ОНцлОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 7 1 8

Монголчууд тахиа жилийг гал голомтоо бадрааж, найр, хурим хийхэд сайн гэж үздэг. Энэ жил хуримын ёслолын тоо олширсноор түүнийг дагасан төрөл бүрийн бизнес идэвхжлээ. 6

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

ЦаГ аГаар

УЛААНБААТАР2017.09.12

БАГАВТАР ҮҮЛТЭЙ

21° 5°

аМ.доллар юанЬ рУБлЬ

2446.79 375.72 42.81

ЗЭС 5-ЧИнГИС Бонд

100.620.02%

97.6700.12%

алТMSE ALL 10-ЧИнГИС Бонд

1337.700.62%

УЛС ТӨРерөнхийлөгчийн оффшор данстнуудад өгсөн сануулга өнөөдөр дуусна.Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейд оролцоно.Хаврын чуулганы хугацаанд Б.Наранхүү, С.Жавхлан нар хамгийн их хурал тасалжээ. ерөнхийлөгчийн санаачилсан үндэсний чуулган өнөөдөр болно.УИХ-ын тамгын газрын ажилтнуудад хүний эрхийн сургалт явууллаа.

ЭДИЙН ЗАСАГтөв банкны нэг долоо хоногтой үнэт цаасны үлдэгдэл 1.9 их наяд төгрөгтэй тэнцлээ. Хөрөнгийн биржийн MSE ALL индекс 978.15 нэгж болж, 0.87 хувиар өсөв. "China shenhua" хилийн чанад дахь цахилгаан станцын-хаа хүчин чадлыг нэмэгдүүлэв.Японд машин, тоног, төхөөрөмжийн захиалга найман хувиар өсчээ.

НИЙГЭМЭнэ өвөл олон жилийн дунджаас дулаан байх боловч цас их орох төлөвтэй байна гэв.Хүүхдийн урлан бүтээх төвийн элсэлт энэ сарын 15-н хүртэл үргэлжилнэ.өвөлд бэлтгэж 902 тонн бодис, 1500 тонн давс нэмж нөөцлөхөөр болжээ.цэцэрлэг болон цагаан-Уул сумын нутагт тарваган тахлын голомт идэвхтэй байна.Багш нарын цалин нэмэх шаардлагын хариуг өгөхгүй бол орон даяар ажил хаяна гэв.

ДЭЛХИЙМолдавын ерөнхийлөгч Оросын эсрэг нэг ч хуульд гарын үсэг зурахгүй гэв. Хятадын төв банк юанийн ам.доллартай харьцах ханшийг чангатгах шийдвэр гаргажээ. Ням гарагт наран дээр дээд зэрэглэлийн тэсрэлт ажиглагдсан байна. Оросын мужуудын сонгуульд нэг ч зөрчил гараагүйг гадаа-дын ажиглагчид мэдээллээ. канадын шатарч А.ковалев шортны улмаас Тбилиссийн цомын тэмцээнийг орхив.

66932.82%987.15

0.87%

ZGM©

2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718) Yнэ: 600¥~ сО¨ЛТ ХҮний ӨгЛӨӨ сОнин УнШиХаас эХэЛдэг ~

ЗГМ

Чансаа ахиж буй юанийн ханшийн дарамтЮанийн ханш 378.63 төгрөгтэй тэнцэж, бүх цаг үеийнхээ дээд цэгт хүрэв. > 12

захидал бичиж суусаар сургуулиа дүүргэх үүДэлхийн жишгээр сургалтын хөтөлбөрөө боловсруулсан гэж тайлбарлав. > 5

Бондын өгөөж ба алт юу өгүүлнэ вэ

Хятадын их наяд гадаадын санд хүртээлгүй хэвээр

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnIkon.mnXopom.comCaak.mnZaluu.com

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын зургадугаарт бичигдлээ.

Ubinfo.mnMedee.mnNews.mnBiznetwork.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

Ýрсдэлээс айх нь амжилтаас татгалзана гэсэн үгÀ.Ñ.Маêаренêо

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

ЭдИЙн ЗаСаГ

11

монгол Улс удаан хугацаанд уулзаагүй гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдаа гэнэтийн “бэлэг”­тэй угтлаа. Шил шилээ дарсан сонгуулийн “шуурга”­наас болоод төр, хувийн хэвшил болон хөрөнгө оруулагчид нэг дор чуулж, санаа бодлоо хуваал­цалгүй удсан. Тиймээс өнгөрсөн долоо хоногт ар араасаа цуварсан хөрөнгө оруулагчдын чуулга уулзалтыг сонирхох гадаад, дотоодын түнш, хамтрагчдын тоо олон байв. гэвч монголыг сонжиж, сонирхсон хөрөнгө оруулагчид чуулсан энэ үетэй зэрэгцээд монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцрууллаа. ингэснээр нэг нам парламентад үнэмлэхүй олонх болж, улс төрийн тогт­вортой байдал батжина гэсэн таамаг талаар болов.

Ялангуяа, УиХ Ерөнхий сайдыг огцруулах, эсэх талаар хэлэлцсэн өнгөрсөн пүрэв гарагийн үдээс хойш ихэнх бондын ханш сав­ласан юм. монгол Улсын Засгийн газрын савлагааг дагаад ханш ч хэлбэлзсэн нь энэ. Өнгөрсөн долоо хоногт 10 жилийн хуга­цаатай “Чингис” бондын ханш 0.11 хувиар буурч, 98.360 нэгжид хүрчээ. Харин таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш 0.02 хувиар өсөж, 100.62 нэгж болсон байна.

Тогтворгүй байдлын төлөөс нь бондын ханш Г.Байгал@baigalZGM

M I KМОНГОлЫН ИПОтекИйН кОрПОрАцИ

0

25,000

50,000

75,000

МОНГОл БАНк

8 хувийн зээл авсан иргэдийн тоо

2013 2014 2015 2016 2017/06

АрИлжААНЫ БАНк МИк АктИв тзк

ИПОтек

ИПОтек ГЭж ЮУ вЭ?

• Санхүүжилтийн эх үүсвэрийг арилжааны банкинд олгоно.

• Давуу эрхтэй ИЗББ*-г худалдан авна.

• Зээл хүсэгчид зээл олгоно.• 8%-ийн зээлийн багцыг

МИК Актив ТЗК**-д худалдана.

• Энгийн ИЗББ-ыг худалдан авч, давуу эрхтэй ИЗББ-ыг Монголбанкинд худалдана.

• Банкуудаас 8%-ийн зээлийн багцыг худалдан авна.

• Давуу болон энгийн эрхтэй ИЗББ-г эргүүлэн худалдана.

Бүрэн баригдаж дууссан, улсын комисс ашиглалтад хүлээн ав сан, улсын бүрт гэлд бүртгэгдсэн, үл хөдлөх эд хөрөн гийн гэрчил-гээгээр баталгаажсан орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгө барьцаалсан зээлийг хэлнэ.

*ИЗББ: "Ипотекийн зээлээр баталгаажсан бонд"**ТЗК: "Тусгай зориулалтын компани"

Санхүүжилт Зээл олголт

Бонд (90% Давуу ИЗББ)

90% Давуу ИЗББ10% Энгийн ИЗББ

Ипотекийн зээлийн багц

ИПОтекИйН зЭЭлИйН сХеМ

59,504 Өрхийн зээлийг

Үнэт цаасжуулсан

Монголын ипотекийн корпораци©

30,60045,283

55,83065,412 67,894

ЗГМ: ИнФоГраФИКнИЙТлЭлЧИЙн БУлан

Цонх үед цоорхой гарах вий

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Òºрºлт дэмжих бодлогыг боловсролын салбарын хºгжил гүйцэхгүй

3

ирэх оноос хүн амын өсөлтийг дэмжсэн нэгэн хууль хэрэгжих гэж байгаа нь эх, олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эх, эцэгт тэтгэмж олгох тухай хууль. энэ бол эдийн засгийн өсөлтөд эрч нэмж, залуу хүн амын бүтцийг хадгалах гэж буй төрийн бодлогын

хэрэгжилтийг хангах үүрэгтэй зохицуулалт.

Хуулийг хэрэгжүүлэхэд 72 тэрбум төгрөг хэрэгтэй гэх тооцоог ХнХ­ын сайд н.номтойбаяр хуулийн анхны хэлэлцүүлгийн үеэр мэдэгдсэн. гэхдээ бодит байдал дээр үүнээс ч их хөрөнгө хэрэгтэй бололтой. энд зөвхөн эцэг, эх, асран хамгаалагчид жилд нэг удаа эсвэл сар бүр олгох мөнгөн тэтгэмжийн тухай яриагүй. Харин энэ бодлогын үр дүнд бий болсон нялх үрс, ирээдүйн боловсролтой иргэдийн хөрөнгө оруулалтын талаар ярьж буй юм.

Эрчээ авсан хуримын бизнес

даатгалынхан Ирмад 65 тэрбумыг алдаж болзошгүй

9

Кара СканнеллКарибын зүүн эргийг сүйтгэж,

анУ­ын Флорида мужийг балбаж эхэлсэн ирма хар салхи 20­65 тэрбум ам.долларын хохирол үүсгэх байх гэж эрсдэл загварчлалын компаниуд тооцоолжээ. Тухайлбал AIR Worldwide компани анУ­д дөрөвдүгээр зэрэглэлийн хар салхины учруулах сүйтгэлийг 15­50 тэрбумаар үнэлэв. энэ нь Флорида муж улсын баруун эргийн наплз хотоос Тампа, Форт майерсийг хамарна гэж Үндэсний хар салхины төвөөс гаргасан урьдчилан сэргийлэх мэдээнд дурдсан. эрсдэл загварчлалын өөр нэг компани RMS хар салхины замыг

тооцож үзээд учрах хохирол нь 60 тэрбумаас давна гэж үзэв. энэхүү тооцоонд далайн түвшин дээшлэхээс үүсэх сүйтгэл багтаагүй аж.

салхи шуурганы хүч, давалгаа, дайрч өнгөрөх замаас хамааран уг үнэлгээ өөрчлөгдөх ба нийт дүн нь дээшлэх байх гэсэн таамаг бий. JLT Re компанийн захирал эд Хокберг “Би тооцоог дээд хэмжээгээр хийх талд байгаа. миний бодлоор 50­65 тэрбумын хооронд байх болов уу. энэ тоо Катрина хар салхины хохирлын инфляцыг тооцсон үнэлгээтэй дүйцнэ” хэмээсэн юм.

Улс төр

2 Засгийн гаЗрын мэдээ 2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718)

тОдрУУлГА & зАлрУУлГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› OPeD@ZasaG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

алБаны ХҮн ҮГ

Äàëàéä ãàðöã¿é õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí Îëîí óëñûí ñóäàëãààíû òºâèéã Óëààíáààòàð õîòíîî áàéãóóëàõ õýëýëöýýð èðýõ ñàðûí 6-íä àëáàæèíà. Ýíý òàëààð Äàëàéä ãàðöã¿é õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí Îëîí óëñûí ñóäàëãààíû òºâèéí çàõèðàë, Òóñãàé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýã÷ Ýë÷èí ñàéä Ý.Îäáàÿðòàé ÿðèëöëàà.

-Îëîí óëñûí ñóäàëãààíû òºâèéã Óëààíáààòàðò áàéãóó-ëàõ ñàíàà÷èëãà õýçýý ãàðñàí áý. Ýíýõ¿¿ ñàíàà÷èëãà ãàðàõ áîëñîí øàëòãààí íü þó âý?

­монгол Улс далайд гарцгүй 32 орны нэг. далайд гарцгүй байна гэдэг бол сул тал. Учир нь далайд гарцтай орнуудаас хөгжлийн хувьд 20 хувиар доогуур байдаг. иймд 1990­ээд оны эхэн үед нҮБ далайд гарцгүй орнуудын бүлэг байгуулсан бөгөөд монгол Улс үүсгэн байгуулагчдын нэг. 2002 оноос эхлэн далайд гарцгүй орнуудын үйл ажиллагаа идэвхжсэн. 2003 онд алматы хотод болсон далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын сайд нарын хурлын үеэр бодлогын судалгааны хүрээлэнтэй байх асуудал хөндөгдсөн. Учир нь өндөр хөгжсөн орны байгууллага судалгаа хийж, түүнд түшиглэн далайд гарцгүй орнуудын хөгжлийн бодлого боловсруулна гэдэг бодит байдалтай нийцэхгүй хэмээн анх манай улс үзэж, байр сууриа илэрхийлсэн. ингээд олон улсын судалгааны төв байгуулах санаачилгыг монгол Улс гаргасан. энэхүү асуудал 2003 онд яригдсан ч эзэнгүй байсан юм.

2006 онд анх удаа мон гол Улс дээрх олон улсын судалгааны төвийг Улаанбаатар хотноо байгуулах санаачилгыг нҮБ­ын хурлын үеэр гарга сан. 2006­2009 он хүртэл энэхүү санаачилгаа ажил хэрэг болгохын төлөө монгол Улс тэмцсэн. Учир нь далайд гарцгүй бусад орон энэхүү санаачилгын үр дүнг харсан учир өөрийн улсдаа байгуулахаар санаархсан. Тухайлбал, Казахстан улс астана хотноо байгуулах санал гаргаж, бүхий л хөрөнгийг хариуцахаа амлаж байсан юм. гэвч 2009 онд монгол Улс нҮБ­ын тогтоол гаргуулж,

Э.одбаяр: Эдийн засгийн шинэ зах зээл нээгдэнэ

ͯÁ­ын ажлууд дээр илүү далайцтай оролцох боломж бүрдэж байгаа

Б.даваатогтох@datoZGM

олон улсын судалгааны төвийг Улаанбаатар хотод байгуулах шийдвэрийг албажуулсан. Үүний дагуу 2009 онд нҮБ­ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан ги монгол Улсад айлчлах үеэрээ шийдвэрээ танилцуулж, шавыг нь тавьсан. Тухайн үед монгол Улс нэг сая ам.доллар хандивлах, судалгааны төвийн байраар хангах амлалт өгсөн юм. амлалтаа 2014 онд биелүүлсэн.

-Ýíý ñóäàë ãààíû òºâèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ òóõàé îëîí òàëò õýëýë öýýðò õàìãèéí ñ¿¿ëä Áàë áà óëñ íýãäñýí. Èíãýñíýýð îëîí óëñûí ñóäàëãààíû òºâèéã Óëààíáààòàðò áàéãóóëàõ áî-ëîìæ àëáàí ¸ñîîð á¿ðäëýý. Ñóäàë ãààíû òºâ ýðõ ç¿éí õóâüä ÷àäàìæ òàé áîëñíîîð ÿìàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ âý?

­Олон талт хэлэлцээрт далайд гарцгүй 10 орон нэгдэн орсноор олон улсын судалгааны төвийг Улаанбаатарт байгуулах бүрэн боломжтой болно. намайг анх ажил авах үед буюу 2012 онд хоёрхон орон нэгдэж, гарын үсгээ зурсан байсан. Лоас, монгол улсууд 10 орны дэмжлэг авахын тулд судалгаа хийж, ажлын төлөвлөгөөгөө харуулах шаардлагатай байсан. Өөрөөр хэлбэл, далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын Олон улсын судалгааны төвийн үйл ажиллагааг эхлүүлсэн. Харин судалгааны байгууллага эрх зүйн хувьд албажих ажил ирэх сарын 6­нд болно. Хэлэлцээр хүчин төгөлдөр болсноор олон улсын байгууллагын статустай болно гэсэн үг. Харин ирэх

С.Батсайхан / ЗГМ©

оны зургадугаар сард хийхээр төлөвлөсөн олон улсын хурал бол далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын Олон улсын судалгааны төвийг албан ёсоор зарлаж байгаа хэрэг.

энэ бол далайд гарцгүй хөг­жиж байгаа орнуудын өмнө тулгарч байгаа хүндрэл бэрх­шээлийг тодорхойлж, түүнээс гарах арга замыг эрэлхийлж, бодлогын зөвлөмж өгөх ёстой байгууллага. Бодлогоо зөв тодор хойлохын тулд зөв судал­гаа, зөв тоо баримт байх ёстой. Хэрэгтэй, хэрэгжих боломжтой, бодит зөвлөмжүүд байх нь чухал. Үүнийг л гаргах нь энэ байгууллагын үндсэн чиг үүрэг.

-Ýíý òºâèéã Óëààíáààòàð õîòîä áàéãóóëñíààð Ìîíãîë Óëñàä óëñ òºðèéí õóâüä ÿìàð äýâøèë ãàðàõ âý?

­монгол Улс олон улсын тавцанд нэр хүндтэй байгаа. Олон улсын судалгааны төвийг байгуулснаар нэр хүнд улам өснө. далайд гарцгүй орнуудын хувьд монгол Улс манлайлагч байр сууриа хадгална. Буурай хөгжилтэй орнууд ч манай улсаас үлгэрлэж, олон улсын тавцанд бидний шийдвэрийг дэмжих хандлагатай болж байна. Хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагаагүй байсан африкийн зарим орон болон харилцаа хөндийрсөн Төв азийн зарим улстай ч далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуу­дын хамтын ажиллагааны хүрээнд харилцаагаа сэргээж байна. нөгөөтэйгүүр, олон ул сын байгууллагын төв Улаан­

• 1990-ээд оны эхэн үед НҮБ далайд гарцгүй орнуудын бүлэг байгуулсан бөгөөд Монгол Улс үүсгэн байгуулагчдын нэг.

• 2006 онд анх удаагаа Монгол Улс дээрх олон улсын судалгааны төвийг Улаанбаатар хотноо бай-гуулах санаачилгыг НҮБ-ын хурлын үеэр гаргасан.

• далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын өмнө тулгарч байгааг хүндрэл бэрхшээлийг тодорхойлж, түүнээс гарах арга замыг эрэлхийлж, бодлогын зөвлөмж өгөх ёстой байгууллага.

Бага хурал дагасан аялал

жуулчлал хөгжих боломжтой

­УиХ­д хэт олонх буюу 65 суудал авсан нам өөрөө өөрийнхөө Засгийн газрыг унагана гэдэг ховор тохиолдол. 2016 оны УиХ­ын сонгуулиар сонгогчид улс төрийн тогтвортой байдлыг хүсэмжилж ман­ыг сонгосон. Улс төрийн тогтворгүй байдал нь өөрөө эдийн засаг, нийгмийн олон бодлогод саад болдог. Засгийн газрын огцорсон шалтгаан юу байв. н.алтанхуягийн Засгийн газар зарах мөнгөгүй болоод унаж байсан бол Ж.эрдэнэбатын Засгийн газар хэтэрхий их мөнгөтэй болсны улмаас энэ мөнгийг хэн зарцуулах вэ гэдэг дайнд орчихлоо. Чуулганы нэгдсэн хуралдаанд ярьж бай­гаа гишүүдийн дийлэнх нь зөв хөн мөнгөний хэрүүл хий­сэн. ашигтай албан тушаалын байршил дээр хэн байна, энэ мөнгийг хэн зарцуулах вэ гэдэг дээр хэрэлдсэн шүү дээ. энэ Засгийн газрын аз биш эз дийлсэн зүйл нь зэс болон нүүрсний үнийн өсөлт. Үүнээс төсөвт орж ирж байгаа мөнгийг хэний баг зарцуулах вэ гэдэг дээр нам дотроо зодолдоод, улс төрийн тогтворгүй байдал үүсгэлээ.

ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í àñàí Õ.Òýì¿¿æèí

-Ýäèéí çàñãèéí õóâüä ÿìàð à÷ õîëáîãäîëòîé âý?

­энгийнээр тайлбарлахад, далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын Олон улсын судал­гааны төв жилдээ нэг удаа ТУЗ­ийн хурлаа хийнэ. Өөрөөр хэлбэл, бага хурал дагасан аялал жуулчлал хөгжих боломжтой болно. мөн далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын судалгаагаар дамжиж, бүлгийн гишүүд хоорондын эдийн засгийн харилцаа идэвхжинэ. эдийн засгийн шинэ зах зээл нээгдэж байна гэсэн үг.

Үүнээс гадна монгол Улсын оюуны салбар дахь томоохон хөрөнгө оруулалт болно. гад­нын судлаач, экспертүүдийн баг монгол Улсад ажиллаж, түүнтэй хамт судалгаа хийх боловсон хүчний чадавх дээ шилнэ. манай байгууллагаас судал гаа хийхийн хажуугаар болов сон хүчнийг бэлтгэх асуу далд ихээхэн анхаарал хан дуулж, хөрөнгө оруулалт хийж байгаа.

-Îëîí óëñûí ñóäàëãààíû òºâèéã Óëààíáààòàðò áàé-ãóóë ëàà. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí òàâöàí äàõü äàðààãèéí àìáèéö þó áàéõ áîë?

­энэ төвийг Улаанбаатар хотод байгуулах нь том ам­бийц. амжилттай ч боллоо. гэхдээ шууд дараагийн алхам хийх хэрэггүй байх гэж бодож байна. Өөрөөр хэлбэл, том зүйл рүү орох шаардлагагүй. Харин гэрийн даалгавраа сайн хийх хэрэгтэй байна.

монгол Улс нҮБ­ын өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлэх, олон улсын гэрээ конвенцэд нэгдэн орох зэрэг ажлыг гуравхан сая хүн амтай хөгжиж байгаа орны хувьд хангалттай гүйцэтгэж байгаа гэж бодож байна. Өөрөөр хэлбэл, олон улсын тавцанд монгол Улсын дуу хоолой хангалттай гарч байна. Одоо агуулга талдаа анхаарах хэрэгтэй. Тухайл бал, монгол Улс дэлхийн худал­дааны байгууллагын гишүүн орон. мөн дэлхийн ху дал­дааны байгууллагын худал дааг түншлэх хэлэлцээ рийг соёр хон баталсан. мөн хийн хөрш хоёр орон ч дэлхийн худал даа ны байгууллагын гишүүн. дэл­хийн худалдааны байгуул лага гэсэн малгайн дор хөрш хоёр оронтойгоо илүү ашиг­тай ажиллах шаардлагатай. Өнөөдрийн хувьд монгол Улс дэндүү тайван, том гүрний аясаар байна. эвтэй хэлбэрээр, зөөлөн бодлогоор дэлхийн худалдааны байгууллага дотроо эдийн засаг, худалдаагаа хөгжүүлэх хэрэг тэй. БнХаУ таван боомт ашиг лах зөв­шөөрөл өгсөн. гэтэл үүнийг ашиглахгүйгээр шинэ зам хай­гаад байгаад гайхаж байна.

монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын санаачил гаар “монгол Улсын хүнсний аюул гүй байдал” сэдэвт үн дэс­ний чуулган өнөөдөр Тө рийн Ордонд болно. Үндэсний чуул­га ныг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, ХХааХҮЯ, монголын хүнсчдийн холбоо, нҮБ­ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага хамтран зохион байгуулж бай­гаа аж. монгол Улсын хүнс ний салбарын өнөөгийн байдлыг тодорхойлох, хүн амын гол нэрийн хүнсний хэрэгцээг до­тоодын үйлдвэрлэлээр хангах, хүнсний хангамжийг сайжруулах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр авах шаардлагатай арга хэмжээний саналыг боловс­руулж, шийдвэрлүүлэхэд энэхүү чуулганы зорилго оршиж байгаа юм.

Үндэсний чуулганыг угтан өнгөрсөн наймдугаар сараас эхлэн салбар хуралдаанууд хийсэн. Тухайлбал, “мах, махан бүтээг дэхүүн, өндөг, гахай, шувууны мах үйлвэрлэгчдийн тулгамдсан асуудал, тэдгээрийг шийдвэрлэх арга зам”, “сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, ундаа, савласан ус, тос үйлдвэрлэгчдийн тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам” сэдэвт салбар хуралдаан болсон. мөн “Төмс, хүнсний ногоо, гурил, гурилан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн тулгамдсан асуудал, тэдгээрийг шийдвэрлэх арга зам” болон “монгол Улсын хүнсний аюулгүй байдал” сэдвээр дөрвөн удаа салбар хуралдаан хийж, хүнс үйлдвэрлэгч үндэсний үйлдвэрүүдэд өнөөгийн нөхцөлд тулгамдаж байгаа асуудлыг тодорхойлсон. Үүнээс гадна монгол хүний эрүүл мэндийн байдал ба хүнсний аюулгүй байдлын харилцан хамаарал, цаашид хүнсний аюулгүй байдлын чиглэлээр хийх ажлын талаар эрдэмтэн судлаачид, эмч нар, үйлдвэрлэгчид, иргэ дийн төлөөлөл өргөн бүрэл дэ хүүн­тэйгээр хэлэлцсэн юм.

ЕрөнХИЙлөГЧ

Хүнсний аюулгүй байдалд анхаарна

ЭшлЭл

баатарт байх нь стратегийн чухал ач холбогдолтой. Олон улсын хэлэлцээрт монгол Улс дангаараа орох нэг өөр. Харин далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын хамтын ажиллагааны хүрээнд хэлэлцээрт ороход илүү жинтэй тусна. мөн нҮБ­ын бүл­гийн шинж чанартай ажлуудад илүү далайцтай оролцох боломж бүрдэж байгаа.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Нийтлэлчийн булан

2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718) 3Засгийн гаЗрын мэдээ

1сургуулийн өмнөх насны,

ялангуяа амьдралын боломж тааруу хүүхдүүдийн эрүүл мэнд, боловсролыг бүхий л талаар дэмжих нь бүх ний­тийн боловсролын нэг дэх зорилт гэж дэлхийн хамтын нийгэмлэгийнхэн үздэг.

Бага насанд хүний уураг тар хины хөгжлийн чухал үе тохиодог. Хүрээлэн буй орчин­той гоо харилцаж, ирээдүйд ямар хүн болох эхлэл тавигддагийг илт гэх баримт судалгаа олон. Тиймээс ч сургуулийн өмнөх болон бага боловсролын хүр­тээмж улс орнуудын амин чухал ажил. энэ амин чухал салбартаа днБ­ийхээ 20 орчим хувийг зарцуулдаг гэх боловч үр дүн нь ярихаас ч ичмээр.

манай улс нэг сая хүн амтай болоход 45, дахиад нэг саяар бүл нэмэхэд 26, гурван саяын босго давахад 28 жил зарцуулжээ. мөн хамгийн өөдрөг тооцоогоор 2038 он гэхэд дөрвөн саяулаа болно. Тодорхой хэлбэл, дахин нэг сая иргэнтэй болох хугацаа хамгийн багадаа 21 жилийн дараа. Засгийн газраас ч эл зорилтод хүрэхийн тулд төрөлт дэмжих бодлого явуулж буй. энэ нь алсдаа хүн амын цонх үе буюу 15­59 насныхан нийт хүн амын дийлэнхийг эзэлж буй одоо­гийн бүтцийг хадгалж, эдийн засгийн үр өгөөжийг нь хүртэх ач холбогдолтой.

Харамсалтай нь, бага боловс­ролд хамрагдаж чадахгүй байгаа маргаашийн иргэд өнөөдөр олон бий. 2008 онд эхэлсэн төрөлтийг идэвхтэй дэмжсэн тэтгэмжийн үр дүнд нийслэлийн эмнэлэг, цэцэрлэг, сургууль хү нээр хахаж, хүүхдээ багтааж ядах болов. Хүүхдээ бүртгүүлэх, эм нэл гээр үйлчлүүлэх үйл явцыг технологийн тусламжтай

Цонх үед цоорхой гарах вийХамгийн ººдрºг тооцоогоор 2038 он гэхэд дºрвºн сая хүн амтай болно

Цэцэрлэгийн хүртээмжийг бараг хоёр дахин нэмэгдүүлсэн хэдий ч цэцэрлэгийн насны нийт хүүхдийн 70 гаруй хувьд л хүрэлцэж байна. Үндсэндээ, 2­5 насны хүүхдүүдийн дөрөвний нэг нь төрийн хайр халамжийн гадна үлдэж, ялгавартай боловсролын золиос болж байна. энэ бүх тоог чанарт шилжүүлбэл бүр ч эг дүүц­мээр дүр зураг буух биз ээ.

Түүнээс гадна нийслэлийн сонгинохайрхан дүүрэгт зарим сургуулийн бага анги дөрвөн ээлжээр хичээллэхээс аргагүй болсон талаарх мэдээлэл энэ хичээлийн шинэ жил эхлэхтэй зэрэгцэн дуулиан үүсгэсэн. Тус дүүргийн 26 дугаар хороо ардчилсан нийгэмд эрх тэгш тогтолцоо үйлчилдэггүй гэсэн урвуу жишиг үйлчилдэг мэт одоо ч сургууль, цэцэрлэггүй. номын дуу сонсож, эрдмийн хэт цахихыг хүссэн багачууд нь зэргэлдээх хорооныхоо сургуульд дөрвөн ээлжээр багтаж, шингэхээрээ хичээллэж буй талаар дүүргийн удирдлага мэдэгдсэн. Тэрчлэн гурван ээлжээр хичээллэдэг, нэг анги нь 40­өөс дээш хүүхдийн дүүргэлттэй сургуулийн тоо буурахгүй, харин ч нэмэгдэх хандлагатай байна.

Өнгөрсөн жил гаргасан су дал гаагаар 240 хүүхдийн

дэггүй бодлоготой хүн амын цонх үеэ хадгална гэдэг нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлохтой агаар нэг.

дэлхийн дунджаар хүн амын цонх үе 50­60 жил үргэлжилдэг. Түүнээс хойш хүн ам насжиж, дахин өөр үед ордог байна. Харин манай улсад цонх үе 8­12 жил үргэлжлэх тооцоог 2010 онд салбарынхан гаргасан. нийт хүн амд эзлэх хөдөлмөрийн насныхны хувь хэмжээ 2025 оныг хүртэл 66.4 хувиас буухгүй бөгөөд цонх үеийн оргил хэсэг нь 2025­2030 онд тохиох аж. энэ цаг хугацаа эрүүл мэнд, боловсролын олигтой үйлчилгээ авч чадаагүй өнөөгийн хүүхдүүдийн хөдөл­мөрийн идэвх тэй настай давх цана гэсэн үг.

Ер нь чанаргүй боловсролын горыг бид хангалттай амсаж яваа ард түмэн. ажилгүй иргэдийн дийлэнх, хорт зуршилтай, өрсөл дөх чадвар сул, хүүхдийн тус лам жийн 108 утсанд хол бог­дож буй хүүхдүүдийн олонхын эцэг, эх 35­аас доош насныхан бай даг гээд цонх үед цоорхой гаргаж мэдэх баримт олон. Харин боловсролын хүртээмж, төрөлтийн хурдаасаа хоёр дахин удаан явбал цоорхойтой цонх үеэс хөгжил хүлээгээд хэрэггүй. Төрөлтөө тэтгэмжээр дэмждэг жишиг хаана ч бий. гагцхүү хүн бүрт хүртээх ёстой эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээг бодлогоор дэмжсэн иргэд чинь хэзээ авдаг болох вэ.

Ñо¸лт хүний ºглºº Ñонин уншихаас эхэлдэг

засгийн газрын мэдээ сонины шинэ

улирлын захиалга эхэллээ2017 оны есдүгээр сарын 30-ныг хүртэл

Улиралд: 30,000¥ (64 дугаар) Хагас жилд: 60,000¥ (128 дугаар)

Бүтэн жилд: 120,000¥ (256 дугаар)Нэмэлт захиалга: 21,000¥ (44 дугаар)

Утас: 7010 3131, 9990 3581

Та өөрийн интернэт хөтчөөс QR кодыг уншуулан эрхээ нээлгэнэ үү.

14 ХоноГИЙн ХУГаЦаанд ҮнЭГҮЙ УншИХ ЭрХ БЭлЭГлЭЖ БаЙна

• Хувийн ба улсын цэцэрлэгүүдийн тоо зургаан жилийн хугацаанд 82 хувиар нэмэгдэж, 623 болжээ.

• Гэсэн хэдий ч цэцэрлэгийн насны нийт хүүхдийн 70 гаруй хувьд л хүрэлцэж байна.

• Боловсролын хүртээмж, төрөлтийн хурдаасаа хоёр дахин удаан явах юм бол цоорхойтой цонх үеэс хөгжил хүлээгээд хэрэггүй л болов уу.

баг таамжтай 160 цэцэрлэг барьж байж нийслэлийн балчир иргэдийн хэрэгцээг хангах тооцоо гарчээ. энэ талаар нийс лэлийн Боловсролын газрын дарга Ж.гантулга хэлсэн юм. Харин энэ жилийн хувьд нийслэлд долоон цэцэрлэг шинээр барих төсөв хуваарилсан талаар албаны эх сурвалж хэлэв. гэтэл Улаанбаатар хотын хэм­жээнд төрөлт жилд 10 гаруй, цэцэрлэгийн насныхан 7.6, нэгдүгээр ангид элсэгчдийн тоо

бараг есөн хувиар нэмэгдэж байна. даанч төрийн ажил, төсвийн хуваарилалт энэ чигээрээ үлгэн салган явбал бага боловсролын төлөөх дайн мөддөө дуусахгүй. Уг нь бол нийслэлийн хаана, ямар хэмжээний цэцэрлэг, сургууль шаардлагатай талаар боловсруулсан тайлан, судалгаа бий. гацсан ганц зүйл нь хөрөнгө оруулалт гэдгийг Ж.гантулга дарга учирлана билээ. энэ мэт цаасан дээр ярзайтлаа буувч агуулахын зай бөглөхөөс хэтэр­

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

төрөлт ба бага боловсролын харьцаа (нийслэлд)

Төрөлт Цэцэрлэгийн хүүхдийн тоо Нэгдүгээр ангид элсэгчдийн тоо

2010 2011 2012 2013 2014 2015 201615000

30000

75000

45000

90000

60000

105000

130000

ард иргэдэд чирэгдэл багатай шийдэж эхэлсэн ч төрөөс эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээ авч чадахгүй иргэд байсаар байна. Тоо хэмжээний хувьд нэмэгдсэн үү гэхээс цөөрөөгүй.

нийслэлийн Боловсролын газрын жил тутмын статистик мэдээллийг сөхвөл зургаан жилийн өмнө улсын хэмжээнд нийт сургууль, цэцэрлэгийн 32.3 хувь нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг байжээ. энэ тоо 2016 онд бараг 40 хувь болж нэмэгдсэн. Задлаад харвал, хувийн ба улсын цэцэрлэгүүдийн тоо зургаан жилийн хугацаанд 82 хувиар нэмэгдэж, 623 болжээ.

“дэл хийн дайнаас сэрэмжлэх” зо риу лалттай байлаа гэж бодúё. гэтэл Хятадын номлолд үзсэнээр, бөөн төсөв, мөнгө, бизнес, мөнгө­ний зарцуулалт, бас Хятадын арми дахь албан тушаалын гэмт хэрэг, авлига хахууль, түүний эсрэг нөр тэмцэл гээд бүгд багтчихаж байгаа бололтой юм.

Цэргийн зардлын өсөлтөөр Хятад нь дэлхийд толгой цохино. сүүлийн 25 жилд БнХаУ­ын цэр гийн зардал нь днБ­ий өсөл­тийн хурдаас 1.5­2 дахин даван урагшилжээ. 1996 онд цэргийн зорилгоор 12 тэрбум ам.доллар зарцууллаа хэмээн тухайн үедээ БнХаУ албан ёсоор мэдээлсэн боловч хэрэг дээрээ тэр онд 40­59 тэрбумыг зарцуулчихсан байжээ. 2002 он хүртэл Хятадын цэргийн зардал жил тутам 4­6 тэрбум доллараар баталгаатай нэмэгдэж байв. 2002­2006 онд энэ зардал жил тутам 9­10 тэрбум доллар болж өссөн. 2007 оноос цэргийн төсвийн мэдээгээ ил гаргаж, бай­гаа гаар нь мэдээллээ гэсэн чинь 46 тэрбум хэмээж Орос, америк, өрнөдийнхний хардлага төрүүлж, тэд нь нягтлаад үзтэл Хятадын цэргийн төсөв тэр онд 139 тэрбум доллар болчихсон байжээ.

2012 оноос л Хятадын цэргийн төсөв 100 тэрбумыг давлаа хэмээн албан ёсоор Бээжинд мэдээлдэг болсон ба тэр жил 106.7 тэрбум ам.доллар гэснийг нь Пентагонд судалж нягтлаад хэрэг дээрээ 180 тэрбум хэмээн нэрлэж байв. Тэр жил Оросын цэргийн төсөв 61.3 тэрбум ам.доллар болж байжээ. Оросын цэргийн зардлыг гурав нугалахаар хэмжээний мөнгө 2012 онд армидаа зарцуулжээ гэсэн үг.

Тэгвэл 2017 оноор аваад үзье. Хятадын цэргийн зардал 151.8 тэрбум ам.доллараас давсан мэдээ байвч америкийн үзэж байгаагаар 215­216 тэрбум, хэрэг дээрээ анУ­ын дараа орох дэлхийн хоёр дахь аварга цэргийн төсөв болж таарч байна.

энэ их мөнгө юунд зарцуу­лагд даг юм бэ? Хятадын ардын чө лөө лөх армийг (ХаЧа) шинэч­лэн зэвсэглэх, ялангуяа шинэ үе ийн цө мийн пуужин, агаарын дов тол­гооноос хамгаалах алсын даялал бүхий хөдөлгөөнт систем, орчин үеийн цохилтын нисэх онгоц, нисэх хүчинд зориулсан маш ончтой зэвсгийн систем, дэлхийн далайд үүрэг гүйцэтгэх байлдааны хөлөг онгоц, тэнгисийн явган цэргийн десантын хөвөгч хөлөг онгоц, шинэхэн төрлийн хуягт техник гээд жагсаалт хөвөрч өгөхөөр байна.

ХаЧа дахь реформын явцад хуурай замын цэргийг 25 хувиар хорогдууллаа. Тэр нь 200 мянган цэргээр хорогдоно гэсэн үг. Ерөн­хий цэргийн 18 армийн груп пийн тавыг шинээр эмхлэн байгууллаа. Цомхотголд орсон цэргийн албан хаагчдыг өөр төрөл мэргэжлийн

генерал Есин сэрэмжлүүлж байна. ийм их пуужин, онгоц, цөмийн зэвсгийн өчүүхэн хэсэг нь ч Орос руу чиглээгүй байна гэж үгүй гэж тэрбээр анхааруулжээ.

“The Military Balance” гэх жил тутмын лавлах номоос баримт эшлэн өөр өнцгөөс Хятадын зэвсэглэлийг тольдúё. Хуурай газар байрладаг стратегийн баллистик 467 пуужинтай, тэнгисээс харвах 48 баллистик пуужинтай, агаарын цэрэгт нь онгоцонд байрлуулсан 50 цөмийн авиабөмбөг байгаа тухай тэрхүү номоос үзэж болно. Харин Оросын цэргийн мэргэжилтнүүд энэхүү лавлах номд эргэлзэж, Хятадын арми дахь зэвсэглэлийн тоо хэмжээг илэрхий дарагдуулсан гэх хардлагаа илэрхийлжээ. Хятадын цөмийн зэвсгийн хүчин чадлыг үл тоох буюу басамжилж болохгүй, харин ч хамаагүй их байгаа гэсэн хариу тайлбарыг оросууд гаргаж тавьжээ.

Хятадын үйлдвэрүүд 2011 онд 40 хүртэл тонн байлдааны уран, 10 орчим тонн плутон үйлдвэрлэж байсан ба энэ нь 3600 цөмийн цэнэгт хошуу (1600 нь цөмийн, 2000 нь плутоны) бүтээхэд элбэг хүрэлцэнэ, талыг нь нөөцөнд аваад агуулахад хав дарлаа гэхэд цаана нь 1600–1800 нэгж цөмийн зэвсэг бэлэн байх магадлалтай гэнэ.

дэлхийн цэргийн шинжээчдийн үздэгээр, Хятад нь анУ, ОХУ­ын дараа орох цөмийн зэвсэг бүхий гурав дахь гүрэн. Харин Оросын профессор алексей арбатовын үзэж байгаагаар, дунд ба ойрын тусгалтай цөмийн зэвсэглэлээрээ анУ, Оросынхыг давж гарсан аж.

Хятадын төвийн мужуудад л гэхэд “Хоёрдугаар артиллер” гэх нэрээр газар доогуур 5000 км урттай нүхэн зам, туннелиэр бүхэл бүтэн сүлжээ ажиллаж байдаг, тэр сүлжээндээ баллистик болон далавчит пуужин, цөмийн зэвсгийн хөдөлгөөнт сууриудаа далдалж байдаг. ийм том, нүсэр байгууламжийг төсөөлөх аргагүй, тэр газрын гүнд юу ч нуугдаж байгаа юм билээ хэмээн мөнөөх генерал Есин гайхшаа барсан байх юм. алексей арбатовын үзэж байгаагаар Хятадын энэ их пуужин нь Оросын аль ч нутаг руу өлхөн хүрч чадахаас гадна анУ­ын пуужингийн довтолгооноос хамгаалах системийн хариу тусгал болж бүтээгдсэн байна.

Цөмийн зэвсэг өрсөж хэрэг лэ­хээр төлөвлөөгүй гэдгээ Хятад олонтаа мэдэгддэг. гэхдээ Хятадын цэргийн нэр томúёо, хэллэг гэж шууд ойлгогдохгүй, оньсого таавар мэт зүйлтэй судлаачид нэг бус удаа тааралддаг. эерүүлж хэлбэл “батлан хамгаалах”, “хамгаалах” гэдэг нь хятад маягийн нэг төрлийн “түрэмгийлэл” нь ч юм шиг. 1979 онд Вьетнам руу “сануулга өгөх батлан хамгаалах дайн” гэдгээ хийж байсан. “Өөрийгөө хамгаалах

контрудар” гэж тайлбарласан нь Вьетнамын цэрэг Хятадын нутаг дэвсгэр рүү халдаад хариуд нь авсан арга хэмжээ мэт. Оросуудын одоо болтол мартаж чаддаггүй 1969 оны даманы арал дээрх халдлагаа “Зөвлөлтийн түрэмгийллийн эсрэг өөрийгөө хамгаалах контрудар” хэмээн зөвтгөдөг.

Хятад нь “идэвхтэй батлан хам гаалах” номлолоо 2015 онд Үндэсний аюулгүй байдлын хууль гэдгээрээ баталгаажуулсан. мөн Хятадын ардын чөлөөлөх ар мийн (ХаЧа) стратегийн ба римт бич­гүүдэд зааж тусгаж өгсөн. гэхдээ яг нарийвчлан заагаад өгчихсөн зүйл бас байхгүй гэж үздэг. “Шуурхай идэвхтэйгээр баримжаа авах”, түрүүлж довтлохгүй, бидэн рүү довтолбол “харин өршөөлгүйгээр хариу барина”, “нутгийн гүн рүү нь цохилт хийнэ”, “санаачилгыг авна”, “десант буулгана”, харин энэ нь түрэмгийлэл биш, батлан хам­гаалалт байх болно гэсэн мөрүүд тэдгээр баримт бичигт нь бий ажээ.

Хятадын орон нутгийн дайны номлолд ч дээрхийн адил тун хгийн шинжтэй мөрүүд үлэмж байдаг гэж үздэг. Тэр цэргийн үйлд лээ зөвтгөх, “аргагүйн эр хэнд тэглээ” гэсэн утга бүхий мөрүүд юм. “Хууль ёсны, тэгэхдээ үр ашигтай”, “дэлхийн дайнаас сэ рэмж лэх”, “гаргасан алдаандаа дүгнэлт хийж дахиж алдахгүйн тулд”, “шударга ёсыг тогтоохын тулд” гэсэн зөвтгөлийн үгс цэрэг­дай ны номлол, үзэл баримтлалд нь хангалттай сууж өгчээ. Улмаар “стратегийн хил дотор, амин чухал орон зайд түргэн тусгаж шуурхай ажиллах” гэсэн нэр томúёо орсон байна. “Өөрийгөө хамгаалахын тулд хязгаарлагдмал цөмийн конт рудар” хийх тухай заасан нь бүр ч анхаарал татахаар юм.

2015 онд БнХаУ­д Үндэсний аюулгүй байдлын хууль батлаг­дахад өрнөдийнхөн, мөн ОХУ ихээхэн сонирхож, зарим талаар түгшиж хүлээн авсан. Оросын стра тегичид, цэргийн номлол бү тээг чид түгшсэн талдаа, харин улстөрчид нь Орос, Хятад хоёр сайн хөршүүд, анд найз нар, холбоотнууд хэмээн Кремльд сүүлийн 25 жил ярьснаа давтаж ярьсан, тэмдэглэсэн байдаг.

аугаа их эх орны дайнд ялс­ны хаа 70 жилийн ойн баярт очиж оролцсон бүх гадаад ул сыг хол боотон гээд хүлээн аваад сур­талдчихсан, тэгээд бас холбоотны эрэлд яваа ОХУ­ын хувьд Хятадын хариулт таагүй сонсогдохоор юм. Хятадыг холбоотноо гэж нэрлэх тусам Бээжингийн албан ёсны тайлбар дагалдаж байна. Оростой холбоотны ямар ч харилцаа байх гүй, ерөөсөө БнХаУ­д цэ­рэг­улс тө рийн холбоотон гэж байх гүй хэ мээн давтан тэмдэглэх ба хариуд нь Путиний туслах Песков “стратегийн түншүүд” гэх тайлбараа гаргаж иржээ. Оросын “Обùественное мнение” гэх сангийн хамгийн сүүлчийн судалгаагаар оросуудын 62 хувь нь Хятадыг хамгийн чухал, үнэ цэнэтэй түнш гэсэн аж. Харин хята дууд нь Оросыг тэгж үнэлдэг болов уу?

дээр өгүүлсэн тэр олон пуужин, нисэх онгоц, цөмийн цэнэгт хошуу, цөмийн зэвсэг Хятадын хувьд

Мөнгөөр зодсон их батлан хамгаалалт босч ирэв

Хятад улс цэргийн зардлын өсөлтөөр

дэлхийд толгой цохино

Хятадын энэ их пуужин нь оросын

аль ч нутаг руу өлхөн хүрч чадна

Орос, Монголын хилийн ойролцоо Хятадын армийн 2/3 нь төвлөрсөн байх зураглал харагдаж байна.

Хятад бол Цөмийн зэвсэг үл дэл гэрүүлэх гэрээнд (1968 он) орол цогч таван гүрний нэг. Oросын ба америкийн эх сурвалжууд яаж ийгээд Хятадын цөмийн зэвсгийн талаар олж мэдчихээд, түүнийгээ судалгааны эргэлтэд оруулж ирсэн. анУ­ын БХЯ­наас Конгресстоо илгээдэг жил тутмын илтгэл гэж буй. Түүнээс Хятад чухам юутай бол чихсон, ямар зэвсэг агсчихсныг олж мэдэж болно. Тухайлбал, 2009 он хүртэл “Annual Report to Con­gress: Military Power of the People’s Republic of China” гэдэг гарчигтай хэвлэгдэж байсан бол 2010 оноос “Annual Report to Congress: Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China” гэх болжээ. Оросын хувьд надад нэг эх сурвалж чухал санагдлаа. Тэр нь Оpocын стратегийн зориулалттай пуужинт цэргийн ерөнхий команд­лагчийн нэгдүгээр орлогч явсан хурандаа генерал Виктор Есиний өгүүлэл, мөн Константин Чуприны зохиосон лавлах бичиг­“Военная моùь Поднебесной: Вооруженные силы Кнр” гэх хоёр эх сурвалжаас эшлэе гэж шийдлээ. сүүлийнх нь “Тэнгэрийн гүрний цэргийн хүч чадавх: БнХаУ­ын зэвсэгт хүчин”

олхонуд БаярхүүСудлаач профессор

0 0 7 1 8

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын долГИон

Тэргүүн орлогч эрхлэгч Баатарын дУлаМХорлоо

Утас. 99997481

Орлогч эрхлэгчлхагважавын СУГарМаа

Утас. 99903584

Улс төр, нийгмийн мэдээллийн албаЭдитор Б.даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, бизнес мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас. 99901532

Гадаад контент, соёл энтертайнментын албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас. 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас. 70103131, Факс. 70106065

ubinfo.mn

дугаарын удирдагч Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

редАкцИ

зАр сУртАлЧИлГАА

ХАЯГ

цАХИМ ХУвИлБАр

ÁÍХÀÓ дунд ба ойрын тусгалтай цº мийн зэвсэглэлээр ÀÍÓ, Îросыг давж гарчээ

судлаачийн үг

4 Засгийн гаЗрын мэдээ 2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718)

гэж хөрвөнө.генерал Есиний үзэж бай гаа гаар,

Хятадын стратегийн пуу жинт­цө­мийн хүч нь пуу жин гийн зургаан баазад байр луулсан, цөмийн цэнэг бүхий пуужингаар зэвсэглэсэн пуужинт цэргийн 19 бригад байдаг. Тэдний зэвсэглэлд нь: уурхайгаас харвах шингэн түлшний DF­5 гэх тив хоорондын баллистик пуу жин гийн цогцолбор, харваад хүрэх тусгал зай нь 12000–13000 км, хөдөлгөөнт байршил бүхий хатуу түлшний DF­31 гэх тив хоорондын баллистик пуужингийн цогцолбор, тусгал нь 8000 хүртэл км. мөн тэнд байрлуулсан DF­31A пуужин, тусгал нь 12300 хүртэл км, төмөр замын хөдөлгөөнт байр лал бүхий DF­41 гэх тив хоорон дын баллистик пуужин, тусгал нь 10000­15000 км, уурхай болон газар дээр байрлах шингэн түлшний DF­4 дунд тусгалын баллистик пуужин, тусгал нь 4750­7000 км, 2000 хүртэл км­т тусах DF­21 дунд тусгалын баллистик пуужин, 2800­3000 км­т тусах DF­21а дунд тусгалын баллистик пуужин; 2650–2800 км­т тусах DF­3/3а гэх дунд тусгалын баллистик пуужин, 1700 хүртэл км­т тусах DF­25/25A дунд тусгалын пуужин; 620 км­т тусах оператив­тактикийн DF­15/15а/15Б пуужингийн хөдөлгөөнт цогцолбор; 300 км­т тусах DF­11/11а хөдөлгөөнт пуужингийн цогцолбор ажээ.

Хятадын цөмийн байлдааны анги нь мөн тактикийн 8610/м­7 гэх баллистик пуужинтай, тэр нь 150–180 км­т харваж чадна. Хуурай замын цэрэгт нь тусдаа 100 орчим DF­11 баллистик пуужин, 1500–2000 км­т тусах “дунхай­10” (DH­10) гэх далавчит пуужин бий. мөн 600 хүртэл км­т тусах HN­1/CF­1, 1000–1800 км­т тусах HN­2/CF­2, 2500–3000 км­т тусах HN­3 гэх газрын, тэнгисийн, агаарын далавчит пуужингууд бий. Тэнгисийн цэрэгт нь шумбагч хөлөг онгоцонд байрласан 2400 км­ийн тусгалтай “Зюйлан­1”, 8000 км­ийн тусгалтай “Зюйлан­2” гэх баллистик пуужин бий. Одоо пуужин зөөгч дөрвөн шумбагч хөлөг бүтээж байгаа ба тэдгээрт нийт 48 баллистик пуужин байрлуулахаар төлөвлөжээ.

стратегийн бөмбөгдөгч онго­цоор ч Хятад толгой цохих хэм жээнд очиж байна. “Хун­6” гэх бөмбөгдөгч онгоц 60­160 бай гаа талаар 2012 оны нэгэн судалгаа бий. Тактикийн авиац нь ч чамлахааргүй. нийт 300 гаруй сөнөөгч­бөмбөгдөгчтэй, бүгд цөмийн зэвсэг зөөх чадвартай. Зэвсэглэлд нь Б­5 (2 мегатонн хүртэл сөнөөх хүчин чадалтай) хэмээх нийт 120 халуун цөмийн авиабөмбөг, Б­4 (5­20 килотонн) хэмээх 320 цөмийн авиабөмбөг байгаа ба Хятадын агаарын цэргийн хүчинд нийт 440 нэгж цөмийн галт хэрэгсэл байгаа гэнэ. стратегийн далавчит CJ­10A гэх пуужин зэвсэглэлдээ нэвтрүүлсэн гэх мэдээ бий. нислэгийн хүчин чадал нь 500­2500 км. Хичнээн тоогоор байгаа нь тодорхой­гүй. Хэрэв Хятадын тактикийн авиац нь 1400­2000 км­т цөмийн цэнэгт хошууг хүргэдэг гэж үзвэл Оросын алс дорнод онилгоонд нь өлхөн байдаг байх нь хэмээн

цэрэг рүү шилжүүллээ. агаа рын цэрэг, тэнгисийн цэрэг, пуу жин­гийн цэрэг гэх мэт. нийт 300 мянган цэрэг хорогдуулахаас 200 мянгыг нь 2017 он гэхэд хорог­дуулчихжээ. энэ нь ХаЧа­ийн төрөл мэргэжлийн цэргийн өвөр хооронд хүчний тэнцвэр тогтоох зорилгоос үүдэлтэй. эдүгээ ч хуурай замын цэрэг зонхилсон хэвээрээ байна. Пуужинт цэрэгтэй­гээ нийлээд хуурай замын цэрэг нь нийт бие бүрэлдэхүүний 73 хувь, агаарын цэргийн хүчин нь 17 хувь, тэнгисийн цэргийн хүчин нь 10 хувь байгаа ба стратегийн дэмжлэгийн хүч гэдгээ ил бол­гоогүй байгаа.

ийнхүү цэргээ шинэчлэн өөр чил сөн нь 2017 онд тохиох их баяр ­ ХаЧа­ийн 90 жилийн ойг угт сан стратегийн алхам байв. Ойн бая раар долдугаар са рын 30­нд Өвөр монгол дахь Жү жихэ хэмээх сургуулилтын баазад том хон цэрэг­техникийн па рад зо хион бай гуулж, парадыг БнХаУ­ын дарга бөгөөд БнХаУ­ын Цэр гийн төв зөвлөлийн дарга Ши Жиньпин өөрөө байлдааны хээрийн хувцастай хүлээн авлаа. Тэрбээр цэрэг дайчиддаа хандан хэлсэн үгэндээ “дайснаа дарах, үндэс ний бүрэн эрхт байдал, улс орныхоо аюулгүй байдал, хөгжил дэвшлийн эрх ашгийг хамгаалахад ХаЧа нь итгэл төгс байж, тийм чадварыг эзэмдлээ” гэж мэдэгджээ.

Парадад хуурай замын цэргийн бүлэг, мэдээллийн дайны бүлэг, цэргийн тусгай ажиллагааны бүлэг, агаарын ба агаарын довтол­гооноос хамгаалах цэргийн бүлэг, тэнгисийн цэргийн бүлэг, нисэх хүчний бүлэг, иж бүрэн хангалтын бүлэг, терроризмтой тэмцэх ба тогтвортой байдлыг хангах бүлэг, стратегийн цохилтын бүлэг машин техникийнхээ хамт жагсаж, анх удаа тив хоорондын баллистик DF­31AG пуужинг ил гаргаж үзүүлжээ.

Хятад ингэж их зэвсэглэлээ гэхэд тэр их зэвсгээ хаана, хэнд атгуулах тусгай эрэмбэ, дэг жаяг гэж бий. Хамгийн шилдэг тэргүү ний зэвс гийг хүрт сээр ир сэн Бээ жин, Шэ нья ны цэр гийн тойр гуу дын шил мэл ан гиу дад тэр зэвсэг оч­дог нь Оро сын дор нод цэр гийн тойр гийн яг эсрэг талд, эс рэг цэл маяг тай байдагт нь оросууд байн­га гоморх дог. Үнэндээ Бээжин, Шэ ньяны цэргийн хоёр тойрог бол манай монгол Улстай ч шууд хил лэдэг уламж лалт тойргууд юм. Зүүн шээ Оро сын алс дорнод, дорнод сибирь бол шууд хил залгадаг.

Бээжингийн цэргийн тойрог гурван армитай. 65, 38, 27 дугаар армиуд. агаарын цэргийн таван дивиз, үүнээс гурав нь сөнөөгч дивиз. Үлдэх нь тээврийн, тэн­ги сийн цэргийн авиацын. энэ тойрогт ойролцоогоор 430 мянган цэргийн албан хаагч алба хашина.

Шэньяны цэргийн тойрог мөн гурван армитай. 16, 39, 40 дүгээр армиуд. агаарын цэргийн дөрвөн дивизтэй. гурав нь сөнөөгч, нэг нь дайрагч. нийт 400 мянган цэрэг, офицертой. Бээжингийн цэргийн тойрогт бат бэх ар талын үүргийг Жинанийн цэргийн тойрог гүйцэтгэнэ. Тэр тойрог мөн гурван армитай. 54, 20, 26 дугаар армиуд. агаарын цэргийн зургаан дивизтэй, хоёр нь сөнөөгч, нэг нь дайрагч, гурав нь тэнгисийн авиацынх. нийт 250 мянган цэргийн алба хаагчтай. Барууншилбал монголын баруун хэсгээр дамжаад Оросын алтай руу чиглэсэн Ланьжоугийн цэргийн тойрог гэж бий. Хоёр армитай. 21, 47 дугаар армиуд. Оросын тагнуулынхны мэдээгээр цаана нь 13 дугаар арми нөөцөнд байх магадлалтай. агаарын цэргийн гурван дивиз­хоёр сөнөөгч, нэг бөмбөгдөгч дивиз байна. нийт 280 мянган цэрэг офицертой.

ингээд тооцоолоод үзвэл Хята­дын ардын чөлөөлөх армийн нийт цэргийн албан хаагч хоёр сая 300 мянга гэсэн ерөнхий тоонд нь ху­ваавал Орос, монголын хилийн ойролцоо Хятадын армийн 2/3 нь төвлөрсөн байх зураглал харагдаж байна. Өөрөөр хэлбэл Бээжин, Шэ ньяны цэргийн тойргуудад хам гийн орчин үеийн зэвсэг тех­никээр өвч зэвсэглэсэн шилмэл ангиуд төвлөрсөн мэт. “Хүйтэн дайн”­ы жилүүдэд Зөвлөлтийн зэв сэгт хүчний Өвөр Байгалийн цэргийн тойрог, алс дорнодын ба Приморын цэргийн тойргууд, монголын ардын арми нь Хятадын эл хоёр тойрогтой болзошгүй дай­ны бэлэн байдалд байсныг түүх гэрчилнэ.

нэгийг сонгож, 1000 төгрөгт баг­таан аль болох олон хичээлийн хэрэгсэл авч болох боломжийг олж бодох ёстой” хэмээн тайлбарлалаа.

Бас нэгэн жишээ. манай хүүхэд одоо гуравдугаар ангид суралцдаг юм. Өнгөрсөн жил хоёрдугаар ангидаа талархал, мэндчилгээ бичих гэрийн даалгавар өгсөн гээд биднээс тусламж хүссэн. Цагаан толгойгоо ч бүрэн нүдлээ гүй хоёр дугаар ангийнханд хэтийдсэн даал гавар мэт санагдсаныг нуух юун. эмээ нь “Бидний үед хоёр­дугаар ангид авиа зүй үзэж, эгшиг нүдэлдэг байлаа. Талархал, захиа бичих хичээл дунд, ахлах ангид ордог байсан. Одооны сургалтын хөтөлбөр өөр болжээ” хэмээн гайхширч билээ.

эндээс “Цөм” хөтөлбөр, цааш­лаад боловсролын салбарын бод лого зөв замаар явж байгаа эсэ хэд эргэлзээ төрсөн юм. “Цөм” хөтөлбөрийн гол зорилго хүүхэд бү рийг бие даан хөгжүүлэх, тэднийг нээх, сонгон суралцах боломжийг адил тэгш олгох, шинжлэх ухаанч, насан туршдаа

Үзэл бодол

2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718) 5Засгийн гаЗрын мэдээ

Бат, Туяа нар тус бүр 1000 төгрөгтэй. Тэд ахтайгаа дэлгүүр оржээ. 120, 240 төгрөг гээд олон янзын үнэтэй дэвтэр байна. Бусад бараа ч янз бүрийн үнэтэй юм. 1000 төгрөгөөр юу авдаг юм билээ.

Áàðààíû íýð: ¯íý (òºãðºã)Тосон бал 50,100, 200 дэвтэр 120, 240, 300 Үзгэн бал 300, 450, 800 Шугам 350, 420, 550Үзгэн балны гол 150, 200, 250Бийр 420, 580, 600Харандаа 120, 320, 550Баллуур 150, 360, 750Цавуу 230, 400 савх 350, 549

энэ бол гуравдугаар ангийн математикийн хичээлийн сурах бичгийн тавдугаар хуудасны бодлого. Бодлогыг ойлгохын тулд дахин унших хэрэг гарч бай гаа биз. энэ бодлогын асуулт, зорилго нь тун тодорхойгүй. Бат, Туяа нар тус бүр 1000 төгрөгт тааруулан хичээлийн хэрэгсэл авах, эсвэл 1000 төгрөгт багтаан ямар хичээлийн хэрэгсэл авч болохыг бодож олох уу гэх мэт эр гэлзээ төрүүлсэн асуултууд ургана.

даалгаварыг хэрхэн бодох ёс­той талаар нэгэн сургуулийн бага ангийн багшаас лавлахад “10 хи­чээлийн хэрэгслээс давхцахгүй

Захидал бичиж суусаар сургуулиа дүүргэх үүХүүхдүүд ямар чадвар эзэмших ¸стой вэ гэдэг асуудлыг ч хºндºж болохоор

суралцах эрмэлзлийг нь дэмжих. гэтэл 2­5 дугаар ангидаа монгол хэлний хичээл дээр захидал хэрхэн бичихийг заалгасаар байгаад дуусах нь хэр оновчтой шийдэл вэ. Жишээ дурдúя. монгол хэлний гуравдугаар ангийн сургалтын хөтөлбөрт өмнө үзсэн хичээлээ давтах тухай нэг ч дасгал хичээл байдаггүй аж. Шууд л захидал бичиж эхэлдэг байна.

Үнэндээ “Цөм” хөтөлбөр, үү­нийг хэрэгжүүлж буй сурах бичиг хүүхдийг чадавхжуулах тал дээр учир дутагдалтай байгааг хатуухан хэлмээр байна. Өнөөдөр хүүхдүүд ямар чадвар эзэмшиж, сургуулиа төгсөх ёстой вэ гэдэг асуудлыг ч хөндөж болохоор. Хүүхдүүд 2­3 дугаар ангидаа талархал, мэнд ­чилгээ, 3­5 дугаар ангидаа захидал, 4­5 дугаар ангид өргөдөл, өргөх бичиг бичихэд суралцаж байна. Бага ангийн сурах бичигт зөв бич­гийн дүрмийн хичээл байдаггүй гэхэд хилсдэхгүй болов уу. “Цөм” хөтөлбөрийг боловсруулсан эр­дэмтдийн тайлбарлаж буйгаар дэлхийн улс орнуудын жишгээр хэрэглээнд суурилсан зарчмыг

баримталж, сургалтын хөтөлбөрөө боловсруулжээ. иймээс захидал бичих нь хэрэглээ хэмээн үзэж, сургалтын хөтөлбөрт тусгасан байна. Харин энэ хэрэглээнд суу­рилж хүүхдийг зөв бичиж, уншиж сургахыг хэлж буй бололтой.

Тэгвэл өмнөх системийн үед хүүхдүүд сургуульд ороод ца­гаан толгой, дараа нь авиа зүй, үг зүй үздэг байв. авиа зүй дээр хэдэн үсэг, хэдэн авиатай, хэрхэн дуудах, өргөлтөт, балархай эгшгээ нүдэлж, ямар үүрэгтэй болохыг судалж, мэддэг байлаа. Харин үг зүйн хичээлд үгийг хэрхэн зөв бичих, үгсийн аймаг, түүнийг яаж бүлэглэхийг сурч, улмаар өгүүлбэр

Ýíý òàëààð ÁÑØÓÑß-íû Áî-ëîâñðîëûí áîäëîãûí ãàçðûí äàðãà Ä.Ýðäýíý÷èìýãýýñ òîäðóóëëàà.

-“Öºì” õºòºëáºðèéí õýðýã-æèëò ó÷èð äóòàãäàëòàé áàé ãààä ýöýã, ýõ áîëîí áàãø íàð ø¿¿ìæ-ëýëòýé õàíäàæ áàéíà?

­“Цөм” хөтөлбөр нь ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөл­бөр. Ерөнхий боловсролын сур гуульд шинжлэх ухаанаар но тол сон харьцангуй туйлын үнэнийг заадаг. Тиймээс цаашид сургалтын хөтөлбөрийг улам илүү сайжруулах шаардлагатай байгаа. Тухайлбал, ахлах ангийн хөтөлбөр дээр дахин үнэлгээ

алБаны ХҮнИЙ ҮГ

д.Эрдэнэчимэг: "Цөм" хөтөлбөрийг улам боловсронгуй болгоно

хийх, агуулгыг нь боловсруулах зайлшгүй шаардлага бий.

-Àðâàí æèëèéí ºìíººñ ë ñóðãàëòûí õºòºëáºð, çààõ àðãàç¿éä îëîí óëñûí æèø ãèéã äàãàíà ãýýä íýëýýä îëîí óäàà ººð÷ëºëò îðóóëñàí. Îäîî ãèéí çàãâàðûã ÿìàð îíîëä òóë ãóóðëàí áîëîâñðóóëñàí áý?

­Олон удаа хөтөлбөр шинэч­лээгүй. манай улс 2007 оныг хүртэл 10 жилийн боловсролын тогтолцоотой байсан. Харин 2008 оноос 11 жил, 2009 оноос 12 жил рүү шилжиж, хүүхдийг зургаан наснаас нь сургуульд элсүүлдэг болсон. энэ үйл явц 2012 оныг дуустал үргэлжилсэн. Өмнө нь 10 жилийн тогтолцоотой байсан бол 12 жил болоход үлдсэн хоёр жилийн сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулах шаардлага гарсан. мөн нэг, хоёрдугаар ангид үзэж байсан хичээлийн хөтөлбөр өөрчлөгдөх шаардлагатай бол­сон. Тэрчлэн зургаа болон най ман

зүйн хичээл үздэг. ингээд дүрмээ тогтоосны дараа найруулга зүйн хичээл ордог байв. эндээс харахад монгол хэлний дүрмийн хичээлийг тодорхой дэс дараалалтай, зөв системийн дагуу заадаг байжээ. гэтэл одоо нэг өд рийн хичээлд гурван өөр янзын дүрэм орж байна.

Бага насны хүүхдүүд аливаа зүйлийг олон дахин, өөр өөр хувилбараар хэлүүлж байж даддаг. гэтэл одоогийн сургалтын хөтөл бөр яг л хүүхдэд нэгхэн удаа тавагтай чихэр амсуулж байгаа мэт байна. нэг хичээлийг нэг удаа дуулгаад орхих нь хүүхдийг яагаад ч чадварт сургахгүй гэдэг нь ойлгомжтой. аливаа дадал, чадвар, зуршлыг олон удаа хийснээр үр дүнд хүрдэг. нэгэн сургуулийн бага ангийн багш Ч “Бага ангийн сурах бичигт долоо, есдүгээр ангид үзэх ёстой хичээлийг оруулчихсан байдаг. энэ талаар бодлого то­дор хойлогчид болон салбарын эрдэмтдэд хэлэхэд “Зүгээр дуулгаад өнгөр” гэдэг. мэдлэгийг дуулгаад өнгөрнө гэдэг асуудал байх ёсгүй. сурах бичиг гэдэг сурагчийн гарын авлага төдийгүй сурагчийг

Cурах бичиг ямар ч алдаагүй байх ёстой. Энэ магадгүй болов уу гэсэн хариулт байж болохгүй. Гэтэл яг ийм үзэл санаагаар тавьсан бодлого, даалгавар байгаа болохоор алдаатай болж байгаа.

хөгжүүлдэг гол “зэвсэг”. Үүнд дасгал, даалгавараас гадна дүрэм, чиглүүлэх үүрэг бүхий заавар байх ёстой. гэтэл өнөөдрийн сурах бичгээс тэдгээрийг олж харахад үнэндээ хэцүү. Тухайлбал, яг яаж гүйцэтгэх, ямар зорилго тавьсан нь ойлгогдохгүй даалгавар олон бий. гэхдээ бүгд тийм алдаатай гэж ойлгож болохгүй. Уг нь сурах бичиг ямар ч алдаагүй байх ёстой. асуулт дагуулсан хариулт байж болохгүй. гэтэл яг ийм үзэл санаагаар тавьсан бодлого, даалгавар байгаа болохоор ал даатай болж байгаа юм” гэв.

Өмнөх системийн үед монгол хэл, унших бичгийн хичээл тус­даа орж, хүүхдүүдэд монгол өв уламжлалыг шингээсэн ардын аман зохиолын хичээл заадаг байсныг дурдахгүй өнгөрч болох­гүй. монгол хэлний бүтэн нэг бүлэг дээр ардын аман зохиолын хичээлийг заадаг байв. ингэхдээ шүлэг, ерөөл, магтаал, бэлгэ дэмбэрлийн үг, үргэлжилсэн үг­ийн зохиол, зүйр цэцэн үг, орчин үеийн болон гадаадын уран зохиол орно. Бүлэг бүлгээрээ ялгаатай байдаг тул хүүхэд юуг судалж, таньж мэдэх ёстой вэ гэдэг нь маш тодорхой байлаа. Харин одоо гийн сургалтын хөтөлбөр буюу сурах бичигт нэг хуудас эргүүлэхэд гаднын зохиол, ахиад нэгийг эргүүлэхэд орчин үеийн зохиол явж байгаа юм. Тиймээс шинжлэх ухаанд суурилсан мэдлэг олгох сургалтын хөтөлбөрийг зөв эрэмбэлж, хүүхдүүдэд ойлгомжтой болгох шаардлага тулгарч байгааг онцолмоор байна.

Тэрчлэн аливаа төрд бодлогын залгамж халаа гэж байдаг. Засгийн газрын гишүүд, сайд дарга нар солигдох бүрт боловсролын сал барын бодлого өөрчлөгдөж байдаг муу жишгийг халах учир­тай. Тиймээс дараагийн сайд энэ мэт учир дутагдалтай асуудалд анхаарч, салбарынхаа бодлогыг зөв тодорхойлох хэрэгтэй байна. Өсч, өндийж байгаа хүүхдүүд маань боловсролын салбарын тогтворгүй, туйлбаргүй бодлогоос болж олигтойхон суралцаж чадахгүй туршилтын туулай болсоор байх гэж үү.

настай хүүхдэд хичээл заах аргазүйг шинэчилсэн. энэ мэт хэрэгцээ шаардлагын хүрээнд хөтөлбөрт өөрчлөлт, шинэчлэл оруулах зайлшгүй шаардлага бий болсон.

-Áàãà àíãèéí ñóðãàëòûí õº òºë áºðò õýë ç¿éí ä¿ðìèéã îðõèãäóóëñàí áàéíà. ¯¿íòýé òà ñàíàë íýãäýõ ¿¿?

­Төрөлх хэлний хичээлээр дүрмийг хэрэглэж сургаж байгаа. Бага ангийн хөтөлбөр дээр зөв бичгийн дүрэм огт алга гэж ярьж байна. гэтэл хөтөлбөрөө уншаагүй, үүн дотор ямар дүр мээр орж ирж байгааг хараагүй байж энэ мэт яриа гаргаж байна. эх хэлний хичээлийг хэрэглээ рүү оруулах шаардлага байгааг 2004 оны стандартаар эрдэмтэд гаргаж тавьсан. гэнэт “Цөм” хөтөлбөрийн хүрээнд хийж байгаа ажил ч биш. эхийг хэрэг­лээнд суурилж заахаас гадна, эх гэдгийн цаана хэрэглээ явж байгааг ойлгох хэрэгтэй.

С.Батсайхан / ЗГМ©

БАГА АНГИйН ХИЧЭЭлИйН жАГсААлт

өмнө Одоо

МОНГОл ХЭл

зУрАГ

УНШИХ БИЧИГ

ХөдөлМөр

Монгол хэл

МАтеМАтИк Математик

дүрслэх урлаг, технологи

тҮМЭН БОдИсХүн байгаль

Хүн орчин

Б.Бямбасүрэн@byambaab_ZGM

Амьдралын хэв маяг

6 Засгийн гаЗрын мэдээ 2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718)

Хурим тойрсон бизнесүүд идэвхжлээ

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

150-200 зочинтой

дундаж хэмжээний

хуримд ойролцоогоор

15 сая төгрөг зарцуулж

байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

(Монгол Улс, 10 жилийн үечлэлээр)Гэрлэлт

0

2000

4000

6000

10000

8000

12000

1793 1536 1770

55064222

16267

1956 1966 1976 1986 1996 2006 2016

8288

Нийслэлийн статистикийн газар©

найр, хуримын сар үргэлжилж байна. Хос хоёрын хайр сэтгэлийн баталгаа болдог сүүн цагаан хуримын ид үе ирлээ. монголчууд тахиа жилийг гал голомтоо бадрааж, найр, хурим хийхэд сайн гэж үздэг. Тиймээс гэрлэх ёслолын ордон өнгөрсөн жилийнхээс хөл хөдөлгөөн ихтэй байна. Тус ордонд жилд дунджаар 1000 хуримын ёслол болдог. гэхдээ монголчууд гал голомтоо бадраахдаа жил, өдөр, сарыг шинжин сонгодог уламжлалтай тул зарим жил хуримын тоо эрс өсөж, заримдаа огцом буурдаг байна.

Хуримдаа бэлдэж буй сүйт залуугийн хувьд хамгийн чухал зүйл бол хослол. энэ жил уламжлалт хар, цагаан хослол моодноос гараагүй. гэхдээ залуус цэнхэр, хөх гэсэн ажил хэрэгч өнгийн хослолыг хуримын ёслолд цөөнгүй сонгох болжээ.

Загвар зохион бүтээгчид бие барьсан, цэмцгэр эсгүүртэй хослолыг санал болгож байна. Харин хослолынхоо дотуур бүдэг цэнхэр, цайвар өнгийн цамц сонгоорой. Хантаазны энгэрийн зай бага бол загварлаг харагдана. Харин дундаж бол сонгодог, их бол уламжлалт хэв маягт тооцдог юм байна.

Хуримын уламжлалт ёс, дэг жаяг тэр бүр өөрчлөгддөггүй. гэхдээ цаг үеэ дагаад хуримын ёслолд шинэ чиг хандлагууд гарч ирдэг. амьдралынхаа хамгийн сайхан мөчийг онцгой байлгах гэсэн хосууд дэлхийн өнцөг булан бүрт шинийг санаачилсаар байна. Тухайлбал, энэ жил хуримын урилгыг уламжлалт хэв маягаас гажсан, өвөрмөцөөр сэтгэх “уралдаан” болж бай на. Хээ угалз эсвэл цэцгэн чимэглэлтэй цаасыг хэлбэр хэмжээ, материалын хувьд эрс тэс ялгаатай урилгууд түрж буй.

Хурим зохион байгуулагчид 2017 онд ногоон өнгийг онцолж байна. Өнгөрсөн жил бүх чимэглэлийг цагаан болгох чиг хандлагатай байсан. Харин энэ жил ширээний чимэглэл, тайз зэргийг ногоон навчны өнгөөр чимэх нь түгээмэл болжээ.

Үүнээс гадна гэрчүүдийн даа­шинзад завсрын өнгө голложээ. Харин сүйт бүсгүйчүүд мөр ил гарсан цагаан даашинзыг ягаан, шар зэрэг тод өнгийн туфльтэй хослуулах болов. Цагаан даа шинз, цагаан туфль гэсэн хослол үеэ өнгөрөөсөн нь энэ.

сонирхолтой нь энэ жил хосууд зөвхөн хуримдаа зориулж шивээс хийлгэж эхэлсэн нь шивээс чдэд багагүй орлого оруулж буй бололтой. Үүнээс гадна зочиддоо гарын бэлэг өгөх, хуримын зургаа байгальд авахуулах зэрэг шинэ хандлагууд ч гарчээ.

Хуримаа хийгээд удаагүй 13 мянган америк хосын дунд судалгаа явуулжээ. Хосууд хуримын төсөвт дунджаар 35,329 ам.доллар зарцуулсан байна. энэ нь өнгөрсөн онтой

харьцуулахад 3000 ам.доллараар нэмэгдсэн дүн аж. судалгаагаар тус улсад хуримын ёслол хийхэд хамгийн өндөр өртөгтэй хотоор нью­йорк тодорсон байна. Учир нь энэ хотод ёслол хийсэн хосууд

дунджаар 78,464 ам.доллар зарцуулжээ.

америкчуудын хуримын зардлын 78 хувийг хүлээн авалт эзэлсэн байна. Үүний дараа зочдыг угтаж авах хөгжмийн

хамтлаг, зурагчин, зохион байгуулагчийн хөлс оржээ. Хөгжмийн хамтлаг дунджаар 4156 ам.доллар, зурагчин болон зохион байгуулагч нь 2000­2700 ам.долларын хөлс авдаг аж.

Эрчээ авсан хуримын бизнес

Зурхайд туулай, морь, гахай, хулгана, луу болон тахиа жилд аливааг эхлэхэд сайн гэж үздэг тул энэ жилүүдэд гал голомтоо бадраах хосын тоо олширдог. Тухайлбал, 1988 оны луу жил 1851 буюу хамгийн олон хос гэрлэх ёслолын ордонд хурим­лаж байжээ. Харин бич жилийг таалдаггүй тул энд өнгөрсөн онд 500 хос ёсолсон гэдгийг гэрлэх ёслолын ордны захиргаа, аж ахуй хариуцсан менежер Ж.Цэцэгдарь онцлов.

гэрлэх ёслолын ордонд өнгөрсөн сарын 24­ний билигт сайн өдөр 71 хос хуримлажээ. Олон хосод өдрийн цаг хүрэлцэхгүй байсан тул шөнийн 01.30 цагаас эхлэн ёслолоо хийсэн байна. 35­40 минут үргэлжлэх ёслолын төлбөр ажлын өдөр 759 мянга, амралтын өдөр 803 мянган төгрөгийн үнэтэй. Харин балжинням, дашнямтай сайн өдрүүдэд үнэ нь нэмэгдэж, 1,276,000 төгрөг болдог байна. Үүнд 30 ширхэг ёслолын зураг,

хуримын баглаа цэцгийн хүргэлтийн үйлчилгээ гээд хурим тойрсон бизнес маш олон болжээ. Тухайлбал, ёслолын үйл ажиллагааг өглөөнөөс орой хүртэл цогцоор нь зохион байгуулдаг компаниуд цөөнгүй. Зочдын тоо, ёслолын цар хүрээнээс хамаараад төлбөр нь янз бүр. Тухайлбал, “Хүслийн хурим” ХХК­ийн багц үйлчилгээний үнэ 1,950,000­24,950,000 төгрөгийн хооронд байна. Харин зөвхөн ёслолын үйл ажиллагааны хөтөлбөр зохион байгуулдаг “мөрөөдлийн хурим” компанитай холбогдоход “Хөтлөгч, морин хуурч, хоёр дуучинтай бол 1,7 сая. Хэрэв хөтлөгч дангаар нь хөлсөлбөл 500 мянган төгрөг” гэв.

сүүлийн жилүүдэд хуримын ёслолд гоёмсог автомашин түрээслэх нь олшроод буй. энэ дунд хуримын чимэглэлтэй “G Class”­ын ганган цуваа ч цөөнгүй харагддаг болсон. ийм үйлчилгээг 10 жилийн турш явуулсан MGL Car Service компани тансаг зэрэглэлийн машиныг дангаар нь болон олноор нь түрээслүүлдэг. эдний

хамгийн хямд автомашин болох “соната­7”­г нэг өдөр түрээслэхэд 85 мянган төгрөг. Харин хамгийн үнэтэй нь 650 ам.доллар хүрдэг юм байна. Үүнээс гадна хуримын цуваан дахь автомашиныг чимдэг үйлчилгээ бий. Үнийг нь сонирхоход “дөрвөн машин чимэглэхэд 100 мянган төгрөг” гэсэн багцын үнэ хэллээ.

мэдээж, сүйт бүсгүйн хуримын даашинзыг орхиж болохгүй. гоёмсог даашинз хамгийн хямд нь 150 мянга. гэрлэх ёслолын ордонд байрладаг даашинзны дэлгүүрт загвараасаа хамаараад 150­490 мянган төгрөгөөр худалдаалж байхтай таарлаа. Харин түрээсэлбэл өдөрт 150­290 мянган төгрөг төлөх юм байна. Түрээсэлдэг даашинзууд нь илүү загварлаг, гоёмсог юм билээ. Харин хуримын хувцас хийдэг салонуудад цагаан даашинзны үнэ 700 мянган төгрөгөөс эхэлж байна. Түүнчлэн, гэрчийн даашинз 70­100 мянган төгрөгийн хооронд хэлбэлздэг. Түрээслэх бол 20­35 мянган төгрөг төлөх юм байна.

Хуримын сард зориулсан бас нэгэн үйлчилгээг khuree.mn цахим хуудсаас сонирхож болно. Хэрэв ёслол хийхээр төлөвлөж байгаа бол захиалах өдөр, зочдын тоо, төсөв зэрэг мэдээллээ сайтад бүртгүүлж, цаг хэмнэх боломжтой. Тус цахим хуудас танд хамгийн сайн тохирох зоогийн газрын мэдээллийг харуулах болно.

Хосуудад гэр бүлээ батлуулахад хамгийн ээлтэй найрын өдрүүд айсуй. ирэх сарын 7­нд хуримын цуваа Чингисийн талбайд “дугаар ладаг” намрын дунд сарын шинийн 17­н тохионо. мөн ирэх сарын 22­нд намрын адаг сарын шинийн гуравны дашням, балжиннямтай билигт сайн өдөр болно. Тиймээс та энэ өдрүүдэд хуримын урилгад дарагдаж магадгүй нь.

машины чимэглэл, зочдыг дайлах цагаан идээнээс гадна хосуудад өгөх гарын бэлгийн үнэ багтдаг аж.

Хуримын “улиралд”­д түүнийг дагасан бизнесүүд идэвхждэг. Ер нь 150­200 зочинтой нүсэр

биш, дундаж хэмжээний хуримд ойрол цоогоор 15 сая төгрөг зарцуулж буйг саяхан хуримаа хийсэн хосууд хэлж байна. сүйт бүсгүйн даашинз, залуу­гийн хослолоос эхлээд машины чимэглэл, гэрчүүдийн даашинз,

эрдэнийн чулуутай хуримын бөгжний шигтгээ том байх нь хамгийн сайн сонголт гэсэн ойлголт хуучирчээ. саяхан шинэ цуглуулга гаргасан загвар зохион бүтээгч эва Ференийн жижиг шигтгээтэй бөгжүүд эрэлттэй байна. эдгээр загвар нь бүсгүйчүүдийг бусдаас содон, онцгой харагдуулах зорилготой юм байна.

Түүний цуглуулгын онцлог нь жижиг шигтгээг төрөл бүрийн геометр дүрс бүхий хүрээгээр чимсэнд оршино. Тэрбээр алмазан шигтгээг мөн янз бүрийн хэлбэрт оруулж, шаргал болон цагаан алтан өнгөтэй этгээд хүрээтэй нь хослуулжээ.

ЗаГвар

Эрэгтэй хослолын “алтан дүрэм”

Жижиг шигтгээ анхаарлын төвд

МөнГө

америкчуудын хуримын зардал нэмэгджээ

ТрЭнд

Зугтаж болохгүй шинэ хандлагууд

• 1988 оны луу жил 1851 буюу хамгийн олон хос Гэрлэх ёслолын ордонд хуримлаж байжээ. Харин бич жилийг таалдаггүй тул энд өнгөрсөн онд 500 хос ёсолсон байна.

• Гэрлэх ёслолын ордны төлбөр балжинням, дашнямтай сайн өдрүүдэд нэмэгдэж, 1,276,000 төгрөг болдог.

• Ирэх сарын 7-нд хуримын цуваа Чингисийн талбайд “дугаарладаг” намрын дунд сарын шинийн 17-н тохионо.

2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718) 7Засгийн гаЗрын мэдээ

Нийгэм

Ø¿ëõèéí âèðóñèéí ýñðýã-òºðºã÷èéí êîíöåíòðàöèéã àøèã ëàí ýõ îðîíäîî âàêöèí ¿éëä-âýðëýõ áîëîìæèéã Ìàë ýìíýëãèéí õ¿ðýýëýí äýýð õýðýãæèæ áóé Öºìèéí ýíåðãèéí àãåíòëàãèéí òºñëèéí ñóäàëãààíû áàãèéíõàí ñóäàëæýý. Ýíý òàëààð òºñëèéí àõëàã÷, ïðîôåññîð Ç.Áàòñ¿õýýñ äàðààõ ç¿éëñèéã òîäðóóëëàà.

-Ñóäàëãàà íü õýçýýíýýñ ýõýëñýí áý?

­2010 онд монгол Улсын Ерөн хийлөгч, тухайн үеийн ХХааҮ­ийн сайд нар монгол улсад шүлхийн вакцин үйлд­вэрлэх техникийн боломж бүрдүүлэхэд туслахыг Олон улсын атомын энергийн агент­лагаас хүссэн байдаг. энэ

122795

16505565639

7786861760

109342498162501020

Баянгол

БаянзүрхЧингэлтэй

СүхбаатарХан-УулСонгинохайрханБагануурНалайх

Багахангай

Баянгол

тээврийн хэрэгслийн тоо

суудлын

Ачааны

Автобус

тусгай Амины

262341

61452

9951

5882275084

Улаанбаатар хотын хэмжээнд

614710

/2016 он/

Дүүргээр:

ЗГМ: ТодрУУлГа

З.Батсүх: шүлхийн вакциныг дотооддоо хийх боломж бүрдлээÃамшгийн үед хэрэглэх ваêцины нººцтэй болно

З.ГэрэлЗГМ

хүсэлтийн дагуу мал эмнэлгийн хүрээлэн дээр техникийн хам тын ажиллагааны төсөл хэрэгжүүлсэн. энэ төслийн багийнхан монголын Засгийн газраас зарласан шинжлэх ухаан, технологийн төслийн сонгон шалгаруулалтад шалгарч яаралтай үед хэрэглэх 100­200 мянган тун вакцин богино хугацаанд үйлдвэрлэж гаргах техникийн боломжийг судалсан.

-Îäîî òýãâýë ¿ð ä¿í ãàðñàí ãýñýí ¿ã ¿¿?

­Төслийн хүрээнд бид хоёр зорилго тавьсан. Үүний нэг нь шүлхийн амьд вирустэй ажил­лахгүй, зөвхөн цэвэр шүүлж, өтгөрүүлсэн антигенийг үйлд вэр лэгчээс худалдан авч, монгол доо бусад хэрэглүүр тэй нь холиод вакцин бол гон ашиглах боломжийг эрэл хийлсэн.

Шүлхийн вакцин үйлдвэрлэдэг түүхий эд буюу вирусийн ан ти генийг бэлэн болгож, тосон адьюванттай хольж вак цин гаргаж авсан. энэ техно логийн дагуу гаргаж авсан вакцинаа малын эмийн сорилт баталгаажуулалтын лабораторид

шалгуулах гээд өгсөн. Үр дүн нь удахгүй гарна.

-Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý ýåðýã ãàðëàà ãýõýä Ìîíãîëä Áèîêîìáèíàòààñ ººð ¿éëä-âýðëýõ áîëîëöîîòîé ãàçàð õýð îëîí áàéãàà âý?

­Технологийн хувьд хүндрэл бараг байхгүй. Бид олон улсын атомын энергийн агентлагийн төслийн хүрээнд вакцин савлах шугам, ариун өрөө, антиген хадгалах хөргүүр болон бусад шаардлагатай тоног төхөө­рөмжийг худалдан аваад бай гаа. Биокомбинат үндэсний хэмжээнд малын халдварт өвчнөөс сэргийлэх вакцин үйлдвэрлэж байгаа цор ганц газар. Тиймээс тэнд л үйлдвэрлэх нь тохиромжтой болов уу. Шүлхийтэй тэмцдэг арга хэмжээ бол дайны үед авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээтэй адил шинж чанартай. Тиймээс шуурхай арга хэмжээ авч байж өвчний голомт тархахгүй, мал амьтанд халдварлахаас сэргийлэх юм. гэтэл өнөөдөр өвчин гарахад дээж авч, шинжлүүлж, оношилж, вакцинаа захиж, тарих гэсээр 2­3

сар алдаж байна. Харин түүхий эдээ авчирчихвал яаралтай хэрэглэж, өвчний голомтыг газар авахуулахгүй дарах боломжтой. энэ зорилгоор тухайн айл, багийн 5­10 мянган малд шуурхай тарихад тэмцэх арга хэмжээ хамаагүй үр дүнтэй, өртөг багатай болно. Харин хугацаа алдах юм бол олон сая малд вакцин хийж, хорио цээрийн арга хэмжээг олон газар авч хэрэгжүүлэхэд хүн хүч, техникийн шаардлага их гарч, төсөв хөрөнгө ихээр зарцуулахаас гадна малын гаралтай бүтээгдэхүүний экспорт удаан хугацаанд зогсох эрсдэл бий болно.

-Èìïîðòûí âàêöèíòàé õàðü-öóóëàõàä õýð ÷àíàðòàé âý?

­дэлхий дээр шүлхийн вак­циныг хөнгөн цагааны усан исэл, эсвэл тосон адьювант ашиглаж хийдэг. монгол улсад шүлхий өвчинтэй тэмцэхэд дээрх хоёр төрлийн вакцины аль алиныг нь авч хэрэглэж байсан.Түүхий эдээ дэлхий даяар хүлээн зөвшөөрөгдсөн үйлдвэрлэгчээс авах учраас чанарын хувьд

ямар ч ялгаагүй вакцин хийх боломжтой. гол нь бид энэхүү яаралтай үед хэрэглэх вакцины үйлдвэрлэлийг үйл ажиллагаа болгосноор шүлхийтэй тэмцэх арга хэмжээг хугацаа алдахгүй, шуурхай авах давуу талтай. ингэснээр экспортын хориотой өвчнийг тархаахгүй, газар дээр нь дарж авах боломжтой.

нөгөөтэйгүүр бэлэн вакциныг 18­20 сар хадгалдаг бол анти­генийг ­80 градусын хүйтэнд тав хүртэлх жил хадгалж болно.

-Ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í íü õýäýí õóâü áàéõ âý?

­Вакцин нь эмчилгээний ямар нэгэн идэвх байхгүй л дээ. Харин Шүлхийн халдвараас сэргийлэх, хамгаалах үйлдэлтэй байна. дэлхий дээр 100 хувийн үр дүнтэй хамгаалдаг вакцин гэж

хаана ч байхгүй. Хамгийн супер вакцины хамгаалах идэвх 80 орчим хувь байдаг. гарал үүсэл нь тухайн үйлдвэрлэгчийнх тул тэндхийн вакцинтай адил чанартай байх юм. мөн 100 литр вакцин үйлдвэрлэхэд нэг литр антиген хадгална гээд давуу тал ихтэй. 100 литр вакцин бол хонин толгойд шилжүүлэхээр 100000 хонинд хүрэлцэнэ гэсэн үг. Үүнийг нэг өдрийн дотор үйлдвэрлэнэ.

Өөрсдөө вакцинаа үйлдвэрлэх бас нэг давуу тал нь вирусийн ийлдсийн хэвшил бүрт зориулан үйлдвэрлэх боломжтой. Тэгэхгүй бол бид одоо 4­5 янзын хэвшилд нь зориулсан вакцин авдаг. Өөр хэлбэрийнх нь дэг дэхээр дахиад захиж, хугацаа алддаг юм. Тиймээс тухайн үүс гэгчийн хэвшилд зориулан үйлд­вэрлэснээр вакцины хамгаа лах идэвх өндөр байна гэсэн үг.

Товчхондоо гамшгийн үед хэрэглэх вакцины нөөцтэй болчих юм бол цаг алдалгүй өвчнийг дарах, болзошгүй эрс­дэлийн үед ч менежмент сайтай ажиллах боломж бүрдэх юм.

100-200 мянган тун вакцин

үйлдвэрлэдэг болно

ЗГМ: ИнФоГраФИК

ЗГМ ТовЧХон» УлААНБААтАр2017-2018 оны өвөлжилтийн бэлтгэлийг хангах ажлын хүрээнд нийт 1231 төсөл, арга хэмжээ хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж, бэлтгэл ажлынхаа 82 хувийг хангажээ. Тодруулбал, дулааны цахилгаан станцуудын бэлтгэл 81 хувь, инженерийн хангамжийн байгууллагуудын бэлтгэл 84 хувьтай байгаа аж.

» тОО

10Хувь. Энэ онд гэр хорооллын 120 мянган өрхөд шөнийн цахилгааны хэрэглээний тарифын хөнгөлөлт үзүүлэх аж. Харин дулаан хангамжийн хувьд 41 ширхэг хэсэгчилсэн болон ганцаарчилсан халаалтын тогоог зогсоож, төвлөрсөн дулаан хангамжид холбоно. Ингэснээр 56 мянган тонн түүхий нүүрсний хэрэглээг бууруулж, агаарын бохирдлыг 10 хувиар бууруулах тооцоо гаргажээ.

» ЭрҮҮл МЭНдЭцэг, эхийн болгоомжгүй байдлаас үүдэн жилд дунджаар 0-5 хүртэлх насны 400 гаруй хүүхэд эмэнд хордож байна. Өнгөрсөн оны байдлаар гэхэд химийн бодисонд 290, эмийн бодисонд 430 хүүхэд хорджээ. Эдгээр хүүхдийн 70 хувь нь даралт бууруулах болон жирэмслэлтээс хамгаалах эм ууж хорддог аж.

» теХНОлОГИ “UB Smart Bus” аппликэйшний дараагийн хувилбарыг гаргажээ. Үүнд автобусны чиглэл, аль буудал дээр байгаа зэрэг автобусны буудлын мэдээлэл болон “U money” карт цэнэглэх, борлуулах цэгүүдийн байршлыг авах боломжтой аж.

Íèéñëýëèéí íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýíä ÿâæ áóé òîì îâðûí àâòîáóñóóä àðèóí öýâðèéí øààðäëàãà õàíãàäàãã¿é. Òèéìýýñ ºíãºðñºí ñàðûí 30-íààñ ýõëýí íèéñëýëèéí Òýýâðèéí ãàçðààñ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíä ÿâäàã òîì îâðûí àâòîáóñóóäàä àðèóí öýâðèéí øàëãàëò õèéæ ýõýëñýí. Ýíý òàëààð íèéñëýëèéí Òýýâðèéí ãàçðûí Àâòîòýýâðèéí õÿíàëòûí óëñûí áàéöààã÷ Ä.Íýðã¿éãýýñ òîäðóóëëàà.

-Íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë-÷èëãýý ýðõýëäýã õý÷íýýí àæ àõóéí íýãæèä øàëãàëò õèéñýí áý?

­нийслэлийн автотээврийн төвөөс өнгөрсөн наймдугаар сарын 30­наас эхлэн нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг нийт 21 аж ахуйн нэгжийн 789 тээврийн хэрэгсэлд өнгө үзэмж, гадна, дотор цэвэрлэгээ болон жолооч нарын эрүүл ахуйд хяналт, шалгалт хийж байна. эхний шалгалтаар нийт 916 зөрчил илэрсэн. Харин дараагийн шалгалтаар 403 тээврийн хэрэгслээс өнгө үзэмж, чиглэлийн хаяг, үйлчилгээний даалгаварын хуудас, хогийн сав байхгүй болон жолооч

Визний зөвшөөрөлт эй холбоотой бүхий л мэдээллийг хурдан хугацаанд авах боломжтой боллоо. сүүлийн үед дэлхий нийтээрээ технологийн дэвшлийг түлхүү ашиглах болсон. энэ утгаараа үйлчлүүлэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлаж, олон улсын жишигт нийцсэн утсаар цаг авах үйлчилгээг гадаадын иргэн харьяатын газар нэвтрүүлжээ. ингэснээр визний зөвшөөрөлтэй холбоотой бүхий л үйлчилгээг утсаар цаг авч, дараалалгүйгээр

үйлчлүүлэх боломж бүрдэж байгаа юм. Цаг авахдаа зөвлөгөө, мэдээллийн 1800­1882 дугаарт холбогдох бөгөөд сар хүртэлх хугацаанд багтааж үйлчилгээний цаг олгоно.

Хэрэв авсан цагтаа ирээгүй тохиолдолд хүчингүй болох аж. Шинээр нэвтрүүлж буй үйлчилгээний талаар гиХг­ын Зөвлөгөө, мэдээллийн мэргэжилтэн О.эрхэмжаргал “Үйлчлүүлж буй иргэд манай Зөвлөгөө мэдээллийн хэсгээс

болон байгууллагын цахим хуудаснаас мэдээлэл авч, материалын бүрдлийг сайтар хангах ёстой. анхаарах зүйл нь холбогдох хууль, журмын хүрээнд тавьсан шаардлагын дагуу материалын бүрдлийг хангах юм. гэхдээ энэ нь цагаа урьдчилан захиалах үйлчилгээ, тиймээс тухайн цагт шийдвэр бүрэн гарна гэсэн үг биш гэдгийг ялгах хэрэгтэй. Цаг авсан болгоны шийдвэр хурдан гарна гэвэл мөн л өрөөсгөл ойлголт болно” гэв.

Бохироосоо салаагүй нийтийн тээвэр

Íийтийн тээврийн хэрэгслээс эрүүл ахуйн 916 зºрчил илэрчээ

Г.оюунтөгс@oyuntugsZGM

албан тушаалтныг 50, аж ахуйн нэгжийг 150

нэгжтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн

дүнгээр торгоно

зориулалтын хувцас өмсдөггүй зэрэг нийт 632 зөрчил илэрсэн. нийслэлийн Тээврийн газар нийт 24 улсын байцаагчтай. эдгээр мэргэжилтнүүд маань нийтийн тээврийн хэрэгслийн эрүүл ахуйд өдөр бүр хяналт, шалгалт хийдэг.

-Õàìãèéí èõ çºð÷èë ãàðãàñàí àæ àõóéí íýãæèéã äóðäâàë?

­“эрдэмтранс”, “атибус”, “Тэнүүн огоо” зэрэг аж ахуйн нэгж хамгийн их зөрчил гаргасан.

гэхдээ нийслэлийн хэмжээнд үйлчилгээнд явж буй бүх авто­бус, троллейбусууд эрүүл ахуйн шаардлага хангаагүй.

-Ǻð÷èë ãàðãàñàí àæ àõóéí íýãæ¿¿äýä ÿìàð àðãà õýìæýý àâ÷ áàéãàà âý?

­Өнөөдрийн байдлаар тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй аж ахуй нэгжүүдийг Зөрчлийн тухай хуулийн дагуу арга хэмжээ авч байна. албан тушаалтныг 50, аж ахуйн нэгжийг 150 нэгжтэй

тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүнгээр торгоно гэсэн үг.

-Íèéòèéí òýýâðèéí õýðýã-ñýëä òîãòìîë èõ öýâýðëýãýý õèéõ ¸ñòîé þó?

­нийтийн тээврийн үйл чил­гээнд явж байгаа бүх тээврийн хэрэгсэл өдөр бүр их цэвэрлэгээ хийж, эрүүл ахуй, өнгө үзэмждээ анхаарах ёстой. Тухайлбал, суудлын бүрээс цэвэрхэн,

урагдаагүй, бариул нь бүрэн бүтэн, хаал ганыхаа дэргэд хогийн савтай, шал, цонх нь цэвэрхэн байхаас гадна жолооч хүртэл зориулалтын ажлын хувцас өмссөн байх ёстой. нийтийн тээврийн үйлчилгээнд явж буй том оврын автобуснууд ариун цэврийн шаардлага хангахгүй байна. Хогийн савгүй, автобусны дотор, гадна тал бохир, суудлын бүрээс урагдсан, хиртэй зэрэг хайхрамжгүй зөрчил их гарсан. Тиймээс цаашид өглөө бүр автобусны бариулуудыг арчиж, цэвэрлэн ариутгах ёстой. мөн бүх тээврийн хэрэгслийг хоёр ээлжийн суудлын бүрээсээр хангах, долоо хоног тутам сууд­лын бүрээсийг угааж цэвэрлэх, жолооч нарыг утасгүй чихэвчтэй болгох, ажлын хувцсыг өмсөж хэвшүүлэхээс гадна үйлчил­гээний цагийн хуваарийг чанд лан биелүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна.

ХөТөЧ

визний зөвшөөрлийг цахимаар олгоно

С.Батсайхан / ЗГМ©

Автотээврийн үндэсний төв©

лавлах

8 Засгийн гаЗрын мэдээ 2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718)

УлаанБааТар ПалаСМонгол Улсын консерваторийн түүхт 80 жилийн ойд зориулсан рок, попын бүх оддын "Миний Хөгжим бүжиг" тоглолт энэ сарын 15-нд 19.00 цагаас их танхимд болно.

МҮЭСТо“Шинэ үе” продакшны “Төгс нөхрийн эрэлд” инээдмийн шоу тоглолт өдөр бүр 19 цагаас болж байна. Тасалбарын үнэ 13 мянган төгрөг.

UB COMEDY CLUB"UB Comedy" клубийн Б.Идэр-Одын тусгай тоглолтыг үзээрэй. Идэрээгийн хошин мэдрэмжтэй үзүүлбэрүүдийг энэ сарын 26-нд 20.00 цагаас сонирхох боломжтой.

THE CORPORATE HOTEL & CONVENTION CENTRE

ХБНГУ-ын Берлин хотын DJ, продюссер Мартин Айрерийн "Underground Selection" тоглолт энэ сарын 15-нд болно.

Үндэсний язгуур урлаг орчин үеийнхтэй хэрхэн төгс хосолж буйг харуулах “Намар” шоу тоглолт энэ сарын 22-ны 19.00 цагт болно.

МонГол БөХИЙн өрГөөЭнэ сарын 15-нд “Дуутай намар” нийтийн дуучдын хамтарсан тоглолт болно. Тасалбарын үнэ 20 мянган төгрөг.

УдБЭТП.И.Чайковскийн “Хунт нуур” балетийг ирэх сарын 14, 15-нд тоглоно. 120 минут үргэлжлэх энэхүү балетийн удирдаачаар урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Ж.Бүрэнбэх, Н.Туулайхүү нар ажиллах юм. Тасалбарын үнэ суудлаасаа хамаараад 10-30 мянган төгрөг.

Билгийн тооллын 22Намрын тэргүүн шар бич сарын найман цагаан мэнгэтэй хар бар өдөр.Үс засуулбал: Идээ ундаа элбэг олдоно наран ургах, шингэх: 06.31-19.11 Барилдлага: Түлэхшүтэн барилдлага: Тийн мэдэхүйСуудал: Төмөр

аргын тооллын есдүгээр са-рын 12. ангараг гараг. Бил гийн тооллын 22. Чөлөөт эх одтой, хар бар өдөр.

Өдрийн наран 06.31 цагт мандан, 19.11 цагт жаргана. Тухайн өдөр морь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хан даж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, сан тавиулах, угаал үйлдэх, өглөгийн түллэг хийх, хишиг дуудуулах, хот балгадын үйл, цэрэг цагдаагийн үйл, тангарагаа буцаахад сайн. Золиг гаргах, бомбын үйл, сэтгэлд сэвтэй газар очих, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эд эдлэл, идээ, ундаа олно.

(Өмнөх дугаарын хариу)

261783495

658397124

584219376

792164853

379546281

143825967

915472638

827631549

436958712

59

3

6

42

75

2

8

79

2

3

7

79

5 9384

4

1

ЗГМ: СҮдоКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 Хүнсний аюулгүй байдлын үндэсний чуулган /шууд/

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр /шууд/

14.00 “Цэлмэг” өдрийн хөтөлбөр

17.00 “3, 2, 1 эфир” рейлити шоу

19.45 Шуранхайн нууцад нэвтрэхүй: “Дуртмал сайхан”

22.15 “Бат бөх гэр бүл” Оросын УСК

07.00 “Чарли Роузын ярилцлага” нэвтрүүлэг

12.00 “Бизнесийн хэмнэл” давталт

15.00 “Бизнесийн төв цэг” нэвтрүүлэг

17.00 “Bloomberg Surveillance”

20.00 “Made In Mongolia: Солонго нүдний эмнэлэг” нэвтрүүлэг

22.00 “Эзэнт гүрнийг босгосон нь” нэвтрүүлэг

08.05 “Монголчууд ХХ зууны өмнө” нэвтрүүлэг

12.10 “Гурван найз” ОАК 21, 22 дугаар анги

14.10 “Хүрээлэн” амьд ертөнц нэвтрүүлэг

18.05 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино

20.40 Дэлхийн санхүүгийн түүхүүд

23.40 “Харваач” ОАК

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

14.30 Наашаа цаашаа

17.30 “Хүчирхэг ренжерүүд” хүүхэлдэйн кино 25 дугаар анги

20.00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

22.30 “Тэрслүү хөвгүүд” ОАК /season 6/ 5 дугаар анги

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол Тв09.30 “Тог тог тог” /season 4/ 42 дугаар хэсэг

Тв ХөТөлБөр

ЗУрХаЙ

ҮЗвЭр

ЦаГ аГаар

УлаанБааТар

УВС22o

6o

ХОВД 25o

7o

ЗАВХАН21o

3o

БАЯНХОНГОР21o

6o

ГОВЬ-АЛТАЙ18o

3o

ӨВӨРХАНГАЙ 21o

6o

АРХАНГАЙ 20o 5o

ХӨВСГӨЛ 21o

4o

БУЛГАН20o

3o

ТӨВ 19o

3o

ДУНДГОВЬ 22o 6o

ӨМНӨГОВЬ25o

10o

ГОВЬ-СҮМБЭР 21o

6o

ДОРНОГОВЬ 25o

8o

СҮХБААТАР 19o

3o

ХЭНТИЙ 20o

2o

СЭЛЭНГЭ 20o

4o

ОРХОН19o

5o

ДАРХАН-УУЛ21o

5o

ДОРНОД 16o

3o

БАЯН-ӨЛГИЙ21o

6o

IX.16 17o

4o 6 м/с

7 м/с

Багавтар үүлтэй

IX.12 21o

5o

IX.13 23o

8o

IX.14 22o

9o

IX.15 14o

8o 6 м/с

6 м/с

7 м/с

6 м/с

8 м/с

6 м/с

8 м/с

7 м/с

Багавтар үүлтэй Багавтар үүлтэй Үүлшинэ Бага зэргийн бороотой

өмнөх дугаарын хариу / 09.10

ЗГМ: ҮГИЙн СҮлЖЭЭ

Буудлагын спортод домог болон алдаршсан тамирчидтай хийх уулзалт энэ сарын 15­ны 12.30 цагт “Туушин” зочид буудалд болох гэж байна. Уул­залтад олимпийн хошой аварга, Болгарын мария гроздева, олимп, дэлхийн 12 медальт гүржийн нино салук вазе, олимп, дэлхийн аварга сербийн Ясна секарич болон монгол Улсын гавьяат тамир чин, германы нэр дээрээс тэм цээнд өрсөлдөж буй д.мөнх баяр нар оролцох аж. Тэд эмэгтэй гар бууны төрөлд сүү лийн 30­аад жилийн турш хоо рондоо өрсөлдсөн тамирчид юм. Уул­залт үнэ төлбөргүй.

онЦлоХ ҮЗвЭр

Улсын драмын эрдмийн театрын хамт олон Архангай, Завхан, Хөвсгөл аймгуудад аялан тоглолт хийхээр аян замдаа гарлаа. Энэ удаагийн аялан тоглолтын бүрэлдэхүүнд театрын ахмад, дунд, залуу үеийн төлөөлөл болсон ардын жүжигчин С.Сарантуяа, гавьяат жүжигчин Ж.Оюундарь болон Б.Нармандах, С.Болд-Эрдэнэ, Г. Амгаланбаатар, Ц.Цэрэнболд, Э.Тодгэрэл, М.Тогтохжаргал зэрэг жүжигчин, арын албаны 40 орчим хүн багтжээ. Энэ өдрүүдэд “Бүүвэй” уянгын драмын жүжиг, “Би ч гэсэн жаргамаар байна” орчин үеийн жүжиг, “Онц сурлагатнууд орохыг хориглоно” хүүхдийн жүжгүүдийг орон нутгийн үзэгчдийн хүртээл болгох юм. Драмын театрын хамт олон өмнө нь 2005 онд Завхан, Хөвсгөл, 2010 онд Архангай аймагт аялан тоглож байв.

орон нутгийн үзэгчдийг баярлуулна

СПорТ

ХЯналТ шалГалТ

домогт тамирчидтай уулзах боломж

Сурагчдын автобус шалгалтад бүдрэвБ.ЭнхжинЗГМ

БоСооГоор:1. Бээжингээс зүүн хойно Хубилай хааны бариулсан шинэ хот, их нийслэл

2. Цагаан сарын шинийн нэгний урд оройн идээ, шүүс4. Японы алдарт мотор

5. Монголчуудын ихээр болгоомжлон, сүм хийдэд очин ном уншуулахад хүргэдэг зүйл

нийслэлийн Тээврийн газар, Замын цагдаагийн алба, нийс­лэлийн Боловсролын газартай хамтран хүүхдийн автобусны нэгд сэн үзлэг, шалгалтыг найм дугаар сарын 28­30­нд явууллаа. 2016­2017 оны хичээлийн жилд 52 сургууль, дөрвөн цэцэрлэгийн нийт 107 хүүхдийн автобус бүрт гэлтэй байснаас шалгалтад 82 автобус хамрагдсан байна.

“Хүүхэд тээвэрлэх автобус ба үйлчилгээнд тавигдах шаард ­лага” MNS 6440:2014 стандартад хүүхдийн автобус нь 12­оос доош жилийн нас жилттай, зүүн гар талдаа жолооны хүрдтэй, хүүхдийг баруун гар тал руугаа буулгаж, суулгах нөхцөлийг хангасан, шар өнгөтэй, суудал бүр нь хамгаалалтын бүстэй, жолооч нь тухайн ангиллын, мэргэш сэн байх зэрэг шаард­лагуудыг тусгаж өгсөн бай даг. Шалгалтаар стандартын шаард­лага хан гаагүй олон зөрчил илэрсэн тул тухайн сур­гуу лиудад албан мэдэгдэл, шаардлага хүр гүүлж, нэгдсэн үзлэг, шалгалтыг арав дугаар сарын 1­ний дотор дахин явуу­лахаар шийдвэрлэжээ.

8. Цөлжилт бий болоход ихээхэн нөлөөлдөг мал10. Эзэн, захирагч11. Адамын эхнэр12. Италийн нийслэлХөндлөнГөөр:3. Эмэгчин цаа буга

6. Хамгийн олон жил өвлийн өвгөн болсон нэрт жүжигчин7. Хүйтний хамгаалалт8. Монголчуудын олноор хэрэглэж асан нэгэн мотоцикль

9. Монголын улс төрийн томоохон нам (товчилсон нэрээр)11. Монголын нэгэн хутагт 13. Хүн хар гөрөөс14. Монголд сууж асан Манжийн элчин сайд

сүүлийн үед иргэдийн дунд автомашины дугаарын хяз гаарлалтын захирамжийн хугацаа дууссан, тиймээс арын дугаар хэд байхаас үл хамааран замын хөдөлгөөнд оролцох эрхтэй болсон гэх ойлголт тархаад буй. Өмнө нь мөрдөгдөж байсан Захиргааны хэргийн тухай хуульд зааснаар дугаарын хязгаарлалттай өдөр тээврийн хэрэгсэл замын хөдөлгөөнд оролцвол хуулийн хариуцлага хүлээлгэдэг байсан. Харин өнгөрсөн долдугаар сараас Зөрчлийн тухай хууль мөрдөгдөж эхэлснээр дээрх хууль хүчин гүй болоод байгаа юм. Бид энэ та лаар Замын цагдаагийн албаны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах байцаагч, цагдаагийн хошууч Ж.энхбатаас тодруулахад “2012 онд гарсан Засаг даргын захирамж, зорчих хэсэгт дугаа­рын хязгаарлалттай оролцох ир гэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар гаргасан тогтоол хүчин төгөлдөр үргэлжилж байгаа. Одоогийн байдлаар Замын цагдаагийн ал банд тогтоол хүчингүй болсон гэх үүрэг, чиглэл ирээгүй” гэв.

УлаанБааТар

дугаарын хязгаарлалт хэвээр үргэлжилнэ

О З

О

Л УД

О

О

Л

АЖ Д ГЙ О Е О О

АУНАР

АДЗ ГОО

АУ

А

В КА

Т

М

АЛНХ

У

М

ЛОУ О И Е Б

НААО

Р

Г

У

А

Н

А

ОВ

Я

С

Г

Й

А

С

А

И

Т

О

Н

ЬММН С

У

1 2

3

11 12

13 14

4

7

8 9 10

6

5

ЗГМ: КоМИКС

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....

Даатгуулагчид нь хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан тохиолдолд 100 хувь, хэсэгчлэн алдсан тохиолдолд хугацаанаас нь болон хөдөлмөрийн чадвар алдалтын

хувиас нь хамааруулан даатгалын компаниас нөхөн төлбөр олгодог.

Толгой чинь яачихсан

юм бэ?

Барилга дээрээс гэнэт тоосго унаад,

зоогдоод үлдчихсэн...

Тоосгыг чинь ерөөсөө авахгүй юм

уу? Ингээд яваад байж болж байгаа

юм уу?

Зүгээр ээ... Эмч харин ашгүй толгой нь юмтай болчихож

гэсэн шүү дээ...

Иргэдийн гэнэтийн ослын даатгалаар байгалийн, ахуйн, мал амьтдын болон гаднын нөлөөлөл, хордлогын эрсдэлээс учирсан хохирлыг нөхөн төлдөг.

нИСлЭГИЙн ЦаГИЙн ХУваарЬ

Бээжин-УБ 01.40 04.10УБ-Хонконг 06.25 10.55 УБ-Токио 07.55 13.40 УБ-Сөүл 08.45 12.50 Хонконг-УБ 12.05 16.45Сөүл-УБ 14.20 16.50Токио-УБ 14.40 19.10 УБ-Бээжин 17.55 20.10Бээжин-УБ 21.10 23.40 УБ-Ханбумбат 20.00 21.10 Ханбумбат-УБ 22.00 23.05

ГалТ ТЭрЭГнИЙ ЦаГИЙн ХУваарЬ

Бээжин-Москва 07.45 14.28 Москва-Бээжин 21.35 14.31 УБ-Москва 13.50 14.28 Москва-УБ 21.35 07.30Эрээн-УБ 18.00 11.15 УБ-Эрээн 20.00 10.25УБ-Бээжин 07.15 14.04УБ-Хөх хот 20.00 20.49 Хөх хот-УБ 22.50 11.15 УБ-Эрхүү 21.10 02.40 Эрхүү-УБ 15.35 06.20

БНХАУ дотоод шаталтын хөдөлгүүрт машиныг хориглохын төлөө

Энэтхэгийн рохинжа нарт тулгарсан шинэ занал

NEV бүтээж хөгжүүлэх нь Хятадын аж үйлдвэрийн ойрын ирээдүйн тэргүүлэх чиглэл. > 10

Энэтхэгт хэрэггүй рохинжа нарыг бүгдийг нь хөөн гаргахаар Шинэ Дели төлөвлөөд байна. > 10

Аваргууд харзнаж байгаа ч IPO зах зээл сайн байнаАнхдагч зах зээлд гаргасан хувьцааны гуравны хоёр нь анх санал болгосон үнээсээ дээгүүр ханштай зарагдаж байгаа. > 10

Майкл МкКензи, Женнифер Хьюзарилжааны шинэ долоо хоног

эхэлсэн үед зах зээл ба хөрөнгө оруулагчдад хэдэн чухал асуулт тулгараад байна. Засгийн газрын

топ бондуудын өгөөж долдугаар сард оргилдоо хүрснээс хойш тасралтгүй буурч байгаа нь анУ, Хойд солонгосын хоорондын цөмийн маргаанаас

гадна тогтмол орлогын хөрөнгө оруулагчид ирээдүйг бүүдгэр төсөөлж буйтай холбоотой. анУ­ын сангийн яамны 10 жилийн бонд өнгөрсөн арваннэгдүгээр

Хятадын их наяд гадаадын санд хүртээлгүй хэвээрдон вейнланд

Хятадын дотоодын хөрөнгө оруулагчид олон улсын сангуу­дын хувьцааг худалдах лиценз аваад хоёр жил хагас өнгөрсөн хэдий ч дэлхийн томоохон хөрөнгийн менежерүүд өнөөг хүртэл хүлээсээр байна. BlackRock, Aberdeen Asset Management, Och­Ziff, Allianz зэрэг сангууд 2015 онд гадаадын хөрөнгө оруулалтын бүтээг­дэхүүнийг Хятадын хэрэглэгчдэд шууд худалдах лиценз авсан нь хөрөнгийг гадагш гаргах шинэ суваг бий болгосон. Бизнесийн цар хүрээ нь асар уудам агаад 2016 оны байдлаар баян хятадуудын хуримтлуулсан хөрөнгө оруулах боломжит мөнгөн дүн 49 их наяд юань буюу 7.89 их наяд ам.долларт

хүрснийг Bain & Co зөвлөх фирм мэдээлжээ.

Уг лицензийг Шанхай хотын захиргаа чөлөөт худалдааны бүсийн статуст суурилан олго­сон аж. Хятадын баялгийн асар том хуримтлалд хүрэхийг эрмэлздэг гадаадын санхүүгийн бүлгүүдэд энэ нь эргэлтийн цэг болсон билээ. гэвч тэд өөр нэг хүчирхэг зохицуулагч болох гадаад валютын улсын хорооноос бизнес явуулах квот авахаар хүлээж байна. Тус хороо зөвшөөрөл олгох төлөв бага байгаагаас гадна уг асуудлаар тайлбар авах хүсэлтэд хариулсангүй. иймэрхүү зөр­чилтэй зохицуулалт Хятадад түгээмэл агаад шинжээчдийн хэлснээр нэг зохицуулагчийн шинэчлэлийн төлөвлөгөө нөгөө­

гийнхөө хянах, хаах шаардлагаар цуцлагддаг байна.

Лондон дахь Capital Eco­nomics компанийн азийг хариуцсан ахлах эдийн засагч марк Уильямс “Бодлого боловс­руулагчид заримдаа бие биетэйгээ зөрчилдсөн зорилго тавьдаг. ингээд нэг нь ногоон гэрэл асаахад нөгөө нь замын хаалт босгоно” хэмээв. Шан хайн захиргаа хөрөнгийн менежерүүдэд бизнесээ эрхлэх квотоо ямар ч гэсэн авна хэмээн найдвар төрүүлдэг гэж уг асуудлыг сайн мэдэх нэгэн ярилаа. Түүнчлэн компаниудад зөвхөн дотоодод эрхлэх бизнесийн түр зөвшөөрөл олгож байсан жишээ бий.

Зарим компани аравдугаар сард болох Коммунист намын их хурлын дараа өөрчлөлт гарна

гэж найдаж буй. гэвч шинжээчид ойрын жилүүдэд уг асуудлаар ямар бодлого боловсруулах нь тодорхойгүй шахам байна гэдэг. ийм төрлийн анхны лицензийг 2015 оны эхний хагаст юанийн ханш тогтвортой байх үед олго­жээ.

Хэдэн жилийн турш Хятад улс хөрөнгө оруулагчид, ком­паниудаас дотогш чиглэсэн мөнгөний урсгалыг зохицуулж байсан боловч гадагш урсгал бага байв. гэтэл мөн оны найм дугаар сард төв банк нэг өдрийн дотор юанийн хан­шийг хоёр хувь бууруулсан нь тус валютын төлвийг муут­гасан юм. Цаашид ханшийг буу руулахаас болгоомжилсон хүмүүс мөнгөний гадагш урсгал үүсгэсэн тул валютын хороо

мөнгийг дотооддоо үлдээхийн тулд хяналтаа чангатгав.

Бээжингийн бизнесийн сур гуулийн профессор Ли Вей “Чөлөөт худалдааны бүс байгуулж байх үед төв банк капиталын гадагш урсгалыг дэмжиж байсан. Тэр үед Хятадад хэт их капитал цуглараад байв. Байдал өөрчлөгдсөн тул мэдээж бодлого өөрчлөгдсөн. Тэд хэзээ дахин өөрчлөхийг хэлэхэд маш хэцүү” хэмээсэн юм. Хөрөнгийн менежерүүд Хятадын гадаад валютын нөөц дахин өсөж эхэлсний улмаас өөрчлөгдсөн капиталын урсгалын эргэлтийг хараад өөдрөг сэтгэл төрж магадгүй. энэ нь оны сүүлээр зохицуулалтын хяналт суларч магадгүй гэсэн үг юм.

даатгалынхан Ирмад 65 тэрбумыг алдаж болзошгүй

1Property Claim Services хэмээх

даатгалын төлбөр нэхэмжлэлээр мэргэшсэн байгууллагын мэдээлснээр, 2005 онд анУ­ын нутагт болсон хамгийн их хохиролтой Катрина хар салхи 41 тэрбум ам.долларын даат галын алдагдалд хүргэсэн билээ.

Өнгөрсөн сард Хьюстон хотыг үерт автуулсан Харви хар салхины даатгалын төлбөр 1.2­2.3 тэрбум ам.доллар болно гэж AIR­ын шинжээчид үзэж байгаа. энэ үнэлгээнд үерээс үүдсэн хохирол ороогүй юм. Техас муж улсын “даатгалын зөвлөл”­ийн мэдээгээр эндхийн өрхүүдийн 20 орчим хувь нь үерийн даатгалтай аж. ийнхүү хоёр хар салхийг хамтатгасан тооцоогоор даатгалын компа­ниудын хувьд хамгийн их өртөгтэй жил болох төлөвтэй байна. Хар салхины өнгөрөх зам болон давалгааны өндөр гэх мэт бусад хүчин зүйлээс шалтгаалан даатгуулсан хохирлын хэмжээ өөрчлөгдөнө. Хэрвээ хар салхи Флоридагийн аялал жуулчлал, санхүүгийн төв майами хотыг дайрахгүй бол дээрх үнэлгээ нэлээд доогуур гарч болох юм.

майами хотын эрэг далайн түвшин дээшилснээс усанд автаж эхэлсэн ба хүчтэй салхи шуурга барилгын краныг унагажээ.

Хэдийгээр алдагдлын зарим үнэлгээ доогуур байгаа боловч Флоридагийн хоёр эргээр хүн амын суурьшил нэмэгдсэн учир тус мужийн даатгуулсан эд хөрөнгийн 80 орчим хувь нь энд оршдогийг AIR мэдээлэв. сүүлийн арван хэдэн жил энэ хавьд гамшигт өртөхүйц үнэт зүйл, өртгийн түвшин нэлээд дээшилсэн байна. Хар салхи өнгөрөхөөс наана эвдрэл сүйтгэл, эдийн засгийн хохирлын хэмжээг бүрэн мэдэх аргагүй. Цаг уурын мэдээгээр ирма даваа гарагт тус муж улсын хойд нутагт хүрэх аж.

даатгалын компаниуд даат­гуулсан эд хөрөнгийн нөхөн төлбөрийг хариуцдаг учир уг үнэлгээ эдийн засгийн нийт хохирлын хэмжээнээс хавьгүй доогуур байдаг. JLT Re­ийн шинжээчид “гамшгийн төв хаана байхаас үл хамааран Флорида даяар салхи, шуурганы аюул нэмэгдэж, хүчтэй аадар бороо орно. алдагдлыг авч үзвэл хар салхины зам жаахан хазайж, хүн ам шигүү суурьшсан бүс рүү орвол хохирол асар их нэмэгдэнэ” гэж үзэж байна. ноён Хокберг “Чиглэл багахан өөрчлөгдөхөд дараах хүчин зүйлүүдэд том өөрчлөлт оруулна. салхи шуурга, үер ус, бизнесийн зогсолт, хүмүүс гэр орноосоо хол байх хугацаа гэх мэт. энэ

Бондын өгөөж ба алт юу өгүүлнэ вэ

бүх зүйл алдагдлын хэмжээнд нөлөөлнө” гэжээ. гэхдээ майа­мийг шууд нөмрөхгүй бол сүйрэл хамаагүй бага байна гэдгийг мэргэжилтнүүд онцлов.

1992 онд тавдугаар зэрэг­лэлийн эндрю хар салхи Фло ридаг сүйтгэх үед даат­

галын ком паниуд 15 тэрбумын өртөг төлөхөд хүрч, хэдэн арваа раа дампуурч байв. ноён Хокбергийн ярьснаар “аж үйлдвэрийн өртөг асар дээшил сэн тул тэр хэмжээгээр хохирол өсөх” юм байна. 2005 оны гуравдугаар зэрэглэлийн

Катрина хар салхины улмаас далан хамгаалалт нурсан тул нью Орлеан хот болон орчны бүс үерт автаж, хохирол нэмэгд­сэн. “далан нурах хүртэл салхи шуурга тийм ч гамшигтай бус санагдаж байсан. энэ бол таашгүй зүйл. Хэрэв иймэр хүү

гэнэтийн зүйл тохиолд вол асар том нөлөө үзүүлнэ. Одоохондоо тийм зүйл болно гэж харагдахгүй байна. гэхдээ 12 жилийн өмнө ч бас харагдахгүй байсан” хэмээн ноён Хокберг анхааруулсан байна.

сараас хойш хамгийн доод түвшин руу гулсаж, зах зээлийг тодорхойлдог сонгодог арга болох урт ба богино хугацааны бондын харь цаа бараг тэгшрэв. санал асуул гад суурилсан нийлүүлэлтийн менежментийн институтийн индексүүд мэтийн уян үзүүлэлтүүд сайн байгаа мөртлөө сарын ажил эрхлэлт зэрэг хатуу үзүүлэлт ажлын байрны өсөлт дуусаж, цалин хөлс нэмэгдээгүйг харуулсан байна.

Pictet Asset Management фирмийн ерөнхий стратегич Лука Паолони “эдийн засгийн гол үзүүлэлтүүд хэт өөдрөг буюу бондын зах зээл өсөлтийн үедээ байна. гэвч судалгаанд суурилсан өсөлтийн таамаг ба тогтмол орлогын зах зээл хумигдсанаас үүдсэн эдийн засгийн бүүдгэр байдлын хооронд зөрөө гарлаа” гэжээ. Тэрбээр цааш нь “Улмаар энэ зөрөө арилж, бондын зах зээлд цохилт болно” хэмээн дүгнэв. Зөвхөн энэ жил гэхэд төв банк хоёр тэрбум ам.долларын бонд

худалдан авахад дэмжлэг үзүүлж байгаа учир доогуур өгөөж ба хувьцааны үнийн өсөлтийн хооронд уялдаа бий гэж үздэг хүмүүс бий.

гэвч анУ­ын хөрөнгийн зах зээлийг нарийн ажиглаж, оргил цэгүүдэд анхаарвал сэтгэл түгшүүрийн түвшнийг тодорхойлж болно. Технологийн салбар тэргүүлсэн түргэн өсөлт­тэй компаниудын амжилттай гүйцэтгэл эдийн засгийн бусад хэсэгт бүүдгэр хүлээлт үүсгэжээ. Хувьцааны хөрөнгө оруулагчид сайн тэнцэлтэй компаниудыг сонгох болсон нь болгоомжлолыг илэрхийлж буй агаад өсөлтийн зах зээлийн тухай таамаг найдвартай бусыг давхар нотолж байгаа юм. Татварын дэмжлэг алга байгаа нь Уол стритийг эмзэг байдалд оруулж, ялангуяа хоёр оронтой тоогоор хэмжигдэх өсөлтийн таамаг бүрхэг боллоо.

Хятадын ардын банк дотоо дын валютын зах зээл юанийн арил­жааны дундаж цэгийг тогтоож өгсөн шийдвэрийг анхааралтай

ажиглах ёстой. Юанийн ханш зургаан долоо хоногт хоёр жилийн дээд түвшиндээ хүрч, дөрвөн хувь өссөн. Өсөлтийн хурдац түр гэссэн нь огцом хэлбэлзэлд дургүй Бээжингийн санааг зовоож эхэлсэн аж. Хятадын төв банк орон нутгийн цагаар 09.15­д буюу арилжаа эхлэхээс 15 минутын өмнө сул ханш тогтоож өгсөн нь тодорхой мессеж илгээсэн хэрэг. ийм арга хэмжээ аваагүй бол юанийн ханш цаашдаа түргэн өсөх байсан биз.

алтыг шинжихэд мөн адил төсөөлөл үүсэж байна. энэхүү үнэт металлын үнэ он гарсаар 17 хувь өссөний дотор зөвхөн сүүлийн сард 7.5 хувь дээшилж, унци нь 1360 ам.долларын ханштай боллоо. Үүний үндсэн шалтгаан нь ам.долларын сулрал болон бодлогын хүүг доогуур түвшинд барихыг шаардаж буй анУ­ын инфляцийн дарамтын талаарх түгшүүртэй хүлээлт юм. анУ­ын өрийн таазны тухай түр тохиролцоо арванхоёрдугаар сар хүртэл үргэлжлэх агаад улс төрийн тодорхойгүй байдал намдах хүртэл худалдан авагчид алтны үнийг хөөрөгдөж магадгүй юм.

Үнэхээр ч Goldman Sachs­ын шинжээчийн хэлснээр Хойд солонгосын талаар болгоомжлол шар металлын үнэ өсөхөд өчүүхэн нөлөө үзүүлсэн бололтой. Тэрбээр “Вашингтонд сүүлийн хоёр сард болсон үйл явдлууд ам.доллар суларсныг дагасан алтны өсөлтөд том үүрэг гүйцэтгэсэн” хэмээн дүгнэжээ. энэ пүрэв гарагт анУ­ын инфляцийн есдүгээр сарын дүн мэдээ гарахын өмнө зарим шинжээч алт цаашдаа өсөх орон зай бий гэж үзэж байна. Numis Securities компанийн тайланд “алт 2012 оноос хойш уруудсан урт хугацааны сувгаас гарлаа. Одоо богино хугацааны өгсөх сувгийн дээд түвшинд ирээд байгаа бөгөөд оны эхнээс ийм түвшинд арилжигдсан. аль аль нь сайн хэрэг” хэмээн дүгнэсэн юм.

Хоёр хар салхийг

хамтатгасан тооцоогоор

даатгалын компаниудын

хамгийн их өртөгтэй жил

болох төлөвтэй байна.

Goldman Sachs-ын шинжээчийн хэлснээр Хойд Солонгосын талаар болгоомжлол шар металлын үнэ өсөхөд өчүүхэн нөлөө үзүүлсэн бололтой.

компаниудын 2017 оны IPO­ийн нийт үнэлгээ S&P 500­д бараг хоёр дахин өсөөд байгаа юм. Харин энэ гуравдугаар сард нэгж хувьцаа нь 17 ам.доллараар зарагдаж байсан Snap­ынх 15 болж буурлаа. энэ нь хувийн санхүүжилт ашиглах замаар 10 буюу түүнээс дээш тэрбум ам.долларын үнэлгээтэй болсон “декакорн” гэгддэг тех­ноло гийн компаниудын үйл ажил лагаа тай холбоотой таамгийг эр гэн харахад хүргэлээ.

дуу хөгжмийн стриминг үйл чилгээний Spotify компани албан ёсоор IPO гаргахын оронд одоо гийнхоо хувьцааг нью­йорк ийн хөрөнгийн бирж дээр энэ дөрөв дүгээр улиралд шууд гар га хаар төлөвлөж байна. Харин технологийн бусад аварга компани 2018 он хүртэл байдлыг харзнах болов уу хэмээн банкны үйлч­илгээ эрхлэгч нар өгүүлсэн юм.

Европ тивд Pirelli компани энэ оны хамгийн аварга хэмжээтэй IPO­ийн нэгийг өнгөрсөн до лоо хоногоос эхлүүллээ. италийн резин дугуй үйлдвэрлэгч хувь­цааныхаа 40 хувийг арилжих замаар миланы хөрөнгийн бир­жид эргэн ирэхээр төлөвлөсөн нь 8.7 тэрбум еврогоор хэмжигдэж байна.

“Европ даяар IPO гаргах тов хөвөрч байна. Зах зээл дээр яг одоо зургаан IPO хйигдэж байгаа. дараагийн хэдэн долоо хоногт энэ тоо лавтайяа өснө” хэмээн Mor­gan Stanley­ийн үнэт цаасны зах зээл хариуцсан тэргүүн мартин Тор ник рофт тайлбарлав.

Хятадын аж үйлдвэрийн ойрын ирээдүйг тодорхойлж буй Made in China 2025 бодлогод NEV­ийг тэргүүлэх чиглэл болгон заасан. NEV нь Хятад улс дэлхийн хэм жээнд өрсөлдөхүйц хүчин ча дал тай болохоор зорьж буй технологийн тэргүүлэх арван салбарын нэг юм.

Тус улс 2009 онд анУ­ыг гүйцэж түрүүлэн, дэлхийн авто­машины хамгийн том зах зээл болж хувирчээ. Бээжин 2025 он гэхэд жилдээ долоон сая ширхэг NEV үйлдвэрлэх зорилт тавиад байна. Төрөөс олгодог өгөөмөр татаас, сансрын хурдаар өсөж буй борлуулалтын ачаар NEV үйлдвэрлэж, бор луулах төлөвлөгөөтэй 200 гаруй компани үүсэн төрлөө.

БнХаУ­ын Засгийн газар NEV үйлдвэрлэлийг дэмжих нөхцөл бүхий нүүрстөрөгчийн ялгарал арилжих бодлогыг ирэх жилээс хэрэгжүүлж эхэлнэ. Уг бодлогын дагуу автомашин үйлдвэрлэгч нарт NEV үйлдвэрлэх квот тог­тоож өгөх юм. Квотын дагуу NEV үйлдвэрлэж чадаагүй ком пани нөхөн төлбөр болгон нүүрс төрөгчийн ялгарлын кредит худалдаж авах ёстой. дотоодын цахилгаан автомашины үйлд­вэрлэлийг дэмжих үүрэг бүхий хуулийн төсөл аль эрт гарсан ч хууль болж чадалгүй өдий хүрчээ.

энэтхэгийн аюулгүй байдалд болзошгүй занал учруулдагтай холбоотой. Ялангуяа саудын арабад байрладаг дүрвэгсдээс сонгож бэлтгэсэн, дээд зэр гийн бэлтгэлтэй, маш сайн сан­хүү жүүлсэн рохинжа зэвсэгт бүлэглэл өнгөрсөн онд энэтхэгт илэр сэн явдлаас хойш эрх баригч нар түгших явдал эрс ихэссэн.

мьянмарыг оролцуулаад аз­ийн өнцөг булан бүрээс ирдэг буд дын шашинт сүсэгтнүүдийн очдог Бодьгаяа дахь махабодийн сүмд 2013 онд бөмбөг дэлбэлсэн хэргийг ч энэтхэгийн удирдлага рохинжа нартай холбон үздэг. Хөрш Пакистан дахь дайснуудын зүгээс рохинжа дүрвэгсдийг хялбар радикалжуулж, энэт­хэгийн эсрэг зэвсэг болгон ашиг лаж болзошгүй хэмээн Шинэ дели түгшиж байна.

энэтхэг нь дүрвэгсдийн эрх, улс орнуудын хүлээх үүрэг хариуцлагыг тодорхойлдог нҮБ­ын дүрвэгсдийн конвен­цэд нэг дээгүй. дотоодод нь ч дүр вэгс дийн талаарх хууль байх гүй. гэхдээ Шинэ дели мөрд лөг хавчлагаас зугтааж буй хүмүүсийг орогнуулж ирсэн баялаг түүхтэй. энэтхэг тусгаар тогтномогцоо шинээр үүссэн

Энэтхэгийн рохинжа нарт тулгарсан шинэ занал

БнХаУ дотоод шаталтын хөдөлгүүрт машиныг хориглохын төлөөЧарльз Кловер

Цар хүрээгээ тэлсээр байгаа дотоод шаталтын хөдөлгүүрт автомашиныг хориглох хөдөл­гөөнд дэлхийн автомашины гол зах зээл­Хятадын дуу хоолой шинэ эрч хүч өглөө.

Засгийн газрын дээд албан тушаалтнаас ням гарагт гаргасан мэдэгдлээс үзвэл бензин, ди зель хөдөлгүүрт машины үйлд вэр­лэлийг 2040 он гэхэд хориглох их Британи, Францын жишээг Хятад улс дагах гэж байгаа бололтой.

“Уламжлалт шатахуун бүхий автомашины үйлдвэрлэл, бор­луу лал тыг хэзээ зогсоохыг то дор хойлсон хуваарийг зарим улс гаргачихлаа” хэмээн үйлд­вэрлэлийн дэд сайд Шинь гуобин Хятадын албан ёсны мэдээллийн Шиньхуа агентлагт нийтлүүлсэн материалдаа бичжээ.

“Яам холбогдох судалгаа явуулж эхэлсэн тул хариуцаж буй салбар хэсгээс хуваарь гаргана. ийм арга хэмжээ нь манай ав то машины үйлдвэрлэлийн хөгж лийг цогцоор нь өөрчилнө” хэмээн дэд сайд өгүүлсэн нь Хя­тадын автомашины үйлд вэрлэлд донсолгоот үе тохиосон хэрэг байв.

Хятад улс бодлогоо тодор­хойлж, хэрэгжих хугацаагаа зааж өгөх нь дотоод шаталтат хөдөлгүүрийн ноёрхлыг эцэс лэх дэлхий нийтийн хүчин чар майл­

тад том хувь нэмэр болж чадна. моторт тээврийн хэрэгсэл

үйлдвэрлэх олон улсын холбооны (IOMVM) тооцоог үзвэл, дэлхийд автомашины үйлдвэрлэлээр тэр­гүүлж буй Хятад улс 2016 онд 28 сая автомашин үйлдвэрлэжээ. Уг статистикт хөнгөн тэрэгний зэрэгцээ арилжааны зориулалттай бусад төрлийн автомашиныг ч

багтаасан. дэлхийн хэмжээнд өнгөрсөн онд 94 сая ширхэг авто­машин үйлдвэрлэсний 30 хувь нь БнХаУ­д оногдож байна.

БнХаУ­ын удирдлага хотжил­тоос үүдэлтэй бохирдол, уур амьсгалын өөрчлөлт, импортын газрын тосноос хараат байдалдаа түгшсээр өдий хүрлээ. Бээжин шинэ төрлийн эрчим хүчээр

ажил ладаг автомашины (NEV) үйлд вэрлэлийг дэмжихийн тулд тө рөөс нөхвөр олгох, ийм авто ­ма шин худалдан авагч нарт ул сын дугаар олгох журмыг хөн гөвч лөх зэрэг олон арга хэмжээ авч байгаа.

Үүний зэрэгцээ цахилгаан автомашин хөгжүүлэх нь дэл­хийн автомашины технологид үсрэлт гаргаж, Хятадын үйлд­

вэрлэгчдийг шинэ төрлийн авто машины зах зээлд давуу байр суурь эзлэхэд түлхэц өгнө хэ мээн Засгийн газар нь үздэг. Хятадад өнгөрсөн онд 507 мянган ширхэг шинэ төрлийн эрчим хүчээр ажилладаг автомашин зарагдсан. Тус улс дан цахилгаан хөдөлгүүрт автомашины зах зээлд эзэлдэг хэмжээгээрээ дэлхийд тэргүүлдэг.

аваргууд харзнаж байгаа ч IPO зах зээл сайн байна

николь Баллок, роберт Смитатлантын далайн хоёр эрэгт

италийн Pirelli, Alibaba­гийн дэмж лэгт Best Logistics, видео стриминг үйлчилгээний Roku зэрэг компанийн IPO буюу хувьцаагаа нийтэд анх удаа нээлттэй арилжих ажиллагаа ааг амьсгаагүй ундарч байна.

анУ­д Snapchat­ийг эзэмшигч Snap компанийн аварга наймаа амжилт муутай өндөрлөж, ханш чангарч буй еврогоос шалтгаалан Европ тивд орлого сэргэх явц удаа ширна хэмээн хөрөнгө оруулагч нар болгоомжилж буй үед энэхүү арилжаа болж байна.

“Зах зээл бүхэлдээ харьцангуй сайн, арилжаа тогтвортой үргэл­жилж байгаа учраас жилийн сүү лийн хагаст сэргэлт хурдсах болов уу” хэмээн Goldman Sachs­ын анУ дахь үнэт цаасны зах зээл хариуцсан тэргүүн дэвид Людвиг тайлбарлав.

сүүлийн хэдэн жилийн хамгийн сул үед тооцогдох 2016 онтой харьцуулах аваас анУ­ын үнэт цаас ны зах зээлд бүртгүүлсэн арил жааны тоо энэ онд нэмэгдсэн. Өнгөрсөн оны мөн үед 63 байсан IPO гаргалт энэ сард 112­т хүрээд байгааг Dealogic тооцооллоо. IPO­гийн хэмжээ даруй хоёр дахин өсөж, 31.6 тэрбум ам.долларт хүрээд байна.

энэ оны арилжааны гуравны хоёр нь анх санал болгосон үнээсээ дээгүүр ханштай зараг­даж байгаа. Үйл ажиллагаа нь IPO­д төвлөрдөг биржийн сан ажиллуулдаг Renaissance Cap­ital­ийн тооцоогоор, анУ­ын

BBM©

BBM©

BBM©

Эми Казмин мьянмарын рахин мужид

2012 онд мусульманы эсрэг хүчирхийлэл дэгдмэгц тус ул­сын удирдлага ислам сүсэгт рохинжа үндэсний цөөнхийн эрэгтэйчүүдийг баривчилсны олонх нь гэртээ эргэж ирээгүй.

Фарид ахмед ч төрөлх Бутидан хотдоо захиргааны байгууллагаас зарлан дуудах хуудас хүлээн аваад шаардлагын дагуу очих талаар бодсон ч үгүй. Бангладеш, мьянмарын хооронд эм тариа, мал зарж амьдардаг тэрбээр бушуухан оргож, төрөлх хотоос нь 1600 гаруй километрийн алсад орших Хайдарабад чиглэн алсын аянд морджээ.

Өнөөдөр рахины рохинжа тос год дахиад л галд өртлөө. сүүлийн хоёр долоо хоногт 270 мянга орчим рохинжа Банг ладеш руу дүрвэлээ. ноён ахмед харин өмнөд энэтхэгийн хот дахь рохинжа нарын албан бус хоргодох газарт эхнэр, хоёр хүүхдийн хамт амь зууж байна. “манай гэрийн амьдрал сүйрлээ. гэлээ гээд хүүхдээ өсгөх хэрэгтэй. энд овоохойд амьдарч байгаа ч ядаж айх юмгүй унтаж болно” хэмээн 37 настай эрэгтэй

ярьж байна. Тэрбээр 2012 оноос хойш

энэт хэгт толгой хоргодох газар хайж буй олон мянган рохинжа нарын нэг. эдгээр хүмүүсээс 16500­г нь нҮБ­ын дүрвэгчийн хэрэг эрхэлсэн агентлаг албан ёсоор дүрвэгч, орогнол хүсэгч хэмээн бүртгэсэн. гэтэл энэ хүмүүсийн дүрвэгчийн статус ч баталгаагүй болох гэж байна.

энэтхэгт орогнож буй ислам шашинт рохинжа нарын тоо дээрхээс хавьгүй их буюу ойролцоогоор 40 мянга хэмээн Ерөнхий сайд нарендра моди­гийн Засгийн газар тооцоолдог. энэтхэгт хэрэггүй рохинжа нарыг бүгдийг нь хөөн гаргахаар Шинэ дели төлөвлөөд байна.

рохинжа зэрэг үндэсний цөөн хийг тусгай арга хэмжээнд бэлт гэхийн тулд шалгалт явуулах үүргийг энэтхэгийн цагдаагийн албадад Шинэ делигээс үүрэг болголоо. “энэтхэгт байгаа энэ хүмүүс бүгд хууль бус дүрвэгч нар. Хуулийн дагуу албадан гаргах ёстой” хэмээн дотоод хэргийн сайд Кирен рижижү тайлбарлав.

Засгийн газар хатуу байр суурь баримтлах гэж байгаа нь ислам шашинт рохинжа нар

Пакистанаас дүрвэсэн олон сая хинду, сикх дүрвэгсдийг хүлээн авсан юм.

мөн 1959 онд энэтхэгийн анхны Ерөнхий сайд Жавахарлал неру Хятадын мөрдлөгөөс зугтаан гарсан Төвдийн оюун санааны удирдагч далай ламыг энэтхэгт биечлэн хүлээн авч байв. энэтхэг нь эдүгээ ч далай лам болон бурхны шашинт 110 мянган төвөд хүний гэр орон хэвээр байгаа. эдгээр хүмүүсийн энэтхэг дэх хуулийн статус хоёрдмол хэвээрээ.

Хожим 1971 онд Пакиста­наас тусгаарласан Бангладешид дайн, хүчирхийлэл гаарах үеэр энэтхэг улс 10 сая дүрвэгчийг түр хоргодуулж байлаа. дараа нь 1980­аад онд иргэний дай­наас дүрвэсэн Шри­Ланкийн тамилчуудад энэтхэг улс хаалгаа нээсэн. эдүгээ 63 мянган тамил дүрвэгч энэтхэгийн Тамил наду дүрвэгсдийн хуаранд Шинэ делийн тусламжаар амьдарсаар байгаа.

ноён моди өнгөрсөн долоо хоногт мьянмарын нийслэлд тус улсын де факто удирдагч аун сан су Читэй уулзахдаа нобелийн шагналтны “экстремист хүчир­хийлэл”­д сэтгэл зовж буй түг шүүрийг хуваалцсан. гэх дээ гэм зэмгүй рохинжа иргэдийн эсрэг мьянмарын зэвсэгт хүч­нээс үйлдэж буй харгисла лыг хүний эрхийн байгуулла гууд шүүмжилж байгаа талаар энэт­хэгийн Ерөнхий сайд дуу гүй өнгөрөв.

энэтхэгийн болзошгүй тө­лөв лө гөөнд түгшигч нҮБ­ын дүр вэгс дийн агентлаг эрх ба­ригчдаас албан ёсоор ямар ч анхааруулга, төлөвлөгөө аваагүй байгаагаа мэдэгдээд байна.

гэтэл албадан гаргах тухай яриа рохинжа нарын дунд хэ дий­нэ тархаж, хүмүүсийн амьдралд нөлөөлж эхлэв. Хайдарабадад амьдардаг 3000 рохинжа дүр­вэгчийн хүүхдүүдийг орон нут гийн сургуульд сургах Зас­гийн газ рын хөтөлбөр тодорхой бусаар хойшлоод байна.

“Биднийг буцаах гэж байгаа бол эндээ алуулсан нь дээр. Ядаж л хүн шиг оршуулах байх” хэмээн ноён ахмед өгүүлсэн нь дүрвэгчдийн сэтгэл санааны тусгал боллоо.

Хятад Их Британи,

Францын жишээг дагавал дотоод

шаталтын хөдөлгүүрийг

хориглох хүчин

чармайлтад том хувь

нэмэр болно.

Шинэ Делийн гудамжинд эх нь хооллож буй рохинжа жаал.

Тогтворгүй байдлын төлөөс нь бондын ханш

Эдийн засаг

2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718) 11Засгийн гаЗрын мэдээ

ЗГМ ТовЧХон

Ам.доллар 2446.79

Евро 2939.70

Япон иен 22.37

ОХУ рубль 42.81

БНХАУ юань 375.72

БНСУ вон 2.16

валюТын Ханш

ХөрөнГө орУУлалТ

» ҮНЭт цААс

1.5Хувь. Наймдугаар сард 926 хөрөнгө оруулагч үнэт цаасны компаниар дамжуулан үнэт цаасны дансаа шинээр нээлгэсэн байна. Үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төвийн мэдээлснээр энэ нь сарын дүнгээр 1.5 хувиар өссөн үзүүлэлт аж.

» АрИлжАА

"MSE ALL" индекс даваа гарагт 987.15 нэгж болж 0.87 хувиар дээшлэв.

» УУл УУрХАй

0.8Хувь. Олон улсын зах зээлд алтны ханш 0.8 хувиар буурч, унц нь 1335.34 ам.долларт хүрлээ. Энэ нь дөрвөн долоо хоногийн хамгийн огцом уналт болов.

» ХУвьцАА

7.78Хувь. Даваа гарагийн арилжаагаар “Говь” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 7.78 хувиар өслөө. Харин "Мерекс” компанийн ханш хамгийн өндөр буюу 14.38 хувиар унав.

» ХөрөНГИйН зАХ зЭЭл

2Тэрбум төгрөг. Монголын хөрөнгийн биржид өнгөрсөн долоо хоногт хоёр тэрбум төгрөгийн арилжаа хийжээ. Өдөрт дунджаар 577.7 сая төгрөгийн гүйлгээ хийсэн байна. » тҮҮХИй Эд

0.5 Хувь. West Texas төрлийн газрын тосны ханш 0.5 хувиар чангарч, баррель нь 47.73 ам.доллартай тэнцэв.

» ИНдекс

0.3 Хувь. “Bloomberg”-ээс тооцдог ам.долларын спот ханш 0.3 хувиар өслөө.

» дЭлХИйд

8Хувь. Японд машин тоног, төхөөрөмжийн захиалга долдугаар сард сүүлийн 18 сар байгаагүй дээд хэмжээгээр өссөн байна. Эдийн засаг, нийгмийн судалгааны хүрээлэнгийн мэдээлснээр тус улсын машин, тоног, төхөөрөмжийн захиалга найман хувиар өсчээ.

Mse all1,100

1,000

900

800

7002015 2016 2017

УИХ-ын зарим гишүүн Засгийн газрын үйл ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт өгч, хариуцлага тооцох талаар хөндөж эхэлсэн наймдугаар сараас гадаад зах зээл дэх үнэт цаасны үнэ буурах чиглэлд шилжсэн.

Г.ИлчЗГМ

• Шинэ засгаа богино хугацаанд эмхлэхийн хажуугаар төрийн бодлогын залгамж чанар, тогтвортой байдлыг хадгалахыг хүсэж буйгаа илэрхийлж байна.

• зайлшгүй өөрчлөх гэж байгаа бол үндсэн зарчмуудаа баримтлах хэрэгтэй. тийм байдлыг бид эергээр хүлээж авна.

• засгийн газрын үйл ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт өгч, хариуцлага тооцох талаар хөндөж эхэлсэн наймдугаар сараас гадаад зах зээл дэх үнэт цаасны үнэ буурах чиглэлд шилжсэн.

1гэхдээ даваа гарагт таван

жилийн хугацаатай “Чингис” бондоос бусад үнэт цаасны ханш буурав. Тодруулбал, 10 жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш 0.12, “Хуралдай” бондынх мөн л 0.04 хувиар доошилжээ. ингэснээр Ерөнхий сайдыг огцруулснаас хойш 10 жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш л гэхэд нийт 0.28 хувиар доошлоод байна.

УиХ­ын зарим гишүүн Засгийн газрын үйл ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт өгч, хариуцлага тооцох талаар хөндөж эхэлсэн наймдугаар сараас гадаад зах зээл дэх үнэт цаасны үнэ буурах чиглэлд шилжсэн.

Засгийн газрыг огцруулснаар Мон­го лоор овоглосон үнэт цаасны ханш уруудсан

дээрээс нь хугацаа нь ойртож буй бондын эргэн төлөлтийн хэлэлцээнд ч хүндрэл учирч болзошгүй байгааг албаны хүн мэдээлж байсан юм. монгол Улс ирэх оны босгон дээр буюу нэгдүгээр сард “Чингис” бондын эхний төлбөр болох 500 сая ам.долларыг төлөх товтой. мөн “димсан” бондын 160 сая ам.долларын хүүгийн төлбөрийг ирэх тавдугаар сард төлнө гэдгийг сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б.нямаа мэдээлж байсан юм.

Уруудаж буй бондын ханш хөрөнгө оруулагчдын нийтлэг сонирхол, итгэлийг нэг талаар илтгэнэ. Үүнээс гадна Засгийн газрыг огцруулж, төрийн ажил цалгардаж, бодлогын зал­гамж халаа алдагдах эрсдэл нүүрлэсэн энэ үеийг хөрөнгө оруулагчид, хөндлөнгийн шин жээчид хэрхэн үнэлж буйг сонирхлоо. “Moody’s Investor Service”­ийн салбар хариуцсан захирал грэм ноуд “Улс төрийн тогтвортой байдлыг засаглалын хүчин чадалд хамруулдаг. энэ бол нэг төрлийн хэмжүүр. Хэрвээ бодлого өөрчлөгдөх шаардлагатай бол бүгдэд ойлгомжтой хэмжээнд алхам алхмаар өөрчлөлт хийх хэрэгтэй. Шинэ Ерөнхий сайдтай боллоо гээд хэдхэн сарын хугацаанд богино хугацаанд шууд бодлогоо өөрчилж болохгүй. монгол Улсад засаглалын тогтвортой байдал дутагдаж байна. Төрийн бодлого өөрчлөгдөнө гэдгийг мэдэж байвал бидний ажил хөнгөрнө. Зайлшгүй өөрчлөх гэж байгаа бол үндсэн зарчмуудаа баримтлах хэрэгтэй. Тийм байдлыг бид эергээр хүлээж авна” гэв.

Тэгвэл “Билл Бикалес эдвай­зорс” компанийн гүйцэтгэх захирал Билл Бикалес “монгол Улс гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх нь чухал. Өмнө нь гадаад зах зээл дэх монгол Улсын имижийг муутгасан учир шалтгааныг ойлгох ёстой. Зөвхөн бодлогын тохиргоо хийгээд хүссэн үр дүнг

ХУдалдаа

Монгол, БнСУ-ын Эдийн засгийн түншлэлийн судалгаа эцсийн шатандаа оржээ

БнсУ­тай эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр буюу Чөлөөт худалдааны гэрээ бай гуу лах судалгаа эцсийн шатандаа ороод байна. 2016 онд БнсУ­ын Ерөнхийлөгчийн албан айлчлалын хүрээнд тохи­ролцсоны дагуу монгол Улс,

БнсУ­ын хооронд эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр байгуулах боломжийг суд­лах хамтарсан баг байгуулан ажиллаж байгаа юм. судал­гааны ажлын хүрээнд гадаад харил цааны яам, мҮХаҮТ хамтран БнсУ­тай хийж буй худалдаанд үүсдэг тари­фын болон тарифын бус хүндрэлүүд, тэдгээрийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар бизнес

эрхлэгчдийн санал бодлыг сонсох, хэлэлцээрийн хүрээнд гаалийн татвараас хөнгөлүүлэх хүсэлтэй барааны санал авах зорилгоор бизнес эрхлэгчдийн уулзалт, хэлэлцүүлэг зохион байгууллаа. Хэлэлцүүлгээр монгол Улс, БнсУ­ын худал­даа, эдийн засгийн хамтын ажил лагааг өргөжүүлэх шаардлага, хэтийн боломж болон хоёр улсын хоорондын

худалдааны өнөөгийн байдлын талаар онцлов. Зас гийн газрын төлөөлөл болон суд лаачид оролцсон судалгааны баг 2016 оноос эхлэн жил гаруй хугацаанд гурван үе шатны хэлэлцээг БнсУ­ын талтай хий сэн. Хамтарсан багийн дараа гийн уулзалт энэ сарын 21­нд сөүл хотноо болно.

монгол Улс дэлхийн худал­дааны байгууллагын гишүүнээр

1997 онд элссэн хэдий ч тус бай гууллагад харьяалагддаг 160 гаруй гишүүн орноос аливаа нэгэн бүс нутгийн болон хоёр талын чөлөөт худалдааны хэлэл­цээрт нэгдээгүй цорын ганц орон байсан юм. Япон улстай бай гуулсан “эдийн засгийн түнш лэлийн тухай” хэлэлцээр нь монгол Улсын байгуулсан анхны чөлөөт худалдааны хэлэл цээр байв.

авчрахгүй байх талтай. Тиймээс үйлдэл, шийдвэр бүрээ зөв байлгах хэрэгтэй” хэмээн хэлж байна.

монголын бизнесийн зөв­лө лийн гүйцэтгэх захирал Ч.мэргэн “Хөрөнгө оруулагч, бизнес эрхлэгчид нэн тэргүүнд бизнесийн тогтвортой орчныг хүсэж байна. Үүнд улс төрийн тогтвортой орчноос гадна бизнес, хууль эрх зүй, эдийн засгийн орчин чухал. аль нэг нам, эсвэл ямар нэг Засгийн газрыг үлдээх, унагаах гэхээсээ илүү төрийн бодлогын залгамж халааг хадгалах нь чухал болов

уу. Бизнесийн тогтвортой, тэгш шударга, ил тод орчныг бий болгож чадвал хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчдийн хүсээд буй тогтвортой орчин бүрдэнэ. монгол Улсад хөрөнгө оруулалт нэмэгдвэл ажлын байр бий болж, ард иргэдийн цалин ч нэмэгдэнэ” хэмээн өгүүлэв. Тэрчлэн нэрээ нууцлахыг хүс­сэн хөрөнгө оруулагч “Хам гийн тогтвортой ажиллах болов уу хэмээн найдаж байсан Засгийн газар уначихлаа. Одоо хэн Ерөнхий сайд болохоос үл хамааран бодлогын залгамж, халаагаа тогтвортой бөгөөд

тасралтгүй хадгалаасай гэж хүсэж байна” хэмээн хариулав. Хөрөнгө оруулагчдын зүгээс шинэ Засгийн газраа богино хугацаанд эмхлэхийн хажуугаар төрийн бодлогын залгамж чанар, тогтвортой байдлыг хадгалахыг хүсэж буйгаа илэрхийлж байна.

эргэн сануулахад, одоогоос гурван жилийн өмнө Ерөнхий сайд асан н.алтанхуягийн тэр­гүүл сэн Шинэчлэлийн Засгийн газар хугацаанаасаа өмнө ог­цорч байсан. Тухайд үед тав болон арван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш дагаад суларч байсан юм.

Монгол Улсын засгийн газрын олон улсын зах зээл дэх бондуудын ханш

Чингис 5 Чингис 10 Хуралдай бонд

6/11/2017

89

91

97

93

99

95

101

103

6/18/2017

6/25/2017

7/2/2017

7/9/2017

7/16/2017

7/23/2017

7/30/2017

8/6/2017

8/13/2017

8/20/2017

8/27/2017

9/3/2017

9/10/2017

100.595

97.664

113.331

10203040506070

10 жилийн хугацаатай Чингис бондын ханш сүүлийн 5 жилд

20172016201520142013Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн тэргүүлсэн Засгийн газар огцорсон үе

Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатын тэргүүлсэн Засгийн газар огцорсон үе

ЗГМ©

(сүүлийн 3 сар)

Эдийн засаг

12 Засгийн гаЗрын мэдээ 2017.09.12, мЯгмар ~ №172 (718)

Б.Баяртогтох@bayartogtokhZGM

“Говь”-ийн хувьцаа 7.78 хувиар өсөвмонголын хөрөнгийн бир­

жийн “MSE ALL” индекс да ваа гарагт 987.15 нэгж болж, 0.87 хувиар өсөв. ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ 1.8 их наяд төгрөгт хүрлээ. энэ өдөр арил­жаанд оролцсон 18 ком панийн хувьцааны ханшид өөрчлөлт оров. Үүнээс “говь” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 7.78 хувиар өссөн

Mse all

2017 2017/07

850

950

800

900

1,000

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

тҮҮХИй Эд

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1336.95 -0.72% 9/11/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 1006.4 -0.58% 9/11/2017

МӨНГӨ SIA унци 17.91 -1.18% 9/11/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 306.6 0.81% 9/11/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 74.71 -0.86% 9/11/2017

WTI ТОС CLA баррель 47.73 0.53% 9/11/2017

БРЕНТ COA баррель 53.78 0.02% 9/11/2017

БЕНЗИН XBA 164.89 0.08% 9/11/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 2.922 1.11% 9/11/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 0.21% 9/11/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 96.5 0.73% 9/11/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.139 -1.21% 9/11/2017

БУДАА RRA центнер 12.64 -0.63% 9/11/2017

БУУДАЙ WA бушель 434.5 -0.74% 9/11/2017

КАКАО CCA тонн 1933 1.42% 9/11/2017

КОФЕ KCA фунт 1.306 1.16% 9/11/2017

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▼

▼

▲

▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6360.191 -37.68 -0.59% 9/11/2017DAX INDEX DAX 12406.43 102.45 0.83% 9/11/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 14985.32 -39.21 -0.26% 9/11/2017S&P/ASX 200 AS51 5713.149 40.53 0.71% 9/11/2017S&P 500 INX 2461.43 -3.67 -0.15% 9/11/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3376.419 11.18 0.33% 9/11/2017TOP 20 MSETOP 16189.67 580.58 3.72% 9/11/2017FTSE 100 UKX 7409.24 31.64 0.43% 9/11/2017HANG SENG HSI 27944.33 275.86 1% 9/11/2017NIKKEI 225 NKY 19545.77 270.95 1.41% 9/11/2017

▼▲▼ ▲▼▲▲▲ ▲▲

дЭлХИйН ГОллОХ ИНдексҮҮд

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

67.53 -1.42% 9/11/2017

0.02 -16.67% 9/11/2017

10.375 -1.15% 9/11/2017

0.021 -8.70% 9/11/2017

0.013 -7.69% 9/11/2017

3.89 -2.51% 9/11/2017

3.99 -0.25% 9/11/2017

0.22 -4.35% 9/11/2017

0.21 -4.55% 9/11/2017

0.53 -8.62% 9/11/2017

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

▼

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 467.84 1.57% 9/11/2017ГОВЬ ХК GOV 17930 7.37% 9/11/2017МАХ ИМПЕКС ХК MMX 2400 0% 9/11/2017СҮҮ ХК SUU 154.85 0.60% 9/11/2017ТАЛХ ЧИХЭР ХК TCK 22000 -1.79% 9/11/2017БЭРХ УУЛ ХК BEU 900 0% 9/11/2017ДАРХАН ЗОЧИД БУУДАЛ ХК DZG 160 0.04% 9/11/2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 55.73 -2.23% 9/11/2017ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 145.1 -2.98% 9/11/2017ЖЕНКО ТУР БЮРА ХК JTB 57.46 -0.93% 9/11/2017ФРОНТИЕР ЛЭНД ГРУПП ХК MDR 350 -6.67% 9/11/2017МОНГОЛ НЭХИЙ ХК MNH 4184 4.60% 9/11/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 380 -0.06% 9/11/2017МЕРЕКС ХК MRX 53 -14.38% 9/11/2017РЕМИКОН ХК RMC 39 1.30% 9/11/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 7980 -0.25% 9/11/2017

▲▲

◄►▲▼

◄►▲▼ ▼▼▼▲▼▼▲

▼

бол “мерекс” компанийнх 14.38 хувиар уналаа. Засгийн газрын үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн арилжаагаар 1789 ширхэг үнэт цаас арилжсан байна.

Хөрөнгийн биржээс зохион байгуулдаг үнэт цаасны зах зээлийн суурь мэдлэг олгох сургалт ирэх долоо хоногт эхлэх аж.

Хэрэглээний эдийн засагтай, үйлдвэрлэгч бус оронд үндэсний мөнгөн тэмдэгттэй харьцах гадаад валютын ханш тогтвортой байх нь хамгаас чухал. Тэр дундаа өмнөд хөршөөсөө худалдаа, эдийн засгаараа үлэмж хамааралтай болчихсон нөхцөлд валютын ханш голлох үзүүлэлтийн нэг байх нь аргагүй юм. гэтэл сүүлийн үед юанийн ханш огцом чангарч байна. монголбанкнаас зарласан юанийн албан ханш даваа гарагт 378.63 төгрөгтэй тэнцлээ. ин­гэс нээр юанийн ханш бүх цаг үеийнхээ дээд цэгт хүрэв.

Юанийн ханш чангарсан нь инф­ляцийн дарамтыг нэмэгдүүлнэ

Чансаа ахиж буй юанийн ханшийн дарамт

үүсгэдэг. энэ үед төгрөгтэй харьцах юанийн ханш дээш харвах нь бий. ийм үзэгдэл урьд жилүүдэд гардаг байсан. гэхдээ энэ жилийнх шиг юанийн ханш төгрөгийн эсрэг огцом чангарч байсан тохиолдол ховор. “нарантуул” захад хүүхдийн гутал зардаг Т.Уртнасан “эцэг, эхчүүд хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгсэл, хувцас, гутлыг хэдийнэ бэлдээд дуусчихсан байхад юанийн ханш өссөн хэвээр байна” гэв. Тэрбээр юанийн ханшийн зөрүүнээс болж алдагдал хүлээж, хохирол амсахгүйн тулд барааныхаа үнийг тодорхой хэмжээгээр өсгөжээ.

арилжааны банкууд даваа гарагт юанийг дунджаар 374 төгрөгөөр авч, 379 төгрөгөөр зарж байв. Юанийн ханш сүүлийн хоёр сарын турш өсөл тийг чиглэж

байгаа нь энэ. Өр хийн амьжиргаанд хүчтэй

нө лөө үзүүлэх голлох валют бол юань. Тэр хэрээр дунд болон бага орлоготой иргэдийн амьдралд юанийн ханшийн зөрүү үнийн өсөлт болж очих нь түгээмэл. гадаад өрөө бид ам.доллараар барагдуулна. Харин гол худал­даагаа юаниар хийж ирсэн. Цаашдаа ч юанийн хэрэглээ дэлхий дахинд эрс нэмэгдэж, БнХаУ­аас уяатай эдийн засагтай орнуудын хувьд үндэсний мөнгөн тэмдэгтэд нь ирэх ачаалал буурах бус өсөхөөр байна.

манай улс өмсөх зүүх, идэж уух болгоныхоо дийлэнх хэсгийг нь Хятадаас авч байгаа. дэлхийн хөгжиж буй орнууд ч манай жишгээс ялгарах юм алга. Юанийн ханш 378.63 төгрөгт хүрсэн нь

энэ онд шинэчлэн байгуулсан. энэхүү своп хэлцлийн үр ашгийг гаргахаас төгрөгийн үнэ цэнэ бас хамаарах юм.

Тус 36 сарын хугацаатай своп хэлцлийн гэрээ хоёр улсын гадаад худалдаа, хөрөнгө оруулалт, сан­хүүгийн тогтвортой байдлыг дэмжихэд чухал ач холбогдолтой. Ялангуяа гадаад худалдааны харилцаа нь гүнзгий орнууд хоорондоо своп хэлцлийн гэрээ байгуулах нь элбэг. Уг гэрээ нь валютын ханшийн дарамтыг сааруулахад ач холбогдол нь оршдог. гэтэл төгрөгийн эсрэг юанийн ханш чангарсан хэвээр байна.

ам.долларын салхин дор явсан юанийн ханш дээш цойлж, олон ул сын голлох валютын эгнээнд шилжсэн. ийм байхад юанийн ханшийг ажиглаж суух бус, валют олох сувгаа улам өргөжүүлэх цаг ирлээ. гэхдээ нэг зүйлийг энд тодруулах нь зөв байх. ОУВс­гийн зээлжих эрхийн тусгай сагсанд багтсан өмнөд хөршийн мөнгөн тэмдэгт зөвхөн төгрөгийн эсрэг чангараад байгаа юм биш. БнХаУ­ын төв банк ам.доллартай харьцах юанийн ханшийг 0.36 хувиар чангаруулав.

Олон улсын валютын зах зээлд юань чансаа өндөр валютын тоонд багтаж байна. Өмнөд хөршийн валютын ханш өнгөрсөн сард гурав орчим хувиар чангарсан нь азид тэргүүлэх үзүүлэлт бол­сон. эдгээр нь төгрөгтэй харьцах юанийн ханш чангарах шалтгаанд тооцогдох үндэслэл. гэвч юанийн ханш төгрөгийн эсрэг аажмаар бус огцом чангарах болсон нь эдийн засгийн ээлжит нэгэн со рилт болж байна.

Үндэс ний статистикийн хо­роо ны мэдээл лээр, манай улсын гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 5.9 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байна. Үүний 2.3 тэр бум нь им порт бөгөөд үлдсэн нь экспорт. БнХаУ­ын Төв банк наас юанийн ханшийг илүү чөлөөтэй, уян хатан тогтоох бод­лого баримтална гэд гээ эртнээс мэдэгдсэн. манай улс гадаад худалдааныхаа 65 хувийг өмнөд хөрштэй хийж буй. ийм нөхцөлд юанийн ханш тасралтгүй өсөх төлөвт байгаа нь үнийн өсөлтөөр дамжиж өрхийн төсвийг торгох нь тодорхой байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

Монголбанкны зарласан албан ханш (юань)

2013 2014 2015 2016 2017

250₮

300₮

350₮

өмнөд хөршөөс импортлох бараа, бүтээгдэхүүн болгоны үнэ өртөг нэмэгдэх “хөрс”­ийг бүрдүүлж байна. энэ нь инфляцийн өсөлт болж, эдийн засагт дахиад л сорилт болж мэдэх нь. ам.долларын ханш

чухал сэдэв мөн. гэхдээ юанийн ханш илүү чухал болчихоод байна. Тэр тусмаа, иргэдийн хувьд. монголбанк Хятадын ардын банктай 2020 хүртэл үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох гэрээг

манай улс гадаад худал­дааныхаа 60 гаруй хувийг дан ганц өмнөд хөрштэй хийж байна. ийм үед юанийн ханш өсөж байгаа нь иргэдийн худалдан авах чадварт сөргөөр нөлөөлж эхэллээ. Ханшийн зөрүүнээс үүдэн өргөн хэрэглээний зарим бараа, бүтээгдэхүүний үнэ өсөхөд ойрхон байна. Төгрөгтэй харьцах юанийн ханш сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд харьцангуй тогтвортой байсан. Хэдий ийм боловч энэ оны наймдугаар сараас хойш ханш нь байнга өсөх боллоо. Үүнийг хичээл, сургуулийн нээлт дөхөж байгаатай холбон зарим эдийн засагч тухайн нөхцөлд тайлбарлаж байв.

БнХаУ­ын эрээн хотыг зорих монголчуудын цуваа дотоодын зах зээлд юанийн эрэлтийг