ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 8 2 7

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2018.02.05

ҮҮЛШИНЭ

-12° -25°

УЛС ТӨРХХОАТ-ын хуулийг яаралтай горимоор хэлэлцэн, шаталсан татварын тогтолцоог цуцлав. “УБТЗ” нийгэмлэг өнгөрсөн жил 23 сая тонн ачаа тээвэрлэжээ.2018-2020 онд Монгол Улсад 100-аас дээшгүй гадаад иргэнд цагаачлах эрх олгоно. Эрдэнэтийн 51 хувьд холбогдох Арбитрийн шүүхийн шийдвэрээр ЕС-д асуулга хүргүүлжээ.

ЭДИЙН ЗАСАГ"МИАТ" компани АНУ-руу шууд нислэг үйлддэг болохоор төлөвлөж байна. “Говь” хувьцаа эзэмшигчиддээ нэгж хувьцаанд 220 төгрөгийн ногдол ашиг хуваарилна.Цахилгаан машины үйлдвэрлэл зэсийн олборлолтыг хоёр сая тонноор нэмэгдүүлнэ гэв.Хөрөнгийн биржийн MSE ALL индекс 1179.43 нэгж болж, 0.2 хувиар буурав.

НИЙГЭМӨнөөдөр орон даяар элсэлтийн ерөнхий шалгалтын бүртгэл эхэлж байна. 2005 оноос хойш БНСУ-д ажил-лаж байсан Монгол иргэд даат-галын мөнгөө буцаан авч болно. Сар шинийг угтан амралтын өдрүүдэд 10 чиглэлд том оврын автобус үнэгүй үйлчилнэ. Гэр хорооллын иргэд хашааны газрыг байраар солих ажлыг эр-чимжүүлэхийг шаардан, жагсав.

ДЭЛХИЙАНУ-ын цөмийн шинэ ном лолд Хятадын аюулыг хэт дөвийл-гөснийг Бээжин шүүмжлэв. Оросын Су-25 онгоцыг унагас-ны хариуцлагыг Жебхат ан Нусра бүлэг өөртөө хүлээжээ. Японы парламент Пхеньяны пуужингийн халдлагын үед нүүн шилжих сургуулилт хийнэ. Хойд Солонгос Берлин дэх ЭСЯ-аараа дамжуулан пуужин-гийн эд анги авч байжээ. Москвад их цас орсны улмаас 100 гаруй нислэг хойшлоод байна.

2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Даатгуулсан 500 мянган вонныг БНСУ-аас эргүүлэн авч болно2005 оноос хойш албан бусаар болон гэрээ-гээр ажилласан бүх хүн авах боломжтой. > 6

Боловсруулах үйлдвэрийн асуудалд хөнгөн хандаж болохгүйБидний хувьд төр түүхий эдээ мэдэж, бусдыг нь хувийнхнаар хийлгэе гэж байсан. > 2

Их Британи, АНУ-ын цагаачид Шинэ Зеландыг зорьдог

Японы эдийн засаг Хятадад сургамж болно

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Лидер хүн үнэт зүйлийг өөртөө тээж олон түмэнд харуулж явах үүрэгтэйД.Энхбат

ЦАГ АГААР

Улаанчулуутын хогийн цэг дээр бэлчиж буй үхэрнүүдийг дулаан орохоор нядалж, нэг килограммыг нь 2000-3000 төгрөгөөр худалдаад нүүнэ гэж малчид нь хэлж байна.Мал эмнэлгийнхэн ирж үхэрнүүдээс шинжилгээ аваад, ирэх тавдугаар сар гэхэд нүүгээрэй гэж хэлээд явжээ. 5

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

9 12

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН ЭДИЙН ЗАСАГ

“Оюутолгой” төсөл Ундай голыг устгаж байна

Монгол компаниуд дэлхийн зах зээлд гарч эхэллээ

Бүгд найрамдахчууд Холбооны мөрдөх товчоог буруутгав

Монгол Улсад нэн тулгамдаад буй олон асуудлын нэг нь ус болоод байна. Чандмань эрдэнэ хэмээн дээдэлдэг атлаа өнөөг хүртэл монголчуудын хамгийн хайр гамгүй хэрэглэж ирсэн,бас хамгийн үнэ цэнэгүй ганц зүйлийг нэрлэ гэвээс УС гэж шууд хэлж болно. Манай сонины тун ойрмогхоны дугаарт сэтгүүлч З.Цэлмэгийн “Уушги баярлавч, усаар цангах цаг айсуй” гэсэн нийтлэл гарсан нь гарчигнаасаа

Цэнхэр дэлхийд хосгүйд тооцогддог, Монголын шаргал элсээр нэрлэсэн “Алтанговь” брэнд арлын оронд худалдаанд гарчээ. Худалдан авагчдад ойр дөтөөрөө алдартай 7-Eleven дэлгүүрийн лангуун дээрх “Алтанговь” шар айргийн гэ рэл зураг сүүлийн хэдэн өдөр нийгмийн сүлжээгээр нэлээн түгэв. Монголын шингэн хүнсний салбарын тэргүүлэгчдийн нэг АПУ компани энэ бүтээгдэхүүнээ өнгөрсөн оны сүүлчээс Японы зах зээлд гаргажээ. АПУ-гийн толгой компани болох “Шунхлай” группийн Ерөнхийлөгч П.Бат-сайхан “Бид дотоодын зах зээлд хоорондоо өрсөлдөж ханалаа. Одоо гаднын зах зээлд өрсөлдөх хэрэгтэй” хэмээн нэгэн нэвтрүүлэгт оролцох үеэрээ ярьж байсан удаатай. Тэгвэл түүний яриа ийнхүү биеллээ олжээ. Шингэн хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд 90 гаруй жилийг үдэж буй энэ компани дотоодын зах зээлд тэргүүлэгчдийн нэг болтлоо өсөн дэвжсэн. Харин өдгөө дэлхийн зах зээлд гарч буй нь энэ.

Сүүлийн 30 орчим жил чөлөөт зах зээлээр замнаж, Монголын зах зээлд баттай байр сууриа олсон Монголын гэх тодотголтой үндэсний баялаг бүтээгчид эхнээсээ хилийн дээс алхсаар.

Кортни Вивер, Барни ЖопсонКонгресс дэх БНН-ын бүлэг

Трампын сонгуулийн сур тал-чил гааны гадаад бодлогын зөвлөхийн утсыг чагнасан хэмээн Холбооны мөрдөх товчоог буруутгалаа. Үүнийг нотолсон гурван хуудас нууц санамжийг Цагаан ордон баасан гарагт хэвлэлд нийтлэхийг зөвшөөрчээ. Энэ нь сурталчилгааны үеэр Оростой хууль бусаар харилцсан эсэхийг шалгасан Хууль зүйн яамны тусгай зөвлөх асан Роберт Мюллерийг Трампын холбоотнууд гутаах оролдлого бололтой. Уг санамжийг БНН-ын гишүүн, тагнуулын байнгын хорооны дарга Девин Нюнз боловсруулжээ. Мөн

3

эхлээд чихгүй, дүлий мэт ний гэмд нэлээн цочроо өгсөн байна билээ. Энэхүү амин чухал сэдвийг ганц манай сонин бус Мон голын хэвлэл мэдээллийн бүхий л салбарынхан байнгын тус галаа болгон онилж, түг шүү рийн харанга дэлдэх яаралтай шаардлагатай болсныг түүний эл нийтлэл хэлж байна. Сэтгүүлчийн дурдсанаар хэрвээ бид ус хэмээх чандмань эрдэнээ энэ байдлаараа “хэрцгий” ашиглаад байвал тун ойрын жилүүдэд уух ус ч үгүй болж мэдэх бодит аюултай тулгарах болоод байна.

Трампын зөвлөх асан Картер Пэйжийн эсрэг цахим тандалт хийх зөвшөөрөл авахын тулд холбооны нууц шүүхээс мэдээллийг нуусан гэв. Зөвлөх болонгуутаа Моск ва руу аялсан ноён Пэйжийн ут сыг 90 хоног чагнах зөвшөөрөл ХМТ-нд олгогджээ. Энэ нь “Аме рикийн иргэдийг нууц ажил ла гааны зөрчлөөс хамгаалах жур мыг хө-сөр дүүлсэн нь сэтгэл түг шээж бай на” хэмээн санамжид дурд сан байна. Ардчилсан на мын хан, гад-нын шинжээчид болон ХМТ уг баримтад эр гэлзэж байгаа юм. Гэвч ноён Пэйж бүр 2013 оноос нууц албаны хянал тад байжээ.

Ш.ДаваадоржЗГМ

Г.Байгал@baigalZGM

MSE ALL индекс(нэгжээр) 1,400

1,200

1,000

800

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2415.43 384.93 43.10

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД

100.550.05%

ХУРАЛДАЙ БОНД

116.040.02%

70451.0%

ГЭРЭГЭ БОНД

102.630.01%

1333.391.1%

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

itoim.mnZaluu.comNews.mnMedee.mnUbnew.info

Эх сурвалж: Alexa.com©

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН ҮЛДЭГДЭЛ

ДҮНГЭЭР (ТЭРБУМ ТӨГРӨГ)

ДАНСНЫ ТООГООР (ДАНС)

Монгол банк©

Хогоор бордсон үхрийн мах 2000 төгрөгөөр аваарай

Нийт 4,253.24,018.3

2016.12 2017.12

ОСИСТТБХ-ийн 3,290.13,115.9

МИК-д худалдаагүй 772.0992.9

8 хувийн хүүтэй 575.6757.6

5 хувийн хүүтэй 196.4235.3

МИК-д худалдсан 2,518.12,123.0

Банк, бусад эх үүсвэр 132.2127.3

Банк, бусад эх үүсвэр 93,14789,156 Нийт

5 хувийн хүүтэй 68,97065,412 ОСИСТТБХ-ийн

5 хувийн хүүтэй 24,17723,744 Банк, бусадэх үүсвэр

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Улс төрУЛСТӨРЧ ЯРЬЖ БАЙНА

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

ТОВЧХОН » ТОО

10.3 Хувь. Мал аж ахуйн салбарын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 2017 онд 3.5 тэрбум төгрөгт хүрч, ДНБ-ний үйлдвэрлэлд 10.3 хувьд хүрснийг Ерөнхий сайд мэдээллээ. Харин энэ нь хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлд 84.2 хувийг эзэлдэг байна.

» ШИЙДВЭР АХБ-аас 2017-2018 онд Монгол Улсад 468 сая ам.долларын санхүүжилтийн эх үүсвэрийг хуваарилсан. Үүнээс тус банкны Энгийн эх үүсвэрээс 404 сая ам.долларын, Хөнгөлөлттэй энгийн эх үүсвэрээс 64 сая ам.долларын зээлийн санхүүжилт олгохоор төлөвлөөд байгааг УИХ-аар хэлэлцэн, батлав.

» ХАРИЛЦАА УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол НҮБ-ын Хүн амын сангийн төлөөлөгч Наоми Китахараг хүлээн авч уулзлаа. Энэ үеэр хүний нэр төрийг гутаах, цахим гадуурхлаас болж хүүхдүүд амиа хорлох явдал нэмэгдэж байгааг зогсоож, энэ хүрээнд олон улсын туршлага судлах хүсэлтэй байгаа илэрхийлжээ.

» АСУУЛГА УИХ-ын ишүүн С.Эрдэнэ Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд хандан Өмнөд Африкийн “Стандарт” банкны нэхэмжлэлтэй “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК-нд холбогдох Олон Улсын Арбитрын шүүхийн шийдвэрийн талаар асуулга хүргүүлжээ. Асуулгын хариуг ирүүлэхдээ хуульд заасны дагуу талуудын байгуулсан гэрээний хуулбар, энэ асуудалтай холбоотойгоор 2013 онд байгуулагдсан Хууль зүйн яам, Төрийн өмчийн хорооны Ажлын хэсгийн дүгнэлтий хуулбарыг хамт ирүүлэхийг хүсчээ.

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› INFO@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Би нэг л зүйл дээр

болгоомжлоод байгаа нь төр

өөрөө хийнэ гэж дайрахвий.

Засгийн газраас газрын тосны боловсруулах үйлдвэрийг Дорноговь аймгийн Алтанширээ суманд барих шийдвэрийг гаргасан.

Энэ сэдвээр УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбаттай ярилцлаа.

-Газрын тос боловсруулах

үйлдвэрийг Дорноговь айм-гийн Алтанширээ суманд барих шийдвэрийг Засгийн газар гаргалаа. Харин таныг Аж үйлдвэрийн сайдаар ажиллаж байхад Бор-Өндөрт барихаар шийдэж байсан. Засгийн газар солигдох бүрт боловсруулах үйлдвэрийг барих байршил солигдоод байгаа нь Монгол Улс нефтиэ дотоод доо нэрэх ирээдүйг бүрхэг мэт харагдуулаад байна. Энэ талаар байр сууриа илэрхийлэхгүй юу?

-Монгол Улс суурь аж үйлд-вэрийн хөгжилгүйгээр цааш явахгүй. Аж үйлдвэрийн яамыг байгуулж байсан шалтгаан нь ч тэр. Харамсалтай нь манай яам

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх ОХУ-ын “Оросын төмөр замууд” нээлттэй хувьцаат нийгэм лэгийн ерөнхийлөгч О.В.Белозёров тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа.

Энэ үеэр Ерөнхий сайд “Монгол, Орос, Хятадын эдийн засгийн коридор байгуулах хөтөлбөр”-ийн хүрээнд хойд болон зүүн коридорын төслүүдийг тэргүүн ээлжинд

хэрэгжүүлэх төслүүдийн жагсаалтад оруулах саналтай байгаагаа илэрхийлжээ.

Мөн Зүүнбаян-Ханги боомт хүртэл 280 км төмөр зам шинээр барьж, шинэ гарц нээх төслийг хамтран хэрэгжүүлэх, “УБТЗ”-ын гол шугам нь хойд, урд талдаа тус бүр хоёр хилийн гарцтай байх нь тохиромжтой гэж үздэг талаар дурдсан байна.

Энэ онд “УБТЗ” нийгэмлэгт шинэчлэл хийх таатай боломж

бүрдсэнийг “Оросын төмөр замууд” нийгэмлэгийн ерөн-хийлөгч О.В.Белозёров хэлжээ. “УБТЗ” нийгэмлэг өнгөрсөн жил 23 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн.

Энэ оны нэгдүгээр сарын байдлаар ачаа тээврийн хэмжээ өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 16 хувиар өссөнийг дурдав. Мөн дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээ ч нэмэгдсэн аж.

Д.Эрдэнэбат: Боловсруулах үйлдвэрийн асуудалд хөнгөн хандаж болохгүй

Төр түүхий эдээ мэдэж, бусдыг нь хувийнхнаар хийлгэе гэж байсан

1.6 жил ажиллаад сонгуультай золгосон. Гэхдээ энэ хугацаанд Монголын аж үйлдвэрийн салбарын бодлогыг маш зөв тодорхойлсон гэж би боддог. Суурь аж үйлдвэрийн бодлогыг гурван тулгуур дээр үндэслэсэн. Энэ нь төмөрлөгийн үйлдвэрлэл, нефть боловсруулах үйлдвэр, зэс хайлах үйлдвэр байсан юм. Ямар ч улсын эдийн засгийн гол тулгуур нь энэ гурван үйлдвэрлэл байдаг. Эдгээр үйлдвэрийг бариагүй цагт шинэ технологи, боловсон хүчний нөөц, улс орны эдийн засгийн цаашдын хандлагын тухай ярихад хүнд. Харамсалтай нь Засгийн газар солигдож, Аж үйлдвэрийн яам татан буугдсанаас хойш энэ салбарын бодлого огт яригдахаа больсон. Харин У.Хүрэлсүхийн тэргүүлсэн Засгийн газар боловсруулах үйлдвэрийн талаар хөндөж байна.

Зайлшгүй байх учиртай суурь үйлдвэрийн нэг учраас явах ёстой. Гэхдээ бодлоготой бий эсэх нь олон хариулт нэхнэ. Аж үйлдвэрийн яам ажиллаж байхдаа хүнд үйлдвэрийн бүсийг тогтоосон. Гэвч салбарын бодлогыг үгүйсгэсэн шийдвэрийг Засгийн газар гаргаж байгаад харамсаж байна. Гаргасан тооцоо, судал гаагаар хүнд үйлдвэрийг говийн бүсэд зайлшгүй барих ёстой. Хүнд үйлдвэр өөрөө хүний эрүүл мэнд, байгаль орчин экологид том аюул учруулдаг учраас байршлыг зөв сонгох нь бодлогын чухал асуудал байдаг. Гэтэл Засгийн газар боловсруулах үйлдвэрийн байршлыг өөрчиллөө.

-Та нарын тооцооллоор Бор-Өндөрийг хамгийн тохи-ромжтой гэсэн шалтгаан нь юу юм бэ?

-Бор-Өндөр бол аж үйлдвэрийн суурьтай газар. Мөн байгаль орч-ны зүй тогтол, боловсон хүчний асуудлаар ч тэр. Усны нөөцийн асуудлаар ч мөн тохирч байсан.

Гэхдээ би бүхнийг үгүйс-гэмээргүй байна. Ямар ч бай сан боловсруулах үйлдвэр шаард-лагатай гэдгийг дэмжиж байгаа. Тэгэхгүй бол Монгол Улс нэг

гараараа гадагшаа түүхий нефтиэ зөөгөөд, нөгөө гараараа үнэтэй шатахуун авч байна. Ийм байдлаар удаан явж болохгүй. Хамгийн гол нь бодлого зөв явахгүй бол бүх зүйл гацна гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. 2014 оны сүүлээр Аж үйлдвэрийн яам байгуулагдаад, 2015 онд газрын боловсруулах үйлдвэр байгуулах тухай Засгийн газрын шийдвэр гарсан.

Ер нь боловсруулах үйлд-вэрийг ямар хөрөнгөөр барих нь маш нарийн асуудал. Улсын хөрөнгөөр барьсан төрийн өмчит үйлдвэр байх уу, эсвэл төр хувийн хэвшлийн хамтарсан үйлдвэр барих уу. Эсвэл хувийнхны консерциум байх уу гэдэг нь маш чухал шийдэл. Хэрэв улсын үйлдвэр нэрийн дор төрийн мөнгөөр өндөр өртөгтэй үйлдвэр байгуулчихаад дараа нь ашиггүй ажиллавал яах вэ гэдгийг урьдчилан тооцох ёстой юм.

-Та нарыг ажил хариуцаж байх үед ямар хөрөнгөөр барих шийдвэр гарсан юм бэ?

-Төр оролцохгүйгээр кон-цессын хэлбэрээр барих- ашиглах үйлдвэр барих нь зүйтэй гэж шийдсэн. Гэтэл одоогийн Засгийн газар энэ талаар үгээ хэлэхгүй байна. Ямар ч байсан Энэтхэгээс нэг тэрбум ам.доллар олоод ирлээ. Энэ мөнгөөр боловсруулах үйлдвэр байгуулъя гэж байна.

-Нефть боловсруулах үйлд-вэр байгуулах байршлын хувьд ямар бодолтой байна. Дорноговийн Алтан ширээ суманд үйлдвэр бай гуу лахаар шийдвэр гаргалаа?

-Итгэл муутай байна. Нэг

суман дээр үйлдвэр бай гуу-лахад дэд бүтэц, усан хангамж, шугам хоолой татах алслалтын зай гээд олон хүчин зүйл шалтгаална. Эдгээрийг тооцсон уу? Нефть боловсруулах үйлдвэрийн урьдчилсан ТЭЗҮ нь Аж үйлдвэрийн яаман дээр хийгдчихсэн байгаа. Бодвол үүн дээр тулгуурлаж байгаа байх. Тэгэхгүйгээр өмнөхөө үгүйсгээд шинээр хийнэ гэсэн улс төрийн өнцгөөр хандаж болохгүй. Улс орны эрх ашгийн асуудал учраас ухаантай, зөв хандах ёстой.

Түүнээс гадна Монгол Улс хоёр том хөрштэй. Хөршүүдэд маань хоёр том сонирхол бай даг. Нэг нь шатахуун импортлох, нөгөөх нь түүхий нефть манайхаас худалдан авах сонирхол гэсэн хайчин дээр Монгол Улс байгаа юм. Тэгэхээр хоёр хөршийнхөө сонирхол дээр нэгдсэн ойлголтод хүрч чадсан уу гэдэгт Засгийн газар онцгой анхаарах хэрэгтэй. Эгийн голын усан цахилгаан станц төслийн түүхийг та нар санаж байгаа байх. Тиймээс энэ мэт эрсдэлээ нарийн тооцох ёстой. Мэдээж Монгол Улс шатахууны хамаарал гадаадаас байгаа нь эдийн засагт онцгой нөлөө үзүүлж байна. Боловсруулах үйлдвэр барих ёстой гэдэгт санал нэг байна, гэхдээ улс төрийн оноо авах байдлаар шийдэж, хөнгөн хуумгай хөдөлж болохгүй. Ер нь бусад орнууд боловсруулах үйлдвэр барьсан байдлыг хара хад ихэнх нь хувийн том корпорациудын үйл ажил лагаа, хөрөнгө оруулалтад тулгуурласан байдаг. БНХАУ-ын хувьд төрийн өмчит байдаг байх.

-Хувийн корпорациудад

тулгуурлаж байгуулахын ач хол богдол нь юу юм бэ?

-Тэд хамгийн өртөг бага тай, сайн технологийг нэвтрүү-лэхийг зорьдог. Өөрөөр хэлбэл, ирээдүйнхээ ашгийг бодож ажилладаг юм. Төрийнх гэхээр нэгдүгээрт, туршлага бай-даггүй. Мөн боловсон хүчин, үйл ажиллагааны зардал, технологийн шийдлийн хувьд асуудал шийдэх хэмжээнд байгаа юу гэдгээ тооцох ёстой. Хэрэв 100 хувь төрийн өмчит компани байна гэвэл бүх эрсдэлээ өөрөө даана гэсэн үг.

-Та бүхэн хөрөнгө оруу-лалтын хувьд ямар шийдлийг хамгийн оновчтой гэж шийдэж байв?

-Бидний хувьд төр түүхий эдээ л мэдье гэж шийдэж байсан. Түүхий эдийг Тамсагаас авна, Бор-Өндөр рүү нефть тээвэрлэх шугам хоолой тавина. Харин тэр хоолой төрийнх байх ёстой. Үйлдвэрлэл нь гадаад дотоодын томоохон компаниудын консер-циум хөрөнгөө босгоод, өөрсдөө барьж, ашиглаад явна гэж шийдсэн. Гэхдээ төр тодорхой хэмжээний алтан хувьцаа эзэмшиж болно гэдэг асуудал яригдсан.

-Алтан хувьцаа нь ямар эрхтэй байх юм?

-Тухайлбал, үнийн хэлбэлзэл зах зээлийн үнээс өндөр гарах юм бол түүнийг хянах боломжтой. Бусад бүх үйл ажиллагааг хувийнхан аваад явбал ашигтай гэсэн тооцооллыг бид хийж байсан. Өнөөдрийн хувьд яг яаж хийх гээд байгаа нь ойлгомжгүй байна. Би нэг л зүйл дээр болгоомжлоод байгаа нь төр өөрөө хийнэ гэж дайрах вий. Боловсруулах үйлдвэр барьчихвал шатахууны хараат байдлаас гарчихна гэсэн нэг сайхан сэтгэлийн хөөрлөөр хараад байдаг. Гэтэл импортоор 2000 төгрөгөөр авч байгаа шатахууныг үйлдвэрлэсэн өртөг нь 3000 болчихвол яах вэ. Энэ бол эхний эрсдэл. Хоёрдугаарт, шууд нефтийн харилцааг үүсгэж байгаагийн хувьд хоёр хөрштэйгөө маш сайн ойлголцох

хэрэгтэй. -Тухайн үед хоёр хөр шийн

сонирхлыг яаж ний цүүлэхээр шийдэж байсан юм бэ?

-ОХУ, БНХАУ-ын сонирхож буй консерциумыг нь төсөлд оролцоход нээлттэй болгоё гэсэн юм. Ямар ч улс орон өөрийнхөө бизнесийг харилцан ашигтай байлгахыг л зорино. Тиймээс

хоёр улсын компаниудын хамтарсан консерциум байвал зөв юм биш үү гэж харж байсан. Технологи нь ч гэсэн эдийн засгийн үр ашигтай байвал тус хоёр улсынхыг оруулж ирж яагаад болохгүй гэж. Гэхдээ өнөөдөр ямар төсөөллөөр явж байгааг мэдэхгүй байна.

Ихэнх орон боловсруулах

үйлдвэрийг хувийн корпорациар

бариулдаг

ПАРЛАМЕНТ

Яаралтай горимоор хэлэлцэж, нэмсэн татвараа бууруулав

УИХ-ын нэгдсэн чуулган яаралтай горимоор хэлэлцэн, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж батал лаа. Өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард татварын дөрвөн шатлалтай байхаар болж, 1.5 сая төгрөгөөс дээш орлоготой иргэд 10-25 хувиар татвар нэмэхээр дээрх хуулийг өөрчилсөн юм.

Харин шинэ он гарангуут хэрэгжиж эхэлсэн уг хууль

нийгмийн дунд багагүй бухимдлыг үүсгээд байсан юм.

Тэгвэл баасан гарагийн хуралдаанаар Засгийн газрын шийдвэрийг залруулсан гэхэд болно. Энэ талаар Сангийн сайд Ч. Хүрэлбаатар “Эдийн засгийн өсөлт дөрвөн хувьд хүрч, гадаад валютын нөөц гурван тэрбум ам.долларт хүрч, төсвийн сахилга бат сайжирч, төрийн мөнгөнд хандах хоноцын сэтгэлийг халж, хариуцлага тооцож эхэлснээр татвар нэмсэн уг хуулийн өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэх шаардлагагүй гэж Засгийн газар үзсэн. Сангийн

яам Монгол Улсын эдийн засгийг хямралаас гаргахад хамтран хөтөлбөр хэрэгжүүлж буй ОУВС-тай хэлэлцээр хийж татварын шатлал, хувь хэмжээг буулгахаар тохиролцсон юм. Засгийн газар ээлжит бус хурлаараа хэлэлцэж өргөн барьсан энэ хуулийн өөрчлөлтийг УИХ ийнхүү шийд лээ” хэмээн байр сууриа илэрхийлэв.

Мөн энэ өдөр Нийгмийн даат-галын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталлаа.

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Хойд болон зүүн коридорын төслийг түрүүлж хэрэгжүүлэх санал илэрхийллээ

2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Нийтлэлчийн булан

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

◄1Иймээс “Засгийн газрын мэдээ”

сонин усны хомсдолын асуудлыг байн гын онцлох сэдвийнхээ нэг болгон бүхний анхаарлын төвд хандуулж, олон нийтийг хамруу лан усны төлөөх үйлд бүхнийг уриалан дуудаж байгаа юм.Бөмбөрцөг дэлхийн олон улс орон усаар гачигдан, хомсдохын зов лонг амсан, балга усны төлөө биесээ хөнөөхөөс ч буцахгүй тийм цаг айсуй.Гэтэл бидний аанай л амарлингуй байгаа маань нэг л биш ээ. Монгол Улс бол усны нөөц нь харьцангуй хязгаарлагдмал орон. Бидний боддог шиг “хаа сайгүй хар уснаас элбэг юм алга” гэвэл түүн шиг эндүүрэл үгүй. Нэн ялангуяа уул уурхай эрчимтэй хөгжиж буй сүүлийн хорь шахам жилүүдэд хүний үйл ажиллагаанаас хамаарч хэчнээн гол,горхи,булаг, шанд, нуур цөөрөм ширгэж устсан билээ.Хэрэв би андуураагүй бол 1500 гаруй гол, горхи дахин сэргэхгүйгээр ширгэсэн гэсэн статистик гарсан байсан. Ингээд ус тойрсон цувралынхаа ээлжит сэдвийг Өмнийн говийн зүгт хандуулж байна. Монголын говьд өрнөсөн дэлхийд томд тооцогдох уул уурхайн “Оюутолгой” төслийн хэзээ хүртэх нь тодорхойгүй үр ашгаас өмнө говь нутаг усны нөөцгүй болж байгаа юм байна. Тухайлбал, “Оюутолгой”-н үйл ажиллагаанд ашигладаг гүний худгуудын улмаас тэр бүс нутгийн газрын гадаргын усны нөөц алдагдаж, орон нутгийн малчдын худаг ширгэж эхэлсэн төдийгүй цаашдаа гүний усны нөөц бохирдох эрсдэлтэй болсон тухай таагүй мэдээг сонслоо. Олон улсын “Independent Environmen-tal and Social Consultant” хэмээх байгуул лагаас “Оюутолгой”-н уурхайн үйл ажиллагаанд аудит хийж, зөвхөн ундны усны нөөц, тэр тусмаа Ундай голын нөөцөд хэрхэн нөлөөлж буй талаар гарга сан судалгааны тайландаа эл мэдээг дурджээ.

Ундай гол нь Өмнөговь айм-гийн Ханбогд сумын нутаг дэвс гэрт орших Зайсангийн хэцийн нурууны хажуу бэл, 1461.5 метр өндөр нэргүй уулын өвөр хажуугаас ундарга авч, Галбын говь хүртэл 120 км урсдаг байсан урт гол юм. Голын сав газрын тал-бай нь 1390 хавтгай дөрвөлжин километр бөгөөд “Оюутолгой”-н уурхайн зөвшөөрөлтэй талбайг хойноос зүүн тийш дайран өнгөрдөг байна.

Орон нутгийн цэвэр усны нөөцийг хангагч эл гол үйл ажил лагаанаас хамаарч ширгэж байгаа. Тиймээс “Оюутолгой”

“Оюутолгой” төсөл Ундай голыг устгаж байна

Голын голдрилыг тэд дур мэдэн зөвшөөрөл авалгүй өөрчилжээ

ком панийн зүгээс “Ундай голыг хамгаа лах, голын голдрилд хэсэгч лэн тохируулга хийх” төслийг 2012 оноос хэрэгжүүлж эхэлсэн юм билээ.Гэвч төслийн үр дүн эсрэг эргэж, Ундай гол улам багасах болсны учир шалтгааныг тодруулахаар 2014 онд хийсэн аудитаар төслийн хэрэгжилтэд алдаа гарсан тухай өгүүлжээ.

Аудитын тэрхүү дүгнэлтэд Ундай голыг уурхайн талбайгаас той руулан гаргах төслийн бие-лүүлэлт төлөвлөсөн хугацаа наас хойшлогдож байгааг анхаа руу-лан тэмдэглэсэн байдаг. Голын голд рилыг өөрчлөхөд уур хайн зөв шөө рөл бүхий талбайгаас гадна илүү талбай хэрэгтэй болсон бөгөөд орон нутгийн засаг захир гаа тай шаард лагатай талбай гар гуулах талаар зөвшилцөөд тохиролцоогүйн улмаас төсөл

зогссон байна. Энэ хугацаанд Ундай голын урсгалын зарим хэсэг уурхайн ил нүх болгон руу орж тасалдахад хүрчээ. Тухайн жилийн хур тундаснаас хамааралтай түр урсац бүхий олон салаануудтай Ундай гол өмнө нь жилд дунджаар 3-4 удаа үерлэх ба хур бороо элбэгтэй жилд 9-10 удаа ч үерлэдэг байсан гэдэг. Харин аудитын ажиг лал таар Ундай гол 2010 оны есдүгээр сараас хойш нэг ч удаа үерлээ гүйгээр барахгүй, эдүгээ гол бараг ширгэсэн байна. Дээрх төс лийг эхлүүлэхээс өмнө голын голдрилыг өөрчлөх төслийн үйл ажиллагаа гадаргын усны нөөц, чанарт ямар эрсдэл авчирч болохыг доорх хүснэгтээр ангилж байжээ. Гарах эрсдлүүдийн ихэнх нь магадлал өндөр байсан учраас компанийн зүгээс урьдчилан сэргийлэх олон үйл ажиллагааг авна хэмээн төлөвлөсөн байв. Гэвч энэ бүхэн цаасан дээр үлдэж, эрсдлүүд аль хэдийнэ биелж эхэлсэн байна. Аудитын дүгнэлтээр бараг гол болж урсдаг байсан Бор-Овоогийн булаг бараг ширгэсэн бөгөөд малчдын ундны усны хэрэгцээг хангах боломжгүй болсон байна.

Энэ бол “Оюутолгой”-н уурхайн үйл ажиллагаа зөвхөн

Ундай голын нөөц, чанарт төдийгүй ойр орчмын усны ундаргад хэрхэн нөлөөлж буй тухай дүгнэлт юм. Үүнээс гадна газрын гадарга, агаарын чанар, хөрс, усны нөөц, ургамлан бүрхэвч, амьтны аймаг, нийгэм гээд олон хүчин зүйлд сөрөг нөлөөлөл үзүүлэх болсныг хэн ч тооцохгүй байх шиг байна. Экосистемийн сүйрч буй эмгэнэлт нөхцөл байдлын эсрэг “Оюутолгой” компанийн зүгээс болон аймаг, орон нутгийн засаг захиргаанаас яаралтай арга хэмжээ авахгүй бол оройтож мэдэхээр болжээ. “Оюутолгой” компани хамгийн хүчтэй насосоор тоноглосон худаг олон арвыг гарган говийн гүний усыг өдөрт хэдэн сая шоо литрээр нь шавхаж байгаа. Үүнээс болж малчдын нь гаргасан, олон арван жилээр өөрсдөө хийгээд мал сүргийнхээ умдааны хэрэгцээг хангаж ирсэн худагнуудын ундарга эрс багасан, олон арваараа ширгэх боллоо. Бид уул уурхай даган хошуурсаар хамгийн амин чухал бүхнээ золиослох болсны ганц жишээ энэ юм. Төсөл хэрэгжүүлж, судалгаа хийсээр байтал нэг гол амь тавьж, Монгол Улс нэг голоор дутлаа. Ундай гол ширгэснийг сүүлийн хэдэн жил дараалсан

ган гачигт холбогдуулан тайл-барлах гэж “Оюутолгой”-н удирдлагууд хичээж, дарга даамлуудад итгүүлж дөнгөдөг ч, нутгийн иргэд, малчдыг хуурч чаддаггүй юм. Өмнийн говийн Ханбогд сум орчмын усны гол эх үүсвэр болж байсан Ундай голыг хүний артерын судастай зүйрлүүлж болно. “Оюутолгой” компани энэхүү артерын суд-сыг таслаад хаячихлаа. Тэд ил уурхайн талбай дээгүүр урсаж байсан гэдэг шалтгаанаар Монгол Улсын эрх мэдэл бүхий байгууллагуудаас ч зөвшөөрөл авалгүй голын голдрилыг дур мэдэн өөрчилсөн юм билээ. Нутгийн иргэд, малчдын гомдлыг

Энэ хугацаанд Ундай голын урсгалын зарим хэсэг уурхайн ил нүх болгон руу орж тасалдахад хүрчээ.

ЗГМ©

Төсөл хэрэгжүүлж, судалгаа хийсээр

байтал нэг гол амь тавьж, Монгол Улс нэг голоор дутлаа

барагдуулахын тулд гурван талт зөвшилцөл гээчийг компанийн зүгээс санаачилж хохирлыг барагдуулна гэж байгаа ч нүд хуурч, цаг хожсон алхам болох төдийг өмнөговьчууд эдүгээ ойлгож буй биз. Өнөөдөр мөнгийг уснаас эрхэмд үзэн, амаа хамхин, нүдээ аниад явж болох хэдий ч, удахгүй дусал ч усгүй болж хүн, малгүй харангадахын цагт мянган уурхай байгуулж,нүүрс, алт ,зэс олборлоод ч яах билээ. Манай сонин энэ сэдвийг үргэлжлүүлэн хөндөж, Монгол орны хэмжээнд усны нөөц багасах эрсдлүүдэд аудитын шинжилгээгээр ямар дүгнэлт гаргасныг дэлгэрүүлж мэдээлэх болно.

ГАЗРЫН ГАДАРГА

АГААРЫН ЧАНАР

ХӨРС

УСНЫ НӨӨЦ

УРГАМЛАН БҮРХЭВЧ

АМЬТНЫ АЙМАГ

НИЙГЭМ

Төслийн үр дүнд Ундай голын голдрилд өөрчлөлт орно. Хуучин голдрилыг орлох шинэ голдрил байгуулах замаар энэ сөрөг нөлөөллийг багасгана.

"Оюутолгой" төслийн үндсэн үйл ажиллагаанаас гадна ойролцоо байрлах бусад уурхайн тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа болон угаас тоосжилт, хуурайшилт, салхи ихтэй байгаль, цаг уурын нөхцөлтэй нийлэн төслийн талбайн орчимд тоосжилт нэмэгдэх хандлагатай байна.

Төслийн үйл ажиллагаа эхлэхэд тодорхой талбайд автотехникийн нөлөөгөөр хөрс элэгдэх, мөн хөрс хуулагдана. Эвдрэлд өртөх хөрсийг хуулан хадгалж, нөхөн сэргээлтэд дахин ашиглах шаардлагатай. Хөрсөн бүрхүүлийг нөхөн сэргээхгүй орхих тохиолдолд газрын доройтол, холбогдох сөрөг нөлөөлөл үргэлжилсээр байх болно.

Голын голдиролд хэсэгчлэн тохируулга хийх явцад Бор-Овоогийн булаг ширгэх ба мөн Хөх Хад, Мааньт, Бурхант зэрэг булгуудын усны нөөц багасч болзошгүй.

Төслийн үр дүнд 1.5 га орчим талбайн ургамал устана. Хэрэв хөрсний усны түвшин өөрчлөгдвөл ойр орчмын гүний усаар тэжээгддэг зарим ургамлын хөгжил буурах, үхэх аюултай.

Ургамлан бүрхэвч, хөрс хуулагдсанаар мөлхөгчид, мэрэгчид, зарим шавжийн амьдрах орчин хорогдох, доройтох өөрчлөлт явагдана. Түүнчлэн гадаргын уст цэгүүд ширгэвэл том хөхтөн, нүүдлийн шувуудын байршил өөрчлөгдөнө.

Төслийг хэрэгжүүлэх явцад буруу тооцоолж, хөрс болон гүний усны нөөцөд өөрчлөлт орж, нөөц багасвал голын сайр дагуух малчдын ахуйн усны нөөц багасч болзошгүй.

ОРЧИН СӨРӨГ НӨЛӨӨЛӨЛ

Ундай голын голдрилыг өөрчлөх төслийн ажиллагаанаас усны нөөцөд нөлөөлөх эрсдлийн зэрэглэлийг ингэж гаргажээ

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Судлаачийн үг

0 0 8 2 7

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчБ.Энхжаргал

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

Харин харилцаанд нь олон улсын ба геополитикийн асуудлууд дэвшигдэн тавигдаж, хоёр талын харилцааны агуулга огт өөрөөр тэлжээ.

Энэтхэг, Хятад хоёр хоёул АСЕАН-ийн Бүсийн чуулганы түнш гишүүн орнууд бөгөөд Ази-Номхон далайн бүс нутагт энх тайвныг сахиулах, тогтвортой байдлыг хадгалах сонирхолтой. Мөн хар там-хины зөөвөр, хил дамнасан терроризмоос сэргийлэхийн тулд геополитикийн харил цан ажил-лагаагаа уялдуулах зайлш гүй шаардлагатай болж хувирсан.

Хятад нь Төв Ази, Каспи, Пер-сийн булангийн эрчим хүчний эх ундарга нөөцийг сонирхож эхэлж байгаа бол Энэтхэг мөн тийшээ сонирхолтой. Төв Азийн эрчим хүчний сүлжээтэй холбогдож эхэлсэн, аль алин нь Оростой цэрэг-стратегийн түн-шийн харилцаатай бөгөөд ОХУ нь пуужингийн довтол гооноос хамгаалах талаарх АНУ-ын хөтөлбөрийн эсрэг холбооноороо хоёуланг нь татан оруулах гэж дипломатын шахалт үзүүлж буй гэх мэт нийтлэг үзэгдлүүд шил даран гарч ирэв.

Ингээд хоёр зууны яг зааг дээр энэ гурван гүрний сонир-хол хосолжээ. Өөрөөр хэлбэл Хятадын эрэлт хэрэгцээ, Энэтхэгийн ханган нийлүүлэлт борлуулалт, зэвсэглэл дээр Оросын зэвсгийн илүүдэл, нөгөө хоёрын валютын нөөц ба зэвсэглэх шаардлагууд гурван талаасаа холбогдсон гэж үзэж болно. Геополитикт төдийлөн хамааралгүй боловч цаагуураа логикоор хамаатай худалдааны үзүүлэлт ч гэнэт өсчээ.

БНХАУ-д интернетийг хэ-рэг лэгчдийн хүрээ XXI зуун гараад огцом тэлжээ. Одоо бүр ч талийсан л даа. Хачин, үл үнэмшмээр тоо байна. 1993 онд Хя тадад интернет хэрэглэгч ердөө 17 000 байсан бол 1999 онд 9 сая болж огцом өссөн. Компьютерийн тоо жилд 30

хувиар өсч дэлхийн дундаж үзүүлэлтээс хоёр дахин давсан. 2000 он гэхэд Хятадын мэдээл-лийн технологийн аж үйлдвэр 20 хувиар өсч, энэ өсөлт нь 2001 оноос 25 хувиас давж, түүнээс хойш уг үзүүлэлт огт буурахгүй явсаар өнөө хүрчээ.

Харин 2000 оны үед Энэт хэгийн программ хангамж үйлдвэрлэл жилдээ 50 хувийн өсөлт тэй, мэдээл лийн технологийн экс порт нь үндэсний нийт экс портынхоо 35 хувийг бүрдүүлж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүний өсөлтийн 7.5 хувийг эзэлж байв. Ерөөсөө Энэтхэгээс Зүүн ба Зүүн өмнөд Азийн орнуудад программ хангамжийн интервенц хийнэ гэдгээ зарласны гол хэрэглэгч нь тэрбум хүн ам бүхий Хя-тад болж таараад, Хятадын компаниуд ч Энэтхэгийн гол түнш болохоор хэлэлцэн тохирч, үйл ажиллагааны чиглэлээ Өмнөд

1998 онд Энэтхэг, Пакистан хоёр бараг зэрэг шахуу цөмийн туршилт хийснээс үүдэн тус хоёр улсын эсрэг хориг тавих тухай НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн тогтоол батлагдаж, түүнд ОХУ, БНХАУ хоёр нэгдэн орсон. Ингэснээр Москва-Бээжин-Делийн уулзал дах цэг хэсэгтээ холдсон. Тэр үед Энэтхэгт засгийн эрх барьж асан БЖП намын эвсэл баруун чигийн бодлого явуулан, тэр Засгийн газрын Батлан хамгаалахын сайд нь Хятадыг “нэгдүгээр зэргийн дайсан” хэмээн ил зарлав. Улмаар цэргийн төсөв нэмсэн болон цөмийн туршилт хийснээ үүгээр зөвтгөсөн нь харилцааг бүр ч хүйтрүүлжээ. Үүн дээр Тайванийг (Дундад Иргэн Улс) хүлээн зөвшөөрөхийг БНЭУ-ын Хууль зүйн сайд нь уриалан дуудаж бөөн хэрүүл үүсгэсэн байв. Нэг хэсэг харилцаа саатаж зогссон, харин эл хүйтрэлээ арилгах үүднээс Энэтхэгийн тал эхлэн буулт хийж, нутаг дэвсгэрийн маргаанаа шийдэхэд бэлэн байгаагаа илтгэснээр харилцаа эргэн сайжирч эхэлсэн байна.

Хэрэв Энэтхэгийн тал Сикким мужийг Хятадын Түвдтэй холбосон худалдааны гол зам нээхийг зөвшөөрвөл, хариуд нь Хятадын тал Сиккимийг БНЭУ-ын нэг хэсэг хэмээн хүлээн зөвшөөрч болох талтайг аль аль нь үгүйсгэсэнгүй. Энэ маргаан тэгсхийгээд хойш тавигдсан.

Москва-Бээжин-Дели: Уулзалдах цэг-2

Хятад, Энэтхэг хоёрыг нэгэн зэрэг зэвсэглэж, тэгснээрээ Москва юу хожих вэ гэдэгт төгс хариултыг судлаачид одоо ч олоогүй байна.

Азийн “эх цээжинд” цөмийн зэвсэг бүхий гурван том гүрний түншлэл үүссэн

Олхонуд БаярхүүСудлаач профессор

болохгүй. Хоёр орны харилцаанд байтугай дэлхийн улс орнуудын түүхэнд тэр бүр байдаггүй томхон хэлцэл тэр үед явагдсан. ОХУ-аас Энэтхэгийн армийн зэвсэглэлд нэвтрүүлэх орчин үеийн Т-90 супер танк 310-ыг (705 сая ам.доллараар арилжах) бэлнээр (124 нь) буюу Энэтхэгт угсрахаар (186 нь) нийлүүлэх, Сухой-30 байлдааны нисэх онгоц 140-ийг Энэтхэгт угсрахаар технологийг нь шилжүүлэх, стратегийн бөмбөгдөгч Ту-22 Бейкфайер нисэх онгоц дөрвийг Энэтхэгийн агаарын цэргийн хүчинд өгөх, Оросын тэнгисийн цэргийн зэвсэглэлээс хасагдаж буй “Адмирал Горшков” нисэх онгоц тээгч (Миг-29 онгоц 46-г ачсан) хөлгийг Энэтхэгт нийлүүлэх хэмээн Путиныг Ерөнхийлөгч болохын өмнө ба дараахан яригдаж, Путин өөрөө Энэтхэгийн хүндэт зочноор очиж, Неругийн их сургуулийн хүндэт доктор болж байхыг би өөрийн биеэр Нью Делид үзсэн, мэдэрсэн, тэр тухай олонтаа бичиж байсан даа.

Орос-Энэтхэгийн зэвсгийн арилжааны нийт өртөг гурван тэр бум ам.доллар, зэвсэглэлд бүрэн нэвтрүүлсний дараа сэлбэг эд анги, үйлчилгээний зардлыг оруулбал нийт 5-7 тэрбум ам.доллар Энэтхэгээс Орост эргэж төлөгдөнө хэмээн тэр үедээ тохиролцсон байв. Ингэснээр ОХУ-ын улсын төсөв ч зузаарсан, ингэж хэт их зэвсэглэх нь Москва-Бээ жин-Делийн ирээдүйн гур вал жингийн харилцааг сэв-түүлж болох талтай ч лалын аюулын эсрэг ерөнхийдөө чиглэх болов уу хэмээн тайт гарахаар мэдэгдлийг Москвагаас угсруулан

хийж байв. Тэр нь үргэлжилсээр өнөө хүрсэн. Шинэхэн хэлцэл - 12.5 тэрбум рупий буюу 200 сая ам.доллараар Энэтхэг нь Оросоос 240 авиа бөмбөг авч, агаарын цэргийн хүчнийхээ цохилтын хүчийг нэмлээ.

Энэтхэгийг гэв гэнэт ингэж их зэвсэглээд эхлэхтэй зэрэг Бээжинд сэтгэл түгшин зэ вүүр-хэн харж байсныг бас хэлэхгүй өнгөрч болохгүй. Гэнэт түгшсэн, тэгсэн хэрнээ Энэтхэгт цаагуураа атаархсан, тэгэхлээр нь хятад аргаараа Оросын хөлд сууж, дайлж цайлж, уяруулж, араас нь цэргийн дипломат бодлогоо дагалдуулсан. Нэг мэдэхнээ Оросоос Хятад руу Энэтхэгт өгсөн шиг их зэр зэвсэг цувж эхлэх нь тэр. Хятад, Энэтхэг хоёрыг нэгэн зэрэг зэвсэглэж, тэгснээрээ Москва юу хожих вэ гэдэгт төгс хариултыг судлаачид одоо ч олоогүй байна.

Лалын геополитикийн эсрэг зэвсэглэж байна гэсэн нь Энэтхэг-Пакистаны хилийн маргаантай бүс нутагт л нот логдохоос бус өөрөөр ирээ дүй цаг дээр авч ярихгүй бол болохгүй. Юу гэвэл “Моск ва-Дели-Исламабад-Кабул-Урумчи“ гэсэн тэнхлэгээр Пан-Исламын терроризмтэй явуулах хамтарсан тэмцэл ирээдүйн шийдлээ хүлээж буй тухай оросын судлаачид тас-ралтгүй бичдэг. Гэтэл Пан-Ислам, лалын терроризмтэй тэмцэх гэдэг нэр томъёонд ла лын шашинт ардчилсан гэгдэх улсууд эмзэг хандсаар ирсэн. Хэт улиглабал хоёр талын харил цаанд нь нөлөөлчих гээд байдаг.

“Орост Чечень, Энэтхэгт Кашмир, Хятадад Шинжаан бий” гэсэн эмзэг сэдвийг оросын стратеги судлаачид ил тавьж,

BBM©

Огноо : 2018.02.05

Тендер шалгаруулалтын нэр: Ус сувгийн удирдах газарт тос, тосолгооны материал нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулахТендер шалгаруулалтын дугаар: УСУГ-БМ-2018-20

Ус сувгийн удирдах газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос тос, тосолгооны материал нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулах тухай битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тухайн тендерт эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр 50,000 / тавин мянган / төгрөгний цахим тендерийн хураамж төлж орлцоно.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна.Үүнд: Сүүлийн 2 жил 2016, 2017 онуудын Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлнэ. Сүүлийн 2 жилд 2016, 2017 онд ижил төстэй гэрээ хийсэн тухай мэдээлэл ирүүлнэ. Борлуулалтын орлого нь сүүлийн 2 жил тус бүр 50,000,000 /тавин сая/ төгрөгөөс дээш байх. Тендерийн хамт 1,400,000 /нэг сая дөрвөн зуун мянган / төгрөгийн баталгаа ирүүлнэ. Хүчинтэй байх хугацаа: 2018 оны 05 дугаар сарын 21-ний өдрийг дуустал.

Тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 09-ны өдрийн 10 цаг 00-аас өмнө цахим системээр тендерийн материалаа ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 09-ны өдрийн 10 цаг 30 минут-аас нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Хаяг: Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, Ус Сувгийн Удирдах газар, Токиогийн гудамж-5 өөрийн байр,

С.Чинбаатар Утас: 70157019-223,

нөгөө хоёр шууд биш ч, далдуур зөвшөөрдөг. “2001.09.11”-ний үйл явдлаас хойшхи АНУ-ыг тойрсон олон улсын эвслийн кампанит ажлаас энэ гурван гүрэн санаа сэдэл авсан. Гур-вууланд нь адил асуудал оршиж байна гэдгийг харилцан зөвшөөрч эхэлсэн. Ингэснээр Шинжаан-Кашмираас-Чеченийг хүртлэх геополитикийн орон зайд хамтарсан тэмцлийн өргөн фронт, нэг үгээр геостратегийн урт хугацааны сонирхолын хослол үүсэх эхлэл тавигдсан болов уу гэсэн хардлага гадаа дын судлаачдад байдаг.

Яг ийм фонон дээр ОХУ-ын Засгийн газрын дарга нэрт арабист эрдэмтэн Е.Прима ков 1998 оны арванхоёрдугаар сард БНЭУ-д албан ёсоор айлчлан “Орос-Хятад-Энэтхэгийн стратегийн гурвалжингийн” тухай үзэл санаагаа дэвшүүлжээ. 1999 оны үед Хятад энэхүү үзэл санааг хуваалцахгүй гэдгээ мэдэгдэж, “эзэн мэдсэн гадаад бодлого” гэдгээ давтаж ухуулж байв. Путины өнгөн дээр Хятад аргагүйн эрхээр “гурвалжин” руу татагджээ. Хэрэгжүүлэх эхлэл Примаковын үзэл санаа гаар ерөнхийдөө тавигдаад, тэр нь Нью Делид дэмжигдсэн бол 2000 оны зун БНХАУ-д Путины хийсэн айлчлалын үеэр ОХУ-БНХАУ-ын хооронд Страте гийн түншлэлийн хэлэлцээрт га рын үсэг зурж, мөн тэр үедээ Энэтхэгтэй мөн төрлийн тунхаглалд гарын үсэг уржээ. Ингээд Азийн “эх цээжинд“ цөмийн зэвсэг бүхий дэлхийн 3 том гүрний гурвалсан түншлэл үүсэх нь тэр ээ.

Орос-Хятад-Энэтхэгийн хоорондын гурвалсан харилцаа нь хэтдээ тус бүс нутгаас лалын төдийгүй АНУ-ын нөлөөл-лийг шахах алхам боло хыг үгүйсгэхгүй. Олон туйлт дэл хийн тухай гурвуул нэгдсэн ойлголтод хүрч чадлаа хэмээн Хятадын хэвлэлүүд тэмдэглэж байсан удаа ч бий. АНУ-ын нө лөөл лийг шахах гэдэг нь Орос, Хятадын хамтарсан сэтгэл зүй, хүсэл тэмүүлэл, гэхдээ яаж хэрхэн гэдэг дээр санал бодлын зөрүү бий. Харин Энэтхэгийг ингэж шахаж болохгүйг өнгөр сөн арван хэдэн жилийн түүх харууллаа.

Хэдийгээр Энэтхэг, Орос, Хятад нь ШХАБ, БРИКС, G20 бүлэгт холбоотон, түншлэгчид мөн боловч глобал түвшинд биш гэх этгээд, өвөрмөц бод-лого явуулж байх шиг. Глобал түв шинд Орос, Хятадаасаа илүү тэй, АНУ, Европын Хол-боо, Японыг тэргүүнд тавиад байх шиг. Тэнгисийн цэр гийн флотоо бэхжүүлэх дээр АНУ, Япон, Австралийг илүү түш-сэн бодлого явуулж, бүр Япон тэнгист цэргээ илгээн хамтарсан сургууль хийсэнд Хятад эмзэг-лэсэн тал бий.

АНУ, Европын Холбоо, Япон бидэнд чухлаас чухал аа, тэ дэн тэй Оросын ятгалгаар, Хя тадын дохио зангаагаар бид муудалцаж, хоёр талын харил цаагаа баллахгүй ээ гэдгийг сүү лийн 20 гаруй жил удаа да раа гийн Ерөнхий сайд Индер Кумар Гужрал, Атал Бихари Важ паи, Манмохан Сингх, Нарендра Модийн өнгөн дээр ойлгуулсаар байгаа бус уу?

• Орос-Энэтхэгийн зэвс-гийн арилжааны нийт өртөг гурван тэр бум ам.доллар.

• Энэтхэгийг гэв гэнэт ингэж их зэвсэглээд эхлэхтэй зэрэг Бээжинд сэтгэл түгшин зэ вүүр хэн харж байсныг бас хэлэхгүй өнгөрч болохгүй.

• “Орост Чечень, Энэтхэгт Кашмир, Хятадад Шинжаан бий” гэсэн эмзэг сэдвийг оросын стратеги судлаачид ил тавьж, нөгөө хоёр шууд биш ч, далдуур зөвшөөрдөг.

Ази руу хандуулаад бай сан сан. Мэдээллийн технологи дээр 2000 оны үед лав Энэтхэг нь Орос, Хятадыг бараагүй хаячих сан байжээ.

Улс төрийн жин нөлөө гэж яривал дэлхийн хүн амын 40 гаруй хувийг бүрдүүлдэг Азийн хоёр том гүрэн харил-цан нөхөрлөх нь ач холбог дол, үзүүлэх нөлөөллөөрөө мөн гө дүнгээр яригдахгүй, “хяз гаар гүй” гэх ганцхан тодот гол дагалдуулж болно. Ийнхүү харилцааны өнгөрсөн үеийн зөрчлийг аажмаар саармаг жуулан орхигдуулж, хамтын ажиллагааны шинэ гараагаа эхлүүлсэн юм.

Сөрөг тал нь юу юм бэ? Ингэж их ойртсоноор Энэтхэг-Хятадын харилцаанд учир битүүлэг шинэ төлөв бий болох магадлалтай. Үүнийг шинэ түншлэлийн эх гэж дүгнэж болох юм. Зах зээлийн багтаамж, хэрэглээ хэрэглэгчийн хүрээ, газар нутгийн ойр дөт (хил залгаа) зэрэг хүчин зүйлээр авч үзвэл, Азийн хоёр том гүрний хооронд өвөрмөц харилцаа төлөвшиж эхэлсэн. Энэ бол Хятад ба Энэтхэгийн иргэн шил, соёлуудын харилцаа хол боо, зохицол, гол нь лалын геополитикийн их цага ри гийг сөрсөн геополитик, геоэ ко-номикийн шинэ орон зай байх ёстой юм. Энэ холбоог нь ОХУ зуучлан холбож бэх жүүлэх, улмаар БРИК, дараа нь БРИКС байгуулж түүндээ хав барьж авах нь Оросын чин хүсэл юм.

Орос-Энэтхэгийн харилцааг яг ингэж механикаар холбож бас

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

ЗГМ: Цуврал-3

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Онлайн захиалга Хэвлэмэл захиалга Хосолмол захиалга

tdbpay үйлчилгээгээр цахим сонин худалдан авахдаа Та доорх QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт и-мэйл хаяг, утасны дугаараа бүртгүүлэн Засгийн газрын мэдээ сониныг өөрийн хүссэн хэлбэрээрээ захиалаарай.

(Хэвлэмэл + Онлайн)

QR код ашиглахгүйгээр төлбөр хийх бол:

тоот дансанд мөнгөө тушаана уу.

70103131 99903581zgm.mnzgm.mn zasagcoZGMmn

• Улиралд: 5000T (62 дугаар)• Хагас жилд: 10 000Т (124 дугаар)• Жилд: 15 000Т (248 дугаар)

• Улиралд: 30 000Т (62 дугаар)• Хагас жилд: 60 000Т (124 дугаар)• Жилд: 120 000Т (248 дугаар)

• Улиралд: 32 000Т (62 дугаар)• Хагас жилд: 65 000Т (124 дугаар)• Жилд: 125 000Т (248 дугаар)

Эдийн засаг, уул уурхайн цогц мэдээллийн ертөнцөд таныг урьж байна

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

2600079789

богдох албаныхнаас энэ талаар тодруулахад эрэн хайж байгаа, эсвэл одоо насанд хүрсэн, хө­дөлмөр эрхэлж байгаа гэсэн товчхон бөгөөд цааргалсан хариулт л өгдөг.

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 7 7 4

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2017.11.30

ҮҮЛШИНЭ

-14° -24°

УЛС ТӨРЗөрчлийн тухай хуулийн Үндсэн хууль зөрчсөн заалтын үйлчлэлийг түдгэлзүүлэв. МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан урд хөршид айлчлал хийхээр мордлоо. Монгол Улс төмөр замын дамжин өнгөрөх тээвэрт 25 жил тарифын хөнгөлөлт эдэлнэ. АН-ын бүлэг Төв банкны тухай хуулийн төслийг судлахаар болов. Монгол, Вьетнамын хооронд шууд нислэгтэй болох асуудлыг судална гэлээ.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 1261.81 нэгж болж, 0.42 хувиар буурав. Монголбанк “төрц” алтыг дэлхийн зах зээлийн үнээс өндөр үнээр авч байна. “Банкийг дахин хөрөнгөжүү-лэх тухай хууль”-ийн төслийг боловсруулна.Зочид буудлын салбарын орлого 112.6 тэрбум төгрөгт хүрч, 4.1 хувиар өссөн байна.ОХУ-ын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 144.4 тэрбум ам.долларт хүрэв.

НИЙГЭМГССҮТ гэр бүлийн хүчирхийл-лийн 960 хохирогчид тусламж үзүүлжээ.Ирэх онд Зүүн дөрвөн замын давхар замын уулзварын ажлыг эхлүүлнэ гэв.Адууны махны экспортыг 10 мянган тонноор нэмэгдүүллээ. 33 дугаар сургуулийн хажууд олгосон газрыг хүчингүй болголоо. ЕБС-иуд спорт заалаа ашиг-луул сан мөнгөө тайлагнадаг болно.

ДЭЛХИЙПхеньяны шинэ туршсан пуу-жин АНУ-ын аль ч цэгт хүрэх чадалтай гэж мэдэгдэв. Будапештэд Зүүн Европ, Хятадын “16+1” бизнесийн зургаа дахь чуулган боллоо. Чилийн өмнөд нутагт мөсөн оргилоос 350х380м хавтан бутран унажээ. Крипто валют хэмээх бит-койны үнэ 10000 ам.долларын босгыг давлаа.

2017.11.30, ПҮРЭВ ~ №228 (774) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Эрдсийн ганзага дундраагүй

Эрдсийн орлого ДНБ-ий 6.2 хувийг бүрдүүлжээ. > 4

Ерөнхий сайдын “лүндэн” Ц.Нямдоржийг барьц алдуулавЕрөнхий сайд С.Зоригийн хэргийг яаралтай шийдэхийг үүрэгджээ. > 2

АНУ-д цохилт өгөх чадалтай пуужин туршлаа

Ikea дэлгүүрүүдээ хотын төвд шилжүүлнэ

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnDorgio.mnZindaa.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Эх орон, газар шороондоо л хайртай яваарай. Д.Лувсаншарав

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2,444.38 370.56 41.92

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

98.7701.1%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

12950.1%

1261.810.42%

100.190.03%

68051.9%

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Европын сэргээн босголт хөгжлийн банк, Дэлхийн банктай хамтран хийсэн судалгаагаар улс орон ядуу байх тусмаа иргэд нь улс төрийн өндөр идэвхтэй байдаг нь харагджээ. Харин монголчууд улстөржилтөөрөө Зүүн Европ, Төв Азийн 29 орноос хоёрдугаарт жагссан байна. 3

Улстөржсөн ард түмэн улс орноороо сүйрдэг

ЭДИЙН ЗАСАГЗГМ: ЦУВРАЛ

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Хусмаар хуурах заль

Хамгаалал дутсан хүүхдээ төр хайхрах цаг болжээ

Г.Байгал@baigalZGM

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

НӨАТ­ын хонжворт та хэр санаа тавьдаг вэ. Сар бүр су га лааны тохирол болдог. Удалгүй азтанууд тодорлоо хэмээн хэвлэлээр мэдээлдэг. Саяхан буюу энэ сарын 19­нд болсон НӨАТ­ын сугалааны тохирлоор нийт 523 сая төгрөг хонжворт олгохоор болсон байна. Аравдугаар сарын 1­нээс 31­ний хооронд нийт 14 сая ширхэг баримт НӨАТ­ын санд бүртгэгдсэнээс 13.9 мянган азтан тодорчээ. Ер нь сар бүрийн сугалааны тохирлын дүн хэдэн саяар хэмжигдэж, азтаны тоо нь олон мянгад хүрдэг. Энэ мэдээллийг ч татварын албаныхан сүр дуулиантайхан мэдэгдэж, тэрүүхэндээ олон хүний хорхойг хүргэдэг билээ. Сугалааны тохирлын дараа “НӨАТ­ын сугалаанд хожчих юмсан” гэх хүсэл, сэтгэгдэл цахим ертөнцөөр нэг хэсэг хөвөрдөг.

Нэг үе тав, арваараа хэл­хэлдсэн бүлэг хүүхэд хотын гудамжаар их харагддаг бай­сан. Орон сууцны хороолол, ►5

►11

дэлгүүр, худалдааны төв гээд олон нийтийн газраар дуу нь хадаж, нүд үзүүрлэгдэх нь их. Одоогоос арав гаруй жилийн өмнө ийн харагддаг бай сан эдгээр хүүхэд нэг л өдөр усанд хаясан чулуу шиг алга болчихсон. Хэн, хаашаа,

авч явсныг мэдэх ганц ч хүн алга. Явган яриагаар гад­нын оронд эд эрхтний донор болгон аваад явчихсан, хүний наймааны золиос болсон гэж цуу сонсдоно.

Цагдаагийн алба, хүүхэд хам гааллын байгууллага, хол­

Монголын ипотекийн корпораци©

Ипотекийн зээлийн үлдэгдэл

ОСИСТТБХ*

*- Орон сууцны ипотекийн санхүүжилтийн тогтвортой тогтолцоо бүрдүүлэх хөтөлбөр

Бусад эх үүсвэр Банкны өөрийн хөрөнгө

2 сая хүртэлхтөгрөгийн

өрхийн орлоготой

Ипотекийн зээлтэй нийт зээлдэгчид байгаагийн

77%

3% 20%

64.9%

92,616

92.4% 6.3%

72.7%

1.3%

Нэг хамтранзээлдэгчтэй

Хамтранзээлдэгчгүй

2 болон түүнээсдээш хамтран зээлдэгчтэй байна

79.4%

15.7%

4.9%Нийтийн

зориулалттай орон сууц

Хашаабайшин

Амины орон сууц

Улаанбаатар хотод байршилтай орон

сууц худалдан авчээ

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

АНУ, Хойд Солонгосын зөрчил Хятадын хил дээр айдас төрүүлэв

Амин дэмийн үнийг 800 хувь өсгөжээ

Хятадын зүүн хойд нутгийн Чанбай хошуу далайн хүнс, уулсын дунд оршдогоороо алдартай. > 10

Avondale компани Niacor витамины жороор олгох хувилбарын үнийг өнгөрсөн сард 809 хувиар өсгөсөн байна. > 10

Ирэх оныг эрсдэлтэй болгож буй Хятадын нөхцөл

Холбооны нөөц бодлогын хүүгээ өсгөх дохио

Гадаадынханд үл хөдлөх худалдахгүй

Шинэ Зеланд иргэдээ орон байраар хангахад хүндрэл гарсан тул орон сууцны бодлогод эрс шинэчлэл хийхээр шийдвэрлэлээ. > 10

Сэм Флэминг АНУ­ын төв банкны үүрэг

гүйцэтгэгч Холбооны нөөцийн систем энэ долоо хоногт бодлогын хүүгээ өсгөх шийдвэр гаргах төлөвтэй. Энэ удаа хүү өсөх аваас татварын хөнгөлөлт, АНУ­ын эдийн засгийн өөдрөг нөхцөлтэй уялдан ирэх онд бодлогын хүү дахиад хэд хэдэн удаа өснө хэмээн шинжээч нар таамаглаж байна.

Холбооны нөөцийн системийн тэргүүнээр ажиллах хугацаандаа хийж буй сүүлчийн том арга хэмжээ болгон Жанет Йеллен лхагва гарагт бодлогын хүүг гуравдах удаагаа 0.25 хувиар өсгөх бололтой. Энэ нь хүүг 1.25­1.5 хувьд хүргэх төв банкны зорилгод нийцүүлсэн арга хэмжээ болох аж.

Татварын шинэчлэлийн хуу лийг конг ресс шуур хай сайшаа сан тай зэрэг цэн Хол бооны нөө цийн бодлого тодорхойлогч нар санхүү­гийн түлхэц өгөх бодлогоо хойш тавьж дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний тооцоонд татварын хөнгөлөлтийн нөлөөг харгалзан үзэхээр төлөвлөжээ.

“Эдийн засаг сайжирч байгаа нь яах аргагүй бодит байдал” хэмээн Орегоны их сургуулийн Холбооны нөөцийн бодлого судлаач эксперт Тим Дью өгүүлэв. Санхүүгийн зах зээл тогтворжиж, татварын хөнгөлөлт олгохоор зэхэж байгаа нь ирэх шинэ онд бодлогын хүүг улам нэмэх нөхцөл болно хэмээн тэрбээр үзэж байна.

Бүгд найрамдахчуудын дэв­шүүлж буй татварын багц хууль нь эдийн засгийн өсөлтөд дунд зэрэг нөлөөтэйг шинжээч нар тайлбарлав. Уг хууль 2018, 2019 онд эдийн засгийг тус бүр ердөө 0.3 хувиар өсөх нөхцөл болно хэмээн Goldman Sachs тооцоолжээ.

Юутай ч АНУ­ын эдийн засаг ажиллах хүчийг бараг бүрэн дайчилж, дэлхийн нийт эдийн засаг тогтворжин, инфляц өсөх магадлал ихсэж, ойрын богино хугацаанд татварын хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдэх гэж буйгаас үүдэн ирэх онд хүү өсөх магадлал өндөр байна. “Ирэх долоо хоногт гарах эдийн засгийн урьдчилсан тооцоогоор ажилгүйдлийн хувь

хэм жээ есдүгээр сарын таам гаас бага, дотоодын нийт бүтээг­дэхүүний өсөлт ч илүү гарах шинж тэй. Энэ хоёр үзүүлэлт аль аль нь бодлогын хүүг хэвийн хэмжээнд сэргээхэд дэмжлэг болж байна” хэмээн JPMorgan Chase­ийн эдийн засагч Майкл Фероли тайлбарлав.

Ажилгүйдлийн түвшин 2000­аад оны эхэн үеэс хойш тохиол дож байгаагүй 4.1 хувь хүртлээ буурлаа. Харин Холбооны нөөцийн систем ажилгүйдлийн хэмжээг ирэх оны эцэс гэхэд ийм үзүүлэлттэй болно хэмээн тооцоолж байсан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт нийтлэгдсэн статистикаас үзвэл ажил олгогч нар 11 дүгээр сард 228 мянган ажлын байр шинээр үүсгэжээ. Холбооны нөөцийн систем есдүгээр сард гаргасан тооцоондоо 2018 онд бодлогын хүүг нийт гурван удаа нэмнэ хэмээн таамаглаж байв. Холбооны нөөцийн системийн тэргүүний хувиар лхагва гарагт сүүлчийн удаа хийх хэвлэлийн хурлын үеэр хатагтай Йелленээс татварын шинэчлэл эдийн засаг, мөнгөний бодлогод хэрхэн нөлөөлөхийг асууцгаана.

Холбооны нөөцийн системийн өөрийнх нь тооцоогоор ирэх онд өсөлт сайн байх төлөвтэй. Хатагтай Йелленийг залгамжлах Жэй Пауэлл ирэх 2018, 2019 онд эдийн засаг 2.5 хүртэлх хувиар өснө хэмээн тооцоолж буйгаа өнгөрсөн сард тайлбарласан. Хол бооны нөөцийн систем есдүгээр сард дундаж тооцоо гаргахдаа энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг 2.4, ирэх оныхыг 2.1 хувьтай төсөөлсөн. Хувьцааныхыг оролцуулаад хөрөнгийн үнэ өсөх нь эдийн засагт цаашид улам түлхэц өгнө. Чикагогийн Холбооны нөөцийн банкны санхүүгийн нөхцөлийн индекс 1990­ээд оны дунд үеэс хойш тохиолдож байгаагүй сайн үзүүлэлтэй гарлаа.

Гэхдээ инфляцын хэмжээ бага, цалин өсөлт үлбэгэр бай­гаа тай уялдан АНУ­ын төв банк бодлогын хүүг шуурхай нэмэхээс цааргалсаар байгаа юм.

банкны үйл ажиллагааг нухчин дарах ажиллагаа өрнөж, хөрөн гийн менежментийн бүтээг дэхүүнд саяхнаас нэмэлт зохицуулалт үүсгэсэн”­ийг State Street­ийн макро стратегич Бэн Люк өгүүллээ.

БНХАУ­ын засгийн газрын бондын өгөөж эрс өссөн нь хөрөнгө оруулагч нарын итгэлийг сулруулах юм уу үгүй болгож, улмаар зарах ажиллагааг гааруулах эрсдэлтэйг тэрбээр анхааруулав. “Эрх баригчдын арга хэмжээ чангарч, бондын өгөөж өсөн, АНУ­д саяхнаас технологийн компаниудын хувьцааг зарах хандлага ихэссэн нь Хятадын онцлог бүхий өвөрмөц нөхцөл үүсгэлээ” хэмээн ноён Люк тайлбарласан юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт цохил­тод ноцтой өртсөн авто машин үйлдвэрлэлийн салбар эргээд сэргэж байна. Шинээр автомашин худалдан авагсад эдэлдэг хоёр жилийн хугацаат татварын хөнгөлөлт ирэх онд төгсөхтэй уялдан тус салбарын ирээдүй тун бүрхэг болж байгааг зарим

шинжээч дурдлаа. “Худал даж авахад үнэтэй авто машин гээч барааг авахад олгодог татварын хөнгө лөлтийг сунгахгүй л бол байдал эрсдэлтэй” хэмээн ноён Чуй өгүүлэв.

Удааширч буй Хятадын эдийн засаг ирэх онд Ази дахь бусад бүс нутагт нөлөөлж болзошгүйд эдийн засагч нар түгшиж байна. Bank of America Merrill Lynch­ийн эдийн засагч “Дотоодын хөрөнгийн зах зээлд хөшүүргийн механизм суларсны дүнд Хятадын эдийн засаг саарах аваас нийт Азид өсөлт сулрах аюултай”­г саяхан тайлбарласан.

Бодлого тодорхойлогч нар хэт чанга арга хэмжээ авч буйтай зэрэгцэн үл хөдлөх хөрөнгө үүс гэх ажиллагаа багасах аваас БНХАУ­д эдийн засгийн удааш­рал тооцоолсноос ч ноцтой болж хувирна хэмээн тус банкны эдийн засагч нар сэрэмжлүүлсэн юм.

Хятадын үл хөдлөх хөрөнгийн салбар ирэх онд анхаарлын төвд байх төлөвтэй. Үүний нэг шалтгаан нь нь түрээсийн салбарт өсөлт үүсгэх зорилгоор орон сууцны зах зээлд шинэчлэл

Сайн дурынхан өмнөд Английн Плимүт дахь эрэг хавийн хуванцар хог хаягдлыг цэвэрлэж байгаа нь.

BBМ©

хийх төсөл юм. ХКН­ын аравдугаар сарын их хурал дээр тус улсын дарга Ши Жиньпин эдийн засгийн шинэчлэлийн талаар үг хэлэхдээ орон сууц нь “үнэ хөөргөдөх бус” хүн амьдрах зориулалттайг анхааруулж байв.

Хятадад хоосон орон сууц ихсэж буй сөрөг үзэгдэл байрны түрээсийн шинэчлэлтэй хосолс­ноор үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд төдийгүй төмөрлөгийн эрэлт нийлүүлэлтэд сөрөг нө лөөлж бол зошгүйг зарим ажиг лагч сэрэмжлүүлсэн юм. “Хоосон орон сууц ны нөөц 25 хувиар өс сө нийг бид тооцоолоод байна. Гэтэл бусад хөгжингүй улсад энэ үзүүлэлт 8­10 хувьтай” хэмээн Liberum банкны шинжээч нар хөрөн гө оруулагч нартаа мэдэгд жээ. “Хукоу” буюу өрхийн бүрт гэлийн шинэчлэл, хөрөнгө нөөцийг үр ашигтай зарцуулах бодлогын үр дүнд ирэх арван жилд үл хөдлөх хөрөнгийн эрэлт гурван тэрбум хавтгай дөрвөл­жин метрээр буурна хэмээн тус банкны шинжээч нар үзэж байна.

Далай тэнгисийн амьсгааг боогч хуванцарТа бидний далай тэнгис

хуванцраар дүүрлээ. Британийн байгаль судлаач, нас сүүдэр 90 гарсан Дэвид Аттенборо BBC­гийн “Цэнхэр гараг II” (The Blue Planet II) баримтат цувралаар хуванцарт хахсан салхич шувууны ангаахайг телевиз үзэгчдэд харуулсан. Уг бичлэгээс хойш британичуудын олонх нь өдөр бүр үй олон хуванцар уут сав хаядагтаа үнэнхүү сэтгэл зовж эхэлсэн юм. Хөгжингүй ертөнцийг нийтэд нь хамраад байгаа ижил төстэй арга хэмжээнүүд бүгд хэрэглэгчийн ухамсрыг дээшлүүлэх зорилготой. Нийт 60 гаруй жилийн турш хог тариад сурчихсан та бидний соёлын үлдэгдэл манай гарагийн алслагдмал өнцөг буланд урсан очиж овоорсоор.

Далай тэнгист хөглөрч буй асар их хуванцар хогийг (ойрол цоогоор 800 сая тонн) цэвэрлэх, хог хаягдал үүсгэж буй тогтолцоог цөөлж багасгах нь тулгамдсан шаардлага боллоо. Энэхүү шаардлагыг улс орнуудын засгийн газар, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч аль аль нь ухамсарлаж эхэллээ.

Өнгөрсөн долоо хоногт НҮБ­аас баталсан шийдвэрийг дэлхийн 200 гаруй улс орон

дэмжиж байна. Сайн дурын шинжтэй, зарим зүйлс нь бүрхэг уг санаачилга дэлхийн улс орнуудад тодорхой үүрэг хүлээлгэж, хамтын арга хэмжээ авахад чиглүүлэх зорилготой.

Юутай ч зарим улс хуванцар гялгар уут сав, микро үрлэнцэр (microbeads) гэгддэг нэг мил­лиметр үл хүрэх хэмжээтэй хуванцар үйлдвэрлэх, хэрэг лэхийг хориглож эхэллээ. Мөн ком паниуд дахивар боловс руу лах, дахин ашиглах тогтолцоо үүсгэхээр амлаж буй нь бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд бага ч болов хувь нэмэр оруулж буй хэрэг юм.

Хүрээлэн буй орчныг хамгаалах кампани өрнүүлэгчдийн шахал­тад өртсөн олон үндэстний авар га компаниуд сайн дураараа санаа чилга өрнүүлэхээ мэдэгдэж эхэллээ. Coca­Cola, Unilever хоёр 2025 он гэхэд бүх савалгаагаа дахин ашигладаг болгохоор төлөвлөв. Procter & Gamble зарим брэндийн бүтээгдэхүүнээ “далайн хуванцар”­ыг дахин боловсруулах аргаар бүтээсэн лонхонд савлаж байна.

Өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч, жижиглэнгийн худалдаач нар баглаа боодлоо хүрээлэн буй орчинд ээлтэй болгох арга

гаанаас бүрмөсөн татгалзаж картон гэх мэт байгальд эргэн шингэдэг материал ашиглахыг хэрэглэгчдийн зарим хэсэг сайшаадаггүй. Уг салбарт техно­логийн хувьсгалт эргэлт хийхээр оролдох компанид мөнгө орлого төдийгүй зах зээлээ алдах аюул нүүрлэдэг. Энэ бол зохицуулах байгууллагад хөндлөнгөөс орол­цох ёстой чухам тэрхүү нөхцөл юм.

Нэг удаагийн хэрэглээний хуванцарт оновчтой татвар оноож, арай үнэтэй ч хүрээлэн

буй орчинд уршиг бага тарьдаг материал ашиглах компаниудын сонирхлыг хөхүүлэн дэмжих, хуванцар орлох бүтээгдэхүүний судалгаанд хөрөнгө оруулах хэрэгтэй.

Бодлого тодорхойлогч нар иргэдийн соёлыг өөрчлөхөд ч ихийг хийх ёстой. Нөөц эргүүлж ашиглах схем буюу хэрэглэгч нар хуванцар лонх эргүүлж тушаахдаа анх төлсөн мөнгөнийхөө багахан хэсгийг эргүүлж авдаг тогтолцоотой улсуудад дахивар эргэлт хавьгүй

өндөр байдаг. Хөгжингүй баян орнуудад олон

нийтийн ухамсар дээшлэх нь эргээд засгийн газруудад тодорхой арга хэмжээ авах шахалт болно. Харин хөгжиж буй оронд байдал илүү түвэгтэй. Далайд хаягдаж буй хуванцрын голлох хэсэг нь ердөө Азийн тавхан улсаас үүдэлтэй. Сэргээгдэх эрчим хүчний хөгжлөөс шалтгаалан өөр гарц хайж буй газрын тосны компаниуд хөгжингүй зах зээлд хуванцрын хэрэглээ өсөх ёстой гэсэн тооцоо гаргаад байна.

Юутай ч хөгжиж буй улс орнууд арга хэмжээ авах өөрийн гэсэн учир шалтгаантай. Үерлэх аюул, хогийн уулан овоолго нурж хүмүүсийн аминд хүрдэг ослын шалтгаан хэмээн үзсэний улмаас Шри Ланка есдүгээр сард нэг удаагийн хэрэглээний хуванцрыг хориглов.

Илүү эрс арга хэмжээг БНХАУ саяхан авлаа. Дэлхийн бусад улсын хуванцрын хаягдлыг олон жилийн турш импортоор авч ирсэн тус улс энэ оны эцэс гэхэд хуванцар хог хүлээн авахаа зогсоохоор болов. Энэ бүхэн өрнөдийн бодлого тодорхойлогч нарт ч шийдвэрлэх ёстой асуулт болж байна.

Эмма ДанклиЭдийн засгийн удаашрал,

хэрээс хэтэрсэн өр зээлийг шийдвэрлэх арга хэмжээтэй уялдан Хятадын ирээдүй бүрхэг боллоо.

Сүүлийн хоёр долоо хоног хагасын хугацаанд Хятадын хувьцааны зах зээл таван хувиар унаж, тус улсын Засгийн газрын бондын өгөөж эгзэгтэй дөрвөн хувийн хязгаарыг давсан нь хөрөнгө оруулагчдыг улам түгшүүлэв.

Хятадад хөрөнгө зарах ажил­лагаа эрчээ авсан нь дэлхийн хувьцааны зах зээлийн өнөөгийн нөхцөлөөс зөрүүтэй байгаа юм. Эх газрын Хятадын CSI 300, Хонконгийн Hang Seng индекс саяхан унасан нь дунд зэрэг өсөлттэй S&P 500, Euro Stoxx 50 индексээс эсрэг хандлага тодорхойлж байна.

Хятадын хувьцааны зах зээл дэх уналт нь сөрөг муу үзэг дэл биш, ердөө л өсөлтийн он жилүү­дийн дараа хөрөнгө оруулагч нар ашгаа хүртэж буйн тусгал хэмээн зарим хөрөнгө оруулагч тайлбарлах аж.

“Борлуулалтын ихэнх нь хүмүү сийн сэтгэлийн хөдөл­гөөнөөс үүдэлтэй. Энэ онд зах зээл ингэж их өссөн юм чинь ашгаа олж авцгаая гэж буй хэрэг” хэмээн Aberdeen Standard­ын сангийн менежер Николас Чуй тодотгов. “Хятадын онцлогтой өвөрмөц үзэгдэл. Дээр нь тат варын шинэчлэлийн хууль АНУ­д сэргэлт үүсгэчихлээ” хэмээн тэрбээр нэмж өгүүллээ.

CSI 300, Hang Seng аль аль нь олон жилийн турш тус бүр 31 болон 20 хувийн жилийн дундаж өсөлттэй явж ирсэн юм. Жилийн эцсээр ихэвчлэн арилжаа намждаг тул зарим шинжээч нар хөрөнгө оруулагчдад мөнгөө хадгалж түр хүлээхийг зөвлөдөг.

Гэтэл өөр нэг хэсэг нь саяхны борлуулалтыг зарчмын шинж чанар бүхий, ирэх жил дуустал үргэлжлэх урт хугацааны хүчин зүйлээс шалтгааллаа хэмээн тайлбарлаж сууна. “Сүүдрийн

хэрэгсэл хайсаар цөөн бус жилийг үдлээ. Шил, хөнгөн цагаантай харьцуулахад хуванцрыг дахин ашиглах нь түвэгтэй. Газрын тосны үнэ хямд нөхцөлд дахивар ашиглан үйлдвэрлэсэн хуван цар нь цоо шинэ PET буюу полиэ тилен терефталатаас хамаа гүй үнэтэй. Ургамлын гаралтай “биохуванцар” хүртэл байгаль орчин бохирдуулагчид тооцогд дог. Хуванцар уут савыг хэт нимгэн хийвэл урагдаж цоорчихно.

Компаниуд хуванцар савал­

АНУ, БНХАУ-ын хувьцааны зах зээлийн индекс

XI 2017 XII

105CSI 300

S&P 500

104

103

102

101

100

99

98

2018.02.01. Улаанчулуутын хо гийн цэг. Тавьсан будаа хөлд-дөггүй таван ес эхэлсэн хэдий ч, жавар тачигнасан хүйтэн өдөр хүн, үхэр хамтдаа хаа сайгүй “бэлчиж” хог сэндийчэн хоол эрж, дээгүүр нь элээ, хэрээ гуаглан ниссэн дүр төрх өнөөх л хэвэндээ. Биднийг өнгөр сөн

Хогоор бордсон үхрийн мах 2000 төгрөгөөр аваарай

Үхэрнүүд хогоос ногооны хальс л түүж иддэг гэж эзэд нь өөрсдийгөө өмгөөлөв

Улаанчулуутын хогийн цэг дээр бэлчиж буй 200 гаруй үхрийг цаашид хэрхэх талаар Сонгинохайрхан дүүргийн Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтсийн даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Л.Тулгабаатараас тодрууллаа.

-Улаанчулуутын хогийн цэг дээр хэчнээн айлын хэдэн үхэр бэлчиж байна вэ. Эдгээр үхрийг хэзээ хотоос гаргах вэ?

-Сонгинохайрхан дүүргийн хэмжээнд хориглосон бүсийн 13 хороонд 8392 толгой мал бүхий 249 өрх амьдарч байна. Үүнээс, Улаанчулуутын хогийн цэг дээр нийт есөн өрхийн 204 орчим мал байгаа. Тооллогоор 203 үхэр, нэг адуу бэлчиж байгааг тогтоосон. Хориглосон бүсэд байгаа олон тооны малыг ирэх тавдугаар сарын 1-н гэхэд хотоос гаргах сануулгыг малчдад өгсөн.

-Хог идсэн үхрийн махыг нийслэлчүүдийн хүнсэнд нийлүүлдэг. Малчид хотоос гарахдаа үлдсэн 200 гаруй үхрийг нядалвал яах вэ?

-Шүлхий өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор нийслэлийн Засаг дарга А/592 дугаар захирамж гаргаж, хотод байгаа малыг хотоос гаргах чиглэл өгсөн. Энэ хүрээнд дүүргийн Засаг дарга мөн захирамж гаргаж, хориглосон бүсээс мал амьтныг гаргаж, зөвшөөрсөн бүс рүү шилжүүлэх Ажлын хэсэг байгуулсан. Ажлын хэсгийнхэн малын эзэдтэй уулзаж, малыг нь худалдан авах эсвэл заасан газарт нүүх санал тавьсан байгаа. Одоогоор дөрвөн хорооны таван өрхийн 52 толгой малыг бид худалдан авч, мах боловсруулах компаниудад нийлүүлсэн. Гэхдээ энэ дунд Улаанчулуутын хогийн

цэг дээр бэлчиж байсан үхэрнүүд байхгүй гэдгийг хэлье. Мөн 545 мал бүхий 22 өрхөд дүүргийн 21 дүгээр хороонд газар олгохоор судалж байна. Хогийн цэг дээрх малыг нядалж хүнсэнд нийлүүлэх эсэхэд бид биш мэргэжлийн хяналтын байгууллага хяналт тавьж ажиллана гэлээ.

Улаанчулуутын хогоор хооллодог үхэр, малын мах, сүүг улаанбаатарчуудын хүнсэнд нийлүүлэх эсэх асуудал Сонгинохайрхан дүүргийн Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтсийн түшмэлд лавтайяа үл хамаарах юм байна гэж ойлголоо. Гэсэн ч хөхөө өвлийн хүйтнээр хэдэнтээ тус хогийн цэгийг зорьж, бэлтгэсэн сурвалжилга, нийтлэлийн маань үр дүн гарч, тавдугаар сар гэхэд хогийн цэг бараадсан хүн, малын асуудлыг шийдэж, тодорхой газар заан нүүлгэх шийдвэрийг хотоос гаргахаар болсонд урамтай байна. “Ямар зорилгоор, яах гэж энэ сэдвээр бичээд байгаа юм. Бид нар энэ малыг хогийн цэгт хашаад байгаа юм уу” хэмээн омогдон загнах нэгэн ч байсан. Энэ удаад нэрийг нь дурдаад яахав гэж бодлоо. Харин хүнсний аюулгүй байдал Монгол Улсад хэрхэн алдагдаж, хэн нэгний хариуцах учиртай хяналт шалгалт суларснаас хэчнээн монгол хүний амь нас эрсдэлд орж, эдгэшгүй өвчин зовлонд нэрвэгддэгийн шалтгааныг олохын төлөө л Улаанчулуутын хогийн цэгийг зориод байсан юм шүү гэдгээ эрхэм тэдгээр түшмэлд хэлэх байна.

арваннэгдүгээр сарын дун дуур анх очиход хогийн цэгийг цас нэвсийтэл дарж, тэр их овоолсон, хур хогноос ялгарах өмхий, самхай үнэр нь харьцангуй дарагдсан байсан.

Харин энэ удаад цасгүй болж бараантсан хогийн цэгээс элдэв янзын эвгүй үнэр хамар цоргиож, өмсөж явсан хувцсанд шингэж байгаа гэж бодохоос сэжиг төрж, огиудас хүрнэ. Хэдий наашилж яваа цаг ч энэ өдөр жихүүн сал хитай, шороо шуургатай, цаанаа л нэг зэврүүн, саарал орчин биднийг угтаж, хар бараан амьдрал нүүрлэх мэт сэтгэгдэл төрүүлж, дотор тав гүйтүүлэх юм. Угаас ямар ч нарлаг өдөр байсан хогон идэштнүүдийн амьдрал, орчны дүр төрх ямар ч цаг үед ингэж л харагдах биз ээ.

Биднийг 16.00 цагийн үед очиход эр, эм, хөгшин залуу олон хүн энэ өдрийн ажлаа дуусгасан бололтой шуудайтай хогоо үүрэн хогийн цэгийн баруун талын уулыг даваад, гэр гэрийн зүг алхаж яваа харагдав. Тэдэнтэй зэрэгцэн 100 гаруй үхэр хэнээр ч туулгахгүй ар араасаа цуван хогийн бэлчээрээсээ хашаа руугаа буцаж байв. Тэдгээр үхрийн зүсийг мэдэхийн эцэсгүй, бүгдийнх нь арьс хог, шавхайтай хутгалдаж, хэвлий хэсгийнх нь үс, ноос нь тосонд хутгалдсан мэт зууралдан бөөгнөрч, доош салбайн унжсан байх юм.Нэг жимээр сурцтай нь аргагүй алхлах үхэрнүүдийн зарим нь хог идэж байгаад хоншоороо лааз, шилэнд урж, зүссэн бололтой цус, нөжөө асгаруулж, өнөөхөө долоосоор сажилна. Харин өөр нэг үхэр цэнхэр өнгөтэй гялгар уутыг явуут дундаа яг л бохь шиг зажлаад залгиж орхив. “Үхэрнүүд хогийн цэг дээрээс зөвхөн ногооны хальс л түүж иддэг. Өөр юм иддэггүй” гэж өөрсдийгөө өмгөөлсөн малчид болон мэргэжлийн байгууллагын хүмүүсийн үг худал гэдгийг хоёр нүдээрээ, хоёр ч удаа харж байгаа минь энэ. Үнэндээ тэд юу л бол юуг ч иддэг хогон идэштнүүд болжээ. Биднийг өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард очиход үхэрнүүд гялгар уут, аяга таваг угаадаг парлон, картон цаас гээд бүгдийг хамаад залгиж байсан нь одоо ч нүдэнд тод харагдана.

Хамгийн гол нь, нийслэлээс ердөө 15-хан километрийн зайтай Нарангийн энгэрт орших Улаанчулуутын хогийн цэг дээр хүн, үхэр нийлж хогон идэштэн болсон тухай бид бишгүй л олон сонсож, харж, бичиж байсан удаатай. Тэгвэл хогийн цэг дээр бэлчиж буй үхэрнүүдийг ямар хэрэгцээнд, яах гэж малладаг вэ? гэсэн асуулт эрхгүй төрж, хариулт хайж, өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард тийш очсон юм. Гэтэл бидний таамаглаж байсан тавгүй бодол үнэн болох нь нотлогдов. Үнэн хэрэгтээ тэндхийн айлууд үхрээ албаар хогийн цэг дээр идээшлүүлж, тарга тэвээрэг авахуулаад хавар, намрын цагт мах, сүүг нь нийслэлчүүдийн хүнсэнд нийлүүлдэг болохыг хөдлөшгүй нотлох баримтаар дэлгэж, “Улаанбаатарчуудад тавагласан улаанчулуутын хог”

эхний цуврал сурвалжилгаа нийтэлж билээ.

Тэрхүү нийтлэлийн дараа Сонгинохайрхан дүүргийн Тохижилт, нийтийн аж ахуйн хэлтсийн дарга Н.Мөнгөн-Эрдэнэ хэмээх залуу бидэнтэй холбогдож, “Бид тэдгээр үхрийг ирэх онд (2018 он) бүгдийг нь хотоос гаргана. Малчид нэг үхрээ нэг сая төгрөгөөр үнэлж байгаа. Бидэнд одоогоор 300 сая төгрөг байхгүй учир устгалд оруулж чадахгүй байна. Тиймээс махны экспорт яригдаж байгаа энэ үед 300-хан үхрийн асуудлыг олон нийтэд дэлгэмээргүй байна” гэсэн хачирхалтай тайлбар өгч байсныг уншигчид санаж байгаа байх. Улаанбаатар хотод амьдарч буй 1.3 сая иргэний хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой асуудалд ийн тоомжиргүй ханд-сан нь асуудлыг нийслэлийн ИТХ-ын дарга, Нийслэлийн Засаг даргын сонорт хүргэхээс аргагүйд хүргэж “Монгол хүний амь нас 300 сая төгрөгөөс хямд гэв үү” хэмээх хоёр дахь цуврал сурвалжилга, нийтлэл бичсэн юм.

Үүнээс хойш хоёр сар гаруй хугацаа өнгөрчээ. Энэ хугацаанд нийслэл, дүүргийн удирдлагууд ямар ажил хийсэн бол. Манай нийтлэл үр дүнд хүрч чадав уу

гэсэн асуултыг нэхэн Нарангийн энгэрт байх Улаанчулуутын хогийн цэгийг дахин зорьсон минь энэ. Тэр хавьд мал маллаж байгаа гурван айлаар орлоо. Эхний айл хашаандаа 10 орчим тугал хашчихсан байв. 40 эргэм насны эхнэр, нөхөр хоёул 80 орчим насны ээжтэйгээ амьдардаг гэх. Тэд Зайсанд амьдардаг Б-гийн 16 үхэр, есөн тугалыг малладаг аж. Одоо 16 үхрийн тав нь хээлтэй байгаа бөгөөд тугалнуудаа өвс, хивэг, будаагаар тэжээдэг болох нь хашаандаа хураасан тэжээлээс нь харж болохоор. “Эзэд нь өөрсдөө сүү, махаа ирж авдаг. Хаана худалддагийг нь мэдэхгүй. Бид сарын 500 мянган төгрөгийн цалин авч, малыг нь хариулдаг” гэж гэрийн эзэн эр хэлэв. Дараа нь бид Д.Цогийнхоор орсон юм. Тэрбээр “Манайх Өвөрхангай аймгаас хот хүрээ газар бараадан таван жилийн өмнө 10-аад үхрээ туун энд ирж суурьшсан. Анх мах, сүүгээ худалдахад ойр юм болов уу гэж санаж энд ирсэн. Одоо 21 үхэр, 10 тугалтай. Хавар, намрын цагт л малаа төхөөрч, ченжүүдэд худалддаг юм. Одоо олигтой тарга, тэвээрэг аваагүй учраас үнээнээс сүү гарахгүй байгаа. Өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын сүүлчээр дүүргээс хүмүүс ирж, ирэх тавдугаар сарын 1 гэхэд нүүсэн байгаарай гэж сануулсан. Нүүдэг л байх даа. Өвлийн хүйтэнд хаачих вэ дээ. Дулаан орохоор бидэнд газар зааж өгнө гэсэн” гэв.

Ийн хоёр дахь айлаар орж, дараагийн айлын хаалгыг татахад 40 гаруй насны залуу хашсан тугалнууддаа өвс хаяж

өгч байхтай таарав. Түүнийг н.Хүрэлбаатар гэдэг. “Би хүний, өөрийн нийлсэн 40 гаруй үхэр малладаг. Өөрт 20 гаруй тооны үхэр, мөн тооны тугал бий. Малынхаа махыг дулаан орохоор ченжүүдэд нэг килограмыг нь 2000-3000 төгрөгийн хооронд худалддаг. Тарга сайтай үхэр 170, тааруу нь 110 кг татна. Мал эмнэлгийн газрынхан саяхан ирээд хогийн цэг дээрх үхэрнүүдээс шинжилгээ аваад явна лээ. Шууд л барьж аваад гүрээний судаснаас нь цусны шинжилгээ авчихдаг юм билээ. Ирэх тавдугаар сар гэхэд нүүгээрэй гэсэн. Хог идээд сурчихсан үхэр өвсөөр хооллож чадахгүй. Иймд бүгдийг нь төхөөрч таарах байх. Харин тугалнууд өвс иддэг. Энэ хэдийгээ аваад нүүнэ дээ” гэсээр хийж байсан ажлаа үргэлжлүүлэв.

Биднийг анх очсон үеийг бодоход үхэрнүүдийн тоо харьцангуй цөөрчээ. Тэр үед барагцаагаар 300 гаруй тооны үхэр байсан бол энэ удаад нүдэн баримжаагаар тоолбол 200 гаруй л үлдсэн байлаа. Магадгүй манай нийтлэлийн дараа малтай айлуудыг хотоос гаргах ажил эрчимжиж, бага ч болов үр дүн гарсан бололтой.

Харин тавдугаар сар гэхэд энд үлдсэн айлууд нүүх эсэхийг харах л үлдлээ. Гэхдээ Хүрэлбаатарын хэлсэнчлэн өвс идэж чаддаггүй үхэрнүүдийг нядалж, махыг нь хүнсэнд нийлүүлэх юм бол нийслэлчүүд бид 200 орчим хогон идэштний махаар хооллож дууссаны эцэст энэ асуудлаас нэг юм салах бололтой.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Л.Тулгабаатар: Малтай айлуудыг тавдугаар сарын 1-н гэхэд нүүлгэнэ

Хог түүгчидтэй зэрэгцэн 100 гаруй үхэр хэнээр ч туулгахгүй ар араасаа цуван хогийн бэлчээрээсээ хашаа руугаа буцаж байна. Тэдгээр үхрийн бүгдийнх нь арьс хог, шавхайтай хутгалджээ.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Хавар, намрын цагт л малаа

төхөөрч, ченжүүдэд худалддаг аж

Б.Бямбасүрэн@baymbaab_ZGM

бүлийн бусад гишүүний хувьд итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь байх ёстой. Бичиг баримтын хувьд гадаад паспорт, мөнгө хүлээж авах дансны дугаар байхад болно.

-Энэ мөнгийг Монгол иргэдэд олгохын тулд манай төрийн байгуул лагуудтай хамтран ажиллаж байна уу?

-Хөдөлмөр халамжийн үйл чил гээ ний газар болон Оюу ны өмч, улсын бүртгэлийн ерөн хий газартай 2017 оны арванхоёрдугаар сараас хойш хамтран ажиллаж байна. Даат-галын болон 13 дахь сарын цалингаа аваагүй нийт 1200 гаруй хүнд захидал илгээсэн. Үүнээс 360 гаруй нь нас барсан, эсвэл гадагш явсан, оршин суугаа хаяг дээр байхгүй гэсэн шалтгаанаар буцаж ирсэн.

-Үүрэн холбооны компа-ниудтай хамтарч ажиллах болом жийг судалж үзсэн үү?

-Даатгуулагчийг мөнгөө аваасай гэсэн үүднээс утсаар холбогдохыг оролдсон боловч холбоо барих утасны дугаар нь олдохгүй байх, өөрчлөгдсөн гэх бэрхшээл их тулгардаг. Тиймээс үүрэн холбооны компаниудтай хамтарч ажиллах санал тавьсан. Гэвч хувь хүний мэдээлэл гадагш задруулахгүй гэсэн шалтгаанаар хамтарч ажиллахаас татгалзсан.

-Тэгэхээр иргэд өөрсдөө хайж ирэхээс өөр боломжгүй гэсэн үг үү?

-Манайх зургаан сар тутам

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Нийгэм

БНСУ-д гэрээгээр ажиллах иргэд нутаг буцах зардлын даатгалд багагүй мөнгө төлдөг. Гэвч эх орондоо ирэхдээ энэ мөнгөө авахгүй байх нь элбэг. Зарим нь энэ талаар мэддэггүй бол зарим нь гэрээний явцад харласнаасаа болоод албан хүсэлт гаргаж чаддаггүй. Тэгвэл даатгалын мөнгөө эргүүлэн авах боломж бүрдээд буйг дуулгая.

Энэ талаар БНСУ-ын Аж үйлдвэр, хүний нөөцийн хэрэг эрхлэх газрын Монгол дахь төлөөлөгчийн газрын захирал Ким Сон Интэй ярилцаж, зарим зүйлийг тодруулав.

-Солонгост ажиллаж нутаг таа ирэхдээ даатгалын мөнгө болон 13 дахь сарын цалингаа авч чадаагүй хэчнээн хүн байгаа вэ?

-Даатгалын мөнгийг тухайн хүн өөрөөсөө төлдөг бол 13 дахь сарын цалинг ажиллаж байсан үйлдвэрийн эзэн нь төлнө. Тэгэхээр тус цалинг зөвхөн ажлаасаа гарсан тохиолдолд авах боломжтой гэсэн үг. Одоогийн байдлаар БНСУ-д гэрээгээр болон албан бусаар хөдөлмөр эрхлээд нутаг буцсан 1000 гаруй хүн даатгалын болон 13 дахь сарын цалингаа авч чадаагүй байна. Нэг үгээр энэ мөнгийг 2005 оноос хойш албан бусаар болон гэрээгээр ажиллаж байсан бүх хүмүүс авах боломжтой.

-Даатгалын мөнгө болон 13 дахь сарын цалин гэж хэчнээн төгрөг байдаг юм бэ?

-Даатгалын мөнгийг БНСУ-д хөдөлмөр эрхлэхээр явж буй иргэн өөрөөсөө төлдөг. Дунджаар 500 мянган вонн буюу нэг сая орчим төгрөг. Зарим тохиолдолд үүнээс дээш хэмжээгээр төлөх нь ч бий. Харин 13 дахь сарын цалинг ажилласан жилээс шалтгаалаад янз бүрийн мөнгөн дүнгээр олгож байна.

Нэг үйлдвэрт гурван жил ажилласан бол гурван сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгө

Даатгуулсан 500 мянган вонныг БНСУ-аас эргүүлэн авч болно 2005 оноос хойш албан бусаар болон гэрээгээр ажилласан бүх хүн авах боломжтой

Одоогийн байдлаар БНСУ-д гэрээгээр болон албан бусаар хөдөлмөр эрхлээд нутаг буцсан 1000 гаруй хүн даатгалын болон 13 дахь сарын цалингаа авч чадаагүй байна.

авах боломжтой. Ерөн хий дөө ажилласан жилээс шалт гаа лан олгох мөнгөн дүн өөрчлөгдөнө гэсэн үг.

-Тэгэхээр 2005 оноос өмнө Солонгост ажиллаж байсан иргэд авахгүй гэсэн үг үү?

-Гол төлөв 2005 оноос хойш хөдөлмөр эрхэлсэн иргэдэд олгож байгаа. Олон жилийн өмнө ажиллаж байсан зарим иргэ ний даатгалын мөнгө болон 13 дахь сарын цалин нэг санд төв лөр сөн байдаг. Иймээс санд орж ирсэн тохиолдолд буцаан олго но. Даатгал болон 13 дахь са рын цалингаа авалгүй гурваас дээш жил болсон хүмүүст олгож байгаа.

-Зөвхөн ажил эрхэлж байсан хүнд нь олгох уу. Энэ мөнгийг авахад ямар бичиг баримт бүр-дүүлэх вэ?

-Ажил эрхэлж байсан хүнд өөрт нь л олгоно. Нас барсан болон Монгол Улсад байхгүй тохиолдолд тухайн хүний ар гэрийнхэнд нь олгоно. Гэхдээ зөвхөн ээж, аав, хүүхдэд нь олгох боломжтой. Харин гэр

Г.Оюунтөгс@oyuntugsZGM

ЗГМ ТОВЧХОН» УЛААНБААТАРШинээр сургууль, цэцэрлэг байгуулах иргэн, аж ахуйн нэгжийн хүсэлтийг энэ сарын 28-ныг хүртэл авч байна гэж нийслэлийн Боловсролын газраас мэдээлэв.

» ТОО

121Үндэсний статистикийн хорооны мэдээллээр Улсын хэмжээнд 100 болон түүнээс дээш настай 121 өндөр настан бий. Буурлуудын 12 нь эрэгтэй, 99 нь эмэгтэй бөгөөд Улаанбаатарт 44, орон нутагт 77 өндөр настан амьдарч байна.

» ЭРҮҮЛ МЭНДШинээр оношлогдсон хорт хавдартай өвчтөний 75.6 хувь нь хожуу шатандаа оношлогдож байна. Иймээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх, иргэд мэдлэгээ нэмэгдүүлж, түүнээс сэргийлэх болон эрт илрүүлэг, үзлэгт хамрагдах шаардлагатай болоод буй.

» ҮЙЛЧИЛГЭЭНийслэлийн аялал жуулчлалын газраас зохион байгуулж буй өвлийн наадамд нийт 60 сая төгрөг зарцуулжээ. Тодруулбал, наадмын урсгал зардалд 50 сая, шагналын санд 10 сая төгрөг зарцуулсан байна.

» БОЛОВСРОЛӨнөөдөр орон даяар элсэлтийн ерөнхий шалгалтын бүртгэл эхэлж байна. Шалгалтын бүртгэл 18:00-00:00 цаг хүртэл онлайнаар хийгдэх бөгөөд ирэх дөрөвдүгээр сарын 16 хүртэл үргэлжилнэ. Харин шалгалт эхлэх хүртэл нэг хүн дахин нэмэлт бүртгэл хийх боломжгүй.

» ОРОН НУТАГДорноговь аймгийн ИТХ-аас Замын-Үүд сумыг аймгийн зэрэглэлтэй хот болгох шийдвэрийг гаргаж Монгол Улсын Засгийн газарт хүргүүлэв. Учир нь тус сум 18200 байнгын оршин суугчтай бөгөөд түр оршин суугчидтайгаа нийлээд 25 мянга орчим хүн ажиллаж, амьдарч байгаа юм.

» ТЭЭВЭРНийслэлийн Засаг даргын захирамжийн дагуу нийслэлийн Тээврийн газраас сар шинийн баярыг тохиолдуулан амралтын өдрүүдэд том оврын буухиа 10автобусаар үйлчилж эхэлжээ. Эдгээр автобус нь зөвхөн Нарантуул худалдааны төв рүү зорчих бөгөөд 10:00,12:30,15:00 цагт үйлчлэх юм.

» ХАМТЫН АЖИЛЛАГАААвстрали Улсаас Монгол Улсад суугаа элчин сайд Жон Лангтри “Элчин сайдын яамнаас жил бүр бичил төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг. Уг хөтөлбөрийн хүрээнд бид нийгмийн эрүүл мэндийн салбарт хөрөнгө оруулалт хийдэг. Иймээс Австралийн эрдэмтдийн бүтээсэн умайн хүзүүний хорт хавдрын эсрэг вакциныг Орхон аймагт нийлүүлэх боломжтой” гэдгийг дуулгав.

өөрийн болон хөдөлмөр халам-жийн үйлчилгээний ерөнхий газрын цахим хуудсанд мэдээ-лэл тавьдаг. Гэхдээ тэр болгон хүмүүст хүрч чаддаггүй. Иймээс хүмүүсийг мөнгөө авахад нь тусалж, үүрэн холбооны ком па-

ниуд туслалцаа үзүүлэн хам тарч ажил лахыг хүсэж байна. Хэрвээ гэр бүлийн болон ойр дот-нын хүмүүс тань энэ талаарх мэдээллийг авахыг хүсвэл 11310949 утсаар холбогдох боломжтой.

Даатгалын мөнгийг зөвхөн гэр бүлийн

болон ажил эрхлэгчдэд өгнө

Ханнаа КушлерFacebook компанийн мэдээлс-

нээр өнгөрсөн оны сүүлийн сард хэрэглэгчдийн тус платформд зарцуулдаг цаг хэдэн саяар багассан байна. Нийгмийн сүлжээ хайлтаас илүүтэй “утга учиртай холболтод анхаарах” өөрчлөлт хийснээ мэдэгдсэн авч Хойд Америкт өдөр бүрийн идэвхтэй хэрэглэгчдийн тоо хорогджээ. Хөрөнгө оруулагчид Facebook-ийн хайлт буурсан мэдээг сонссоны дараа компанийн хувьцааны үнэ таван хувиар буурлаа. Гэвч хэрэглээ багассан нь орлого багасахад хүргэхгүй гэж мэдэгдсэнээр үнэ буцаад дээшилсэн аж. Сүүлийн улиралд нийгмийн сүлжээг өдөр бүр ашиглах цагт 50 саяар буурсан нь таван хувьтай тэнцэх үзүүлэлт. АНУ ба Канадад өдөр бүр Facebook-ийг ашиглах цаг 700 мянгаар багасаж, 184 сая цаг

болсон байна.Тус компанийг үндэслэгч Марк

Цүкерберг энэ сард мэдээ дамжуу-лалтаа өөрчлөхийг хичээж байгаа нь мөн хэрэглэгчдийн оролцоонд нөлөөлж магадгүй. Тэрбээр 2017 оныг хүчтэй боловч хатуу жил байлаа хэмээн үнэлжээ. Ноён Цүкер берг “2018 онд бид Face-book-ийг зөвхөн зугаа цэнгэл бус харин хүмүүсийн сайн сайхан, нийг мийн төлөө ашигладаг бол го ход анхаарна. Үүний тулд учир ут гатай холболтод төвлөрч, ул маар манай нийгэм, бизнест урт хуга цаанд ашиг тусаа өгнө” хэмээн яри лаа. Тэрбээр энэ сарын эхээр аппликейшнд зарцуулах цаг багасаж магадгүйг хэлж байсан юм. Гэхдээ энэ нь заавал орлого буурахад хүргэхгүй гэсэн юм. Тухайлбал зарын үнийг нэмэх, Instagramm, Facebook Messen-ger-т зар тавих зайг нэмэгдүүлж болохыг дурдсан.

Хүмүүсийн Facebook-т зарцуулах хугацаа 50 сая цагаар багасжээЭМГЭНЭЛ

НАМДАГИЙН ЧУЛУУНДОРЖ

Бидний аав Намдагийн Чулуундорж 2018 оны 2-р сарын 3-ны өдөр өвчний учир таалал төгслөө. Бидний аав Н.Чулуундорж Өвөрхангай аймгийн Тарагт суманд 1922 онд мэндэлсэн.

Аав маань 1935 онд Арвайхээрийн бага сургууль, улмаар ЗХУ-ын Монголрабфак суралцаж төгсөөд 1940 оноос нийслэлийн 2-р сургуульд багшаар, 1943 оноос Офицерын сургуульд багшаар ажиллаж, Монгол

Улсын Их Сургуулийн анхны эдийн засгийн ангийг 1951 онд төгсөж, Төлөвлөгөөний комисс, улмаар 1952 онд Хөдөө аж ахуйн яаманд хэлтсийн даргаар томилогдон ажиллаж, Монгол Улсын газар зохион байгуулалтын хэлтсийн даргаар 1953 оноос ажиллаж, улмаар Хөдөө аж ахуйн яамны Санхүү төлөвлөлтийн даргаар 1954-1956 онуудад, МАХН-ын Төв Хорооны шийдвэрээр “Үнэн“ сонины хэлстийн эрхлэгчээр ажиллаж, эрдэм шинжилгээний ажлыг хийж, 1958 онд ЗХУ-ын Москва хотод Плехановын нэрэмжит Эдийн засгийн их сургуульд аспирантурт суралцаж, 1960 онд эдийн засгийн ухааны кандидатын (докторын) зэргийг хамгаалж, 1960 оноос Монгол Улсын эдийн засгийн их сургуульд хөдөө аж ахуйн тэнхмийн эрхлэгч, 1964 оноос Эдийн засгийн их сургуулийн Худалдаа хөдөө аж ахуйн факультетын декан, намын хорооны даргаар ажилласан. Намдагийн Чулуундорж төр засгийн ажлыг хариуцлагатайгаар хашихын зэрэгцээ олон улсад буюу 1972-1977, 1986-1990 онуудад ЗХУ-ын Москва хотод Эдийн засгийн харилцан туслалцах зөвлөл (СЭВ)-ийн судалгааны хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтнаар ажиллаж, 1977 оноос МУИС-ийн ЭЗС-д багшаар, 1981 оноос ШУТИС-д тэнхмийн эрхлэгчээр, сүүлд 1992 онд ШУТИС-д зөвлөх багшаар ажиллаад тэтгэвэрт гарах хүртлээ насаараа эрдэм шинжилгээ, сургалт судалгааны ажилд зүтгэж ирсэн.

Н.Чулуундорж газар зүйн зохион байгуулалтын хүрээнд Монгол Улсын орчин үеийн захиргааны нутаг дэвсгэр, хил хязгаарыг биечлэн тогтоох, Монгол Улсын эдийн засгийн ухааны анхны ууган эрдэмтдийн нэг, тухайн үеийн Офицерын сургуулийн (өнөөгийн БХИС) анхны багш нарын нэгэн болж, олон сайхан шавь нарыг, чадварлаг боловсон хүчнийг улсад бэлтгэх, эдийн засгийн төлөвлөлт, газрын нөөц, засаг захиргааны нутаг дэвсгэрийн зохион байгуулалт, хөдөө аж ахуйн эдийн засаг, олон улсын хамтын ажиллагааны чиглэлээр он удаан жилийн үр дүнтэй хөдөлмөрлөснийг өндрөөр үнэлж төр засгийн одон медалиар шагнагдаж байсан бөгөөд ЭЗХТЗ, МУИС, БХИС, ШУТИС-д ажиллаж байсан хамт олон, сургуулиудыг нь төгссөн олон шавь нар аавыг минь хүндэлж, байнга холбоотой байж ирсэн.

Бидний хайртай аав, таны гэгээн дурсгал бидний зүрх сэтгэлд үүрд мөнх байх болно.Ум сайн амгалан байх болтугай

20

40

Фейсбүүкийн орлого /улирлаар/(сая ам.доллараар)

Хуулийн дагуу оршин сууж буй

46212 иргэн бий

БНСУ-ын элчинд

83000

6881

1109

12476

4308

22062

2967

7404

1753

иргэн ханджээ

Хөдөлмөрийн гэрээгээр

Оршин суугчын гэр

бүл

Аялал жуулчлалаар

Хамтран амьдрагч

Оюутан

Солонгос иргэнтэй гэр бүл болсон

Бусад зорилгоор

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

33.7 % 2016 онтой харьцуулахадөсжээ

Хууль бус оршин суугч

БНСУ-Д АЖИЛЛАХ ХҮЧИН

2017

ХХҮГ©

Legal institu-tions need to strengthen the rule of law, implement fair justice and pro-tect the rights and freedom of the citizens.

Parliament does not have a Judicial power

President Battulga Khaltmaa has delivered a speech at the ple-nary session of the Prosecutor's Office, which involved general prosecutors of aimag, capital city, district and inter-soum prosecu-tors’ offices.

The head of state addressed,“Mr and Mrs lawyers and

prosecutors, I deliver my hum-ble greetings and wishful luck for you.

I was informed that the regular plenary session this year will fo-cus on the development of individ-ual leadership, responsibility and skills of the prosecutors.

EVALUATION OF PROSECUTORS

Several numbers from the report of the State General Prosecutor's Office have caught my attention. Prosecutors settled a total of 4898 Primary Court cases in the second half of 2017. Number of cases transferred to courts increased by 69.3 percent, while acquittals and closed inquiries decreased by 31.6 percent. The number of prosecutors and staff charged with disciplinary sanctions decreased by 21.4 percent from the same period of previous year. These are maybe the positive assessments and professional evaluations that reflect the judiciary success.

However, it is different from the public evaluation. I have met with the citizens of seven districts of Ulaanbaatar city and five aimags in the southern and gobi areas. Justice and civil service ethics

of the public service workplaces. PRESSING ISSUES

OF THE JUDICIARYThere are many defaming is-

sues in Mongolia. I would like to address only three of them. First of all, the government's efforts to fight corruption have become a mere gesture. Secondly, the rule of law has weakened and public officials no longer have ethics or principles. Thirdly, the air pollution in the capital city.

Among these pressing issues, air pollution may be the fastest one to solve. The smog may disappear with the change of weather and sea-son; however, corruption and un-ethical behaviours will not. These can only be rectified by heavily re-sisting every day. Although every-one’s effort is import in combating corruption and improving the rule of law, the prosecutors’ endeavor is even more crucial.

The Government has the right to demand the public servants, includ-ing doctors and teachers, to have ethical manners and take respon-sibility. Therefore, I perceive that the prosecutors should be the ideal subject of the public servants and be responsible for ethical principles.

The prosecutor is the Constitu-tional body. The 56th article of the Constitution is the main function of the Prosecutor’s Office. I ap-peal and demand the prosecutors to appropriately implement the duty stated on the article 2.1 of Law on Prosecutor, “The Prosecutor’s Of-fice is an authority that acts on be-

President delivers a speech at the Prosecutors' meeting

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Ganbayar.B / ZGM©

of the case? Rumors and gossips only spread when there is a lack of information.

PROSECUTORS' ROLE IN COMBATING CORRUPTION

The Prosecutor’s Office needs to lead the anti-corruption measures.

The National Program on Com-bating Corruption has been declared to implement multilateral partner-ship. Basic principles of its oper-ation states to combat corruption by having a co-operative princi-ple with law enforcement bodies and cooperate with public-private organizations and civil societies. All public bodies have been or-dered to combat corruption. Fight-ing corruption is not just a task of the Independent Authority for Anti Corruption (IAAC), but for every-one with common interest to fight against corruption.

However, the National Program on Combating Corruption did not clarify the responsibility, author-ity, monitoring and exchange of information of public bodies. This needs to be regulated urgently. If not, the Program will stay as a mere declaration.

The prosecutor’s right to combat corruption and monitor the IAAC officials have been neglected due to a political purpose and it is still in effect. The 22nd resolution of the Parliament of January 24, 2014, dissolved the Investigation Unit of the General Prosecutor's Office and transferred the budget, other assets and equipment to the IAAC. As a result, the prosecutors have been removed from the anti-corruption actions and made it impossible for the Prosecutor's office to fully fulfill its constitutional obligations. It is clear that the anti-corruption actions have become a political tool for higher ranking government officials to crush their opponents. Therefore, these blunders need to be corrected

ZGM DAILY2018.02.05, MONDAY ~ №028 (827) 7THE OFFICIAL GAZETTE

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSPrime Minister Khurelsukh Ukhnaa receives delegates led by Oleg Belozyorov, Chief Executive Officer of Open Joint Stock Company Russian Railways.

MPs Nyambaatar Khishgee and Ganbold Davaa submit amendments to the Law on Education and Law on Primary and Secondary Education to Parliament Speaker Enkhbold Miyegombo.

Mongolian National Commission for UNESCO holds a meeting to review 2017 activities.

ECONOMYStartup Weekend Tokyo Fintech or Ideathon Pre has been successfully organised by initiative of creative startuppers from Mongolia and Japan on January 27 in Tokyo, Japan.

The 8th annual Mongolia Mining Expo 2018, an international mining and oil exhibition to take place on April 4-6, 2018.

Gobi JSC decides to distribute dividends of MNT 1.7 billion (MNT 220 per share) from net profit of 2017.

MSE ALL Index falls by 0.2 percent, to 1,179.43 points. Market cap stands at MNT 2,52 trillion.

SOCIETYWithin the framework of the Dalanzadgad soum's public transportation improvement program, electric buses made in Mongolia handed over to Dalanzadgad soum authorities.

MIAT Mongolian Airlines seeks direct flight to the U.S.

The biggest annual awards ceremony for Mongolian theatrical artists, the Gegeen Muza Awards scheduled on May 7-13.

(Three months to date)USD/MNT rate

(Three months to date)CNY/MNT rate

2430₮

2420₮

2440₮

2450₮380₮

375₮

370₮

(Three months to date)RUB/MNT rate

XII/2017 I/2018 II/2018

43₮

42₮

41₮

XII/2017 I/2018 II/2018 XII/2017 I/2018 II/2018

384.93₮43.1₮

2415.43₮

have become one of the most frustrating and criticized issues among the citizens. Certainly, this is not just about the prosecutor's office. This involves every level of legislative and implementing bodies.

During the series of meetings with the public, around 12 thou-sand people, of which 9 thousand were from Ulaanbaatar city and 3 thousand from other provinc-es, have participated and around 670 people have personally ex-pressed their proposals and re-quests, while over 1.3 thousand people have issued written com-plaints and proposals. There are a total of 109 complaints about the public officials with offshore accounts and 98 complaints about misconducts of law and order. The President’s Office will hand over these complaints to the relevant officials and will take measures to resolve them.

Prosecutor is a subject that represents the State in the law enforcement and court. The rep-resentation of the State does not mean to serve the authorities, but to act upon the public, protect their interest and set the rules of law. The citizens’ petitions addressed many vindictive actions of public officials and economic crimes that remain outside of legal sanctions. There are a lot of empty percep-tion on one side; however, many cases remain unresolved, such as public servants with offshore ac-counts and MNT 60 billion sell-off

urgently and the Investigation De-partment must be reestablished un-der the General Prosecutor's Office; or else, the IAAC will not answer to anyone and can make unjust de-cisions and remain passive on the fight against corruption.

PRESERVING JUSTICE AND LAW

Furthermore, a very specific issue concerning the 51 percent owner-ship of Erdenet Mining Corpora-tion (EMC) has been picked up by mass media yesterday. What is the prosecutors’ position on EMC? The public is asking for information of this forged signature case, which has a clear culprit. I must address that we need a full understanding of the situation.

Mr and Mrs lawyers and pros-ecutors,

In the history, the most powerful and prosperous period of Mongolia was when we preserved justice and law. The efforts of law enforcement is a deciding factor in developing the country. Without law, there is no development. Justice leads to a fairer life. Therefore, the legal institutions need to strengthen the rule of law, implement fair justice and protect the rights and freedom of the citizens. Your country and people require your deed.

Your people are hoping for you to fulfill the law and punish the guilty without discriminating.

I wish good luck for the work-shop. May justice prosper in Mon-golia. Thank you.

Bill on Personal Income Tax approved

During its regular session on February 2, the Parliament ap-proved the amendments to the Law on Personal Income Tax with 65.9 percent vote.

The Parliament previously ap-proved marginal tax bracket on April 14, 2017. Accordingly, the personal income tax increased from 10 to 25 percent in four brackets starting from January 1, 2018; however, the Parliament reached a decision to re-amend the income tax considering the stable growth of State Budget revenue and expansion of tax base, as well as stable outlook of global com-modity prices.

With the amendments, the mar-ginal tax bracket will be revoked to effective tax rate of 10 percent. The Government officials explain that the effective tax rate will help accelerate development of busi-nesses, attract investment, create workplaces and increase house-hold income. Furthermore, the law will also start implementing from January 1, 2018. In other words, the taxes paid in January will be refunded.

In addition, the Parliament ap-proved the bill on "Some measures to implement amendments to Law on Personal Income Tax". In rela-tions to the approval of the bill, the Cabinet and budget managers of Ulaanbaatar city and aimags are ordered to increase budget revenue and financial sources.

POLITICS

half of the State with the purpose of ensuring the implementation of the criminal legislation and participates in the administration of justice in the territory of Mongolia”.

The Constitution states that a per-son's guilt will solely be determined by the court and the court’s decision is final; however, the Minister of Justice and Home Affairs is dis-criminating the court’s decision, questioning their validation to the public. I have not heard any revo-cation of Constitution’s article 14.1 “...everyone is equal before the law and the court”. The laws must be implemented and illegal acts must be eliminated.

LACK OF PUBLIC AWARENESS

The court and prosecutors are be-ing submissive. They need to pro-tect the rule of law. When a misun-derstanding is spreading among the public, they are sitting idle. Come out open if you have made false review or if the court has made an unjust decision.

The law has become distorted and is being constantly violated be-cause of the lack of public aware-ness. The prosecutors are not giving explanation to the public when the members of high court are violating the rule of disregarding the public consideration when court ruling of all levels are issued, and have convicted someone as a criminal through an illegal discussion. The prosecutors must have the courage to implement the article 16 of the Constitution, which states “No one shall be held guilty of any crime committed until the guilty verdict is proven by law. It is forbidden to abuse the condemnation of his / her family members or relatives”. Why are the law enforcement agencies staying silent when a high-ranking public official is collecting jour-nalists and convicting someone as a thief?

Also, there is something that cannot be left unsaid. Why are the prosecutors silent when many suspicions, and assumptions con-cerning the case of murder of Zorig Sanjaasuren are spreading outside the court. Were you encouraging the flawed investigation and inquisition

• The Government's efforts to fight corruption have be-come a mere gesture.

• The law has become dis-torted and is being constantly violated because of the lack of public awareness.

• Investigation Department must be reestablished under the General Prosecutor's Office.

MSE ALL index(units) 1,400

1,200

1,000

800

ТВ ХӨТӨЛБӨР ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Билгийн тооллын 20Өвлийн адаг харагчин үхэр сарын зургаан цагаан мэнгэтэй шар луу өдөр. Үс засуулбал: Өлсөж ундааснаНаран ургах, шингэх: 08.01-18.02Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: АвахуйСуудал: Ус

ЗУРХАЙ

Аргын тооллын хоёрдугаар сарын 5, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 20, Тэргүүн дагуул одтой, шар луу өдөр. Өдрийн наран 08.01 цагт мандан, 18.02 цагт жаргана. Тухайн өдөр хулгана, бич жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба угаал үйлдэх, бороо хур оруулах, зэтгэрийг номхтгох, хөгжмийн зэмсэг урлах, дарханы үйлд сайн. Гүүр тавих, газар шороо ухахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Лавлах

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ЭРЭЭН-УБ 18.00 11.15 ХӨХ ХОТ-УБ 22.50 11.15 УБ-ХӨХ ХОТ 20.00 20.49 ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40 ЗАМЫН-ҮҮД-УБ 17.35 08.55 УБ-ЗАМЫН-ҮҮД 17.20 07.05ЭРДЭНЭТ-УБ 19.10 05.48УБ-ЭРДЭНЭТ 20.30 07.45УБ-САЙНШАНД 09.15 19.15САЙНШАНД-УБ 20.25 07.01

БОСООГООР:1. Сэлэнгэ аймгийн Хайрхан уулсаараа нэрлэгдсэн бөхийн дэвжээ2. Шим бодисоор хооллодог ганц эст бичил биет буюу бактери3. ... буурал (цал буурал) 4. Уул нурууны өндөр хянга, хамруудын хооронд орших хавчиг хөндий

5. Бүдүүн ширхэгтэй ноос, олсон утсаар нэхэж хийсэн нэг зүйл эд6. Уул уурхайн томоохон компани7. АНУ-ын Ерөнхийлөгчөөр хамгийн олон жил ажилласан эрхэм10. 2006 онд өвлийн олимпийн XX наадам зохион байгуулагдсан хот11. "Хатанбаатар"

кинонд ардын жүжигчин П.Цэрэндагвын бүтээсэн хоёр дүрийн нэг13. Олон улсын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан, НҮБ-ын тусгай салбар байгууллага (товчилсон нэр)15. Эмэгчин адуу16. 22 төгрөгтэй тэнцэх Азийн нэг орны мөнгөний нэгж

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

“Морин хуур-2017” наадам.2018.02.12-нд.Улсын Филармонын их танхимд.

“Хөхөө намжил” жүжиг2018.02.24-нд 17.00 цагт Улсын дуурь бүжгийн эрдмийн театрт.Тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

"Happy Valentin's Day" тоглолт.2018.02.14-нд 20.00 цагт.Strings клубт.Тасалбарын үнэ 20 мянган төгрөг.

“Бүжгээр урлахуй” балетмейстерүүдийн гала тоглолт2018.02.10-нд 17.00 цагт.Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт.Тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

“Бусдын хайрыг хүндэл” тоглолт.2018.02.17-нд 19.00 цагтCrocus event hall-д.

“Би ч гэсэн жаргамаар байна” жүжиг. 2018.02.14-нд 19.00 цагт. Улсын драмын эрдмийн театр. Тасалбарын үнэ 10-25 мянган төгрөг.

ХӨНДЛӨНГӨӨР: 1. Монгол Улсын XX зууны шилдэг роман8. Жүжгийн зохиолын агуу мастер, төрийн шагналт зохиолч, найруулагч агсан9. "Зуун жилийн ганцаардал" романаараа дэлхий дахинаа шуугиан тарьж Нобелийн шагнал хүртсэн Колумбын нэрт зохиолч

12. Нэг удаа хэрэглэх эмийн хэмжээ14. Малын тэжээл бөгөөд одоо хүмүүс боловсруулан хэрэглэж буй ислэг ихтэй буудайн бүтээгдэхүүн16. Тус, нөлөөг (хайр ..., ач ...)17. Монгол Улсын XX зууны манлай боксчин (овог нэр)

Өмнөх дугаарын хариу / 2.02

07:00

07:00

09:30

08:00

11:00

11:00

12:30

11:35

15:45

14:00

14:40

15:40

18:30

18:00

18:30

17:55

21:20

20:00

20:00

19:00

22:15

20:30

22:30

22:00

“Өглөө” хөтөлбөр

“Ажил хэрэгч өглөө” хөтөлбөр

“Тог тог тог” хүүхдийн нэвтрүүлэг

08.00 “Монголчууд XX зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

“Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

“Made in Mongolia: Ариунаа Сури брэнд”

“Авьяаслаг монголчууд-1” шоу нэвтрүүлэг

“Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ” нэвтрүүлэг

“Хөгжлийн замаар: Үндэсний парк-1”

“Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

“Он цагийн эрэлчид” УСК

“Дэлхийн атлас” нэвтрүүлэг

“Олон нийтийн цаг” нэвтрүүлэг

“Бизнесийн төв цэг” нэвтрүүлэг

“Нүүдэл шийдэл” нэвтрүүлэг

“Аугаа уран зургууд” нэвтрүүлэг

“Манай бэр” реалити шоу

"Бизнес аялал" нэвтрүүлэг

“Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

"Царай муутын мөн чанар" ОАК

“Шерлок Холмс” уран сайхны кино

“Амжилтад хязгаар үгүй” нэвтрүүлэг

“Өмнө зүгийн хатан хаан” УСК

“Көсем” уран сайхны кино

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

УБ-СӨҮЛ 07.45 12.05 СӨҮЛ-УБ 13.20 16.05 УБ-ХОНКОНГ 07.50 12.25 ХОНКОНГ-УБ 13.25 18.05 УБ-МОСКВА 07.55 09.45МОСКВА-УБ 19.00 06.15 +1 УБ-ТОКИО 08.55 14.30 ТОКИО-Б 15.30 20.25 УБ-БУСАН 12.10 16.30 БУСАН-УБ 17.30 20.40УБ-БЭЭЖИН 17.15 19.30 БЭЭЖИН-УБ 20.30 23.00

ЦАГ АГААР

УВС -28o

-41o

ХОВД -23o

-33o

ЗАВХАН -14o

-27o

БАЯНХОНГОР -7o

-22o

ГОВЬ-АЛТАЙ -9o

-24o

ӨВӨРХАНГАЙ-6o

-17o

АРХАНГАЙ -6o -19o

ХӨВСГӨЛ -8o

-23o

БУЛГАН -10o

-25o

ТӨВ -18o

-27o

ДУНДГОВЬ -8o -22o

ӨМНӨГОВЬ-6o

-20o

ГОВЬ-СҮМБЭР -9o

-24o

ДОРНОГОВЬ-7o

-21o

СҮХБААТАР -14o

-27o

ХЭНТИЙ -12o

-30o

СЭЛЭНГЭ -14o

-23o

ОРХОН -9o

-19o

ДАРХАН-УУЛ -13o

-25o

ДОРНОД -12o

-26o

БАЯН-ӨЛГИЙ -11o

-24o

УЛААНБААТАР II.07 -11o

-24o 5 м/с

4 м/с

Үүлшинэ

II.06 -14o

-23o 7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

II.05 -12o

-25o 6 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

II.09 -19o

-26o 6 м/с

4 м/с

Бага зэргийн цастай

II.08 -16o

-23o 6 м/с

4 м/с

Ялимгүй цастай

ЗГМ: КОМИК

Улаан болжморын нууц түүхТагнуулчдын адал явдалт түүх

Red sparrow (Улаан болжмор) киногоор үргэлжилж байна. Жүжигчин Женнифер Лауренс гол дүрд нь тоглосон уг кино ирэх сарын 2-нд IMAX-д нээлтээ хийнэ. Мэргэжлийн балетчин байсан Доминика Егорова ээжийгээ санхүүгийн хүндрэлээс гаргахын тулд тагнуулчдыг бэлтгэдэг нэгэн нууц сургуульд элсдэг. Энд түүн шиг залуу охид, хөвгүүдийг тулаанд бэлтгэж, бие болон оюун санааг нь зэвсэг болгон ашигладаг аж. Хэрцгий, хүнд хэцүү олон даалгаврыг давсны дараа тэрбээр анхны ажлаа авна. ОХУ болон АНУ-ын нууц мэдээллийг задруулна гэж эрх мэдэлтнүүдийг сүрдүүлсэн америк тагнуулч Натаниэль Нэшийг илчлэх үүрэг хүлээдэг. Гэвч тэд бие биедээ хайр сэтгэлтэй болсноор киноны үйл явдал бүр адармаатай болдог байна.

Тус киног зохиолч Жейсон Мэттьюсийн 2013 онд бичсэн ижил нэртэй адал явдалт номоос сэдэвлэжээ. Харин найруулагчаар Францис Лауренс ажилласан бай на. Тэрбээр мөн Женнифер Лау ренсийн тоглосон “Өлсгөлөн тог лоом” киног найруулсан юм.

А

Р

О

З

Ц О

ОХЭ

И

Н

У ХЛ

ГДЕ

П ЙА

УДР

Г

СХ

М

А

У АУО У

О А

А

Н В

РР

Ш

Н

Р

Э

Т

О

Э Р

ЧО

А

Г

И

Н

Ч

Н

Н О

ИРУ

О

1 2 3 4 5 6 7

8 9

10

1211 13

1614

17

15

Mr. Баагийгийн БОДРОЛ.....

Миний ундаа шүү дээ

Гаазтай ундаа битгий ууж бай,

яс нь сийрэгжээд хагарчихвал

яана айн?

Поох үнэн юм байна, баярлалаа Баагий

ах аа.Ээ... түргэн дуудаарай миний дүү

Та өөрөө...

Бүгд найрамдахчууд Холбооны мөрдөх товчоог буруутгав

нэг ба түүнээс дээш удаа бусдыг тагнах зөвшөөрөл авч байсан хэмээжээ.

Ноён Трампаас дэд сайдад итгэсээр байгаа юу хэмээн асуухад “Өөрөө бодоод ол доо” хэмээн хариулсан аж. ХМТ-ны эсрэг нэг нотолгоо нь Британийн тагнуулын ажилтан асан Кристофер Стилийн цуглуулсан “Трамп ба түүний туслахууд Кремльтэй холбоотой” гэх баримтууд юм. Гэтэл ХМТ ба Хууль зүйн яам уг баримтыг БНН-ын эсрэг АН-д ашигтайгаар эргүүлэхийг оролдсон хэмээн буруутгасан нь төсөөлөхийн аргагүй ноцтой асуудал. Fusion GPS хувийн мөрдөхкомпани Стилийг хөлслөн баримт цуглуулах ажлыг АН-ын Үндэсний хороо болон Хиллари Клинтон санхүү жүүлсэн хэмээн санамжид нотолжээ.

Мөн баримтад Хууль зүйн яамны дээгүүр тушаалтан Брюс Ор ноён Стилтэй ойрын харилцаатай байсныг дурд сан байна. Ноён Орын эхнэр Трампын зөвлөхийн эсрэг баримт цуг луу-лах үед Fusion GPS компанид ажил лаж байв. Тэрбээр Стил

BBM©

Олборлолтын төлбөрийг 3.5 хувиар өсгөж буй Конго улс зэсийн үнийг гэрээнд зааснаас өсгөвөл 50 хувийн татвар авна. > 10

Конго татвараа өсгөсөн нь Ivanhoe Mines-д цохилт болов

Нэг жилийн хугацаанд Шинэ Зеландад байнга болон удаан ху-гацаагаар амьдрагсад 2127-гоор нэмэгдсэн байна. > 10

Их Британи, АНУ-ын цагаачид Шинэ Зеландыг зорьдог

Японд тулгараад буй бэрхшээл Азийн бусад улсад, ялангуяа БНХАУ-д өгөх анхааруулга юм. > 10

Японы эдийн засаг Хятадад сургамж болно

Трам пыг сонгог дохыг харахгүй юмсан гэж ярьж байсан гэж санамжид бичжээ. Ерөнхийлөгч Трамп төлөөлөгчдийн танхимын

спикер Пол Райн зэрэг БНН-ын өндөр тушаалтнуудын дэмжлэгээр ХМТ-г улс төрийн сэдлээр мөрдөн байцаалтын

журам зөрчлөө гэж буруутгаж байгаа юм. Тэрбээр бямба гарагт твиттертээ “Энэ санамж Трампыг бүрэн цагаатгаж байна.

◄1Тухайл бал, түүнийг АНУ-ын

нутаг дэвсгэрт ажиллаж байсан Оросын тагнуулч элсүү лэхээр оролдсон мэдээ бий. Сенатын тагнуулын хорооны гишүүн, АН-ын гишүүн Марк Уэрнер хэлэхдээ, БНН-ынхан Оросын эсрэг мөрдөн байцаалтад дайн зарласан ч нотлох баримт алга гэжээ. Түүнчлэн БНН-ын зарим гишүүн ноён Мюллерийн мөрдөн байцаалтыг саатуулах ёсгүй гэж мэдэгдэв.

Төлөөлөгчдийн танхимын хяналтын хорооны дарга БНН-ын Трей Гоуди “Санамж мөрдөн байцаал тад үл итгэх байдал үүсгэх гүй” хэмээв. Мөн Сенатч Жон МкКейн “Манай улсын сонгогдсон албан хаагчид, ялангуяа, Ерөнхийлөгч мөрдөн байцаалтыг улстөржүүлж, нөлөөлөхийг оролдох ёсгүй” гэжээ. Харин ноён Трамп уг санамжийг ХМТ-ны зүгээс БНН-ын эсрэг хандлагыг харуулсан хэмээгээд, “шившиг” гэж нэрлэв. Энэ баримт Мюллерийг томилсон Хууль зүйн дэд сайд Род Розенштейнд цаашид дарамт учруулах бололтой. Түүнийг

Гэвч Оросын шул мын ангуучлал үргэлжилсээр байгаа. Энэ бол Америкийн шившиг” хэмээн жиргэв.

Их Британи, АНУ-ын цагаачид Шинэ Зеландыг зорьдог

Жэйми СмитДональд Трамп сонгуульд ялж,

британичууд Европын хол боо-ноос гарсан билээ. Үүнээс хойш АНУ, Их Британид оршин сууг-чид алс Шинэ Зеландыг амьдрах газраараа сонгох нь ихэслээ.

АНУ-д амьдарч байгаад Шинэ Зеланд руу цагаачлагсад 2017 онд 65 хувиар өсөв. Ерөнхийлөгчийн сонгууль болсон 2016 оны арваннэгдүгээр сараас хойш нэг жилийн хугацаанд Шинэ Зеландад байнга болон удаан ху-гацаагаар амьдрагсад 2127-гоор нэмэгдсэн байна.

Шинэ Зеландын статистикийн албаны тайлангаас үзвэл 2017 онд Их Бри таниас 6371 хүн тус улсад цагаа чилжээ. Brexit буюу 2016 оны зургадугаар сарын санал хураалтаас өмнө 2015 онд уг үзүүлэлт 3614 байсан юм.

АНУ, Их Британиас чадварлаг ца гаач 20-иод мянган иргэн 2017 онд Шинэ Зеландад шинээр суурьш лаа. Гэхдээ хоёр жи-лийн өмнө Шинэ Зеландад цагаачлагсад эрс өсөөд өнгөрсөн онд үл ялиг цөөрчээ.

“Жил 3-4 хувийн дундаж өсөлттэй Шинэ Зеландын эдийн засаг сүүлийн жилүүдэд цагаач дыг татаж эхэллээ. Үүнд Brexit-ээс шалтгаалсан Их Бри-танийн тодорхой бус нөхцөл, АНУ-д удирдлага солигдсон гэх мэт зүйл нөлөөлсөн” гэж Westpac-ын эдийн засагч Сати Рэнчод тайл барлав.

Трамп ялбал Шинэ Зеланд руу нүүнэ хэмээн АНУ-ын Дээд шүүхийн гишүүн Рут Бэйдер Гинзбург, хошин жүжигчин Билли Кристал нар 2016 оны сонгуулийн өмнөхөн наргиа хийж байв. Их Британитай бизнес, гэр бүлийн нягт холбоо бүхий Хамтын нөхөрлөлийн орон – Шинэ Зеланд нь британи цагаачдын зорьдог газар байсаар өдий хүрлээ.

Статистикийн албаны тайл-бараар, АНУ, Их Британиас

шаард лагад үл нийцсэн ч түүнд иргэншил олгох нь жилийн өмнө баталгаатай болмогц Шинэ Зеландад маргаан дэгдсэн юм. Ноён Тиль Xero-ийн анхны хөрөнгө оруулагчийн нэг.

Лондон, Вашингтонд дүрвэх дүрвэгсдийг хязгаарлах хатуу жу рам хэрэгжүүлмэгц АНУ, Их Британиас Шинэ Зеландад цагаачлагч ихэсчээ.

Шинэ Зеланд нь ур чадвартай гаднынханд саяхныг хүртэл цагаачлалын либерал бодлого баримталж байв. Харин Ерөнхий сайд Жасинда Ардерн тэргүүтэй шинэ Засгийн газар цагаачдын тоог жилд 20-30 мянгын хооронд хязгаарлахаар амласан юм.

Шинэ Зеландад ца гаач лагчид 2016 онд 70588, 2017 онд 70016 байлаа.

ца гаач лагсдын бараг 20 хувь нь эх орондоо эргэн ирж буй Шинэ Зеландын иргэд юм. Гэхдээ АНУ-д амьдрагсад 2016 оны Ерөн хийлөгчийн сонгуулиас хойш Шинэ Зеланд руу нүүх сонир хол ихэссэнийг статистик баталдаг.

Шинэ Зеландын Засгийн газ рын ца гаачлалын ал ба ны вэб-сайтад 2016 оны арваннэгдүгээр

сарын байд лаар тус улсад сурч, ажил лах, хөрөнгө оруулах со-нир хол той АНУ-ын 17 мянган ир гэн бүрт гүүл жээ. Энэ нь жилийн өм нөх үеэс 13 дахин өссөн үзүүлэлт.

Британи, АНУ-д ажилладаг тех но логийн ажилтнууд дээрх хоёр үйл явдлаас хойш Шинэ Зеландад хөдөлмөрлөх лавла-гаа хүсэх явдал ихэссэнийг тус

улсын томоохон компанийн нэг Xero-гийн ерөнхий захирал Род Друри тайлбарлав. АНУ-ын гол технологи эзэмшигчид ч Шинэ Зеландад хөрөнгө худалдан авсаар байгааг тэрбээр өгүүллээ. Ийм хүмүүс Шинэ Зеландыг татварын хөнгөлөлттэй бүстэй адилтгадаг.

“Энд өөрийн хөрөнгөгүй АНУ-ын венчур капиталист ер

нь ховор. Тэртээх есдүгээр сарын 11-ний хэргээс хойш олон америк аюулгүйн баталгаа болгон Шинэ Зеландад хөрөнгө оруулцгаасан. Амьдралын хэвшил нь нийцтэй, АНУ руу шууд нислэгтэй учраас” хэмээн тэрбээр тайлбарлав.

Шинэ Зеландын иргэн бо-ло хоор PayPal-ыг үндэслэгч Пи тер Тиль өргөдөл гаргахад нь ноён Друри дэмжжээ. Нийтлэг

Хэнри СандерсонКонгын Ардчилсан Бүгд

Найрамдах Улс уул уурхайн төсөлд ногдуулдаг татвараа эрс өсгөсөн нь Ivanhoe Mines-ийн тэрбумтан Роберт Фридлэндийн эзэмшдэг хувьцаанд цохилт болов. Ivanhoe Mines нь тус улсад зэсийн том уурхай байгуулж байгаа.

Эдүгээ Канадад бүртгэлтэй Ivanhoe-гийн хувьцааны үнэ нэгдүгээр сарын 1-нийхтэй харьцуулахад 17 хувиар унаж, 3.52 канад доллар боллоо. Уг нь тус компанийн хувьцаа жилийн өмнө 56 хувиар өссөн юм.

Асар баялаг нөөцтэй тул “хүн төрөлхтний түүхэн дэх зэсийн хамгийн шилдэг орд” хэмээн Bernstein-ийн шинжээчид тодорхойлсон уурхайн төслийг Ivanhoe хэрэгжүүлж байгаа. Бүрэн ашиглаж чадвал Камоа-Какула төсөл дэлхийн зэсийн шилдэг гурван ордын нэг болно хэмээн Ivanhoe-г үндэслэгч, тус компанийн ерөнхий захирал ноён Фридлэнд тайлбарласан удаатай.

Сэргээгдэх эрчих хүчээр ажил ладаг цахилгаан машинд зэсийн хэрэглээ ихэссэнтэй уял дан Ivanhoe-г “Дэлхийн хам гийн чухал компани” хэмээн тодорхойлсон Bernstein-ийн

шинжээчид аравдугаар сард хувьцааг нь 15 канад ам.доллар хүрнэ хэмээн тооцоолж байжээ.

Гэтэл Конгын парламентын дэмжсэн уул уурхайн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд Ерөнхийлөгч Жозеф Кабила гарын үсэг зурах гэж байгаа нь хөрөнгө оруулагчдын урмыг хугаллаа.

Шинэчилсэн төсөлд урьд нь хоёр хувь байсан зэс олборлолтын төлбөрийг 3.5 болгохоор заажээ. Мөн зэсийн үнэ техник эдийн засгийн үндэслэлд тооцсоноос 25 хувиар өсөх нөхцөлд нэмж 50 хувийн “супер орлогын татвар” онооно.

Конгын 2002 оны уул уурхайн хуульд оруулах аливаа өөрчлөлт 10 жилийн дотор тус компанид үл үйлчлэхээр Ivanhoe 2016 оны арваннэгдүгээр сард Засгийн газартай нь тохиролцсон. Гэтэл хуулийн нэмэлт өөрчлөлт нэн даруй үйлчилнэ хэмээн хууль тогтоогчид тайлбарлаж байна.

Ivanhoe компани тус ул сын Засгийн газрыг Парис дахь арбитрын шүүхэд өгөх гэж байгааг RBC-ийн шинжээчид пүрэв гарагт мэдээллээ.

Уг хуулийг өөрчлөх гэж буйг мэдээл лийн хэрэгслийн ачаар мэдэж байснаа Ivanhoe тайлбарлав.

Японы эдийн засаг Хятадад сургамж болно

Конго татвараа өсгөсөн нь Ivanhoe Mines-д цохилт болов

Жамил АндерлиниЮзава хотын бүх юм бүрдсэн

гэж хэлж болно. Токиогоос суман галт тэргээр 01.15 цаг давхиад хүрэх үзэсгэлэнт уул “онсэн” - халуун булаг, цанын баазаараа алдартай төдийгүй Японы шилдэг тутарга, сакэ архины өлгий нутаг.

Уран зохиолын төрлөөр Японоос анх Нобелийн шагнал хүрт сэн Ясү хари Кавабата хүртэл 1968 онд бичсэн “Цасны улс” роман даа энэ нутгийг бахадсан удаатай.

Гэвч эдүгээ тус хот Японы

хөдөө гийн эдийн засагт нийтэд нь нүүрлэсэн хүн ам зүйн бэрхшээлтэй тулгараад байна.

Хотын төвд дэлгүүр хоршоо байрладаг гудамжны хоолны газрын ихэнх нь Токиогоос цанаар гулгахаар хүмүүс ирдэг бямба, ням гарагт л ажилладаг. Эдийн засаг хөөсөрч байсан 1980-аад оны эцэс, 1990-ээд оны эхэн үетэй харьцуулахад Эчиго-Юзава орон сууцны үнэ 95 гаруй хувиар унажээ. Нэг

байрыг арван жилийн өмнө хуучин машины ч үнэд хүрэхгүй мөнгөөр худалдаж авсандаа олзуурхаж байв. Гэтэл өдгөө зарим маань байрнаасаа салахын төлөө мөнгө төлдөг боллоо. Тус хотын резорт зочид буудал, орон сууцны цогцолбороор зочлох нь гял цал ресторан, өнгөлөг гэрлэн чимэглэл бүхий 1989 оны хөлдүү ертөнцөд хөл тавих мэт.

Үл хөдлөх хөрөнгийн агент-лагуудын тооцоогоор бүс нут гийн орон сууцны 75 хувьд нь хүн амьдрахаа больсон. Гучаад

жилийн тэртээ оргилдоо тулж байсан орон сууц, барилгын ажил нь энд төдийгүй Японы нийт хөдөө нутагт үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ хэзээ ч сэргэхгүйг өгүүлэх мэт. Хэт нийлүүлэлт хэдийнэ зогсож, хүн ам өтөлж, хүмүүс том хотууд руу нүүцгээж буйгаас эрэлт муудсаар байна.

Японы хүн ам 2017 онд 403 мянгаар цөөрсөн. Одоогийн байдал хэвээр үргэлжилбэл тус улсын 126.5 сая хүн 2115 онд 51

сая болно. Японы газар нутгийн 20 гаруй хувь буюу Дани улстай тэнцэх газар шууд холбоо барих боломжгүй эзэмшигчтэй болох юм.

Хөөсрөлийн нөлөө, хүн амаас шалтгаалан эдийн засаг зогсонги болжээ. Үе үеийн Засгийн газар эдийн засгаа дефляцаас гаргахаар чармайдаг ч Японы ДНБ-ий хэмжээ сүүлийн 30 жилд 0-2 хувийн хооронд хэлбэлзэж ирлээ.

Юзава шиг хотод бизнесийг сэргээж, хоосон орон сууцнуу дыг эзэмшигчтэй болгоё гэвэл Японыг

чиглэх цагаачлалыг дэмжих хэрэгтэй. Өрнөдийн чинээлэг улс орнууд ч гэсэн хурдацтай хөгширч байгаа ч цагаачлалыг дэмжих замаар асуудлыг шийд -сэн. Гэтэл гаднынхан нэвт рэхийг хэзээ ч дэмжиж байгаагүй Японы байр суурь ойрын үед өөрчлөгдөхгүй бололтой.

Японд тулгараад буй бэрхшээл Азийн бусад улсад, ялангуяа БНХАУ-д өгөх анхааруулга юм. Олон арван жил үргэлжилсэн

“нэг хүүхэд”-ийн бодлогоо Бээжин 2015 оны эцсээр халсан. Гэтэл өнгөрсөн онд тус улсад 17.23 сая хүүхэд мэндэлсэн нь жилийн өмнөхөөс 630 мянгаар буурсан. Хөдөлмөрийн насны хүмүүс 1980-2012 онд 380 саяар нэмэгдсэн нь Хятад улсын эдийн засаг сүүлийн хэдхэн арван жилд эрс өргөжсөний хамгийн гол учир шалтгаан болов уу.

Хятадын хүн ам аажим өссөөр буй ч ажиллах хүчний тоо 2012 оноос хойш буурсаар ирлээ. Bank of America Merrill Lynch-ийн тооцоогоор Хятадын ажиллах хүч 2050 онд 212 саяар буюу одоогийнхоос 30 гаруй хувиар буурна. Энэ бол хүн амаараа дэл-хийд тавдугаарт ордог Бразилын нийт хүнтэй тэнцэх үзүүлэлт.

Хүн ам цөөрөх явцтай зэрэг цэн орон сууц, барилгын нөр их ажил Хятадад өрнөсөн. АНУ нийт XX зууны турш үйлд вэрлэснээс гурав дахин их цемен тийг Хятад улс ердөө 2012-2016 оны хооронд таван жил үйлдвэрлэв.

Үүний ихэнхийг хөдөөгийн хотуудын орон сууцны барилгад зарцуулсан. Гэтэл төсвийн зард лынхаа ихэнхийг газрын наймаа наас олдог орон нутгийн захиргаад барилга, газрын үнийг хөө рөгдөж орхижээ.

Хятадад сүүлийн арван жилд өрнөсөн барилгын ажлын дий-лэнх нь зээлд суурилсан. Үүн дээр хөөрөгдсөн үнэтэй га зар энэхүү зээлийн ихэнхийг бүр дүүлж буйг харгалзан үз вэл Хятадын санхүүгийн нийт тогтолцоо хэврэг гэдгийг ойлгоно.

Өнөөдөр Бээжингээс суман галт тэргэнд суугаад Хятад орныг туулах аваас хагас барьсан, эс бөгөөс хоосон орон сууцнууд аяллын ихэнхэд нүднээ тусна. Дахиад хэдэн арван жил өнгөрмөгц эдгээр барилга Юзава шиг Хятадын хөөсрөлийн үеийн дурсгал, хүн ам цөөрч буйн бэлгэ тэмдэг болж үлдэнэ.

ВВМ©

ВВМ©

ВВМ©

2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Орон нутаг

11

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2,415.43

Евро 3,021.58

Япон иен 22.00

ОХУ рубль 43.10

БНХАУ юань 384.93

БНСУ вон 2.24

ВАЛЮТЫН ХАНШ

»БИЗНЕС

15 Мянга. “Ажнай корпораци”-ийн охин компаниуд өдгөө 15 мянга гаруй хүнийг ажлын байраар хангаж байна хэмээн Forbes Mon-golia сэтгүүл онцолжээ.

»УУЛ УУРХАЙ

14 Хувь. Цахилгаан машины үйлдвэрлэл жилд дунджаар зэсийн олборлолтыг хоёр сая тонноор, литийн олборлолтыг 14 хувиар, никелийн олборлолтыг бараг 30 хувиар нэмэгдүүлнэ хэмээн Bloomberg Intelligence тооцжээ.

»ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

1.2 Тэрбум төгрөг. Хөрөнгийн зах зээлд оролцох иргэдийн сонирхол, идэвх сүүлийн нэг жилд эрчимтэй нэмэгдэж, үнэт цаасны арилжааны үнийн дүнд эзлэх хувь ихээхэн өслөө. Арилжааны нийт дүн 2016 онд 300 сая гаруй төгрөг байсан бол 2017 онд дөрөв дахин өсөж, 1.2 тэрбум төгрөгт хүрээд байна.

»НОГДОЛ АШИГ

220Төгрөг. “Говь” компани 2017 оны цэвэр ашгаас хувьцаа эзэмшигчиддээ нэгж хувьцаанд 220 төгрөгийн ногдол ашиг хуваарилахаар шийдвэрлэлээ. Ногдол ашгийг энэ оны дөрөвдүгээр сарын 24-ний өдрөөс эхлэн компани дээрээ бэлэн мөнгөөр олгох эсвэл хувьцаа эзэмшигчдэд хүссэн тохиолдолд харилцах дансанд нь шилжүүлэхээр болов.

»ТӨСӨВ

1.9Тэрбум. Гаалийн байгууллага өнгөрсөн онд улсын төсөвт 1.9 их наяд төгрөгийн орлого төвлөрүүлжээ. Төлөвлөгөөний гүйцэтгэл 2.8 хувиар буюу 53.4 тэрбум төгрөгөөр давуулан биелүүлсэн үзүүлэлттэй байна.

»АРИЛЖАА Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 28 компанийн 230.900 ширхэг хувьцаа арилжааллаа. Үүнээс 12 компанийн хувьцааны ханш өсөж, 11 компанийнх буурлаа. Энэ өдөр таван компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байлаа. Тухайлбал, “Хөх ган” болон “Хүннү менежмент”-ийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр өсөлттэй байв.

Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 36 хувийг үйлдвэрлэж буй орон нутагт нийт хүн амын 45 хувь нь ажиллаж, амьдарч байна. Нийслэл хотыг чиглэсэн шилжилт хөдөлгөөн сүүлийн жилүүдэд эрс багассан ч аймгуудад ажилгүйдэл, ядуурлын түвшинд өндөр хэвээр. Үүнийг бууруулахад улсын төсөв болон орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө оруулалт онцгой үүрэгтэй. Тэгвэл энэ онд аймгууд хөрөнгө оруулалтаа аль салбарт хэрхэн зарцуулж байгааг Засаг дарга нараас нь тодрууллаа.

Боловсрол, эрүүл мэндэд хөрөнгө оруулалтынхаа дийлэнхийг зарцуулнаАймгууд 2018 оныг бүтээн байгуулалт, хүний хөгжлийн жил болгон зарлажээ

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Огноо: 2018 оны 02 дүгээр сарын 02.ны өдөр

Тендер шалгаруулалтын нэр: Төрөл бүрийн булан ,швеллер,двухтавр сонгон шалгаруулах тендер. Тендер шалгаруулалтын дугаар: МС-2018/026“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “Төрөл бүрийн булан ,швеллер,двухтавр”

нийлүүлэгчийн тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна. Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа

цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүйгээр татан авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендер илгээхийн өмнө 50.000 /тавин мянга/ төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна. Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн жил бүрийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал

болгож буй үнийн дүнгээс багагүй байна. /2016,2017 он/2. Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: тендерт санал болгож

буй үнийн дүнгээс багагүй байна. 3. Сүүлийн 2 жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын туршлага: Сүүлийн 2 жил буюу 2016, 2017

онуудын жилийн дүн нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй бараа нийлүүлсэн байна.

Тендерийн хамт 2,000,000 /Хоёр сая / төгрөгийн үнийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Засгийн газрын бондоор ирүүлсэн тендерийн баталгааг хүлээн зөвшөөрнө. Тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 07 -ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба

нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 03 дугаар сарын 07 ний өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй. Монгол улсын гарал үүсэлтэй бараанд давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20 дугаар хороо, Эрчим хүчний гудамж, “ДЦС-4” ТӨХК-ийн Захиргааны байр, 3 дугаар давхар 310 тоот өрөө Худалдан авах ажиллагааны хэлтэс

Утас 7018-1309, 7000-1357, 7017-1357, Факс 7018-1309 7000-1357

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

ХҮНИЙ ХӨГЖИЛД ИЛҮҮ

АНХААРНА

Т.Энхтүвшин /Дорноговь аймгийн Засаг дарга/

-Томоохон бүтээн байгуу-лалтын чанартай ажлууд энэ онд эхэлнэ. Үүнд Засгийн газрын түвшинд онцгой ач холбогдол өгч, Дорноговь аймгийн Алтанширээ суманд Нефть боловсруулах үйлдвэр барихаар шийдвэрлэсэн. Энэ ажил зургадугаар сард эхэлнэ. Үүнтэй зэрэгцээд 20 км авто зам, төмөр замын барилгын ажил бас эхэлнэ. Орон нутагт ажилгүй байгаа иргэд маань уг бүтээн байгуулалтын үр дүнд ажилтай, орлоготой болох боломж нээгдэнэ гэж харж байгаа. Компаниуд бүтээн байгуулалтад оролцох боломж бий болно. Аймгийн хэмжээнд энэ онд орон нутгийн хөгжлийн сангаар 3.2 тэрбум төгрөг, аймгийн төсвөөс 5.4 тэрбум төгрөг, улсын төсвөөс 7.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдэнэ. Энэ оныг манай аймаг хүний хөгжлийн жил болгосон. Энэ хүрээнд боловсрол, эрүүл мэнд, хувийн хэвшлийн салбарт илүү анхаарч ажиллана.

БАЙНГЫН АЖЛЫН БАЙР ОЛНООР БИЙ БОЛГОХ

БОДЛОГО БАРИМТАЛНА

Батлут /Орхон аймгийн Засаг дарга/

-Орон нутгийн хөрөнгө оруулалтад энэ онд найман тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Энэ нь 2017 онтой харьцуулахад хамаагүй бага дүн. Хэдий тийм боловч орон нутагт нэн шаардлагатай байгаа салбарт үр ашигтай зарцуулахаар төлөвлөж байна. Хөрөнгө оруулалтын дийлэнх хэсгийг боловсрол, эрүүл мэнд, иргэд тав тухтай амьдрах орчныг бүрдүүлэхэд зориулна. Орон нутгийн хөгжлийн бодлогоо хүний хөгжилд чиглүүлж байгаа. Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар боловсролын салбарт сургууль, цэцэрлэг, спорт заал барихаас гадна замын өргөтгөл, гэр хорооллыг инженерийн шугам сүлжээнд холбох ажил хийнэ. Ажлын байрны хувьд өнгөрсөн онд 4000 гаруй ажлын байр шинээр бий болсон. Үүнээс 2150 нь байнгын ажлын байр. Үлдсэн нь улирлын шинж чанартай. Цаашид энэ хэмжээнээс буурахааргүй ажлын байр бий болгоно.

ХАМГИЙН ИХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ, БҮТЭЭН

БАЙГУУЛАЛТ ӨРНӨНӨ

Л.Ганболд /Хөвсгөл аймгийн Засаг дарга/

-Улсын төсвөөс 18.4 тэрбум төгрөг, орон нутгийн хөгжлийн сан болон аймгийн төсвөөс 10 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажил хийгдэнэ. Үүнээс гадна Азийн хөгжлийн банкны хөрөнгө оруулалтаар “Тогтвортой аялал жуулчлал”-ын төсөл хэрэгжиж эхлэх юм. Урьд өмнөх жилтэй харьцуулахад хамгийн их хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалт энэ онд өрнөнө. Боловсролын салбарт зургаан сургуулийн барилгын ажил эхэлнэ. Хоёр сургуулийн барилга ашиглалтад орно. Мөн таван цэцэрлэгийн барилгын ажил эхлэхээр байгаа. Эрүүл мэндийн салбарт эмнэлгийн барилга барихаар төлөвлөсөн. Урьдчилсан тооцоогоор хамгийн багадаа 4000 гаруй түр болон байнгын ажлын байр бий болгоно. 2017 онд 2850 байнгын, 1500 гаруй түр ажлын байр бий болгосон. Энэ жил хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалт ихтэй тул дээрх төлөвлөгөө биелэх боломжтой.

АЙМГИЙН ХЭМЖЭЭНД 3000-ГААС ДООШГҮЙ

АЖЛЫН БАЙР БИЙ БОЛГОНО

З.Батзориг /Булган аймгийн Засаг дарга/

-Энэ онд улсын нэгдсэн төсвөөс долоо орчим тэрбум, аймгийн Байгаль хамгаалах сан болон Авто замын сан, Орон нутгийн хөгжлийн сан, аймгийн төсвөөс 6.9 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажил хийгдэнэ. Эдгээр хөрөнгө оруулалтын 75 хувийг аймгийн 80 жилийн ойг чиглэсэн бүтээн байгуулалтын чанартай ажилд зарцуулахаар байгаа. Тэрчлэн ажлын байр олноор бий болгож, иргэдээ ажилтай, орлоготой байлгахад анхаарна. 2018 оны улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт 2017 онтой харьцуулахад нэлээн нэмэгдсэн. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө бага зэрэг ахиц гарсан. Засаг даргын үйл ажиллагааны “Хөгжлийн хөтөч” хөтөлбөрийн хүрээнд жилд 1500-гаас доошгүй ажлын байр бий болгох тухай заалт байгаа. Өнгөрсөн оны хувьд 1358 ажлын байр бий болгосон. Харин энэ онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдлээ. Аймгийн 80 жилийн ойг угтан 3000-гаас доошгүй ажлын байр бий болгох томоохон зорилт дэвшүүлсэн. 2016 онд ой угтсан 80 бүтээлч ажлын жагсаалт гарсан бөгөөд түр болон байнгын ажлын байр нэмэгдэх боломжтой.

ОРОН НУТГИЙН ХӨГЖЛИЙН САНГААС

6.2 ТЭРБУМ ТӨГРӨГ ЗАРЦУУЛНА

Д.Батсайхан /Завхан аймгийн Засаг дарга/

-Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар боловсролын салбарт сургууль, цэцэрлэг нэмж шинээр барина. Мөн хуучин барилга засварлах шаардлага бий. Хэрэг эрхлэх газрын шугамаар энэ онд хоёр сумын Тамгын газар болон хоёр соёлын төв барина. Замын ажил энэ онд нэлээн өргөжинө. То с о н ц э н г э л - Ул и а с т а й чиглэлийн 114 км авто замын ажил энэ жил дуусна. Уг ажил өнгөрсөн онд эхэлсэн бөгөөд одоо 60 хувийн гүйцэтгэлтэй байна. Загастайн давааны 67 км хатуу хучилттай авто замын хөрөнгө мөнгө шийдэгдсэн тул мөн ажил нь эхэлнэ. Сонгино-Тосонцэнгэлийн 167 км авто замын хөрөнгө шийдэгдсэн. Зам, гүүрийн бүтээн байгуулалт энэ онд эрчимжиж байгаа. Нэлээд хэдэн сумын түргэн тусламжийн унааг шинэчилнэ. Эмч нарын ур чадварыг дээшлүүлэхэд анхаарч байна. Орон нутгийн хөгжлийн сангаас 6.2 тэрбум төгрөгийг хөрөнгө оруулалтад зарцуулна. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн.

БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ ХҮНИЙ ХӨГЖЛИЙГ

ЧУХАЛЧИЛНА

А.Гылымхан /Баян-Өлгий аймгийн Засаг дарга/

-Манай аймаг 2018 оныг бүтээн байгуулалтын жил болгон зарласан. Энэ хүрээнд орон нутгийг хөгжүүлэх сангаас 8.8 тэрбум, улсын хөрөнгө оруулалтаар 16 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажил хийнэ. Мөн энэ онд баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн авто зам ашиглалтад орно. Аймгийн хэмжээнд цэцэрлэгийн хүрэлцээ тааруу. Цэцэрлэгт хамрагдалт 64 хувь байна. Тиймээс 10 цэцэрлэг шинээр барихаар болсон. Бүтээн байгуулалтын ажил эрт эхэлнэ. Боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт хөрөнгө оруулалтын дийлэнх нь чиглэж байгаа. Сургуулийн хүүхдийн дөрвөн дотуур байр, гурван эмнэлэг барина. Үүнээс гадна 15 км хатуу хучилттай авто зам засахаар төлөвлөсөн. Ажилгүйдлийн түвшинг бууруулахаар жижиг, дунд үйлдвэрлэлд нэлээд ач холбогдол өгч байгаа.

20 ГАРУЙ ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН АЖИЛ

ХИЙНЭ

О.Бат-Эрдэнэ /Дундговь аймгийн Засаг дарга/

-Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийнэ. Энэ жил нийт 20 орчим тэрбум төгрөгийг бүтээн байгуулалтад зарцуулах юм. Улаанбаатар-Мандалговь хол-босон 220 кВт-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ажил эхэлнэ. Өнгөрсөн онд хөдөөгийн хоёр сумаа нэгдсэн халаалттай болгосон. Уг ажлыг энэ онд үргэлжлүүлж, дөрвөн сумаа холбоно. 2020 хүртэлх хугацаанд бүх сумаа нэгдсэн халаалттай болгохоор зорьж байгаа. Орон нутгийн болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаас гадна хувийн хэвшлийн хөрөнгөөр 140 айлын орон сууцны барилгын ажил эхэлнэ.

БАРУУН БҮСИЙН БОСОО ТЭНХЛЭГИЙН АВТО ЗАМ

АШИГЛАЛТАД ОРНО

Д.Галсандондог /Ховд аймгийн Засаг дарга/

-Аймгийн хэмжээнд өвөлжилт нэлээн хүнд байгаа. 17 сумаас 13 нь зудын байдалтай байна. Сая Улсын Онцгой комисс газар дээр нь ирж танилцлаа. Малчдад өвс, тэжээлийн нөөцөө хүргэсэн. Отор нүүдэл их байна. Аймгийн хувьд энэ онд 12.7 тэрбум төгрөгийн бүтээн байгуулалтын ажил хийнэ. Үүнд сумдын соёлын төв, хүүхдийн цэцэрлэг, эмнэлгийн барилга багтсан. Мөн сургуулийн барилгын засвар хийнэ. Аймгийн төвд 4.5 км авто замын бүтээн байгуулалт өрнөнө. Баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн авто зам энэ онд ашиглалтад орохоор байгаа.

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.02.05, ДАВАА ~ №028 (827)

Эдийн засаг

Лондоны металлын биржид зэсийн ханш нэг хувиар буурч, тонн нь 7045 ам.долларт хүрлээ. Дэлхийн зэсийн гол нийлүүлэгчдийн нэг Glen-core гарцаа нэмэгдүүлэхээ мэдэгдсэн. Мөн зэсийн ханшийг хэмждэг ам.долларын ханш өсөж эхэлсэн нь нөлөөлжээ. Сүүлийн өдрүүдэд суларсан ам.долларын спот индекс ханш эргэн чангарсан. Тухайлбал,

B loomberg-ээс тооцдог ам.долларын спот индекс гэхэд 0.8 хувиар чангарч, 1,124.15 нэгжид хүрсэн байна. Иентэй харьцах ам.долларын ханш 0.7 хувиар өсөж, 110.17 нэгжид хүрчээ. Харин ам.доллартай урвуу хамааралтай алтны ханш бараг нэг хувиар суларсан байна. Өдгөө олон улсын зах зээлд унц алтны ханш 1333 ам.доллартай тэнцэж байна.

Зэсийн ханш буурав

99903584, 99903581

Зэсийн ханш(Ам.доллараар, сүүлийн нэг сард )

7,100

7,000

6,900

2018.02.04 7,045.00

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 699.13 0.03% 2/2/2018ГОВЬ ХК GOV 24640 0.08% 2/2/2018МАХИМПЕКС ХК MMX 2850 0% 2/2/2018МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 639.25 0.28% 2/2/2018СҮҮ ХК SUU 251.74 -0.34% 2/2/2018ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 24760 0.98% 2/2/2018ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 10400 -0.67% 2/2/2018АДУУН ЧУЛУУН ХК ADL 2650 -1.71% 2/2/2018БАЯНТЭЭГ ХК BTG 11000 0% 2/2/2018АРИГ ГАЛ ХК EER 3650 0% 2/2/2018Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС XК ETR 92 -8% 2/2/2018ХӨХ ГАН ХК HGN 105.8 15% 2/2/2018ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 150.35 -1.40% 2/2/2018ХАСУ-МАНДАЛ ХК HSR 4000 11.11% 2/2/2018АЙТҮҮЛС ХК ITLS 155.04 -4.30% 2/2/2018ЖЕНКО ТУР БЮРА ХК JTB 70.01 0.01% 2/2/2018

▲▲

◄►▲▼▲▼ ▼

◄►◄►▼▲▼▲▼▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1333.39 -1.14% 2/3/2018

ЦАГААН АЛТ PLA унци 999.4 -0.83% 2/3/2018

МӨНГӨ SIA унци 16.709 -2.6% 2/3/2018

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 318.75 -0.67% 2/3/2018

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 72.94 +1.24% 2/2/2018

WTI ТОС CLA баррель 65.45 -0.53% 2/3/2018

БРЕНТ COA баррель 68.58 -1.94% 2/3/2018

БЕНЗИН XBA 187.2 -1.26% 2/3/2018

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.846 -0.35% 2/3/2018

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 2/2/2018

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 96.3 -3.26% 2/3/2018

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.136 +2.09% 2/3/2018

БУДАА RRA центнер 12.46 +0.44% 2/3/2018

БУУДАЙ WA бушель 446.75 -0.94% 2/3/2018

КАКАО CCA тонн 2059 +1.59% 2/3/2018

КОФЕ KCA фунт 1.204 -0.91% 2/3/2018

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▲

▼

▲

▲

▼

▲

▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 7240.946 -144.92 -1.96% 2/3/2018DAX INDEX DAX 12785.16 -218.74 -1.68% 2/3/2018TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 15606.03 -254.89 -1.61% 2/3/2018S&P/ASX 200 AS51 6121.389 +31.32 +0.51% 2/2/2018S&P 500 INX 2762.13 -59.85 -2.12% 2/3/2018SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3462.081 +15.1 +0.44% 2/3/2018DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 25520.96 -665.75 -2.54% 2/3/2018TOP 20 MSETOP 21384.45 -34.98 -0.16% 2/2/2018FTSE 100 UKX 7443.43 -46.96 -0.63% 2/3/2018HANG SENG HSI 32601.78 -40.31 -0.12% 2/2/2018NIKKEI 225 NKY 23274.53 -211.58 -0.9% 2/2/2018

▼▼▼ ▲▼▲▼▼ ▼▼▼

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

78.25 +0.71% 2/2/2018

0.018 -11.11% 2/2/2018

7.4 -4.52% 2/3/2018

0.013 +18.18% 2/2/2018

0.013 -7.69% 2/2/2018

3.21 +0.31% 2/3/2018

3.66 -1.61% 2/3/2018

0.175 -5.41% 2/3/2018

0.63 -1.59% 2/3/2018

0.275 -1.79% 2/2/2018

▲

▼

▼

▲

▼

▲

▼

▼

▼

▼

Говь компанийн хувьцааны ханш (Сүүлийн нэг жилд, нэгжээр)

30,000

10,000

20,000

0

XIIXVIIV2017/III 2018

АПУ компанийн хувьцааны ханш (Сүүлийн нэг жилд, нэгжээр)

800

400600

200XIIXVIIV2017/III 2018

1Сүүлийн хэдэн жил Монгол

Улсын макро эдийн засаг тааламжгүй байсан ч үндэсний баялаг бүтээгчид өсөн дэвжиж, өрсөлдөх чадвараа нэмж байна. Дотоодын томоохон тоглогчдын нэг “Тэсо” корпораци сүүлийн жилүүдэд Казахстан, Хятадад бараа, бүтээгдэхүүнээ экспортлох болсон. Сүүлийн нэг жилийн хугацаанд экспортын бараа бүтээгдэхүүнийх нь нэр төрөл, жин хэмжээ нь ч нэмэгдсэн байх

2. Ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн

1. Хүнсний бэлэн бүтээгдэхүүн

3. Мод модон эдлэл

4. Нэхмэл материал болон эдлэл

5. Гутал, малгай, бусад зүйл

2016 2017

Уул уурхайн бус зарим барааны экспорт(сая ам.доллараар)

11.9

55.1

429

300

2.01 2 3 4 5

22.9

67.4

633

335

2.4

Монгол компаниуд дэлхийн зах зээлд гарч эхэллээ

БИЗНЕС ЭРХЛЭЛТ

нэрийн хуудас болсон “Говь” компани өнгөрсөн онд хилийн чанад дахь борлуулалтын сүл-жээгээ өргөтгөж, БНХАУ-ын Эрээн хот, Бельгийн Брюссель хотод салбар дэлгүүрээ нээгээд амжлаа. Одоогоор 11 орны 26 хотод нэрийн барааны гурав, франчайз 57 дэлгүүрээр бүтээг-дэхүүнээ борлуулж байна. Гадаад зах зээл дэх борлуулалтын сувгаа өргөтгөснөөс компанийн орлого нэмэг дэж, 2017 оны эхний хагаст борлуулалтаа есөн тэрбум төгрөгөөр өсгөжээ.

Ер нь дотоодын үйлдвэрлэгчид салбар, нэгжээ хилийн чанадад байгуулах нь нэмэгдсэн. Өнгөрсөн онд гэхэд хувцас загварын “Торго” тэргүүтэй хэд хэдэн салон салбараа БНХАУ-ын Хөх хотод нээсэн байна. Урд

тэлсэн байна. Тухайлбал, хүнсний бэлэн бүтээгдэхүүний экспорт бараг хоёр дахин өссөнийг Гаалийн ерөнхий газрын тайлангаас харж болно. Үүнээс гадна ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнийнх 12 сая гаруй ам.доллараар нэмэгдэж, 67.4 сая ам.долларт хүрсэн бол мод модон эдлэлийнх ойролцоогоор 50 хувиар нэмэгдэж, 633 ам.долларыг давжээ. Түүнчлэн сүүлийн жилүү дэд тогтмол өсөлттэй бай-гаа нэхмэл эдлэлийн экспорт ч өнгөрсөн онд өссөн.

Ийнхүү дотоодод хэдийнэ байр сууриа олж, хүчин чадал, чанар чансаагаа олон улсын түвшинд хүргэсэн үндэсний компаниуд дэлхийн зах зээл рүү тэмүүлээд эхэллээ. Өөрөөр хэлбэл, дотоодод өсөн дэвжиж, эрийн цээнд хүрээд хилийн дээс алхаж буй нь энэ.

Монгол Улс нь хэдэн зуун сая хэрэглэгчтэй том зах зээлүүдтэй харьцуулахад хязгаарлагдмалд тооцогддог. Тиймээс зах зээлээ тэлж, үйлдвэрлэлээ нэмснээр

бизнесийн үйл ажиллагаагаа урт хугацаанд тэтгэж, өргөжүүлэх боломж бүрдэх юм. Нөгөө талаас, манай бизнесийн орчны нэг эрсдэл болох ханшийн савлагаанд өртөх магадлал буурна.

Хэдийгээр Монголыг чиглэх хөрөнгө оруулалт саарч, дотоодын зах зээлийн нөхцөл байдал сайнгүй байгаа ч үндэсний баялаг бүтээгчид өрсөлдөх чадвараа өсгө сөөр дэлхийн зах зээлд гараад байна. 2017 онд Монгол Улсын нийт экспортын 90 хувь нь уул уурхайн бүтээгдэхүүнээс бүрдсэн байна. Үүнээс гадна хагас болон бүрэн боловсруулаагүй мах болон ноолуурын экспорт багагүй хувийг бүрдүүлж, Монгол Улс түүхий эдийн бэлт-гэн нийлүүлэгч, хавсарга орон болчихоод байгаа. Тэгвэл энэ үед уул уурхайн бус, дотоодын бизнес эрхлэгчид экспортод чиглэсэн үйл ажиллагаагаа эрчимжүүлж, эдийн засгаа төрөлжүүлж, солонгоруулах алхмыг хамгийн бодитой нэвтрүүлж байна.

Үндэсний компаниуд дэлхийн зах зээл рүү тэмүүлээд эхэллээ

юм. Тус компанийн мэдээлс-нээр 2017 онд “Голдэн милк”, “Зөв” аарцны ундаа, “Лапша” брэндээ гадаад зах зээлд бор-луулж, экспортын орлогоо дөрөв дахин өсгөсөн байна. Ингэс нээр “Тэсо” өнгөрсөн онд хамгийн их хэмжээний хүнсний боловсруулсан бүтээгдэхүүн экспортолсон компани болсон юм. Үүгээр зогсохгүй тус компани хэдхэн хоногийн өмнө дэлхийд өрсөлдөх, инноваци шингэсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэхээр Евро пын сэргээн босголт хөгж лийн банкнаас 6.5 сая ам.долларын санхүүжилт татсан байна. Мөн Монголын шилдэг компаниудын нэг “Номин холдинг” АНУ-ын Лос Анжелест шинэ салбараа нээж, үндэсний бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулж эхэлснийг та дуулсан байж магадгүй.

Хүнс, худалдаанаас гадна ноос ноолуурын салбарынхан экспортын орлогоороо өнгөлж байгаа. Монголын ноолуурын

хөршийн Монголтой хил залгаа хотууд манай баялаг бүтээгчдийн үйл ажиллагаагаа тэлэх боломжит зах зээлд тооцогдож байна. Өнгөрсөн оны эхээр “Эрдэнэт хивс” компани мөн Хөх хотод салбар дэлгүүрээ нээсэн. Нийт борлуулалтынхаа 90 хувийг гадаад зах зээлээс олдог тус компани БНХАУ-д бүтээгдэхүүн нийлүүлээд 20 жилийг үдэж байгаа. Энэ туршлага дээрээ үндэслээд бие даасан дэлгүүр нээсэн хэмээн тус компанийн гүйцэтгэх захирал О.Мөнхцацрал хэлсэн юм. Хятад, Герман ОХУ, Япон, АНУ, Франц руу экспорт хийдэг тус компани тун удахгүй Швейцарь руу экспорт хийхээр төлөвлөж байгаа ажээ.

Өнгөрсөн онд эрдэс түүхий эд болон мах махан бүтээгдэхүүний экспорт өссөн. Гэхдээ зөвхөн энэ төрлийн бүтээгдэхүүний экспорт өсөөд зогсохгүй Мон-голд үйлдвэрлэж, нэмүү өртөг шингээдэг боловсруулсан бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт

Хүнс, худалдаанаас

гадна ноос ноолуурын

салбарынхан экспортын

орлогоороо өнгөлж байна.

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

МХБ©

Гаалийн ерөнхий газар©