M. TAHSİN CANBULAT 1973 yılında şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin Yüksek Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu. 1975-1981 arasında araştırma görevlisi olarak aynı okulda tasarı geometri dersleri verdi. 1983-2002 arasında yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak Resim Bölümü, Seramik ve Cam Bölümü, Tiyatro Dekoru ve Kostümü bölümlerinde tasarı geometri, teknik resim ve perspektif derslerine girdi. 1987 yılında Fen Bilimleri Enstitüsü’nde, Mimarlık Ana Bilim dalında doktora diploması aldı. 2002-2006 arasında Kocaeli Üniversitesi, İç Mimarlık Bölümü’nde yardımcı doçent olarak çalıştı. Bir süre bu bölümün başkanlığını yaptı. Aynı okulun Mimarlık ve Tasarım Fakültesi’nin kuruluşunda bulundu. Bu sırada MSGSÜ’deki derslerini de sürdürdü. 2006-2011 arasında MSGSÜ’de Tiyatro Dekoru ve Kostümü Bölümü’ne geçti. 2011 yılında “Sahne Sanatları” dalında doçent unvanını aldı. 2011-2015 yılları arasında aynı okulun Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü’nde doçent kadrosunda çalıştı.

2015 yılında Yalova Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi’nin İç Mimarlık Bölümü’nün kuruluş çalışmalarını yapmak üzere geçiş yaptı ve burada halen Prof. Dr. olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Çeşitli sürelerde Haliç ve Yeditepe üniversitesinde derslere girdi. Verdiği tasarı geometri, teknik resim ve perspektif derslerinin yanı sıra lisans sevi-yesinde fuar ve tanıtım stantları, metal ürün tasarım ilkeleri, yüksek lisans seviyesinde ise sahne tasarımında görsel derinliğin arttırılması, metal işleme teknikleri derslerine girdi. Lisans üstü tez danışmanlıkları yaptı.

Üniversite dışında Mimarlık, İç Mimarlık, Restorasyon dallarında çalışma-ları ve ödülleri vardır.

Yazarın yayınlanmış kitapları Sahne Dekorunda Görsel Derinliğin Arttırılması-Sahte Perspektif (MSGSÜ Yayını), Sahne Tasarımında Teknik Resim (MSGSÜ Yayını), Tasarımcılar İçin Metal Şekillendirme Yöntemleri ve Metal Ürün Tasarım İlkeleri (Birsen Yayınları), Metal Mobilya Üretim ve Tasarım İlkeleri (MSGSÜ Yayını, Yard. Doç. Dr. Meltem Özkaraman Şen’le birlikte), Seramikçiler İçin Teknik Resim El Kitabı (Ders notu kitabı), Fuar ve Tanıtım Stantları, Tasarım-Üretim (ders notu kitabı, öğretim görevlisi Kaya Çoker’le birlikte), Ressamlar İçin Perspektif (Literatür Yayınları) Endüstri Ürünleri Tasarımında Teknik Resim (SD Yayınları), Fuar Stand Tasarımı-2010 (kitabın ön yazısını hazırlamıştır, YEM Kitapları) vardır.

PROF. DR.

M. TAHSİN CANBULAT

İÇ MİMARLIKTA

TEKNİKRESİM

Tanımlar-Tasarı Geometri Teknik Resim-Perspektif

Remzi Kitabevi

iç mimarlıkta teknik resim / Tahsin Canbulat

© Remzi Kitabevi, 2018

Her hakkı saklıdır.Bu yapıtın aynen ya da özet olarakhiçbir bölümü, telif hakkı sahibininyazılı izni alınmadan kullanılamaz.

Editör: Nesrin ArslanKapak düzenleme: Ömer Erduran

ısbn 978-975-14-1831-9

birinci basım: Nisan 2018

Kitabın basımı 2000 adet yapılmıştır.

Remzi Kitabevi A.Ş., Akmerkez E3-14, 34337 Etiler-İstanbulSertifika no: 10705Tel (212) 282 2080 Faks (212) 282 2090www.remzi.com.tr post@remzi.com.tr

Baskı ve cilt: Seçil Ofset, 100. Yıl Mah. Matbaacılar Sitesi4. Cad. No: 77 Bağcılar-İstanbulSertifika no: 12068 / Tel (212) 629 0615

5|

Kızım Senem’e…

7|7|

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ..................................................................11

1 GİRİŞ ................................................................13

TEKNİK RESMİN TANIMI-STANDARTLAR VE TEKNİK ÇİZİM ........................................................15

TEKNİK RESİM ÇİZİM GEREÇLERİ ........................16Çizim Masaları, 16T Cetveli – Paralel Cetveller, 18Gönyeler, 19Pergel, 21Ölçü Cetvelleri, 22Eğri Cetveller, 22Açıölçerler, 22Şablonlar , 23Kalemler, 24Silgiler, 25Yapışkanlı Bantlar, 25Resim Kâğıtları, 26Resim Kâğıdı Normları, 27Etiket, 28Resim Kâğıtlarının Katlanması, 29

ÇİZGİ VE ÇİZGİ ÇEŞİTLERİ ....................................36Kalınlıklarına Göre Çizgi Çeşitleri, 36Koyuluk Tonlarına Göre

Çizgi Çeşitleri, 36Renklerine Göre Çizgiler, 36Biçimlerine Göre Çizgi Çeşitleri, 37

YAZI .......................................................................47

ÇİZGİ GEOMETRİSİ ...............................................47

2 GEOMETRİK ÇİZİMLER ....................................55

ÇİZGİ .....................................................................57Doğru ve Doğru Parçası, 57Doğru Parçasının İki Eşit Parçaya

Bölünmesi (Doğru Parçasının Orta Dikmesinin Çizilmesi), 58

Doğru Parçasının Eşit Ölçülerde veya Belirli Oranlarda Bölünmesi, 58

Ölçek Değiştirme (Şekil büyültme-küçültme), 59

Çoğaltma, 61Altın Oran, 62Açı ve Çeşitleri, 63

Açının İki Eşit Parçaya Bölünmesi, Açıortayının Bulunması, 63

Dik Açının Üç Eşit Parçaya Bölünmesi, 64Bir Açının Taşınması, 64Doğruya İçindeki Bir Noktadan

Dik Çıkmak , 64Doğru Parçasının Bir Köşesinden Dik

Çıkmak, 65Doğruya İçindeki Bir Noktadan Pergel

Yardımıyla Dik Çıkmak, 65Doğruya İçindeki Bir Noktasından Yaylar

Yardımıyla Dik Çıkmak, 65Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Dik

İndirmek, 66Doğru Parçasının Orta Dikmesinin Çizilmesi

– Doğru Parçasının Orta Noktasının Bulunması – Doğru Parçasının İki Eşit Parçaya Bölünmesi, 66

Doğruya Dışındaki Bir Noktadan Paralel Çizmek, 66

Doğruya İstenilen Mesafede Paralel Çizmek , 67

Doğruya Paralel Çizmek, 67

ÇEMBER VE YAYLAR ............................................67Çemberin ve Yayın Merkezinin

Bulunması, 68Teğet Çizimi, 68Çembere Dışındaki Bir Noktadan

Teğet Çizmek , 69Üçgenin İç Teğet Çemberinin Çizilmesi , 69Üçgenin Dıştan Teğet Çemberinin Çizimi,

69Üçgenin Dış Çemberinin Çizilmesi –

Üçgenin Köşelerinden Geçen Çemberin Çizilmesi, 70

İki Çemberin Dıştan Ortak Teğetinin Çizilmesi, 70

İki Çemberin İçten Ortak Teğetin Çizilmesi , 71

İki Noktayı Yarıçapı Belli Bir Yayla Birleştirmek, 71

Nokta ile Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 72

İki Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 72

Çember ile Bu Çemberi Kesen Doğruyu Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 73

iç mimarlıkta teknik resim

|8

Doğru İle Çemberi Yarıçapı Bilinen Bir Yayla Birleştirmek, 73

İki Çemberi Yarıçapı Verilen İçbükey Bir Yayla Birleştirmek, 74

İki Çemberi, Yarıçapı Verilen Dışbükey Bir Yayla Birleştirmek , 74

Kesişen İki Çemberi Yarıçapı Verilen Bir Yayla Birleştirmek, 75

Çemberin Doğrusal Boyunun Çizim Yoluyla Bulunması (Kochanski Metodu), 75

ELİPS VE OVAL ÇİZİMLERİ ....................................75Teğet Çemberleri Yardımıyla Elips Çizimi, 75Teğet Dörtgenleri Yardımıyla Elips Çizimi, 76Eğrilik Çemberleri Yardımıyla Elips Çizimi,

77Elipsin İp Metoduyla Çizimi, 77Eşlenik Çapları Bilinen Elipsin Çizimi (Rytze

Metodu), 78

PARABOL ÇİZİMİ ..................................................78

HİPERBOL ÇİZİMİ ..................................................78Evolvent Çizimi, 80Spiral Çizimi, 80Helis Eğrisi, 81

YÜZEYLER ............................................................. 83Üçgenler, 84Üçgen Çizimleri, 84Pisagor Teoremi, 84Dörtgenler, 85Dörtgen Çizimleri, 85

DÜZGÜN ÇOKGENLER ........................................86Eşkenar Üçgen Çizimi, 86Kare Çizimi, 86Düzgün Beşgen Çizimi, 87Düzgün Altıgen Çizimi, 87Düzgün Yedigen Çizimi, 88Düzgün Sekizgen Çizimi, 88Düzgün Çokgenlerin Çiziminde Kullanılan

Genel Yöntem , 88

HACİMLER ............................................................89Prizmalar, 90Piramit, 90Silindir, 90Koni, 90Küre, 90Tor, 90

DÜZGÜN ÇOKYÜZLÜLER ......................................95

3 İZDÜŞÜMLER ....................................................97Görünüş Çizimleri, 100

4 TASARI GEOMETRİ ........................................131

İZDÜŞÜM VE İZDÜŞÜM DÜZLEMLERİ .................133Koordinatlar Sistemi, 134Eşlenik Dik İzdüşüm, 137

NOKTA VE NOKTA KONUMLARI .......................138

DOĞRULAR ........................................................144Doğru Konumları ve Özel Doğrular, 145Doğruların Birbirlerine Göre Konumları, 146Doğru İzleri, 148Doğru Parçasının Gerçek Boyunun

Bulunması , 150Doğrunun Eğim Açısının Bulunması, 151

DÜZLEMLER .........................................................152Düzlem Konumları, 152Düzlem İfadeleri, 152Düzlem İfadelerinin Dönüşümleri, 156Düzlemlere Ait Özel Doğrular, 157Düzlem-Doğru Arakesitleri, 159Düzlemleri Delen Doğruların Görünen ve

Görünmeyen Kısımlarının Bulunması, 160Düzlemlerin Birbirleriyle Arakesitleri, 161Düzlemlerin Çevrilmesi, 164

Bilgi Notu 4.1: Eksen Değiştirmede Yeni İzdüşümün ve Yeni İzin Bulunması ..................166

Düzlemlerin Gerçek Yüzeylerinin Bulunması, 167

Düzlemlerin Eğim Açılarının Bulunması, 168

HACİMLERİN ARAKESİTLERİ ..............................168Doğrularla Hacimlerin Arakesitleri, 168Doğru-Prizma Arakesiti, 169Doğru-Piramit Arakesiti, 170Doğru-Silindir Arakesiti, 171Doğru-Koni Arakesiti, 172Doğru-Küre Arakesiti, 172

HACİMLERLE DÜZLEMLERİN ARAKESİTLERİ ......173Prizma-Düzlem Arakesiti, 173Piramit-Düzlem Arakesiti, 174Silindir-Düzlem Arakesiti, 175Koni-Düzlem Arakesiti, 176

GEOMETRİK HACİMLERİN BİRBİRLERİYLE ARAKESİTLERİ .....................................................178

İki Prizma Arakesiti, 178İki Piramit Arakesiti, 180

İÇİNDEKİLER

9|

Prizma-Piramit Arakesiti, 181İki Silindir Arakesiti, 183Silindir Koni Arakesiti, 185Küre-Prizma Arakesiti, 186Küre-Piramit Arakesiti, 187Küre-Silindir Arakesiti, 188Küre-Koni Arakesiti, 189İki Küre Arakesiti, 190

GEOMETRİK HACİMLERİN AÇINIMLARI ...........191Prizma Açınımı, 192Piramit Açınımı, 193Prizma-Piramit Arakesitinin Açınımı, 194Kesik Silindir Açınımı, 195Kesik Koni Açınımı, 196Eğik Koni Açınımı, 196İki Silindir Arakesiti (Kesişen eksenli), 197Küre Dilimleri Açılımı Çizimi, 198Beş Köşeli Yıldız Açınımı, 198

GÖLGE İZDÜŞÜMLERİ ....................................... 200Paralel Işık Kaynağına Göre Gölge Çizimi,

200

KOTLU GEOMETRİ ............................................. 206

5 TEKNİK RESİM ................................................209Teknik Resim ve Standartlar, 211Çizim Kâğıdı Yüzeyinin Kullanılması, 211Çizim Sırası, 215

GÖRÜNÜŞ ÇİZİMLERİ .........................................216

Uygulama Bilgisi 5.1: Eşlenik İzdüşüm Sistemine Göre (Epür Düzenine Göre) Çizimin Yapılması ...... 222

Uygulama 5.2: Eşlenik İzdüşüm Sistemine Göre (Epür Düzenine Göre) Çizime Başlama ........ 223

ÖZEL GÖRÜNÜŞLER .......................................... 224Döndürülmüş Görünüşler, Birleşik

Görünüşler, 224Görünüşte Detay Gösterimi, 226Bakış Yönüne Göre Görünüş Çizimleri, 226Görünüş Sadeleştirmeleri, Görünüş

Kısaltmaları, 228Olmayan Çizgilerin Gösterilmesi, 229Görünüş İsimleri ve Görünüşlerdeki

Açıklamalar, 231

KESİT GÖRÜNÜŞLERİ ......................................... 233Yarım Kesitler, 236Bölge Kesitleri (Kısmi Kesitler), 236

Profil Kesitler, 237

ÖLÇÜ VE ÖLÇÜLENDİRME ............................... 238Konum Ölçülendirmesi, 245Ölçü Sembolleri, 245Yarım Görünüşlerin Ölçülendirmesi, 246Dar Aralıklı Ölçülerin Gösterilmesi, 246Ölçü Çizgisiz Ölçülendirmeler, 247Ölçülendirmede Koordinatlar Sisteminin

Kullanılması, 248Ardışık Eş Ölçüler, 250Açı Ölçülendirmesi, 250Eğim Ölçüsü, 251Yay Ölçülendirmesi, 251Daire (Çember) Ölçülendirmesi, 251Özel Ölçülendirmeler, 256Ölçü Alma ve Çizim (Rölöve), 256Rölöve Çıkarmada Kullanılan

Araç ve Gereçler, 256Ölçme, 259Yapılarda Yükseklik Ölçülendirmesi (Kod),

265Ölçü Toleransları, 266Tanımlama Sembolleri ve Kodlamaları, 267Malzeme Sembolleri, 267Mobilya Yüzey İşleme Sembolleri, 269

YAPI VE İÇ MEKÂN DONATILARI GÖSTERİMLERİ ..270

Taş ve Tuğla Duvarlar, 270Tefriş Elemanları Gösterimi, 272Yer ve Duvar Kaplamaları, 274Ocaklar, Şömineler, 276Ahşap Doğramalar, 277Kapılar, Pencereler, 279Ahşap Mobilyalar, 284Metal Mobilyalar, 295Merdivenler, Rampalar, 297Betonarme, 304Çiçekler, Vazolar, Saksılar, 305İnsan Figürleri, 308Perdeler, Kumaşlar, 308Vidalar, Cıvatalar, 310Mimari Çizimler, 311Ergonomi, 326

6 PERSPEKTİF ....................................................333Perspektif Çizimine Giriş, 335

PARALEL İZDÜŞÜM PERSPEKTİFLERİ ................. 335Kavaliyer Perspektif, 337

iç mimarlıkta teknik resim

|10

Çember ve Eğrilerin Kavaliyer Perspektiflerinin Çizimi, 342

Kavaliyer Perspektifte Kesit Gösterimi, 348Kavaliyer Perspektifte Ölçülendirme, 348Aksonometrik Perspektif, 349Aksonometrik Perspektifte Kesit Gösterimi,

353Aksonometrik Perspektifte Ölçülendirme,

356

KONİK İZDÜŞÜM PERSPEKTİFİ ........................... 358

PERSPEKTİF ELEMANLARI ................................. 359Obje, 360Bakış Noktası-Göz (G), 360Yer Düzlemi, 361Bakış Yüksekliği, 361Ufuk Düzlemi, 362Resim Düzlemi, 362Göz Işınları, 362Yer Çizgisi (YÇ), 362Ufuk Çizgisi, 363Kaçış Noktaları, 363Konik Perspektif Çizimine Başlama, 364Yer Düzlemindeki Yatay Doğruların

Perspektiflerinin Çizimi, 368Bir Noktanın Perspektifteki Yerinin

Bulunması, 369

Yer Düzlemindeki Bir Çokgenin Perspektifinin Çizimi, 370

Çember Perspektifinin Çizimi, 371Geometrik Hacimlerin Perspektif Çizimleri,

372Bakış Yönüne Göre Perspektif Görünüş

Farkları, 380Eğimli Çizgi ve Yüzeylerin Perspektiflerinin

Çizimi, 383Merdiven Perspektifi, 386İki Kollu Merdiven Perspektifi, 390İç Mekân Perspektifleri, 392Düşeyde Kaçış Noktalı Perspektif

(Eğik Resim Düzlemli Perspektif), 394Göz Işınları Kullanılarak Perspektif Çizimi,

395Perspektifte Deformasyon, 398Perspektifte Gölge Çizimi, 399İç Mekânda Işık ve Gölge, 400Güneş Işığı Gölgesi, 403Perspektifte Yansıma, 404Yatay Düzlemlerdeki Yansımaların Çizimi,

405Düşey Düzlemdeki Yansımaların

Perspektiflerinin Çizimi, 407

KAYNAKÇA .........................................................415

ÖNSÖZ

11|

ÖNSÖZ

Teknik resim kuralları ulusal ve uluslararası resmi kurumlar tarafından hazırlanıp ilan edilen ilgili herkesin kullandığı ortak bir çizim dilidir. Teknik resmi kullanarak proje çizimiyle çalışmalarını sürdüren çok çeşitli meslek gurupları vardır.

Temelde kuralların aynı olmasına karşın mesleklerinde kullandıkları konu ve ürünlerin farklı olması nedeniyle makine mühendis-liği teknik resmi, inşaat mühendisliği teknik resmi, mimarlık teknik resmi gibi mesleklere özgü farklı yöntemlerle çizilmiş resim türleri algısı oluşmaktadır. Oysa temelde kuralların değişmediği sadece o meslekte kullanılan çizim konularının farklılığından oluşması söz konusudur.

Örneğin makine mühendisliğinde ağırlıklı olarak makine parçalarının çizimleri yapılır-ken, mimarlıkta bina ve yapı elemanlarının çizimi yapılmaktadır

Uzun yıllar mimarlık, iç mimarlık, endüstri ürünleri tasarımı, seramik ve cam, tiyatro dekoru bölümlerine tasarı geometri, teknik resim veya perspektif derslerine öğretim görevlisi olarak girdim. Her girdiğim yeni bö-lümdeki derslere başladığımda o bölümün uğraşı alanındaki ürünlerinin ne olduğunu tanımaya çalıştım ve bu şekilde uygulama derslerinde öğrencilere bunlar üzerindeki problemleri çözdürdüm.

Örneğin seramik ve cam bölümünde pergelle ve eğri cetvellerle çizilen yuvarlak formlara ve ürünlere önem verirken, endüstri ürünleri tasarımı bölümünde sanayi ürünü araç ve gereçlerin çizimlerine öncelik tanı-mak derslerdeki başarıyı sağladı. Bu kitapta da iç mimarların mesleki uğraşı alanları olan iç mekân tasarımı, dekorasyon, mobilya ta-sarımı ve diğer iç mekân donatıları tasarımı olması nedeniyle uygulama örnekleri bu türde seçilmiştir.

Bu kitabın yayınlanmasına kadar iç mi-marlık eğitimlerinde ve profesyonel çalış-malarında en yakın meslek gurubu olan

mimarlık teknik resim kitaplarından yararla-nılmaktaydı. Oysa bu kitapların ağırlıklı ko-nuları binaların tasarımı ve temelden çatıya kadar yapım teknikleriyle ilgilidir. İç mekân tasarımcısı için yukarıda da bahsettiğim binanın temeli ve karmaşık kaba yapı de-tayları değil iç mekân, iç mekân donatıları, ince yapısı ve dekorasyonları ile ilgilidir. O zaman bu meslek gurubu için farklı bir ki-taba ihtiyacın ortaya çıktığı açıktır. İşte bu kitap özellikle iç mimarları ve dekoratörleri ilgilendiren uygulama konuların ön planda tutularak hazırlanmış olduğu bir kitaptır.

Öncelikle bu kitabın içeriğinin tespiti ve sonra görsellerin hazırlanması gerçekten uzun zaman aldı. Bir resim ya da bir şekil üzerinde çalışmam saatlerimi değil ba-zen günlerimi aldığı oldu. Küçüklü büyüklü 700’den fazla resmin çiziminin yapılması hiç kolay olmadığının kabul edilmesi gerekir. En iyi anlatımı sağlayan şekli bulabilmek için birçok kere tekrar çizdiğim oldu. Kitabın bazı çizimlerini serbest el çizgisiyle, bazı çi-zimlerini cetvel yardımıyla, bazı çizimlerini ise tamamen elektronik ortamda çalıştım.

Söz bilgisayar yardımıyla çizime gelmiş-ken bundan da söz etmeden geçemeyece-ğim. El çizimi ile elektronik ortamdaki çizimin farkı sadece çizim aracının farklılığıyla ilgili-dir. Projenin sayısal ortamda çizilmesiyle elle çizilmesi hızlı ve zahmetsiz çiziminin dışında herhangi bir farkının olmamasıdır. Projenin çizim yönteminin ne olursa olsun sonuç çık-tısının aynı olması gerekir. Yani her durumda teknik resim standartlarına uygun projeler elde edilmelidir. Bunun dışında eğitime el çizimiyle başlanması, öğrencinin beyin ve el gücünün ortak çalışması sonucu tasarım gücünün arttırılmasına yardımcı olduğuna inanmaktayım.

İç Mimarlık Teknik Resim adlı bu kitabımın hazırlanmasında ise hem uzun yıllarda edin-diğim bilgi ve deneyimlerin, hem de değişik zamanlarda Mimar Sinan Güzel Sanatlar

iç mimarlıkta teknik resim

|12

Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Haliç Üniversitesi ve Yeditepe Üniversitesi’nde verdiğim derslerden edindiğim deneyim-lerin katkısı oldu.

Bu kitabın hazırlanmasında bana destek veren meslektaşlarıma, akademisyen arka-daşlarıma ve aileme teşekkürlerimi sunarım.

Ayrıca öğrenciliğimde ve asistanlığını yap-tığım sürede öğrettikleriyle bana bugünleri armağan eden, artık aramızda olmayan kıymetli hocam Prof. Yılmaz Morçöl’e min-net ve şükranlarımı sunmak isterim.

M. Tahsin Canbulat

1GİRİŞ

15||14

GİRİŞ

15||14

T arih boyunca insanlar arasındaki iletişim her dönemde önemli olmuştur. İletişim,

işitsel ve görsel olarak gelişmiş, sesler yardı-mıyla lisanlar oluşmuş, yazılar da bunların hizmetine sunulmuştur. Yazılar önce sem-bolik resimler halinde kullanılmış, sonra da her sesin karşılığında bir figür belirlenerek alfabe yardımıyla yazılar oluştu. Bu şekilde her türlü iletişim eksiksiz sağlanmıştır. Sözle her şey ifade edilebilir, hatta bu kayıt ede-bilen araçlarla çoğaltılıp çok kişiye ulaşması sağlanabilir. Yazı ile de kitaplar yazılıp, çe-şitli dillere de çevrilip, herkesin okumasına imkân verilebilir. Ama bazı bilgiler vardır ki bunlar ne sözle, ne de yazı ile anlatılabilir. Ancak kendi özel kuralları dahilinde ifade edilmesini gerektirir ki, bunların en önem-

lisi, teknik bilgileri içeren teknik resimlerdir. Yazılı bir iletişim biçimi olan bu resimlerin kendi özel kuralları vardır. Bu kurallar dahi-linde oluşturulmuş resim dünya yüzeyinde, bu kuralları bilen herkes tarafından oku-nur ve anlaşılır. Bu şekilde sözle ve yazıyla ifade edilemeyen ister mühendislik, isterse mimarlık alanlarındaki tasarım ürünlerinin anlaşılmasına ve üretilebilmesine olanak sağlar. Burada doğruluk, diğer bir ifadeyle kurallara uygunluk önemlidir. Aksi durumda arzu edilen iletişim amacına ulaşılamaz. Dahası anlatılmak istenenin dışında bir ifade oluşturup çeşitli yanlışlıklara neden olacak-tır. Hiçbir tasarımcı kendi düşündüğünün dışındaki bir ürünün oluşmasını muhakkak ki istemez.

TEKNİK RESMİN TANIMI-STANDARTLAR VE TEKNİK ÇİZİM

Teknik resim, uygulamaya konulan bir ta-sarımın biçimsel özelliklerini ve boyutlarını çizgisel olarak, bir düzlem üzerinde ifade etme tekniğidir. Yani, üç boyutlu hacimsel cisimlerin, izdüşüm metodu yardımıyla iki boyutlu olarak bir düzlem üzerinde çizgisel bir anlatım tekniğidir.

Izdüşüm ve çizim tekniği üniversal bir tek-niktir. Yani, tasarımcı ve üretici kişilerin ortak bir kullanım lisanıdır. Bu lisanın kuralları çok az farklarla bütün dünya ülkeleri tarafın-dan kullanılır. Tasarımın üretim aşamasın-da yapılan çalışmalarda en önemli ilişkiyi sağlar. Ancak bu kurallar ve çizim teknikleri bilinmeden bu lisanı konuşmak ve anlamak olanaksızdır.

Diğer taraftan, tasarım ürününün imali sürecinde veya tasarım ürünü parçalarının birbirlerine uyumunda, ayrıca uygulanacak mekânla oluşacak ilişkilerinde baş vurula-cak tek yer teknik çizim olacaktır. Tasarımcı

tasarladığı ve uygulama alanına koyaca-ğı her türlü fikri, belki tasarım sürecinin ilk safhalarında serbest el çizimleri yoluyla deneyebilir, hatta kelimelerle bile ifade yoluna gidebilir. Ama tasarımının gerçek-leşme aşamasına geldiğinde, yani üç bo-yutlu hacimsel bir hal alma aşamasında ilk yapılacak iş, tasarımın vücut bulması için, fiziksel özelliklerinin ortaya konulmasıdır ki bu ancak teknik anlatım yoluyla olacaktır. Bu ise teknik çizim yoludur.

Mimaride ve dekorasyonda, teknik ba-kımdan, çeşitli tasarım elemanlarının şema-tik ve resimsel görüntüleri bir dizi standartlar dahilinde kullanılmaktadır. Bu standartlar, yani kurallar, Türkiye’de Türk Standartlar Enstitüsü (TSE) tarafından belirlenmekte-dir. Bunlar ise dünya uluslarının ve toplu-luklarının kabul etmiş olduğu standartlarla uyumluluğu göz önünde bulundurularak hazırlanırlar.

iç mimarlıkta teknik resim

17||16

Resim 1.1: En basitinden çizim ekipmanı olarak bulunması gereken malzemelerin başında T cetveli (1) gelir, gönyeler 45°’lik ve 60°’lik açılarda olur (2) ve çeşitli büyüklükte olanları vardır, kurşun (3) ve mürekkepli (4) kalemler, silgiler (5), silgi şablonu (6), yapıştırıcı bant (7), eğri cetveller (8), pergel takımı (9) ve kâğıt yüzeyindeki silgi kalıntılarını temizlemekte kullanılan fırçalardır (10).

Dünya ülkelerinin teknik işbirliği sonucu bu uyum daha da önem kazanmış ve küçük farkları bile gidererek tek bir teknik resim lisanı oluşturma çalışmaları yapılmaktadır. Ülkelerarası teknolojik işbirliği öncelikle bu konuda kendini göstermiştir. Aksi durumda

altından kalkılamayacak uyumsuzluklar gündeme gelebilecektir. Bu kitaptaki bilgiler de bu standartlar dahilinde hazırlanmıştır; konunun bazı spesifik özellikler gösteren yer-lerinde gene bu standartlar göz önünde bulundurularak verilmiştir.

TEKNİK RESİM ÇİZİM GEREÇLERİ

Teknik resim, eğer elektronik ortamda çi-zilmiyorsa bazı araçları gerektirmektedir. Bunlar; çizim masası, T cetveli veya para-lel cetvel, gönyeler, pergel, ölçü ve ölçek

cetvelleri, eğri çizgi cetvelleri, yazı ve şekil şablonları, açıölçer, çizim kâğıtları, kalemler, silgi ve yapıştırıcı bantlardır.

Çizim Masaları

Üzerine kâğıt serilerek çizim yapılan masa-lardır. Sabit veya ergonomik kullanım için bir mekanizmayla eğim verilebilir ve yüksekliği ayarlanabilir çeşitleri vardır. Masa yüzeyinin pürüzsüz ve düz olması, T cetvelinin kullanı-labilmesi için de kenarlarının birbirlerine dik ve temiz olması gerekir. Profesyonel çizim

ofislerinde kullanılanlarında yatay, dikey veya herhangi bir açıda çalışmayı kolay-laştıran mekanik cetvel düzeneği olanları vardır. Masanın üst veya yanlarına monte edilen bu mekanizmalar yardımıyla çizimin daha rahat ve hızlı yapılması sağlanır.

GİRİŞ

17||16

Resim 1.2: Çizim masaları dört ayaklı bir taşıyıcı üzerine yerleştirilen temiz yüzeyli bir tabladan olabildiği gibi yükseklik ve eğimini ayarlamaya yarayan karmaşık bir mekanizmaya da sahip olanları vardır. Resimde orta düzeyde bir çizim masası görülmektedir. Eğimli masalarda genellikle cetvel mekanizması bulunur. Bunun nedeni cetvellerin fazla eğimli masada kayarak düşmesinin önlenmesidir. Ayrıca kalem ve diğer çizim ekipmanının masanın üzerinde bulundurulamaması bunun dezavantajı olarak görülür.

Resim 1.3: Tabaka veya rulo halinde bulunan kâğıtlar çizimin büyüklüğüne göre kâğıt ölçü normlarına uygun olarak kesilir, çizim masasına dört tarafından yapışkanlı bant yardımıyla sabitlenir. Burada dikkat edilmesi gereken, T cetveli veya paralel cetvel kullanılarak kâğıdın tam yatay olarak yapıştırılmış olmasıdır. Yapıştırıcı bantların tam olarak kâğıda ve masaya temas etmesi sağlanmalıdır, aksi durumda bantların uçlarının kıvrılıp cetvele yapışması çizimi aksatır.