İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ & KAZA

ARAŞTIRMA VE KÖK NEDEN ANALİZİ

BESTE ARDIÇ ARSLAN 06.04.19

SGK iş kazası istatistiklerine göre (2017); yapı iş kolunda gerçekleşen iş kazası sayısının tüm iş kazalarına oranı %17,46 iken, yapı iş kolunda gerçekleşen ölümlü iş kazası sayısının toplam ölümlü iş kazasına oranı ise %35,95 ile ilk sıradadır.

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

•Şantiyede İSG nedir?

•Bu tanıma katılıyor muyuz?

•Bunun hakkında nasıl konuşuyoruz?

• İSG uygulama ile nasıl ilişkilendiriliyor?

• İşe yarıyor mu?

İş Güvenliği Mümkün mü?

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

İnşaat projesi yaşam döngüsü

Başlangıç

Ön tasarım

FizibiliteDetay

Tasarım

İhale dosyası

Yüklenici Seçimi

İnşaat

Operasyon

Yıkım

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

YAPI İŞ KOLU BENZERSİZLİĞİİnşaat projeleri, diğer projelerin aksine, benzersizdir. Bunların benzersizliği, inşaat işlerinin kendine özgü doğası ve aşağıdaki özelliklerden kaynaklanmaktadır:

• İnşaat işleri raftan satın alınamaz

• İnşaat işleri genellikle açık alanlarda meydana gelir.

• İnşaat sözleşmelerinde, genellikle yıllar içinde ölçülen ve genellikle teknolojik, finansal ve politik riskleri içerebilen çok ilişkili, içinde zaman riski bulunan sözleşme süresi gibi çok özel şartlara sahiptir.

• İnşaat sözleşmeleri aşağıdakilerden dolayı oldukça karmaşık olabilir:

- İçerebilecek çok sayıda farklı disiplin

- birçoğu daha önce hiç birlikte çalışmamış, bir araya getirilmiş çok sayıda insan

- işleri inşa etmek ve denetlemek için uzman disiplinler gerektiren yüksek dereceli uzmanlık çalışmaları

- Eğitimsiz emek kullanımı

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

İNŞAAT PROJE EKİBİ

• İnşaat proje ekibi: rakip ve çatışan hedefleri olan organizasyonlardan oluşan geçici bir çoklu organizasyon (Cherns ve Bryant (1984))

• İnşaat projesi sırasında birçok farklı hedefin yer alması şaşırtıcı değildir. Bununla ilgili sorunlardan biri, İSG'nin çoğu katılımcı tarafından düşük seviyeli bir hedefe indirgenmesidir. Sonuç olarak, inşaat endüstrisi İSG performansı açısından çok zayıf kalmaktadır.

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Resmi ilgi yok

- Güvenli çalışma prosedürleri- Çalışan eğitim programları- Mühendislik kontrolleri- Bilinen sağlık sorunlarının ele alınması

-Kurallara, disipline ve yaptırımlar- Bireysel kontroller- Yaralanma risklerinin akut etkisine vurgu

-Karar vermede İSG entegrasyonu- Risklerin ortadan kaldırılmasına vurgu- Kültürel ve motivasyonel konulara dikkat

Geleneksel Faz

Geçiş Fazı

Dönüştürücü Faz

1900 1960 2000 2014

İSG Yönetiminin Evrimi Finneran & Gibb 2013Kaynak:Strategic Safety Management in Construction and Engineering /Patrick X.W. Zou, Riza Yosia Sunindijo Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Politik beceri- Sosyal zekâ- Kişilerarası etkileşim- Ağ kurma yeteneği- Gösterilen samimiyet

İnsan yeteneği- Duygusal zeka- Kişiler arası beceri- Liderlik

Teknik beceri- Planlama- Bütçeleme- Kalite Yönetimi- Belge ve sözleşme yönetimi- Risk yönetimi- Satın alma Yönetimi

Kavramsal beceri- Vizyon Geliştirme- Kapsam ve entegrasyon

İSG İÇİN YETKİNLİKLER

İnşaat İSG Yönetiminde Yetkinlikler Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

İnşaatta Stratejk

İSG Yönetimi

İSG Ekonomisi

İSG Kültürü

İSG İçin Yetkinlik

İSG Eğitim ve Öğrenme

Tasarımda İSG

İSG Araştırması

ve Uygulama Bağlamı

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

İnşaat Sektörü Seviyesinde Organizasyonel Seviyede Şantiye/Proje Seviyesinde

Müfettiş denetimlerinin ve yetkilerinin yetersizliği

Az kaynaklı, küçük firmaların egemen olması

İş güvensizliği

Maliyet Odaklılık Yoğun rekabet ve baskı Tehlikelere göz yumulması, risk alarak çalışma

Karmaşık mevzuat düzenlemeleri Yasal isg gereklerinde bihaberlik Her kademede yetersiz İSG eğitimi

Tasarım ve İnşaat Arasında bölünme

İSG nin proje/şantiye meselesi olarak görülmesi

Zayıf/Yetersiz iletişim

Güvensizlik ve suçlama Yetersiz İSG Yönetimi ve yetkinlik Suçlama Kültürü

Kısa vadecilik, yetersiz altyapı İSG in imalat ile çeliştiğinin düşünülmesi

Sıkışık proje süreleri, uzun çalışma saatleri, düşük ücretlendirme

İnşaat sürecinde yeterli yatırımın olmaması-kısıtlı kaynak&teknoloji

Her kademede yetersiz İSG eğitimi İşin Aceleye getirilmesi

Taşeron yaygınlığı ve riskten kaçınma

Mevzuat gereklerinin sıklıkla göz ardı edilmesi

Değişken yeterlilikte işgücü

Karmaşık ve parçalanmış ilişkiler, çatışma

Sınırlı izleme ve performans değerlendirmesi

Karar vermeye katılımda eksiklik, Kısa yolların tercih edilmesi

Tasarım ve planlamada İSG konularının dikkate alınmaması

Zayıf organizasyonel öğrenme Bakımsız tesis ve ekipmanlar, yetersiz KKD B

este

Ard

ıç A

rsla

n-İ

mo

İsta

nb

ul İ

şçi S

ağlığ

ı ve

İş G

üve

nliğ

i Pan

eli 0

6.0

4.2

01

9

Mal Sahibi için İSG GerekleriMal Sahibi

• Proje İSG hedef ve politikalarının belirlenmesi, bunların proje yüklenicisi tarafından değerlendirilip uygulamasından ve tasarım aşaması boyunca İSG için liderlik sağlayacak karar alma politikasından

• İnşaat sahibi, proje yüklenicisinin emniyet ve sağlık performansını ölçen bir değerlendirme süreci oluşturmalı ve uygulamalıdır.

• Tasarım İSG şartnamelerinin oluşturulmasını ve uygun sözleşme belgelerine dahil edilmesini sağlamak.

• İSG tasarım spesifikasyonları ve tasarım sonrası kalan riskler hakkında yükleniciye proje öncesi toplantıda bilgileri aktarmak

• Yüklenicinin tüm alt yüklenici ve etkilenen diğer projelere personeline spesifikasyongerekliliklerini ilettiğinin teyidi

• İhale aşamasında, yüklenici adaylarının tasarım gerekleri ve saha koşullarını araştırmak için yeterli bilgi ve zamana sahip olmasını sağlamalıdır.

• Proje öncesi İSG planlaması için gereken zaman ve kaynağı ayırmak

ANSI/ASSE A10.1 – 2011 Pre-Project & Pre-Task Safety and Health Planning

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Mal Sahibi için İSG GerekleriYÜKLENİCİ-ALT YÜKLENİCİ İLİŞKİSİ

Alt yüklenici seçiminde İSG performans kriterleri belirlenmeli ve değerlendirmeye alınmalıdır. Alt yüklenicilerden projeye özel İSG ile ilgili kaynak, ekipman, aktivite planlama çalışmaları istenmelidir. Bu plan en az aşağıdakileri içermelidir:

• İSG ile ilgili anahtar personel ve bunların nitelikleri• Projeye özel İSG eğitim planlamaları• Kullanılacak KKDler, bunların hangi işlerde kullanılacağı, Emniyet hususları

etkileyebilecek inşaat ekipman kullanımı• İşe yeni giren personelin İSG ile ilgili nasıl kılavuzla nacağına dair yöntem beyanı• Kritik faaliyetler için güvenli iş yapım yöntem beyanları (SWMS)

Yüklenici proje faaliyetlerini koordine etmek amacıyla tüm alt yüklenicilerle yaklaşan her inşaat aşaması ve karmaşık görev için yeterli planlamayı yapmak için toplantılar planlamalıdır. B

este

Ard

ıç A

rsla

n-İ

mo

İsta

nb

ul İ

şçi S

ağlığ

ı ve

İş G

üve

nliğ

i Pan

eli 0

6.0

4.2

01

9

Mal Sahibi

Proje Koordinatörü

Tasarımcı

Ana Yüklenici

Alt Yüklenici(ler)

Proje Kapsamı/ İSG bilgileri

İnşaat öncesi İSG bilgilerit

Proje tamamlamada harmanlanmış İSG

bilgilerit

Tasarımcı risk değerlendirmesi

Sağlık Güvenlik dosyası

Sağlık güvenlik planı

Artık risklerin kaydıOperasyon ve bakım el

kitapları

ICE manual of health and safety in construction © 2010 Institution of Civil Engineers

Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Farklı proje aşamalarında riski yönetme fırsatı

Anahtar

Detaylı TasarımÖn Tasarım

Ola

nak

lar

İnşaat

Riskten kaçınma

Riski azaltma

koruma

ICE manual of health and safety in construction © 2010 Institution of Civil Engineers Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Fırsat / etkileme potansiyeli

Değişikliklerin Maliyeti Yapı Yaşam Döngüsü

Tasarım İnşaat İşletme ve Bakım

Düşük

Yüksek

Değişim maliyeti ve proje yaşam döngüsü boyunca etkileme fırsatı

OPERASYON ANALİZ VE KONTROL MODELİ

Operasyonun Analizi

Operasyonun Yönetimi

Etkinlik Değerlendirmesi

Ne zarar verebilir?Bununla ilgili ne yapıyorsunuz?Bu yeterli mi?

Ne yapılmalı?Hangi kaynaklara ihtiyacınız var?Operasyon ne zaman gözden geçirilmeli?

Operasyon planlandığı şekilde yürütüldü mü?Gereken değişiklikleri detaylandırın?İyileştirici aksiyonları listeleyin?

ICE manual of health and safety in construction © 2010 Institution of Civil Engineers Bes

te A

rdıç

Ars

lan

-İm

oİs

tan

bu

l İşç

i Sağ

lığı v

e İş

Gü

ven

liği P

anel

i 06

.04

.20

19

Vizyon: Kazasız ve

YaralanmasızÇalışma

Çalışanlar: Önce çalışanlarımızın güvenliğini sağlamalı ve tüm çalışanların güvenliğe karşı sorumlu olduğuna inanmalıyız.

Müşteriler: Güvenlik arzumuzu benimseyen müşterilerimize üstün hizmetler sunmayı taahhüt ediyoruz.

Danışmanlar: Tasarımda emniyetin değerine inanıyoruz ve tüm projelerimizde tasarımda emniyet çalışması yapmak için danışmanlarımızla işbirliği yapıyoruz.

Taşeronlar: Tüm projeleri güvenle teslim etmek için taşeronlarımızla işbirliği yapıyoruz

Topluluklar: Varlığı olan her yerde toplulukların güvenliğinden ve iyiliğinden sorumluyuz

Hükümet: Güvenlik yükümlülüklerimizi kanun ve yönetmeliklerde belirtilen şekilde yerine getiriyoruz.

Güvenlik vizyonu ve paydaşların çıkarları

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

Kazaların Maliyeti

Doğrudan Maliyetler

Dolaylı Maliyetler

Tıbbı Giderler

Hasarlı Demirbaş ve Mal Giderleri

Üretimin Kesintiye Uğrama Maliyetleri

Kaynak:Strategic Safety Management in Construction and Engineering /Patrick X.W. Zou, Riza Yosia Sunindijo

İdari Maliyetler

Diğer Maliyetler

İnsan Kaynakları Maliyetleri

Transfer Maliyetleri

Üretim Kaybı

Fazla Mesai ve Fazla İstihdam

Cari Gelir Kaybı

Yeniden İşe Alım Eğitimleri ve Personel Sirkülasyonu

Araştırma Maliyetleri

Yasal ve Hukuksal Ceza Maliyetleri

Gelecekteki Gelir Kaybı

Sosyal Yardım Ödemeleri

Devlet Gelirlerinde Kayıp

Seyahat Giderleri

Kazaların Maliyeti

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

KAZA ARAŞTIRMA VE KÖK NEDEN ANALİZİ

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

• Yapı işlerinde kaza araştırması sürecinin nihai çıktısı olarak olay için etkin bir şekilde “suçlanan” işçidir, eylemi soruşturma sürecinin odağı haline gelir.

• Bunun gibi ifadeler yaygındır ve insan hatası fikrini kazalarda öne çıkan bir 'nedensel faktör' olarak sürdürmeye devam etmektedir.

• İnsan Hatalarını Anlama Alanındaki Rehberinde, Dekker (2006): ‘Kazaların yalnızca işgücünün güvensiz davranmasına yol açan zamanve para baskıları gibi daha derin kurumsal nedenlerin belirtileri olduğunu; Bu 'gizli kusurların' neden olduğu hatalar, ilgili şahıslar tarafından yapılan basit hata mazeretlerinden ziyade, iş yapılandırma ve yönetimindedir.’ diyor.

Gerçekleri belirlemek

• Olay sırasında devam eden iş aktivitesi neydi?

• İş faaliyeti nerede gerçekleşiyordu (uygunsa çevrenin yeri ve tanımı)?

• Çevrede başka herhangi bir aktivite var mıydı?

• İş faaliyetine kim(ler) dahil?

• Faaliyetin hangi unsurları için kilit karar vericiler kimlerdi? *

• İş için belirlenen güvenli bir çalışma yöntemi var mıydı?

• Faaliyet öncesinde ve sırasında hangi kontroller yapıldı (yeterlilikler, eğitim, ekipman, KKD vb. dahil)?

• Faaliyetin yürütülmesi için hangi kaynaklar mevcuttu (maddi, insan, finansal)?

• Olayla sonuçlanan aktivitelerin sırasını (tanık ifadelerine dayanarak) açıklayın.

*:Yetki Hiyerarşisi

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

Kanıt toplamak

• Araştırma ekibi güvenli çalışma yönteminin bir kopyasını aldı mı?

• Bu iş faaliyeti için geçmişe ait uygunluk kontrolleri mevcut mu?

• Benzer geçmiş olaylar var mı?

• İş faaliyetine katılan herkesten tanık ifadeleri alınmış mı? (görgü şahidi olmak zorunda değil)

• Tanık ifadeleri nasıl doğrulandı?

• Olay mahallinden toplanan maddi deliller listelendi mi (örneğin fotoğraflar, kırılmış veya hasar görmüş bileşenler, ölçümler, vb.)?

• Kalıcı yaralanmalarla ilgili tıbbi raporlar alınmış mı?

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

Analiz

• Olayla ilgili tehlike ya da tehlikeler güvenli çalışma yönteminde tanımlandı mı?

• Yetkili kişiler, iş faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasında tüm uygun aşamalara dahil edildi mi?

• Gerekli çalışmaların tümü güvenli çalışma yönteminde tanımlandı mı?

• Evet ise kontroller uygun şekilde uygulanıyor mu?

• Kontroller uygun şekilde uygulanmıyorsa, bu yaygın bir uygulama mıydı?

• Hangi kontroller uygulanmıyordu?

• Ek kontroller kolayca tespit edilip yerine konulabilir miydi?

Sonuçlar

• Olayın doğrudan nedeni.

• Olayın altında yatan nedenler.

Eylem planı

• İşe başlamadan önce veya benzer bir iş başka bir yerde başlamadan önce uygulanacak acil eylemleri ele alınmalıdır.

• Operasyonel, denetleyici ve yönetici seviyelerinde gereken orta ve uzun vadeli eylemleri ele alınmalıdır.

Beste A

rdıç A

rslan-İm

oİstan

bu

l İşçi Sağlığı ve İş Gü

venliği Pan

eli 06

.04

.20

19

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…