อาหารพื้นบ้านล้านนา (local lanna food)

46
อาหารพื ้นบ ้านล้านนา Local lanna food ฉบับที 1 03/2013

Upload: kannikar-intapakun

Post on 10-Mar-2016

228 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

TRANSCRIPT

Page 1: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

อาหารพนบานลานนา

Local lanna food

ฉบบท 1

03/2013

Page 2: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 3: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 4: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

1อาหารของชาวลานนา

3ประเภทแกง

5ประเภทเคยว

7ประเภทควหรอขว

9ประเภทจอ

11ประเภทตำ/ยำ

13ประเภทนง

15ประเภทนำพรก

17ประเภทปง/ทอด/ยาง

19ประเภทหมกดอง

20ประเภทมอบ

21ประเภทออก

22ประเภทเจยว

23ประเภทอกฮม

24ประเภทลาบ/หล

26ประเภทสา

28ประเภทแอบ

30ประเภทขนม/อาหารวาง

32วฒนธรรมการรบประทานอาหารของชาวลา

นนา 34การปนขาวนง

35การจดสำรบขนโตกเพอเลยงแขก

3

7

30

26

Page 5: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 6: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

21

Page 7: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

2

อาหารของลานนา อาหารเปนหนงในปจจย4อนไดแกอาหารเครองนงหมทอยอาศยและยารกษาโรคดงนนอาหารจงมความสำ

คญมากตอชวตของเรามนษยกนอาหารวนละ 3 มอ มนษยจงควรไดรบอาหารทมประโยชน มสารอาหารครบถวน และ

ทสำคญตองมรสชาตอรอยอาหารนนมมากมายหลายประเภท โดยเฉพาะอาหารไทย ถอไดวาเปนอาหารทมความหลาก

หลายมาก และแยกยอยออกไปแตละทองถน ซงแตละทองถนกจะมเอกลกษณเปนของตวเอง ไมวาจะเปนการ ตม แกง

ยำ ทอด ปง ฯลฯ ซงอาหารไทยจะมเอกลกษณทโดดเดนมากคอ มการนำสมนไพรตาง ๆ มาประกอบอาหารดวย

เมอกนอาหารไทยกเหมอนกบการกนยาไปในตว ดงนน ถากนอาหารไทย และออกกำลงกายอยางสมำเสมอ กจะ

ทำใหเราไมเจบปวยไดงายอกดวย

อาหารลานนาหรออาหารของทางภาคเหนอของไทย เมอกลาวคำนบางคนกอาจจะนกถง ไสอ ว นำพรกออง

นำพรกหนม แคบหม ฯลฯ นนกเปนสวนหนงของอาหารแบบลานนา แตอาหารลานนามมากมายหลายชนดมากบาง

ประเภทคณอาจจะไมเคยรจกและไมเคยรบประทานดงนนเราจงนำมานำเสนอใหคณไดรบรรบทราบและลองหาชมกนด

อาหารของลานนา

2

Page 8: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

อาหารประเภทแกง

แกง (อานวา แกง)เปนอาหารประเภทนำ ทมปรมาณนำแกงอยในระดบใกลเคยงกบ

สวนประกอบตางๆ ในหมอ มวธการทำ โดยใสนำ พอเดอด ใสเครองปรง แ

ลวใสสวนประกอบหลกทตองการแกงตามลำดบ บางสตร นยมควเครอง

แกงกบนำมนเลกนอย จนเครองแกงและสวนผสมอน เชน หม ไก จนมกลนหอมกอน จงจะเตมนำลงไป

และจงใสเครองปรงอนๆ ตามไป เมอนำเดอด หรอเมอหม หรอไกไดทแลว เครองปรงหลก ไดแก พรก หอมแดง

กระเทยม ปลารา กะป ถาเปนแกงทมเนอสตว เปนเครองปรงดวย จะใสตะไคร ขมน เพอดบกลนคาว เชน

แกงออมไก (รตนา พรหมพชย, 2542, 472; สรวชญ จำรส, สมภาษณ, 18 มถนายน 2550; ประทม อนศร,

สมภาษณ, 25 มถนายน 2550; ดกจ กณทะกาลงค, สมภาษณ, 20 มถนายน 2550; เทยนชย สทธนล, สมภาษณ,

19 มถนายน 2550)

แกงฮงเล

ประเภท “แกง”3

Page 9: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

แกงกระดาง แกงกลวยดบ แกงขนน แกงคน แกงแคไก

แกงแคหอย แกงนำเตาออน แกงบอน แกงปล แกงปลตาล

แกงผกกาด แกงผกขขวง แกงผกขเสยด แกงผกเซยงดา

แกงผกชะอม แกงผกพอคาตเมย แกงผกบง แกงผกแวน

แกงผกเสยว แกงผกหวานบานแกงผกหวานปา

แกงผกฮวนหม แกงผกเฮอด แกงฟกเขยว

แกงมะรม แกงยอดมะพราวออน แกงสะแล

แกงหนอไมดอง แกงหนอไม แกงหยวก

แกงเหดตบเตา แกงเหดเผาะ แกงเหดลม แกงออมไก

แกงออมเนอ แกงออมปลา แกงออมหม แกงฮงเล

แกงโฮะ ขนมจนนำเงยว ขาวซอยไก หลามบอนแกงหอยขม

แกงผกปง แกงปล

แกงหนอไม

4

Page 10: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

เครองปรงรสอาหารของชาวลานนา ทใชวธเคยว เชน นำป (อานวา ”นำป”) เปนวธการทนำปมาโขลกให

ละเอยด ค นเอาแตนำ แลวนำไปเคยวบนไฟแรงๆ จนเหลอแตนำปในหมอ 2 ใน 3 สวน แลวจงลดไฟใหออนลง

เตมเกลอ บางคนชอบเผด กโขลกพรกใสลงไปดวย (รตนา พรหมพชย, 2542, 3246; สมาล ทะบญ, สมภาษณ,

27 มถนายน 2550) การเคยวอกอยางหนง การเคยวหวนำเหมยง นำเอานำเหมยงทไดจากเหมยงทนง

แลว มาเคยวเชนเดยวกบนำป หวนำเหมยงใชเปนเครองปรงในการทำนำเหมยง (อทตย เปงมล, สมภาษณ, 10

กรกฎาคม 2550)

ประเภท “เคยว”

นำป

5

Page 11: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

นำเมยง

6

Page 12: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ค ว หรอข ว ในความหมายทางลานนา คอการผด เปนวธการปรงอาหารทนำนำมนปรมาณเลกนอย และใสกระเทยวลงเจยว

แลวใสเครองปรงลงไปผดใชไฟปานกลางอกแบบหนงคอควแบบไมใสนำมนเพยงใสนำลงไปเลกนอยพอนำเดอดจงนำเครองปรงลงผด

คนจนอาหารสกและปรงรสกลนในระหวางนนเชนควมะเขอถ วฝกยาว(ค วบาเขอบาถ ว)ค วลาบการควเมลดพชเชนควงาควถ วลสง

ใชวธค วแบบแหงคอไมใชท งนำและนำมน(รตนาพรหมพชย,2542,646;สรวชญจำรส,สมภาษณ,18มถนายน2550)

ประเภท “คว หรอ ขว”

ควเหดเผาะ

7

Page 13: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ควหนอไม

ค วแคไก

8

Page 14: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 15: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 16: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “จอ”

จอผกกาด

9

Page 17: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

จอ เปนการปรงอาหารประเภทผก โดย การนำนำใสหมอต งไฟปรงดวย เกลอ กะป ปลาราเมอนำ

เดอดจงใสผกลงไป จากนนจงเตมรสเปรยวดวยนำมะขามเปยกหรอมะขามสด (ไมนยมนำมะนาว มะเขอเทศ

มะกรด) การจออาจใสกระดกหมดวยกได ชนดผกทมการนำมาจอ เชน ผกกาด ผกหนาม ผกกด ผกบง ซง

บางแหงนยมใสถ วเนาแขบผงไฟ และนำออย ลงไปดวย (อมพร โมฬพนธ, สมภาษณ, 6 กรกฎาคม 2550)

จอผกปง

10

Page 18: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ตำ/ยำ”

ตำสมโอ

ตำถ วแปป

11

Page 19: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ตำ (อานวา ตำ) เปนอาหารประเภทเดยวกบยำ มวธการปรง โดยนำสวนผสมตางๆ พรอมเครองคลกเคลากนในครก เชน

ตำขนน(ตำบาหนน)ตำมะขาม(ตำบาขาม)สวนประกอบหลกไดแกเกลอกระเทยมหวหอมพรกแหงหรอพรกสดกะปถ วเนาแขบ

(ถ วเนาแผน)ปลาราซงทำใหสกแลว(รตนาพรหมพชย,2542,2406;ประทมอนศร,สมภาษณ,25มถนายน2550)

ยำใชกบของทสกแลวเชนยำจนไกทำดวยไกตมยำผกเฮอด(ผผกเฮอดนง)ยำจนแหง(เนอตม)ปรงเครองยำ

หรอเรยกวาพรกยำในนำเดอดแลวนำสวนผสมทเปนเนอหรอผกตมลงไปคนใหท ว(รตนาพรหมพชย,2542,5515;สรวชญ

จำรส,สมภาษณ,18มถนายน2550)

ตำกง

ยำเหดฟาง

12

Page 20: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

นง หรอหนง เปนการทำใหสกดวยไอนำรอนในไหหรอทสำหรบการนง ม 2ลกษณะคอการนงโดยตรง โดยทอาหาร

นนไมตองมเครองหอหมเชนการนงขาวนงปลานงกลวยตากนงเนอตากอกลกษณะหนงคออาหารนนจะหอดวยใบตองกอน

ไดแก การนงขนมทหอใบตอง เชน ขนมจอก ขนมเกลอ และพวกหอนงตางๆ อาหารทใชวธนง มกจะเรยกตามชออาหารนนๆ

ลงทายดวยนงเชนไกนงปลานงกลวยนง(รตนาพรหมพชยและรงสรรคจนตะ,2542,7339)

ขาวก นจน

จนนง

13

Page 21: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

อาหารประเภท “นง”

หอนง หรอหอหนง เปนวธประกอบอาหารชนดหนง ใชเนอสตว เชน ไก ปลา หรอใชหวปล หนอไม

มาคลกเคลากบเครองปรง หอดวยใบตองแลวนำไปนง หอนงจะเรยกตามชนดของอาหารทนำไปนง หอนงจะเรยก

ตามชนดของอาหารทนำมาปรงเชนหอนงไกหอนงปลาหนอนงปลหอนงหนอเปนตน(สมลกษมนมสกลและคณะ,

2546,14;วมลพรรณลขตเอกราชและนภาภรณปนมาศ,2546,21;อมพรโมฬพนธ,สมภาษณ,6กรกฎาคม

2550)

หอนงไก

14

Page 22: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

นำพรก (อานวา นำพก) เปนอาหารหรอเครองปรงชนดหนง มสวนประกอบหลก คอ พรก

เกลอ หอม กระเทยม เปนตน อาจมสวนผสมอนๆ เชน กะป ถ วเนาแขบ ปลารา มะเขอเทศ

ขา ตะไคร เพมเขาไป แลวแตจะปรงเปนนำพรกแตละชนด วธการปรง จะนำสวนผสมทงหมด

มาโขลกรวมกนในครก เชน นำพรกหนม นำพรกกบ นำพรกปลา (รตนา พรหมพชย, 2542,

3247; ศรวรรณ จำรส, สมภาษณ, 14 มถนายน 2550, ศรพร โปรงคำ, สมภาษณ, 21 มถนายน

2550)

นำพรกจกง

นำพรกขา

15

Page 23: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “นำพรก”

นำพรกถ วเนาแขบ

นำพรกแคบหม

16

Page 24: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ปง/ยาง/ทอด”

ขาวจ

แคบไข

17

Page 25: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ปง เปนการนำอาหารทปรงเสรจแลวมาปงเหนอไฟไมแรงนก ปงจนสกเกรยมกรอบ (วมลพรรณ

ลขตเอกราช,2545,39)เชนปงปลาปงไกปงหม

ยางเปนการทำอาหารหรอการทำใหเครองปรงสกโดยวางสงของนนเหนอไฟออนจนสกตลอดถงข

างในอาจใชเวลาคอนขางนาน(วมลพรรณลขตเอกราช,2545,39)เชนการยางไสอว

ทอด เปนการทำใหอาหารสกดวยนำมนตงไฟใหรอน ใสอาหารลงทอดใหเหลองสกตามทตองการ

(วมลพรรณลขตเอกราช,2545,39)เชนการทอดแคบหมแคบไขไสอว

แคบปอง

18

Page 26: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “หมกดอง”

นำตบ

ถ วเนาแขบ

19

Page 27: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ช า ว ล า น น า ท ำ อ า ห า ร ป ร ะ เ ภ ท ห ม ก ด อ ง ไ ว ส ำ ห ร บ ใ ช เ ป น เ ค ร อ ง ป ร ง

รส และเปนสวนผสมของตำรบอาหาร เชน ถ วเนาเมอะ ถ วเนาแขบ หรอถ วเนาแผน

สำหรบใชในการปรงรสแกงตางๆ เชน นำเงยว หรอจอ เชน จอผกกาด สำหรบทำนำพรก เชน

นำพรกถ วเนาเมอะ นำพรกถ วเนาแขบ หรอสำหรบเปนกบขาว เชน นำถ วเนาเมอะมาหอใบตองแลว

นำมายางไฟ รบประทานกบขาวนงรอนๆ กบเครองเคยง เปนพรกหนม ทำหนอโอ โดยดองแลวนำไปตมใหสก

จมดวยนำพรกขา เปนตน (สมาล ทะบญ, สมภาษณ, 27 มถนายน 2550; นงเยาว วรยะ, สมภาษณ, 2 กรกฎาคม

2550)

หนอโอ

ถ วเนาเมอะ

20

Page 28: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “มอบ”

เปนวธการปรงอาหารทนำปนามาโขลกใหละเอยด ค นเอาแตนำ ใสกระทะ ต งไฟออนๆ เคยวจนหอม

ปรงนำพรก ผกทเปนสวนผสม เปนผกชนดเดยวกบแกงแค ใสขาวค วและไขลงไปและมกลนหอมของป (สมลกษม

นมสกล และคณะ, 2546, 20; สรวชญ จำรส, สมภาษณ, 18 มถนายน 2550) บางคนเรยก มอกป (บปผา คณยศยง,

2542, 5077)

มอบป

21

Page 29: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ออก”

ไขปาม

เปนการปรงอาหารโดยนำอาหารหอใบตอง นำใสหมอหรอกระทะ เตมนำลงไปเลกนอย หรอนำเอาอาหารพรอมเครองปร

งใสในหมอ เตมนำเลกนอยยกตงไฟ นยมทำกบอาหารทสกเรว เชน ไข ปลา มะเขอยาว เรยกชออาหารตามชนดของสวนผสม

เชน ออกปลา ออกไข (ไขปาม หรอปามไข) ออกบาเขอ (ออกมะเขอ) (รตนา พรหมพชย, 2542, 7832-7833; สรวชญ จำรส,

สมภาษณ, 18 มถนายน 2550)

22

Page 30: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “เจยว”

เปนวธการปรงอาหารทนำปนามาโขลก

ใหละเอยด ค นเอาแตนำ ใสกระทะ ต งไฟออนๆ

เคยวจนหอม ปรงนำพรก ผกทเปนสวนผสม

เปนผกชนดเดยวกบแกงแค ใสขาวค วและไข

ลงไปและมกลนหอมของป (สมลกษม นมสกล

และคณะ, 2546, 20; สรวชญ จำรส, สมภาษณ,

18 มถนายน 2550) บางคนเรยก มอกป (บปผา

คณยศยง, 2542, 5077)

มอบป

เจยวไขมดแดง

เจยวผกโขม

23

Page 31: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ไขปาม

เปนการปรงอาหารโดยนำอาหาร

หอใบตอง นำใสหมอหรอกระทะ เตมนำ

ลงไปเลกนอยหรอนำเอาอาหารพรอม

เครองปรงใสในหมอเตมนำเลกนอยยก

ตงไฟ นยมทำกบอาหารทสกเรวเชน ไข

ปลา มะเขอยาวเรยกชออาหารตามชนดขอ

งสวนผสม เชน ออกปลา ออกไข (ไขปาม

หรอปามไข) ออกบาเขอ (ออกมะเขอ)

(รตนา พรหมพชย, 2542, 7832-7833;

สรวชญ จำรส, สมภาษณ, 18 มถนายน

2550)

ประเภท “ฮก/ฮม”

อกไก

จนฮม

24

Page 32: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ลาบ/หล”

เปนวธการปรงอาหารโดยการสบใหละเอยด เชน เนอสตว ท งนเพอนำไปปรง

กบเครองปรงนำพรก ทเรยกวา พรกลาบ หรอเครองปรงอนๆ (ประธาน นนไชยศลป,

สมภาษณ, 3 กรกฎาคม 2550) เรยกชอลาบตามชนดของเนอสตว เชน ลาบไก ลาบหม

ลาบงวลาบควายลาบฟาน (เกง)ลาบปลานอกจากนยงเรยกตามการปรงอกดวยไดแก

ลาบดบ ซงเปนการปรงลาบเสรจแลว แตยงไมทำใหสก โดยการคว คำวาลาบ โดยทวไป

หมายถงลาบดบอกประเภทหนงคอลาบควเปนลาบดบทปรงเสรจแลวและนำไปควใหสก

และมลาบอกหลายประเภท ไดแก ลาบเหนยว ลาบนำโทม ลาบลอ ลาบขโมย ลาบเกา

ลาบแม ชาวลานนามการทำลาบมานานแลว แตไมปรากฏวาเมอใด เปนอาหารยอดนยม

และถอเปนอาหารชนสง(รตนาพรหมพชย,2542,5937-5944)

มอบป

ลาบไก

25

Page 33: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ไขปาม

หล

ลาบปลา

26

Page 34: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 35: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)
Page 36: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ลาบ/หล”

สามะเขอเปราะ

สาจน

ลาบไก

สาจน

สามะเขอเปราะ

27

Page 37: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

เปนวธการปรงอาหารทนำเอาเครองปรงเชน เนอปลา พรกสด หอมแดง กระเทยมมายางไฟใหสกกอนโขล

กเครองปรงท งหมดใหเขากน เตมนำปลาราทตมเตรยมไว นำมาคลกเคลากบผกสดทลางเตรยมไวแลว เชน

สาผกแพระ สายอดมะมวง จะปรงรสใหเปรยวดวยมะกอกปา หรอมะนาว (ศรวรรณ จำรส, สมภาษณ, 14

มถนายน 2550; รตนา พรหมพชย, 2542, 6807)

สามะเขอเปราะ

หล

สายอดมะขาม

28

Page 38: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “แอบ”

เปนการนำอาหารมาคลกเคลากบเครองปรงกอน ปรงเสรจแลวนำมาหอดวยใบตอง นำไปปง หรอนง เชน

แอบปลา แอบกง แอบอฮวก (รตนา พรหมพชย, 2542, 8111; อมพร โมฬพนธ, สมภาษณ, 6 กรกฎาคม, 2550)

29

Page 39: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

แอบอฮวก

30

Page 40: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ประเภท “ขนม/อาหารวาง”

ตะบอง

ขาวควบ

31

Page 41: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

ชาวลานนามขนม (อานวา เขาหนม) เปนอาหารประเภทของหวาน ปรงดวยแปงและกะท และนำตาล หรอนำออย

โดยปกตมกจะทำขนม เมอมเทศกาล โอกาสพเศษ หรอพธกรรมเทานน และมกจะเปนการเตรยมเพอทำบญ เชน

วนพระ วนสำคญทางพทธศาสนา วนสงกรานต งานประเพณ งานทำบญ ขนมทนยมทำ เชน ขนมจอก ขาวตมหวงอก

ขนมลนหมา ขาววต ขนมกลวย ขนมศลาออน หรอซาลาออน ขนมวง ขาวแตน (รตนา พรหมพชย, 2542, 820) ของวาง

เชน เหมยง กระบอง (ผกทองทอด ปลทอด) หลงอาหารชาวลานนานยมรบประทานเหมยง เรยกวา “อมเหมยง”

ขนมกลวย

ขนมจอก

32

Page 42: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

วฒนธรรมการรบประทานอาหาร ของชาวลานนา

ชาวลานนานยมรบประทานพชทขนเองตามธรรมชาต อาจจะเปนผกปา หรอวาผกขางร ว กนขาวเหนยวเปนอาหารหลก

นยมปรงอาหารโดยไมใสนำตาล มรสเคมนำและเผดเลกนอย ใชกะทปรงนอยกวาภาคกลาง นยมแกงแบบนำขลกขลก

และนำพรกตางๆกคอนขางแหง เพราะชาวลานนารบประทานดวยวธป นขาวเหนยวเปนกอนเลกๆ แลวจมลงไปในนำแกง

ผกปา เปนผกทไดมาจากปา หรอจากแพระ (ปาละเมาะ) ในฤดรอน ไดแก ปลกลวย ยอดมะขาม ยอดมะมวง ผกเสยว

ผกเฮอด ในฤดฝน จะมอาหารจากปามาก เชน หนอไม เหด ผกหวาน ผกปยา ในทงนามผกสเสยด ผกกาดนา หรอผกจมปา

ผกแวน ผกบง เปนตน

การจดสำรบอาหาร จดใสขนโตกหรอโกวะขาว ทำมาจากไม นยมใชไมสกในการทำขนโตก ปจจบน มการนำเอาหวายม

าสานเปนขนโตกดวย

33

Page 43: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

วฒนธรรมการรบประทานอาหาร ของชาวลานนา

ในงานทำบญใหญ เชน งานปอยหลวง งานปอยหนอย หรองานบวชเณร งานทำบญขนบานใหม หรอจะเปนงานศพ ฯลฯ

ชาวลานนานยมใชถาด ซงหาซอไดท วไปในทองตลาด เปนถาดทมลวดลาย สวนใหญ จะเปนลายดอกไมสสดใส มาใชเปนภาชนะ

ใสอาหารแทนขนโตก ปจจบนยงพบวามการใชอยในแถบนอกเมอง

การรบประทานอาหารอาหารของชาวลานนา มกจะใหพอแม หรอญาตผใหญทอาวโสทสดในบานรบประทานเปนคนแรก

จากนน ลกๆ หรอผออนอาวโสจงจะลงมอรบประทาน ซงเปนประเพณนยมมาแตโบราณกาล

34

Page 44: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

การปนขาวนง

ชาวลานนานยมรบประทานขาวเหนยวเปนอาหารหลก ซงเรยกกนวา ขาวนง หรอขาวหนง รบประทานกบกบขาว ซงไดแก

อาหารประเภทแกง เชน แกงออม แกงผกตางๆ เจยวผกตางๆ เชน เจยวผกโขม เจยวไขมดแดง จอผกตางๆ เชน

จอผกกาด จอผกปลง เปนตน ในสมยโบราณไมมชอนอยางสมยน ตองกลงหรอเคยนกะลามะพราวใชแทนชอน ชอน

โลหะพงจะมใชเมอสมยรชกาลท 5 ของกรงรตนโกสนทร เปนตนมา (มณ พยอมยงค, 2548, 460) ในการรบประทานอาหาร

จงตองใชมอปนขาวนงกอน แลวจมลงไปในแกง หรออาหารตางๆ ทเปนกบขาว แลวจงรบประทาน สำหรบวธการปนขาว

เหนยวนน แตละคนกจะมวธในการปนขาวแตกตางกนไปตามความถนดของแตละคน การจมขาวนงลงไปในแกง จำเปนตอง

ทำใหขาวนงเปนกอนและแนนกอน มฉะนนขาวนงทจมลงไปจะยยลงไปในแกง ในทนจะขอนำเสนอวธการปนขาวนง วธหนง

เปนวธงาย ๆ และทำใหขาวนงแนนพอ ดงน

1.หยบขาวนงมาพอคำ

2.ใชนวหวแมมอคลงขาวนงไปมาบนนวชและนวกลางใหกลมและแนน

3.นำขาวนงจมลงไปในอาหาร ดงรป

35

Page 45: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)

การจดสำรบขนโตกเพอเลยงแขก

ในการจดสำรบอาหาร นอกจากจะใชขนโตกเปนภาชนะสำหรบจดต งสำรบกบขาวไวรบประทานกนตามปกตในชว

ตประจำวนแลว ยงนยมใชรบแขกอกดวย และกลายมาเปนประเพณนยมในการเลยงขนโตกในปจจบน ทเรยกวา

ขนโตกดนเนอร ซงอาจารยไกรศรนมมานเหมนท คหบดทไดรบการยกยองเปนผมผลงานดเดนทางวฒนธรรมข

องภาคเหนอ (ปจจบนถงแกกรรมแลว) เปนผรเรมการจดขนโตกดนเนอร โดยรอฟนการจดอาหารแบบขนโตก

มาเลยงรบรองแขกในตอนเยน โดยเรมจดเมอ พ.ศ. 2449 เพอเลยงสง ฯพณฯ สญญา ธรรมศกด หวหนาผพพากษาภาค 5

ในสมยนน ณ บานพกของอาจารยไกรศร ทถนนฟาฮาม จงหวดเชยงใหม นบแตนนยเปนตนมา งานเลยงขนโตกดนเนอร จง

กลายมาเปนประเพณนยมแพรหลายมาจนปจจบน (เสาวภา ศกยพนธ และยพยง วจตรศลป, 2538, 5)

อาหารทเปนสำรบสำหรบการจดขนโตก ทนยมกน เชน ลาบ แกงออม ไสอ ว แคบหม แกงฮงเล นำพรกหนม

นำพรกออง พรอมผกจม อาหารหวาน เชน ขาวแตน ขนมจอก

36

Page 46: อาหารพื้นบ้านล้านนา (Local lanna food)