İ nsan hakları evrensel bildirisitbbyayinlari.barobirlik.org.tr/tbbbooks/iheb.pdf ·...

İ nsanHaklar ıEvrenselBildirisi

Prof. Dr. Rona AYBAY

la TÜRK İYE BAROLAR B İ RL İĞİ

AÇIKLAMALI

İNSAN HAI<LARI EVRENSEL B İLD İR İ S İ


Türkiye Barolar Birli ğiInsan Hakları Uygulama ve Ara ştırma Merkezi

AÇIKLAMALI

İNSAN HAKLARI EVRENSEL B İLD İR İ S İ


TÜRK İ YE BAROLAR B İ RL İĞİ

Türkiye Barolar Birli ği Yayınları : 113TBB IHAUM Dizisi: 7

Aç ı klamalı İnsan Hakları Evrensel BildirisiProf. Dr. Rona Aybay

ISBN: 975-6037-76-8© Türkiye Barolar Birli ğiBirinci Baskı: Aral ık 2006

Sayfa Tasarı mı, Düzelti ve Ofset Haz ı rlı kDüş Atelyesi (0312.215 7037)

BaskıŞen Matbaa

(0312. 229 64 54- 230 54 50)Özveren Sokağı, 25/8 Demirtepe - ANKARA

www.senmatbaa.com

Türkiye Barolar BirliğiKaranfil Soka ğı 5/62

06650 K ı zılay - ANKARATel: (312) 425 3011 Faks: 418 7857

e-posta: admin©barobirlik.org.trweb:www.barobirlik. org. tr

yayin©barobilik.org.tr

Rona Aybay'

İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi,' 10 Aral ık1948 günü Birle şmiş Milletler Genel Kurulu'ncakabul edilmiştir.' Oylamaya katılan BM üyesi48 devletin temsilcileri "olumlu" oy vermiştir.Türkiye de, "olumlu" oy verenler aras ındad ır.

Bildiriye "karşı oy" veren ç ıkmamış fakat8 üye devlet, çekinser oy kullanm ıştır. Değişiknedenlerle çekinser oy kullanan ülkeler şunlar-dır:

Sovyetler Birliği, Beyaz Rusya, Ukrayna, Po-lonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Güney AfrikaBirliği ve Suudi Arabistan.

Sovyetler Birliği ve onu izleyen beş "sosya-list" ülke, "soyut" birtak ımözgürlüklereyerver-

Avukat, Prof. Dr. TBB İnsan Haklan Araş tırma ve Uy-gulama Merkezi Baş kan ı .Baz ı yazarlar, Insan Haklan Evrensel Bildirisi'ninadrndaki Ingilizce "Ocelaration" (Frans ızca "Dc/aration") sözcü ğünü Türkçeye çevirirken Bildiri' yerine"Büdirge"yi yeğ liyor.BM Genel Kurul karar say ıs ı 217 A (Il!).

Rona Aybay

mesi ve kişinin devlet karşısmdaki ödevleriniyeterince beirtmemesi bakımından, Bildiri'yi"gerçekçi" bulmad ıklar ı için;

Güney Afrika Birliği, sosyal ve ekonomikhakların bu metinde yer almamas ı gerektiğigörüşünde olduğu için:

Suudi Arabistan ise, Bildiri'de berıimsenenbaz ı ilkelerle, İslam ve Şeriat kurallar ı aras ındabağdaşmazlik gördü ğü için;

çekinser oy kulland ıklarıru aç1klamışlard1r.3

11

İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi, Birle şmişMilletler Genel Kurulunca, oylama sonucundakabul edilmiş bir karard ır. Bu nedenle, teknikhukuk anlamında "tavsiye" niteliğindedir; do-layısıyla da "bağlayıcı" bir etkisi yoktur. Ama360 kadar dile çevrilmiş4 olmas ının da göster-diği gibi, Evrensel Bildiri'nin dünya çap ındabüyük ilgi uyand ırdığı bir gerçektir.

İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi'nde be-

' Kapani. Münci; insan Haklar ı n ı n UIus/araras, Bojjutian,Bilgi yay ı nevi, 2.bas ı , 1991, s.24.Birleşmiş Milletler Insan Hakları Komisyonerinin res-mi internet sitesindeki bilgiye göre. IHEB'nin ]ııetn ine365 değ işik dilde ulaşılabilnı ektedir. Bkz., httpi/wn'z ı '.unhchr.ciı/udhr/navigate/a?pha.htrn.

6

İ nsan Haklar ı Evrensel Bildirisi

lirtilıniş ilkelerin, Uluslararas ı Adalet DivanıStatüsü'ne göre (m. 38, hc), "Hukukun, uygaruluslarca tan ı nmış, genel ilkelerf'nden oldu ğuveya uluslararası yap ılageliş (teamül) huku-kundan (m. 38, 1/b) say ılması gerektiği yolun-da görüşlerle, Bildiri'ye hukuksal ba ğlayıcılikkazandır ılmak istenildiği de görülmektedir.

Hukuksal niteli ği ne olursa olsun, İnsanHaklar ı Evrensel Bildirisi'nin, insan haklarmmtanınmas ı ve korunmas ı aç ı s ından çok önem-li bir öncü olduğunu söyleyebiliriz. Avrupaİnsan Haklar ı Sözleşmesi ve Amerikan İnsanHaklar ı Sözleşmesi gibi uluslararas ı hukukmetinlerinin "Giriş" bölümleri ile baz ı ulusalanayasalarda bu Bildiri'ye yollamalar (atıflar)yapılmas ı,5 Evrensel Bildirinin, uluslararas ı dü-zeyde küçümsenmeyecek bir manevi etkisi ol-du ğunu göstermektedir.

Türkiye'de yaygm yabanc ı dillerden olanİngilizce ve Frans ızca,6 Birleşmiş Milletler Ör-

1960'larda bağıms ızlık kazanan baz ı Afrika devletleri-nin anayasalarında Insan Hakları Evrensel Bildirisi'neyollamalar yap ı lmış tı . Örneğin. Cezayir (1963), Ru-yanda (1962). Burundi (1962), Senegal (1963) ana-yasalar ı . Aynca, 1 Aralık 1995 tarihli Bosna HersekAnayasas ı n ın "Ba ş langıç' bölümünde de IHEBrı eyolla ına vard ı r.Türkiye'de, Almanca da yayg ın olarak bilinen yabanc ıdiller aras ı ndad ır; ancak, Almanca Birleşmiş Milletle-rin resmi dillerinden de ğildir. Yurdumuzda son y ı llar-da ilgi toplayan Rusça, Çince ve Ispanyolca da BM'nin

Rona Aybay

gütü'nün resmi dillerir ıden oldu ğu için, İnsanHaklar ı Evrensel Bildirisi'nin bu dillerdeki öz-gün metinleri, Birle şmiş Milletler'in yay ı nla-rmdaki asıllar ından alinabilmektedir.

İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi'nin, resniiTürkçe çevirisi 27 May ıs 1949 tarihli 7217 saydıResmi Gazetc'de yaymiannuş tır. İnsan HaklarıEvrensel Bildirisi, Resmi Gazetede yaymlan-mas ı olağan olan (kanun, tüzük, yönetmelikgibi) metinlerden değildir. Bir BM genel Kurulukararı olan İnsan Haklar ı Evrensel BildirisininResmi Gazete'de yay ınlanıruş olmas ı, aynks ıl ık(istisna) oluş turmaktad ır. Bu ayrıksıl ılc, Bildiri-nin Başlangıç bölümünde belirtilen, Bildiridekihakların ve özgürlüklerin tanıtılıp, yaygmlaş-tı r ılmas ı; öğretim yoluyla bu hak ve özgürlük-lere saygının geliştirilmesi amac ının gereğiniyerine getirmek çabas ıyla aç ıklanabilir.

Ancak, bu resmi çevirinin pek ba şarılı ol-duğu söylenemez; bazı hükünıler dikkatsiz-likle atlanmış, bazı hükümlerin çevirisinde de,anlantı etkileyecek ölçüde yanl ışliklar yapil-mış tır,

Bu yanlışliklar ı düzelten ve eksiklikleri ta-mamlayan; ama metnin dilini ve üslubunu de-ğiştirmeyen bir çalışma Rona Aybay ve Ömer

resmi diI1erindendir, dolay ı s ıyla, Evrensel Bikliri'ninbu dilterde de resmi metni vard ı r.


Madra taraf ından yap ılmış ve bu çalışmanınsonucu, küçük bir bro şür halinde At. SiyasalBilgiler Fakültesi İnsan Haklar ı Merkezi'nce,1980 y ılında yay ınlannıış tir.

Aşağıda verdiğimiz Türkçe metin, İ nsanHakları Evrensel Bildirisi'nin Prof. Dr. Mün-ü Kapani'r-ıin titizlikle yaptığı özel çeviridir.Merbum Prof Kapani, bu çeviriyi " İngilizce veFrans ızca as ıllann ı karşı la ş tı rarak -ve eldeki eskimetinlerden de yararlanarak- günümüz Türk çesiy-le" haz ırladığını belirtmişhr?

Bildiri metninin altındaki dipnotları ise, ta-rafımızdan eklenmi ş tir.

İİ'

Türkiye'de, 1961 Anayasas ı'run haz ırl ıkçalışmalar ının ilk aşamas ı olan ve "Onar Ta-sar ıs ı " diye anılan "Ön-Tasar ı"nın "Ba şlang ı ç"bölümünde " İnsan Hakliı n Beyannaınesinin um-delerine" yollama vard ı . 8 1961 yılında yay ım-lanan Sağlık Hizmetlerinin SosyalleştirilmesiHakkında Kanun'un' 1. maddesinde de " İnsan

Kapani, 3 nu.l ı dipnotunda agy., s.141 vd.Aybay, Rona; Karşı laş tı rnı ah 1961 Anayasas ı, Metin Ki-tab ı , IÜHF yay., 1963, s.4.Sa ğ lık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkı nda Ka-nun; kanun nu. 224, Kabul t. 5 Ocak 1961, RG, 12 Ocak1961, 10705.

9

Rono Ayboy

Hakları Evrensel Beyan namesinde bir hak olarak ta-n ı nan sağl ık hizmetlerinin sosyal adalete uygun birşekilde ıfas ı n ı sağlamak" amacı belirtilmiştir.

İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi'nin hukuk-sal niteliği konusunda yanılgıya düşüldüğü,bunun onaylanmış bir uluslararas ı sözleşmesanıldığı s ıkça görülen bir olgudur2° Yukar ıdabelirttiğinıiz gibi, bir BM Gene! Kurulu kara-rı olarak, İnsan Haklar ı Evrensel Bildirisi'nin"onaylanması" sözkonusu değildir.

Ancak, yine yukar ı da belirttiğimiz gibi Ev-rensel Bildiri, kabul edilmesinden bu yana ge-çen yar ım yüzy ı l ı aşkın süre içinde, insan hak-ları alanında gerek uluslararas ı gerek ulusaldüzeydeki bütün olumlu geli şmeler üzerindeetkili olmuştur. Bu önemli ve tarihsel belgeninaçıklamali metnini, Türkiye'de insan haklar ıalanındaki kuramsal ve uygulamal ı çalışmala-ra yardımc ı olması dileğiyle okurlara sunuyo-ruz.

0 Örneğin, Yargıtay lçtihatları Birleş tirme Bü yük Kuru-lu'nun 1997 y ılmda verilmi ş bir kararında, lHEWnin"Türkiye ve Birleşmiş Milletler'in tüm üyelerinin im-zalay ıp onaylad ığı" bir bildiri olduğu ileri sürülmü ş-tür (E. 1996/1, K. 1997/1, karar t. 22 Şubat 1997; Yarg ı -tay Kararlar Dergisi, cilt 23, say ı 6, Haziran 1997, s. 57).Yukar ıda aç ıkladığımız gibi, bir uluslararas ı sözleşmedeğil, bir BM Genel Kurulu karar ı olan IHEB'nin,"imzalanına"s ı ve "onaylanma"s ı sözkonusu değ ildir.Böyle yanl ış ve özensiz bir anlat ım ın, en üst düzeydekib ı r yargı organının kararmda yer alm ış olmas ı üzücü-dür.

10


İ NSAN HAKLARI EVRENSEL B İLDİ Rİ S İ

Ba ş langıç

İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bu-lunan onurun ve onlar ın eşit ve vazgeçilmezhaklarının tanmmas ın ın dünyada özgürlük,adalet ve barışın temeli oimasma,

İnsan haklar ının tanınmamas ı ve hor gö-rülmesinin insanl ık vicdan ını isyana yöneltenbarbarca eylemlere yol açm ış olmasına, korku-dan ve yoksulluktan kurtulmu ş insanların sözve inanç özgürlüklerine sahip olacaklar ı birdünyanın kurulmas ının insanoğlunun en yük-sek amac ı olarak ilan edilmiş bulunmasına,

İnsanın zulüm ve baskıya karşı son çareolarak ayaklanmak zorunda kalmaması için in-san haklarm ın hukuk düzeni ile korunmasmmtemel bir gereklilik olmasma,

Uluslar arasmd dostça ilişkilerin gelişme-sine özendirmenin gerekli bulunmasma,1'

Birleşmiş Milletler halklar ının, Andla5ma-da, 12 insanların temel haklarına, insan kişili-ğinin onur ve değerine, erkeklerle kadınların

il Bu fıkra Resmi Gazete'de yay ımlanan Türkçe metindeatlanm ış tı r.

İ Z Birleş miş Milletleri kuran temel Andla ş ma (BM şartı).

11

Rona Aybay

hak eşitliğine olan inançlarmı bir kere daha be-lirtmiş ve toplumsal gelişmeyi destekleyerekdaha geniş bir özgürlük içinde daha iyi ya şamakoşulları oluşturmaya karar verdiklerini aç ık-lamiş olmalarına,

Üye devletlerin, Birle şmiş Milletler kuru-luşu ile işbirliği halinde insan haklarma ve te-mel özgürlüklerine bütün dünyada gerçektensaygı gösterilmesiriin sağlanmasmı üstlenmişolmalar ına,

Bu hak ve özgürlükler konusunda ortak biranlayış oluşturmanın, sözü edilen yükümlülü-gün tam olarak yerine getirilmesi bak ımındanson derece önemli bulunmas ına göre,

Genel Kurul

Toplumun bütün bireyleriyle kuruluşları -nın bu Bildiriyi her zaman gözönünde tutaraköğretim ve eğilim yoluyla bu hak ve özgürlük-lere saygıyı geliştirmeye, giderek artan ulusalve uluslararas ı tedbirlerle gerek üye devletlerve gerek onların yönetimleri altındaki ülkelerhalkları arasında sözü edilen hak ve özgürlük-lerin evrensel ölçüde ve etkin olarak tanmıpuygulanmasını sağlamaya çaba göstermeleriamac ıyla tüm halklar ve uluslar için eri şilecekortak ülküleri belirleyen bu İnsan Haklar ı Ev-rensel Bildirisini ilan eder.

12


Madde 1

Bütün insanlar özgür, onur ve haklar ba-kımından eşit doğarlar. Ak ıl ve vicdan sahibi-dirler; birbirlerine kar şı kardeşlik anlay ışıyladavranmal ıdı rlar.

Madde 2

1. Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siya-sal ya da ba şka herhangi bir düşünce, ulusal yada toplumsal köken, servet, doğuş veya başkaherhangi bak ımdan ayrım gözetilmeksizir ı buBildiride ilan olunan tüm haklardan ve özgür-lüklerden yararlanabilir.

2.Ayr ıca, ister ba ğıms ız ülke uyruğu olsun,isterse vesayet altında bulunan, özerk olmayanya da başka bir egemenlik k ısıtlamas ına bağl ıülke uyruğu olsun, bir kişi hakkında uyru ğubulunduğu devlet veya ülkenin siyasal, huku-ki veya uluslararas ı statüsü bakımından hiçbirayrım gözetilmeyecektir.

Madde 3

Yaşamak, özgürlük ve ki şi güvenliği her-kesin hakk ı dır.

Madde 4

Hiç kimse kölelik veya kulluk altında tutu-lamaz; kölelik ve köle alim satımı her türüyleyasaktır.

13

Ronu Aybay

Madde 5

Hiç kimseye i şkence yapilamaz; zalimce,insanlik dışı, onur k ır ıcı ceza verilemez veyadavranışta bulunulamaz.

Madde 6

Herkes, nerede olursa olsun hukuk ki ş ili-ğinin tanınmas ı hakk ına sahiptir.

Madde 7

Herkes yasa önünde eşittir ve ayr ım göze-tilmeksizin yasa tarafından eşit korunma hak-kına sahiptir. Herkesin bu Bildiriye ayk ır ı hertürlü ayrım gözetici işlemlere ve ayr ım kışkırtı-cılığma karşı eş it korunma hakk ı vard ır.

Madde 8

Herkesin anayasa veya yasa ile kendisinetanınmış olan temel haklarını çiğneyen işlem-lere karşı yetkili ulusal mahkemeler önündeetkin bir yarg ı yoluna ba şvurma hakkı vard ır.

Madde 9

Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, ah-konulamaz ve sürgün edilemez.

Madde 10

Herkes, haklarının ve yükümlülüklerininveya kendisine yöneltilen herhangi bir suçla-

14


manın saptanmasmda, tam bir eşitlikle dava-sırun bağımsız ve tarafs ız bir mahkemece adil(düzgün) bir şekilde ve açık olarak görülmesihakkma sahiptir.

Madde 11

1. Bir suç işlemekten san ık herkes, savun-mas ı için kendisine gerekli bütün güvencelerinsağlanmış olduğu aç ık bir yargılama ile yasayagöre suçluluğu kanıtlanmad ıkça suçsuz say ı-lır.

2. Hiç kimse, işlendikleri s ırada ulusalveya uluslararas ı hukuka göre suç say ılmayanfil veya ilıma]Jerden ötürü mahkum edilemez.Yine hiç kimseye, suçun işlendiği s ırada uygu-lanmakta olan cezadan daha a ğır bir ceza veri-lemez.

Madde 12

1-liç kimsenin özel yaşamına, ailesine, ko-nutuna ve haberle şmesine keyfi olarak kar ışı -lamaz, onur ve ününe sald ırılamaz. Herkesinbu tür karışma ve sald ırılara karşı yasal korun-ma hakkı vardır.

Madde 13

1. Herkes, herhangi bir devletin s ınırlar ıiçinde serbestçe dola şma ve oturma hakkınasahiptir.

15

Ronu Aybay

2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangibir ülkeden ayrılma ve ülkesine geri dönmehakkına sahiptir.

Madde 14

1. Herkesin zulüm kar şısmda başka ülke-lere sığınma ve bu ülkelerce s ığınmac ı iş lemigörme hakk ı vard ır.

2. Bu hak, gerçekten siyasal nitelik ta şıma-yan adi bir suçla ilgili veya Birle şmiş Milletlerilke ve amaçlar ına ayk ırı eylemlere dayanankovu şturmalar halinde ileri sürülemez.

Madde 15

1. Herkesin bir uyrukluğa hakkı vard ır.

2. Hiç kimse keyfi olarak uyruklu ğundanveya uyrukluğunu değiştirme hakkından yok-sun b ırak ılamaz.

Madde 16

1. Evlenme ça ğına gelen her erkek ve ka-d ın, ırk, uyrukluk ve din bak ımlar ından hiçbirk ısıtlamaya uğramaksız ın evlenmek ve ailekurmak hakkma sahiptir.

Erkek ve kadın evlenme konusunda, evli-lik süresince ve evliliğin sona ermesinde e ş it

16


haklara sahiptir'3

2. Evlenme akdi ancak evleneceklerin ser-best ve tam r ızasıyla yapil ıT.

3. Aile, toplumun do ğal ve temel birimidir;toplum ve devlet tarafından korunma hakkıvardır.

Madde 17

1. Herkesin tek başına ve başkalar ıyla or-taklaşa mal ve mülk edinme hakk ı vard ır.

2. Hiç kimse keyfi olarak mal ve müllcü ıı-den yoksun b ırakilamaz.

Madde 18

Herkesin düşünce, vicdan ve din Özgür-lüğüne hakkı vardır; bu hak din veya inançdeğiştirme özgürlü ğünü, dinini ya da inancınıtek başma veya topluca, aç ık veya özel olaraköğretme, uygulama, ibadet ve törenlerle açığavurma özgürlüğünü içerir.

Madde 19

Herkesin fikir ve anlahm özgürlü ğünehakk ı vard ır; bu hak fikirlerinden ötürü ra-

13 Bu tümce, Resmi Gazete'de yay ımlanan Türkçe çev ı ride

atlanm ış tir.

17

Rona Ayboy

hats ız edilmemek, ülke s ınırlar ı sözkonusu ol-maks ızın bilgi ve görüşleri her yoldan aramak,almak ve yaymak özgürlü ğünü kapsar.

Madde 20

1. Herkes barışç ı yoldan toplanma ve der-nek kurma hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse bir derne ğe girmeye zorlana-maz.

Madde 21

1. Herkes, doğrudan ya da özgürce seçil-miş temsilcileri arac ılığı ile ülkesinin yönetimi-ne katılma hakkına sahiptir.

2, Herkes ülkesinin kamu hizmetlerineeşitlikle girme hakkına sahiptir.

3. Halkın iradesi kamu otoritesinin temeli-dir; bu irade gizli ya da serbestli ği sağlayacakbenzeri yöntemlerle genel ve e şit oy ilkesineuyularak yap ılacak olan dönemsel ve dürüstseçimlerle belirir.

Madde 22

Herkesin, toplumun bir üyesi olarak sosyalgüvenliğe hakkı vard ır; ayrıca onu ı-u ve ki şili-ğirıin serbestçe geli şmesi için gerekli olan eko-nomik, sosyal ve kül • rel haklarm ulusal çabave uluslararas ı işbirliği yoluyla ve her devletin

18


örgüt ve kaynaklarıyla orantıl ı olarak gerçek-leş tirilmesine de hakkı vard ır.

Madde 23

1. Herkesin çal ışmaya, işini serbestçe seç-meye, adil ve elveri şli çal ışma ko şullarma veişsizlikten korunmaya hakk ı vardır.

2. Herkesin, hiçbir ayr ım gözetilmeksizin,eşit iş karşılığında eşit ücrete hakk ı vard ır.

3. Çalış an herkesin kendisine ve ailesineinsanlik onuruna yaraşır bir yaşam sağlayanve gerektiğinde her türlü sosyal koruma yolla-rıyla da desteklenen adil ve elveri şli bir ücretehakk ı vardır.

4. Herkesin, ç ıkarlar ının korumas ı için sen-dikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakk ıvard ır.

Madde 24

Herkesin dinlenmeye, bo ş zamana, özel-likle iş saatlerinin makul ölçüde s ınırland ı-rılmasma ve belli dönemlerde ücretli tatillerehakk ı vardır.

Madde 25

1. Herkesin, gerek kendisi gerek ailesi içinyiyecek, giyim, konut, tıbbi bak ım ve gereklisosyal hizmetler de dahil olmak üzere, sa ğ lık

19

Rona Aybay

ve refahm ı sağlayacak uygun bir ya şam düze-yine ve işsizlik, hastal ık, sakatl ık, dulluk, ya ş-l ıl ık veya geçim olarıaklarmdan kendi iradesidışında yoksun b ırakacak başka durumlardagüvenliğe hakk ı vard ır.

2. Ana ve çocuk özel bak ım ve yard ım gör-me hakkına sahiptir. Bütün çocuklar, evlilik içiveya d ışı doğmuş olmalarına bakilmaks ızmaynı sosyal korunmadarı yararlanırlar.

Madde 26

1. Herkes eğitim görme hakk ına sahiptir.Eğitim, en azından ilk ve temel aşamasındaparasızdır. İlkögretim zorunludur. Teknik vemesleki öğretimden herkes yararlanabilmeli-dir. Yükseköğretim yeteneğe bağ lı olarak her-kese tam bir eş itlikle açık olmalıdır.

2. Eğitim, insan kişiliğinin tam geli şmesive insan haklar ıyla temel özgürlüklere sayg ı -nin güçlendirilmesi amac ına yönelik olmal ı d ır.Eğilim, bütün uluslar, ırk ve din topluluklar ıaras ında anlayış, ho ş görü ve dostluğu özendir-meli ve Birleşmiş Milletler'in bar ışı n sürdürül-mesi yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.

3. Ana baba, çocuklarına verilecek e ğitimtürünü seçmede öncelikle hak sahibidir.

20


Madde 27

1. Herkes, toplumun kültürel hayatına ser-bestçe katılmak, güzel sanatlar ı tatmak, bilim-sel alandaki ilerleyi şi ve ohun yararlarmı pay-laşmak hakkma sahiptir.

2. Herkesin, yarattığı her türlü bilim, ede-biyat ve sanat eserlerinden do ğacak manevi vemaddi çıkarlarmın korunmas ına hakkı vard ır.

Madde 28

Herkesin, bu Bildiride yer alan hak ve öz-gürlüklerin tam olarak gerçekle şmesini sağ-layacak toplumsal ve uluslararas ı bir düzenehakkı vard ır.

Madde 29

1. Herkesin, kişiliğinin özgürce tam geli ş -mesine olanak sa ğlayan topluma kar şı ödevlerivardır.

2. Herkes, haklar ını ve özgürlüklerini kul-lanırken, ancak ba şkalarmm hak ve özgürlük-lerinin gereğince tanınmas ı ve bunlara sayg ıgösterilmesinin sa ğlanmas ı, demokratik birtoplumda ahlak ın, kamu düzeninin ve genelrefahın haklı gereklerinin karşılanmas ı ama-cıyla yasayla belirlenmiş stmrlamalarla ba ğlıolabilir.

21

Roiı a Aybay

3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir zaman Bir-leşmiş Milletler'in amaç ve ilkelerine ayk ırıolarak kullanılamaz.

Madde 30

Bu Bildirinin hiçbir hükmü, herhangi birdevlet, topluluk ya da kişiye, Bildiride aç ıkla-nan hak ve özgürlükleri yok etmeye yönelikbir davranıp girişme ya da eylemde bulunmahakk ını verir anlamında yorumlanamaz.

22

Çetin Errıeç Bulvar ı No: 46 Balgat / AnkaraTel: (+90.31 2) 287 87 90 (Pbx) Faks: (+90.312) 286 55 65 -28631 00

Karanfil Sokağı No: 5162 06650 K ı z ı lay / AnkaraTel: (+90.312) 425 3011 -425 36 19-418 13 46 Faks: (+90.312) 418 78 57

web www.barobirlik.org.tre-mail: admin©barobirlik.org.tr • yayinbarobirlik.org.tr

İ nsan hakları evrensel bildirisitbbyayinlari.barobirlik.org.tr/tbbbooks/iheb.pdf ·...

Documents