Γιάννης Ρίτσος

1 Μαϊου 1909 Μονεμβαςιά-11 Νοζμβρθ 1990 Ακινα

bull 1914 Εγγράφεται ςτο δθμοτικό ςχολείο Μονεμβάςιασ

bull 1919 Εγγράφεται ςτο ςχολαρχείο τθσ

bull 1921 Εγγράφεται ςτο γυμνάςιο Γυκείου Ρεκαίνουν από φυματίωςθ ο αδελφόσ του και θ μθτζρα του

bull 1924 Με το ψευδϊνυμο laquoΙδανικό Πραμαraquo δθμοςιεφει ποιιματα ςτθ laquoΔιάπλαςθ των Ραίδωνraquo που διευκφνει ο ΓρΞενόπουλοσ

bull 1925 Με τθν laquoακριβιraquo αδελφι του Λοφλα εγκακίςταται ςτθν Ακινα Οικονομικι καταςτροφι τθσ οικογζνειασ Δουλεφει ςαν δακτυλογράφοσ και μετά ςαν αντιγραφζασ ςτθν Εκνικι Τράπεηα

bull 1926 Ρροςβάλλεται από φυματίωςθ Ράει ςτθ Μονεμβάςια μζνει ςε πανδοχείο και γράφει ποιιματα που ανικουν ςτισ ςυλλογζσ laquoΔάκρυα και χαμόγελαraquo και laquoΣτο παλιό μασ ςπίτιraquo (που δεν εκδόκθκαν) Επιςτρζφει ςτθν Ακινα Εγγράφεται ςτθ Νομικι αλλά δε φοιτά λόγω οικονομικϊν δυςκολιϊν Εργάηεται ταυτόχρονα ςαν βοθκόσ βιβλιοκθ-καρίου και γραφζασ του Δικθγορικοφ Συλλόγου Ακινασ

bull 1927 Νοςθλεφεται ςτο ςανατόριο Ραπαδθμθτρίου και μετά για τρία χρόνια ςτθ laquoΣωτθρίαraquoΔθμοςιεφει ποιιματα ςτο laquoΦιλολογικό Ραράρ-τθμαraquo τθσ laquoΜεγάλθσ Ελλθνικισ Εγκυκλοπαίδειασraquo

bull 1933 Για βιοποριςμό παίηει ςτο laquoΘζατρο Κυψζλθσraquo και με τουσ κιάςουσ ιτςιάδθ και Μακζδου

bull 1934 Εκδίδει τθν ποιθτικι ςυλλογι laquoΤρακτζρraquo Συνεργάηεται με το laquoιηοςπάςτθraquo υπογράφοντασ με αντε-ςτραμμζνο το όνομά του - Ι Σοςτίρ - και γίνεται μζλοσ του ΚΚΕ Δουλεφει ωσ διορκωτισ και επιμελθτισ των εκδόςεων laquoΓκοβόςτθraquo

ΑπροςάρμοςτοιΤρακτζρ Ποιήματα 1930-1960 Αθήνα εκδ Κζδροσ 1972 ςς 41-42

bull Τζτοια ηωι μασ μζλλονταν να γράφουμεν επιςτολζσπου να μθ ςτζλνουμε από μίαν αξιγθτθ δειλίαμονάχα να τισ δζνουμε ςε κορδελίτςεσ παρδαλζσκαι να το βρίςκουμε και τοφτο αςιμαντθ αςχολία

bull Να πάλλεται βακιά θ καρδιά που άξια είτανε για τα καλάκι όμωσ να ηοφμε πάντοτε ςτθ ςκοτιςμζνθ αφάνειαοι ταπεινοί πατϊντασ μασ να δείχνουν μζτωπο ψθλάκαι τα δικά μασ άπρεπα να φζρουνε ςτεφάνια

bull Το πρόςωπό μασ να φορεί φρίκθσ γκριμάτςα τραγικιφιλάρεςκα ν᾿ αφινουμε να λεν πωσ μασ πθγαίνεινα βλζπουμε να φεφγει θ ηωι μακριά μασ ξζνθ βιαςτικικαι να περνάμε ακόρυβα μιςϊντασ μιςθμζνοι

bull Το κάκε τί και πιο πολφ τ᾿ όνειρο να μασ τυραγνάτα βλζμματα των διαβατϊν ςτα μάτια μασ λεκζδεσΡεριφανοι να δείχνουμε κι όμωσ τα χζρια μασ τ᾿ αγνάνα κράτθςαν και να κρατοφν ακόμα μενεξζδεσ

bull Να λαχταροφμε ςαν παιδάκια ευαίςκθτα κι αςκενικά-δικαίωςθ και παρθγοριά τθσ ηωισ μασ- τθν αγάπθ κι αν κάποτε τθ βρικαμε να μασ προςμζνει μυςτικάόμωσ τα χζρι ν᾿απλωκεί ηθτϊντασ τθν εντράπθ

bull Τα μζτρια ν᾿αποφεφγουμε μ᾿ αδιάλλαχτθν αποςτροφι(αμετανόθτοι κυνθγοί του Ωραίου και του Ἀπολφτου)ναrsquoναι μασ ζπακλο θ πλθγι τί μάταιο γνϊςθ μασ ςοφι- θ χρυςι ςμίλθ δθμιουργοφ καςμάσ του καταλφτου

Να ξεκινάμε τισ αυγζσ και πάνω μασ μαφροι οιωνοίοι αμφιβολίεσ να μασ κρατοφν ςτθν ίδια πάλι κζςθκ᾿ εμείσ μ᾿ αθδία να φτφνουμε τον εαυτό μασ που κρθνείκαι να φοράμε κόκκινο τθσ ανταρςίασ τα φζςι

Τότε να ονειρευόμαςτε μίαν αλλαγι κ᾿ ευκφσ ξανάνα ςκφβουμε ςκλάβοι χλωμοί ςα ιερι λατρεία του πόνουτισ ιττεσ ν᾿ ανεμίηουμε φλάμπουρα νίκθσ φωτεινάκι αξιοπρεπϊσ να παίρνουμε το λάχτιςμα και του όνου

Καχφποπτοι και μίηεροι μζςα ςτα φροφρια τθσ ςιωπισνα κλειδωνόμαςτε άβουλοι να κάνουμ᾿ ζτςι χάηιτον κόςμον εξετάηοντασ πίςω απ᾿ τον κφκλο μιασ οπισκαι καρραλζοι ςκιά μικροφ πουλιοφ να μασ τρομάηει

Δειλοί και ςτθν αγάπθ μασ μα και ςτο μίςοσ πιο δειλοίκι ανίςχυροι κι αςάλευτοι να ηοφμε ανάμεςά τουσνα μασ πλθγϊνουν και τα δυο και να μετράμε ςιωπθλοίςτα παγωμζνα δάχτυλα τουσ ίδιουσ μασ κανάτουσ

Εχκροφσ να υποψιαηόμαςτε παντοφ κ᾿οι ολόφωτοι ουρανοίνα ιςκιϊνονται απ᾿ τον ίςκιο μασ και φεφγοντασ κινδφνουσνα ηοφμε μόνοι πλζκοντασ για τουσ εχκροφσ δθμίου ςκοινίκαι να κρεμάμε εμείσ εμάσ ακϊουσ αντί για κείνουσ

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1914 Εγγράφεται ςτο δθμοτικό ςχολείο Μονεμβάςιασ

bull 1919 Εγγράφεται ςτο ςχολαρχείο τθσ

bull 1921 Εγγράφεται ςτο γυμνάςιο Γυκείου Ρεκαίνουν από φυματίωςθ ο αδελφόσ του και θ μθτζρα του

bull 1924 Με το ψευδϊνυμο laquoΙδανικό Πραμαraquo δθμοςιεφει ποιιματα ςτθ laquoΔιάπλαςθ των Ραίδωνraquo που διευκφνει ο ΓρΞενόπουλοσ

bull 1925 Με τθν laquoακριβιraquo αδελφι του Λοφλα εγκακίςταται ςτθν Ακινα Οικονομικι καταςτροφι τθσ οικογζνειασ Δουλεφει ςαν δακτυλογράφοσ και μετά ςαν αντιγραφζασ ςτθν Εκνικι Τράπεηα

bull 1926 Ρροςβάλλεται από φυματίωςθ Ράει ςτθ Μονεμβάςια μζνει ςε πανδοχείο και γράφει ποιιματα που ανικουν ςτισ ςυλλογζσ laquoΔάκρυα και χαμόγελαraquo και laquoΣτο παλιό μασ ςπίτιraquo (που δεν εκδόκθκαν) Επιςτρζφει ςτθν Ακινα Εγγράφεται ςτθ Νομικι αλλά δε φοιτά λόγω οικονομικϊν δυςκολιϊν Εργάηεται ταυτόχρονα ςαν βοθκόσ βιβλιοκθ-καρίου και γραφζασ του Δικθγορικοφ Συλλόγου Ακινασ

bull 1927 Νοςθλεφεται ςτο ςανατόριο Ραπαδθμθτρίου και μετά για τρία χρόνια ςτθ laquoΣωτθρίαraquoΔθμοςιεφει ποιιματα ςτο laquoΦιλολογικό Ραράρ-τθμαraquo τθσ laquoΜεγάλθσ Ελλθνικισ Εγκυκλοπαίδειασraquo

bull 1933 Για βιοποριςμό παίηει ςτο laquoΘζατρο Κυψζλθσraquo και με τουσ κιάςουσ ιτςιάδθ και Μακζδου

bull 1934 Εκδίδει τθν ποιθτικι ςυλλογι laquoΤρακτζρraquo Συνεργάηεται με το laquoιηοςπάςτθraquo υπογράφοντασ με αντε-ςτραμμζνο το όνομά του - Ι Σοςτίρ - και γίνεται μζλοσ του ΚΚΕ Δουλεφει ωσ διορκωτισ και επιμελθτισ των εκδόςεων laquoΓκοβόςτθraquo

ΑπροςάρμοςτοιΤρακτζρ Ποιήματα 1930-1960 Αθήνα εκδ Κζδροσ 1972 ςς 41-42

bull Τζτοια ηωι μασ μζλλονταν να γράφουμεν επιςτολζσπου να μθ ςτζλνουμε από μίαν αξιγθτθ δειλίαμονάχα να τισ δζνουμε ςε κορδελίτςεσ παρδαλζσκαι να το βρίςκουμε και τοφτο αςιμαντθ αςχολία

bull Να πάλλεται βακιά θ καρδιά που άξια είτανε για τα καλάκι όμωσ να ηοφμε πάντοτε ςτθ ςκοτιςμζνθ αφάνειαοι ταπεινοί πατϊντασ μασ να δείχνουν μζτωπο ψθλάκαι τα δικά μασ άπρεπα να φζρουνε ςτεφάνια

bull Το πρόςωπό μασ να φορεί φρίκθσ γκριμάτςα τραγικιφιλάρεςκα ν᾿ αφινουμε να λεν πωσ μασ πθγαίνεινα βλζπουμε να φεφγει θ ηωι μακριά μασ ξζνθ βιαςτικικαι να περνάμε ακόρυβα μιςϊντασ μιςθμζνοι

bull Το κάκε τί και πιο πολφ τ᾿ όνειρο να μασ τυραγνάτα βλζμματα των διαβατϊν ςτα μάτια μασ λεκζδεσΡεριφανοι να δείχνουμε κι όμωσ τα χζρια μασ τ᾿ αγνάνα κράτθςαν και να κρατοφν ακόμα μενεξζδεσ

bull Να λαχταροφμε ςαν παιδάκια ευαίςκθτα κι αςκενικά-δικαίωςθ και παρθγοριά τθσ ηωισ μασ- τθν αγάπθ κι αν κάποτε τθ βρικαμε να μασ προςμζνει μυςτικάόμωσ τα χζρι ν᾿απλωκεί ηθτϊντασ τθν εντράπθ

bull Τα μζτρια ν᾿αποφεφγουμε μ᾿ αδιάλλαχτθν αποςτροφι(αμετανόθτοι κυνθγοί του Ωραίου και του Ἀπολφτου)ναrsquoναι μασ ζπακλο θ πλθγι τί μάταιο γνϊςθ μασ ςοφι- θ χρυςι ςμίλθ δθμιουργοφ καςμάσ του καταλφτου

Να ξεκινάμε τισ αυγζσ και πάνω μασ μαφροι οιωνοίοι αμφιβολίεσ να μασ κρατοφν ςτθν ίδια πάλι κζςθκ᾿ εμείσ μ᾿ αθδία να φτφνουμε τον εαυτό μασ που κρθνείκαι να φοράμε κόκκινο τθσ ανταρςίασ τα φζςι

Τότε να ονειρευόμαςτε μίαν αλλαγι κ᾿ ευκφσ ξανάνα ςκφβουμε ςκλάβοι χλωμοί ςα ιερι λατρεία του πόνουτισ ιττεσ ν᾿ ανεμίηουμε φλάμπουρα νίκθσ φωτεινάκι αξιοπρεπϊσ να παίρνουμε το λάχτιςμα και του όνου

Καχφποπτοι και μίηεροι μζςα ςτα φροφρια τθσ ςιωπισνα κλειδωνόμαςτε άβουλοι να κάνουμ᾿ ζτςι χάηιτον κόςμον εξετάηοντασ πίςω απ᾿ τον κφκλο μιασ οπισκαι καρραλζοι ςκιά μικροφ πουλιοφ να μασ τρομάηει

Δειλοί και ςτθν αγάπθ μασ μα και ςτο μίςοσ πιο δειλοίκι ανίςχυροι κι αςάλευτοι να ηοφμε ανάμεςά τουσνα μασ πλθγϊνουν και τα δυο και να μετράμε ςιωπθλοίςτα παγωμζνα δάχτυλα τουσ ίδιουσ μασ κανάτουσ

Εχκροφσ να υποψιαηόμαςτε παντοφ κ᾿οι ολόφωτοι ουρανοίνα ιςκιϊνονται απ᾿ τον ίςκιο μασ και φεφγοντασ κινδφνουσνα ηοφμε μόνοι πλζκοντασ για τουσ εχκροφσ δθμίου ςκοινίκαι να κρεμάμε εμείσ εμάσ ακϊουσ αντί για κείνουσ

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1925 Με τθν laquoακριβιraquo αδελφι του Λοφλα εγκακίςταται ςτθν Ακινα Οικονομικι καταςτροφι τθσ οικογζνειασ Δουλεφει ςαν δακτυλογράφοσ και μετά ςαν αντιγραφζασ ςτθν Εκνικι Τράπεηα

bull 1926 Ρροςβάλλεται από φυματίωςθ Ράει ςτθ Μονεμβάςια μζνει ςε πανδοχείο και γράφει ποιιματα που ανικουν ςτισ ςυλλογζσ laquoΔάκρυα και χαμόγελαraquo και laquoΣτο παλιό μασ ςπίτιraquo (που δεν εκδόκθκαν) Επιςτρζφει ςτθν Ακινα Εγγράφεται ςτθ Νομικι αλλά δε φοιτά λόγω οικονομικϊν δυςκολιϊν Εργάηεται ταυτόχρονα ςαν βοθκόσ βιβλιοκθ-καρίου και γραφζασ του Δικθγορικοφ Συλλόγου Ακινασ

bull 1927 Νοςθλεφεται ςτο ςανατόριο Ραπαδθμθτρίου και μετά για τρία χρόνια ςτθ laquoΣωτθρίαraquoΔθμοςιεφει ποιιματα ςτο laquoΦιλολογικό Ραράρ-τθμαraquo τθσ laquoΜεγάλθσ Ελλθνικισ Εγκυκλοπαίδειασraquo

bull 1933 Για βιοποριςμό παίηει ςτο laquoΘζατρο Κυψζλθσraquo και με τουσ κιάςουσ ιτςιάδθ και Μακζδου

bull 1934 Εκδίδει τθν ποιθτικι ςυλλογι laquoΤρακτζρraquo Συνεργάηεται με το laquoιηοςπάςτθraquo υπογράφοντασ με αντε-ςτραμμζνο το όνομά του - Ι Σοςτίρ - και γίνεται μζλοσ του ΚΚΕ Δουλεφει ωσ διορκωτισ και επιμελθτισ των εκδόςεων laquoΓκοβόςτθraquo

ΑπροςάρμοςτοιΤρακτζρ Ποιήματα 1930-1960 Αθήνα εκδ Κζδροσ 1972 ςς 41-42

bull Τζτοια ηωι μασ μζλλονταν να γράφουμεν επιςτολζσπου να μθ ςτζλνουμε από μίαν αξιγθτθ δειλίαμονάχα να τισ δζνουμε ςε κορδελίτςεσ παρδαλζσκαι να το βρίςκουμε και τοφτο αςιμαντθ αςχολία

bull Να πάλλεται βακιά θ καρδιά που άξια είτανε για τα καλάκι όμωσ να ηοφμε πάντοτε ςτθ ςκοτιςμζνθ αφάνειαοι ταπεινοί πατϊντασ μασ να δείχνουν μζτωπο ψθλάκαι τα δικά μασ άπρεπα να φζρουνε ςτεφάνια

bull Το πρόςωπό μασ να φορεί φρίκθσ γκριμάτςα τραγικιφιλάρεςκα ν᾿ αφινουμε να λεν πωσ μασ πθγαίνεινα βλζπουμε να φεφγει θ ηωι μακριά μασ ξζνθ βιαςτικικαι να περνάμε ακόρυβα μιςϊντασ μιςθμζνοι

bull Το κάκε τί και πιο πολφ τ᾿ όνειρο να μασ τυραγνάτα βλζμματα των διαβατϊν ςτα μάτια μασ λεκζδεσΡεριφανοι να δείχνουμε κι όμωσ τα χζρια μασ τ᾿ αγνάνα κράτθςαν και να κρατοφν ακόμα μενεξζδεσ

bull Να λαχταροφμε ςαν παιδάκια ευαίςκθτα κι αςκενικά-δικαίωςθ και παρθγοριά τθσ ηωισ μασ- τθν αγάπθ κι αν κάποτε τθ βρικαμε να μασ προςμζνει μυςτικάόμωσ τα χζρι ν᾿απλωκεί ηθτϊντασ τθν εντράπθ

bull Τα μζτρια ν᾿αποφεφγουμε μ᾿ αδιάλλαχτθν αποςτροφι(αμετανόθτοι κυνθγοί του Ωραίου και του Ἀπολφτου)ναrsquoναι μασ ζπακλο θ πλθγι τί μάταιο γνϊςθ μασ ςοφι- θ χρυςι ςμίλθ δθμιουργοφ καςμάσ του καταλφτου

Να ξεκινάμε τισ αυγζσ και πάνω μασ μαφροι οιωνοίοι αμφιβολίεσ να μασ κρατοφν ςτθν ίδια πάλι κζςθκ᾿ εμείσ μ᾿ αθδία να φτφνουμε τον εαυτό μασ που κρθνείκαι να φοράμε κόκκινο τθσ ανταρςίασ τα φζςι

Τότε να ονειρευόμαςτε μίαν αλλαγι κ᾿ ευκφσ ξανάνα ςκφβουμε ςκλάβοι χλωμοί ςα ιερι λατρεία του πόνουτισ ιττεσ ν᾿ ανεμίηουμε φλάμπουρα νίκθσ φωτεινάκι αξιοπρεπϊσ να παίρνουμε το λάχτιςμα και του όνου

Καχφποπτοι και μίηεροι μζςα ςτα φροφρια τθσ ςιωπισνα κλειδωνόμαςτε άβουλοι να κάνουμ᾿ ζτςι χάηιτον κόςμον εξετάηοντασ πίςω απ᾿ τον κφκλο μιασ οπισκαι καρραλζοι ςκιά μικροφ πουλιοφ να μασ τρομάηει

Δειλοί και ςτθν αγάπθ μασ μα και ςτο μίςοσ πιο δειλοίκι ανίςχυροι κι αςάλευτοι να ηοφμε ανάμεςά τουσνα μασ πλθγϊνουν και τα δυο και να μετράμε ςιωπθλοίςτα παγωμζνα δάχτυλα τουσ ίδιουσ μασ κανάτουσ

Εχκροφσ να υποψιαηόμαςτε παντοφ κ᾿οι ολόφωτοι ουρανοίνα ιςκιϊνονται απ᾿ τον ίςκιο μασ και φεφγοντασ κινδφνουσνα ηοφμε μόνοι πλζκοντασ για τουσ εχκροφσ δθμίου ςκοινίκαι να κρεμάμε εμείσ εμάσ ακϊουσ αντί για κείνουσ

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1933 Για βιοποριςμό παίηει ςτο laquoΘζατρο Κυψζλθσraquo και με τουσ κιάςουσ ιτςιάδθ και Μακζδου

bull 1934 Εκδίδει τθν ποιθτικι ςυλλογι laquoΤρακτζρraquo Συνεργάηεται με το laquoιηοςπάςτθraquo υπογράφοντασ με αντε-ςτραμμζνο το όνομά του - Ι Σοςτίρ - και γίνεται μζλοσ του ΚΚΕ Δουλεφει ωσ διορκωτισ και επιμελθτισ των εκδόςεων laquoΓκοβόςτθraquo

ΑπροςάρμοςτοιΤρακτζρ Ποιήματα 1930-1960 Αθήνα εκδ Κζδροσ 1972 ςς 41-42

bull Τζτοια ηωι μασ μζλλονταν να γράφουμεν επιςτολζσπου να μθ ςτζλνουμε από μίαν αξιγθτθ δειλίαμονάχα να τισ δζνουμε ςε κορδελίτςεσ παρδαλζσκαι να το βρίςκουμε και τοφτο αςιμαντθ αςχολία

bull Να πάλλεται βακιά θ καρδιά που άξια είτανε για τα καλάκι όμωσ να ηοφμε πάντοτε ςτθ ςκοτιςμζνθ αφάνειαοι ταπεινοί πατϊντασ μασ να δείχνουν μζτωπο ψθλάκαι τα δικά μασ άπρεπα να φζρουνε ςτεφάνια

bull Το πρόςωπό μασ να φορεί φρίκθσ γκριμάτςα τραγικιφιλάρεςκα ν᾿ αφινουμε να λεν πωσ μασ πθγαίνεινα βλζπουμε να φεφγει θ ηωι μακριά μασ ξζνθ βιαςτικικαι να περνάμε ακόρυβα μιςϊντασ μιςθμζνοι

bull Το κάκε τί και πιο πολφ τ᾿ όνειρο να μασ τυραγνάτα βλζμματα των διαβατϊν ςτα μάτια μασ λεκζδεσΡεριφανοι να δείχνουμε κι όμωσ τα χζρια μασ τ᾿ αγνάνα κράτθςαν και να κρατοφν ακόμα μενεξζδεσ

bull Να λαχταροφμε ςαν παιδάκια ευαίςκθτα κι αςκενικά-δικαίωςθ και παρθγοριά τθσ ηωισ μασ- τθν αγάπθ κι αν κάποτε τθ βρικαμε να μασ προςμζνει μυςτικάόμωσ τα χζρι ν᾿απλωκεί ηθτϊντασ τθν εντράπθ

bull Τα μζτρια ν᾿αποφεφγουμε μ᾿ αδιάλλαχτθν αποςτροφι(αμετανόθτοι κυνθγοί του Ωραίου και του Ἀπολφτου)ναrsquoναι μασ ζπακλο θ πλθγι τί μάταιο γνϊςθ μασ ςοφι- θ χρυςι ςμίλθ δθμιουργοφ καςμάσ του καταλφτου

Να ξεκινάμε τισ αυγζσ και πάνω μασ μαφροι οιωνοίοι αμφιβολίεσ να μασ κρατοφν ςτθν ίδια πάλι κζςθκ᾿ εμείσ μ᾿ αθδία να φτφνουμε τον εαυτό μασ που κρθνείκαι να φοράμε κόκκινο τθσ ανταρςίασ τα φζςι

Τότε να ονειρευόμαςτε μίαν αλλαγι κ᾿ ευκφσ ξανάνα ςκφβουμε ςκλάβοι χλωμοί ςα ιερι λατρεία του πόνουτισ ιττεσ ν᾿ ανεμίηουμε φλάμπουρα νίκθσ φωτεινάκι αξιοπρεπϊσ να παίρνουμε το λάχτιςμα και του όνου

Καχφποπτοι και μίηεροι μζςα ςτα φροφρια τθσ ςιωπισνα κλειδωνόμαςτε άβουλοι να κάνουμ᾿ ζτςι χάηιτον κόςμον εξετάηοντασ πίςω απ᾿ τον κφκλο μιασ οπισκαι καρραλζοι ςκιά μικροφ πουλιοφ να μασ τρομάηει

Δειλοί και ςτθν αγάπθ μασ μα και ςτο μίςοσ πιο δειλοίκι ανίςχυροι κι αςάλευτοι να ηοφμε ανάμεςά τουσνα μασ πλθγϊνουν και τα δυο και να μετράμε ςιωπθλοίςτα παγωμζνα δάχτυλα τουσ ίδιουσ μασ κανάτουσ

Εχκροφσ να υποψιαηόμαςτε παντοφ κ᾿οι ολόφωτοι ουρανοίνα ιςκιϊνονται απ᾿ τον ίςκιο μασ και φεφγοντασ κινδφνουσνα ηοφμε μόνοι πλζκοντασ για τουσ εχκροφσ δθμίου ςκοινίκαι να κρεμάμε εμείσ εμάσ ακϊουσ αντί για κείνουσ

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

ΑπροςάρμοςτοιΤρακτζρ Ποιήματα 1930-1960 Αθήνα εκδ Κζδροσ 1972 ςς 41-42

bull Τζτοια ηωι μασ μζλλονταν να γράφουμεν επιςτολζσπου να μθ ςτζλνουμε από μίαν αξιγθτθ δειλίαμονάχα να τισ δζνουμε ςε κορδελίτςεσ παρδαλζσκαι να το βρίςκουμε και τοφτο αςιμαντθ αςχολία

bull Να πάλλεται βακιά θ καρδιά που άξια είτανε για τα καλάκι όμωσ να ηοφμε πάντοτε ςτθ ςκοτιςμζνθ αφάνειαοι ταπεινοί πατϊντασ μασ να δείχνουν μζτωπο ψθλάκαι τα δικά μασ άπρεπα να φζρουνε ςτεφάνια

bull Το πρόςωπό μασ να φορεί φρίκθσ γκριμάτςα τραγικιφιλάρεςκα ν᾿ αφινουμε να λεν πωσ μασ πθγαίνεινα βλζπουμε να φεφγει θ ηωι μακριά μασ ξζνθ βιαςτικικαι να περνάμε ακόρυβα μιςϊντασ μιςθμζνοι

bull Το κάκε τί και πιο πολφ τ᾿ όνειρο να μασ τυραγνάτα βλζμματα των διαβατϊν ςτα μάτια μασ λεκζδεσΡεριφανοι να δείχνουμε κι όμωσ τα χζρια μασ τ᾿ αγνάνα κράτθςαν και να κρατοφν ακόμα μενεξζδεσ

bull Να λαχταροφμε ςαν παιδάκια ευαίςκθτα κι αςκενικά-δικαίωςθ και παρθγοριά τθσ ηωισ μασ- τθν αγάπθ κι αν κάποτε τθ βρικαμε να μασ προςμζνει μυςτικάόμωσ τα χζρι ν᾿απλωκεί ηθτϊντασ τθν εντράπθ

bull Τα μζτρια ν᾿αποφεφγουμε μ᾿ αδιάλλαχτθν αποςτροφι(αμετανόθτοι κυνθγοί του Ωραίου και του Ἀπολφτου)ναrsquoναι μασ ζπακλο θ πλθγι τί μάταιο γνϊςθ μασ ςοφι- θ χρυςι ςμίλθ δθμιουργοφ καςμάσ του καταλφτου

Να ξεκινάμε τισ αυγζσ και πάνω μασ μαφροι οιωνοίοι αμφιβολίεσ να μασ κρατοφν ςτθν ίδια πάλι κζςθκ᾿ εμείσ μ᾿ αθδία να φτφνουμε τον εαυτό μασ που κρθνείκαι να φοράμε κόκκινο τθσ ανταρςίασ τα φζςι

Τότε να ονειρευόμαςτε μίαν αλλαγι κ᾿ ευκφσ ξανάνα ςκφβουμε ςκλάβοι χλωμοί ςα ιερι λατρεία του πόνουτισ ιττεσ ν᾿ ανεμίηουμε φλάμπουρα νίκθσ φωτεινάκι αξιοπρεπϊσ να παίρνουμε το λάχτιςμα και του όνου

Καχφποπτοι και μίηεροι μζςα ςτα φροφρια τθσ ςιωπισνα κλειδωνόμαςτε άβουλοι να κάνουμ᾿ ζτςι χάηιτον κόςμον εξετάηοντασ πίςω απ᾿ τον κφκλο μιασ οπισκαι καρραλζοι ςκιά μικροφ πουλιοφ να μασ τρομάηει

Δειλοί και ςτθν αγάπθ μασ μα και ςτο μίςοσ πιο δειλοίκι ανίςχυροι κι αςάλευτοι να ηοφμε ανάμεςά τουσνα μασ πλθγϊνουν και τα δυο και να μετράμε ςιωπθλοίςτα παγωμζνα δάχτυλα τουσ ίδιουσ μασ κανάτουσ

Εχκροφσ να υποψιαηόμαςτε παντοφ κ᾿οι ολόφωτοι ουρανοίνα ιςκιϊνονται απ᾿ τον ίςκιο μασ και φεφγοντασ κινδφνουσνα ηοφμε μόνοι πλζκοντασ για τουσ εχκροφσ δθμίου ςκοινίκαι να κρεμάμε εμείσ εμάσ ακϊουσ αντί για κείνουσ

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1936 9 Μαΐου γίνεται ςτθ Θεςςαλονίκθ θ μεγάλθ καπνεργατικι απεργία10 Μαΐου οι εφθμερίδεσ δθμοςιεφουν τθ φωτογραφία τθσ μάνασ που κρθνεί το ςκοτωμζνο γιό τθσ

Ο ίτςοσ ςε τρεισ μζρεσ γράφει τα πρϊτα 14 άςματα του laquoΕπιταφίουraquo12 Μαΐου ο laquoιηοςπάςτθσraquo δθμοςιεφει τρία με τίτλο laquoΜοιρολόιraquo Εκδίδεται ο laquoΕπιτάφιοσraquo (10000 ἀντίτυπα) Αργότερα θ 4θ Αυγοφςτου κατάςχει τα εναπομείναντα 250 αντίτυπα και τα καίει ςτουσ Στφλουσ του Ολυμπίου Διόσ

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

Επιτάφιοσ (απόςπαςμα Ι)

Γιζ μου ςπλάχνο των ςπλάχνων μου καρδοφλα τθσ καρδιάσ μουπουλάκι τθσ φτωχιάσ αυλισ ανκζ τθσ ερθμιάσ μουπϊσ κλείςαν τα ματάκια ςου και δε κωρείσ που κλαίωκαι δε ςαλεφεισ δε γρικάσ τα που πικρά ςου λζωΓιόκα μου εςφ που γιάτρευεσ κάκε παράπονό μουΡου μάντευεσ τί πζρναγα κάτου απ᾿ το τςίνορό μουτϊρα δε με παρθγοράσ και δε μου βγάηεισ άχνακαι δε μαντεφεισ τισ πλθγζσ που τρϊνε μου τα ςπλάχναΡουλί μου εςφ που μουrsquoφερνεσ νεράκι ςτθν παλάμθπϊσ δε κωρείσ που δζρνουμαι και τρζμω ςαν καλάμιΣτθ ςτράτα εδϊ καταμεςὶσ τ᾿ άςπρα μαλλιά μου λφνωκαι ςου ςκεπάηω τθσ μορφισ το μαραμζνο κρίνοΦιλϊ το παγωμζνο ςου χειλάκι που ςωπαίνεικι είναι ςα να μου κφμωςε και ςφαλιγμζνο μζνειΔε μου μιλείσ κι θ δόλια εγϊ τον κόρφο δεσ ἀνοίγωκαι ςτα βυηιὰ που βφηαξεσ τα νφχια γιζ μου μπιγω

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

1937 Εκδίδεται laquoΤο τραγοφδι τθσ αδελφισ μουraquo (για την άρρωςτη αδερφή του)

bull Πμωσ εγϊ δελφι μου αγρυπνϊμετρϊντασ τουσ παλμοφσκαι τθν ανάςα ςουΣτυλϊνομαι πφργοσ νυχτόσμεσ τθν ακατανόθτθ βοιτων διαςταυρουμζνων κεραυνϊνκι αγγίηω αδίςτακτοσ τα ξίφθΟι αψίδεσ του φωτόσ κατζρρευςανκάτω απrsquo τα βλζφαρα ςουΤίποτrsquo άλλο δε ηειζξω απrsquo τον πζνκιμο κφκλοπου χαράηουν ςτθν πλάςθ τα μάτια ςουΘυμάςαιΣοφχε χαρίςει κάποτε θ μθτζραζνα ρόδινο φόρεμακαι μια μικρι ρόδινθ ομπρζλαΑνζβαινεσ τθν ανκιςμζνθ πλαγιάτο εαρινό πρωινόανάλαφρθ και διάφανθ- ζνα ρόδινο νζφοσ φωτόσκοιτοφςεσ τον ουρανόκαν κάτι από ψθλά να ςε καλοφςεΜόνο οι κλιμμζνεσ πλεξίδεστων μαφρων μαλλιϊν ςου

βάραιναν τθ λεπτι ςου ράχθ

Φοβόμουνμιπωσ μιαν ϊρα χακείσόμοια με ρόδινο φωσμζςα ςτθ δφςθΜάηευα τότεόςτρακα ςτιλπνάκαι πολφχρωμα βότςαλααπrsquo τrsquo ακρογιάλι του νθςιοφ μασγια να δω τα μάτια ςουνα χαμογελοφνκαι να μαγζψω τθν καρδιά ςουπου διαλυόταν ακόρυβαςτθ κλίψθ του κόςμουΜα δεν ιξερεσ να γελάσΖκανα φτερά τα δάκρυά ςουκrsquo ζφευγα μακριά για να ςου φζρωτθ γφρθ του αικζρανα ραντίςω τθ ςιωπι ςουΠμωσ δεν ιξερεσ να δζχεςαιΧάριηεσΜόνο χάριηεσΠλα τα δϊρα ςουτα μοίραςεσκrsquo ζμειναν άδειεσοι παλάμεσ ςου

Ο Ραλαμάσ γράφει laquoΡαραμερίηουμε

ποιθτι για να περάςεισraquo

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

Χειρόγραφο Γίτςου

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

1938 Κυκλοφορεί θ laquoΕαρινι ΣυμφωνίαraquoΡροςλαμβάνεται ςτθ laquoΛυρικι Σκθνιraquo ωσ χορευτισ

XVI Χαρά χαράΔε μασ νοιάηειτι κ᾿ αφιςει το φιλί μασμζςα ςτο χρόνο και ςτο τραγοφδιΑγγίξαμετο μζγα άςκοποπου δε ηθτά το ςκοπό τουΟ Θεόσπραγματοποιεί τον εαυτό τουςτο φιλί μασΡεριφανοι εκτελοφμετθν εντολι του απείρουΖνα μικρό παράκυροβλζπει τον κόςμοΖνα ςπουργίτι λζειτον ουρανόΣϊπα

Στθν κόγχθ των χειλιϊν μασεδρεφει το απόλυτοΣωπαίνουμε κι ακοφμεμεσ ςτο γαλάηιο βράδιτθν ανάςα τθσ κάλαςςασκακϊσ το ςτικοσ κοριτςιοφ ευτυχιςμζνουπου δε μπορεί να χωρζςειτθν ευτυχία τουΖνα άςτρο ζπεςεΕίδεσΣιωπιΚλείςε τα μάτια

Εαρινι Συμφωνία 16 Ποιιματα 1930-1960 Ακινα Εκδ Κζδροσ 1972 ςς 237-238

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

1943 Εκδίδεται θ laquoΡαλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισraquo με τίτλο laquoΜακρινι εποχι εφθβείασraquo

bull Μαηεφτθκαν τα ςφγνεφα ςτθ δφςθ Δεν είναι κόκκινα μιτε χρυςάbull Ζνα χρϊμα καμπό μελιτηανί Κrsquo οι φωνζσ των παιδιϊνbull πολφ μακρινζσ ςα χαλαςμζνεσ φυςαρμόνικεσbull μζςα ςε κάμαρεσ κλειςμζνεσ όταν λείπει θ μθτζρα ςε βεγγζραbull με κείνο το μωβ φόρεμα και τα μωβ μάτιαbull δυο μακρινά λιμάνια δίχωσ καΐκια Συγνζφιαςε πολφbull Μθν αργιςεισ μθτζρα κα βρζξει Κrsquo οι φωνζσ κα μείνουν μονάχεσbull ςαν τrsquo άδεια ποτιρια του νεροφ ςτο βραδινό τραπζηιbull τα ψίχουλα και τrsquo άπλυτα πιάτα Δε μπορϊ Κουράςτθκαhellip

Θ περίφθμθ ςυλλογι του Παλιά μαηοφρκα ςε ρυκμό βροχισ με υπότιτλο Μακρινι εποχι τθσ εφθβείασ γράφτθκε τον Νοζμβριο του 1942 και αφιερϊκθκε από τον ποιθτι ςτθ μνιμθ τθσ μθτζρασ του Ελευκερίασ ίτςουhellip

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

και η laquoΔοκιμαςίαraquo τη ςφνθεςη τησ οποίασ με τίτλο laquoΡαραμονζσ ιλιουraquo απαγορεφει η γερμανική λογοκριςία

bull Από τη ςειρά Δοκιμαςία (1935-1943)]

Γιάννθσ ίτςοσ Ραραμονζσ ιλιου

VIII

Δω πζρα ςταματοφν τα μάτια παραπλανθμζνα από δυο ςφγνεφαΑκοφγονται φωνζσ Ζνα παιδί ηθτάει ψωμίΧτυπάει μια πόρτα Κι άλλθ Μια ντουφεκιάΜια μάνα τρζχει ξεχτζνιςτθ ςτα χωράφια Τι περιμζνεισΤ αλζτρι μπιγεται ςτο χϊμα Θ ςφαίρα τοφτθ για το κάνατοΓια τίποτα δεν μετανιϊςαμε Ζνα τριαντάφυλλο ζβαψε ςτο αίμα το μαντιλι τουκαι χαιρετάει τον κόςμο που μασ κζλει και τον κζλουμε

Από τη ςυγκεντρωτική ζκδοςη Ποιιματα [Α Τόμοσ] (1978)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1944 Γράφει κεατρικά ζργα και το πεηό laquoΣτουσ πρόποδεσ τθσ ςιωπισraquo το οποίο καίγεται-μαηί με όλο το αρχείο του- ςτα Δεκεμβριανά

bull 1945 Γράφει τθν laquoΑκινα ςτ᾿ άρματαraquo και αποτελεί τθ βάςθ του τρίπρακτου laquoΡζρα απ᾿ τον ιςκιο των κυπαριςςιϊνraquo

bull Μετά τθ Συμφωνία τθσ Βάρκιηασ επιςτρζφει ςτθν Ακινα και ςυνεργάηεται με τα laquoΕλεφκερα Γράμματαraquo

bull 1948 -1952Εξορία

1950 Από τθν εξορία γράφει και laquoφυγαδεφειraquo ςτο εξωτερικό το περίφθμο Ροίθμα- Γράμμα ςτον Ηολιό-Κιουρί ιδρυτικό μζλοσ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

laquoΑγαπθμζνε μου Ηολιό ςου γράφω απ τον Αθ Στράτθ Βριςκόμαςτε εδϊ πζρα κάπου τρεισ χιλιάδεσ άνκρωποι απλοί δουλευτάδεσ γραμματιηοφμενοι Ανκρωποι απλοί ςαν τα δζντρα μπροςτά ςτον ιλιο Ανκρωποι που δεν ζχουμε άλλο κρίμα ςτο λαιμό μασ εξόν μονάχα που αγαπάμε όπωσ κι εςφ τθ λευτεριά και τθν ειρινθ Μάκαμε τϊρα κάτι πράγματα απλά Πολφ απλά πολφ ςίγουρα Δεν είμαςτε ςοφοί Ηολιό απλά πράματα λζμε πολφ απλά τα λζμε πωσ αξίηει κανζνασ να ηει και να πεκαίνει για τθ λευτεριά και τθν ειρινθraquo

Το 1990 απονεμικθκε ςτον ίτςο το μετάλλιο laquoΗολιό-Κιουρίraquo ανϊτατθ διάκριςθ του Ραγκοςμίου Συμβουλίου Ειρινθσ

bull 1952 Μετά τισ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ κορυφαίων διανοουμζνων απολφεται

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

1952 Κυκλοφορεί laquoΟ άνκρωποσ με το γαρίφαλοraquo

Σιμερα το ςτρατόπεδο ςωπαίνει

Σιμερα ο ιλιοσ τρζμει αγκιςτρωμζνοσ ςτθ ςιωπιόπωσ τρζμει το ςακάκι του ςκοτωμζνου ςτο ςυρματόπλεγμαΣιμερα ο κόςμοσ είναι λυπθμζνοσΞεκρζμαςαν μία μεγάλθ καμπάνα και τθν ακοφμπθςαν ςτθ γθΜεσ ςτο χαλκό τθσ καρδιοχτυπά θ ειρινθΣιωπι Ακοφςτε τοφτθ τθν καμπάναΣιωπι Οι λαοί περνοφν ςθκϊνοντασ ςτουσ ϊμουσ τουστο μζγα φζρετρο του Μπελογιάννθ

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1956 laquoΘ ςονάτα του ςελθνόφωτοσraquo (κρατικό βραβείο κυκλοφορεί και ςτα γαλλικά)

bull 1957 Κυκλοφοροφν laquoΧρονικόraquo laquoΑποχαιρετιςμόσraquo laquoΜακρονθςιϊτικαraquo laquoΟι γειτονιζσ του κόςμουraquo κα

bull 1960 Κυκλοφοροφν laquoΤο παράκυροraquo θ laquoΓζφυραraquo και ςε δίςκο με μουςικι Θεοδωράκθ ο laquoΕπιτάφιοσraquo

bull 1963 Εκδίδονται laquo12 ποιιματα για τον Καβάφθraquo

bull 1964 Εκδίδονται τα laquoΡοιιματαraquo του Μαγιακόφςκι

bull 1965 Εκδίδονται laquoΦιλοκτιτθσraquo κι θ μετάφραςθ του laquoΕγϊ θ μθτζρα μου κι ο κόςμοσraquo τθσ Ντόρα Γκαμπζ

bull 1966 laquoωμιοςφνθraquo θ μετάφραςθ του laquoΔρόμουraquo του Ζρε-μπουρκ laquoΜαρτυρίεσraquo (δεφτερθ ςειρά) laquoΟρζςτθσraquo laquoΑνκο-λογία Τςζχων και Σλοβάκων ποιθτϊνraquo κα laquoΛιανοτράγουδα πικρισ πατρίδασraquo

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull laquoΚι θ Ραναγιά του Ρόντου φλωροκαπνιςμζνθ απ το ςοφρουπονα ςεργιανάει ξυπόλυτθ ςτθν αμμουδιάςυγυρίηοντασ τα ςπίτια των μικρϊν ψαριϊνκαρφϊνοντασ μ ζνα καλαςςινό ςταυρό τθ φεγγαρίςια τθσ πλεξοφδαraquo(Γιάννθσ ίτςοσ -Ρζτρινοσ χρόνοσ-Τα Μακρονθςιϊτικα)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

Ἡμερολόγια Ἐξορίασ

ΘΜΕΟΛΟΓΙΟ ΕΞΟΙΑΣ Ι

bull 27 Ὀκτωβρίου 1948

bull Ἐδῶ τ᾿ ἀγκάκια εἶναι πολλὰ -ἀγκάκια καςτανά κίτρινα ἀγκάκια ς᾿ ὅλο τὸ μάκροσ τῆσ μζρασ ὡσ μζςα ςτὸν ὕπνο Ὅταν περνοῦν τὸ ςυρματόπλεγμα οἱ νφχτεσ ἀφινουν μικρὰ κουρζλια ἀπ᾿ τὴ φοῦςτα τουσ Τὰ λόγια ποὺ μᾶσ φάνθκαν ὄμορφα κάποτε χάςαν τὸ χρῶμα τουσ ςὰν τὸ γιλζκο τοῦ γζρου ςτὸ ςεντοῦκι ςὰν ἕνα λιόγερμα ςβθςμζνο ςτὰ τηάμια Οἱ ἄνκρωποι περπατᾶνε μὲ τὰ χζρια ςτὶσ τςζπεσ ἢ κάποτε χειρονομοῦν ςὰ νὰ διϊχνουν μία μῦγα ποὺ ξανακάκεται ςτὸ ἴδιο μζροσ πάλι καὶ πάλι ςτὰ χείλθ τοῦ ἄδειου ποτθριοῦ ἢ πιὸ μζςα ς᾿ ἕνα ςθμεῖο ἀπροςδιόριςτο κι ἐπίμονο ὅςο κι ἡ ἄρνθςι τουσ νὰ τὸ ἀναγνωρίςουν

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1967 21 Απριλίου Συλλαμβάνεται και εξορίηεται

bull 1968Στζλνει κρυφά ςτθ Γαλλία το laquoΡζτρεσ Επαναλιψεισ Κιγκλίδωμαraquo (μεταφράηεται και εκδίδεται) και αργότερα τα laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo (το μελο-ποιεί ο Θεοδωράκθσ και το παρουςιάηει ανά τθν Ευρϊπθ) Διεκνισ απαίτθςθ θ απελευκζρωςι του

bull 1970 Αίρεται ο κατ᾿ οίκον περιοριςμόσ Γυρνά ςτθν Ακινα Ρροςκαλείται ςε Διεκνζσ Συνζδριο Ροίθςθσ ςτο Λονδίνο Θ χοφντα για να του δϊςει διαβατιριο του ηθτά να μθν τθν επικρίνει ςτο εξισ Ο ίτςοσ αρνείται και τιμωρείται με κατ᾿ οίκον περιοριςμό Νζεσ διεκνείσ διαμαρτυρίεσ Επιτρζπεται θ μετακίνθςι του ςτθν Ελλάδα Ανακθρφςςεται μζλοσ τθσ Ακα-δθμίασ του Μάιντσ τθσ Ομοςπονδιακισ Γερμανίασ Ρολλά ζρ-γα του μεταφράηονται και εκδίδονται ςτο εξωτερικό

bull 1973 Κυκλοφοροφν laquoΔεκαοχτϊ λιανοτράγουδα τθσ πικρισ πατρίδασraquo laquoΔιάδρομοσ και ςκάλαraquo laquoΓκραγκάνταraquo laquoΣεπτι-ρια καὶ δαφνθφόριαraquo κἄ

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

18 Λιανοτράγουδα τθσ Ρικρισ Ρατρίδασ του Γιάννθ ίτςου

bull 1 Αναβάφτιςθ

Λόγια φτωχά βαφτίηονται ςτθν πίκρα και ςτο κλάθμαβγάηουν φτερά και πζτονται πουλιά και κελαθδάνε

Και κειοσ ο λόγοσ ο κρυφόσ τισ λευτεριάσ ο λόγοσαντίσ φτερά βγάηει ςπακιά και ςκίηει τουσ αγζρεσ

2 Κουβζντα με ζνα λουλοφδι

Κυκλάμινο-κυκλάμινο ςτου βράχου τθ ςχιςμάδαποφ βρικεσ χρϊματα κι ανκείσ ποφ μίςχο και ςαλεφεισ

Μζςα ςτο βράχο ςφναξα το γαίμα ςτάλα-ςτάλαμαντιλι ρόδινο ζπλεξα κι ιλιο μαηεφω τϊρα

3 Καρτζρεμα

Ζτςι με το καρτζρεμα μεγάλωςαν οι νφχτεσπου το τραγοφδι ρίηωςε και ψιλωςε ςαν δζντρο

Κι αυτοί μεσ απ τα ςίδερα κι αυτοί μακριά ςτα ξζνακάνουν πικρό να βγάλουν το αχ και βγαίνει φφλλο λεφκασ

4 Λαόσ

Μικρόσ λαόσ και πολεμά δίχωσ ςπακιά και βόλιαγια όλου του κόςμου το ψωμί το φωσ και το τραγοφδι

Κάτω απ τθ γλϊςςα του κρατεί τουσ βόγγουσ και τα ηιτωκι αν κάνει πωσ τα τραγουδεί ραγίηουν τα λικάρια

5 Μνθμόςυνο

Στθ μια γωνιά ςτζκει ο παπποφσ ςτθν άλλθ δζκα εγγόνιακαι ςτο τραπζηι εννιά κεριά μπθγμζνα ςτο καρβζλι

Μάνεσ τραβάνε τα μαλλιά και τα παιδιά ςωπαίνουνκι απ το φεγγίτθ θ Λευτεριά τθρά κι αναςτενάηει

6 Αυγι

Λιόχαρθ Μεγαλόχαρθ τθσ άνοιξθσ αυγοφλακαι που χει μάτια να ςε ιδεί να ςε καλωςορίςει

Δυο κάρβουνα ςτο κυμιατό και δυο κουκιά λιβάνικι ζνασ ςταυρόσ από καπνιά ςτ ανϊφλι τθσ πατρίδασ

7 Δε φτάνει

Σεμνόσ και λιγομίλθτοσ εκαφμαηε τθν πλάςθκι θ ςπάκα τον κεραφνωςε κι ωσ λιόντασ εβρυχικθ

Τϊρα δε φτάνει του θ φωνι δε φτάνει του θ κατάραγια να λαλιςει το ςωςτό του πρζπει καριοφίλι

8 Ρράςινθ μζρα

Ρράςινθ μζρα λιόβολθ καλι πλαγιά ςπαρμζνθκουδοφνια και βελάςματα μυρτιζσ και παπαροφνεσ

Θ κόρθ πλζκει τα προικιά κι ο νιοσ πλζκει καλάκιακαι τα τραγιά γιαλό-γιαλό βοςκάνε τ άςπρο αλάτι

9 Συλλείτουργο

Κάτω απ τισ λεφκεσ ςυντροφιά πουλιά και καπετάνιοιςυλλείτουργο αρχινιςανε με τον καινοφργιο Μάθ

Τα φφλλα φζγγουνε κεριά ςτ αλϊνι τθσ πατρίδασκι ζνασ αϊτόσ από ψθλά διαβάηει το Βαγγζλιο

10 Το νερό

Του βράχου λιγοςτό νερό απ τθ ςιωπι αγιαςμζνοαπ το καρτζρι του πουλιοφ τθ ςκιά τθσ πικροδάφνθσ

Κρυφά το πίνει θ κλεφτουριά και το λαιμό ςθκϊνειςαν το ςπουργίτι και βλογά τθ φτωχομάνα Ελλάδα

11 Το κυκλάμινο

Μικρό πουλί τριανταφυλλί δεμζνο με κλωςτίτςαμε τα ςγουρά φτεράκια του ςτον ιλιο πεταρίηει

Κι αν το τθράξεισ μια φορά κα ςου χαμογελάςεικι αν το τθράξεισ δυο και τρεισ κ αρχίςεισ το τραγοφδι

12 Λιγνά κορίτςια

Λιγνά κορίτςια ςτο γιαλό μαηεφουνε τ αλάτιςκυφτά πολφ πικρά πολφ - το πζλαο δεν το βλζπουν

Κ ζνα πανί λευκό πανί τουσ γνζφει ςτο γαλάηιοκι απ το που δεν το αγνάντεψαν μαυρίηει απ τον καθμό του

13 Τ άςπρο ξωκλιςι

Τ άςπρο ξωκλιςι ςτθν πλαγιά κατάγναντα ςτον ιλιοπυροβολεί με το μικρό ςτενό παράκυρό του

Και τθν καμπάνα του αψθλά ςτον πλάτανο δεμζνθτθν εκουρντίηει ολονυχτίσ για του Αθ Λαοφ τθ ςκόλθ

14 Επιτφμβιο

Το παλικάρι που πεςε με ορκι τθν κεφαλι τουδεν το ςκεπάηει θ γθσ ογρι ςκουλικι δεν τ αγγίηει

Φτερό ςτθ ράχθ του ο ςταυρόσ κι όλο χυμάει τ αψιλουκαι ςμίγει τουσ τρανοφσ αϊτοφσ και τουσ χρυςοφσ αγγζλουσ

15 Εδϊ το φωσ

Σε τοφτα εδϊ τα μάρμαρα κακιά ςκουριά δεν πιάνειμθδζ αλυςίδα ςτου ωμιοφ και ςτου αγεριοφ το πόδι

Εδϊ το φωσ εδϊ ο γιαλόσ χρυςζσ γαλάηιεσ γλϊςςεσςτα βράχια ελάφια πελεκάν τα ςίδερα μαςάνε

16 Το χτίςιμο

Το ςπίτι αυτό πϊσ κα χτιςτεί τισ πόρτεσ ποιοσ κα βάλειπου ναι τα χζρια λιγοςτά κι αςικωτεσ οι πζτρεσ

Σϊπα τα χζρια ςτθ δουλειά τρανεφουν κι αυγαταίνουνκαι μθν ξεχνάσ ολονυχτίσ βοθκάν κι οι αποκαμζνοι

17 Ο ταμζνοσ

Εδϊ ςωπαίνουν τα πουλιά ςωπαίνουν κι οι καμπάνεσςωπαίνει κι ο πικρόσ ωμιόσ μαηί με τουσ νεκροφσ του

Και άπα ςτθν πζτρα τισ ςιωπισ τα νφχια του ακονίηειμονάχοσ κι αβοικθτοσ τθσ λευτεριάσ ταμζνοσ

18 Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ

Τθ ρωμιοςφνθ μθν τθν κλαισ εκεί που πάει να ςκφψειμε το ςουγιά ςτο κόκκαλο με το λουρί ςτο ςβζρκο

Να τθ πετιζται αποξαρχισ κι αντρειεφει και κεριεφεικαι καμακϊνει το κεριό με το καμάκι του ιλιου

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

Βραβεφςεισ(Δεξιά ςτθ φωτογραφία θ βράβευςι του με το βραβείο Λζνιν ςτθ Μόςχα)

bull Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίηςησ για το ποίημα του Η ςονάτα του εληνόφωτοσ(το 1956 ςτην Αθήνα)Μζγα Διεθνζσ Βραβείο Ποίηςησ(το 1972 ςτισ Βρυξζλλεσ)Διεθνζσ Βραβείο Γκζοργκι Δημητρώφ(το 1975 ςτη όφια)Μζγα Βραβείο Ποίηςησ Αλφρζ Ντε Βινφ(το 1975 ςτο Παρίςι)Διεθνζσ Βραβείο Αίτνα-Σαορμίνα(το 1976 ςτη ΡώμηΒραβείο Ειρήνησ Λζνιν(το 1977 ςτη ΜόςχαΔιεθνζσ Βραβείο Μποντζλο(το 1978 ςτη Μαδρίτη)

bull 1968 Ρροτάκθκε για το βραβείο Νόμπελ από 75 Γάλλουσ ακαδθμαϊκοφσ ςυγγραφείσ και νομπελίςτεσ

bull 1975 Αναγορεφτθκε επίτιμοσ διδάκτορασ του Αριςτοτελείου Ρανεπιςτθμίου Θεςςαλονίκθσ και το

bull 1987 του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανε-πιςτθμίου Ακθνϊν

Θ καμπάνα

bull Ροιὸσ ἦταν ποὺ κρζμαςε (καὶ πότε) πάνω ἀκριβῶσ ἀπ᾿ τὸ τραπζηικαταμεςὶσ ςτὸ ταβάνι αὐτὴ τὴ μαφρθ καμπάνα - πρὶν μῆνεσ πρὶν χρόνιαΣκυμμζνοι ςτὸ πιάτο μασ δὲν τὴν εἴχαμε δεῖ Ροτὲ δὲ ςθκϊςαμε λίγο πιὸ πάνω τὸ κεφάλι - ποιὸσ ὁ λόγοσ ἄλλωςτε Μά τϊρα τὸ ξζρουμε εἶναι ἐκεῖ ἀμετάκετθ Ροιὸσ τάχα τὴν πρωτό ῾δε ποιὸσ μᾶσ τό ῾πεἀφοῦ κανείσ μασ δὲ μιλάει Ἴςωσ μιὰ νφχτα ἀκολουκϊντασ τὸ ποτιριςτραγγίηοντασ τὴν τελευταία ςταγόνα τοῦ κραςιοῦ μζς᾿ ἀπ᾿ τὸ ἄδειοκαμπωμζνο ποτιρι νὰ τὴν πῆρε τὸ μάτι μασ Σκφψαμε ἀμζςωσἀκόμθ πιὸ πολφ Ρεινᾶμε δὲν πεινᾶμε τρῶμε περιμζνοντασ πάνταἀπὸ ςτιγμὴ ςὲ ςτιγμι ἕνα μεγάλο ἀόρατο χζρι νὰ χτυπιςει τὴν καμπάναἐννζα ἢ δϊδεκα φορὲσ ἢ μία καὶ μόνθ ἀπζραντα μόνθ ἀπεικάρχθτα μόνθἐνῷ ἀπὸ μζςα μασ μετρᾶμε κιόλασ μιπωσ ςυμπζςουμε τουλάχιςτον ςτοὺσ χτφπουσ

O τάφοσ του Ρίτςου ςτη

Μονεμβαςιά

Θ καμπάνα

bull Ροιὸσ ἦταν ποὺ κρζμαςε (καὶ πότε) πάνω ἀκριβῶσ ἀπ᾿ τὸ τραπζηικαταμεςὶσ ςτὸ ταβάνι αὐτὴ τὴ μαφρθ καμπάνα - πρὶν μῆνεσ πρὶν χρόνιαΣκυμμζνοι ςτὸ πιάτο μασ δὲν τὴν εἴχαμε δεῖ Ροτὲ δὲ ςθκϊςαμε λίγο πιὸ πάνω τὸ κεφάλι - ποιὸσ ὁ λόγοσ ἄλλωςτε Μά τϊρα τὸ ξζρουμε εἶναι ἐκεῖ ἀμετάκετθ Ροιὸσ τάχα τὴν πρωτό ῾δε ποιὸσ μᾶσ τό ῾πεἀφοῦ κανείσ μασ δὲ μιλάει Ἴςωσ μιὰ νφχτα ἀκολουκϊντασ τὸ ποτιριςτραγγίηοντασ τὴν τελευταία ςταγόνα τοῦ κραςιοῦ μζς᾿ ἀπ᾿ τὸ ἄδειοκαμπωμζνο ποτιρι νὰ τὴν πῆρε τὸ μάτι μασ Σκφψαμε ἀμζςωσἀκόμθ πιὸ πολφ Ρεινᾶμε δὲν πεινᾶμε τρῶμε περιμζνοντασ πάνταἀπὸ ςτιγμὴ ςὲ ςτιγμι ἕνα μεγάλο ἀόρατο χζρι νὰ χτυπιςει τὴν καμπάναἐννζα ἢ δϊδεκα φορὲσ ἢ μία καὶ μόνθ ἀπζραντα μόνθ ἀπεικάρχθτα μόνθἐνῷ ἀπὸ μζςα μασ μετρᾶμε κιόλασ μιπωσ ςυμπζςουμε τουλάχιςτον ςτοὺσ χτφπουσ

O τάφοσ του Ρίτςου ςτη

Μονεμβαςιά

O τάφοσ του Ρίτςου ςτη

Μονεμβαςιά