутта «Лада» шабуылшысы Никита Филатов командасын алға шығарды.

Ойынның екінші бөлігін-де ре сей ліктер қарқын дарын одан әрі күшей тіп, шабуыл дарын жиілете түсті. Нәтижесінде 29-минутта Ефим Гуркин есеп-ті еселеді. Арада екі минут өт-кенде, астаналықтар Ев гений Рымаревтің көмегімен есеп айыр-масын қысқартты. Алайда, осы-дан кейін Эдуард Занковецтің шәкірттері жиі қателесіп, бар біл ген дері нен жа ңыл ды. Алаң иелерінің бұл осал ды ғын тиімді

пайдаланған қонақтар ай нал-дырған 2 минуттың ішінде екі шайба соғып кетті. Бұл жолы Стани слав Бочаров (34-минут) пен тағы да Филатовтың (36-минут) ме рейі үстем болды. Осы дан кейін «Ба рыст ың» жат тық ты ру шы лар құра мы қақпашыны алмас ты-рып, Хен рик Карлссонның орны-на алаң ғ а Виталий Колесникті шығарды.

Дегенмен, «Барыстың» ша-масы жалғыз шайбамен қарымта қай таруға ғана жетті. Аталған голды үшінші кезеңнің соңында, 56-минутта Кори Тривино соқты.

Еламан ҚоҢЫР

Қонақтар қапы қалдырды

Өткен жұма күні «барыс» Құрлықтық хоккей лигасының тұрақты чемпионатында тольяттидің «ладасын» қабылдап, 2:4 есебімен есе жіберді. осылайша, біздің ко-манда бұл маусымда оныншы рет жеңілді.

Қылмыс

Петропавл қалалық соты «үштік топтың» қылмыстық әрекеттерін бұлтартпас айғақтармен дәлелдеп, түрлі мерзімге бас бостандықтарынан айырды.

Алаяқтар жазасын алды

Әсемдік сыйлаған әуенді субұрқақ