อปสรรคทางการค าทมใช ภาษ (NTBs)ในกรอบการเจรจาเป ด ตลาดสนคาอตสาหกรรม (NAMA) ภายใตองคการการคาโลก

โดย

เชญ ไกรนรา กลมงานยทธศาสตรเศรษฐกจระหวางประเทศ

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2549

--------------------------------------

1. ความเปนมา การเจรจาการคาภายใตกรอบองคการการคาโลก ไดทวความเขมขนและลงลกในรายละเอยดมากขน โดยเฉพาะเรองปญหาอปสรรคทางการคาทมใชภาษ (Non-Tariff Barriers : NTBs) ซงทประชมระดบรฐมนตร WTO เมอปลายป 2548 ไดมมตใหกลมเจรจาเปดตลาดสนคาอตสาหกรรมเรงพจารณาลด/เลก NTBs โดยเฉพาะปญหากบสนคาสงออกของประเทศก าลงพฒนา การสมมนา มวตถประสงคเพอรายงานสถานะความคบหนา และรบฟงปญหาอปสรรคดาน NTBs ของสนคาสงออกของไทย จากผประกอบการ หนวยงานภาครฐ นกวชาการ ส าหรบน าไปเปนขอมลประกอบการก าหนดทาท กลยทธในการเจรจา NTBs ในกรอบ NAMA ภายใต WTO โดยเปนการอภปรายกลมยอย 6 กลม คอ (1) สนคาเครองมอแพทย (2) สนคายานยนตและชนสวน (3) สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (4) การใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (5) มาตรการทเกยวกบประมงและผลตภณฑประมง และ (6) มาตรการดานสงแวดลอม

2. การอภปรายและหารอของกลมยอย สรปได ดงน 2.1 กล มท 1: NTBs ทเกยวข องกบสนค าเครองมอแพทย

การสงออก 1) การส งสนค าไปออสเตรเลย ในกรณทรองสนค า (pellet) เป นไม ตองท าการรมควนไมเพอก าจดแมลงด วย 2) ประเทศในกล ม Gulf (ตะวนออกกลาง) ได ก าหนดว า ยาทจะขายในกล ม Gulf ตองได รบอนญาตใหขายในยโรปอยางน อย 3 ประเทศด วย 3) สหรฐฯ มการก าหนดมาตรฐานถงมอยางทสงมากกว ามาตรฐานในยโรป ท าใหเป นอปสรรคในการส งออก 4) มาตรฐานตางๆ ในเรองยาและเครองมอแพทย ในแตละประเทศไมตรงกน แมกระทงการนยามค าว า ยา และอาหารเสรมในแตละประเทศกไม ตรงกนท าใหเป นอปสรรคในการส งออก-การน าเขา

ขอคดเหนจากทประชม 1) ได อภปรายขอเสนอของสหรฐอเมรกา เรองสนค า remanufacture เครองมอแพทย ซงป จจบนโดยทวไป ไทยไมอนญาตใหมการน าเขาเครองมอแพทยทเป น remanufacture เครองมอแพทยทน าเขาตองเป นของใหมทยงไมเคยใช งานมาก อน 2) ทประชมมมมมองใน 2 ประเดน คอ (1) หากอนญาตให มการน าเขาสนค าเครองมอแพทย Remanufacture (Reman) จะท าอยางไรในการควบคมให สนค า Reman เป นสนค าทได คณภาพเหมอนของใหมตามทผ ผลตหรอผ Reman กลาวอาง (2) สนค าเครองมอแพทย Reman เป นอกทางเลอกหนงส าหรบหน วยงานทงบประมาณม

- 2 -

จ ากด ซงหากผ ขายเปนบรษทผ ผลตและท าการ Reman ด วย มการรบประกนสนค าและบรการหลงการขาย กจะเป นทางเลอกอกทางหนง ผลได จะท าใหค ารกษาพยาบาลถกลง ประชาชนในชนบทมโอกาสในการเข าถงการรกษาพยาบาลทดขน มอปกรณ การแพทยทพอเพยง ทประชมเหนควรใหจดการหารออกครงโดยเชญผ ใชงานเครองมอ เชน ผแทนจากแพทย สภา ทนตแพทย สภา สภาพยาบาล และผ แทนโรงพยาบาลตางๆ สมาคม ค มครองผ บรโภค หน วยงานทเกยวของกบการรกษาพยาบาล เพอรบฟ งขอคดเหนดงกล าว นอกจากนขอใหกรมเจรจาการค าระหว างประเทศ ขอกฎหมายจากสหรฐฯเกยวกบข อบงคบเรองการขายสนค าเครองมอแพทย Reman ในสหรฐฯเพอท าการศกษาและแจ งใหทประชมทราบว าสหรฐฯ มขอบงคบอย างไรในการอนญาตใหขายสนค า Reman ในสหรฐฯ ซงกรมเจรจาการค าระหวางประเทศรบทจะไปศกษาและแจ งใหทประชมทราบ โดยจะจดใหมการหารออกครงในเดอนตลาคม ศกน ณ กรมเจรจาการค าระหวางประเทศ

2.2 กล มท 2: NTBs ทเกยวข องกบสนค ายานยนตและชนสวน ทประชมไดอภปรายและท าความความเขาใจกบขอเสนอของ EU ในการลดอปสรรคทมใช ภาษในกล มยานยนต โดยเสนอให Administrative Committee ทจดตงภายใตขอตกลงของ UN ป 1958 และ ExecutiveCommittee ทจดตงขนภายใต ขอตกลงป 1998 และใหสมาชกพจารณาใช กฎระเบยบของ UN/ECE ภายใตขอตกลงป 1958 และ Global Technical Regulation ภายใตขอตกลงป 1998 เป นมาตรฐานระหวางประเทศ เนองจากขอเสนอดงกล าวของ EU เป นขอเสนอทเกยวของกบด านเทคนคและเป นเรองทละเอยดอ อน ทประชมจงจ าเป นตองใชเวลาสวนใหญในการท าความเข าใจกบขอ เสนอของ EU และขอตกลงของ UN ดงกล าว

ขอคดเหนจากทประชม 1) ทประชมได อภปรายขอตกลงทเกยวของทงสองดงกลาวโดยพบว าอยภายใตการดแลของกล ม Working

Party 29 (WP29) ของ UN โดย ขอตกลงป 1958 เป นการสรางขอก าหนดด านมาตรฐานดานยานยนตและชนส วน และมขอตกลงท

เกยวของกบการยอมรบรวมกน (Mutual Recognition Agreement: MRA) ซงมความผกพนทสมาชกทยอมรบจะตองน าไปปฏบต ภายใตขอตกลงนมมาตรฐานในเรองตางๆ ประมาณ 160 เรองใหสมาชกเลอกทจะผกพนโดยไม จ าเป นตองผกพนในทกรายการ และเมอตกลงผกพนแล วจะสามารถทบทวนได ในเวลา 2 ป โดยในขณะนประเทศไทยได ยนยอมลงนามเขาเป นสมาชกในข อตกลงป 1958 แล ว

ขอตกลงป 1998 เป นขอตกลงทรเรมโดยสหรฐฯโดยให มการ Harmonize มาตรฐานด านยานยนตเพอเปนการลดตนทนในการออกแบบและการทดสอบ ซงจะเป นเพยงมาตรฐาน Global แตไมมการบงคบหรอขอผกพน

2) ทประชมเหนด วยในหลกการเกยวกบการแก ไขป ญหาดาน NTB โยรใหยานยนตและชนสวนมมาตรฐานเดยวกน เพอชวยลดตนทนในการออกแบบและการทดสอบ เพอใหไมจาเป นตองผลตสนค าหลายมาตรฐานเพอส งออกไปยงตลาดตางๆ กน และเป นการป องกนไม ใหบางประเทศมการใช การทดสอบเฉพาะ (Unique Testing) ซงจะเปนอปสรรคทางการค า ทงนประเทศไทยเองกมการพฒนาด าน มาตรฐานอย างตอเนองและสวนใหญจะองตามมาตรฐานสากลอยแล ว

3) ส าหรบข อเสนอของ EU เกยวของกบขอตกลงป 1958 และ 1998 นน ตองพจารณาถงระดบของการผกพน ของไทยในขอตกลงป 1958 เนองจากในขอตกลงป 1958 ทไทยเป นสมาชกนน ไมได เป นการบงคบใหไทย

ตองยอมรบทกมาตรฐานภายใต ขอตกลงดงกล าว แตใหเลอกได ตามความสมครใจและเหนว ามาตรฐาน ตางๆภายใตขอตกลงป 1958นนบางเรองกไมมความเหมาะสมกบประเทศไทยจ าเป นตองมการน ามาปรบใชใหเหมาะสม

4) ในด านผลกระทบ เหนวาผ ผลตรถยนตไมน าจะได รบผลกระทบเนองจากจะได รบการสนบสนนด านมาตรฐาน

- 3 -

จากบรษทแมอยแล ว ผทได รบผลกระทบจงอาจเป นเพยงผ ผลตชนสวนของไทยทมขนาดเลก อยางไรกตาม

บรษทเหลานกจะได ผลประโยชนจากการลดตนทนเนองจากผลตสนค าเพยงมาตรฐานเดยวสงไปขายได ทกประเทศ

2.3 กลมท 3: NTBs ทเกยวของกบสนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 1) ทประชมเหนวาการยอมรบมาตรฐานสากล (Recognition of Standards) ปจจบนไทยมคณะกรรมการมาตรฐานแหงชาต (ภายใตความรบผดชอบของส านกงานมาตรฐานสนคาอตสาหกรรม) ซงจดท ามาตรฐานสนคาโดยยดหลกการขององคกรมาตรฐานสากล เชน ISO และ IEC อยแลว จงสามารถยอมรบขอเสนอของสหภาพยโรป และเกาหลเรองการยอมรบมาตรฐานสากล เพอลดภาระในการปฏบตตามมาตรฐานทแตกตางและซบซอนของแตละประเทศ 2) ไทยยงไมมกฎหมายเรอง Product Liability ในการใหผผลตรบรองมาตรฐานดวยตนเอง (Supplier’s Declaration of Conformity: SDoC) จงยงไมสามารถยอมรบใหผผลตรบรองมาตรฐานดวยตนเองได อยางไรกตามหากจ าเปนตองรบขอเสนอดงกลาว กขอใหมการบงคบใชกฎหมายดงกลาวกอน และใหมระยะเวลาในการปรบตวประมาณ 20 ป 3) ทประชมเหนวาขอเสนอเรองสนคา Remanufactured จะเปนประโยชนกบอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของไทยอยางไรกด การยอมรบขอเสนอดงกลาวจะตองมเงอนไขเรองใบรบประกนและการ re-certification เพอเปนการปองกนการสงออกขยะมายงไทย 4) นอกจากนทประชมยงไดแสดงความคดเหนเรองมาตรการ NTBs ทอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสอนๆ นอกเหนอจากทระบในขอเสนอตางๆ ของสมาชก WTO โดยแบงประเภทชนด NTBs เปน 2 กลม ดงน

(1) NTBs ทไทยอาจจาเปนตองใชเพอปกปองอตสาหกรรมภายใน ไดแก มาตรฐานสนคา มาตรฐานสงแวดลอม มาตรฐานแรงงาน มาตรฐานโรงงาน มาตรฐานการลงทน มาตรฐานสขภาพและความปลอดภย เปนตน (2) NTBs ทไทยประสบและตองการใหยกเลกโดยเรว ไดแก ขอก าหนดเรองมาตรฐานทแตกตางระหวางรฐและมล

รฐ (จน อนเดย และสหรฐฯ) การก าหนดสญชาตของผท าหนาทตรวจสอบสนคา (ออสเตรเลย) การก าหนดสนคา ตองผานดานศลกากรทก าหนดเทานน (สหภาพยโรป) เปนตน

2.4 กลมท 4: การใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (Anti Dumping:AD) 1) ผเขารวมสมมนาไดยกตวอยางชนดสนคาของไทยทงทก าลงอยในกระบวนการไตสวนการถกใชมาตรการ AD และทเสรจสนกระบวนการไตสวนแลวและอยในระหวางถกใชมาตรการ AD เชน สนคาทถกเกบ AD โดยสหรฐฯ ไดแก สบปะรด เหลก เมดพลาสตก ถงพลาสตก และกง สนคาทถกเกบ AD โดยประเทศอนๆ ไดแก เมดพลาสตก ถกเกบโดยสหภาพยโรป ฟลมแพคเกจจงถกเกบโดยอนเดย และกระดาษถกเกบโดยมาเลเซย เปนตน 2) ขอดและขอเสยของการเกบ AD

(1) ขอด ในกรณทประเทศอนทเปนคแขงทางการคาของไทยในตลาดเดยวกนถกเกบ AD แตไทยไมถกเกบ AD ก จะท าใหสนคาของไทยมความไดเปรยบในการแขงขนมากขน หรอมสวนแบงทางการตลาดเพมขน

(2) ขอเสย กอใหผลกระทบกบผประกอบการในหลายดาน เชน (1) ท าใหเสยตลาด (2) มภาระในการจางทนายซงม คาใชจายคอนขางสง (3) ภาระในการจดระบบคอมพวเตอร และระบบบญชใหม ทงนผประกอบรายเลกไดรบผลกระทบมากทสด และสนคาอตสาหกรรมจะไดรบผลกระทบมากกวาเมอถกเกบ AD เนองจากมตนทนคงท และ (4) ในกรณผประกอบการทน าวตถดบน าเขามาผลตตอ และไมสามารถใชวตถดบภายในประเทศ เนองจากมคณภาพไมเพยงพอ แตเมอวตถดบน าเขาถกเกบ AD กท าใหตนทนคาใชจายสงขนไปดวย

- 4 -

(3) ขอเสนอแนะ เหนควรใหมการใหความรเรองขนตอน และวธปฎบตในการยนขอใหมการไตสวนการทมตลาดกบ

ผประกอบการในประเทศ ขอใหภาคราชการมระบบ Early Warning เชน ในกรณสนคาทได GSP หากมการสงออกเกนกวาโควตาท

ก าหนด ตองเสยภาษทสงขนมากกควรจะม Early Warning วาสนคาก าลงจะเกนโควตาหรอในกรณทสนคามปรมาณการสงออกคอนขางสง กควรจะมการเตอนวามโอกาสทจะโดนเกบ AD ได

ควรใชมาตรการปลอยขาวเรองการไตสวน AD เพอเปนการสงสญญาณใหผน าเขาทราบ ซงอาจสงผลใหมการปรบเปลยนราคาสนคาหรอปรมาณทน าเขา ซงจะชวยเยยวยาความเสยหาย ใหอตสาหกรรมภายในประเทศได

ควรมการแกไขความตกลง AD ภายใต WTO เนองจากกฎหมาย AD ของไทยมแมแบบมาจากความตกลง AD ภายใต WTO ซงในขณะนมการเจรจาเพอแกไขความตกลง AD (AD Review) ภายใต WTO ซงกระทรวงพาณชยก าลงอยระหวางการผลกดนขอเสนอตางๆ ทเปนปญหาทไทยไดรบผลกระทบจากการถกใชมาตรการ AD อยางไมเปนธรรม

2.5 กลมท 5: มาตรการทเกยวกบประมงและผลตภณฑประมง 1) ปญหา NTBs ทไทยประสบในปจจบน ไดแก

(1) สหรฐฯ หามการน าเขากงทะเลจากไทย โดยอางวาไทยไมไดท าตามมาตรการบงคบตดเครองมอแยกเตา (TEDs) ซงจากขอมลทผประกอบการทราบอนโดนเซยกไมไดปฏบตตามเชนกนแตไมถกหามการน าเขา ทประชมจงเหนควรใหหาขอมลเพมเตมกอนวาสหรฐฯ ใชมาตรการดงกลาวอยางเลอกปฏบตจรงหรอไม (2) ราน Wal-Mart ไดออกระเบยบก าหนดใหสนคากงทจ าหนายใน Wal-Mart ตองเปนกงทผานการรบรองมาตรฐานจากหนวยงาน Aquaculture Certification Council, Inc (ACC) ทงน ระเบยบดงกลาวไมไดก าหนดโดย FDA แตก าหนดโดยเอกชนเอง ท าใหเกดความกงวลวาอนาคตบรษทอนๆอาจจะก าหนดระเบยบของตนเองขนมาเชนกน (3) ชวงตนเดอน พ.ย. 2549 สหภาพยโรปจะเรมรองขอใหสนคาน าเขา เชน ปลาทนากระปอง ตองมใบรบรองการตรวจสารไดรอกซน ซงปจจบนไทยยงไมมหองปฏบตการทสามารถตรวจสารไดรอกซนไดและคาใชจายในการตรวจสงมาก

2)แนวทางการแกไขปญหา (1) ส าหรบมาตรการทบงคบใชเฉพาะในบางประเทศ ภาคเอกชนจะหาขอมลเพมเตมและหาจดยนทชดเจนของตน พรอมทงประสานกบภาครฐ เพอขอใหชวยเจรจา เชน ในเรองทไทยยงไมพรอมจะขอใหชวยเจรจาชะลอการบงคบใชไปกอน และภาคเอกชนในนามของสมาคมอาจจะท าหนงสอถงเอกชนตางประเทศดวยในเรอง NTBs ทก าหนดโดยภาคเอกชน (2) ส าหรบในเวท WTO เหนวา ควรเสนอใหมการจดท ามาตรฐานทเปนทยอมรบรวมกน เชน การยอมรบ CODEX เพอลดปญหาความยงยาก ซ าซอน อนเนองมาจากการใชมาตรฐานทแตกตางกนในแตละประเทศ (3) ควรผลกดนใหมการจดท ากรอบเวลาในการบงคบใช NTBs คอ ถาประเทศหนงจะก าหนด NTBs ขนมา ตองก าหนดระยะเวลาทเหมาะสมใหตางประเทศไดเตรยมตว และประเทศก าลงพฒนาควรไดรบระยะเวลาในการเตรยมตวนานกวาประเทศพฒนาแลว

- 5 -

(4) สาหรบมาตรการในประเทศ ทประชมเหนวา NTBs ของไทยออนมากเมอเทยบกบประเทศอนๆ จงนาจะกาหนดมาตรฐาน และ/หรอ มาตรการตางๆ ขน เพอใหมความเขมขนใกลเคยงกน (5) หนวยงานภาครฐควรมสวนชวยในการลดตนทนโดยไมลดมาตรฐาน เชน การทบทวนเรองการตรวจสารไนโตรฟแลนซของกรมประมงซงก าหนดใหมระยะเวลาเพยง 3 เดอน หากเกนกวานนใหตรวจใหม โดผประกอบการเหนวาไมจ าเปนตองก าหนดระยะเวลา เนองจากสารดงกลาวจะไมเพมปรมาณแตจะเจอจางเมอเวลาผานไป

2.6 กลมท 6: มาตรการดานสงแวดลอม ผประกอบการและประชาชนสวนใหญ ยงไมมความรความเขาใจถงความเกยวของของเรองมาตรการสงแวดลอมตอตนเองมากนก ในสวนของภาคเอกชนหรอผผลตของไทยสวนใหญเปนผปฏบตตามหลกเกณฑของประเทศพฒนาแลว เนองจากเทคโนโลยดานสงแวดลอมเปนของประเทศเหลานนซงเปนผก าหนดมาตรการและมาตรฐานสงแวดลอมขนมา ขอเสนอแนะการด าเนนการของไทย ไดแก

1) เนนการประชาสมพนธ เพอสรางองคความรในเรองความสาคญของเรองสงแวดลอมและการใชมาตรการดานสงแวดลอมในแงของ NTBs โดยเฉพาะในสวนของผประกอบการ ใหมการเขาถงขอมลNTBs ดานสงแวดลอมทประเทศอนกาหนด เพอใหผประกอบการสามารถปรบตว โดยอาจมศนยกลางขอมลดานนรวมถงมาตรการดานสงแวดลอมทไทยกาลงดาเนนการอย เชน การกาหนด ISO 14000(ดานสงแวดลอม) 2) สนบสนนการสรางองคความรในระดบบคลากรใหมจ านวนมากขน เนองจากปจจบนยงมบคลากรทมความเชยวชาญดานนไมเพยงพอ ทงนเพอสามารถสรางอ านาจตอรองใหกบประเทศไทยในเรองสงแวดลอมในอนาคตได 3) หนวยงานภาครฐตองมการประสานงานระหวางกนมากขน ปญหาขณะนคอ มหลายหนวยงานดแลงานแตละสวนทเกยวกบสงแวดลอม แตไมมเจาภาพหลก ทาใหภาคเอกชนเกดความสบสนในการขอความชวยเหลอในเรองสงแวดลอม โดยอยากเหนการจดตง cluster ในดานสงแวดลอม เพอใหการแกไขปญหาเกดขนอยางเปนระบบ 4) การพจารณาแนวทางการเกบภาษพเศษ หรอภาษสงแวดลอมในรปภาษสรรพสามต โดยเกบทงผผลตภายในและผนาเขา โดยใชหลกการ “Polluters Pay Principle :PPP” อยางไรกตามการพจารณาจดเกบภาษดงกลาวตองมแผนการจดการดานสงแวดลอมอยางเปนระบบ เพอใหภาษดงกลาวถกนาไปใชตรงตามวตถประสงคการจดเกบ และผลประโยชนกลบสสงแวดลอมอยางแทจรง นอกจากน ควรมแผนการชวยเหลอการพฒนาการปรบตวตอภาระนในอตสาหกรรม SMEs ดวยเนองจากจะมปญหาการปรบตวมากกวาบรษทใหญทเปนการลงทนจากตางประเทศ 5) เนองจากการก าหนดมาตรฐาน/มาตรการสงแวดลอมมหลายระดบ ตงแตในระดบสากล ระดบประเทศ หรอระดบ stakeholder (ภาคเอกชนใดเอกชนหนงอาจก าหนดใชมาตรฐานสงแวดลอมมาเปนเงอนไขทางการคา) ไทยควรมทาทการเจรจาทใหประเทศหรอภาคเอกชนทเปนผตงเขามาชวยรบภาระในการปรบตว โดยอาจชวยรบภาระตนทนหรอใหความชวยเหลอในการปรบตวดวย

------------------------------