he than kinh - he noitiet -...

10
KM.007548 BO Y TE TAP ' ................. HE THAN KINH - HE NOITIET Chu bien: GS. TS. BS. TRINH VAN MINH NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

Upload: others

Post on 03-Sep-2019

13 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

KM.007548 BO Y TE■

TAP

' .................

HE THAN KINH - HE NOITIET• • •

Chu bien: GS. TS. BS. TRINH VAN MINH■

NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

Glfll PHAU NGlflJlTap III

HE THAN KINH - H$ N0I TlfcT

“ Lao dong la tai nguyen cua dat nude. Tri oc la tai san cua con ngitdi “ Xa hoi tien hay lui la nhd biet hay khong biet dao tao, si/ dung,

ua ton trong nhCrng nguon tai nguyen do? "

Trinh Van Minh

“ L'homme n'est qu'un roseau, le plus faible de la nature, mais un roseau pensant

“ Con ngucri chi la mot cdy sdy, ycu at nhdt trong thiin nhiin,nhung la mot cdy sdy biit suy tu

Pascal

BO Y TE

G I A I P H A U N G lT O flTAP III

H $ THAN KINH - HE N O l T l£ T

MA SO: D01.Y01W

NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM• •

Chi dao bien soan:

VU KHOA HOC VA DAO TAO - B 0 Y TE

Chu bien:

GS.TS.BS. TRINH VAN MINHNguyen GS Bo mon Giai phau TrUdng Dai hoc Y Ha Noi

Tham gia bien soan:

GS.TS.BS. TRINH VAN MINH

- He than kinh trung Udng.

- He than kinh tUchu, hayPhan tUchu cua he than kinh ngoai bien.

- He noi tiet.

- Thiet ke va hieu di'nh toan tap.

PGS.TS. BS. NGUYiN VAN HUY

- Cac day than kinh so.

- Cap mau cho he than kinh trung Udng.

- Mang nao tuy va dich nao tuy.

Sach cd sit dung tranh hinh cua cac tac gia trong nude \a ngoai nude.

5

LOI GICJl THIEU

De khong ngting nang cao chat liidng dao tao nguon nhan liic y te, ngoai viec to chijtc bien soan va xu£t ban cac sach va tai lieu giang day Dai hoc, Cao dang, Trung cap, Bo Y te con quan tam den cac sach giao khoa, chuyen de va tham khao d trinh do cao, phuc vu dao tao dai hoc, sau dai hoc va dao tao lien tuc can bo ng^nh Y da ra trtfdng.

Giai phau Ngititi 1̂ Bo sach da diidc GS.TS.BS. Trinh Van Minh va cac nhk giao giau kinh nghiem cua Bo mon Giai phlu Triidng Dai hoc Y Ha Noi bien soan theo dung phiidng cham cung cap kien thufc cd ban, he thong, noi dung va thuat ngi3 chinh xac, cap nhat tien bo khoa hoc - ky thuat hien dai va thuc tiln Viet Nam.

Sach da dtfdc Hoi dong chuyen mon thanh lap theo quyet dinh so': 1937/QD-BYT, ngay 7 thang 6 n&m 2010 cua Bo Y te tham dinh va danh gia cao; dUdc Bo Y te quyet dinh chinh thutc cong nhan la tai lieu day - hoc dat tieu chuan chuyen mon cua nganh Y te trong giai doan hien nay.

Bo Y te xin chan thanh cam dn GS. Nguyln Biiu Trieu, Chu tich Hoi dong tham dinh, GS. Nguyln Hutu Chinh, GS. Le Gia Vinh, Uy vien phan bien va cac Uy vien khac cua Hoi dong da doc, danh gia va dong gop nhieu y kien quy bau cho quyet dinh cua Bo Y te.

VU KHOA HOC VA DAO TAO - B0 Y TE

I B

LOI noi dau

Sach Giai phau Ngtfofi diidc bien soan chu yeu cho cac trUdng Dai hoc Y Viet Nam, nham sii dung lau dai theo moi thay doi chtfdng trinh, va phuc vu cho nhieu doi tUdng khac nhau.

Giai phau dUdc trinh bay theo quan diem ket hdp ca hai muc tieu:- Giai phau mo ta va he thong nhCtng cau true giai phau ccf ban theo titng

phdn Idn cua ccf t h e can thiet cho cac sinh vien Y n&m dau va ca cac sinh vien dieu dUdng hoac ngoai Y.

- Giai phau dinh khu theo titng viing nho vdi nhutag chi tiet lien quan sau, phuc vu rieng cho cac doi tUdng Dai hoc Y, de thiic hanh phau tich va ap dung ngoai khoa.

Sach cung nhSm phuc vu cho ca cac doi ttfdng sau dai hoc, cac bac si chuyen khoa khac nhau, cac nghien ctiu sinh, va cac giang vien giang day giai phau; nen co nhOng phan tham khao sau hdn va nhutng chu thich ve thuat ngut giai phlu quoc te mdi. NgUdi giang va ngutdi hoc tuy theo yea cau, ma chon loc.

Sach dUdc bien soan theo 3 tap:

Tap I: Giai phau hoc dai ciidng. Giai phau chi tren, chi dtfdi, dau matco, (mo ta he thong va dinh khu).

Tap II: Giai phau nguc - bung. (Thanh ngilc - bung: xiidng, khdp, cd cua than minh. Cac cd quan trong long ngUc: phoi va he ho hap, tim va he tuan hoan, trung that. Cac cd quan trong o bung: he tieu hoa, he tiet nieu - sinh due).

Tap III: He than kinh - He noi tiet. (Trong cuon sach nay, ph£n 16n cac day than kinh ngoai bien da dUdc mo ta cl tap I va tap II cung cac phan khac cua cd the, nen tap III chi con lai chu yeu la "He TK trung Udng va cac day thin kinh so").

Danh tir giai phau dUdc s\i dung chu yeu theo “Tit dien Danh tit giai phau quoc te Viet hod, co giai thich va ban luan, cua Trinh Van Minh, NXB Y hoc Ha, Noi, 1999', bien soan theo Nomina Anatomica thong qua tai London 1985, (N.A. 1985, xuat ban 1989); va dtfdc c&p nhat bo sung them theo Terminologia Anatomica thong qua tai Sao Paulo 1997 (TLA. 1997, xu&'t ban 1998), nhu mot muc tieu cua bo sach nay.

8

Thuat ngii giai phau quoc te mdi co nhieu diem khac vdi Danh tit giai phau tieng Viet cu, diidc xay dung tti tieng Phap cu triidc 1954 bdi co GS. Do Xuan Hdp, va sUa doi mot phan theo Nomina Anatomica thong qua tai Paris 1955 (PNA 1955), bdi tap the doi ngu can bo giang day Bo mon Giai phau TrUdng Dai hoc Y Ha Noi tti 1959 - 1979, (“Tit dien Giai phau hoc 4 thii tieng Latin - Anh - Phap - Viet, NXBYH 1983” , do Nguyen Quang Quyen chu bien); nen chUa quen vdi cac can bo da dtfdc dao tao tu1 nhflng nam ve trii6c. Song no c&n dUdc chinh thiic dUa vao giang day de thong nhat cho toan nganh Y Viet Nam, trong mot tUdng lai gan nhat co the.

Di doi vdi viec gop phan xay dung, va cdi to Danh tit g ia i phau Viet Nam theo Thuat ngu! giai phau quoc te mdi, cuon sach nay cung nhSm hien dai hod toi da ve mat noi dung. Khong theo mot tac gia hay trvtdng phai sin co nao, ma co gang ket hdp khai thac truyen thong sang tao cua Viet Nam, vdi viec chon loc co ban luan nhQng kien thiic co dien va hien dai cua ca 3 trtfdng phai Phap, Nga, Anh, My, da lan lUdt tham nhap vao nUdc ta trong qua trinh lich svt phat trien nganh Y Viet Nam.

Xuat phat tU yeu cau cua Bo Y te va Trtfdng Dai hoc Y Ha Noi sau khi Bo Giao due va Dao tao ban hanh khung chxfdng trinh dao tao dai hoc theo hai giai doan tvf 1995, cac tac gia dvfdc giao nhiem vu da co" gSng xay diJng bo sach nay thanh mot bo sach giao khoa Giai phau truyen thong va hien dai; lam cd sd cd ban cho cac giang vien giai phau co the chon loc va rut gon, de soan thao nhCtng bai giang theo moi yeu cau thay doi chiidng trinh.

Xay diing mot cd sci giao khoa cd ban thong nhat, truyen thong va hien dai, de co the sik dung lau dai cho nganh Y Viet Nam, la nhiem vu cua nhutng ngUdi di triidc. Tiep tuc bo sung trong ttidng lai la trach nhiem cua cac the' he tiep theo.

Bien soan lai lan nay da co cai bien, cap nhat va bo sung, mong phuc vu doc gia difdc tot hdn. Song cuoh sach nao cung co nhiing thieu sot va nhUdc diem nh^t dinh cua no; mong difdc cac dong nghiep tich ciic gop y bo khuyet.

Chung toi xin chan thanh cam dn.

HA NQi, ngdy 1 thing 10 ndm 2010 GS.TS.BS. TR|NH VAN MINH

Nguyen Gi&ng vidn Cao c^p mon G&J phlu

TRUONG DAI HQC Y HA N<H

9

Ve Giai phau Ngtfofi tap III: He Than kinh va He noi tiet

Gidi phau he than kinh (Neuroanatomy) ngay cang phat trien, ca ve chieu sau lan chieu rong, khong con chi la giai phau hoc ddn thuan, ma da trcf thanh mon Khoa hoc Than kinh (Neuroscience).

"NhCtng tien bo rat dang ke cua Khoa hoc Than kinh Cd ban trong 3 thap ky gan day da anh hitdng to l&n den nhCtng tien bo ve Idm sang, va lam thay doi bo mat dieu tri cua nhieu benh than kinh... Hanh trang de chan dodn cac benh than kinh cung co nhieu tien bo, vdi hang loat cac thiet bi chan dodn hinh anh de tham kham cau true va chitc nang cua he than kinh...". (Theo Sid Gilman & Sarah Winans Newman, 2003).

Cac sach va tai lieu ve Giai p h a u sin h ly-lam sang He than kinh tren the gidi ngay cang phong phu, va da dang. Cac sach va tai lieu giang day giai phlu tieng Viet cu cho den nay, dUa tren mot so tai lieu han che, dich theo danh ti* giai phlu Phap cu va P.N.A. 1955, kho co the dap ting dUdc chinh xac, d ly du noi dung khoa hoc can thiet.

Theo hai muc tieu chinh la: 1 ) Cung cap nhitng kien thiic cd ban co dien va hien dai phuc vu dao tao dai hoc va sau dai hoc, 2) G6p phan xay dung va cai to danh tti Giai phlu tieng Viet theo Thuat ngO Giai phlu quoc te mdi, chung toi co' gSng chon loc, tom tat, tong hdp co ban luan nhCtng kien thiic Giai phlu Thin kinh cd ban qua cac tai lieu cu va mdi, ma chung toi co trong tay (Xem TL tham khao).

Kien thiic hien dai co rat nhieu diem rat sau. Nen ben canh nhutng dieu cd ban can thiet cho cac bac si da khoa noi chung, khong khoi co nhutng phan nghien ciJtu sau hdn danh cho cac doc gia chuyen khoa. Dae biet co nhutng phan ap dung lam sang, giup ich cho viec tim hieu cd sd giai phlu, sinh ly, benh ly, de chin doan va dieu tri cac benh than kinh co lien quan. Mong cac doi tUdng day va hoc khac nhau cua cac TrUdng dai hoc Y Viet Nam, tuy theo yeu cau ma chon loc.

Ve viec Viet hod Thuat ngic Gidi phau Quoc te, Giai phlu than kinh cung la phln co nhieu tvf mdi va cd nhieu thay doi nhat trong so cac danh tif giai phlu da quen sU dung tti trUdc tdi nay. Cho nen, kem theo muc tieu cap nhat ve noi dung, chung toi cung xin cd nhiing chu thich rieng ve thuat ngit gidi phdu, bang chut nho (Vn Anal 10) trong moc ddn, de ban doc cd the hieu ro cach dung tif chuyen mon; va dong nghiep cd the gop y tranh luan, di den thong nhat Thuat ngut Giai phau hi$n dai trong toan nganh Y Viet Nam.

Chu bienGS. TS. BS. TRINH VAN MINH