Водич за родители и негуватели

jobguide.dest.gov.au

www.australia.gov.au/careeradviceaustralia

Родителитезборуваат за изборот на професија или занимање

� www.jobguide.dest.gov.au �

Стручно и техничко образовани www.training.com.auСтручното и техничко образование е одлично за луѓе што сакаат да научат нешто што е практично, вклучува практична работа и е директно поврзано со работата. Курсевите се нудат преку:

• TAFE

• средните училишта

• VET in Schools (Програмите за стручно образование и обука во училиштата)

• Australian School-based Apprenticeships (австралиско изучување на занимање во училиште)

• Австралиските технички колеџи

• приватните Registered Training Organisations (Регистрирани организации за обука)

• давателите на обука во заедницата.

Луѓето може да добијат квалификации што се признаени во цела Австралија во најразновидни области како што се воздухопловството, негата на постари лица, срцевата технологија, службитe за деца, автомеханичарството, земјините науки, водоинсталатерството и болничарските струки.

Многу училишта нудат курсеви VET in Schools преку кои се добива и вишо уверение за средно училиште и стручна квалификација што е признаена во цела Австралија. Australian School-based Apprenticeships им дава на младите луѓе можност да отпочнат со Australian Apprenticeship додека уште одат на училиште. Тие всушност заработуваат плата додека работат и учат. На тој начин можат да ги задржат своите можности отворени по завршувањето на училиштето.

Australian Apprenticeships www.australia.gov.au/australianapprenticeships

Australian Apprenticeship нуди практично работно искуство и формална обука во исто време. Australian Apprenticeships сега може да се добијат во над 500 занимања. Тие може да овозможат стекнување на нови вештини и способности, одличен почеток на интересна професија и платен пакет за времето минато на работа.

Australian Apprentices може да ги исполнуваат условите за финансиска поддршка. На пример, со Commonwealth Trade Learning Scholarship (Сојузна школарина за учење на занает), тие добиваат некои исплати што се ослободени од данок додека стекнуваат квалификации за занимање во некоја област за која што се потребни вештини и способности. А шемата Tools For Your Trade (Алати за вашиот занает) им дава на оние Australian Apprentices што ги исполнуваат условите $800 за да им помогне да ги купат алатите што можеби им се потребни за нивната нова работа.

РОДИТЕЛИТЕ зборуваат за изборот на професија или занимање

Кои се патеките?

По завршувањето на училиштето, повеќето млади луѓе

одбираат меѓу:

• продолжување со програма за натамошно

образование и обука преку стручно и техничко

образование или на универзитет

• почнување на Australian Apprenticeship

• наоѓање на работа

• правење едногодишна пауза во која можат да

учествуваат во заедницата или во доброволна

работа и/или да патуваат во странство

• почнување на бизнис.

Вие можете да помогнетеКако родител, вие имате клучна улога да му помогнете на вашето дете да одбере професија или занимање. За да можат да пружат најдобра можна поддршка и водство, на родителите им се потребни тековни информации за многуте патишта што им стојат на располагање на младите луѓе. Важно е детално да се разговара за расположивите можности за натамошно учење и вработување по завршувањето на училиштето.

Можете да му помогнете на вашето дете така што ќе бидете позитивни во врска со неговите идеи и со неговите шанси да најде задоволителна определба во професијата. Размислете заеднички за неговата способност за различни работни места и помогнете му да ги утврди своите СПОСОБНОСТИ, ИНТЕРЕСИ, ЖЕЛБИ и ИСКУСТВА.Разговарајте за неговите НАДЕЖИиРАЗМИСЛУВАЊАза иднината и за тоа каде сака ДА РАБОТИилиУЧИ.

Патеки по кои може да се тргне по завршувањето на училиштетоИма многу патеки по кои може да се тргне по завршувањето на училиштето и кои можат да водат до задоволителнa работа. Помогнете му на вашето дете да утврди каде можат да го одведат тие патеки. Запомнете дека луѓето може да ги менуваат тие патеки и не се врзани засекогаш за една професија или за едно ниво на образование. Лесно е да се премине од работа во училиште, од TAFE на универзитет, или од Australian Apprenticeship во долгорочна професија.

Започнете разговорМожете да почнете разговор со вашето дете кога ќе ви поставува прашања за животот по завршувањето на училиштето. Повеќето млади луѓе се приемчиви за неврзани разговори во врска со изборот на професијата. Зборувајте за светот на вработените луѓе, споделете некои од вашите сопствени работни и животни искуства и поставувајте прашања.

• Како ти и твоите пријатели ќе одлучите на кои курсеви ќе се запишете?• Дали имаш размислувано за Australian Apprenticeship?• Сакаш ли да одиш на универзитет?• Што научи на училиште во врска со избирањето на професијата/занимањето?

Разгледајте ги подробно можните занимања• Прочитајте го заедно Job Guide

(Водич за работни места)• Истражете ги местата на интернет

www.year12whatnext.gov.auиwww.myfuture.edu.au

• Зборувајте за работите што детето сака да ги научи

• Видете во кои активности учествува детето навор од училиштето

• Зборувајте со учителите на вашето дете и со училишниот советник за избирање на занимање или професија

• Размислете за искуството што го има детето во работата и во работата за заедницата

• Одете на изложби за професии и на деновите за запознавање со училиштата на TAFE и на универзитетите

• Дознајте повеќе за луѓето на кои вашето дете им се восхитува

Дознајте повеќе• Job Guide дава поединости за VET во

училиштата

• Зборувајте со учителите на вашето дете и со советникот за занимања во училиштето

• Јавете се во Одделот за образование во вашата држава

Менувањето на определбата може

да се случи во било која насока и во

секое време од животот.

Има фантастични можности што треба да се истражат во занаетите www.getatrade.gov.au

�

РОДИТЕЛИТЕ зборуваат за изборот на професија или занимање

www.jobguide.dest.gov.au �

Вработување www.jobjuice.gov.auРаботата со полно или со делумно работно време и повремената работа носи приход, слобода и можност да се научат и прават нови работи. Добивањето на прва работа не е секогаш лесно. Луѓето често поднесуваат молба за повеќе работни места пред да успеат - но тие имаат многу подобра шанса да најдат работа со завршено 12. одделение или друга слична квалификација.

Работа во заедницата и доброволна работа www.volunteeringaustralia.orgДоброволната работа е одличен начин да се искусат нови предизвици и да се научи за светот на работата. Доброволците вршат неплатена, но вредна служба за заедницата. Најразлични организации се потпираат на доброволци, а тоа може да биде одличен начин за учење на нови вештини и способности и за зголемување на работното искуство.

Почнување на бизнис www.innovation.gov.auПочнувањето на бизнис е друга можност за која треба да се размисли. Не се неопходни формални квалификации или деловно искуство (иако може да помогнат) за да се почне и води бизнис. Има голем број програми чија цел е да им помогнат на луѓето да ги надградат своите претприемнички вештини и способности и да развијат иновативни идеи, а исто така обезбедуваат можности за обука и образование што помагаат да се стигне до иновативни занимања.

Вештините и способностите што им се потребни на младите луѓеРаботодателите се заинтересирани за она што го опишуваат како вештини и способности за наоѓање работа кога одлучуваат кого да вработат и кого да унапредат во своите организации. Вештините и способностите за наоѓање работа се оние што ни се потребни за да исполнуваме низа разновидни задачи во секојдневниот живот и на работното место. Тоа не се технички способности што се потребни за некое занимање - тоа се вештини и способности што им овозможуваат на луѓето добро да ја вршат својата работа во сите околности.

Вештините и способностите за наоѓање работа и личните одлики се важни без оглед на тоа каде работат луѓето или каква работа работат.

Идниот пазар на работни местаСилниот економски раст и рекордно ниската невработеност значат дека има недостиг во областите за кои се потребни технички вештини и способности. Постои голема веројатност тие вештини и способности да создадат можности за добро платена работа.

Пораст на вработеноста www.jobsearch.gov.au/joboutlookВо текот на изминатите неколку децении австралискиот пазар на работна сила значително се измени. Стареењето на населението, зголеменото учество на жените во работната сила, промените во составот на индустријата, технолошкиот напредок и потребата од поголема приспособливост, сите тие фактори заеднички придонесоа за промените.

Вештини и способности за наоѓање работа

Лични одлики

Комуникација Верност Тимска работа Посветеност

Решавање на проблеми ПриспособливостИницијатива и

претприемништвоПолетност

Планирање и организирање СигурностСамоорганизираност Личен изглед

Учење Смисла за хуморТехнологија Способност да се работи под притисок

Мотивација

Чесност и изграденост на личноста

Позитивна самопочит

Здрав разум

Врамнотежен став спрема работата и домашниот живот

Училиштата, индустријата и родителите соработуваат

за да ги поддржат младите луѓе преку национална

мрежа од Local Community Partnerships (LCPs)

(Партнерства во локалната заедница). За натамошни

информации појдете на: www.australia.gov.au/careeradviceaustralia

Универзитет www.goingtouni.gov.au

Директниот патОколу 30% од учениците од училиште одат право на универзитет. За да го направат тоа успешно, прво треба да знаат се за универзитетот - какви курсеви има и во кои кампуси се нудат тие курсеви - како и условите за запишување на курсевите - кои предмети од 11. и 12. одделение треба да ги имаат положено. Треба да размислат и за трошоците за универзитетското студирање и животните трошоци, како и за можностите за работа по дипломирањето.

Споредни патишта до универзитетотМоже да ја следите можноста за студирање на универзитет без да одите по директниот пат. Споредните патишта вклучуваат префрлување од признаени VTE студии или следење на основни програми или програми за премостување, кои помагаат да се подготват студентите за универзитетските курсеви. Студирањето преку образование на далечина на универзитет или преку Open Learning Australia (OLA) e друг начин да се стигне до универзитет.

Дознајте повеќе• Разговарајте со учителите на вашето дете

или со училишниот советник за занимања

• Job Guide видови на занимања информира за местата каде што се одржуваат курсевите и за условите што претходно треба да се исполнуваат

• Tertiary Admissions Centre (Центар за прием во високото образование) во вашата држава може да ви даде натамошни совети во врска со условите што треба да се исполнуваат за упис на курсевите и молбени формулари за запишување

• За повеќе поединости за Open Learning Australia појдете на www.ola.edu.au или телефонирајте на 1300 363 652 или на (03) 9903 8900

Помогнете му на вашето дете да најде работа

• Job Guide дава поединости за финансиската помош и другите програми за поддршка за лицата што бараат работа• Помогнете при пишувањето на молби за работа и резимеа• Вежбајте техники за разговор за вработување• Покажете интерес за напорите на детето да најде работа и поттикнете го да

остане позитивно

�

РОДИТЕЛИТЕ зборуваат за изборот на професија или занимање

www.jobguide.dest.gov.au �

Корисни места на интернетПланирање на идната професија или занимање и насокиabc.net.au/catapult Иновативни и креативни идеи во акција.abc.net.au/acedayjobs Видео снимки на интернет за луѓе што уживаат во својата работа.www.australia.gov.au/australianapprenticeships Информации за Australian Apprenticeships во низа разновидни индустрии и како да се најдат тие (расположиви на неколку јазици).www.australia.gov.au/careeradviceaustralia Најдете го Local Community Partnership (LCP) во вашето подрачје и други корисни врски до совети за занимања и професии.www.australiantechnicalcolleges.gov.au Информации за австралиските технички колеџи.www.career.edu.au Иницијатива на австралиската влада наменета за родителите и за советниците за занимања преку која можат да дојдат до можности за учење за професионален развој.www.education.gov.au Образовниот портал на владата го покажува патот до информации за образованието и обуката од австралиската влада и од владини извори во државите и териториите.www.enya.org.au Го поттикнува активното учество на младите луѓе во бизнисот.www.futurefinder.com.au Бесплатна поединечно приспособена служба за информации во врска со идната професија или занимање за разгледување на сите можни професии и занимања и курсеви што се погодни за поединечните интереси.www.gapaustralia.org За можност да живеете и работите во друга земја и култура, да направите пауза од учењето, да ја зголемите самодовербата и да ги проширите вашите видици.www.graduatecareers.com.au Можности за вработување за лица со факултетски дипломи.www.getatrade.gov.au Информации за учењето занает преку работа, обука, информации за пазарот на работна сила и многу други работи за оние што размислуваат да одберат занимање во занаетчиството.www.grouptraining.com.au Информации за Group Training Organisations што ги земаат Australian Apprentices и им ги изнајмуваат на работодателите «домаќини».www.innovation.gov.au Информации за основањето на иновативен бизнис.www.jobguide.dest.gov.au Опишува повеќе од 500 занимања и преку какво образование и обука се стига до нив, како и информации за планирањето на професијата и за барањето на работа.www.jobjuice.gov.au Помош во врска со информации за идното занимање, барањето работа, изучување занает и обуката наменета за млади луѓе.www.myfuture.edu.au Истражување на професионалните можности преку интернет и информативни услуги што се корисни за сите ученици и родители.www.ntis.gov.au National Training and Information Service (Национална служба за обука и информирање) дава информации за курсевите, квалификациите, способностите, пакетите за обука и Registered Training Organisations.www.questacon.edu.au Информации за занимања во врска со науката.www.skills.gov.au Информации за образованието, обуката, вештините и способностите што се бараат.www.thegoodguides.com.au Сеопфатна банка на податоци за курсевите, занимањата и образовните институции, како и оценувања и распоред што им помагаат на учениците да одбираат меѓу нив.www.training.com.au Приод до информации за Vocational Education and Training.www.volunteeringaustralia.org.au Низа разновидни можности за доброволци и идеи за годината на паузирање.www.workplace.gov.au Место за пристап кон информации за вработувањето во Австралија, вклчувајќи ги платите и работните услови, пазарите на работна сила и занимањата.

www.year1�whatnext.gov.au Водач за учениците од 12. одделение што ги планираат своето образование и обука по завршувањето на училиштето.www.youthpathways.dest.gov.au Youth Pathways Programme (YPP) на младите на возраст од 13 до 19 години што ги исполнуваат условите им помага во текот на школувањето и при преодот кон работното место или кон натамошно образование и обука.

Држави и територииboyzatwork.det.nsw.edu.au Работни можности за млади мажи што ги нуди the NSW Department of Education and Training (Оддел за образование и обука на Нов Јужен Велс).www.decs.act.gov.au/schools/voced.htm Информации за ‘VET in Schools’ од Department of Education and Training на Територијата на австралискиот главен град.www.deet.nt.gov.au Northern Territory Department of Employment, Education and Training (Оддел за вработување, образование и обука на Северната Територија).www.decs.sa.gov.au South Australian Department of Education and Children’s Services (Оддел за образование и служби за деца на Јужна Австралија).www.det.nsw.edu.au/vetinschools Информации за ‘VET in Schools’ и за преодот од училиште на работа од NSW Department of Education and Training (Оддел за образование и обука на Нов Јужен Велс).www.det.wa.edu.au/training Western Australian Department of Education and Training (Оддел за образование и обука на Западна Австралија).www.education.tas.gov.au/vet Office of Post-Compulsory Education and Training, Tasmanian Department of Education (Канцеларија за образовние и обука по завршувањето на задолжителното образование, Тасманиски оддел за образование).education.qld.gov.au Образовни информации од Queensland Department of Education and the Arts (Оддел за образование и уметности на Квинсленд).getaccess.westone.wa.gov.au Информации за работни места, професии, учење занает преку работа и обука од Western Australian Department of Education and Training (Оддел за образование и обука на Западна Австралија).girlswork.det.nsw.edu.au Работни можности за млади жени од NSW Department of Education and Training.www.nt.gov.au/dcm/youth_affairs Northern Territory’s Office of Youth Affairs (Канцеларија за младински прашања на Северната Територија).www.smartfuture.qld.gov.au Разни видови на занимања и други информации од владата на Квинсленд.www.sofweb.vic.edu.au/parents Информации за родителите од Victorian Department of Education and Training (Викториски оддел за образование и обука).www.youthcentral.vic.gov.au Врска за вработување на младинци за професионални патишта, образование и обука и можности за вработување.

Индустријаwww.autocareers.com.au Занимања во продажната автомобилска индустрија.www.bigplans.com.au/home.html Занимања во градежништвото.www.careersthatgo.com.au Занимања во науката.www.careersinscience.gov.au Професионални патишта и можности во науката.www.chef.org.au Работа како комерцијални готвачи.www.ee-oz.com.au Работа во електричната, електронската и комуникациската индустрија.www.makeit.net.au Работа во производството.www.plumbingcareer.com.au Работа во водоинсталатерската индустрија.www.ruralskills.com.au/Ontrack Работна во земјоделието, цвеќарството и одгледувањето на животни, вклучувајќи управување со земјишта и паркови, животна средина, рибен фонд и одгледувањена добиток.www.zoom.aigroup.asn.au Работа во инженерството и производството.zoom�.aerospace.aigroup.asn.au Работа во воздухопловната индустрија.zoom�.aigroup.asn.au Професии во поморската индустрија.

Каде да продолжите оттука?Job Guide Job Guide нуди детален преглед во повеќе од 500 занимања и професии на почетничко ниво, и во образовaнието и обуката што водат кон нив. Исто така има и корисни совети за барање работа и информации за тоа каде може да се добие натамошна помош за да се поддржат младите луѓе при остварувањето на нивните цели во врска со вработувањето, образованието и обуката. Job Guide може да се добие преку интернет на jobguide.dest.gov.au и во печатена форма. Job Guides може да се добијат речиси во секоја библиотека и од советниците за занимања во училиштата, на колеџите TAFE, на универзитетите, а може да се добијат и преку Career Information Centres (Информативни центри за занимања и професии).

Широка низа разновидни информации во врска со занимања и професии може да се добијат на www.dest.gov.au/careerdevelopment во електронска и печатена форма.

Australian Career Development Studieswww.career.edu.au

Australian Career Development Studies е бесплатен извор за самостојно прибирање на информации за секој што е заинтересиран за сопствениот професионален развој или за да им помага на другите да направат избор во врска со професијата.

www.skills.gov.au Информации за образованието и обуката, за вештините и способностите што се бараат, за стареењето на работната сила и врски до податоци од регионалната индустрија.

www.getatrade.gov.au Недостиг на вештини и способности на национално, државно и регионално ниво.

www.jobsearch.gov.au/joboutlookИнформации за можностите за вработување, стапката на вработеност и просечниот приход во различни професии и занимања.

www.workplace.gov.auИнформации за вработувањето, државната помош, обуката и работните услови.

Список за проверкаМожете да им помогнете на вашите деца да почнат

да го планираат своето идно занимање така што

внимателно ќе размислите за тоа кои се тие и кои се

нивните идни цели.

Дали заеднични разговаравте за можните

патишта за идното занимање или професија?Дали разговаравте со советникот за занимања и професии и со учителите во

училиштето на вашето дете?

Дали разгледавте заедно поголем број разновидни информации во врска со занимања и професии?

Проверивте ли дали има некои претстојни информативни вечери во врска со иднoтo занимање или професија во училиштето или во локалната заедница?

Дали заедно отидовте на изложба на професии и занимања?

Пораст на работните места

(Извор: Australian Jobs 2006)

Дознајте повеќе за вештините и способностите што недостигаат и за изгледите за наоѓање рабта

Подолната табела покажува каде се очекува најголем пораст на вработувањето отсега до 2011 г.

Малопродажба 21.8% Здравствени служби и служби за заедницата 22.4%Услуги во врска со имоти и бизниси 21.5%Градежништво 10.7%Сместување, кафулиња и ресторани 6.4%Лични и други услуги 6.1%Образование 4.7%Културни услуги и услуги за забава и разонода 4.2%Други дејности 2.3%