លកខណៈភាសាខ្ខ្ែរ - mengkorngdata · neou sun, ph.d in philology page 1
TRANSCRIPT
សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភនំពេញ
ពេប៉ា តមឺ៉ាងភ់ាសាវិទ្យា
ថ្នន កប់រិញ្ញា បត្តជាន្ខ់្ពសភ់ាសាវិទ្យា
លកខណៈភាសាខ្ខ្ែរ
បណឌ ិត ពៅ ស ៊ុន្
ឯកសារប្រើ្ាស់ផ្ទៃកនុង
កញ្ញា ២០១២
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 1
lkçN³PasaExµr
esckþIepþIm
GtßbTenHniyayerobrab;BIlkçN³PasaExµredIm,I[GñksikSaTaMgT,ay)ansÁal;)andwgBIFmµCati
rcnasm<½nV nig TMnak;TMngFatuTaMgT,ayenAkñúgPasaExµr cab;BITMnak;TMngsTÞtanig sTÞtakñúgBüagÁ TMnak;
TMngsTÞtanig rUbsBÞ½ta nig BüagÁ nigBakü TMnak;TMngBakünigBakü nig CamYyÉktaepSgeTot ¬Ca
Biess kenSamBakü nigl,H¦. GtßbTenH k¾manerobrab;pgEdrBITidæPaBs‘ubR)asicm:g; (aspect
suprasegmental) EdlTak;TgCaBiessCamYykarsgát;sUrelIBüagÁxøaMgkñúgBaküExµrsuT§ nigerobrab;BIBüagÁ
exSaynigBüagÁxøaMgkñúgPasaExµrnig \TViBlénkarsgát;sUreTAelIsUr ¬BüBa¢n³ Rs³¦enAkñúgBüagÁexSaykñúg
BaküeTalBIrBüagÁ nig BaküEdlCaminEmnCaBaküeTalEdlCaBaküExµrsuT§ ¬kñúgenaHmanBakükøay nig
BaküpSM1 ¦ .
mü:ageTot GtßbTenHk¾cg;CRmHTsSn³mYycMnYnEdlEtgEtelIkeT,IgBIlkçN³Biess b¤lkçN³
edayET,kénPasaExµr EdlemIleTA mtiTaMgenaHhak;dUcCacg;dak;PasaExµr[enAÉekaEtÉg minmanTM
nak;TMngtamry³GMbUr nigRkumPasaCamYyPasadéTeTot . enHRbEhlCa eKcg;elItemáIgPasaExµr[
x<s;hYseBk rhUtdl;ePøcKitfaPasaExµrsßitenAkñúgGMbUrPasamYy nig RkumPasamYyc,as;lHenaHeT
dwg? .
PasaExµrCaPasamYykñúgcMeNamPasananakñúgGMbUrGURsþÚGasIu ¬GasIuxagt,Úg¦ nigsßitkñúgRkummn
Exµr ¬Rkummn-ExµrRbéBNI¦ . PasaExµrCaPasapøÚvkarsRmab;RbeTskm<úCaEdlmanEcgkñúgrdæFmµnuBaØ
RbeTskm<úCa nig CaPasaeRbIR)as;sRmab;karbeRgon nigeronkñúgRKwHsßansikSaTaMgsaFarN³ nig ÉkCn
TUTaMgRbeTs ¬c,ab;Gb;rM 2007¦ . PasaExµrmanvisalPaBRKbdNþb;eBjTaMgRbeTskm<úCa EdndI
1 BaküpSMenATIenH sMedAykBaküBIr b¤elIsBIBIrmkdak;CitKñabegáIt)anCaBakümYy b¤begáIt)anCakenSamBakü . minEmndUcBaküsmas b¤
smasBakü (compound word) EdlBaküBIrb¤eRcIndak;CamYyKñaeRbIedayeRbIFatuepSg²man GaKm snViCaedIm edIm,IbegáItBaküfµImYy
eTotenaHeT,Iy .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 2
km<úCaeRkam nigTwkdImYyEpñkénRbeTséfsBVéf¶ . CnCatiExµrEdl)aneFVIcMNakRsukeTArs;enAbreTs
k¾eRbIR)as;PasaExµrsRmab;Tak;TgkñúgshKmn_ExµrenAkñúgRbeTsenaH²Edr . kñúgeBlsBVéf¶enH Gñkni
yayPasaExµrmanRbEhlCaémÖlannak; ¬kñúgenaH enARbeTskm<úCa GñkniyayPasaExµrRbEhlCag
14lannak;¦ .
tamkarelIkeT,Igrbs;elak yUrI ehÁarehÁanIey:v (Yuori Gorgoniev) kñúgsñaédrbs;elakeQµaH
{evyüakrN_PasaExµr} qñaM1966 PasaExµrRtUv)aneKEbgEckCaRKamPasaEb:kBay½BüEdlRKbdNþb;
tMbn;)at;dMbg nig esomrab nigRKamPasaEb:kGeKñy_EdlRKbdNþb;elItMbn;eRkABItMbn;xagelI . RKam
PasaPñMeBj CaPaPasasþg;darsRmab;eRbIR)as;CapøÚvkartamviTüú TUrTsSn_ RbB½nVpSBVpSay tamsala
eron CaedIm .
ebIeyaleTAtamRbePTPasa eKcat;PasaExµrCaPasakñúgRbePTPasaGIusUT,g; ¬enA s‘un³ Pasa
ExµrkñúgcMeNamPasaGIusUT,g; nig minEmnGIusUT,g; kñúgesovePAexmrviTüa pSayedayraCbNÐitsPakm<úCa
kúñgqñaM 2002?¦edaysarkñúgPasaExµrKµanTRmg;Bakü manninñakaeTArkÉkBüagÁ TRmg;BüagÁRbkbeday
RkwtüRkmrwgmaM eKminGacEckdac;rvagRBMRbTl;rUbsBÞ ¬m½rEpm¦ BüagÁ nigBakü eKminGackMNat;fñak;
Bakü)anc,as;lH ¬CaBiesskarkMNt;KuNnam nigkiriyas½BÞ¦ BaküpSM nig kenSamBaküminGacEckKña
dac; kareKarBeKalkarN_lMdab;BakükñúgsMNg;l,H .
kñúgkarbgðajlkçN³rbs;Pasa eKRtUvbgðajBIÉktaPasataMgBIÉktasMxan;²Edlcab;BIsTÞta
¬Rs³nig BüBa¢n³¦rhUtdl;l,H . kñúgTIenH eyIgnwgbgðajBIlkçN³Rs³ BüBa¢n³ BüagÁ TRmg;BüagÁ
TMnak;TMngFatukñúgBüagÁ BüagÁexSay BüagÁxøaMg TidæPaBs‘ubR)asicm:g; rUbsBÞviTüa ¬pñt; nigTRmg;pñt;
karEckfñak;Bakü¦Bakü ¬RbePTBakü viFIbegáItBakü¦ nig l,HkñúgPasaExµr .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 3
EpñksUrviTüa
Rs³
PasaExµr k¾dUcCaPasadéTeTotkñúgRkummn-Exµr ¬kñúgenaHmanPasaeRBA¦ CaPasaEdlmansUr
Rs³eRcInCagsUrBüBa¢n³ KWmanelIsBI30sUr . eTaHCay:agNak¾eday k¾karkarkMNt;cMnYnsUrRs³Exµr
minTan;manÉkPaBenAeT,IyrvagGñksikSaRsavRCavPasaExµrenAeT,Iy .
elaksaRsþacarü ehÁarehÁajI ey:v nig elakRsIsaRsþacarü r:Usa pøam cat;TukfaRs³Exµrman 32
sUr kñúgenaHmansUr [i:], [i], [i:e], [e:], [ea:], [u:ə], [o:], [ọ:], [ọ], [ɔ:], [ɔ], [ẹ:], [ẹ], [ɛ:], [ɛi], [a:], [a],
[aɛ:], [ɯ:], [ɯ], [ɯ:ə], [ɤ:], [œ:], [œ], [aə], [u:], [u], [ɔ:], [oa:], [ɒ:], [ɒ] nig [ao:] .
elaksaRsþacarüXYn sukçmÖÚEcksUrRs³ExµrCa 42 sUr kñúgenaHmansUr³ [i:], [i], [ẹ:], [ẹ], [e:], [e],
[ɛ:], [ɛ], [a:], [a], [ɯ:], [ɯ], [œ:], [œ], [ə], [u:], [u], [ɤ:], [ọ:], [ọ], [o:], [ɔ:], [ɔ], [ɒ:], [ɒ], [ea:], [ea],
[i:e], [ea(ṅ)], [ɛi], [ei], [oa:], [oa], [aə:], [ɔa(m)], [ɔu], [aɛ:], [ao:], [au], [ai], [u:ə], [ɯ:ə] .
esovePAevyüakrN_fñak;TI5 ¬1983¦rbs;RksYgGb;rMkMNt;sUrRs³Exµrfaman37sUr kñúgenaH
mansUr [ɒ:], [ɒ], [ɔ:], [ɔ], [a:], [a], [ea:], [ea], [ẹ:], [ẹ], [i:], [i], [ɛi], [œ:], [œ], [ɯ:], [ɯ], [ọ:], [ọ], [u:],
[u], [aə:], [ɤ:], [e:], [aɛ:], [ɛ:], [ɛ], [ai], [ei], [ao:], [o:], [au], [əu], [oa:], [u:ə], [ɯ:ə] nig [i:e] .
esovePAevyüakrN_fñak;TI8énRksYgGb;rM ¬1986¦ kMNt;cMnYnsUrRs³Exµrfaman32sUr kñúg
enaHmansUr [ɒ:], [ɔ:], [a:], [ea:], [ẹ:], [ẹ], [i:], [i], [ɛi], [œ:], [œ], [ɯ:], [ɯ], [ọ:], [ọ], [u:], [u], [aə:], [ɤ:],
[e:], [aɛ:], [ɛ:], [ai], [ei], [ao:], [o:], [au], [əu], [oa:], [u:ə], [ɯ:ə] nig [i:e] .
edayET,k elak enA s‘un EckRs³ExµrCa31sUr2 EdlmanbgðajkñúgtaragTI1
2 kaledImeT,Iy elakenA s‘un elIkeT,IgfacMnYnsUrRs³Exµrman36sUr. bnÞab;BIkarBicarNaelIsUrRs³mYycMnYndUcCa [ ɛi], [ai], [ei], [au],
[ɔu] eXIjfasUrTaMgenaH CasUrRbkbb¤CasUrBüagÁdUckrNI [ ọm], [am], [um], [ah], [ẹh]… pgEdr edaysarEtehtuenH eTIbelak
seRmcdksUrTaMg5enaHBIRbB½n§sUrRs³Exµr.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 4
taragTI1³ cMnYnsUrRs³ExµrnigsBaØakt;RtaRs³Exµrrbs;elakenA s‘un ¬GñkniBnVGtßbT¦3
elxerog sUrkt;Rtatam API4 sUrkt;RtaCaGkSrExµr sBaØaGkSr
1 [ɒ:] {G} eKtagedaysBaØa
{G} kñúgBakü {Gr}
cYnkaleKtag eday
sBaØa { І} b¤k¾Kµan
sBaØatag .
2 [ɒ] {G ;} KµansBaØatag
3 [ɔ:] {G‘} KµansBaØatag
4 [ɔ] {G‘ ;} KµansBaØatag
5 [a:] {Ga} tagedaysBaØa {Ga}
kñúgBakü {GaBuk} nig
{a}
6 [a] {Ga ;} tagedaysBaØa {a}
b¤ {e} kñúgBakü
{eRsc}
7 [ea:] {G‘a} tagedaysBaØa {a}
8 [ea] {G‘a ;} tagedaysBaØa {a}
3 sUmbBa¢ak;fa enHCasMeNIreTAtamkaryl;eXIjrbs;GñkniBnVb:ueNÑaH .
4 sUr API TaMgenHyktamlMnaMelaksaRsþacarü XYn sukçmÖÚ-TMrg;sUrviTüaExµr 1970
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 5
elxerog sUrkt;Rtatam API4 sUrkt;RtaCaGkSrExµr sBaØaGkSr
9 [oa:] {G‘ ½} tagedaysBaØa {a}
kñúgBakü {Kab;}
sBaØa { ½} kñúgBakü
{xÞ½r} edaysBaØa { ’}
kñúgBakü {KP’}
10 [ẹ:] {eG} tagedaysBaØa {e}
b¤ { i} kñúgBakü
{sir}
11 [ẹ] {eG ;} tagedaysBaØa { i}
b¤ {e} kñúgBakü
{emþc}
12 [e:] {eG‘} tagedaysBaØa {e}
13 [i:] {GIu} tagedaysBaØa { I}
14 [i] {Giu} tagedaysBaØa { i}
15 [œ:] {GW} tagedaysBaØa { W}
16 [œ] {Gw} tagedaysBaØa { w}
{ i} kñúgBakü {kin}
edaysBaØa {\} kñúg
Bakü {\t}
17 [ɯ:] {GWu} tagedaysBaØa { W}
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 6
elxerog sUrkt;Rtatam API4 sUrkt;RtaCaGkSrExµr sBaØaGkSr
Edr
18 [ɯ] {Gwu} tagedaysBaØa { w}
b¤ { i} kñúgBakü
{Cit}
19 [ọ:] {GU} tagedaysBaØa { U}
20 [ọ] {Gu} tagedaysBaØa { u}
21 [u:] {G‘U} tagedaysBaØa { U}
Edr
22 [u]5 {G‘u} tagedaysBaØa { u}
nigsBaØa {]}
kñúgBakü {]Tan}
23 [aə:] {eGI} tagedaysBaØa {e I}
24 [ɤ:] {eGIu} tagedaysBaØa {e I}
25 [ɛ:] {EG‘} tagedaysBaØa {E}
26 [ao:] {eGa} tagedaysBaØa {e-a}
sBaØa {»} kñúgBakü
{»kas}
5 kñúgkarpSM ¬Rbkb¦ nwgBüBa¢n³cugBüagÁmYycMnYn dUcCa [ŋ, t, n, p, m] sUr [u] nigsUr [ɔ] mansUrEtmUuy eRbobeFob {kMBug} nig {kMBg;}/
{lut} nig {lt;}/ {Bun} nig {Bn;}/ {lub} nig {lub}/ {TMu} nig {TM} CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 7
elxerog sUrkt;Rtatam API4 sUrkt;RtaCaGkSrExµr sBaØaGkSr
27 [o:] {eG‘a} tagedaysBaØa {e-a}
28 [u:ə] {GY} tagedaysBaØa { Y}
29 [ɯ:ə] {eGO} tagedaysBaØa
{e-O}
30 [i:e]6 {eGo} tagedaysBaØa
{e-o}
31 [aɛ:] {EG} tagedaysBaØa {E}
sBaØa {É} kñúgBakü
{ÉNa} sBaØa {e}
kñúgBakü {extþ}
pÞúyBIrcMnYnsUrd¾eRcInsnVwksnVab; sBaØatagsUrRs³ CaTUeTA EbrCamanticeTAvij . Rs³mYy
cMnYndUcCa [ɒ] {G-xøI} nig [ɔ:] {G‘} , [ɔ] {G‘-xøI} manEtsUr KµansBaØa . sBaØaRs³mYycMnYn y:agehac
Nas;k¾tagsUrBIrEdr ÉRs³mYycMnYn eTottagsUrelIsBIBIr dUcCasBaØa {a} tagsUr [a:] kñúgBakü [ka:]
{kar}, [a] kñúgBakü [kap] {kab;}, [ea:] kñúgBakü [knea:] {Kña}, [ea] kñúgBakü [teak] {Tak;}nig [oa:]
kñúgBakü [koa:t] {Kat;} sBaØa { i } tagsUr [ẹ] kñúgBakü [tẹc] {tic}, [ẹ:] kñúgBakü [sẹ:] {sir}, [i]
kñúgBakü [cih] {CiH}, [œ] kñúgBakü [cœn] {cin}, [ɯ] kñúgBakü [mɯn] {min} CaedIm .
6 kñúgkarbnøWkñúgeBlbc©úb,nñ [i:e] nig [ea:] mansUrdUcKña ]TahrN_ eRbobeFob eTob nig Tab/ eTon nig Tan CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 8
TnÞwmnwgenH eKeXIjsUrRs³mYycMnYneTottagedaysBaØamYy b¤elIsBImYy dUcCa [ɒ:] tageday
{G}, [a:] tageday {a} pg nigeday {Ga} pg, [aɛ:] tagedaysBaØa {e} pg sBaØa {E} pg nig {É} pg
CaedIm .
karEbgEckRs³ExµrCaersiusb¤esrI
manGñksikSaRsavRCavPasaExµrmYycMnYn ¬CaBiesselakRsIhieDIsin¦)anEbgEckRs³ExµrCaBIr
ersius³ ersiusTImYy ¬BYk [ɒ:] ¦ nigersiusTIBIr ¬BYk [ɔ:] ¦. karEdl elakRsIGWes‘nI hineDIsin
EckRs³ExµrCaersuis edaysarEtelakRsIsegáteTAelIeRbkg;sUr (fréquense) Rs³Exµr ¬eRBaHkalNa
eKniyayBIersius KWeBlenaHeKniyayTak;TgnwgeRbkg;sUr¦. edayQrelIkarsegátenH elakRsIeXIj
faRs³kñúgGVIEdlelakRsIcat;TukfaRs³sßitenAkñúgersiusTI1maneRbkg;x<s;CagRs³EdlelakRsIcat;cUl
kñúgersiusTI2.
cMeBaHGVIEdlelakRsIhineDIsincat;TukfaCaersius elakyUrI GaT,icsan;RdÚvic ehÁarehÁajIey:v
[eQµaHesrITI1nigesrITI2vij. Rs³kñúgesrITI1man [ɒ:] {G} ¬1¦, [ɒ] {GxøI} ¬2¦, [a:] {Ga} ¬3¦, [a]
{GaxøI} ¬4¦, [ẹ:] {eG} ¬5¦, [ẹ] {Gi} ¬6¦, [ɛi] {GI} ¬7¦ , [œ:] {GW} ¬8¦, [œ] {Gw} ¬9¦, [ọ:] {GU} ¬10¦,
[ọ] {Gu} ¬11¦, [aə:] {eGI}¬12¦, [aɛ:] {EG} ¬13¦, [ai] {éG} ¬14¦, [ao:] {eGa} ¬15¦, [au] {eGA}
¬16¦/. cMENk Rs³kñúgesrITIBIrman³ [ɔ:] {G‘} ¬1¦, [ɔ] {G‘xøI} ¬2¦, [ea:] {G‘a} ¬3¦ , [ea] {G‘axøI} ¬4¦,
[i:] {GIu} ¬5¦, [i] {Giu} ¬6¦, [ɯ:] {GWu} ¬7¦, [ɯ] {Gwu} ¬8¦, [u:] {G‘U} ¬9¦, [u] {G‘u} ¬10¦, [ɤ:] {eGIu}
¬11¦, [e:] {eG‘} ¬12¦ , [ɛ:] {EG‘} ¬13¦, [ei] {éG’} ¬14¦, [o:] {eG‘a} ¬15¦, [əu] {eG‘A} ¬16¦, [oa:]
{G‘½r} ¬17¦ . cMeBaH [u:ə] , [ɯ:ə], [i:e] elakehÁarehÁajIey:vcat;cUl CaesrITI1pg CaesrITI2pg
ehIyelakEckCaRs³ExµrCaKUesrITI1nigTI2dUcmanbgðajkñúgtaragTI2.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 9
taragTI2 bgðajkarEbgEcksUrRs³ExµrCaKUesrITImYy nigesrITIBIrrbs;elakehÁarehÁajIey:v
elxerog Rs³esrITImYy Rs³esrITIBIr
1 [ɒ:] [ɔ:]
2 [ɒ] [ɔ]
3 [a:] [ea:]
4 [a] [ea]
5 [ẹ:] [e:]
6 [ẹ] [i]
7 [ɛi] [i:]
8 [œ:] [ɯ:]
9 [œ] [ɯ]
10 [ọ:] [u:]
11 [ọ] [u]
12 [aə:] [ɤ:]
13 [aɛ:] [ɛ:]
14 [ai] [ei]
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 10
elxerog Rs³esrITImYy Rs³esrITIBIr
15 [ao:] [o:]
15 [au] [əu]
16 [u:ə] [u:ə]
17 [ɯ:ə] [ɯ:ə]
18 [i:e]
[i:e]
tamtaragxagelI eXIjfaKUsUrRs³tamesrITI1nigTI2man18KU.
edaymanTsSn³dUcelakm:aes<r:U (George Maspero) Edr elakehÁarehÁajIey:vsegáteXIjfa³
1- Rs³kñúgesrITIBIrminGacenAxagedImBakü)aneT elIkElgEtBakü {GIuecH}/ {GIucuH}/ {GIucwg}
ecj . eRkABIenH manEtRs³kñúgesrITImYyeT EdlGacenAedImBakü)an .
2- Rs³kñúg esrITIBIrmYycMnYnGacbþÚrsUr CaRs³esrITImYykñúgkarbg;køayBakü ]TahrN_ [mɤ:l]
[prɒ-maə:l] CaedIm.
elakehÁarehÁajIey:v)anbgðajehtuplEdlTak;TgnwgkarEckRs³ExµrCaesrI. elakelIkeT,Ig
fa³ {mUlehtuEdlnaM[mankarEbgEckRs³ExµrCaesrI KWekItecjBItmøg;sUrBüBa¢n³mat;eXas³ ¬B¤¦Edl
naM[mankarERbRbYlenAkñúgRbB½n§Rs³.Rs³esrITI1ekIteT,IgenACamYyBYkBüBa¢n³EdlkalBImun mkCa
BüBa¢n³GeXas³¬føg;¦ ÉRs³esrITI2-CamYyBüBa¢n³EdlBImunmkRtUv)aneKcat;TukCaBüBa¢n³GeXas³
¬B¤¦. edaysarEterIruHRbB½n§Rs³dUecñHehIyminRtwmEtbegáIteT,IgnUvRs³fµIb:ueNÑaHeT EtEfmTaMgbegáIt
Rs³eTVsUrmYycMnYneTotpg} ¬yU>Ga>ehÁarehÁajIey:v³ evyüakarN_PasaExµr ¬CaPasarusSI¦/ mUsÁÚ/
1966/ TM>28¦.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 11
TsSn³rbs;GñkniBn§GtßbTeTAelIbBaðaRs³Exµr
ebIeyaleTAtamkarelIkeT,Igrbs;GñkPasaviTUb¤GñksikSaRsavRCavPasaExµrfaRs³ExµrEckCa
ersius ¬elakRsIhineDIsin¦ EckCaesrI ¬elakm:es<r:U/elakehÁarehÁajIey:v/ elakRsIr:Usa pøam/ Rkum
GñkniBn§esovePAevyüakrN_RksYgGb;rMkñúgqñaM80¦ eFVI[eyIgmankarRsBicRsBwlelIcMNucmYycMnYnEdl
Tak;TgnwgerOgenH.
cMNucTI1- karEckRs³ExµrCaesrI hak;dUcCamanbgáb;KMnitfa Rs³NamYykñúgGVIEdlehAfaesrITI
mYyb¤esrI{G} [¬elakm:aes<r:U/ RkumGñkniBn§esovePAevyüakrN_RksYgGb;rMkñúgqñaM80 ¬sUmGanesovePA
evyüakrN_fñak;TI5rbs;RksYgGb;rM ¬1983¦/TMB½r9 ] CaKUnwgRs³NamYykñúgesrITI2b¤esrI {G‘} ]Ta-
hrN_ {G}KUnwg{G‘}/ {Ga} KUnwg {G‘a}/ {GI}KUnwg {GIu} CaedIm ¬sUmemIlbEnßmkñúgesovePAevyüakrN_fñak;
TI5rbs;RksYgGb;rMTMB½r10-11¦. RbsinebIGñksikSaRsavRCavTaMgenaHyl;fa manKUsUrRs³NamYy
kñúgesrITI1nigRs³NamYykñúgesrITI2 CaBiessRs³EdlmansBaØatYEtmYydUcKña dUcCasUr{Ga}nigsUr
{G‘a} EdleRbItY {a}EtmYy/sUr{eGI} nig{eGIu} EdleRbItY {e I } EtmYyCaedImenaH karyl;eXIjEbbenHman
karqkElVgedayGenøI eRBaHtYy:agRs³ [ɛi] nig [i:] fVIt,itEtkñúgkarsresreKeRbItY { I} dUcKñak¾eday
ehIyfVIt,itEtRs³TaMgBIrenH Rs³TI1 [ɛi] RtUv)aneKyl;faenAkñúgesrITI1b¤esrI{G} ehIy [i:] enAkñúg
esrITI2b¤esrI{G ‘}k¾edayb¤k¾faRs³TaMgBIrCaRs³muxehIyCaRs³biTdUcKñak¾eday ebIeyaltamFmµCatisUr
Rs³TaMgBIrminGacCaKUeTAtamesrITI1-esrITI2b¤G-G‘)anEdr eRBaH [ɛi] CaRs³sUrpSMnigCaRs³xøI É [i:]
CaRs³sUreTal ehIyCaRs³Evg enHmü:ag. mü:ageTot dUcEdleyIg)anelIkeT,IgBIxagelIrYcmkehIyfa
edaysarEtRs³ExµrmansUreRcIn EtmansBaØasRmab;kt;sUrtictYc eTIbkñúgkarsresr sBaØaRs³mYy
¬PaKeRcInRs³nisS½y¦RtUv)aneKykeTAkt;sUrRs³y:agehacNas;k¾BIrEdr. tYy:ag sBaØa{Tajyar}b¤
sBaØa {Ga} ¬a¦ eKGacykeTAkt;sUr [a:] pg/ [a] pg/ [ea:] pg/ [ea] pg/ [oa:] pg dUecñH fVIt,itEtkñúg
enH eKhak;dUcCaeXIjfa [a:] GacCaKU {G}-{G‘}CamYy [ea:], [a] CaKUCamYy [ea] k¾eday k¾eKGacecaT
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 12
sYrfacuH [oa:] CaKU {G}-{G‘} CamYyRs³NamYykñúgcMeNamRs³TaMgbYnxagelI ebIkñúgkarsresreKeRbI
sBaØaTajyarb¤sBaØa {Ga} ¬a ¦dUcKña enHmü:ag. mü:ageTot [oa:] CaRs³eRkay ÉRs³ [a:]/ [a]/ [ea:]/
[ea] CaRs³muxenaH etIeKGacfa CaKUkñúgesrITI1nigesrITI2b¤CaKU {G}- {G‘}CamYynwgRs³NamYykñúgcM-
eNamRs³TaMgbYnxagelI?
cMNucTI2- karelIkeT,Igfa buBVehtuEdlnaM[ekIteT,IgersiusTI1nigersiusTI2rbs;Rs³Exµr edaysar
EtPaBEbøkKñab¤PaBxusKñaénsMNMueRbkg;sUr (bande de fréquense) enaH k¾minR)akdfa[Et {Rs³sßitenA
kñúgersiusTI1maneRbkg;x<s;CagRs³kñúgersiusTI2}¬tamkarelIkeT,Igrbs;elakRsIhineDIsin¦enaHeT
eRBaHRs³mYycMnYnEdlelakRsIhineDIsun ¬nigGñkEdlmanKMnitdUcelakRsI¦ cat;TukfaenAkñúgersiusTI1
k¾GacmaneRbkg;sUrTabCagRs³EdlsßitkñúgersiusTI2Edr. ]TahrN_ Rs³ [ọ] Edl elakRsIhineDIsin
cat;TukfaCaRs³sßitkñúgersiusTI1enaH tamkarBiesaFrbs;elakenA su‘n eXIjfasUr [ọ] kñúgBüagÁTI2
EdlCaBüagÁTTYlkarsgát;sUrénBakü [pɒpọk] {b:b:uk}maneRbkg; 123 hz cMENksUr [u] kñúgBüagÁTI2
EdlCaBüagÁTTYlkarsgát;sUrénBakü [kɔkuk] {KKuk}maneRbkg; 132hz. sUr [ɒ:] kñúgBüagÁTI1EdlCa
BüagÁminTTYlkarsgát;sUrénBakü {b:bu:k} maneRbkg; 104hz cMENksUr [ɔ] kñúgBüagÁTI1EdlCaBüagÁmin
TTYlkar sgát;sUrénBakü {KKuk} maneRbkg; 115hz ¬enA s‘un-RbB½n§Rs³nigbBaðasgát;sUrelIBakükñúg
PasaExµr/ niekçbbTfñak;bNÐit/ mUsÁÚ 1992/TMB½r105¦.
tamry³karelIkeT,IgxagelI eXIjfasUrRs³EdlelakRsIhineDIsincat;TukfasßitkñúgersiusTI1
maneRbkg;sUrTabCag eRbkg;sUrRs³EdlelakRsIcat;cUlkñúgesrITI2eTaHCakRmitx<s;TabCagKñamanTM
hMtUck¾eday.
KYrbBa¢ak;pgEdrfa GVIEdlelakenA s‘un elIkykmkbgðajenH kñúgkrNIEdlRs³TaMgT,ayNa
sßitkñúgTItaMgsUrdUcKñabu:eNÑaH dUcCaenAkñúgBüagÁTTYlkarsgát;sUrb¤minTTYlkarsgát;sUrdUcKña mantMhy
sUrb¤KµantMhysUrdUcKña enAkñúgBüagÁebIkb¤BüagÁbiTdUcKña BüBa¢n³EdlenACab;CamYyCaBüBa¢n³mat;b¤Rc
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 13
muH B¤-føg; sÞHb¤minsÞHdUcKña . kñúgPasaExµreyIg Bi)akrkBaküNaEdlkñúgenaHRs³EdleKcat;TukfaCa
ersiusTI2nigersIusTI2sßitkñúgTItaMgsUrdUcKñaNas;. eKeXIjEtBaküxøH²dUcCa {llr} [lɔlɔ:],
{bbr}[bɒbɒ:] ¬kñúgenaH [ɔ:] nig [ɒ:] sßitenAkñúgBüagÁTTYlkarsgát;sUr nigminTTYlkarsgát;sUrdUcKña
enAkñúgBüagÁebIkdUcKña BüBa¢n³EdlenACab;CaBüBa¢n³B¤dUcKña xusKñaEt [l] CaBüBa¢n³eFµj CaBüBa¢n³lMhUr
cMENk [b] CaBüBa¢n³bbUrmat; nigCaBüBa¢n³sÞH cMENk {b:b:uk} [pɒpọk] {KKuk} [kɔkuk] k¾sßitkñúgTItaMg
sUrdUcKñaEdr xusKñaRtg;fa [k] CaBüBa¢n³RnaMgRkGUm É [p] CaBüBa¢n³bbUrmat; ¬edaysarBi)akrkBakü
NaEdlRs³TaMgBIrersiussßitkñúgTItaMgsUrdUcKña elakenA s‘unk¾seRmcykBaküEbb {bbr}/ {llr}/
{BBk}/ {b:b:k} CaedIm mkeFVIBiesaFn_edIm,IbBa¢ak;nUvGVIEdlCaTsSn³elakRsIGWes‘nI hineDIsin Edlfa
Rs³kñúgersiusTI1Canic©kalmaneRbkg;x<s;CagRs³kñúgersiusTI2enaH¦.
tamkaryklT§plénkarBiesaFmkbgðajenH eXIjfakarcat;fñak;sUrRs³ExµrCaersiusedayKit
eTAelIeRbkg;sUrenaH ebItamKMniteyIgpÞal;eXIjfaKµanehtuplbBa¢ak;c,as;lHeT .
cMNucTI3- GñksikSaRsavRCavPasaExµrmYycMnYnTaMgExµrTaMgbreTsEdlkñúgenaHmanelak ehÁar
ehÁajIey:vCaedIm rkeXIjfaKUsUrRs³tamesrITI1-TI2b¤G-G‘manCak;Esþgkñúgkarbg;køayBakümYy
cMnYn. GñksikSaRsavRCavTaMgenaHemIleXIjfa kñúgkarbg;køayBaküRs³BYk{G‘}køayCaRs³BYk {G}
kñúgKUtamesrI rbs;va. ]TahrN_³ [mu:l] {mUl}køayeTACa [prɒ-mọl:] {RbmUl} ¬[u:] eTACa [ọ:] ¦/[mɤ:l]
{emIl}køayeTACa [prɒ-maə:l] {RbemIl} ¬[ɤ:] eTACa [aə:] ¦/[vɯl] {vil}køayeTACa [bɒŋ-vœl] {bgVil}
¬[ɯ] eTACa [œ] ¦CaedIm ¬ehÁarehÁajIey:v- evyüakrN_PasaExµr ¬CaPasarusSI¦/ qñaM1966/TMB½r34¦.
fVIt,itEt GñksikSaRsavRCavTaMgenaHelIkehtuplbBa¢ak;fa KUsUrRs³ExµrtamesrIGacEsþgecj
tamry³karbg;køayBakümYycMnYn ¬esrI{G‘}køayCaesrI{G}¦k¾eday k¾GMNHGMNagEbbenHminTan;eFVI[
eyIgTTYlyk)anTaMgRsugnigeFVI[Gs;karsgS½yenAeT,IyeT eRBaHfakñúgkarbg;køayBakümYycMnYneyIg
eXIjfaRs³EdlsßitkñúgGVIEdleKehAfaesrITI2b¤esrI{G‘}køayeTACaRs³kñúgesrITI1b¤esrI{G}EdlCaKU
tamesrIEmn ¬dUcCakñúgkrNI [mɤ:l] {emIl}→[prɒ-maə:l] {RbemIl}/ [vɛ:ɲ] {Evg}→[prɒ-vaɛ:ɲ] {RbEvg}
CaedIm¦k¾eday k¾minGacGHGagfaerOgenHR)akdfaGBa©wgenaHeT eRBaHfakñúgkarbg;køayBakümYycMnYn
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 14
karpøas;bþÚrsUrRs³minrt;eTAtamKUrbs;vatamesrI dUcCakarelIkeT,Igrbs;elakehÁarehÁajIey:vnigGñk
EdlmanTsSn³dUcelakehÁarehÁajIey:venaHeT,Iy eRBaHfa [e:] kñúgBakü{elg}minEmnKUnwg [aɛ:] kñúg
Bakü {RbET,g}enaHeT fVIt,itEt{RbET,g}køayecjBI{elg} k¾eday/ [i:] kñúgBakü{rIg}minEmnKUnwg [ẹ:]
kñúgBakü{rebg}enaHeT fVIt,itEt {rebg}køayecjBI{rIg}k¾eday/ [oa:] kñúgBakü{lab;}minEmnCaKUnwg [a]
kñúgBakü{søab;}enaHeT fVIt,itEt{søab;}køayecjBI{lab;}k¾eday eRBaHTI1- ebIeyaleTAtamelakehÁar
ehÁajIey:vnigGñkEdlmanTsSn³dUcelakEdrenaH eXIjfa [e:] kñúgBakü{elg}minEmnKUnwg [aɛ:] kñúg
Bakü {RbET,g}/ [i:] kñúgBakü{rIg}minEmnKUnwg [ẹ:] kñúgBakü{rebg}/ [oa:] kñúgBakü{lab;}minEmnCaKUnwg
[a] enaHeT ¬sUmGantaragTI2kñúgGtßbTenHEdlniyayBIkarEckKUsUrRs³ExµreTAtamesrIrbs;elakehÁar
ehÁajIey:v¦. TI2- ebIeyaleTAtamkarEckRs³sUreTalnigRs³sUrpSMtamEbbelakXYn sukçmÖÚnigGñk
EdlmanKMnitdUcelakEdrenaH eXIjfakarEcksUrRs³CaKUeTAtamesrIrwtEtminGacTTYlyk)aneTAeTot
eRBaHebIKiteTAtamelakXYn sukçmÖÚ [e:] kñúgBakü{elg}CaRs³sUreTalminGacCaKUnwg [aɛ:] CaRs³sUr
pSM)aneT,Iy ¬eRBaHxusFmµCatisUrKña¦ dUcKñaenHEdr [oa:] kñúgBakü{lab;}minGacCaKUnwg [a] kñúgBakü
{søab;})anEdr ¬eRBaHmYysUrpSM mYysUreTal mYyCaRs³Evg mYyCaRs³xøI mYyCaRs³eRkay mYyCaRs³
mux¦ [ɤ:] kñúgBakü {emIl}minGacCaKUnwg [aə:] kñúgBakü{RbemIl} CaedIm)anEdr eRBaHmYyCaRs³eTal
nigmYyCaRs³pSM .l.nig.l. ¬sUmemIl³ XYn sukçmÖÚ-TRmg;sUrviTüaExµr/ 1970/TMB½r45-77¦.
snñidæan
tamkarelIkeT,IgrYcmkenH eXIjfakarEbgEckRs³ExµrCaKUeTAtamesrIb¤KU {G}- {G‘}enaH Ca erOgmYy
EdlGac[eKeFVIkarRbEkktv:a b¤minRsbtam)an.
dUcKñaenHEdr karEbgEckRs³ExµrCaesrITI1nigesrITI2b¤esrIG-G‘ eTIbEtekIteT,IgmanenAeBl
EdlExµrykGkSr\NÐaEb:kxagt,Úg ¬GkSreTvnaKirInigGkSrRBhµI¦mkécñeFVICaGkSrCatixøÜn nigenAeBl
EdlExµrcmøgykcMNat;fñak;sUr¬CaBiesssUrBüBa¢n³¦mkeFVICacMNat;fñak;sUrBüBa¢n³ExµrpgEdrenaHeTIb
GñkevyüakrN_ExµrRbéBNIcat;sUrBüBa¢n³eTAtamGVIEdlelak):aninIcat;fñak;sUrBüBa¢n³PasasMRsáwt ¬sUm
emIlelakBUv G‘um/ elakG‘uy CYn/ elakeGov ekIs/ vcnanuRkmExµrbs;viTüasßanBuT§sasnbNÐitüe)aH
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 15
Bum<RKaTI5/ qñaM1967¦. tamcMNat;fñak;enH BüBa¢n³ExµrEckCavKÁtamTIbnøW EckCasUreXas³ GeXas³
Fnit-sifiltamEbbPasasMRsáwt ¬karEbgEcksUreXas³-GeXas³kñúgeBleRkaymkmanlkçN³xus
BIenH-sUmemIlkñúgEpñkBüBa¢n³énGtßbTenH¦.
cMeNreRkaymk GñksikSaRsavRCavmYycMnYnrYmTaMgCnCatibreTsEdlkñúgenaHmanelakKINUv
¬PasaviTUGaløWm:g;¦/ elakehÁarehÁajIey:v¬PasaviTYCatirusSIú¦CaedImnigrYmTaMgCnCatiExµrmanelakekg
v:an;sak;/ elakXYn suxmÖÚnigGñkmanKMnitdUcelakTaMgenaH emIleXIjBIGeXasnIykmµ ¬tmøg;kmµ¦ sUr
BüBa¢n³mat;EdlGñksikSaRsavRCavBImunmkcat;TukfaCasUreXas³ dUcCasUr [g] CasUreXas³Edltag
edaysBaØa {K} ExµreyIgbnøW)anEtsUr [k] dUcsUr [k] sUrGeXas³EdltagedaysBaØa{k}Edr/ sUr [jh]
CasUreXas³ Edl tagedaysBaØa {Q} sRmab;ExµrbnøWdUcEtKñanwgsUr [ch] sUrGeXas³ [ch] Edltag
edaysBaØa{q} EdrCaedIm. GeXasnIykmµkmµenHCaktþamYyEdlnaM[GñksikSaRsavRCavmYycMnYn
¬mYycMnYnFM¦EckBüBa¢n³ExµrCamUlePTG-G‘ ehIyEckRs³ExµrCaesrITI1nigesrITI2b¤esrIG-G ‘ nigsnµt
fa BüBa¢n³nig Rs³ExµrmanKU eTAtammUlePTnigtamesrIEfmeTotpg.
dUcGVIEdleyIgeFVIkt;sMKal;elIbIcMNucxagelI eXIjfakarEbgEckRs³ExµrCaersiusb¤CaesrI nig
karEckBüBa¢n³ExµrCamUlePTG-G‘rbs;elakGñksikSaRsavRCavPasaExµrmYycMnYn KWCakarEbgEckeday
Ep¥kelIrebobGannigrebobsresrGkSrExµr minEmnEp¥kelIsUrFmµCatirbs;Rs³ExµreT,Iy.
GVIEdlCatwktagminGacRbEkk)anenaH KWkarmindwgCaEbgEckRs³bIKW [u:ə], [ɯ:ə] nig [i:e]
eTAkñúgesrINamYyc,as;lHfa etIsUrRs³TaMgbIenHsßitkñúgesrITImYyb¤esrITIBIr edaysarEtehtuenHeTIb
GñksikSaRsavRCavmYyRkum¬CaRkumFMeTot pg¦ cat;TukfaRs³TaMgbIenHenAkñúgesrI{G}nigenAkñúgesrI{G‘}
pg eRBaHfaebIeKyktYRs³TaMgenaHeTA sresrCamYyGVIEdleKcat;TukfaCaBüBa¢n³mUl ePTb¤BYk{G}b¤k¾
sresrCamYyGVIEdleKcat;TukfaCa BüBa¢n³mUlePTb¤BYk {G‘{k¾sUrRs³TaMgenaHminERbRbYlsUreT,IyEdl
xusBIRs³eRkABIenHEdlERbRbYlsUreTAtammUlePTb¤BYkBüBa¢n³.
edaysarEtkaryl;eXIjEbbenHehIy eTIbGñksikSaRsavRCavmYycMnYnEtg EtelIkeT,Igfa
{Rs³ExµrdYlsUreTAtamsUrBüBa¢n³ ebIBüBa¢n³{G} Rs³k¾mansUr{G} ebIBüBa¢n³ {G‘}Rs³k¾dYlsUreTACa
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 16
{G‘}Edr. karyl;eXIjEbbenHCakarEckmindac;nUvG VIEdlCarebobsresrnigrebobGantYGkSrnigGVI
EdlCasUrPasa ¬sTÞta¦. tamBiteTAsUrRs³kþI sUrBüBa¢n³Edldak;pSMCamYyKñaminman sUrNamYydYl
eTAtamsUrNamYyenaHeT. ]TahrN_ kñúg [ki:] eKminGacniyay [k] dYleTAtam [i:] b¤k¾ [i:] dYleTAtam
[k] enaHeT,Iy RKan;EtkñúgbnSMsUrenHsUrRs³B¤lb;elIsUrBüBa¢n³b:ueNÑaH edaysarEtsUrBüBa¢n³minGac
mansUrc,as;lHRbsinebIKµansUrRs³enACamYy .
mü:ageTot sUrEdlekItecjBIkarGanbMeBjtYnaTI RtwmEt[GñkGandwgfatYGkSrNapSMCamYy
tYGkSrNa eKRtUvGanfay:agem:cb:ueNÑaH. k¾b:uEnþsUrEdlecjBIkarGankøayCasUrPasa enAeBlEdlsUr
enaHbeRmIkarTak;TgKñanigkñúgkarbeBa©jKMnitrbs;mnusSkñúgshKmn_NamYyeRBaHsUrPasa¬sTÞta¦man
muxgarsMxan;mYyKWmuxgarbMEbøkn½y (distinctive function) ehIysUrPasaEdlCalT§plénGMNanenHmin
Ep¥keTAelIsMeNrenaHeT. ]TahrN_ {esþc} eKsresrnwgRs³ {e} EteKGanfa {sþac;} dUcCa
{sac;}b¤{dac;}EdleKsresrnwgRs³ {a} enaHEdr ÉsUrvijRtUveKkt;Ca [sdac] EdrminEmnCa [sdẹc] dUc
Bakü [mdẹc] {emþc} enaHeT/ {bþwg} fVIt,itEteKyktY {b} mksresrk¾eday k¾eKGanfa [pdœŋ] KWsUr
[p] {b:} eTAvij . )ann½yfaeTaHCaeKsresrEbbNak¾eday ebIeKGany:agNaenaH eKB¤sUrEdlbnøW
eT,IgeTAtamsUrEdleKGanenaHEdr ehIyeKeFVIkarkt;sUreTAtamGVIEdleKB¤enaHeTA. kñúgkarkt;sUrbnøWb¤
karGan eKbegáItnimitþsBaØasRmab;kt;sUrTaMgenaH. nimitþsBaØaenaHCaGkçrRkmsUrviTüaGnþrCatiEdlman
RbeyaCn_sMxan;sRmab;[GñksikSaRsavRCavRKb;Catisasn_)ansÁal;nig)ansikSac,as;lHeTAelIPasa
NamYy.
dUecñH eyIgbBa¢ak;ehIybBa¢ak;eTotfasUrRs³ExµrmansUreTAtamFmµCatirbs;va KWKµansUrRbePT
{G}nigsUrRbePT{G‘}enaHeT. eKEbgEckRs³ExµrCaRbePTb¤CaesrI{G}-{G‘}enaH KWeTAtamtYBüBa¢n³Edl
maneRcIn EtmansUrtic nigRs³EdlmantYtic EtsUreRcInb:ueNÑaH. RbsinebIeKbegáIttYRs³EdlminTan;
mantY)anenaH eKnwgQb;niyayBI {G-G‘} eTotehIy ehIytYBüBa¢n³xøHnwgRtUveKdkecjBIlMdab;Gkçr
RkmBüBa¢n³ExµreTotpg.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 17
karEcksUrRs³Evg-xøI
GñksikSaRsavRCavPasaExµrTaMgGs;RsbmtiKñakñúgkarEcksUrRs³ExµrCasUrEvgnigsUrxøI. sUrRs³
xøIkñúgPasaExµr k¾dUcCakñúgPasadéTeTot PaKeRcInCaRs³sUrbiTnigCaRs³Edlry³eBlbnøWxøI EdlpÞúyBI
Rs³EvgEdlPaKeRcInCaRs³ebIknigmanry³eBlbnøWEvg. Rs³xøIkñúgPasaExµrman [ɒ], [ɔ], [a], [ea], [ẹ],
[i], [ɛi], [œ], [ɯ], [ọ], [u], [ai], [ei], [au], [ɔu] cMENkÉRs³Evgman [ɒ:], [ɔ:], [a:], [ea:], [oa:] [ẹ:], [i:],,
[œ:], [ɯ:], [ọ:], [u:], [uə:], [ɤ:], [aə:], [ɯə:], [ie:], [e:], [aɛ:], [ɛ:], [ao:], [o:] .
eKeXIjPaBxusKñarvagRs³EvgnigRs³xøIkñúgPasaExµrminEmnRtwmEtkarkMNt;elIPaBbiT-ebIkb¤
elIry³eBlbnøWEdlsßitkñúgkRmitsUrviTüab:ueNÑaHeT EteKGaceXIjPaBxusKñarvagRs³EvgnigRs³xøIenA
kñúgkRmitBüagÁnigBakü. kñúgkRmitBüagÁ cMeBaHBaküExµrsuT§ Rs³xøIminGacCaéNVy:Ub¤CasTÞkNþalBüagÁ
EdlmanTRmg;B>s> ¬BüBa¢n³-Rs³¦b¤BüagÁebIk)aneT evorElgkñúgBakü {tu} EtmYyb:ueNÑaH¬Etkñúgkar
niyayTUeTA {tu} RtUveKfa {tuk} eTAvij¦ EdlpÞúyBIRs³EvgEdlGacCaéNVy:UBüagÁebIk)an. kñúgkRmit
BaküRs³xøIminGacsßitenAedImBaküEtÉkÉgedayKµansUrBüBa¢n³enACab;BIxageRkayenaHeT ¬eKniym
ehABüBa¢n³EdlenACab;BIxageRkayRs³faCaBüBa¢n³Rbkb¦EdlxusKñaBIRs³EvgEdlGacenAedImBakü
EtÉkÉg)annigedayBMucaM)ac;manBüBa¢n¶enACab;BIeRkay dUcCa [ɒ:] {Gr}/ [ɒ:-kun] {GrKuN}/[a:] {Ga}/
[a:puk] {GaBuk}/ [i:cœŋ] {GIucwg}/ [ọ:] {GUr}/ [u:-ɒ:] {G‘UGr}/ [u:-aɛ:] {G‘UEG} CaedIm.
tamkarkt;sMKal;enH eXIjfakñúgPasaExµrehIycMeBaHBaküExµrsuT§ Rs³EvgGacedIrtYCasTÞta
)an CarUbsBÞta)an CaBüagÁ)an ¬BüagÁebIk¦ CaBakü)annigCaXøak¾)an ¬cMeBaHXøamineBjelj¦
cMENkÉRs³xøIedIrtY)anEtRtwmsTÞtab:ueNÑaH.
eyaleTAtambEBa¢kRs³ExµrmanKUEvg-xIø manGñksikSaRsavRCavmYycMnYn CaBiesselak yUrI
ehÁarehÁajIey:vhak;dUcCayl;fa kñúgkrNIxøH² Rs³ExµrmanKUsUrEvg-xøI k¾b:uEnþ KUEvgxøIenHman enAEtkñúg
BüagÁbiTb:ueNÑaH ehIyKUEvg-xøIenHk¾minmanRKb;EtRs³eT b¤RKb;EtBaküb¤RKb;EtsßanPaBsUrenaHEdr.
eKeXIjmanKUEvg-xøIénRs³ExµrcMeBaHEtKU³
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 18
- [ɒ: - ɒ] kñúgBakü [sɒ:ŋ- sɒŋ] {sg-sg;} [cɒ:t- cɒt] {ct-ct;}/ {tb-tb;} [tɒ:p-tɒp]/ [sɒ:m-
sɒm] {sm-sM}/ {Rbs-Rbs;} [prɒ:h-prɒh] / [dɒ:ʔ-dɒʔ] {dk-dk;} CaedIm. KYrkt;sMKal;pgEdrfa
KURs³ {G-Evg}nigRs³{G-xøI} eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³rnaMgRkGUmB¤/
sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³eFµjføg; sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³bbUrmat;føg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³
mat;/ BüBa¢n³sUr bbUrmat;B¤/ sÞH nigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³edImk/ RtdusnigBüBa¢n³sUrcenøaHExS
sMeT,g/ sÞH.
- [ɔ: - ɔ] kñúgBakü [rɔ:ŋ - rɔŋ] {rg-rg;}/ [rɔ:t - rɔt] {rt-rt;}/ [kɔ:n-kɔn] {Kn-Kn;}/ [kɔ:m-kɔm] {Km-
KM}/ [krɔ:p-krɔp] {RKb-RKb;} CaedIm. KU {G‘-Evg}-{G‘-xøI} eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdl
mansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³rnaMgRkGUmB¤/sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³eFµjføg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/
BüBa¢n³eFµjB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³bbUrmat;B¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³bbUrmat;føg;/
sÞHnigCaBüBa¢n³mat;.
- [a: - a] kñúgBakü [sa:ŋ-saŋ] {sag-saMg}/ [tra:c-trac] {Rtac-Rtac;}/ [kra:ɲ-kraɲ] {Rkaj-
Rkaj;}/ [ba:t-bat] {)at-)at;}/ [ta:n-tan] {tan-tan;}/ [da:p-dap] {dab-dab;}/ [ca:m-cam] {cam-caM }
/[da:l-dal] {dal-dal;}/ [da:h-dah] {das-das;}/[ca:ʔ-caʔ] {cak-cak;} CaedIm. KU {Ga-Evg}-{Ga-xøI}
eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³rnaMgRkGUmB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³
RkGUmføg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³RkGUmB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³eFµjføg;/ sÞHnigCa
BüBa¢n³ mat;/ BüBa¢n³ eFµjB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³bbUrmat;føg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³
bbUrmat;B¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³ eFµj/ lMhUr/ BüBa¢n³edImk/ Rtdus nigBüBa¢n³cenøaHExS
sMeT,g/ sÞH.
- [ea: - ea] kñúgBakü [pea:ŋ-peaŋ] {Bag-BaMg}/ [tea:h-teah] {Tas-TH}/ [rea:ʔ-reaʔ] {rak-
rak;}CaedIm. KU {G‘a-Evg}-{G‘a-xøI}eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³rnaMgRkGUm
B¤ nigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³edImk/ Rtdus nigBüBa¢n³cenøaHExSsMeT,g/ sÞH.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 19
- [œ: - œ] kñúgBakü [bœ:t - bœt] {bWt-bit}/ [pœ:m-pœm] {buWm-buwm}CaedIm. KU {GW}-{Gw}
eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³eFµjføg;nigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³bbUrmat;B¤
nigCaBüBa¢n³RcmuH.
- [ɯ: - ɯ] kñúgBakü [jɯ:t - jɯt] {yWt-ywt} [rɯ:t - rɯt] {rWt-rit} CaedIm. KU {GWu}-{Gwu}
eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³eFµjføg;nigCaBüBa¢n³mat;.
- [ọ: - ọ] kñúgBakü [bọ:k - bọk] {bUk-buk}/ [crọ:ŋ-crọŋ] {RcUg-Rcug}/ [chọ:t-chọt] {qUt-qut}/
[kọ:n-kon] {kUn-kun}/ [bọ:h-bọh] {bUs-buH} CaedIm. KU {GU}-{Gu} eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlman
sTÞcugBüagÁCaBüBa¢n³rnaMgRkGUmføg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/BüBa¢n³rnaMgRkGUmB¤ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/
BüBa¢n³eFµjføg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³ eFµjB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/BüBa¢n³edImk/ Rtdus.
- [u: - u] kñúgBakü [lu:k-luk] {lUk-luk} [tu:ŋ-tuŋ] {TUg-Tug} [pu:t-put] {BUt-But} [pu:n-pun]
{BUn-Bun} [ru:h-ruh] {rUs-ruH} CaedIm . KU {GU‘}-{G‘u} eKeXIjmanEtkñúgBüagÁbiTEdlmansTÞcugBüagÁ
CaBüBa¢n³rnaMgRkGUmføg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³ mat;/BüBa¢n³rnaMgRkGUmB¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³
eFµj føg;/ sÞHnigCaBüBa¢n³mat;/ BüBa¢n³eFµj B¤/ sÞHnigCaBüBa¢n³RcmuH/ BüBa¢n³eFµj/ lMhUr nigBüBa¢n³
edImk/ Rtdus .
karEcksUrRs³tamPaBbiT-ebIk
kalNaeKniyayBIRs³biT-Rs³ebIk enaHeKKitBIclnaeT,IgcuHénGNþat. kñúgkarbnøWRs³Na
mYy ebIxñgGNþatxiteTAdl;cMNucNamYyénépÞRkGUm eKfaRs³enaHCaRs³biT EtebIkñúgkarbnøWsUrRs³
Na mYyxñgGNþatminb:HnwgépÞRkGUm eKehARs³enaHfaCaRs³ebIk. niyayrYm Rs³elICaRs³biT Rs³
kNþalnigRs³eRkamCaRs³ebIk. Rs³biTkñúgPasaExµrmanCasMxan;Rs³ [i:], [i], [ɯ:], [ɯ], [u:] nig [u].
cMeBaHRs³déTeRkABIenHcat;TukfaCaRs³ebIkTaMg eTaHCaRs³xøHmankRmitebIktictYck¾eday dUcCa [ea:],
[ea], [ie:], [ɯə:], [ɤ:], [uə:] CaedIm.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 20
karEckRs³tamCYrnigtamkRmiteT,Ig-cuH
sUrRs³tamCUr CasUrRs³EdleKeFVIkarEbgEckedayKitBIclnalaténGNþat ¬clnaeTAmux-
eTAeRkayrbs;GNþat¦ kñúgeBlbnøWsUrRs³NamYy. sUrRs³tamkRmiteT,Ig-cuH CasUrRs³eKeFVIkarEbg
EckedayKitBIclnabBaÄrénGNþat ¬clnaeT,Ig-cuHrbs;GNþat¦.
ebIeKKittamCYr )ann½yeTAtamclnalaténGNþat Rs³RtUv)aneKEckCaRs³mux/ Rs³kNþalnig
Rs³eRkay ebIeK KittamkRmiteT,Ig-cuH )ann½yfaeTAtamclnabBaÄrénGNþat Rs³RtUv)aneKEckCa
Rs³elI/ Rs³kNþalnigRs³eRkam.
sRmab;Rs³Exµr ebIKittamCYr Rs³ [i:], [i], [ie:], [e:], [ẹ:], [ẹ], [ea:], [ea], [ɛ:], [a:], [a] nig [aɛ:]
CaRs³mux. Rs³ [ɯ:], [ɯ], [ɯə:], [ɤ:], [œ:], [œ], [aə:] CaRs³kNþal. Rs³ [u:], [u], [uə:], [o:], [ọ:],
[ọ], [ɔ:], [ɔ], [oa:], [ɒ:], [ɒ] nig [ao:] CaRs³eRkay. ebIKittamkRmiteT,Ig-cuH Rs³ [i:], [i], [ie:], [ɯ:],
[ɯ], [ɯə:], [u:], [u] nig [uə:] CaRs³elI/ Rs³ [e:], [ẹ:], [ẹ], [ea:], [ea], [ɛ:], [ɤ:], [œ:], [œ], [o:], [ọ:],
[ọ], [ɔ:], [ɔ] nig [oa:] CaRs³kNþal cMENkRs³ [a:], [a], [aɛ:], [aə:], [ɒ:], [ɒ] nig [ao:] CaRs³eRkam.
sMKal;³
1- kñúgPasaExµr k¾dUcPasamYycMnYnFMeTot Rs³eRkaysuT§swgCaRs³bbUrmat;kmµ (labialization)
Edlelak XYn skçmÖÚ ehAfaRs³mUl.
2- Rs³elIsuT§swgCaRs³biT.
karEbgEcksUrRs³ExµrtamCYrnigtamkRmiteT,Ig-cuH manbgðajkñúgtaragTI2.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 21
taragTI2
CYr
kRmiteT,Ig-cuH
mux kNþal eRkay
elI [i:] [i]
[ie:]
[ɯ:] [ɯ]
[ɯə:]
[u:] [u]
[uə:]
kNþal [e:]
[ẹ:] [ẹ]
[ea:] [ea]
[ɛ:]
[ɤ:]
[œ:] [œ]
[o:]
[ọ:] [ọ]
[ɔ:] [ɔ]
[oa:]
eRkam [a:] [a]
[aɛ:]
[aə:] [ɒ:] [ɒ]
[ao:]
karEbgEcksUreTal-pSM
karEbgEckRs³ExµrCaRs³eTal-pSMminTan;manÉkPaBKñaenAeT,IykñúgcMeNamGñksikSaRsavRCav
PasaExµr.
elakm:aes<r:U elakehÁarehÁajIey:v emIleXIjRs³TiVsUr ¬Rs³EdlmanbnSMsUrRs³BIrrYmKña¦
kñúgPasaExµr k¾b:uEnþelakm:aes<r:Umin)anlMGitBI Rs³TVisUrdUcelakehÁarehÁajIey:venaHeT. kñúgsñaédrbs;
elak {evyüakarN_PasaExµr} ¬qñaM1966¦ elak ehÁarehÁajIey:v faRs³TVisUrman [aɛ:], [ao:], [uə:],
[ei:], [aə:], [ɯə:], [ea] nig [oa:] ehIyelakk¾)anBN’naBIrebobbnøWnUvGVIEdlelakcat;Tuk
faCaRs³TVisUrenAkñúg sñaédelakeQµaH {evyüakrN_PasaExµr} enaHEdr. ]TahrN_ kñúgkarbnøWsUr [aɛ:]
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 22
mundMbUg {cab;epIþmedaybnøW sUrRs³mux-ebIk bnÞab;mkqøgeTArkkarbnøWRs³mux-biTedaysarEtkarrYm
lMhUrxül;Rtg;cenøaHGNþatnig RkGUm} ¬yU>Ga> ehÁarehÁajIey:v³ evyüakrN_PasaExµr CaPasarusSI e)aH
Bum<enAmUsÁÚ/ 1966/ TM>25¦. eRkABIsUrTaMg8enaH elakehÁarehÁajIey:vcat;TukCaRs³sUrEtmYy ¬Rs³
ÉksUrb¤Rs³eTal¦TaMgGs;.
xusBIelakehÁarehÁajIey:v elakXYn sukçmÖÚ )anEcksUrRs³ExµrCasUreTalnigsUrpSM
¬karEckCasUrpSMrbs; elakXUn sukçmÖÚ eBlxøHsMedAeTAelIGVIEdlelakehÁarehÁajIey:vfa{Rs³TVisUr}nig
eBlxøHeTot sMedAeTAelIGVIEdlGñksikSaRsavRCavmYycMnYnehAfa {Rs³Rbkb}b¤{sUrBüagÁ}¦ [ɒ:], [ɒ],
[ɔ:], [ɔ], [a:], [a], [e:], [e], [ẹ:], [ẹ], [i:], [i], [œ:], [œ], [ɯ:], [ɯ], [ọ:], [ọ], [o:], [u:], [u], [ɤ:], [ɛ:], [ɛ] nig
[ə] ¬25sUr¦CaRs³EdlmansUreTalb¤Rs³eTal. cMENkÉ [ie:], [ɯə:], [uə:], [i:ə], [iə], [ea(ŋ)], [oa:],
[oa],[oa(m)], [aɛ:], [aə:], [ao:], [ɛi], [ai], [ei], [au] nig [ɔu] ¬17sUr¦CasUrpSM.
RkumGñkniBn§esovePAevyüakrN_fñak;TI5nigfñak;TI8 ¬Rtg;cMNucEdlTak;TgnwgsUrviTüa¦nigRkum
GñkniBn§esovePAsikSaPasaExµrrbs;RksYgGb;rMk¾EbgEcksUreTalpSMtamlMnaMelakXYn sukçmÖÚEdr RKan;
Etkat;bnßysUrRs³xøH dUcCakat;sUr [e],[ɛ] nig [ə] ecjBIRs³eTalnigkat; [iə], [ea(ŋ)], [oa],[oa(m)]
ecjBIGVIEdleKehAfaBYkRs³pSM.
BicarNa
fVIt,itEtelakm:aes<r:UkþI elakehÁarehÁajIey:vkþI elakXYn suxmÖÚkþI)anelIkeT,IgBIvtþmanénRs³
TVisUr b¤Rs³sUrpSM ehIyelakTaMgenaH)anBN’naBIrebob b¤dMNak;karbnøWsUrRs³RbePTenaHk¾eday k¾
eyIgyl;faRs³ExµrKµanRs³TVisUrb¤Rs³sUrpSMenaHeT eRBaHkñúgkarbnøW eKmineXIjRbdab;bnøW CaBiess
GNþatmanclnaxusEbøkKñaenAeBlbnøWsUrRs³eTalb¤ÉksUrnigsUrpSMb¤TVisUrenaHeT,Iy KWxusEbøkKñaenAEt
Rtg;clnaGNþatrujmkmux mkEpñkkNþalb¤EpñkxageRkayénKuhamat;b¤k¾clna GNþateT,IgelIb¤cuH
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 23
eRkamb:ueNÑaH kñúgkarbnøWsUrRs³NamYyb¤k¾cYnkalkñúgdMNak;karcab;epþImbnøW kñúgxN³kMBugbnøWnigkñúg
xN³bBa©b;karbnøW TItaMgGNþatGacnwgRtYtsIuKñaelITIbnøWRs³NamYy PaKeRcInTIbnøWRs³kñúgCYrCamYyKña.
CaesckþIsniñdæan eyIgmincat;TuksUrRs³mYycMnYnEdlelakm:aes<r:UkþI elakehÁarehÁjIey:vkþI elak
XYn sukçmÖÚkþIcat;TukfaCaRs³TVisUrb¤Rs³sUrpSM faCaRs³TVisUrb¤CaRs³sUrpSMeT,Iy eyIgcat;TukRs³TaMg
enaHCaRs³sUreTal Rs³TaMgenaHman [ie:], [ɯə:], [uə:], [i:ə], [iə],[oa:], [oa], [aɛ:], [aə:], [ao:] .
cMENk [ɛi], [ai], [ei], [au] nig [ɔu] KWCasUrRs³pSMnwgBüBa¢n³¬Rs³Rbkb¦b¤sUrBüagÁdUcCa [ɒm], [ɔm],
[am], [ah], [ọm], [um], [ọh], [ẹh]… pgEdr.
BüBa¢n³
kñúgPasaExµr sUrBüBa¢n³manticCagRs³ k¾b:uEnþtYBüBa¢n³mansBaØaelIslb;elItYRs³ . tYBüBa¢n³
ExµrmanTaMgGs; 90tY ¬enHGñkniBn§minrab;bBa¨ÚltY {G} {G‘}/ {Gu} nig { ¥} pg¦. tYBüBa¢n³TaMg 90enH
manbgðajkñúgtaragTI3 .
taragTI3 tYBüBa¢n³ nigsUrBüBa¢n³kñúgPasaExµr
elxerog tYBüBa¢n³ cMnYntY sUrBüBa¢n³ cMnYnsUr
1 k á K Á 4 [k] 1
2 x ç X Ç 4 [kh] 1
3 g ¶ g: gu 4 [ŋ] 1
4 c © C ¢ 4 [c] 1
5 q ä Q Ä 4 [ch] 1
6 j J Ø Ba j: jú 6 [ɲ] 1
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 24
elxerog tYBüBa¢n³ cMnYntY sUrBüBa¢n³ cMnYnsUr
7 d þ D Ð 4 [d] 1
8 t þ T Þ 4 [t] 1
9 z æ Z Æ f ß F V 8 [th] 1
10 N Ñ n ñ n: nu 6 [n] 1
11 b , b‘ 3 [b] 1
12 b: bu B < V 5 [p] 1
13 p ö P Ö 4 [ph] 1
14 m µ m: mu –M 5 [m] 1
15 y ü y: yu 4 [j] 1
16 r R r: ru 4 [r] 1
17 l ø l: lu T, 5 [l] 1
18 v V v: vu 4 [v] 1
19 s S s‘ su 4 [s] 1
20 h ð h‘ hu 4 [h] 1
srubsBaØaBüBa¢n³ 90 srubsUr 20
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 25
kMNt;smÁal;³
1- minTan;manÉkPaBKñaelIsBaØatY7BüBa¢n³ExµrenAeT,IyeT . GñksikSaRsavRCavxøHfa BüBa¢n³Exµrman
33tY . vcnanuRkmExµrrbs;viTüasßanBuTVsasnbNÐitü e)aHBum<RKaTI5 eroberogtYBüBa¢n³ExµrCa 35 tY
edaybBa©Úl tY {b:} nig {b‘} bEnßmeTot . GñkniBnVGtßbTenHeXIjfatYBüBa¢n³Exµrmandl;eTA 90 tY
enHGñkniBn§minrab;tYRkum {G} pg.
2- fµI²enHmancrnþbegáItsUrBüBa¢n³mYycMnYnedIm,I[dUcsUrbreTs CaBiess[dUcsUrPasa)araMg ehIy
ykbnSMtYBüBa¢n³mktagsUrTaMgenH dUcCakarbegáIt³
1- sUr [f] edayykbnSMtYBüBa¢n³ {h} nig eCIg {v} ¬hV¦mktagsUr [f] dUcCa kñúgBakü {kaehV}
(café) {GaRhVik} (Afrique) {hVIlIBIn} (Philippines) CaedIm.
karykbnSMtYBüBa¢n³ {hV} mktagsUr [f] begáIt[manbBaðakñúgsMeNr kñúgkrNIEdleKKitBImUl
ePTG-G‘èntYBüBa¢n³ExµrdUcBüBa¢n³déTeTotenaH ¬]TahrN_³ k-K sRmab;tagsUr [k] / q-Q
sRmab;tagsUr [ch] / m: ¬mu¦-m sRmab;tagsUr [m] CaedIm¦. dUecñH eKRtUvEtbegáIttYBüBa¢n³ sRmab;
tagsUr [f] y:agehacNas;k¾BIrEdr KWeKRtUvbegáIttY {hV} sRmab;kt;sUr [e] kñúgBakü {eRhVkg;}
(fréquense)/ sUr [a] kñúgBakü {hVar:aGug} (Pharaon) CaedIm nigRtUvbegáIttY {hV‘} nig {hVú} sRmab;kt;sUr
[i] kñúgBakü {GaRhVúik} (Afrique) ¬kñúgRBwtþibRtrbs;KN³kmµaFikarCatiPasaExµr elx2/ qñaM2009 sresr
{GaRhVikxagt,Úg}¦/ {)a:sIuhVúik} (Pacifique) CaedIm.
2- tY {hS} EdlsRmab;tagsUr [ɜ] kñúgBakü {eGhSúIb} (Egypte) {Gal;ehSrI} (Algérie) CaedIm
k¾RtUvmany:agehacNas;tY {hS}/ {hS‘} nig {hSú} Edr .
7 sBaØatY b¤tYkñúgTIenHsMedAykTaMgtYeKal eCIg nigsBaØasmÁal;BüBa¢n³epSgeTot .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 26
3- tY {hÁ} tagsUr [g] kñúgBakü {hÁaNa} (Ghana) {dWehÁal} (de Gaule) CaedIm .
- tY {sð} tagsUr [ʃ] kñúgBakü {sIEsðl} (Seychelles) ¬eQµaHRbeTs¦
karbegáItsUrbEnßmnigtYbEnßm8dUecñH RbEhlCaelak-GñkTaMgenaHmanbMNgcg;[ExµrGantamsUr
breTs CaBiesssUrBaküEdlPaKeRcInRtUv)aneKpþwttamsUrPasa)araMg eTIbelak-GñkTaMgenaHbegáItsUr
mYy cMnYntYy:ag [f] nig [ž] CaedIm.
karBicarNa³
ebIKitmYyRtYseTA eXIjfaKWCakarl¥mYykñúgkarbegáItsUrBüBa¢n³bEnßmenH eRBaHnaM[ExµrGanb¤
bnøWsUrPasabreTs)anRtwmRtUv nigc,as;lHtamsMenogPasaedIm. EtebIKit[eRCAbnþiceTA karbegáItsUr
fµInigtYfµIbEnßmenHnaM[manPaB sµúRKsµajdl;PasaExµrdUcCa³ TImYy naM[RbB½nVBüBa¢n³ (système conson
nantique) ExµrekInsUr4bEnßm eTotKW [f], [g],[ʃ] nig [ž] cMENktYBüBa¢n³k¾RtUvekIneT,Ig y:agehac
k¾4tYbEnßmelItYBüBa¢n³Edlman 90 tYrYceTAehIyenaH. TIBIr naM[manPaBRcbUkRcbl;kñúgkarGanBakü
mYycMnYnEdlyktY {hV} mksresr dUcCa {ecAhVay} {ecAhV‘avaMg} {caghVag} {hVÚgeKa} {hVwkhVWn} Ca
edIm EdlRbEhlCaeKRtUvGantamsUrBüBa¢n³ ¬sTÞtaBüBa¢n³¦ {begIátfµI} fa [caufa:j], [caufea:],
[fọ:ŋ], [fœkfœ:n] CaedImenaHehIy . TIbI cMeBaH sUr [ž] nig [š] vij tamBiteTAkñúgsm½yedIm Exµr
eyIgmantYtagsUrTaMgenaHEdr KWtY {ឞ} ¬s-b¦ nigtY {ឝ} ¬s-K . k¾b:uEnþ tYTaMgenHRtUv)aneKdkecj
edaysarEtExµrminGacGansUr [ž], [š] )an dUcCaBakü {RឝI} [šri] kñúgBakü {RឝIRvHkRmetg} ¬RsIRBH
8 ebItamBiteTA eKmineXIjmansBaØatYBüBa¢n³bEnßmenaHeT BüBa¢n³EdltagsUr [ž] KWeKRKan;EtyktY { h } nigtY {eCIgs { S} ¬hS¦CaedIm
mkpSMKñab:ueNÑaH BMumaneXIjsBaØafµIEbøkesaH . k¾b:uEnþ kMuePøcfaBüBa¢n³Ebb {hS} {hÁ} {hV} CaedImTaMgenHtagsTÞtafµIedayET,kmYyeTot
kñúgenaHmansTÞta [ž], [f], [g]… EdlCasTÞtaEtmYy ehIymYyKt;eTot EdlCaehtunaM[ekItsTÞtafµI ¬sUrfµI¦ nigtYfµIbEnßmeTot . GVITaMg
enHxusEbøkBIbnSMBüBa¢n³déTeTot dUcCa {kø} kñúgBakü {køin} {RC} kñúgBakü{éRC} CaedIm EdlCakarpSMsTÞtaBIr KW sTÞta [k] + sTÞta [l] nig
sTÞta [C] pSMCamYysTÞta [r] [)anCa [kl] nig[cr] CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 27
KEmþg¦ KWGan ecjEt [srɛi] {RsI} {Rឝ wgÁ} [šŗṅga] GanecjEt [srœŋ] {RswgÁ} CaedIm . dUuecñHehIy
ExµreyIgseRmc lubTaMgsUr TaMgtYrBIrenH ecalehIyTukEttY {s} ¬s-l¦ EdlmansUr [s] EtmYy
EbbenHmkdl;sBVéf¶enH9 . TIbYn karbeegáIt sUrEbb [f] nig [ž] enHeFVI[mankarlM)akkñúgkarGan b¤
bnøWsUrrbs;GñkEdlminecHGan b¤niyayPasabreTs¬CaBiess)araMg¦. GñkTaMgenaHminGacGan b¤fa
BaküEdlmansUr [f], [g], [ʃ] nig [ž] )aneT,Iy.
edaysarEtvibtþiGanminRtUvehIyeTIbPasaviTUExµrkñúgsm½ymunRbwgkaéT,sUrEdlExµrBi)akGan b¤
Bi)akbnøW[mkCasUrExµrEdlmankñúgRbB½nVsUrExµr ¬sUrRs³nigsUrBüBa¢n³¦Rsab;ehIyenaHeTAvijedIm,I[
ExµrRsYlfa dUcCakaéT,sUr [f] mkCasUr [b], [ph], [v]... dUcCa bþÚrsUr [f] kñúgBakü “France” mkCasUr [b]
{)araMg} vij kñúgBakü “café” dUrBI [f] mk [ph] b¤ [kv] vij ¬kaEp b¤ kaexV¦ bþÚrBI [f] mk [p] dUcCa “frein”
bþÚrmk {R)ag { . eKeXIjmankarbþÚrBIsUr [š] mkCa [s] dUcCa “machine” mkCa {m:asIun} bþÚrBI [š] mkCa
[c] dUcCa “Chine” mkCa {cin} bþÚrBI [z] mkCa [s] dUcCa “Asie”bþÚrmkCa {GasIu} CaedIm . cMeBaH [g]
vij cYnkalExµreyIgbþÚrCa [r] dUcCaBakü “gare” bþÚrCa { ra: } bþÚrCa [k] dUcCa “garage” bþÚrmkCa
{kar:as} CadIm rIÉ [ž] bþÚrmkCa [s] dUcCa “oxygène” bþÚrmkCa {GuksIuEsn} CaedIm .
2- cMeBaHtY {G} k¾minTan;manmtiRsbKñafatYenHCaGVIenAeT,IyeT . GñksikSaRsavRCavmYycMnYnyl;fatY
{G} CatYBüBa¢n³ eRBaH {G} RtUv)aneKrab;bBa©ÚlCaBüBa¢n³TI33 ¬b¤TI35 ebIeyageTAtamkarEbgEcktY
9 ebIcg;begáItsUr [š], [ž] vij enaHKYryktY {s-K} nig {s-b} mkeRbIvijk¾dUcCaminTas;GVIeT eRBaHtYBIrenHmantaMgBI edImRsab;eTAehIy .
eyIgmincaM)ac;begIáttYfµIeToteT . ebIbegáIttYTaMgenHeT,IgvijenaHk¾nwgsmnwgRBHraCtRmiHsemþcsgÇraC CYn Nat EdlRBHGgÁhak;dUc
CamineBjRBHT½ynwgkardktYGkSrBIrtYenHBIGkçrRkmBüBa¢n³ExµrenaHEdr . {ExµrBIeRBgnay cg;[)angay eRbIBakürwg² Rtg;Bakü
EdlRtUveRbI RឝwgÁb¤RswgÁ GñkGanBMudwgBaküTaMgBIrenH . etIRឝ wgÁb¤RswgÁ edayBMu)andwg eRBaHxøÜnBMuecH naM[RcT,M d,it\tcMeNH sMRsáwt
minecHeFVIemþcnwgyl; . ehtuenH)anCa ExµrTaMggs;Kña kñúgRKaEq¶q¶l; naMKñalubtY ឝ min[sl;EfmTaMglubdl; ឞ enHeTApg>>>}
¬sñaRBHhsþcugeRkay bg¥s;énsemþcRBHmhasuemFaFibtI CYn Nat eCatBaØaeNa RBH sgÇraCfñak;TI1 KN³mhanikay TMB½r 56
karpSayrbs;BuTVsasnbNÐitü 1993¦.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 28
BüBa¢n³rbs;vcnanuRkmExµre)aHBum<pSayedayviTüasßanBuTVsasnbNÐitü¦ehIy {G} maneCIgdUcBüBa¢n³
mYycMnYnFMEdr . KMnitcat;Tukfa {G} CatYBüBa¢n³enH RtUv)an nigkMBugpSBVpSaytamry³karbeRgontam
salaeronnanaTaMgkñúgnigeRkARbeTs minEtb:ueNÑaHeKnaMKñafatY {G} mansUrcenøaHExSsMeT,g10
tageday
sBaØa [ʔ] EfmeTotpg . edaysarEtkaryl;eXIjEbbenHehIy eTIbkñúgkarsresrBaküNamYy
Edlcab;epþImedaysUrRs³eTAtamGkçrRkmsUrviTüaGnþrCati (API ) eKk¾yksBaØasUr [ʔ] eTAeFVICaBüBa¢n³
edImBüagÁ . ]TahrN_ kñúgkarsresrBakü {Gan} {GMNan} {GYt} {GMNYt} CaedImeTAtam API eKEtg
Etsresr [ʔa:n], [ʔɒmna:n], [ʔu:ət], [ʔɒmnu:ət] CaedIm .
elakXYn skçmÖÚ kñúgsñaédelak {TRmg;sUrviTüaExµr} ¬1970¦ RKan;EtTTYlsÁal;fakñúgPasaExµr
mansUrcenøaHExSsMeT,g Etelakmin)anfasUrenHtMNagtY {G} eT. elakRKan;EteFVIkarBicarNaeTAelI
vtþmanb¤GvtþmansUrcenøaHExSsMeT,gkñúgPasaExµrenAkñúgsßanPaBmYycMnYnb:ueNÑaH ehIyelakk¾[lkçN³
sUrcenøaHExSsMeT,gkñúgsßanPaBEbbenaHfaCa {BüBa¢n³xül;sÞH GeXas³b¤føg;} ¬sUmGan XYn sukçmÖÚ³
TRmg;sUrviTüa Exµr/ 1970/ TMB½r 24-25¦.
elakekg v:an;sak; minyl;RsbnwgGñkRsavRCavmYycMnYnEdlfa {G} CaBüBa¢n³sUrcenøaHExS
sMeT,g KWCaRs³suT§saF eRBaH { G Caxül;xÞrxÞarmansMnUr bnWøecjmkGMBIExSsMelg ehIyhUrmkeday
KµanTMnb;kñúgmat;b¤RcmuH RBmTaMgmancM)as;c,as;CaRs³eRkay ebIkmUlbnþic.} ¬ekg v:an;sak;³sUrs½TÞ
Exµr/ EpñkTI2/ qñaM1966/ TM>56-57¦.
karyk [ʔ] mktagtY {G} naMmknUvPaBRseBcRsBwleRcIn ehIyk¾naMmknUvbBaðaeRcInEdr . bBaða
nigPaBRseBcRsBwlEdlsMxan;²enaHKW TImYy ebI {G} CaBüBa¢n³mansUr [ʔ] enaH emþck¾mantY {G} mYy
10
tamniymn½y sUrcenøaHExSsMeT,g CasUrsÞH sUrmat; GeXas³ . sUrenHekIteT,IgedaysarEtkarsÞHlMhUrxül;enAkñúgbMBg;sMeT,g
(vocal tract) . sBaØatagsUrcenøaHExSsMeT,g kñúgeBlxøH manragRsedogKñanwgsBaØasYr [ʔ] EtminEmnCasBaØasYr {?} EbbenHeT .
eBlxøHeTot eKtag sUrcenøaHExSsMeT,geday {'} b¤sBaØa { ^} b¤sBaØa {`}b¤sBaØa {q} b¤sBaØa { k } CaedIm . cMeBaHPasaGg;eKøs
¬esÞIrEtRKb;RKam Pasa¦ sUrcenaøHExSsMeT,g [ʔ]CakaT,asUrrbs; [t] dUcCa ['fʊt-bə:l [ 'fʊʔ-bə:l], [ˌaʊt-'said ] [ˌaʊʔ- 'said] CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 29
eTot EdlmanRTg;RTaydUcKñaebHbiTCatYGVIEdleKehAfaRs³eBjtYEdlmansUr [a] kñúgPasasMRsáwt
b¤)alI nig mansUr [ɒ:] kñúgPasaExµreTAvij ? kñúgPasamYy etImantYGkSrEtmYymþgCasBaØaRs³mþgCa
sBaØaBüBa¢n³GBa©wgb¤ ? KWminEdlmaneT¡¡ TIBIr kñúgsMeNr etIeyIgGacEjk)anb¤eTrvag {G} nig {G}
faetI {G} NamYymansUr [ʔɒ:] nig {G} NamYymansUr [ɒ:] b¤k¾ etI {G} NamansUr [ʔ] nig etI {G}
NamYy mansUr [ɒ:] ?
eyIgRsbeyabl;CamYyGñksikSaRsavRCavPasaExµrmYYycMnYn ¬eTaHCakñúgPaKtick¾eday¦dUcCa
elakekg v:an;sak; CaedIm fatY {G} EdleKykmkerobtamlMdab;GkçrRkmBüBa¢n³ExµrbnÞab;BItY {T,}
enaHfa nigcat;Tukeday\tsgS½y fa {G} CatYRs³ fVIt,itEtkñúgkrNIxøH kñúgkarsresreKyktYRs³ {G}
eTAeRbIR)as;kñúgbnSMsUrCamYyRs³ ¬Rs³nisS½y -a -I -I -w -W -u -U -Y e-I e-O e-o e- E- é- e-a e-A -M nig -H
¦ nigbegáItsBaØaeCIg { ¥ } dUcCatY BüBa¢n³ExµrdéTeTotk¾eday .
mUlehtucm,gEdlnaM[eKyktYRs³ {G} mkeRbIkñúgkarsresrGkSrExµr KWedaysartYBYkRs³Exµr
minGacsresredayÉkÉgdUcCatYBBYkRs³kñúgPasaTaMgT,ayNaEdlyktYGkSrT,ataMg GkSrRkik nig
tYGkSrCaRsT,aytYGkSr11
Rkik-T,ataMgenaHeT,Iy . eyIgelIk]TahrN_RtwmGkSrevotNam \NÐÚeN
sIu m:aeT,sIu CaedIm ¬EdlykGkSrT,ataMgCaeKal¦ tYRs³kñúgPasaTaMgenaHGacsresredayÉkÉg)an
¬edaymin)ac;manTRmdUcRs³nisS½yExµr¦ ]TahrN_kñúgPasaevotNam³
- Bà ơi, bà làm gi thê’ ?
-Bà mài thỏi sắt này thành một chiếc kim dể khâu vá quâ`n áo.
kñúgenHeyIgeeXIjfatYRs o nig a rbs;evotNamGacsresredayÉkÉgedaymin)ac;GaRs½y
nwgtYGñkdéTeToteT EdlminxusGIVBIRs³kñúgPasa)arMg Gg;eKøs rusSI EdlGacsresr)anedayminRtUvkar
11
eyIgehAfa {RsT,aytYGkSr} KWtYGkSrkñúgPasaNanImYyEdlyklMnaMRTg;RTaytamKMrUtagGkSeKalNamYy ]TahrN_ GkSrrusSI yU
ehÁasøavI G‘uyERknCaedImCaRsT,aytYGkSrrbs;KRmUtagGkSreKalRkik . GkSr)araMg Gg;eKøs evotNam m:aeT,sIu CaedImCaGkSrrbs;KMrY
tagGkSreKalT,ataMg . GkSrExµr éf lav mn sMRsáwt yktamKRmUtagGkSrRBhµI (brahmi ) nigeTvnaKrI (devanagari ). GkSrCnCatimYy
cMnYnenARbeTskm<úCadUcCaBñg kaEv:t RKwg CaedIm yktamKRmUtagGkSreKalExµr CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 30
GVIEdlCaTIBMnak;eT,Iy. edaysarEttYRs³nisS½yExµrminGacenAEtÉkÉg)an eKRtUvyktYRs³eBjtY12
{G} mksresr BaküNa Edlcab;epþImedaysUrRs³ dUcCaBakü {Gr} [ɒ:] {GrKuN} [ɒ:kun] {Gb} [ɒ:p]
{Gt;} [ɒt]{Ga} [a:] {Gab;} [ap] {Gar} [ɒ:] {GaBuk} [a:puk ] {Gj} [ɒɲ] {GI} [ɛi] {GWu} [ɯ:] GUr} [ọ:]
{GUs} [ọ:h] {eGab} [ao:p] {\sI} [ɛisɛi] {GasUr} [asọ:] {[} [ao:j] CaedIm .
kñúgkrNIxøH enAkñúgPasaExµr eKyktU {G} ¬eCIgG¦ mksresrrebobCaBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr dUc
Ca {k¥} kñúgBakü {k¥k} {c¥} {q¥in}, {t¥} kñúgBakü {etI¥k} {b¥} kñúgBakü {b¥Ún} {m¥} kñúgBakü {m¥m} {l¥}
kñúgBakü {l¥k;} {s¥} kñúgBakü {s¥k} CaedIm .
karEdlyktYRs³eBjtY {G} mksresrBaküEdlepþIedaysUrRs³dUecñH eTIbmankaryl;RcT,Mfa
{G} CatYBüBa¢n³ CaTUeTARcT,Mfa {G} CaBüBa¢n³TI33 mnÞab;BItY {T,} . tamBiteTA kñúgkarerobGkçrRkm
Exµr eKerobBüBa¢n³munRs³KWtamlMdab; k/ x/ K/>>>C/ Q>>>erogdl; T, rYcehIytYRs³ {G} ¬Catwktag
eyIgeXIjkareroblMdab;GkçrRkmEbbenHenAkñúgvcnanuRkmExµrEdleKniymehAfa {vcnanuRkm semþc
CYn Nat¦. kñúgvcnanuRkmenH eKeXIjfaerogBI {G} eTAman Ga/ Gi/ GI ¬\/ |¦/ GIiu/>>>>Gu/ ]/>>eG/ EG/
É/ éG/ BV/ eGa/ »/>>>CaedIm EdlxusBIvcnanuRkm)alI-Gg;eKøsEdleKcab;epþImdMbUgbg¥s;edayRs³ .
3- Tak;TgnwgRbB½nVsUrBüBa¢n³ (système consonnantique) Exµr GñksikSaRsavRCavmYycMnYnEcksUr
BüBa¢n³ExµrCa21sUr KW [k], [kh], [ŋ], [c], [ch], [ɲ], [d], [t], [th], [n], [b], [p], [ph], [m], [j], [r], [l], [v], [s],
[h] nig [ʔ] . GñksikSaRsavRCavmYycMnYneTotEckBüBa¢n³ExµrCa17sUredaydksUr [kh], [ch], [th] nig
[ph] ecjedaysarEtelak-GñkTaMgenaHyl;fasUrTaMgenaHCasUrpSM minEmnCasTÞtaeT eRBaHsTÞtaCa
{ÉktatUcbMputrbs;Pasa>>>} EdlminGacbMEbkbnþeTAeTot)an . [kh], [ch], [th], [ph] CasUrpSMeday
sTÞtaBIr KW [k+h], [c+h], [t+h], [p+h] minxusGVIBI [k+l], [c+r], [t+k] CaedImenaHeT,Iy eRBaHkñúgkarbg;
køayBaküCamYypñt;ECkTRmg;[ɒm],[ɔm]CaedIm eKeXIjfapñt;ECkTaMgenHbMEbkbnSMsUrBüBa¢n³edImBüagÁ
12
Rs³eBjtY CaRs³EdlGacsresrEtÉkÉg)an . PaKeRcIneKeRbIRs³eBjtYsRmab;kt;sUrBaküEdlmanRbPBBIPasa)alI nig sMRswát .
kMuRcT,MfatYRs³eBjtY G Ga \ | ] » BV b£ b¤ B£ B¤ CaedImCatYGkSr)alI b¤sMRswát KWGkSrExµrsuTVsaF . )alIk¾eday sMRsáwtk¾edayKµan
tYGkSrsresreT .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 31
[XøatecjBIKña ]TahrN_ [khọ:c] [k-ɒm-họ:c], [chɔ:] [c-ɔm-hɔ:] eRbobeFob [kla:c] [k-ɒm-
la:c], [skoa:l] [s-ɒm-koa:l] .
GñksikSaRsavRCavmYycMnYn ¬EtmantictYceT rYmTaMgGñkniBnVGtßbTenHpgEdr¦EbgEckRbB½nVsUr
BüBa¢n³ExµrCa16 sUr KWdksUr4xagelI nigdksUrcenøaHExSsMeT,g [ʔ] ecj . karEdlGñksikSaRsav
RCavmYycMnYntUcdksUrcenøaHExSsMeT,g [ʔ] ecjmkBI³
1- sUrcenøaHExSsMeT,gEdlhak;dUcCaeXIjmanenAkñúgPasaExµrKWRKan;EtCa)atuPUtsUrviTüa (phé-
nomène phonétique) EdlekItmaneT,IgenAeBlEdlrUbsB½Þta (morpheme) pSMcUlKña b¤RbsBVKña . eK
eXIjehtukarN_enHkñúgeBlpSMpñt; (affixes) CamYyBaküb£sEdlcab;epþImedaysUrRs³ dUcCapñt;edIm [p-
pSMnwgBaküb£s [ọ:n] )anCa [p-ʔọ:n] {b¥Ún}/ pñt;edIm [p-] pSMnwgBaküb£s [ao:p] )anCa [p-ʔao:p] {ep¥ab}/
pñt;edIm [bɒŋ -] {bg;-} pSMnwgBaküb£s [ɒn] {Gn;} )anCa [bɒŋ -ʔɒn] {bg¥n;} CaedIm .
2- enAkñúgPasaExµr eKeXIjfamansUr [ʔ] ekIteT,IgenAcugBüagÁ ¬kñúgtYnaTICaBüBa¢n³cugBüagÁ¦
enACab;BIeRkaysUrRs³mYycMnYn dUcCa [ɒ:], [ɒ], [ɔ], [a:], [a], [u:ə], [ɯ:ə] [i:e] Edlkñúgkarsresr
eKyktY {k} CatYRbkb. ]TahrN_³ [ɒ:] kñúgBakü {dk} [dɒ:ʔ], [ɒ] kñúgBakü {bk;} [bɒʔ], [ɔ] kñúgBakü
{Tk;} [tɔʔ], [a:] kñúgBakü {sak} [sa:ʔ], [a] kñúgBakü {)ak;} [baʔ] , [ea:] kñúgBakü {Tak} [tea:ʔ] nig
[ea] kñúgBakü {Bak;} [peaʔ] CaedIm .
cMNat;fñak;sUrBüBa¢n³tamTIbnøWnigrebobbnøW
1- cMNat;fñak;sUrBüBa¢n³eTAtamTIbnøW
TIbnøWKWCa cMNucenAEpñkxagelIénKuhamat; ¬eFµjelI eCIgeFµjelI RkGUm rnaMgRkGUm cugrnaMg
RkGUm¼kenøIt>>>¦EdlGNþateFVIclnaeTAb:H edIm,IbegáItsUrNamYy. eTAtamTIbnøW eKEcksUrBüBa¢n³ExµrCa³
k-BüBa¢n³rnaMgRkGUm
BüBa¢n³rnaMgRkGUmCaBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgkarbnøWxñgGNþateTAb:HTl;nwgrnaMgRkGUm . kñúgPasa
Exµr BüBa¢n³rnaMgRkGUmkñúgenaHman [k] nig [ŋ].
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 32
x- BüBa¢n³RkGUm
BüBa¢n³RkGUmCaBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgkarbnøW xñgGNþateTAb:HnwgEpñknanaénRkGUm ¬Epñkxagmux
EpñkkNþal nigEpñkxageRkay¦. kñúgPasaExµrBüBa¢n³RkGUmman [c], [ɲ], [s], [j] nig [r].
K- BüBa¢n³eFµj
BüBa¢n³eFµjCaBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgkarbnøWcugGNþateTAb:HnwgeFµjb¤Knøak;eCIkeFµj. kñúgPasa
ExµrBüBa¢n³eFµjman [d], [t], [n] nig [l] .
X- BüBa¢n³bbUrmat;
BüBa¢n³bbUrmat;CaBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgmat;karbnøWbbUrmat;b:HnwgbbUrelITaMgRsugb¤TukcenøaH[
manlMhUrxül;ecjmkeRkA. kñúgPasaExµr BüBa¢n³bbUrmat;man [b], [p], [m] ¬bbUrmat;eRkamnigbbUrmat;
elIb:HKñaTaMgRsug¦nig [v] ¬bbUrmat;TaMgBIrminb:HKñaTaMgRsugeT KWcenøaH[lMhUrxül;ecjmkeRkA¦.
g- BüBa¢n³edImk
BüBa¢n³edImkCaBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgkarbnøWKl;GNþatxiteTACitépÞxageRkayénedImk. kñúgPa
saExµr BüBan³edImkman [h].
taragTI4³ cMNat;fñak;BüBa¢n³tamTIbnøW
TIbnøW rnaMgRkGUm RkGUm eFµj bbUrmat; edImk
BüBa¢n³
[k] +
[ŋ] +
[c] +
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 33
[ɲ] +
[d] +
[t] +
[n] +
[b] +
[p] +
[m] +
[j] +
[r] +
[l] +
[v] +
[s] +
[h] +
2- cMNat;fñak;sUrBüBa¢n³eTAtamrebobbnøWW
rebobbnøW KWCaEbbEpnénlMhUrxül;EdleFVI[manrMj½rExSsMeT,g eFVI[manrgVHxül;dMNkdegðIm
FMb¤tUc. eTAtamrebobbnøW eKEckBüBa¢n³ExµrCa³
k- BüBa¢n³sÞHb¤pÞúH
BüBa¢n³sÞHb¤pÞúHCaRbePTBüBa¢n³EdlbnøWeLIgedaymandMeNIrxül;ecjBIsYtmkb:HxøaMgnwg
Rbdab;bnøWsMeLg bNþal[manbnÞúH. kñúgPasaExµr BüBa¢n³sÞHb¤pÞúHman [k], [ŋ], [c], [ɲ], [d], [t], [n], [b],
[p], [m]. BüBa¢n³sUrpÞúHb¤sUrsÞH CaBüBa¢n³EdlmanrgVH xül;kRmit0.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 34
x- BüBa¢n³Rtdus
BüBa¢n³RtdusCaRbePTBüBa¢n³EdlkñúgeBlbnøWxül;Edlrt;ecjBIsYtRtdusnwgbbUrmat; épÞKuha
mat; ¬eFµj GNþat RkGUm¦rhUtdl;edImk ehIybegáIt)anCasUrRtdus. kñúgPasaExµrBüBa¢n³Rtdusman [v],
[s], [j], [h] . BüBa¢n³Rtdus manrgVHxül;kRmit1.
K- BüBa¢n³bgðÚrb¤lMhUr
BaküenHmanenAkñúgevyüakrN_BIsm½yburaN ehIysMedAykBüBa¢n³mYyBYkEdlkñúgeBlbnøW
xül;EdlecjBIsYtRtUvsÞHnigebIkenAkñúgKuhamat;edIm,IbeBa©jsUrCarebobbnøWBüBa¢n³xag (consonne
latérale) b¤CarebobbnøWBüBa¢n³j½r (consonne vibrante) . kñúgPasaExµr BüBa¢n³bgðÚrb¤lMhUrman [l] Ca
BüBa¢n³xag nig [r] CaBüBa¢n³j½r.
taragTI5³ cMNat;fñak;BüBa¢n³tamrebobbnøW
rebobbnøW sÞHb¤pÞúH Rtdus bgðÚrb¤lMhUr
BüBa¢n³
[k] +
[ŋ] +
[c] +
[ɲ] +
[d] +
[t] +
[n] +
[b] +
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 35
[p] +
[m] +
[j] +
[r] +
[l] +
[v] +
[s] +
[h] +
karEbgEckBüBa¢n³CasUrsifilnigFnit
enAmanKMnitminTan;RsbKñaenAeT,IyrvagGñksikSaRsavRCavPasaExµreTAelIkarEbgEcksUr
BüBa¢n³ExµrCasifilnigFnit.
elak sk m:aes<r:U (Georges Maspéro) kñúgesovePA {evyüakrN_PasaExµr} e)aHBum<kñúgqñaM 1915
sresrfa “…ils les répartissent, selon qu’elles s’énoncent avec semi-aspiration, pleine aspiration ou
sans aspiration, en trios catégaries;” [¬edayeyaleTAtamkarbnøWrbs;va ¬BüBa¢n³¦ eKEckBüBa¢n³Exµr
CabIRbePT³ BüBa¢n³Bak;kNþalFnit BüBa¢n³FniteBjelj nigBüBa¢n³sfil¦].
RbePTTImYy³ BüBa¢n³EdlbnøWeT,IgedaymansUrBak;kNþalFnit (semi-aspiration) ³
- BüBa¢n³BYk {G} sÞH b¤pÞúHFnit ³ x q f p
(Les occlusives série a affectées de l’aspiration) Ḵha cha ṯha pha
- BüBa¢n³BYk {G‘} sÞH b¤pÞúH sifil ³ K C T B
(Les occlusives série ό non affectées de l’aspiration) kό cό tό pό
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 36
RbePTTIBIr³ BüBa¢n³EdlbnøWeT,IgedaymansUrFniteBjelj (pleine aspiration) ³
- BüBa¢n³BYk {G‘} sÞH b¤pÞúH Fnit³ X Q F P
(Les occlusives série ό non affectées de l’aspiration) khό chό thό phό
BüBa¢n³manxül; h
(aspirée) ha
RbePTTIBIr³ BüBa¢n³EdlbnøWeT,IgedayKµansUrFnit (pleine aspiration) ³
BüBa¢n³BYk G sfil k c d t b
(Les occlusives série ό non affectées de l’aspiration) Ḵa ca ḏa ṯa ḇa-
pa
BüBa¢n³RcmuH ³ g j N n m
(Les nasales) ṅό ňό ṇa nό mό
Rs³knøH ³ y v
(Les semi-voyelles) yό vό
BüBa¢n³bgðÚrb¤lMhUr ³ r l
(Les semi-voyelles) rό lό
BüBa¢n³Rtdus ³ s
(Les sifflante) sa
vcnanuRkmExµrrbs;BuT§sasnbNÐitü elakG‘uy CYn elakeGov ekIsnigGñksresresovePAevyüa
krN_GnuvtþsRmab;kRmitfñak;nanakñúgsm½yqñaMTI50TTYlsÁal;famansUrsfilnigFnitkñúgBüBa¢n³Exµr.
]TahrN_ kñúgkarBN’naGMBIBüBa¢n³ {x} vcnanuRkmExµrBN’nafa {x} BüBa¢n³TI2 CakNæC³
mansMeT,gkñúg bMBg;k CaFnit-GeXas³ cMENkkñúgkarBN’naGMBIBüBa¢n³ {X} vcnanuRkmBN’nafa {X}
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 37
BüBa¢n³TI4 kñúgvKÁTI1 CakNæC³ mansMeT,gkñúgbMBg;k. CaFnit-eXas³>>>>. cMeBaH {k} vcnanuRkmExµr
faCaBüBa¢n³TI1 kñúgvKÁTI1 CakNæC³ mansMeT,gkñúgzanbMBg;k Casifil-GeXas³ .l. nig .l.
¬sUmemIlkñúgvcnanuRkmExµr³ viTüasßanBuT§sasnbNÐitü qñaM 1967 Rtg;GkSr {k} {x} nig {X}¦.
kñúgsñaédrbs;elak {evyüakrN_BiesssRmab;sisS>>>} elakG‘uy CYnsresrfa BüBa¢n³TI1 nig
TI3 kñúgvKÁTaMg5tY KW kK/ cC/ dD/ tT/ bB 10tYenHehAfasifil ERbfa {FUr} eRBaHCaBüBa¢n³man
sMeT,gFUr exSay cMENkÉ BüBa¢n³TI2nigTI4kñúgvKÁTaMg5KW xX/ qQ/>>>>>/ pP ehAfaFnit ERbfa {twg}
eRBaHCa BüBa¢n³mansUrsBÞtwgxøaMg ¬G‘uy CYn³ evyüakrN_Biess sRmab;sisS>>>>>TM>34 ¦.
elakeGov ekIs kñúgesovePA {PasaExµr} manKMnitRsbnwgelakG‘uy CYnEdrRtg;fa BüBa¢n³TI1
nigTI3 kñúgvKÁTaMg5 kK/cC/>>>/bB Casifil cMENkÉ xX/ qQ/>>>>/pP CaFnit. k¾b:uEnþ elakeGov ekIs
esñIfa sRmab;PasaExµr KYrfaBYksifilEdlelakG‘uy CYnfamansMeT,g{FUr} faCaBüBa¢n³mansMeT,gtwg
vij ÉBYkFnit elakesñIfaKYrehABüBa¢n³sMeT,gtwgvij ¬eGov ekIs³PasaExµr BuT§sasnbNÐitü 1995
TMB½r42-43¦.
elakekg v:an;sak; elakXYn skçmÖÚ nigGñksikSabnþBIelakEdlkñúgenaHmanRkumGñkniBn§esov
ePAevyüakrN_GnuvtþsRmab;fñak;nanarbs;RksYgGb;rM¬CaBiess esovePAevyüakrN_fñak;TI5 TI8 Edl
e)aHBum<pSay kñúgqñaMTI80¦ nigesovePAsikSaPasaExµrEdlecjpSayedayRksYgGb;rMnaeBlbc©úb,nñenH
pgEdr min)anniyayBIerOgsfil nigFnitenaHeT EtniyayBIBüBa¢n³manxül;h nigKµanxül;hb¤k¾fa
BüBa¢n³manxül; nigKµanxül;eTAvij. {)alI-sMRsáwt )anBnül;fa sfilCaxül;FUr ÉFnitvijCaxül;twg
edaysar BüBa¢n³Fnitmanxül; h naM »yRbwgbnøWdUcCaKMhk. ExµrBMumanxül;FnitdUcenHeT. GVI EdleK
ehAfaFnit cMeBaHBüBa¢n³ExµrKWCaxül; ¬h¦FmµtaEdlmanCab;CamYynwgxül;BüBa¢n³enaHÉg (aspiré) .
eBalKWBMuEmnCaxül;RbwgKMhk»y {twg} CaFnit dUc)alI-sMRsáwtenaHeT.
tamBitBüBa¢n³ExµrBYkxül;bit occlusives manEckCa³ BüBa¢n³Kµanxül;h ]> k K c C t T bB
ehIynwgBüBa¢n³manxül;h ]> xX qQ fF pP . BüBa¢n³manxül;h KW =Consonnes aspirées -
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 38
BüBa¢n³Kµanxül;h KW = Consonnes non aspirées } ¬ekg v:an;sak; sUrs½TÞExµr³ evyüakrN_Exµrsegçb
qñaM1966 -TM> 51¦.
kñúgesovePA {TRmg;sUrviTüaExµr} elakXYn sukçmÖÚcat;TukfasUr [ph] pP [th] zf ZF [ch] qQ
[kh] xX CasUrmanxül; eRBaHkñúgkarBnül;fa {enAeBlxül;ecj kalNaeyIgyk )atéddak;
BImuxRbehagmat; eyIgkt;sMKal;eXIjfa mansnÞúHxül;rt;mkb:H)atéd. KWCasUrmanxül;.} cMENkÉ
[p] b:B [b] bb‘ [t] tT [d] dD [c] cC [k] kK {RtUvfanwgbnøWedayKµanxül; {eRBaHenAeBlbnøW kalNa
eyIgyk)atédmkdak:BImuxbbUrmat; eyIgKµanTTYlsnÞúHxül;mkb:HeT,Iy. >>>eyIg[eQµaHfaBüBa¢n³
xül;sÞH\txül;} ¬XYn sukçmÖÚ TRmg;sUrviTüaExµr qñaM1970 TM> 14-18¦.
k¾b:uEnþ cMeBaHBüBa¢n³eRkABIenH dUcCa [ŋ] g:g [ɲ] j:j [n] Nn: n [m] m:m [j] yy: [r] r:r [l] T,l: l
[v] v:v [s] ss‘ [h] hh‘ elakXYn sukçmÖÚ min)ankMNt;faCasUrmanxül;b¤k¾ CasUrmanxül;eT
elakRKan;EtbgðajfasUr CaedImCaBüBa¢n³RcmuH nigR)ab;BITIbnøW nigrebobbnøW ehIysUrdéTeRkABIenH
tamkarelIkeT,IgmYyRtYsxagelI eXIjfabBaðacat;fñak;sUrBüBa¢n³ExµrCasifil-FnitenAmanPaB
RbTaMgRbeTIsenAeT,Iy . elak sk m:aes<r:U cat;fñak;BüBa¢n³ExµrCaFnit (aspiration) nig sifil (sans
apirarion) nigBüBa¢n³manxül; (aspiré) pg ¬BüBa¢n³ h¦. cMeBaHkarcat;fñak;Casifil-FnitenH elak
m:aes<r:U RkesabykTaMgBüBa¢n³sUrsÞHTaMgsUrmat;nigsUrRcmuHpg TaMgsUrRtdus TaMgsUrbgðÚrb¤lMhUr nig
GVIEdlelakcat;TukfaCaRs³knøH.
GñksikSaRsavRCavmYycMnYneTot ehIyPaKeRcInCaGñkevyüakrN_RbéBNI EdlkñúgenaHmanvcna
nuRkmExµr elakeGov ekIs elak BUv G‘um elak G‘uy CYn CaedIm cat;fñak;sUrsfil-FnitEtelIBüBa¢n³sUr
sÞHnigCasUrmat; minRkesabRKb;BüBa¢n³enaHeT. enHRbEhlCaGñksikSaRsavRCavTaMgenaHCab;ditdam
eRcInenA\T§iBlénevyüakrN_Pasa)alI EdlEcksUr [k] EdltagedaytY {k} [g] EdltagedaytY {K}
sUr [c] EdltagedaytY {c} sUr [j] EdltagedaytY {C} sUr [ṭ] EdltagedaysUr {d} sUr [ḍ]
EdltagedaytY {D} sUr[t] EdltagedaytY {t} sUr [d] EdltagedaytY {T} sUr [p] Edl tagedaytY
{b:}nigsUr [b] EdltagedaytY {b} KWBüBa¢n³TaMgT,ayNaEdlCasUrKµansUr [h] layT,MCamYy CaBYk
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 39
sifil cMENkÉsUr [kh] EdltagedaytY {x} sUr [gh] EdltagedaytY {X} sUr [ch] EdltagedaytY {q}
sUr [jh] EdltagedaytY {Q} sUr [ṭh] EdltagedaytY {z} sUr [ḍh] EdltagedaytY {Z} sUr [th]
EdltagedaytY {f} sUr [dh] EdltagedaytY {F} sUr [ph] EdltagedaysUr {p} nigsUr [bh]
EdltagedaytY {P} KWCaBüBa¢n³TaMgT,ayNaEdlmansUr [h] Cab;CamYy CaBYkFnit ehIycMNat;fñak;
enHb:HBal;EtBYkBüBa¢n³sUrsÞHb:ueNÑaH.
elak ekg v:an;sak; EckBüBa¢n³ExµrCasUrmanxül; {h} (consonnes aspirées) EdlkñúgenaHman x
X q Q f F p P nigBüBa¢n³Kµanxül; {h} (consonnes non-aspirées) )andl;BüBa¢n³ k K c C t T b
B ¬ekg v:an;sak;³sUrs½TÞExµr EpñkTI1/ 1966 TMB½r 51¦.
elak XYn sukçmÖÚ EckBüBa¢n³ExµrCasUrmanxül;nigKµanxül;edayQreTAelIbMNHxül;eTAnwg
)atédEdleKykeTAdak;enACitnwgmat;kñúgeBlbnøWsUrBüBa¢n³TaMgenaH. kñúgkarbnøWsUrBüBa¢n³NamYy Rb
sinebIKµansnÞúHxül;EdlecjBImat;mkb:Hnwg)atéd BüBa¢n³enaHCaBüBa¢n³Kµanxül; (consonnes non-
aspirées). pÞúyeTAvij ebIkñúgeBlbnøWsUrBüBa¢n³NamYy mansnÞúHxül;ecjBImat;mkb:Hnwg)atéd
BüBa¢n³enaH CaBüBa¢n³manxül; (consonnes aspirées) . eyaleTAtamcMNat;fñak;rbs;elak XYn sukçmÖÚ
BüBa¢n³manxül;man [kh] {x-X} [ch] {q-Q} [th] {z f-Z F} [ph] {p-P} cMENkÉ
BüBa¢n³Kµanxül;man [k] { k-K} [c] {c-C} [d] {d-D} [t] {t-T} [p] {b:-B} [b] {b-b‘}.
minxusBIGñksikSaRsavRCavmYycMnYnEdleyIg)anelIkeT,IgBIxagelIenaHeT ¬elIkElgEtelak
sk m:aes<r:U¦ elak XYn sukçmÖÚ cat;fñak;sUrBüBa¢n³ExµrCasUrmanxül;nigKµanxül;EtelIBüBa¢n³sÞH ¬TaMg
B¤ TaMgføg;¦nigCaBüBa¢n³mat;b:ueNÑaH. k¾b:uEnþGVIEdlelak XYn sukçmÖÚ xusEbøkBIGñksikSaRsavRCavxag elI
edayelakQrelI {sUr} minQrelI {tYGkSr} enaHeT .
cMeBaHGñksikSaRsavRCavmYycMnUneTot EdlkñúgcMeNamenaH manGñkeroberogGtßbTenHEdr min
)ancat;fñak;sUrBüBa¢n³ExµrCasUrmanxül;nigKµanxül;enaHeT edayehtufaGñksikSaRsavRCavTaMgenaHmin
cat;TukfasUr [kh] [ch] [th]nig [ph] CasTÞtaBüBa¢n³b¤CasUrBüBa¢n³eTalenaHeT,Iy EtCasUrpSMCamYysUr
[h] eTAvij. ebIeyaleTAtamenH manEt [h] mYyeT EdlGaccat;TukfaCa sUrBüBa¢n³manxül;)an.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 40
mü:ageTot ebIeyaleTAtamkarelIkeT,Igrbas;GñksikSaRsavRCavxagelI Baküfa {sifilnig
Fnit} RtUvnwgBakü)araMgfa sans aspiration nig aspiration cMENkÉ aspiré nig non aspiré RtUvnwgBakü
manxül;nigKµan ¬\t¦xül;eTAvij.
karEbgEckBüBa¢n³CasUreXas³nigGeXas³
manPaBminTan;RsbRsYlKñarvagGñksikSaRsavRCavPasaExµrkñúgkarEckBüBa¢n³ExµrCasUreXas³
nig sUrGeXas³enAeT,IyeT. GñksikSaRsavRCavmYycMnYncat;TuksUrBYkBüBa¢n³EdlmansBaØa³ k -x-c
-q-t-f-b-p-s-h CaBüBa¢n³GeXas³ edayehtufaBüBa¢n³BYkenHmansMeT,gtUcRklYc. cMENkÉ
BüBa¢n³EdlmantY³ K-X-g-C-Q-j-D-Z-T-F-n-B-P-m-y-r-l-v mansUrCaeXas³ eRBaHfa
BüBa¢n³TaMgenHmansUr sMeT,g RKlr ¬eGov ekIs PasaExµr/ PñMeBj 1967¦ . mYycMnYneTot cat;Tuk
BüBa¢n³BYk {k/ x/ c/ q/ d/ z/ t/ f/ b/ p/ s/ h/ T, nig G} fa {BYkmansMeT,gtUc ehAfaGeXas³}
ÉBYk {K/ X/g/ C/ Q/ j/ D/ Z/ N/ T/ F/ n/ B/ P/ m/ y/ r/ l nig v} Ca
{BYksMeT,gFMehAfaeXas³} ¬BUv G‘um evyüakrN_Exµr/ PñMeBj 1972¦ .
GñksikSaRsavRCavmYycMnYneTot cat;BüBa¢n³BYk {K/ X/g/ C/ Q/ j/ D/ Z/ N/ T/ F/ n/ B/
P/ m/ y/ r/ l/ v/ h nig T,} Ca {GkSrEdlmansemøgKwkkgrMBgb¤FMRKlr ehAfaeXas³} cMENkÉ
{k/ x/ c/ q/ d/ z/ t/ f/ b/ p nig s} Ca {GkSrEdlmansemøgminKwkkgrMBg b¤ tUcRklYc ehAfa
GeXas³} ¬bNÐit G‘uy CYn evyüakrN_Biess/ PñMeBj 1958¦ .
sMrab;BüBa¢n³ :d/ z nig T,} ebItamkarBnül;rbs;vcnanuRkmExµr e)aHBum<RKaTI5 rbs;BuT§sasn
bNÐitükñúgqñaM1967 eXIjfaeKmin)anbBa©ÚlBüBa¢n³RbePTenHcUleTAkñúgCYrsUreXas³ b¤ GeXas³
eT,IyRKan;EtbBa¢ak;famansUrlan;B¤eTAxagk,al ¬sUrmuT§C³¦ . cMENk {N} vcnanuRkmBnül;fa eBl
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 41
xøHmansUrCaeXas³ eBlxøHCaGeXas³13
. edayET,k {h}vcnanuRkmmin)ancat;cUlCaBüBa¢n³eXas³
b¤ GeXas³eT,Iy . bNÐit G‘uy CYn )ancat; {h} cUleTAkñúgsUreXas³ eRBaHelakyktamGVIEdlEcg
kñúgPasa)alI {GkSr h nig suT§sr³2tYKW G Ga enHxagPasa)alIelakcat;CaGkSreXas³ b:uEnþ sMrab;
PasaExµreyIgminsUveTogTat; CYnkalCaeXas³CYnkalCaGeXas³///} ¬bNÐit G‘uy CYn TMB½r 26¦.
tamGVIEdleyIgelIkykTsSn³GñksikSaRsavRCavsUrviTüaExµrmYycMnYnmkbgðajRtYs²xagelI
eXIjfacMNat;fñak;sUrBüBa¢n³CaeXas³-GeXas³enAmanPaBRbTaMgRbTas;KñaenAeT,Iy.
manGñksikSaRsavRCavmYycMnYneTot bdiesFkarcat;fñak;sUreXas³kñúgPasaExµr edayelIkeT,Ig
fa {mUlsTÞExµrBMumanBüBa¢n³eXas³dUcCa)alI-sMRsáwt-\NÐÚGWerabenaHeT . BüBa¢n³ExµrsuT§EtCaxül;G
eXas³ sourde TaMgGs; } ¬ekg v:an;sak; sUrsTÞExµr EpñkTI1 1966 TMB½r 50¦ .
GñksikSaRsavRCavmYyRkumeTot kñúgenaHmanelaksaRsþacarübNÐit yUrI eKareKjIey:v ¬Edl
CasaRsþacarüdwknaMpÞal;rbs;elaksaRsþacarübNÐit T,úg esom¦/ elaksaRsþacarü XYn sukçmÖÚ nig
elak enA s‘un TTYlsÁal;fa mansUreXas³enAkñúgRbB½n§sUrBüBa¢n³PasaExµr . k¾b:uEnþ GñksikSaRsav
RCavTaMgenHmin)anyktameKalkarN_bMENgEcksUreXasaeXas³tamkarEbgEckrbs;elakGñkRsav
RCavmYycMnYnxagelIenaHeT ¬kñúgenaHmanvcnanuRkmExµrrbs;BuT§sasnbNÐitü/ elak eGov ekIs/
elakBUv G‘um/ elak G‘uy CYn CaedIm¦.
edayEp¥kelIviFIsaRsþsUrviTüaBiesaFn_ elakyUrI eKarjIey:vcat;TukBüBa¢n³ [b] ¬sresrCa sBaØa
b-b‘ ¦, [d] ¬sresrCasBaØa d-D ¦, [v] ¬sresrCa sBaØa v:-v ¦, [j] sresrCasBaØa y:-y¦, [m]
¬sresrCasBaØa m:-m ¦, [n] ¬sresrCasBaØa n:-N-n ¦, [ŋ] ¬sresrCasBaØa g:-g ¦, [ɲ] ¬sresrCa
sBaØa j:-j ¦, [l] ¬sresrCasBaØa l:-T,-l ¦ nig [r] ¬sresrCasBaØa r:-r ¦CaBüBa¢n³eXas³ ¬yUrI
13
vcnanuRkmExµr karpSayrbs;BuT§sasnbNiÐitü qñaM1967 Rtg;vKÁ {d/z/N nig T, }.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 42
eKareKajIey:v-evyüakrN_PasaExµr/ m:UsÁÚ/ 1966 TMB½r32¦ . k¾dUcelakeKareKajIey:vEdr elakXYn
sukçmÖÚ kñúgkarviPaKsUrBüBa¢n³ ExµrtamviFIsaRsþBiesaFn_ eXIjfaBüBa¢n³ [b],[d], [m], [n], [ɲ], [ŋ], [v],
[l], [r] nig [j] CasUreXas³ b¤ CasUrB¤ ¬tamBaküs½BÞelakXYn sukçmÖÚ¦ ¬XYn sukçmÖÚ TRmg;sUrviTüaExµr
PñMeBj 1970 TMB½r 15-22¦ . elak enA s‘un kñúgniekçbbTfñak;bNÐit “Vokalizm i Problema
slovesnovo Udarenja v Khmerskom Jazyke” ¬RbB½n§sUrRs³ nig bBaðasgát;sUrenAkñúgPasaExµr¦ k¾cat;
TukfasTÞtaBüBa¢n³ExµrTaMg10xagelICasUrB¤Edr edayeyaleTA tamkarBiesaFn_BaküBIrBüagÁkñúgPasa
Exµr ¬TaMgBaküeTal nig BakükMT,ay¦ edayeRbIsUNURkamP¢ab;CamYy GusIuelaRkamP¢ab;nwgkuMBüÚT½r
eXIjfamanrM j½rekIteT,IgenAeBlbnøWBüBa¢n³ [b],[d], [m], [n], [ɲ], [ŋ], [v], [l], [r] nig [j] .
ÉBüBa¢n³déTeTot dUc Ca [k], [kh], [c], [ch], [t], [th], [p], [ph], [s] nig [h] kñúgkarbnøW eXIjfaExSRkab
(graphe) rt;esÞIrEtRtg;esµI CaBiessBYkBüBa¢n³sÞH eRBaHfa {ebIeyaleTAelIkarsikSaEpñkGaKUsÞic eK
mankarlM)akkñúgkarkMNt;sMeT,gBüBa¢n³Nas; CaBiessBYkBüBa¢n³sÞH-føg; . Bi)akkMNt;sUrBüBa¢n³
EfmeTotenaH KWenAeBlEdlBüBa¢n³RbePTenaHpSMCamYysUrRs³ ¬BüBa¢n³edImBüagÁ k¾dUcCacugBüagÁ¦}
(Larousse Encyclopédie Linguistique, Paris 1993, Bondarko L.V. Ocsilograficheskij Analiz Rechi.
Leningrad, 1965- karviPaKsMdItamry³GuksIuelaRkab).
karEbgEckBüBa¢n³CasUrmat;nigsUrRcmuH
BüBa¢n³sUrmat; CasUrBüBa¢n³EdleBlbnøW rnaMgRkGUmbiTpøÚvRcmuHedIm,I[xül;kñúgsYtecjmk
eRkAEttammat;. BüBa¢n³sUrmat; b¤ muxC³kñúgPasaExµrman [p], [b], [v], [s], [k], [c], [t], [d], [j], [l], [r]
nig [h] cMENkÉ BüBa¢n³sUrRcmuH CasUrBüBa¢n³EdleBlbnøW rnaMgRkGUmebIkcMhedIm,I[xül;kñúgsYt
ecjmk eRkAtamRcmuHpg nigtammat;pg. BüBa¢n³sUrRcmuH b¤ nasikC³ man [m], [n], [ŋ], [ɲ].
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 43
bBaðaBüBa¢n³knøH b¤ Rs³knøH
enAmanKMnit b¤TsSn³pÞúyKñaenAeT,IyelIbBaðaBüBa¢n³knøH b¤ Rs³knøHkñúgPasaExµr . manGñk
sikSaRsavRCavmYycMnYn kñúgenaHmanelak sk m:aes<r:U elak XYn sukçmÖÚ nigGñkRsavRCavmYycMnYneTot
elIkeT,Igfa kñúgPasaExµrmanBüBa¢n³knøHb¤Rs³knøH.
elak sk m:aes<r:U cat;TukBüBa¢n³sUrRkGUm [y] {y}nigsUrbbUrmat; [v] {v} CaRs³knøH. k¾b:uEnþ
elakminR)akdkñúgcitþfasUrTaMgBIrenaHCaRs³knøHeT,Iy “Les semi-voyelles sont: la palatale [y] (et) la
labiale [v]. Leur nature est en Khmer assez indéterminée. Si ells conservent, comme initiales, un
caractère nettement consonantique, ells empruntent, lorsqu’elles sont finales, une valeur presque
uniquement vocalique.” (Geaorges Maspéro: Grammaire de la langue Khmère, 1915, page 126).
manesckþIfa {Rs³knøHmanRkGUm [y] ¬nig¦ BüBa¢n³bbUrmat; [v]. enAkñúgPasaExµr FmµCatirbs;BüBa¢n³
TaMgminTan;manPaBc,as;lHb:unµaneT. RbsinebI BüBa¢n³TaMgenaHmannaTICaBüBa¢n³edImBüagÁ enaHvaman
lkçN³CaBüBa¢n³edayBitR)akd EtenAeBlEdlvamannaTICaBüBa¢n³cugBüagÁ BüBa¢n³TaMgenaHman
lkçN³CiteTArkRs³eTAvij}.
kñúgkarcat;Tukfa PasaExµrmanRs³knøHb¤BüBa¢n³knøH elak XYn sukçmÖÚ )aneFVIkarBnül;ek,aH
k,ayCagelak sk m:aes<r:U edayelakelIkykehtuplBIkarBiesaFsUrviTüarbs;elak. { kñúgzan³Ca
xül;Rbkb sUr [v] manlkçN³bnøW edayeFVIbbUrmat;[RcbUj dUcCakarbnøWRs³ [u:] Edr. KWCabBaðaRs³
knøH>>>} ¬XYn sukçmÖÚ³ TRmg;sUrviTüaExµr/ 1970/ TM> 21¦. >>>kñúgzan³Caxül;Rbkb sUrenH ¬sUr [j]¦
manlkçN³dUcCaRs³ [i:] føg;>>>} ¬ XYn sukçmÖÚ TM>22-23¦. >>>BüBa¢n³ [v] nig [j] manTMenareTArk
Rs³knøH kñúgmuxgarCaBüBa¢n³Rbkb>>>. >>>Rs³knøHenH ¬[j]¦ eRbICasUrRbkbnwgRs³eTal³ Ga G‘u GU Gu
eG ‘a eGIu G‘ G nigRs³pSMBIr G‘a eGI eGa GY G‘Y eGOb¤eG‘O dUcCakñúgBakü )ay [ba:j]-[ba:i], [ruj]-[rui], [ao:j]-
[ao:i]…}.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 44
k¾b:uEnþ/ elakenA s‘un minyl;RsbtamkarbBa¨Úl b¤karcat;TukBüBa¢n³ [v] nig [j] CaBüBa¢n³ b¤ Ca
Rs³knøHdUcEdlelak XYn sukçmÖÚ nig GñksikSaRsavRCavPasaExµrmYycMnYneTot)anelIkeT,IgenaH eT,Iy
edayehtufaTImYy sUr [v] kñúgPasaExµrminGacCMnYseday b¤ bþÚrmkCasUr [u], [o] )aneT,Iy .
cMENkÉkñúgPasa\NÐÚ-GWr:ubmYycMnYndUcCaPasaT,ataMg/ PasarUsIu/ PasasMRsáwt/ )alICa edIm/ sUr [v] b¤
[ṷ] Gac bÚþrCasUr [u], [o],…)an . ]TahrN_ sUr [u] kñúgBakü [su+agamana] kñúgPasa)alI GacbþÚr
CasUr [v//w] kñúgBakü [svagamana] ¬sVaKmn¦sUr [v] kñúgBakürbs;Bakü [avto] rbs;PasaT,ataMgGac
bþÚrmkCasUr [u] )ankñúgBakü [auto] kñúgPasa)araMg/ Gg;eKøskñúgsm½ybc©úb,nñCaedIm .
dUcKñaenHEdrsUr [j] kñúgPasaExµrminGacbþÚredaysUr [i] b¤ [ḭ] dUcCakñúgPasasMRsáwt/ )alI/ rUsSIú/
Gg;eKøs nig Pasa\NÐÚGWr:ubmYycMnYneTot)aneT,Iy . ]TahrN_ [bɔḭ] “boy” nig [jet] “yet” kñúgPasaGg;
eKøs sUr [ḭ] kñúgBakü “boy” CasUrRs³ rIÉsUr [j] kñúgBakü “yet” CasUrBüBa¢n³.
dUecñHsUr [j] nigsUr [v]kñúgPasaExµrminGacmþgedIrtYCaRs³ mþgedIrtYCaBüBa¢n³edIm,I[)ankøayxøÜn
CaRs³b¤BüBa¢n³knøH)aneT,Iy ehIyGVIEdlelak XYn sukçmÖÚ bgðajfakñúgBakü [ba:j]-[ba:i], [ruj]-[rui],
[ao:j]- [ao:i]…sUr[j] nig[v] kñúgTItaMgCaBüBa¢n³cugBüagÁsUrRsedogb¤dUc[i] nig[u]enaH GacnwgfaeTA)an
edayehtufa [j] nig [v] kñúgeBlsßitenATItaMgCa BüBa¢n³cugBüagÁ (final) BüBa¢n³TaMgenaHmansUrelb
(implosive) ehIyedaysarEtBüBa¢n³TaMgBIrenHCasUrB¤ ¬eXas³¦ pgenaH eKsþab;B¤Rsedognwg [i]
nig[u] EttamBiteTAminEmnCaRs³knøHenaHeT. ebIcat;Tukfa [j] nig[v]CaRs³knøHdUcEdlelak
XYn sukçmÖÚ elIkeT,IgenaH Rs³EdlmansUrpSMCamYysUrBüBa¢n³rYcehIydUcCa [ei] [ai] [ei] [au] [o] [om]
[om] [ah] CaedImenaHnwgekIncMnYnEfmeTot KW)anCa [a:i] [a:u] [ui] [ɯǝ:i] CaedIm. elak XYn sukçmÖÚ
k¾)ancab;PøwkBIerOgenHEdredayelakeBalfa {b:uEnþGkçraviruT§Exµr)aneRbIsBaØa y [j] nig v [v] eRBaH
Rs³maneRcInNas;eTAehIy. ehtuenH eKGacsnSMsBaØaRs³db;tYkñúgPasaExµr.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 45
ebIKittamRTwsþI eygmanRs³pSMBIrdb;mYy 11tY nigRs³pSMbIR)aMbI 8tYeTot. ehIyedIm,IkMu[man
karsµúksµajkñúgkarpSMMsMelg eyIgsMueRbIRs³knøHTaMgBIrtYenHCaBüBa¢n³Rbkbvij eRBaHeyIgmanRs³
eTal25tY nigRs³pSMBIrdb;R)aMBIrtYeTAehIy} ¬XYn sukçmÖÚ³ TRmg;sUrviTüaExµr TM> 71-72¦.
EpñkrUbsBÞ
enAkñúgGtßbTenH eyIgelIkykmksikSanUvFatusMxan;BIrénrUbsBÞkñúgPasaExµr KWBaküb£s nigpñt;
¬pñt;edIm nigpñt;ECk kñúgPasaExµrKµanpñt;cugeT ¦ cMENkrUbsBÞdéTeTot kñúgenaHmanGVIEdleKehAfa
{GDÆbT} ( semi-affixes) eyIgmin)anelIkmkeFVIkarBiPakSaeT,Iy .
eKsegáteIjfa PasaExµr k¾dUcCaPasaPaKeRcInkñúgRkummn-Exµrmanpñt;tictYc ehIyCapñt;Edl
mantaMgBIsm½ykalGPivDÆn_énPasanaeBlburaNmkem:øH . pñt;TaMgenaHEckecjCapñt;edIm ¬buBVbT¦
nig pñt;ECk ¬GenþbT¦ . pñt;TaMgenH xøHmann½yCa {]bkrN_} ¬PaKeRcInpñt;ECk [-n-]¦xøHmann½yCa
{GñkeFVIGMeBI} ¬PaKeRcInpñt;ECk [-m-]¦ xøHmann½yCa {karjúaMgGMeBI} ¬PaKeRcInpñt;edIm [k-, p-]¦ Ca
edIm .
elIsBIenHeTot eyIgeXIjfaenAkñúgPasaExµrmanpñt;edImCaTRmg;Rs³nigbnSMRs³nigBüBa¢n³ k¾
b:uEnþ kñúgcMnYnmYymineRcInb:unµaneT. pñt;edImTRmg;Rs³mancMnYnticbMput ehIyCapñt;Edlmanv½ycMNas;
yUrmkehIy ehIykñúgeBlbc©úb,nñenH eKmin)anykmkeRbIR)as;CameFüa)aysRmab;begáItBaküfµI b¤
sRmab;bg;køayBaküeT . pñt;edImEbbenHKWCapñt;edIm [a:-] kñúgBakü [a-puk] {GaBuk} kñúgBakü [a-naʔ]
{Gñk} CaedIm .
cMENkpñt;edImEdlmanTRmg;Rs³pSMnwgBüBa¢n³ eyIgeXIjmanpñt;edIm [ɑŋ-] Edlmann½yfa
{bnþic² erOy²} kñúgBakü {Ggáil} [ɑŋ-kœl] ¬Edlgk;egIb²xit bnþic²erOy²¦/ {Ggáúk} [ɑŋ-kọk]
¬Edlgk;egIb²bnþic²erOy¦/ {GgÁb;} [ɑŋ-kɔp] ¬TMBarcMNIGaharrwg b¤sVitKb;²j+²eRBaH KµaneFµj¦
CaedIm/ pñt;edIm [ɑŋ-] Edlmann½yCavtßú b¤]bkrN_ dUcCa [ɑŋ-rut] {GRgut} ¬Rbdab;ensaTmü:ageFVIBI
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 46
benÞaHb£sSIsRmab;rut b¤RkugRtI¦/ [ɑŋ-ru:h] {GRgUs} ¬EdkmanbnøaxøI²sMrab;rUs¦ CaedIm/ pñt;edIm [ɑn-]
kñúgBakü [ɑn-lɔŋ] {Gnøg;} / pñt;edIm [ɑm-] kñúgBakü [ɑm-rɛc] {GMErk}/ [ɑm-p(v)ɔl] {GMBl;} CaedIm .
CamYynwgEdr eKeXIjmanpñt;ECk ¬GenþbT¦ kñúgTRmg;s>B ¬Rs³ +BüBa¢n³¦pgEdr dUcCa [-ɔm-]
kñúgBakü [klea:t>[k-ɔm- lea:t], [-ɒm-] kñúgBakü [trap]>[t-ɒm-rap], [-aɲ-] kñúgBakü [pɲaǝ:]>[p/b-aɲ-
ɲaǝ:], [-ɒn-] kñúgBakü [kdap]>k-ɒn-dap], [-ɔŋ-] kñúgBakü [proa:t]>[p-ɔŋ-rao:t], [-ɒŋ-] kñúgBakü
[prei:n]>>p/b-ɒŋ-rei:n] CaedIm.
sMKal;³
karEdlelIkeT,IgfakñúgPasaExµrmanpñt;edImTRmg;Rs³ ¬s¦ nig pñt;edImTRmg;Rs³pSMnwgBüBa¢n³
¬s>B¦eFVI[BüagÁkñúgPasaExµrekIneT,IgnUvTRmg;BIrEfmeTotelITRmg;cas;EdlmanRsab; KW {B>s} nig
{B>s>B} . TRmg;bEnßmfµIenHminTan;mankarelIkeT,Ig[)anTUlMTUlayenAeT,IyeT sUm,IEtkñúgcMeNam
GñksikSaRsavRCavPasaExµr nig GñkevyükrN_ExµrrYmTaMgkarbeRgontamsalapg ¬sUmGankñúgEpñk
TRmg;BüagÁPasaExµr¦.
BüagÁ
k¾dUcCaenAkñúgPasadéTeTot kñúgPasaExµrTRmg;sMxan;rbs;BüagÁKWTRmg; B>s ¬BüBa¢n³ Rs³¦ .
BüagÁExµrEckCaBüagÁebIk enAeBlEdlBüagÁenaHKµanBüBa¢n³cugBüagÁ (final) ¬GñkmYycMnYnehAfa{BüBa¢n³
Rbkb}¦ EdlmanTRmg;s>B (cv) ÉBüagÁbiT CaBüagÁEdlmanBüBa¢n³cugBüagÁ . BüagÁbiTmanTRmg;
s>B>s (cvc) . Rs³KWCaFatusMxan; nigEdlminGacxVH)ansMrab;BüagÁExµr ehIyRs³k¾CaFatubgáBüagÁd¾
sMxan; nig minGacxVH)ansRmab;BüagÁExµrEdr. sUrRs³CasUrkMBUlsRmab;BüagÁExµr . pÞúyBIRs³ BüBa¢n³
minEmnCaFatusMxan; b¤EdlminGacxVH)anenaHeT,Iy ebIKµanBüBa¢n³ KWmanEtRs³BüagÁk¾GacekIt)anEdr .
k¾b:uEnþ kñúgPasamYycMnYn BüagÁk¾GacekIt)anedayKµanRs³)anEdr KWBüagÁEdlmanBüBa¢n³knøH b¤
Rs³knøH dUcCaBakükñúgPasasMRsáwt [saṃ-skŗ-ta]/ [vŗk-sa]/ Bakü [vļk] kñúgPasasøavxaglicCaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 47
elakRsI hindWsin bnÞab;mkelakehÁarehÁajIey:v EckBüagÁExµrCaBüagÁxøaMgnig BüagÁexSay .
elakGñkExµrviTüaTaMgBIrenHEckBüagÁExµrCaBüagÁxøaMg nigBüagÁexSayeTAtamTidæPaBs‘ubR)asicm:g;Tic nig
TidæPaBsicm:g;Tic .
eTAtamTidæPaBs‘ubR)asicm:g;Tic GñkExµrviTüaTaMgBIreXIjfa BüagÁxøaMgkñúgPasaExµrCaBüagÁEdlrg
karsgát;sUr (stress) . elak enA s‘un kñúgniekçbbTfñak; Doctor of Philosophy (Ph,D) rbs;elaksþIBI
{karsgát;sUrelIBakükñúgPasaExµr} faGVIEdlelakRsIhindWsin nigelakehÁarehÁajIey:vcat;Tukfa Ca
{BüagÁxøaMg} enaH faCaBüagÁTIBIreTAvij .
eTAtamTidæPaBsicm:g;Tic GVIEdlelakRsIhindWsin nigelakehÁarehÁajIey:vfaCaBüagÁexSay
KWCaBüagÁEdlEtgEtsßitenACab;BImuxBüagÁxøaMgCanic© . BüagÁexSayekIteT,IgedaykarBRgIkxøÜnrbs;BüagÁ
xøaMgedayeRbIFatuBRgIkBüagÁmYycMnYndUcCa [kɒ:-], [krɒ:-], [crɒ:-], [trɒ:-], [prɒ:-], [srɒ:-], [kɔ:-], [krɔ:-],
[crɔ:-], [trɔ:-], [prɔ:-], [ɒŋ-], [kɒŋ-], [cɒŋ-], [dɒŋ-], [tɒŋ-], [bɒŋ-], [sɒŋ-], [ɒn-], [kɒn-], [cɒn-],
[dɒn-], [bɒn-], [sɒn-], [ɒm-], [kɒm-], [cɒm-], [dɒm-], [tɒm]-, [bɒm-], [sɒm-], [kɔ:-], [krɔ:-], [cɔ:-],
[crɔ:-], [tɔ:-], [trɔ:-], [prɔ:-], [lɔ:-], [rɔ:-], [kɔŋ]-, [cɔŋ-], [tɔŋ-], [pɔŋ-], [rɔŋ-], [lɔŋ-], [vɔŋ-], [cɔn-],
[tɔn-], [pɔn-], [rɔn-], [lɔn-], [kɔm-], [cɔm-], [tɔm-], [pɔm-], [rɔm-], [lɔm-], [a:-], [aɲ-], [kaɲ-], [caɲ-],
[baɲ-], [saɲ-] CaedIm.
elak enA s‘un enAkñúgniekçbbTfñak; Doctor of Philosophy (Ph,D) rbs;elaksþIBI {karsgát;sUr
elIBakükñúgPasaExµr} minyl;RsbTaMgRsugnwgTsSn³rbs;elakRsI hindWsin nigelak ehÁarehÁajIey:v
EdlfaBüagÁexSayekIteT,IgedaykarBRgIkBüagÁxøaMgenaHeT . cMeBaHBaküxøHEdlelak enA s‘un [
eQµaHfaCa {BaküeTalBIrBüagÁ14
} enaHelIkeT,Igfa GVIEdlehAfaBüagÁexSay minEmnsuTVEtCakar
14
tamTsSn³elak enA s‘un BaküeTalmYyBüagÁ BIrBüagÁ b¤k¾eRcInBüagÁ KWCaBaküEdlmanrUbsBÞta ¬CaBaküb£s¦EtmYy cMENkÉBakü
pSM KWCaBaküTaMgT,ayNaEdlpÁMúedayrUbsBÞtaBIreT,IgeTA ¬pñt;pSMnwgBaküb£s Baküb£spSMnwgBaküb£s¦ eTaHbICaBaküenaHCaBakümYy
BüagÁk¾eday .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 48
BRgIkxøÜnrbs;BüagÁxøaMgenaHeT KWCarUbsBÞtaRKwH b¤mUldæan dUcCa {kkr}/ {kekr}/ {kekaH}/ {KKit}/
{kEgáb}/ {ceg¥r}/ {bnøa} /{rnWÞ} CaedIm. kñúgkrNIdUecñH sRmab;PasaExµr elak enA s‘un esñI[ehAfa
{BüagÁTImYy ¬sRmab;BüagÁexSay¦ nigBüagÁTIBIr ¬sRmab;BüagÁxøaMg¦vij eRBaHebItamTsSn³rbs;elak
elak enA s‘un faPasaExµrKµanBaküelIsBIBIrBüagÁeT . GVIEdlGñksikSaRsavRCavPaKeRcInfa kñúgPasa
ExµrmanBaküelIisBIBIrBüagÁ dUcCaBakü {knÞaTUk} {knÞaMgEh} {GMBilGMEBk} CaedImenaH tamTsSn³
elak enA s‘un faKWRKan;EtCakarpSMrUbsBÞta b¤FatumYynigrUbsBÞtab¤FatumYyeTot ¬GVIEdlelak enA
s‘un faCarUbsBÞta b¤FatuenaH EdlCYnkalrUbsBÞtab¤FatumYymann½y mYyeTotKµann½y b¤k¾Kµann½y
TaMgBIrb:ueNÑaH minxusGVIBIBakürNþMbrivarsBÞ {kenøaHkenøot} {RkT,icRkT,úc} {knÞk;kenÞj} {esµakeRKak}
{CnøCenøj} enaHeT,Iy¦ . mü:ageTot karEdlelak enA s‘un min)ancat;TukfaBaküTaMgenaHCaBakü
bIBüagÁ b¤bYnBüagÁ edaysarEtkñúgeBlbnøWBaküTaMgenaHeKeXIjmankarsgát;sUrbg¥ak;sUrbnøWRtg;muxtMN
P¢ab;rUbsBÞta b¤FatumYynwgrUbsBÞtab¤ FatumYyeTot . ]TahrN_ kñúgkarbnøWBakü {knÞaTUk} eKsegát
eXIjfasUrGak;Rtg;Rs³ [ea:] enAkñúg [tea:] edaysarkar sgát;sUr rYcehIyeXIjmankarsgát;sUrelI
Rs³ [u:] kñúg [tu:k] eTot dUecñHeyIg)an [kɒntea’:- tu:’k] . cMeBaHBakü {GMBilGMEBk} vij karsgát;
sUrmanenARtg;muxtMNrvag [ɯ] kñúg [(ɒm)pɯl] nig [ɒ] kñúg [ɒm (pɛ:c)] KWmankarsgát;sUrelI [ɯ] pg
nigelI [ɛ:] pg . dUecñHeyIg)an [ɒmpɯ’l ɒmpɛ:’c] . tamFmµta ¬EtcMeBaHEtkñúgPasamYycMnYn¦ eK
GnuBaØat[mankarsgát;sUrBIrkñúgBüagÁEtmYy luHRtaEtkñúgBakümanBüagÁeRcIn Etkarsgát;sUrTaMgGs;
enHRtUvmankarsgát;sUrNamYyCakarsgát;sUrcaM)ac; Ékarsgát;sUrmYyeTotRKan; EtCakarsgát;sUrbnÞab;
bnSM ¬minmank¾)anEdr¦ . cMeBaHPasaxøH dUcCaPasarusSICaedIm eKminGnuBaØat[mankarsgát;sUrbnÞab;
bnSM b¤karsgát;sUrCMnYyenaHeT eRBaHkñúgPasarusSI ebIkarsgát;sUrdUrkEnøgEtbnþic eFVI[BaküKµann½y
b¤naM[Bakü enaHmann½yepSgeTAvij . cMeBaHPasaExµr karEdleKeXIjfakñúgBakümYycMnYnmankar
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 49
sgát;sUrdl;eTABIr minEmnmkBIrkñúgBaküenaHmanBüagÁeRcInenaHeT EtmkBIBaküExµrekIteT,Igedaykar
pSMrbs;rUbsBÞta . enHehIyCalkçN³GIusUT,g;rbs;PasaExµr .
PasaExµrk¾dUcCaPasaGIusUT,g;déTeTotEdr manTMenareTArkÉkBüagÁ . TMenareTArkÉkBüagÁkñúg
PasaExµrekIteT,IgedaysarEt\TViBlénkarsgát;sUrenABüagÁTIBIrmkelIBüagÁTImYyEdlminrgkarsgát;
sUr EdleFVI[sUrmYYycMnYnrbs;BüagÁTImYy ¬sUrRs³b¤sUrBüBa¢n³¦RtUvkat;bnßy b¤)atbg;PaKxøH dUcCa
kñúgkarniyayelOn b¤kñúgkarniyayFmµtakñúgCIvPaBRbcaMéf¶ eKsegáteXIjfasUrRs³ b¤sUrkat;bnßyesÞIr
EtGs; cYnkalenAsl;sUrBüBa¢n³edImBüagÁ ¬edImBüagÁTImYy¦ nigmanelcecjsUr [ə] enAcenøaH {Fatu}
EdlenAesssl;kñúgBüagÁTImYy nig {Fatu} rbs;BüagÁTIBIr dUcCa [trɒ-kɒŋ] {Rtkg} mkenARtwm [tə-
kɒŋ], [kɒ-ka:j] {kkay} mkenARtwm [kə -ka:j], [bɒŋ-kɒ:ŋ] {bgág} mkenARtwm [pə-kɒ:ŋ], [sɒm-lɒ:]
{smø} mkenARtwm [səm- lɒ:] CaedIm. minRtwmEtBaküeTalBIrBüagÁ b¤BaküpSMBIrBüagÁ sUm,IEtkñúgbnSM
BakümYycMnYndUcCa{elakbg} CaedIm k¾\TViBlénkarsgát;sUreFVI[FatupSMTImYy)at;bg;sUrmYyPaKEdr
[ lo:k bɒ:ŋ] {elakbg} eTACa [ lə-bɒ:ŋ] {l,g} ¬)at;sUr [o:] nig [k] ¦ .
ebIBinitüemIleTAelIrcnasm<½nVBüagÁ eXIjfaBüagÁkñúgPasaExµrmanPaBrwg nigmankarkRmitc,as;
lH dUcCaBüBa¢n³edImBüagÁminmanelIsBIBIrsUr cMENkÉBüBa¢n³cugBüagÁminelIsBImYysUr . CaeKal
karN_ BüBa¢n³edImBüagÁmansUrpÞúH (explosive) ÉBüBa¢n³cugBüagÁmansUrelb (implosive). bnSMsUr
BüBa¢n³edImBüagÁ (initial) k¾mankRmit )ann½yfaminEmnRKb;EtsUrGacpSMKña)anenaHeT . taragTI 4
bgðajBIkarkRmitkñúgkarbnSMsUrBüBa¢n³edImBüagÁ ¬BüBa¢n³edImBüagÁTImYy C1 nigBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr
C2 ¦.
taragTI 4
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 50
C1
C2
k ŋ c ɲ d t n b p m j r l v s h
k - + + + + + + + + + + + + + + +
ŋ - - - - - - - - - - - - - - - -
c + + - - + - + + + + - + + + - +
ɲ - - - - - - - - - - - - - - - -
d - - - - - - - - - - - - - - - -
t + + - - - - + + + + - + + + - +
n - - - - - - - - - - - - - - - -
b - - - - - - - - - - - - - - - -
p + + + + + + + - - - + + + - + +
m + + + + + + + - - - + + + - + +
j - - - - - - - - - - - - - - - -
r - - - - - - - - - - - - - - - -
l + + - - - - - + + + - - - + - -
v - - - - - - - - - - - - - - - -
s + + - + + + + + + + + + + + - -
h - - - - - - - - - - - - - - - -
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 51
smÁal;³ sBaØa ¬+¦ mann½yfa C1 nig C2 pSMCamYyKña)an ÉsBaØa ¬- ¦mann½yfa C1 nig C2min Gac
pSMCa mYykña)an .
tamkarbgðajkñúgtaragTI4 eXIjfa³
[k] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn15 KW [ŋ, c, ɲ, d, t, n, b, p, m, j, r, l, v, s nig h]
)anCa [kŋ], [kc], [kɲ], [kd], [kt], [kn], [kb], [km], [kj], [kr], [kl], [kv], [ks] nig [kh] .
[s] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn13 KW [k, ŋ, ɲ, d, t, n, b, p, m, j, r, l nig v] )anCa
[sk], [sŋ], [sɲ], [sd], [st], [sn], [sp], [sp], [sm], [sj], [sr], [sl] nig [sv] .
[p] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn12 KW [k, ŋ, c, ɲ, d, t, n, j, r, l, s nig h] )anCa [pk],
[pŋ], [pc], [pɲ], [pd], [pt], [pn], [pj], [pr], [pl], [ps] nig [ph] .
[m] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn12 KW [k, ŋ, c, ɲ, d, t, n, j, r, l, s nig h] )anCa
[mk], [mŋ], [mc], [mɲ], [md], [mt], [mn], [mj], [mr], [ml], [ms] nig [mh] .
[c] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn11 KW [k, ŋ, d, n, b, p, m, r, l, v nig h] )anCa [ck],
[cŋ], [cd], [cn], [cb], cm], [cr], [cl], [cv] nig [ch] .
[t] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn10 KW [k, ŋ, n, b, p, m, r, l, v nig h] )anCa [ck], [cŋ],
[cd], [cn], [cb], cm], [cr], [cl], [cv] nig [ch] .
[l] GacpSMnwgBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2 cMnYn 6 KW [k, ŋ, b, p, m nig h] )anCa [lk], [lŋ], [lb], [lb],
[lm] nig [lh] .
tamtaragTI4enHEdr eyIgsegáteXIjfa [ŋ, ɲ, d, n, b, j, r, v nig h] minGacpSMCamYysUr
BüBa¢n³déTeTot)aneT,Iy )ann½yfaBüBa¢n³TaMgenaHGacedIrtY)anRtwmEtCaBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr C2
b:ueNaÑH .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 52
cMeBaH [m] KWCaBüBa¢n³sUrRcmuHEtmYyKt;EdlGacedIrtYCaBüBa¢n³edImBüagÁTImYy . ehtuEdl
[m] GacbMeBjnaTICaBüBa¢n³edImBüagÁTImYy edaysarEt\TViBlénkarsgát;sUr eFVI[)at;sUrmYycMnYn
rbs;Bakü ¬Fatu¦ pSMTImYy dUcCa {mYyéf¶} enAsl;Et [m-ŋai] {ém¶:} )at;sUr [u:ə] nig [j]
kñúgBaküpSMTImYy sl;Et [m] EfmTaMgsUr [t] kñúgBaküpSMTIBIreTot/ {mYydg} enAsl;Et [m-dɒ:ŋ] {mþg}
)at;sUr [u:ə] nig [j] kñúgBaküpSMTImYy sl;Et [m] CaedIm .
eRkABIkarmankRmitkarpSMBüBa¢n³edImBüagÁTImYy nigBüBa¢n³edImBüagÁTI2 kñúgPasaExµr eyIgk¾
RbTHeXIjfa Rs³kNþalBüagÁ (medial) k¾minGacpSMCamYyBüBa¢n³cugBüagÁ (final-Cf) )anRKb;EtBüBa¢n³
TaMgGs;enaHEdr . taragTI5 bgðajBIbnSM b¤TMnak;TMngRs³kNþalBüagÁ nigBüBa¢n³cugBüagÁ ¬BüBa¢n³Rb
kb¦ .
taragTI 5
Cf
M
k ŋ c ɲ d t n b p m j r l v s h ʔ
[ɒ:] - + - - + + - + + - - - - +
[ɒ] - + - - + + - + + - - + - - + +
[a:] - + + + - + + - + + + - + + - + +
[a] - + + + - + + - + + - - + - - + +
[ẹ:] - - + + - + - - - - + - -
[ẹ] - - + + - - - - - - - - - - - + -
[ɛi] - - - - - - - - - - - - - - - - -
[œ:] - - - - + - + - - - - -
[œ] + + - - - + + - + + - - + - - -
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 53
Cf
M
k ŋ c ɲ d t n b p m j r l v s h ʔ
[ọ:] + + + - - + + - + + - + - - -
[ọ] + + + - + + - + + - + + - + -
[aə:] + + + - + + - + + + - + - - + -
[aɛ:] - - + + - + - + + - - + + - -
[ai] - - - - - - - - - - - - - - - - -
[ao:] + + + - + + - + + + - + - - + -
[au] - - - - - - - - - - - - - - - - -
[u:ə] - + + + - + + - + + + - + - - + +
[ɯ:ə] - + - - - - + - - - - - - - - - +
[i:e]* - +* +* +* - +* +* - +* +* +* - +* +* - +* +*
[ɔ:] + + - - - + + - + + + - - - - -
[ɔ]** - +** +** - +** +** - +** +** - - +** - - + +
[ea:]* - +* +* +* - +* +* - +* +* +* - +* +* - +* +*
[ea] - + - - - - - - - - - - - - - + +
[i:] - - + + - + - - - - + - -
[i] - - + - - - - - - - - - - - + -
[ɯ:] - - - - - + - - - - - - - - - -
[ɯ] + + - - - + + - + + - - + - - + -
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 54
Cf
M
k ŋ c ɲ d t n b p m j r l v s h ʔ
[u:] + + + - + + - - - - + - - + -
[u]** + +** +** - +** +** - +** +** + - +** - - + -
[ɤ:] + + + - + - + + + - + - - + -
[e:] - - + + - + + - + - - + - - -
[ɛ:] - - + + - + + - + + - - - - -
[ei] - - - - - - - - - - - - - - - - -
[o:] + + + - - + + - + + + - + - - - -
[əu] - - - - - - - - - - - - - - - - -
[oa:] - - - - - + + - + + - - + - - + -
smÁal;³
- sBaØa * nig ** smÁal;Rs³ EdlkñúgkareRbIR)as;bc©úb,nñmansUrbnøWdUcKña .
- sBaØa smÁal;Bakü Edl)anmkBIkarbnSMEbbenHmantictYc.
eyagtamtaragTI 5 Rs³kNþalBüagÁminGacpSM ¬Rbkb¦ CamYy [d, b, r, s] )aneT,Iy . Rs³
minGacpSM ¬Rbkb¦ CamYyRKb;BüBa¢n³cugBüagÁTaMgGs; KW [ɛi, ai, ei, au nig əu] .
TRmg; nig RbePTBüagÁExµr
minxusBITRmg;BüagÁkñúgPasadéTeTot TRmg;TUeTArbs;BüagÁExµrKW B>s>B (CVC) . {B} xag
edImCaBüBa¢n³edImBüagÁ (initial) {B} xagcugbnÞab;Rs³CaBüBa¢n³cugBüagÁ (final) cMENkÉRs³ EdlCa
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 55
FatusMxan; sRmab;begáIt nigRTRTg;BüagÁ ehAfa {Rs³kNþal}15
(noyau) . TRmg;BüagÁNaEdlman
FatuTaMgbIKW BüBa¢n³edImBüagÁ-{Rs³kNþal-BüBa¢n³cugBüagÁ BüagÁenaHCaRbePTBüagÁbiT EtebITRmg;
BüagÁNamanEtBüBa¢n³edImBüagÁ nig {Rs³kNþal} KµanBüBa¢n³cugBüagÁ BüagÁenaHmanTRmg; (CV) B>s
ehIymanRbePTCaBüagÁebIk . edayeyaltamTRmg;enH BüagÁExµrmanBIrRbePTKWBüagÁbiT nig BüagÁ
ebIk .
GñksikSaRsavRCavmYycMnYn EtmancMnYnticeT EdlkñúgenaHmanGñksresrGtßbTenHpg eXIjfa
kñúgPasaExµrmanTRmg;BIreTotelIsBITRmg; B>s>B nig B>s KWTRmg; s> (C) nig s>B (VC) .
ehtuEdlnaM[ GñksikSaRsavRCavmYycMnYntUcenaH emIleXIjfaBüagÁExµrmanTRmg; s> nig s>B
bEnßmeTotenaH edaysarEt TImYy tamniymn½ysamBaØ { BüagÁCasUrrYménsTÞ ¬sTÞta¦>>>} )ann½yfa
CasUrrYmrbs;sTÞtaRs³ nigBüBa¢n³edIm,IbegáIt)anCaBüagÁ ¬{minEmnsMeNrrYmrbs;sTÞtaRs³ nigsTÞta
BüBa¢n³enaHeT¡¡}¦ . dUecñHBüagÁKWCasUr minEmnCaGkSreTEdr . TIBIr edaysarEtGñksikSaRsavRCav
TaMgenaH emIleXIjfa BakükñúgPasaExµrmYycMnYnFMcab;epþImedaysUrRs³ ¬kñúgcMeNam 18>461
emBakü kñúgvcnanuRkmExµr emBaküEdlcab;epþImedayRs³man 2>165 Bakü kñúgGRta 11>72 PaKry
éncMnYnemBaküTaMgGs; bnÞab;BIemBaküEdlcab;epþImedaytYGkSr{s}EdlmanGRta 12>95 PaKry¦ .
kñúg)azakfamYysþIBITRmg;BüagÁ s> nig s>B> kñúgPasaExµr enAraCbNÐitüsPakm<úCa kalBIeBl
knøgeTA ¬kñúgqñaM2009¦ elak enA s‘un elIkeT,Igfa {tamkarniymCaerogerobmk rhUtdl;sñaédniBn§
nanasþIBIPasaExµr PaKeRcIndac;xat EtgEtkMNt;TMrg;BüagÁkñúgPasatamTMrg;EbbenH KWTRmg; Bs nig
BsB . eKminEdleXIj b¤kRmnwgeXIjfakñúgsñaédGñksikSa RsavRCavPasaExµrNamYyEdlelIkeT,Ig
BITRmg; s nig s/B kñúgPasaExµreT,Iy . ehtuEdlnaM[GñksikSaRsavRCav b¤GñkExµrviTüabdiesFTMrg; s
nig s/B kñúgBüagÁExµr edaysarEtelakGñkTaMgenaHyl; eXIjfaRs³Exµr¬Rs³nisS½y-Rs³GaRs½ynwg
eK¦kñúgkarsresrminGacykmksresr)anEtÉkÉgedayKµantYBüBa¢n³enaHeT,Iy evorElgEtRs³eBj
tY ¬Rs³eBjtY CaRs³minGaRs½ynwgeK¦b¤k¾Rs³kñúgPasamYycMnYneTotEdlkñúgenaHmanPasa)araMg/
15
{Rs³kNþal} CaFatucaM)ac;rbs;BüagÁEdlminGacxVH)an CaFatubegáItBüagÁ . {Rs³kNþal} CasUrx<s;bMputrbs;BüagÁ .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 56
rUsSIú/ Gg;eKøs/ GaT,Wm:g;CaedIm EdltYRs³Gacykmksresr dac;eTalEtÉkÉg)an dUcCa É ¬ÉNa¦/ B§
¬B§d¾¦,et,étage,..kñúgPasa)araMg a,an,animal,kñúgPasa Gg;eKøs [on],[ona], [i] kñúgPasarUsIuCaedIm
EdlkñúgPasaTaMgenaHtYRs³RtUveKykmksresredaymin)ac;GaRs½ynwgtYBüBa¢n³edaysarEtehtuenaH
ehIy eTIbeKeXIjfaBüagÁkñúgPasaTaMgenaHmanTMrg; s nig s/B .
tamkaryl;eXIjrbs;GñksikSaRsavRCavmYycMnYnFMfa kñúgPasaExµrTMrg;BüagÁmYycMnYndUcCaBakü
{GUr}/ {eGab} CaedIm CaTMrg; Bs ¬GUr¦ nig TMrg; BsB ¬eGab¦ ehIykñúgkarkt;RtasUredaysMeNrGkçr
RkmsUrviTüaGnþrCati eKxMyksBaØasUrcenøaHExSsMeT,g [ʔ] mkdak;BImuxsUrRs³ dUecñHeKkt;RtasUr {GUr}
nig sUr {eGab} Ebb [ʔao:p] nig [ʔọ:] eTAvij edaysarEtkñúgpñt;KMnitelakGñkRsavRCavTaMgenaH
yl;faRs³nisS½yExµr eTaHCakñúglkçxNÐNak¾edayminGacenAdac;BItYBüBa¢n³)an .
karyl;EbbenHehIy eTIbeKmanKMnitbegáIttYBüBa¢n¤ {G} eT,IgsMrab;kt;RtasUrTaMgenaH . kar
begàIttYBüBa¢n³ {G} EfmeTotenaH elak enA s‘un yl;eXIjfa CakarbegàIt[manbBaðakñúgRbB½n§sUrPa
saExµr ehIyelakelIkeT,Igfa kalBIedImeT,Iy enAkñúgGkçrRkmBüBa¢n³Exµr KµantY {G} enaHeT
KWeKrab;fa :k x K g///////s h T, GaMg} EdltagedaysBaØa { M} EbbenH ¬sBaØaniKÁhwt b¤dMelIenHCasUr
[ṃ] kñúgGkçrRkmBüBa¢n³Pasa sMRswát KWmansMeT,gRbhak;RbEhl {Gðúwm} eKminrab;fa {s h T, G}
eT,Iy. ehtuEdleKminbeBa¢j sUrBüBa¢n³RbePTenH[)anc,as;lH edaysarEteKTukvaeGayrlas;eTA
CasUr [ŋ] k¾)andUcCa :hwsa} [hiṃsā] ¬higSa¦,[ɲ], [n] sn§i [saṃdhi], [m] sMPar [saṃbhāra] CaedIm
¬RBHbnÞÚlsemþcRBHsgÇraC CYn Nat kñúgnaTIsmÖasGkSr saRsþkñúgTsvtSTI 60 nig esckþIBnül;kñúg
vcnanuRkmExµr e)aHBum<RKaTI5 rbs;BuT§sasn bNÐitü ¬qñaM 1967¦. luHcMeNreRkaymk
¬RbEhlenAcugTsvtSTI50 nigedImTsSvtSTI60 stvtSTI20¦ eTIbelcecjCatY {G} enH
eT,IgkñúglMdab;GkçrRkmBüBa¢n³Exµr EdlnaMmknUvbBaðaRbTaMgRbTas;TsSn³KñarvagGñksikSaRsavRCavPa
saExµrpg nig mankarRcT,Mbl;rvagtY {G} EdleKcat;TukfaCaBüBa¢n³ nig tY {G} EdleKcat;TukfaCa
Rs³eBjtYEdlmansUr [a] eRBaHtY EdleKehAfaBüBa¢n³ {G}k¾eday nig {G} CatYRs³eBjtYk¾eday
manrUbragdUcKñaebHbiT .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 57
mtiEdlelIkeT,Igfa {G} CaBüBa¢n³ edaysarEtcat;Tuk {G} CaBüBa¢n³TI33 kñúgessvKÁ b¤ G-
vKÁénlMdab;tYBüBa¢n³eKalrbs;PasaExµr ¬BüBa¢n³eKalenATIenH KWCasBaØamUldæanénBüBa¢n³ minKit
sBaØa {eCIg} rbs;BüBa¢n³TaMgenaHeT¦ ehIykñúgsMeNr eKeXIjsBaØa {G} GacpSMCamYynwgRs³sMrab;
begáItÉktaPasananaeRkABIsTÞta (phoneme) dUcCaBüBa¢n³déTeTot Edr dUcCa Gac/ Ga/ -GM-/ GMu/ -
G‘M-/ G‘U CaedIm . mü:ageTot ebIeyaleTAtamsBaØa {G} maneCIgdUcCaBüBa¢n³dèTeTot edaysarEtkñúg
karsresr {eCIg G} GaceKykeTAdak;BIeRkam BüBa¢n³déTmYycMnYn eTot)an dUcCakñúgBakü käI/ käm/ säM
CaedIm .
RkumGñkeroberogesovePAevyüakrN_RksYgGb;rM CaBiess RkumGñkniBn§esovePAevyüakrN_fñak;
TI 5 nig TI 8 rbs;RksYgGb;rM ¬kñúgTs vtSTI80¦ EdlmanniyayTak;TgEpñksUr nig sTÞviTüa man
TsSn³fa {G} Ca BüBa¢n³RbePT cenøaHExSsMeT,g (coup de glotte) man TIbnøWenARtg;edImkEdlmansUr
[ʔ] ehIyBüBa¢n³enHman tYnaTIsBVRKb;dUcCaBüBa¢n³déTeTotEdr dUcCa [ʔ] GacCaBüBa¢n³TImYyedIm
BüagÁdUcCaBakü {GI} [ʔɛi] {GVI} [ʔvɛi] {Ga} [ʔa:] {GMu} [ʔọm] {käat;} [kʔat] {käm} [kʔɒ:m] CaedIm mantY
naTI CaBüBa¢n³edImBüagÁTIBIr nig mantYnaTICaBüBa¢n³cugBüagÁ (final) b¤eKniymfa CaBüBa¢n³Rbkb .
cMENkelak XYn sukçmÖÚ hak;dUcCaraErkcMeBaH {G} faetIvaCaRs³ b¤k¾CaBüBa¢n³ ¬enH
tamkarelIkeT,Igrbs;GtItnisSit mhaviTüal½yGkSrsaRsþ Edl)aneronPasa saRsþCamYyelak XYn
suxmÖÚ kñúgenaHmanbNÐit GIuv c½n sBVéf¶CaRbFanviTüasßanPasaCatiénraCbNÐitsPakm<úCa/ elak sU
muyeXog GtItGKÁnaykGb;rMénRksYgGb;rM yuvCn nig kIT,a CaedIm¦ k¾dUcCabgðajBIGtßiPaBénsUr
cenøaHExSsMeT,genACab;BIeRkayBüagÁebIkedayRs³xøI nigenATItaMgmYycMnYneTot. karbgðajBIvtþmanén
sUrExSsMeT,genH minEmn)ann½yfa elak XYn suxmÖÚ cat;TukfatY {G} tagedaysUr [ʔ] enaHEdr ¬sUm
GansñaédelakeQµaHfa {TRmg;sUrviTüaExµr} qñaM1970 Rtg;TMB½r 24-26¦.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 58
tamTsSn³elak eGov ekIs fa {G} GacCaBüBa¢n³TIBIrkñúgGkSrepJIeCIg ¬eGov ekIs- PasaExµr
e)aHBum<eT,IgvijedayBuT§sasnbNÐitüqñaM1995 TMB½r111¦. ebItamkarelIkeT,IgenH eyIgGac
snñidæanfa elakeGov ekIscat;Tuk {G} CaBüBa¢n³Edr . k¾b:uEnþ elakk¾TTYlsÁal; fakñúgPasaExµrman
sUrRs³ [ɒ:] Edr RKan;EtelakbBa¢ak;faRs³enHKµan {rUbGgÁ} eT ¬eGov ekIs-PasaExµr e)aHBum<eT,Igvij
edayBuT§sasnbNÐitüqñaM1995 TMB½r31¦ . EteBlxøH hak;dUcCamanTMenarcg;[BüBa¢n³ExµrElgman
sUr {G} enAxagkñúgeTotehIy {RbsinCaeKGacbegáIttY {G} )an {ebIeyIgbegáItrUbGkSrmYyGgÁsMrab;
kt;Rs³ {G} eT,Ig ehIyeyIgsnµtfaBüBa¢n³TaMgT,ayKµanRs³ {G} kñúgxøÜnRsab;eT enaHeyIgnwgGac
sresrerogtYGkSr)andUcGkSr)araMg min caM)ac;tMrYtelIKña mincaM)ac;maneCIgBüBa¢n³eT,Iy} ¬eGov ekIs
TMB½r32¦ .
vcnanuRkmExµrrbs; viTüasßanBuT§sasnbNÐitü ¬1967¦ mankarsÞak;esÞIrcMeBaH {G} faGacCa
Rs³ nig GacCa BüBa¢n³ . kñúgenaH Rtg;karBnül;BI {G} manniyayfa {G} sRmab;PasasMRswát nig
)alIeRbIGkSrenHCaRs³Ganfa {G³}- [a] CaKUKñanwgRs³ {Ga}- [ā] ¬CaRs³¦ ///CakNæC³ mansMeT,gekIt
kñúgk ¬CaBüBa¢n³¦.
elak eKaeKajIey:v kñúgsñaédrbs;elak {evyüakrN_PasaExµr} min)anbgðaj[cMfa {G} CaRs³
[ɒ:] b¤CaBüBa¢n³ [ʔ] enaHeT . k¾b:uEnþ kñúgkarelIkeT,IgBITMrg;BüagÁExµr elakTTYlsÁal;faBüagÁExµr ¬kñúg
BüagÁxøaMg¦ manTMrg; B-s-B ¬BüBa¢n³-Rs³-BüBa¢n³¦. kñúgn½yenH eTaHCakñúgn½yRbeyalkþIelakTTYl
{G} faCaBüBa¢n³ [ʔ] pgEdr .
elaksaRsþacarü ekg v:an;sak; kñúgsñaédeQµaH {sUrsTÞExµr} )anbdiesFkarcat;Tuk {G} Ca
BüBa¢n³ EtelakTTYlsÁal;fa {G} KWCaRs³suT§saF . elaksaRsþacarü)anelIkeT,IgfakñúgPasaExµr
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 59
KµansUrcenøaHExSsMeT,g [ʔ] dUcCakñúgPasaGar:ab;enaHeT ¬ekg v:an;sak;- sUrsTÞExµr EpñkTI1/ PñMeBj
1966¦ .
srubesckþIeTA tamkarelIkeT,IgCaRtYs²nUvTsSn³GñksikSaRsavRCavPasaExµrPaKeRcIndac;xat
yl;eXIjfa {G} RtUv)ancat;cUlCaBüBa¢n³EdlmansUr [ʔ] CaBüBa¢n³cenøaHExSsMeT,g ehIy {G} man
tYnaTIminxusBIBüBa¢n³déTeTotEdr EdlCaehtunaM[mankaryl;faBüagÁExµrmanEtTMrg; B/s b:unenaH KW
KµanTMrg; s nig s/B enAkñúgTMrg;BüagÁExµreT,Iy eRBaHkñúgkarsresreKeXIj {G} CaBüBa¢n³edImBüagÁTI
mYy dUcCa :eGab} {GUs} {EGb} CaedIm . eKeXIjeCIg {G} GacedIrtYCaBüBa¢n³tMrYt ¬BüBa¢n³edIm
BüagÁTIBIr¦ dUckñúgkrNIBüBa¢n³déTeTotEdr dUcCa {Epäm} {epäógpäg} CaedIm .
tamTsSn³eyIg ¬enA s‘un¦pÞal; cMeBaH {G} ¬RBmTaMgsBaØaeCIg {G} pg¦ RKan;EtCasBaØamYy
EdleKbegáIteT,IgsMrab;CaTMrb¤CaBMnak;Rs³nisS½y¬edaysarEtRs³nisS½yEdlkñúgkarsresrtYRs³TaMg
enHminGacenAEtÉkÉgedayKµanTRmb¤GVICaBMnak;)an¦EdlmanTItaMgenAedImBüagÁkñúgBaküeTalmYy
BüagÁ b¤BaküeTalBIrBüagÁ dUcCa G [ɒ:], Ga [a:],GaBuk [apuk], GaKm [akɔm], GaNit [anœt] CaedIm
b¤k¾manTItaMg bnÞab;BIBüBa¢n³edImBüagÁTImYykñúgBakümYyBüagÁ dUcCa {bäÚn}/ {päab;} CaedIm b¤k¾sßitkñúgTI
taMgedImBüagÁén BüagÁTIBIrkñúgBaküBIrBüagÁdUcCa {sMGb;} {dMGk;} {bgäak;} CaedIm . kñúgkrNIenH
kñúgkarsresr RbsinCa eKminyktY {G} eTAdak;EjkBüBa¢n³edImBüagÁTImYy kñúgBakümYyBüagÁenaHnwg
Gac[mankarRcT,Mkñúgkar Gan nig karsresr dUcCakñúgkarsresrBakü {käm} ebImindak;tY {G} ¬eCIgG¦
eTnaM[eKGanfa {km} eTAvijCaedIm eRBaHsMeNrPasaExµreKenArkSakarsresrRtYtelIKña mindUcsMeNr
kñúgPasaéf nig lav EdleKsresrminRtYtenaHeT,Iy ehIymü:ageTot kñúgPasaExµrKµantYtMNag[sUr
[ɒ:] dUckñúgPasalav nig PasaéfEdr. dUcenH ebIKittamsMeNrPasaExµrEdleyIgTaMgGs;KñarkSa
TuksBVéf¶ karbegáIttY {G} minCakar\tRbeyaCn_GVIenaHeT fVIt,itEtsBaØaenHnaM[mankarRcT,Mbl;rvagtY
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 60
{G} EdleKcat;TukfaCatY Rs³ nig tY {G} EdleKcat;TukfaCatYBüBa¢n³ b¤k¾naM[mankarRcT,MrvagsUr nig
sBaØak¾eday k¾sBaØaenH kñúgeBlenHCYysMrYleRcInkñúgkarsresr nig kñúgkarGanGkSrExµr .
ebIKiteTAelIsUr nig sTÞviTüa sUrRs³kñúgPasaExµr minxusBIsUrRs³kñúgPasaTaMgT,ayeRkABIPasa
ExµrenaHeT,Iy eRBaHebIKittamsUr CaTUeTA sUrRs³xusBIsUrBüBa¢n³edaysarEtkñúgeBlbnøW eKsegát
eKmineXIjfamanGVImkrMxan ¬karbiTCiténRbdab;bnøW/karet,ótRbdab;bnøWCaedIm¦ EdlnaM[mankarRbwg
rbs;sac;dMuRbdab;bnøWsMeT,g/ Kµansm<aFmkelIRbdab;bnøWsMeT,g/ KµankarsÞHxül; b¤et,ótxül;kñúgkarbnøW
sUr. enHehIyCasUrRs³edayminGacRbEkk)an . ebIP¢ab;eTAnwg BüagÁsUrenHCasUrkMBUl b¤CaéNV
y:Urbs;BüagÁdUcCasUrRs³kñúgPasadéTeTotdéTeTotEdr . mü:ageTot kñúgkrNImYycMnYn sUrRs³Exµr
k¾dUcCasUrRs³kñúgPasadéTeTotmYy GacedIrtYCasTÞtapg/ CarUbs½BÞta ¬m½rEpm¦ pg/ CaBüagÁpg/
CaBaküpg nig GacCal,Hpg .
dUcEdleyIg)anelIkmYyRtYsxagedImfa edaysarEtykkarsresreTARcbUknwgkarsresr Gñk
sikSaRsavRCavPasaExµrCMnan;munmYycMnYnFMmin)anpþl;zan³esµIKñarvagRs³nisS½y nig Rs³eBjtYeT,Iy
edayehtufa Rs³eBjtYGacsresrEtÉkÉg)an ÉRs³nisS½yminGacsresrEtÉkÉg)an KWTal;Etman
tY BüBa¢n³CaTIBMnak; . elakGñksikSaTaMgenaHminTan;)anKitdl;eTAelItYnaTIesµIKñarvagsUrRs³nisS½y nig
Rs³eBjtY/ elInaTICaFatucaM)ac;xVHmin)anrbs;BüagÁ nig CasUrkMBUlkñúgBüagÁenaHenAeT,IyeT . cUreyIg
segátemIlfasUr [a:] ¬Rs³nisS½y¦EdltagedaysBaØaTajyar b¤GVIEdleKTMlab;fa {Rs³Ga} nig sUr
[a:] ¬Rs³eBjtY¦EdleKTMlab;fa {Ga} ¬eBjtY¦ enaHkñúgkarbnøWsUrKµanFatuGVImYyeFVI[eXIj faRs³TaMg
BIrenHmansUrxusKñaenaHeT,Iy . eRbobeFobsUredImBüagÁ [a:] kñúgBakü {GaBuk} [a:-puk] kñúgPasaExµr/
kñúgBakü {Gatµa} [ā-tma] kñúgPasasMRsáwt nig kñúgBakü {animal} [a-ni-mal] kñúgPasa)araMg/ sUr [a:]
kñúgBakü {Ga} ¬eKaGa¦ Edlmann½yfa {KµankUn} kñúgPasaExµr nig sUr [a] kñúgBakü ”a” kñúgPasarUsIu
Edlmann½yfa {rI}/ {rIÉ{/ :cMENkÉ} . dUcKñaenHEdr eRbobeFobsUr [ɛi] kñúgBakü {GIv:an;/ \T,Úv} EdleK
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 61
sresrnwgRs³eBjtY nig sUr [ɛi] kñúgBakü {manGI} kñúgkarbnøWsUrTaMgenaH eKmineXIjmanr)aMgsUr
BüBa¢n³NamYyEdlbnøWeT,IgenABImuxsUrRs³TaMgenaH ehIykñúgkarbnøWeTotesateKeXIjfasUrTaMgenHbnøW
eT,IgedayesrI/ KµankarRbwgénsac;dMuRbdab;bnøWsMeT,g/ Kµansm<aFNamYyeTaHtickþI eRcInkþIelIRbdab;bnøW
sUr ehIyKµansñÚrxül; (bruit) cUlmklayT,MkñúgkarbnøWpgEdr KWmanEtExSsMeT,g (corde vocal) EtmYy
Kt;EdlcUlrYmkñúgkarbnøW . enHehIyCalkçN³énkarbnøWsUrRs³.
edIm,ICakarbBa¢ak;elIGVIEdleyIg)anelIkeT,IgenH eyIgeFVIkareRbobeFobkarbnøWsUrRs³EdlpSM
CamYyBüBa¢n³déTeTot eRkABIGVIEdleKehAfaBüBa¢n³ {G} . ]TahrN_ sUr [ka:] {ka} kñúgBakü {ka}
kñúgeBlbnøWmundMbUg eKsegáteXIjfamankarbiTCitnUvRbdab;bnøWenARtg;bMBg;kEdleFVI[sÞHlMhUrxül;
EdlecjBIsYt ¬kñúgeBlbnøW [k] ¦ qøgputBIdMNak;enH eTIbRbdab;bnøWerobcMxøÜnedIm,IbnøWsUr [a:] Caxag
eRkay . ebIeRbobeFobnwgkarbnøWsUr [a:] {Ga} kñúgBakü {Ga} eyIgmin)aneXIjGVImksÞH b¤et,ótRb
dab;bnøWeT,Iy KWsUr [a:] bnøWeT,IgedayesrI . edIm,IbBa¢ak;cUrsakl,gbnøWsUr [ka:] nig sUr [a:] eday
xøÜnÉgenaH eyIgdwgfakñúgkarbnøW etIsUrNamYyEdleFVIeGaymankarsÞH b¤karet,ótRbdab;bnøWmunnwgecj
sUr [a:] ? dUecñH eyIgeXIjfamanlkçN³ nig rebobxusKñaTaMgRsugkñúgkarbnøWsUrRs³TaMgT,ayEdlpSM
CamYysUrBüBa¢n³déTeToteRkABIGVIEdleKehAfaBüBa¢n³ {G} nig sUrRs³TaMgT,ayEdlykmkP¢ab;nwgGVI
EdleKehAfaBüBa¢n³ {G} .
mkdl;Rtg;enH eyIgyl;faeTaHCaRs³manRbePTCaRs³nisS½yk¾eday CaRs³eBjtYk¾eday k¾
Rs³TaMgenaHmin)an)at;bg;FatuCaRs³rbs;xøÜneT,Iy KWbeBa©jsUreT,IgedayesrI KµanTMnb;b¤]bsKÁGVImk
raraMgkñúgkarbnøW enHTImYy . TIBIr eTaHCaRs³RbePTNak¾eday ¬rYmTaMgRs³ knøHpg¦ KWCaFatucaM)ac;
¬Gt;min)an¦rbs;BüagÁkñúgPasaPaKeRcIndac;xatenAkñúgelakeyIgenH cMENkÉBüBa¢n³mank¾)an Kµank¾
)an . TIbI Rs³eTaHCakñúgRbePTNak¾eday kñúgkrNINak¾ CasUrkMBUlrbs;BüagÁ b¤CaéNVy:Urbs;BüagÁ .
dUecñHebIsUrRs³eBjtYGacmanenAedImBüagÁ)an enaHsUrRs³nisS½yk¾GacenAedImBüagÁ)anEdr . ]Ta-
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 62
hrN_ Bakü {GaeyaK} kñúgPasa)alI nig Bakü {GaRkat} kñúgPasaExµr dl;eBlkt;sUr eKsresr
[āyōga], [a:kra:t] edaymansUr [a:] enAxagedImdUcEtKña .
müa:geTot eyIgKYrKb,Iyl;fa kalNaeKniyayBIBüagÁ KWeKKitEtelIsUr )ann½yfaeKminKiteTA
elIsBaØab¤ sMeNreT,Iy eRBaHBüagÁKWCa {sUrrYménsTÞtaEdlbnøWeT,IgkñúgmYybnSaysUr} ¬esovePA
evyüakrN_fñak;TI5rbs;RksYgGb;rMqñaM1983¦ b¤ebItamniymn½yEbbPasaviTüa/ BüagÁmann½yfa “BüagÁ
KWCarcnasm<½n§RKwHEdlsßitkñúgmUldæanénbNþMúRkumsTÞtaTaMgGs;enAkñúgRcvak; ¬crnþ¦ sMdI . rcnasm½<n§
enHkekIteT,IgelImUldæanénkarRbQmKñarvagsTÞtaTaMgT,ayEdltamTMlab;erogmk eKehAfaRs³ nig
BüBa¢n³ - On appelle syllabe la structure fondamentale qui est à la base de tout regroupement de
phonèmes dans la chaîne parlée. Cette structure se fond sur le contraste de phonèmes appelés
traditionnellement voyelles et consonnes. (Larousse, dictionnaire de Linguistique, 1973, page 470-
471)” b¤mYyk¾ “BüagÁKWCaÉktasUr-sTÞviTüa ¬sUr¦EdlmanTItaMgRtg;cenøaHsMeT,g nig xN³sMdI ¬sMdI
mYyxN³eBl¦” (Linguisticheskij Ensiklopedicheskij Slovar’, Moskva, 1990- vcnanuRkmsBVaFib,ay
PasaviTüa TMB½r 470 ) .
dUecñH kalNaeKniyayBIBüagÁ KWdac;xatRtUvEtTak;TgnwgsUr minEmnTak;TgnwgsBaØasMeNr
enaHeT,Iy . CaBiesseTAeTotenaH enAeBlEdleKcg;dwgBIRBMRbTl;BüagÁ b¤k¾cg;Ecksgáat;BüagÁkñúg
BaküNamYyenaH dac;xateKRtUvEtkt;sUrBaküenaHedayeRbIGkçrRkmsUrviTüaCamunsin ebIBMudUcenaHeT
c,as;CanaMmknUvPaBRcT,Mbl;CaBMuxan . ]TahrN_ kñúgkarEckBüagÁkñúgBakü {kEgáb} kñúgPasaExµr
CadMbUgeKRtUvsresrsMeNrsUr [kɒṅ-kaɛ:p] b¤y:agehacNas;k¾sresr { kg;-Ekb } EdreTIbeKdwgfa
BaküenHmanBüagÁBIr KWBüagÁ [kɒṅ] nig [kaɛ:p]/ Bakü “ addition “ kñúgPasaGg;eKøsmunnwgEckCaBüagÁ
eKRtUvEtsresrBaküenHCasMeNrsUrCamunsinKW [ǝ’di∫ǝn] eTIbeKEckCasgáat;BüagÁ [ǝ’-di-∫ǝn] .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 63
srubmkGVIEdlTak;TgnwgBüagÁ eKminEdlyksBaØamkKitCamYynaM[mankarRcbUkRcbl;enaH
eT,Iy fVIt,itEteKbegáItsBaØa ¬sBaØasMeNr¦ sMrab;kt;RtasUrk¾eday eRBaHfakñúgkrNIxøHsBaØasMeNr
mYyminEmnkt;sUrEtmYyenaHeT dUcCakñúgPasaExµrsBaØa {a} EtmYyRtUv)aneKykeTAeRbIsMrab;kt;sUr
{Ga-Evg} [a:] pg dUcCa kak/ sak/ sag CaedIm/ kt;sUr {Ga-xøI} [a ] pg dUc Ca {kak;}/ {sak;} {saMg}
CaedIm/ kt;sUr {G‘a-Evg} [ea:] pg dUcCa {Ta} { Kab} {lag} CaedIm/ kt; sUr {G‘a-xøI} [ea] dUcCa
{Tak;}/ {KaMg} CaedIm/ Gackt;sUr {G‘½r} [oa:] dUcCa {Kat;}/ {Føab;} CaedIm . sBaØa { i} Gackt;sUr { Gi}
[ẹ] pg dUcCa {tic}/ kþic}/sUr {Gw} [œ] pgdUcCa {cin}/ {kin} CaedIm/ sUr [i] dUcCa {Tic}/ {CiH} CaedIm/
sUr [ɯ] dUcCa {min}/ {Kit} CaedIm/ sUr [ẹ:] dUcCa {sir} CaedIm . mü:ageTot kñúgPasaExµrTMenIb
(modern Khmer language) BaküxøHmansUrxusBIsMeNr dUcCa {esþc} mansUrfa [sdac] {sþac;} minEmn
[sdẹ:c] enaHeT,Iy fVIt,itEteKsresr {s} dak;eCIg {d} Rs³ {e} nig {c} k¾eday/ {kak} mansUrfa
[ka:?] mansUr [?] enAxagcug fVIt,itEtBüBa¢n³cugBüagÁmanrUbCa {k} k¾eday/ {emÞs} mansUrCa [mte:h]
KWsUr [h] enAxagcug fVIt,itEtmansBaØa {s} enAxagcugk¾eday .l. nig .l. mü:ageTot cMnYnsUr nig
cMnYnsBaØaminEdlRtUvKñaRKb;eBlenaHeT cYnkalcMnYnsBaØaeRcInCagcMnYnsUr CYnkalcMnYnsUreRcInCagcM-
nYnsBaØak¾man dUcCa Bakü {k} mansBaØa1 EtmansUr2 KW [k] nig [ɒ:]/ {BBk} mansBaØa3 EtmansUr5
KWmansUr [p/ɔ/p/ɔ:/k] CaedIm .
tamkarelIkeT,IgBIxagelI naM[eyIgmanTsSn³fa BüagÁkñúgPasaExµrmanTMrg; s (v) dUcCa {Gr}
[ɒ:], {Ga} [a:], {GI} [ɛi], {GWu} [ɯ:], {GUr} [ọ:], {G‘U} [u:], {GY} [uǝ:], {eGI} [aǝ:], eGIu} [ɤ:], {eG} [ẹ:],{EG}
[ae:], CaedIm nig manTMrg; sB (VC) dUcCa {Gs;}[ɒh], :Gas} [a:h],{GUs} [ọ:h], {GMu} [ọm] CaedIm
fVIt,itEtkñúgkarsresreKyktY {G} mkCaTIBMnak;rbs;Rs³nisS½yk¾eday . karyktY {G} mkeRbIKWRKan;
EtCakarsMrYlkñúgkarsresrb:unenaH . edIm,IbBa¢ak;BIbBaðaenH eyIgelIkykkarkt;sUrPasabreTsEdl
cab;epþImBIRs³edayyktYGkSr {G}mkeRbI dUcCa Anglais, Egypt, Espagne, Allemand CaedIm eK
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 64
dac;xatRtUvEtsresrCa {Gg;eKøs} {eGsIub} {eGs,:aj} CaedIm eRBaHkñúgkarsresr tY {a}/ tY {e} rbs;
ExµrminGacsresrdac;EtÉkÉg)an . tY {G} RKan;EtCaCMnYykñúgkarsresrBüagÁ ¬Bakü¦ Edlcab;epþIm
edaysUrRs³b:unenaH.
KYrkt;sMKal;pgEdrfa kñúgPasaExµr kñúgkrNIBüagÁTMrg; s ¬ebIKittamsUr¦ GacCasTÞtamYy/
GacCam½rEpmmYy/ CaBüagÁmYy nig CaBakümYy .
Bakü
BakükñúgPasaExµr k¾dUcCaBakükñúgPasaGIusUT,g;déT BMumanTRmg;BaküeT . edaysarEtBaküExµr
KµanTRmg;EbbenH eTIbeKmankarlM)akkñúgkarEck[RCHRsT,HrvagrUbsBÞta nigBüagÁ rvagrUbsBÞta nig
Bakü rvagBüagÁ nigBakü rvagBakü nig minEmnBakü . mü:ageTot edaysarEtKµanTRmg;BaküdUecñH
eKminGacdwgBIePT ¬ligÁ¦ nigvcn³rbs;nam eKminEdleXIjmanTRmg;bMEbknameTAtamePT b¤vcn³ .
eKminEdleXIjmanTRmg;KuNnameTAtamePT nigvcn³rbs;nam . eKminEdleXIjkiriyasBÞbMEbkeTA
tamburs ¬Ékvcn³ b¤Bhuvcn³¦ eTAtamkal nigTidæPaB .
eKeXIjmü:ageTotfa edaysarEtKµanTRmg;Bakü karEckfñak;Bakü CaBiesskarEckfñak;Bakü
sRmab;smÁal;BaküNamYyCaKuNnam CakiriyasBÞ b¤CaKuNkiriya CYbRbTHnwgkarlM)ak . dUcCaeK
minGacfa {tic} CaKuNnam b¤CaKuNkiriya )aneT,Iy ebIKµanbribTbBa¢ak; EdlxusBIPasaminEmnGIusU
T,g;mYycMnYn dUcCaPasa)araMg Gg;eKøs rusSI CaedIm EdleKRKan;EteXIj b¤RKan;EtbnøWBakümYyenaH eK
GacdwgfaBaküenaHsßitkñúgTRmg;BaküNamYyeTAehIy . ]TahrN_ eKRKan;EteXIjBakü “slow” kñúgPa
saGg;eKøs “lent” kñúgPasa)araMg “medlenyj” kñúgPasarusSI eKGacdwgPøamfaCa {KuNnam} Pøameday
sarEteKeXIjfaBaküTaMgenHenACab;nwgnam ehIybBa¢ak;lkçN³ b¤KuNPaBnamehIyminGacbBa¢ak;
lkçN³ b¤KuNPaBGVIeToteRkABInameT,Iy dUcCa “ A slow driver” kñúgPasaGg;eKøs dUcCa “ Un
chauffeur lent” kñúgPasa)araMg “ Medlenyj vodit’el” kñúgPasarusSI CaedIm . kñúgPasa)araMg nigrusSI eK
GacsÁal;BaküNamYyfaCaKuNnamedaysarEtBaküenaHERbRbYleTAtamePT nig vcn³rbs;nam .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 65
edayET,k kñúgPasarusSI eKGacsÁal;BaküNamYyCaKuNnamedaysarpñt;cugsmÁal;KuNnamkñúgviPtþiTI
mYy [yj] .
cMENkÉ KuNkriyavij kñúgPasaEdlmanTRmg;BaküdUcCaPasa)araMg Gg;eKøsCaedIm eKsÁal;
)anPøamedaysarEteKeXIjTRmg;BaküenaH. ]TarN_ eKRKan;EteXIj slowly kñúgPasaGg;eKøs eKGac
dwgPøamfaCaKuNkiriya eRBaHmanpñt;cug -ly EfmBIrKayBaküb£s slow (slow>slow-ly).
BakükñúgPasaExµrEckCabIRbePT³ RbePTTImYyCaBaküeTal/ RbePTTIBIrBaküpSM nigRbePTTIbI
KWBakükm©I .
BaküeTal
BaküeTal KWCaBaküTaMgT,ayNaEdlmanrUbsBÞtaEtmYyKt; . PaKeRcIn eKehABaküRbePT
enHCa {b¤sBakü b¤BaküRKwH b¤BakümUldæan} . BaküeTalkñúgPasaExµrEckCa³
BaküeTalmYyBüagÁ dUcCa [kɒ:], [ka:], [kat], [teaʔ] CaedIm nig
BaküeTalBIrBüagÁdUcCaBakü [bɒ- bɒ:], [kɒ- kɒ:], [prɔ-lu:ŋ] CaedIm.
BaküpSM
BaküpSM KWCaBaküTaMgT,ayNaEdlmanrUbsBÞtacab;BIBIreT,IgeTA . BaküpSMkñúgPasaExµrEck
CaBaküpSMedayeRbIpñt;b¤Bakükmøay BaküpÁMú .
edayQrelIniymn½yfa BaküpSMCaBaküTaMgT,ayNaEdlkñúggenaHmanrUbsBÞtaBIBIreT,IgeTA
elak enA s‘un cat;TukBakükmøaymYyBüagÁCaBaküpSMEdr edayBaküTaMgenaHmanrUbsBÞtaBIrEdr KWman
Baküb£s Edlelakcat;TukfaCa rUbsBÞtamYy nigpñt;TaMgT,ayEdldak;P¢ab;nwgBaküb£senaHCarUbsBÞta
mYyeTot.
dUecñH rUbsBÞta tamTsSn³elak enA s‘un manpñt; GDÆbT b£sBakü Baküb£s nigFatuepSg²
eTotEdlmanskþanuBlPaBkñúgkarcUlrYmbegáItBakü.
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 66
BaküpSMedayeRbIpñt; ¬Bakükmøay¦
eKeRcInehABaküRbePTenHfaBakükmøay eRBaHBaküenHekIteT,IgedaykarpSMpñt; ¬pñt;edIm b¤pñt;
ECk¦ CamYyBaküb£sedIm,IbegáItBaküfµImYyeTot .
k¾b:uEnþ Tak;Tgnwgkarbg;køayBaküenH manBakümYycMnYn eKmin)andwgfakøayecjBIb£sNamYy
[BitR)akd ]TahrN_dUcCa {bgÁab;} køayecjedaypÞal;BI {Kab;}b¤k¾ecjedaypÞal;BI {pÁab;}/ {bgáb;}
ecjmkedaypÞal;BI{kb;} b¤k¾BI{páb;}/ {beRgón}ecjedaypÞal;BIBaküb£s {eron} b¤k¾{eRbon}.
enAkñúgbzkfamYyrbs;elaksþIGMBI {dMeNIrkarkmøayBaküExµr} enAkñúgsnñisITPasaviTüaenAraC
bNÐitüsPakm<úCakñúgExmifuna qñaM2011 Tak;TgnwgkabegàItBakü nigkarbg;køayBakü elakenA s‘un )an
elIkeT,IgnUvsmµtikmµBIdMeNIrkarbg;køayBakümYycMnYnEdleRbIpñt;ECk [-n-] [-ɒm-] [-ɔm-] [-ɒŋ-] [-ɔŋ]
CaedIm nigpñt;edImeTAtamGVIEdlelakfamYycMnYnEdlCaBüBa¢n³eTaldUcCa [k-, c-, t-, p-, s-] CaedIm
EdlBaküTaMgenaHRtUvEtqøgBIBaküb£s b¤BaküRKwH b¤BakümUldæan}eTAkmøayTImYy nigBIkmøayTImYy
eTAkmøayTIBIr .
{>>>tamkarelIkeT,IgBIkaryl;ExVgKñaénTsSn³énGñksikSaRsavRCavPasaExµr>>> naM[eyIgmanKM-
nitsakl,geFVIkarBicarNaeTAelIkarkMlayBaküedayeRbIpñt;mYycMnYn. kñúgkarsakl,gBicarNaenH
eyIgelIkEtBaküNaEdlkñúgkarbg;køayBakü eKeRbIR)as;pñt;ECk [-n-] ¬sMrab;kMlayTImYy¦ nigpñt;
ECk [ɒn], [-ɔn-], [-ɔm-],[-ɒm-] CaedIm ¬sRmab;kmøayTIBIr¦ nigBakümYycMnYnEdleRbIpñt;edIm Ca
BüBa¢n³sUreTal dUcCa [k-, c-, t-, p-, s-] CaedIm ¬sRmab;kmøayTImYy¦edIm,IbgðajBITMnak;TMngmYy
EdleyIgpÞal;yl;famanPaB T,Úsiuc nig smehtupl . TMnak;TMngenaH KW BakümUldæanb¤BaküRKWH >
kMlayTImYy > kMlayTIBIr .
BakümUldæan b¤BaküRKWH ¬kñúgTIenH¦ CaRbePTBaküedIm b¤BaküdMbUgbg¥s;EdlminERb RbYl
ehIyBaküenHGacpþl;kMeNIt[BaküdéTeTottamry³karviFIbg;køayedaykareRbIR)as;pñt;¬bT¦.
]TahrN_ ekIt/dwg/ Gab;/ Kg/ Kab/ caM/ Cab;/ Tak;/ Ebk/ vl; CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 67
kmøayTImYy ¬kñúgTIenH¦ CaRbePTBaküEdlkøayBIBakümUldæan b¤BaküRKwHedaypÞal; tamry³
kareRbIpñt;EdlPaKeRcInCaBüBa¢n³eTal dUcCapñt;edIm³ [k-,c-,t-,p-s-] pñt;ECk [-n-] [-m-] ehIy
kmøayTImYy enH køayxøÜnCaBakümUldæanb¤BaküRKwHsRmab;kmøayTIBIr .
]TahrN_kmøayTImYy³
o ekIt [kaə:t] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦ > exñIt [k-n-aə:t] CakMlayTImYyEdlkøay
ecjBIBakümUldæan b¤BaküRKwH {ekIt} pÞal; edayeRbIpñt;ECk [-n-] ¬BüBa¢n³eFµj [n]
sMrab;sMKal;vtßú b¤ sPav³¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ay
rbs;BakümUldæan b¤Bakü RKwH [k], [aə:] nig [t] .
o Kab [kea:p] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦> Xñab [k-n-ea:p] kmøayTImYyEdlkøayecjBI
BakümUldæan b¤BaküRKwH {Kab} pÞal; edayeRbIpñt;ECk [-n-] ¬BüBa¢n³eFµj [n] sMrab;
sMKal;vtßúb¤sPav³¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;Bakü
mUl dæan b¤Bakü RKwH [k], [ea:] nig [p].
o Tak; [teaʔ] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦> Fñak; [t-n-eaʔ] kMlayTImYyEdl køay
ecjBIBakü mUldæan b¤BaküRKwH {Tak;} pÞal; edayeRbIpñt;ECk [-n-] ¬BüBa¢n³eFµj [n] sMrab;sMKal;vtßú b¤ sPav³¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ay
rbs;BakümUldæan b¤ BaküRKwH [t], [ea] nig [ʔ] .
o caM [cam] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦ > qñaM [c-n-am] kMlayTImYyEdlkøayecjBI
BakümUl dæan b¤ BaküRKwH {caM} pÞal; edayeRbIpñt;ECk [-n-] ¬BüBa¢n³eFµj [n] sMrab;
sMKal;vtßú]bkrN_>>>¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBaküedayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;
BakümUldæan b¤ BaküRKwH [c], [a] nig [m] .
o dwg [dœŋ] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦ > bþwg [p-dœŋ] kMlayTImYyEdlkøayecj
BIBakümUldæan b¤BaküRKwH {dwg} pÞal; edayeRbIpñt;edIm [p-] ¬BüBa¢n³bbUrmat; [p] sMrab;
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 68
sMKal;karjúaMg[manGMeBI¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ay
rbs;BakümUldæanb¤Bakü RKwH [d], [œ] nig [ŋ] .
o Gab; [ap] ¬BakümUldæan b¤BaküRKwH¦ > p¥ab; [p-ʔap] kMlayTImYyEdlkøayecjBIBakü
mUldæan b¤BaküRKwH {Gab;} pÞal; edayeRbIpñt;edIm [p-] ¬BüBa¢n³bbUrmat; [p] sMrab;
sMKal;karjúaMg[manGMeBI¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ay
rbs;BakümUldæan b¤ BaküRKwH [a] nig [p] .
o vl; [vɔl] > xVl; [k-vɒl] kMlayTImYyEdl køayecjBIBakümUldæan b¤BaküRKwH {vl;}
pÞal; edayeRbIpñt;edIm [k-] ¬BüBa¢n³rnaMgRkGUm [k] sMrab;sMKal;karjúaMg[manGMeBI¦ Ca
meFüa)ay sMrab;bg;køayBakü nig edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;BakümUldæan b¤Bakü
RKwH [v], [ɒ//ɔ] nig [l] .
kmøayTIBIr
¬kñúgTIenH¦CaRbePTBaküEdlkøayecjBIkMlayTImYyedayeRbIpñt;EdlPaKeRcInCabnSMsUrRs³
nig BüBa¢n³dUcCa [-ɑm-, -ɔm-, -ɑŋ-, -ɔŋ-]CaedIm edayrkSaFatuTaMgT,ayrbs;kMlayTImYy.
KYrkt;sMKal; fa sMrab;PasaExµr minmankMlayNahYsBIkMlayTIBIreToteT ehIykmøayTIBIrenH
pñt;ECkmankRmitCagpñt;EckkñúgkmøayTImYy ¬pñt;ECkkñúgkmøayTImYymanEtsUrBüBa¢n³eTalEtmYy luH
mkkmøayTIBIrpñt;ECkmansUrpSMrvagsUrRs³nigsUrBüBa¢n³¦.
]TahrN_kmøayTIBIr³
o exñIt [k-n-aə:t] ¬kmøayTImYy¦ > kMeNIt [k-ɒm-n-aə:t] kMlayTIBIrkøayecjBI
kMlayTImYy {exñIt} pÞal;edayeRbIpñt;ECk [-ɒm-] ¬bnSMRs³ [ɒ] nig BüBa¢n³bbUrmat; [m] sMrab;sMKal;lTVpl¦CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;
kMlayTImYy [k],[-n-], [aə:] nig [t] .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 69
o Xñab [k-n-ea:p] ¬kMlayTImYy¦> KMnab [k-ɔm-n-ea:p] kMlayTIBIrEdlkøayecj
BIkMlayTImYy {Xñab} pÞal; edayeRbI pñt;ECk [-ɔm-] ¬bnSMRs³ [ɔ] nig BüBa¢n³bbUrmat;
[m]¦ CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;kMlayTImYy [k],
[-n-], [ea:] nig [p] .
o bþwg [p-dœŋ] ¬kMlayTImYy¦> bNþwg [b//p-ɒn-dœŋ] kMlayTIBIrEdlkøayecjBI
kMlayTImYy {bþwg} pÞal;edayeRbIpñt;ECk [-ɒn-] ¬bnSMRs³ [ɒ] nig BüBa¢n³eFµj [n]¦
CameFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;kMlay TImYy [p-],[d],
[œ] nig [ŋ] .
o p¥ab; [p-ʔap] ¬kMlayTImYy¦>bg¥ab; [b//p-ɒŋ-ʔap] kMlayTIBIrEdlkøayecjBIkMlay
TImYy {p¥ab;} pÞal;edayeRbIpñt;ECk [-ɒŋ-] bnSMRs³ [ɒ] nig BüBa¢n³rnaMgRkGUm [ŋ]¦Ca
meFüa)aysMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;kMlayTImYy [p-], [a] nig
[p].
o xVl; [k-vɒl] ¬kMlayTImYy¦¦>kgVl; [k-ɒŋ-vɒ//ɔl] kMlayTIBIrEdlkøayecjBIkMlay
TImYy pÞal;edayeRbIpñt;ECk [-ɒŋ-] bnSMRs³ [ɒ] nigBüBa¢n³rnaMgRkGUm [ŋ]¦CameFüa)ay
sMrab;bg;køayBakü edayrkSanUvFatuTaMgT,ayrbs;kMlayTImYy [k-], [v], [ɒ//ɔ] nig
[l] ¦ .
taragTI3 bgðajBIdMeNIrkarbg;køayBaküBIBaküb£sedIm eTAkmøayTI1 nigBIkmøayTI1 eTAkmøayTI2
Baküb£sedIm kMlayTI1
kMlayTI2
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 70
Baküb£sedIm kMlayTI1
kMlayTI2
kb; kñb;¬xñb;¦
kMNb;
kl; kñl; ¬xñl;¦ kMNl;
ekIt exñIt kMeNIt
kYc kñÜc ¬xñÜc¦ kMnYc
ekor ekñór ¬exñór¦ kMeNor
ekos ekñós ¬exñós¦ kMeNos
Kab Kñab ¬Xñab¦ KMnab
KUs KñÚs ¬XñÚs¦ KMnUs
cab; cñab; ¬qñab;¦ cMNab;
Cab; Cñab; ¬Qñab;¦ CMnab;
CUt CñÚt ¬QñÚt¦ CMnUt
dg tñg ¬fñg¦ dMNg
dUr tñÚr ¬fñÚr¦ dMNUr
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 71
Baküb£sedIm kMlayTI1
kMlayTI2
dak; tñak; ¬fñak;¦ ¬tM¦dMNak;
edr etñr ¬efñr¦ dMeNr
Tak; Tñak; ¬Fñak;¦ TMnak;
eTIr ¬eTñIr¦ eFñIr TMenIr ¬RTenIr¦
Ebk Ebñk ¬Epñk¦ bMENk
Bak; Bñak; ¬Pñak;¦ BMnak;
laj )aøj ¬pøaj¦ bMpøaj
sg sñg sMNg>>>>CaedIm
BaküpSMedayeFVIkarpÁMúBakü nigBakü b¤Fatunig Fatu
eKeXIjfaBaküpSMRbePTenHekIteT,IgedaykarpSMrvagBakümann½ynigBakümann½ybegáItCa
Bakü ¬b¤kenSamBakü¦ fµImYyeTot dUcCa {eCIg} ¬mann½y¦ pSMCamYy {eKa} mann½y)anCaBaküfµImYy
eTotEdlmann½yfa {CaeQµaHrukçCatimYyRbePT} ¬edImeCIgeKa b¤páaeCIgeKa¦ b¤kenSamBakü {eCIgeKa}
¬xJMúes¶ars‘ubeCIgeKa/ {ePøA } ¬mann½y¦ pSMCamYy {kEgàb} ¬mann½y¦ ekIt)anCa {ePøAkEgàb} Edlman
n½yfaCa {BBYkesµAmYyRbePTEdleKykeTAeFVIGnøk;} b¤k¾ekItCakenSamBakü {ePøAkEgáb} ¬ePøAkEgáb
mansac;eRcInCageKkñúgtYxøÜnkEgáb¦ CaedIm .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 72
manBaküpSMmYyRbePTeTotEdlpSMeT,IgedayFatumYyKµann½y nigFatu ¬Bakü¦ mYyeTotman
n½ydUcCa {Ec} ¬Kµann½y¦ pSMCamYy {cg;} ¬Kµann½y¦ )anCaBakü {Eccg;}/ {KeRKIt} ¬Kµann½y¦ pSMnwg
{KeRKIm} ¬mann½y¦ )anCaBakü {KeRKItKeRmIm} CaedIm .
manRbePTBaküpSMEdlekIteT,IgedaykarpSMBakümann½y nig Fatu ¬Bakü¦ Kµann½y dUcCa³
k,al ¬mann½y¦ pSMnwg {k,Úg} ¬Kµann½y¦ )anCa {k,alk,Úg}/ {pÞH} ¬mann½y¦ pSMnwg {sMEbg}
¬Kµann½y¦ )anCa {pÞHsMEbg} CaedIm .
manRbePTBaküEdlpSMeT,IgedayFatuKµann½y nigFatuKµann½y dUcCa { esµak} ¬Kµann½y¦pSMnwg
Fatu {eRKak} ¬Kµann½y¦ )anCa {esµakeRKak}/ {RKelg} ¬Kµann½y¦ pSMnwg {RKelag} ¬Kµann½y¦ )anCa
{RKelgRKelag} ¬eQµaHstVsøabmYyRbePT¦ .
BaküpÞÜn
BaküpÞÜnCaBaküTaMgT,ayNaEdlmansUrpÞÜn²KñadEdl² dUcCa {swm²} {epSg²} {Tuk-Tuk}
¬eQµaHyanCMniH¦CaedIm.
Bakükm©I
Bakükm©ICaBaküTaMgT,ayNaEdlcUlmkBIRbPBbreTs . Bakükm©IkñúgPasaExµr PaKeRcInmk BI
Pasa)alI nig sMRswát manmYycMnYnmkBIRbeTsxaglic nigBIRbeTsCitxag nigBIRbeTsEdlFøab;manTM
nak;TMngvb,Fm’ neya)ay esdækic¨ CaedImCamYyRbeTsExµr .
sm<½nVviTüa
l,HExµrEckCal,HeTal l,HRkg nigl,HpSM . sMNg;l,H CaTUeTAeKarBtamlMdab;³ RbFan
bRmab;RbFan .
Neou Sun, Ph.D in Philology Page 73
ÉksarBieRKaH
ekg v:an;sak;³ sUrs½TÞExµr/ 1966
XYn sukçmÖÚ³ TRmg;sUrviTüaExµr/ 1970
CYn Nat³ sñaRBHhsþcugeRkay
enA s‘un³ niekçbbT/ TItaMgPasaExµrkñúgcMeNamPasaGIusUT,g; nigminEmnGIusUT,g;/ TRmg;BüagÁ s nigs>B>
kñúgPasaExµr/ dMeNIrkarkmøayBaküExµrnwgpñt;mYycMnYn .
sU muyeXog³ TRmg;pñt;Exµr
T,ug esom³ vcnviTüaPasaExµr
G‘uy CYn³ evyüakrN_Biess
eGov ekIs³ PasaExµr
Eugenie Henderson: The Main Feature of Cambodian Pronounciation.
Georges Maspéro: Grammaire de la langue Khmère
Youri A. Gorgoniev: Khmer Language
Yuri A. Gorgoniev: Grammatika Khmerskovo Yazyka
Vadim M. Sontsev: Teoreticheskaja Grammatika kitajskaja yazyka
Vadim M. Sontsev: Yazyk kak Sitemno-strukturnoje Obrazovanije
vcnanuRkmExµr rbs;viTüasßanBuT§sasnbNiÐtü
Dictionnaire de linguistique, Larousse
Linguisticheskaja Ensiklopedia.