و یتسوپ مخز میمرت ر لسع روبنز موم هرب یلکلا...

2938زمستان ، 82اپی ، پی4، شماره 7دوره شناسی درمانگاهی دامپزشکی آسیب

933

موم زنبور عسل در ترمیم زخم پوستی و برهمقادیر مختلف عصاره الکلی تاثیربررسی

(Cyprinus carpio) ماهی کپور معمولی ءو بقا پاسخ ایمنی

امیرمحمد ،6نسترن شهبازیان ،5فروغ محمدی ،4هاشم حشمتی، 3علیرضا بلندنظر ،2عباسعلی ساری ،*1نسرین چوبکار

8پیام یاری ،7امامی راد

.ایران کرمانشاه، شیلات، گروه دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه، ،دانشگاه آزاد اسلامی-1

.ایران همدان، پیراپزشکی، گروه دانشگاه بوعلی سینا، -8 .ایران کاشان، موسسه تحقیقات باریج اسانس، -9

.ایران گرگان، بهداشت، گروهدانشگاه علوم پزشکی گلستان، -4 .ایران کرمانشاه، دامپزشکی، گروه دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه، ،اسلامی دانشگاه آزاد -5

.ایران کرمانشاه، بخش بهداشت آبزیان، اداره دامپزشکی، -6 .ایران تهران، مهندسی شیمی، گروه دانشگاه پیام نور، -7

.ایران اهواز، کارشناسی ارشد شیلات،-2

[email protected] :نویسنده مسئول مکاتبات* (9/4/39: پذیرش نهایی89/3/38: دریافت مقاله)

چکیده-سوء و ایجاد باایی تاثیراتدلیل هاما ب ،کاربرد زیادی دارند آبزیانها در ترمیم زخم نیز ایمنی وسیستم تقویتها جهت بیوتیکآنتی

موم برهدارد زیادیخواص درمانی یکی از این ترکیبات که باشند.مواد با مواد طبیعی میدنبال جایگزینی این هبمانده دارویی، محققین

در مااهی سیستم ایمنای پاسخ و پوستی ترمیم زخم بر وممهبر های مختلفغلظتتاثیر ارزیابی هدف از این مطالعه است. زنبور عسل

مواد آن به همراه درصد 11و 5 ،2 ،رصفهای غلظتتهیه گردید و از شرکت باریج اسانس کاشان مومبره عصاره باشد.می کپور معمولی

آنهاا بقااء ماهی کپور معمولی و پاسخ ایمنی و نیاز یترمیم زخم پوستروند بر منظور انحلال در آب(هموم ب)مواد افزوده به بره حامل

در مقایساه باا .نجام شاد ایک بار در روز وحمام کوتاه مدت به روشو روزه 21دوره یک در مطالعه. این یرار گرفتبررسی مورد

تحریک سیستم ایمنی نیز و پوستی زخم ترمیمروند در یداردرصد تاثیر معنی 2کنترل، استفاده از بره موم زنبور عسل در غلظت تیمار

تعاداد افازای در اماا شاد مشااهده بره موم، ترمیم زخم های بالاترغلظتاستفاده از در .(>15/1pشت )دادر ماهی کپور پرورشی

موم زنبور عسل باه استفاده از بره همراه داشت.هرا نیز ب افزای تلفات ماهیو (نوتروفیل و ائوزینوفیل ،گلبول یرمزای خونی )هسلول

.گرددمیهای پایین موثر بوده و سبب تحریک سیستم ایمنی شکل افزودنی در آب در غلظت 911-912، صفحات 22پیاپی ، 4، شماره 7، دوره1932شناسی درمانگاهی دامپزشکی، نشریه آسیب

ءبقا ،سیستم ایمنی ،زخم پوستی ترمیم ماهی کپور معمولی، موم،بره :هاواژه کلید

نسرین چوبکار و همکاران ... بررسی تاثیر مقادیر مختلف عصاره الکلی بره بوم زنبور عسل در ترمیم زخم پوستی و

932

مقدمه زخم در اثر آفتاب واتخت، ص مات بک یاب وی

بچه بهوبن( در خصتصه)ب هبی ختلف پتوتبومبری

هابی ثب تیاه تاتا باب ونت ا عمات ا گردد ایجبد

هبی پتوت ولا ه بر تبثور وات ببشت. زخم ویر ب

در تارد شتیت وبب رگ وار به ص پسنتی ببزار در

(.Ferguson and Leigh, 1998)گردد وز در بهوبن

اتک زخام در یی از اهتاف ولم پزشای ص تار وم

تر بب واتار ااب ب کمتار اوا . کتتابه ز بن کتتبه

احتمبل ونت کبهشدلول کردن ز بن بهبتد زخم به

وازای هب از اهموا باه یب وتار زخم کبهش هزینه

(.Sabistan, 1991)ببشت برختردار

گسترده ترکوببک طبوعا گوابه در در ابن کبربرد

ا یابن تب شت تاب هبی ا سبنطوف زیبدی از بومبری

وابیر هابی بومابری در ابن در ایا ترکوبابک از اوتنبده

ایا ترکوبابک .دقرار گوار بررو ترد تداک ز ته تا

ا سابن ز ته وتار اب ب برای تاتدارزان فبقت

زیس حوط وز از از ظرآ هب لذا اوتنبده از .ببشنت

کبظم پتر همیبرانص) او وزای برختردارهاهمو ب

4831).

هابص بوتتوا دار هبی شاوموبی ب نات آ تا وتنبده از ا

هابی ویر با گت اه ظهاتر ظوار همتاره شیلات را

ب اته دار یا ایجبد ببق هبص قب در برابر آ ت بوتتو

در کننااتگبن تاابثور واات باار صاارف در حصاات ک

برداشته او .

پر ریآبزی منع بتدن اتان دلولهر بضحب در حبل

بهتاشاا در ز ونااه تخصاا کمبااتد واار ی

اکثر اتارد کابربرد دار هاب اتاد صآبزیبن هبیبریبوم

تجاتیز تشاخو ماحو از ووساتم خبرج شوموبئ

هبی ب تهببق گرفت در ظر بت ن گرفتهمترک روم

همچناو آ هاب در طبوعا آ یناتگ اثراک دار ئ

هاابص )واارطبن ا ساابن ااتاد ر ی ایاا واات وااتار

آ ...( وبیر ااازا اکتووساتم زائ قهالخل بق

(.4831 ولوشبه همیبرانص) شت ت صرف صخبك

بساوبر اتد تأثور کنت اثار بب ترکوببک طبوع دار ی

باه اتاد بب وبیر دار هب دار ت. ای قبیسه در پبیتارتری

تتا نات در در ابن ختلفص تاد ؤثره دارا بتدن ول

آ یاه بات ن صببشانت هب کبربرد داشاته از بومبری بسوبری

ت. نببشا داشاته اثر تتاخل هم آ هب بب تاد ؤثره جمتوه

بدلتعا حبلا از یا تارههما تاد ؤثره ای همچنو

شاته ا ببشاته در باتن لاذا برختردار ات بوتلتژی

همیابرانص تاتکل )گذار ات م یبر اب اب ب اثراک

(.4833 شتهب همیبرانص4833

اات ز بتروساال ااتاد طبوعاا ص بااره ایاا از ییاا

(propolis) خاتاص باب اوا ای ابده ات اوا . باره

الیلا حلاتل از بزه در برخ کشترهکه ا ر دار ی

دا ا ا ساب هابی بومابری ا اتا در ابن آنص اه

در ابده ای .(4833 اشراق ا فرص) شتد اوتنبده

قاتار فقا ب ته ببق بشنبخته مترک به کشتر ب

ت در بره .شتد مبدر کشتر از خبرج به آن از ا تک

آرتریا دردهابی ب نات هبی ختلنا در بن بومبری

هاابی پتواات ص ساا ص بوماابریوضاالا ص شاایلاک تنن

ص از ، تهبص تبخابلص وانتر خسا هبص زخموتخت،

هابی ور بختردگ ص شیلاک د اتا ص بومابری ورفه

گتشص آلرژیص شایلاک ز ب اهص اخاتلا ک گتارشا

کابر رفتاه در حنالا والا باتن هالتهب کتلتن ب

4831 بصااوریص) ایمناا کاابربرد داشااته اواا ووسااتم

(.4833 ووتیص


938

وصابر گرفتاه اواب طبلعابک ماترک برهمچنو

املاه از تعاتدی هابی یژگا دارای ات بره اتب تل

صضااتالتهبب ضااتقبر، ص ببکتریاابی صضاات خااتاص

کننتگ حسب وز ایمن ووستم حرك صضت یر و

هااتیزاده ص Paintz and Metzne, 1979) ببشاات اا

(.4838 همیبرانص

)تهواه ات بره ختلف هبیدر ای تحقوق تبثور غلظ

مانر (رک دار یا بابریا اواب س کبشابن شا شته از

بار ر ات ص وز اتاد حب ال درمت41 5 ص3 )شبهت(ص

ابه در بچاه بقاب پبوا ایمنا ص تر وم زخم پتوت

ترد بررو قرار گرف .کپتر عمتل

باااه ولااا (Cyprinus carpio) کپاااتر عماااتل

کشاترهبی د واب هبی نحصر به فارد در بوشاتر یژگ

هبی باب از گت ه در ایران وز یی شتدپر رش داده

آیت.به شمبر بهوبن گر بب اهمو پرطرفتار

ر ات بار ات باره تابثور بررو هتف از ای طبلعه

باب تتااه باه تعاتاد )بهبتد زخم پبو ووستم ایمنا

در (وانوت قر از شامبرش افتراقا آ هاب هبیگلبتل

.ببشت کپتر عمتل به

هامواد و روش س بره موم زنبور عسلتهیه اسان

گواری ت ص به وصابره برای اوتنبده بهتر از ختاص بره

درمات الیال )اتاب تل(ص 11آن وبز او . حلتل دارای

ات اوا گواری باره تری حلاتل بارای وصابره فعبل

گلویاتل آ واز گوری باب پار پول هر،نت که وصبره

ظارف (.4833 واوتیص ؛4831 بصوریص) شتدا جب

اکانش دلوال وات هپلاوتوی برای تتزیا باره ات با

ات از شارک ترکوببک تاد حب ل باره .ا تخب گردیت

ص کار درکص PEG400ببریا اوب س کبشابن شاتمل بار

ببشت.آ ص پر پول گلتکز اتب تل

مایشزآطرح هاابی ختلااف در لوتاار از حلااتل ولاا 4 ر زا ااه

5درمات در 41 5 ص3 صمانر ترد بررو هبیغلظ

ی تومبر تحا وناتان تیرار اوتنبده گردیت. 8تومبر

نظاتر ا حالال در ه) تاد افز ده به بره ت ب تاد حب ل

در ظر گرفته شت. وز آ (

سازی تانک آزمایشآمادهلوتار آ ا تخاب در 85هبی بب ظرفوا ابتتا تب

آب،واری از پاس وبو 13کش شهر که آن از آ لتله

شاون کلار ماترک گرفتاه اوا اواتنبده نظتر تاه هب

شارک ابهوران (MA-F009) گردیت. از فولتر اوننج

لتلاه خر اا هاتا جهز به ر دی خر ا هتاص

آ ص خزن پخاش هاتا وارپتش کابرتریا اواننا

شاارک اابهوران پماار فولتاار (MH-71R)بخاابری

هاار آکتاریاات در smart pump-SB-1350اوااننج

وابو پاوش از ا تقابل بهوابن 13اوتنبده گردیت که از

.آ بده وبزی شت ت

بهوبن ترد آز بیش از ی زروه بهوبن گر ابب در

قصر شوری در اواتبن کر ب شابه خریاتاری شاته باب

هابی هاتاده ا تقابل داده شات. یابن اوتنبده از پمار

اولا احات اد آز بیشص آز بیش،به شولاک دا ش،به آز

د بوبزی پس از هم در ظر گرفته شت. (4833) کر ب شبه

هابی حب ال ابه از کبرگابهص هب بب آ کوساه آ تب

وابو 31 هب مترک گرف .ا تقبل بهوبن به ای تب

ا لوه بتلول اوتر بش از اببجبی غاذاده ماترک

،رف .


939

کابر وبو پس از ا تقبل ابه رفا اواتر ص 13

کاب لاا طار قبلاب در آز ابیش طار شار گردیات.

قطعه 35 شب ل تومبر هررص تیرا 8 تومبر 5 بب تصبدف

ص3 صمنر هبی در ب گر بب غلظ 45 ± 3 به کپتر

) تادی کاه تتوا شارک درمت تاد حب ل 41 5

ببریا اوب س کبشبن برای ا حلال ای ترکوب ر غن باه

ا جاب ماترک حلاتل هوا ( با آ اضبفه گردیاته ا

)لتفابك غذای کنساب تره ببر غذاده بب 3ر زا ه .گردیت

5/6 درماات پاار ت و ص 14فرا ساتی بااب ترکوااب غااذای

در (رطتبا درمات 43 فوبار درمت 5،رب ص درمت

بهوبن ا جب شت.

دراه حارارک شتمل بر اطلاوبک آ ترد اوتنبده

بتد. 5/1تب pH 1 ص 41ppmاکسوژن صولسوت دراه 36

ر ز در ظر گرفته شت. 34طتل د ره

هبی رفتبری شیل واز در بهوابن تلنبک یژگ

در هر ر ز ثب گردیت.

ایجاد زخم در ماهیان و چگونگی انجام طرح گار 8 بهوبن هر تب بب پتدر گل وخ باه وازان

.بوهتش شت تص لوتر آ 41در

ر ببله پشت بهوبن بر پهلاتی باب ی حل زخم در زی

61/1 ± 4 )وم ،ر بتن( ا تخب گردیت. طتل زخام

از بلنت رب در ظر گرفته شت. تر ول 1/8 ±4 ور

کردن فلس یه زیری آن تتو توغ اویبلپل اواتریل

واتیم کلرایات بب وار فوزیتلاتژی اوتنبده شت وپس

شهت( شستشت -ن)شرک ثب ایرا درمت اوتریل 3/1

31 به همبن تب ا تقبل داده شته تب به هاتش بوبینات.

وبو پس از ایجبد زخم از حمب کتتبه تک باره ات

درمت وز تاد حب ال 41 5 ص3 صمنرهبی در غلظ

اوتنبده گردیت وپس بب وب،تك در ظار گرفتاه شاته

. به به تب ا ربتطاه ا تقابل داده شات برای هر تب

ای کبر ر زا ه در وبو عونا در ر ز ا جاب گردیات.

روا ×)طاتل زخام وط زخم صدر طتل ا جب طر

بااب کااتلوس 33 41ص 48ص 3ص 1در ر زهاابی زخاام(

تار گوری شت وپس اه بررو دقوقدیجوتبل ا تازه

پبتتلتژی هب از آز بیشبک هوستتزخم سب تر وم ر ت

واتنبده اخاتن آز بیش هب ت ه تهوه قبط ببفت از م

زخم واز باب اواتنبده از رابطاه زیار تر ومدرمت .گردیت

حبوبه گردیت:

=درصد بهبودی زخم سطح زخم در روز مورد نظر -سطح زخم در روز اول

(4833)تتکل همیبرانص سطح زخم در روز اول× 111

خونگیریگرفتاه ب اه مترک اتاگه به ب خت ،وری هر اه

پس از بوهتش ماتدن باب اواتنبده از اواب س گال .شت

وخ بلافبمله بتن به را خش کارده واپس باب

اوتنبده از ی وار اواتریل اقاتا باه خات ،وری از

511) لوتار ولا 5/1ا تهبی ریت وبقه د ا باه وازان

لوتار از احات در ولا 5111 ویر لوتر( گردیت. هپبری

نظتر الاتگوری از ا عقابد هبزی کبوپو بشرک دار و

خات ،وری از ابه در ر زهابی .ختن اوتنبده گردیات

تومبرهابی ) ز به ذکر اوا ا جب شت 31 41 صمنر

(.بب تلنبک زیبد از طبلعه خبرج شت ت


934

به در هر تب در ویر توات 1 در هر رحله از

در اترد ظر مت اه هپبرینه شتهص مت ه خت تهوه شت.

باه آز بیشا،به بارای طبلعابک ی خشا واریعبا کنبر

آ وازی ر ا به ر ش در آ جب خت ا تقبل داده شت

تببر اقتا به شمبرش آ هب گردیت.

بررسی بافتیباه تومابر از هار ص واه مت اه 41 مانر در ر زهبی

ا تخب شت مت اه بابفت باه شایل مترک تصبدف

مب ضخب حل تر وم زخم به همراه پتو تاز رب

وبلم اطراف زخم بب اوتنبده از قوچ اوایبلپل گرفتاه

نظاتر الاتگوری از به (4831 بنبی همیبرانص) شت

قرار گرف .درمت 41فر بلو دراتتلوز ببفت

باب اواتنبده شنبو ص ببف همچنو به نظتر طبلعبک

6 قبط ببفت باه قطار ه هباز مت از دوت،به ویر تت

بب اواتنبده ر آ وزی مت ه هب گردیت ویر تر تهوه

.ا جب گرف ائتزی –از همبتتکسولو

ی مختلفبررسی میزان بقا در تیمارها

(=SPدرصد بقا ) 111× تعداد ماهیان موجود

تعداد ماهیان اولیه

روش آماری

از ار افازار آ ابری هاب به نظتر تجزیه تحلوال داده

Spss17 طرفاه اریب س یا تجزیه . ابتتا ازاوتنبده شت

(ANOVA) اوتنبده شات در هباه قبیسه وب ،و

تاردی که بو وب ،و هب اختلاف عنا داری ااتد

اواتنبده اها ااتا کاردن آ هاب Tukeyاز آز اتن داش

از( >15/1p)درمات 35 تبیا در وط اطمونابن .گردیت

.گردیت لحبظ آ بری تنب ک قلمتاد

هایافته مطالعه سطح زخم

بب کتلوس دیجوتابل ترد ظر در ر زهبی زخم وط

.(4)ات ل ثب گردیت

برداریدر روزهای مختلف نمونه مومبره مورد نظر مربع در تيمارهای مترسانتي بر حسبمتوسط سطح زخم -1 جدول

0روز 8روز 13روز 17روز 22روزa16/1 a41/1 a48/1 a34/1 36/1 شبهت

* a41/1 a48/1 a34/1 36/1 حب ل

b14/1 b11/1 b13/1 b45/1 36/1 3 درمت

* * c16/1 c44/1 36/1 5 درمت

* * c15/1 d13/1 36/1 41 درمت

.(>15/1p) دهت را از ظر آ بری شبن اختلاف دار بتدن حر ف ختلف در هر وتتنص عن

.به دلول تلنبک زیبدص از طبلعه حذف شت ت *

باه وازان ات بره درمت 41 ز به ذکر او در تومبر

درمات پاس از حماب 5 زیبد به سب کمتر در تومبر

41 هب خت ریزی پتوت در تومابر دادن در برخ مت ه

ختد شابهته گردیات کاه درمتص حرکبک شتیت به د ر

.شتدر برخ ر زهب تلنبک هم شبهته

8مقایسه میانگین سطح زخم در روز 3طرفه شبن داد که در ر ز آز تن آ بلوز اریب س ی

5ص 3 وب ،و وط زخم در پنا گر ه شابهتص حب الص

داری دارددرماات از ظاار آ اابری اخااتلاف عناا 41

(15/1p<).


935

شبن داده شات کاه Tukeyن تعقوب همچنو در آز ت

وب ،و وط زخم فق در گر ه شبهت بب گار ه حب ال

.(p>15/1) داری تارداختلاف عن

31مقایسه میانگین سطح زخم در روز

طرفه شابن داد کاه در ر ز آز تن آ بلوز اریب س ی

5ص 3گر ه شبهتص حب لص 5 وب ،و وط زخم در 48

داری داردآ اابری اخااتلاف عناا درماات از ظاار 41

(15/1p<).

شبن داده شت که واب ،و Tukeyهمچنو در آز تن

وط زخم واز فقا در گار ه شابهت باب گار ه حب ال

. (p>15/1) داری تارداختلاف عن

31مقایسه میانگین سطح زخم در روز

طرفه شابن داد کاه در ر ز آز تن آ بلوز اریب س ی

3گار ه شابهتص حب ال 8و وط زخام در وب ، 41

.(>15/1p) داری دارددرمت از ظر آ بری اختلاف عن

شبن داده شات کاه واب ،و Tukeyهمچنو در آز تن

وط زخم در گار ه شابهت باب گار ه حب ال اخاتلاف

.(p>15/1) داری تارد عن

2مقایسه میانگین سطح زخم بیین دو ریروه هیاهد و

22درصد در روز

3 ستقل شبن داد که در د گر ه شابهت Tآز تن

داری اااتد دارددرماات از ظاار آ اابری تنااب ک عناا

(15/1p<). تاب 3 )ااتا ل تبیا ربتط به طبلعه خات

1).

مومهای مختلف برهدر غلظت 11 در روز در ماهي کپور معمولي های خونيگلبولتفریقي شمارش -2 جدول

گلبول سفید

(301 ×)

گلبول قرمز

(610 ×)

بازوفیل

ائوزوفیل

مونوسیت

لمفوسیت

هتروفیل

فاکتور خونی

تیمار

a3/1+38/31 a1238+85/8 a1+4 a45/4+8 a5/4+ 51/1 a62/3+15/11 a34/1±34 شبهت

a33/1+3/34 b1211+35/1 a1+4 a1+3 a1/1+5/8 a43/3+5/18 a14/4±31 حب ل

a43/8+58/35 a1231+51/8 a1+4 b51/1+5/4 a5/1+35/1 c65/1+5/18 c81/8±35/31 3

a33/3+61/31 b1234+85/1 a1+4 b1+4 a1+1 c1/1+5/15 c1/1±5/43 5

a14/4+3/33 b1211+65/1 a1+3 c1+1 a1/1+5/1 b1+61 b1/1±5/33 41

)بدون زخم( ایجاد زخم( و مخزن )با در تيمار شاهد 1در ماهي کپور معمولي در روز های خوني شمارش افتراقي گلبول- 3جدول

گلبول سفید

(310 ×)

گلبول قرمز

(610 ×)

بازوفیل

ائوزوفیل

مونوسیت

لمفوسیت

هتروفیل

فاکتور خونی

تیمار

شبهت 3/4+15/33 35/1+15/11 5/1+35/8 15/1+35/3 1+4 13/1+34/8 15/3+48/38

خزن 1/1+5/33 1/1+5/63 11/1+5/4 1+4 1+4 11/1+35/3 65/5+1/36

تلفات پایين مورد بررسي قرار )تيمارهای با مومهای مختلف برهدر غلظت 21در ماهي کپور معمولي در روز های خوني شمارش افتراقي گلبول -4جدول

(گرفته است

گلبول سفید

(310 ×)

گلبول قرمز

(610 ×)

بازوفیل

ائوزوفیل

مونوسیت

لمفوسیت

هتروفیل

یفاکتور خون

تیمار

درمت3 34/3+35/38 4/8+5/63 33/4+5/8 5/1+15/3 5/1+35/4 3/1+15/1 3/4+61/36

.(>15/1p) دهترا از ظر آ بری شبن اختلاف دار بتدن حر ف ختلف در هر وتتنص عن


936

31هییای مرمییز خییون در روز مقایسییه تعییداد رلبییو

(2)جدو

شبن داد کاه واب ،و طرفهآز تن آ بلوز اریب س ی

3گر ه شبهتص حب الص 5هبی قر ز ختن در تعتاد گلبتل

درمات از ظار آ ابری تناب ک 41درمات 5درمتص

.(>15/1p) داری دارد عن

شاابن داد کااه وااب ،و تعااتاد Tukeyآز ااتن تعقوباا

هبی قر ز خاتن در گار ه شابهت گار ه حب ال گلبتل

فق گار ه شابهت (>15/1p) داری داردتنب ک عن

.(p>15/1) داری تارددرمت تنب ک عن 3گر ه

(2)جدو 31های هتروفیل در روز مقایسه تعداد سلو

طرفه شبن داد کاه واب ،و آز تن آ بلوز اریب س ی

3گار ه شابهتص حب الص 5هبی هتر فوال در تعتاد ولتل

درمات از ظار آ ابری تناب ک 41درمات 5درمتص

.(>15/1p) داری دارد عن

وب ،و تعاتاد در شبن داد که Tukeyآز تن تعقوب

41هبی هتر فول در گر ه شبهت حب ل بب گار ه ولتل

.(>15/1p) دارد ااااتد درمااات تناااب ک عنااا داری

درماات تنااب ک 41درماات بااب 5گاار ه همچنااو در

.(>15/1p) دارد اتد داری عن

(2)جدو 31روز در هامقایسه تعداد لمفوسیت


5درمتص 3ر ه شبهتص حب لص گ 5در هبتعتاد لمنتوو

داری دارددرمت از ظر آ بری تنب ک عن 41 درمت

(15/1p<).

شابن داد کاه واب ،و تعاتاد Tukeyآز تن تعقوبا

گار ه واز درمات 41در گر ه شابهت هبلمنتوو

.(>15/1p) داری دارددرمات تناب ک عنا 41حب ل

در درمات واز 41درمت بب گر ه 3گر ه در همچنو

آ اابری درماات تنااب ک 41درماات گاار ه 5گاار ه

.(>15/1p) دارد اتد داری عن

(2)جدو 31های مونوسیت در روز مقایسه تعداد سلو

بن داد کاه واب ،و طرفه شآز تن آ بلوز اریب س ی

5درمتص 3گر ه شبهتص حب لص 5در هبتعتاد ت توو

داری درمات از ظار آ ابری تناب ک عنا 41درمت

.(p>15/1) تارد

31هییای ازوزیفوفیییل در روز مقایسییه تعییداد سییلو

(2)جدو


درماتص 3ر ه شبهتص حب الص گ 5در هبتعتاد ائتزینتفول

داری درمت از ظر آ بری تناب ک عنا 41درمت 5

.(>15/1p) دارد

شابن داد کاه واب ،و تعاتاد Tukeyآز تن تعقوب

واز در درمات 41درمات 3در گار ه هبائتزینتفول

داری دارددرماات تنااب ک عناا 41درماات 5گاار ه

(15/1p<).

31سییفید خییون در روز هییای مقایسییه تعییداد رلبییو

(2)جدو


5ص 3گر ه شبهتص حب لص 5هبی ونوت در تعتاد گلبتل

درداری ااتادرماات از ظاار آ اابری تنااب ک عناا 41

(15/1<p).

(5)ات ل مقایسه میانگین تعداد تلفات

داد کاه واب ،و طرفه شبن آز تن آ بلوز اریب س ی

درمت 41 5ص 3گر ه شبهتص حب لص 5تعتاد تلنبک در

.(>15/1p)داری دارد از ظر آ بری اختلاف عن

شابن داد کاه واب ،و تعاتاد Tukeyآز تن تعقوب

درماات 41تلناابک در گاار ه شاابهت حب اال بااب گاار ه

.(>15/1p) داری دارداختلاف عن


937

)درصد( برداری در تيمارهای مختلفدر روزهای مختلف نمونهتلفات ماهيان -5 جدول

10 5 2 حامل شاهد تیمار روز

4 6/33 411 411 411 6/31

3 36 411 411 411 8/35

8 36 6/33 6/33 6/33 8/11

1 36 6/31 6/33 6/33 3/18

5 31/6 33 6/33 36 63

6 33 33 8/18 8/33 6/66

1 33 8/33 8/31 8/34 6/63

3 33 33 36 8/11 13

3 6/31 6/36 36 6/11 11

41 8/33 6/11 6/31 8/65 33

44 33 6/11 6/31 8/64 31

43 33 61 8/38 56 6/41

48 31 8/64 33 53

41 31 6/53 33 53

45 31 6/53 31 13

46 31 56 8/11 8/15

41 31 63 8/14

43 6/33 6/63

43 6/33 6/51

31 6/33 6/16

درصد بهبودی زخم

درمت تر وم زخم وز بب اوتنبده از رابطاه تااتد در

ارائاه 4ر ش کبر حبوابه گردیاته تابیا در ماتدار

در ر زهبی پبیب فق در گر ه شابهت گردیته او .

درمت وزان بقب حبوبه گردیت بقواه تومبرهاب باتلول 3

تلنبک زیبد حذف شت ت.


932

برداریموم در ماهيان کپور در روزهای مختلف نمونهمقایسه درصد بهبودی زخم در تيمارهای مختلف بره -1نمودار

مطالعات بافتینتایج

از بره ات درمت 41 5 ص3هبی غلظ از در اوتنبده

درمت 3 غلظ ر ت التوب شیل گرفته که به ترتوب در

التواب از ماتص در 5 غلظ در ترالتوب خنوف بره ت ص

باتده از التوب بهتری برختردار درمت 41در تتو

.ببشنت تزایشهبی وضلا زیری در حبل یه

ببف همبنت در حل آغبز : ر ت التوب شاهد تیماردر

هابی تشایول شات. یار ز در وضالاک افازایش رگ

خت در حل شبهته گردیت.

از لا شایل گرفتاه : اپواتر اتیات حامال تیماردر

اب هبی ولتل تعتاد هضخب کبف برختردار بتد

.بتد وز ا تك پتشش پتو ببف شیل

ریریو نتیجه بحث

شاابن داد کااه در باابفت خاات شاابهتاک تاابیا

ت ز بتر وسال در کنترلص اوتنبده از بره تومبر قبیسه بب

ر وم زخام داری در ر ات تا درمت تبثور عن 3غلظ

واز تحریا ووساتم ایمنا در ابه کپاتر پتوت

.پر رش دارد

شرای به پبو در بهوبن ختن تغووراک خصتموبک

حوط هبیاوتر بر او پبوخ صزیس حوط

قارار ظر ت زیست هم شبخ ی ونتانهب تتا ت

قر از هابی گلباتل ختن شاب ل یهبولتل اازا . گورد

هاب( )لتکتواو وانوت هابی گلباتل هب(و )اریتر و

.ببشت

5/8 تب 5/3 دا نه طبوع گلبتل قر ز در ای ت به

کاه اوا هزار 83 تب 31 گلبتل ونوت ترد ولوتن در


933

وابدی 4 در به ترد آز ابیش در ر ز د پبرا ترای

41 5ص 3بارداری در تومابر مت اه 41 بتده ا اب در ر ز

41 5تومابر یاژه در هقر از با هبیگلبتل اددرمت تعت

درمت بوشتر از حت جبز ا اب در گلباتل وانوت در حات

3 فقا تومابر طبلعاه 31در ر ز شبهته گردیات. جبز

در حت قببل قباتل بتد ات هبگلبتل درمت از ظر تعتاد

هابی وانوت در حات طبوعا ا اب که تعتاد گلبتلبطتری

افزایش یبف . هبی قر ز ا تک تعتاد گلبتل

ایص ه قار کپاتر وارگنتهص کپاتر بهوبن در د ب افزایش

هبیگلبتل افزایش تاب عمتل کپتر حت به

تغوواراک بب عمتل کپتر به قنتختن .ت شت قر ز

شاتری همچنو افازایش حرارک اوتر ص اکسوژن

رحوما بشار همیابرانص ) دارد داری عن ارتببط آ

اات در در ایاا تحقوااق وااز اوااتنبده از بااره .(4836

درمات وابب فعبلوا 5 بموزان کمتر 41هبی غلظ

گردیت افزایش د ب در بتن آ هب شتیتتر بهوبن احتمب ا

که افازایش در تعاتاد گلباتل قر از کما خات ریزی

.شتپتوت هم شبهته

شبخ والا در ابه بعنتان هب لتکتوو تعتاد

ات وابب افازایش تتر فوال در بره .شتد حست

وصاابره وااز گردیااته کماابن ر ،ااو آ یقاازل اابه

خاتراک وابب ماترک هبا خبر ریم در کپتر عماتل

ولوشاابه ) گاارددگلبااتل واانوت اا تعااتاد افاازایش

در دا ناه طبوعا ا اب در ایا تحقواق (4831 همیبرانص

شبهته ،ردیت. داریگلبتل ونوت تبثور عن

در به ونوت افزایش د اب کابهش اکساوژن وابب

اواتر بشا از تابثور گاردد افزایش گلبتل قر ز

شتینته در به حات وابب افازایش گلباتل قر از

.(4833 شبهست همیبرانص) شتد

تااأثور وااطت ختلااف ( 4831در طبلعااه بورقااتار )

ص 5/4ص 5/1در وطت منر )شبهت(ص ت وصبره الیل بره

بار پبرا ترهابی رشات ات گر وصابره باره 3 5/1

ترکوب شاوموبی شاه )رطتبا ص پار ت و ،ربا (ص

همتگلاتبو )فبکتترهبی خات هبی ولا شبخ

وااز پبرا ترهاابی بوتشااوموبی واار (همبتتکریاا

ص ترد ارزیابب کمبنی ر ،و آ قزل ووستم ایمن به

تحقواق شابن داد کاه اواتنبده از . تبیا ای قرار گرف

ات در اواره بار وملیارد رشات وصبره الیلا باره

ولا بهوبن ترد آز بیش تأثور تاش ص ا ب اوتنبده از

وبب تحری ووساتم ایمنا بب تغوور تتر فول ای بده

حقوق حبضر واز در ت (.4831 بورقتار کشیتل ص) گردیت

داری طاتر عنا هبا درمت 41در تومبر تعتاد تتر فول

.ه او یبفت افزایش

درمت وپس 41 ابتتا در تومبر ص وب ،و وط زخم

بهتر باتد ا اب در طاتل د ره درمت 5 3تومبرهبی در

درمت در قبیساه 41 5 زخم در تومبر بهبتدرغم ول

پبرا ترهابی اترد هدرمات در برروا کلوا 3 تومابر بب

.بتد ت بره رمتد 3ص غلظ طبلعهص بهتری تومبر

تعااتاد لمنتوااو اخااتلاف درماات 5 3 توماابر در

41در تومابر هاب تعتاد لمنتواو داری تاش ا ب عن

درمات کابهش یبفا . تعاتاد لمنتواو در ارتبابط بااب

ببشت. هبی ایمن وزببن پبو

بوشتر از بقواه تومبرهاب درمت 41 ائتزینتفول در تومبر

تتا ت اکنش به ای ترکوب را شبن که افزایش یبف

هب شیلاک پتوات ائتزینتفول در آلرژی صدهت زیرا

(.Sforcin, 2007) هب افزایش داردحت اوتر

که تب بتد درمت بوشتر 41تومبر تلنبک در جمت در

5 در توماابر ز اته ب ت ات درمات 6/41 فقا 43 ر ز


923

درمات تاب 3 ردر توماب صدرمات 8/14ص 41 درمت تب ر ز

56 ص46 در توماابر حب اال تااب ر ز صدرماات 6/16ص 31ر ز

درمات 6/33 درمت در تومبر شبهت تب ر ز آخار د ره

دلوال ه)ر زهبی تنب ت که ذکر گردیت با ب ته بتدببق

تلنبک زیبد آخر د ره در تومابر اترد برروا در ظار

گرفته شته او (.

تاک طبوعا باب اتیاتی از تتلوا تومابر هب فوتتبوتتو

تبثوراک نوات ر ی حوتا ابک کونوا تتلواتاک آ هاب

گذار تغذیاه شاته باب اواب س پت اه در رغ تخم هستنت.

داری در طعم باتی ایا ت تنب ک عن کته بره

هب بب تومبر شبهت که عماتل بات ن افز د ا رغتخم

همچناو کابهش بابر .ایجابد شات صتغذیه شاته بتد ات

ات فر وز ایجبد گردیت تغذیاه باب باره کل ببکتریبی

هاب باب اواب س وابب ارغ تار تخام وبب زن ون،و

. (Arpasova et al., 2013) کاابهش زن زرده گردیاات

ت در دراز تک در مترک همراه شتن بب ترکوبابک بره

تتا اات باار زن بهواابن هاام بررواا گاارددغااذای اا

(.4833 وران همیبرانصخبلق )

آ یای ابه قازل ذ ات در اواره غا اوتنبده از بره

رشات ور تخم به صکمبن وبب کبهش در رگر ،و

وضلا وری در قبیسه بب تومابر شابهت در جمات

Velotto) ونتان وب ل در بهبتد پر رش به اوا هب

et al., 2010).

.وا افناتل ترکوبابک تئوات ت حاب ی فلا بره

تئوتهب بعناتان آ تا اکساوتان در کابهش اواتر فلا

Kakoolaki) هب ومت طر هساتنت بش از بومبری

et al., 2013). ات ر ی اتش تبثور وصبره اتب تل بره

عاته pH کابهش همحرای وبب بهباتد زخام عات

تاتد در آن وابب ترکوببک فنتل تئوت فلا .گردیت

وناتان ه ت ب جمت برهه در بتدخبمو ضت التهبب

اکسوتا ومل دهنته فبکتترهبی حبفظت آ ت افزایش

وابب تحریا ووساتم (Pillai et al., 2010) کنت

صهمچنو .گردددر تش اثراک ضت ورطب ایمن

تببتلوسم ولتل تشیول کلاژن را هبی آ زیم ووستم

گردد ای تحری کرده وبب بهبتد زخم وتخت،

اات اواا نااو در باارهیدلواال اااتد آرژهتاابثوراک باا

(Ghisalberti, 1979.)

هبی به بب تاد طبلعبک ا تک در ترد تر وم زخم

کابلوپتت در ا ثلا وصبره گوابه .طبوع ا جب شته او

خاتار وابب تساری بهباتد زخام پتوات کپتر ولف

تیا گرد کبهش ببر ببکتریبی تحریا ووساتم ایمنا

.(4833 غنتری ر زبهب همیبرانص)

اوتنبده از وور در تر وم زخم به کپتر وبب گردیت

هنتاه بهباتد یببنات در ماترت کاه در 8هب پس از زخم

هنته بهباتدی حبمال شاته باتد 1تومبر شبهت پس از

در تحقواق حبضار واز .(4831 پاتر همیابرانص کبظم)

ت در به کپتر شبهته هبی پتوتسری در بهبتد زخم

گردیت.

درمت 3آیت که اوتنبده از از جمت تبیا ،نو بر

فبکتترهابی ت بهتری تبیا را از ظر بهبتد زخم بره

روات اواتنبده از ظر ا بهد ببل دارد هب خت بقب

درمات 3از کم بب تر هبیغلظ ت را ببیست در بره

تاب ترکوبابک غاذای هماراه کارد باب یب طتر دی،ری به

تتا ات تلنبک ... از بو بر د که هم، ا صخت ریزی

ای برای طبلعبک آینته ببشت.ز ونه

اات باار اوااب ر ش فعبلواا ضااتببکتریبی بااره

اغرافوابی فصال تناب ک هطقص نهباوتخراجص حلال

ات در فعبلوا هبی ختلف حل کردن برهر ش .او


922

تااتان اا صلااذا .(Sforcin, 2007) گااذاردثور اا آن تااب

تحقوقبک ر ی تاتداک را بب ا تا ختلف آن برروا

متد.

سپاسگزاریتصااتیب شااته در از طاار پژ هشاا ایاا تحقوااق

دا ش،به آزاد اولا احت کر ب شبه اوتخراج گردیته

به ا جب رووته او کاه ای احتاوتببراک پژ هش بب

دا وم از شاترای حتار پژ هشا ایا ز بر ختد

دا شاا،به بااه اهاا تصااتیب ایاا طاار تحقوقاابت

بابریا اواب س شارک وپبو،زاری کرده همچنو از

اترد اواتنبده در طار تب و بره ات کبشبن به اه

از دا شجتیبن رشته شولاک گردد قتردا تشیر

هاب خاب م آقبیبن وعوت پهلتا حمت مبل تمسی

ا دتشایر قاتر ص انش الهب ظبفتوبن حواب رضابی

گردد.

مفابع

( .اثر ضتببکتریبی بره4833اشراق ص . ا فرص ش .)هبی بومبری تکبردیب. جله دا ش،به ولات پزشای ت بر گت ه

.13-13 منحبک:ص 3ص شمبره 44 وبل صشهوت مت ق یزد

شنبوا (. برروا خاتن 4831د وا ص . ) عما . الاف.ص جابزی ا واریص .ص رفوعا ص غ بنبی ص .ص ور اقنا ص

شنبو ببفت در سمت و تجرب بب دیبزینتن در به کپتر عمتل . شریه شولاک جلاه نابب طبوعا ایارانص آووب

.4-48: منحبک ص4 ص شمبره61 د ره

تشبراک آ تز وبل ولم کبربردی اهبد دا ش،به .فرآ ری حصت ک ز بتروسل. ا (.4831) ر. . بصوریص

(. تأثور وصبره ت بر وملیرد اورهص ببز ب تگ برخ فبکتترهابی خات بچاه بهوابن 4831الف. ) بورقتارکشیتل ص

پبیبن ب ه کبرشنبو ارشت دا ش،به منعت امنهبن. ا ،ش قت قزل آ ی ر ،و کمبنص

اثر وصبره هوتر الیل در ناه کاته (.4833) .ص اعنریص ه.ص تتکلوبنص . کمبل ص .تتکل ص .ص ور ص ف.ص حمتدیص

.41-31 :منحبک ص11 ص شمبره31 د ره محرای . جله دا ش،به ولت پزشی بز ترانص تش پتوت بر ر ت بهبتد زخم

.بار وسال ز باتر تتو شته آ ریام فوتتبوتتو تأثور (.4833) خبلق ورانص .ص کریم ص .ص بسب ص . راب ص ج

هبی تی در کشب رزی نبب طبوع .ا لو همبیش ل ف آ ری گتشت ص هبیاتاه ایمن ووستم

. خت فبکتترهبی از برخ تعوو (.4836) رحوم بشرص .ص تهرا فردص الف.ص قبوم ژادص الف.ص ولوپترص . فلا ص

ص8 شامبره پاوش ص ا ل وبل- هوجبن احت زیست ولت جله گنبدی. رشت ختلف راحل خزر در دریبی ونوت به

.15-56 :ص منحبک4 ز ستبن

( . بره4833ووتیص .). ت دار ی طبوع از کنت ی ز بتر وسل. شر صت


928

ابه خات پبرا ترهابی بار آ وات شاب پت شتینته بده تبثور بررو (.4833د.ص هریص . صریص ن. ) صشبهست

.33-418 :ص منحبک64 حت . جله پژ هش وبز تگ ص شمبره

( . 4833شتهب ص .ص همت ص الف. طبهری قت ص.) داریبخشا وصابره هواتر الیلا گوابه تشانه بررو اثر التوب

(Scrophularia striata) مانحبک ص1 ص شمبره41 ولت پزشی ایلا ص د ره ببز پتوت خرگتش. دا ش،به ر ی زخم بر:

46-3.

. (. تبثور تجتیز ختراک وصبره خبر ریم بر پبو ایمنا 4831) اومبوول ص الف. ولوشبه ص .ص ولطب ص .ص صبب ص

.355-368: منحبک ص8 ص شمبره66 به کپتر عمتل . جله تحقوقبک دا پزشی ص د ره

بررو اثراک ضت ببکتریابی اواب س گوابه اکابلوپتت در (.4833) ز ون ص .ص هببزاده . فرخ ر ز ص . صه .صغنتری ر زبهب

ایران. هبی به کبهش ببر ببکتریبی پتو بچه بهوبن کپتر ولنختار. همبیش گوبهبن دار ی ص تهرانصبهبتد زخم

ی وطح ابه هب. تبثور وصبره وور گل خطم بببت ه در تر وم زخم(4831) ی. صکوتا . صرضبی .صی صپترکبظم

.38- 31: منحبک ص66 شمبره صکپتر عمتل . جله پژ هش وبز تگ

از بره ات در اواره بار ر ی وملیارد اثر اوتنبده (.4838) .غ صطهمبوب . الف صاتکبر .صج صپتررضب .ص ص هتیزاده

.61-18: بکمنحص 8 ص شمبره41 د رهص پژ هش وبز تگ جله .ووستم ایمن رغبن تخم،ذار تجبرت

Arpasova , H., Kacaniova, M., Hascik, P., Cubon, J. and Fikselova, M. ( 2013). The influence of oregano

Essential oil and bee products on qualitative parameters and microbiological indicators of table eggs

content. Journal of Microbiology and Biotechnology, 1:1107-1127.

Ferguson, M.W. and Leigh, I.M. (1998). Wound healing textbook of dermatology. 6th ed. London:

Blackwell Science, 1: 337-343. Ghisalberty, E. L. (1979). Propolis: A review. Bee World 60, pp: 59-84.

Kakoolaki1, Sh., Cakir, O., Ciftci, O. and Ozdemir, I. (2013). Role of propolis on oxidative stress in fish

brain. Basic and Clinical Neuro Science, 4(2): 45-50.

Paintz, M. and Metzner, J. (1979). Local anesthetic effect of propolis and some of its constituent's.

Pharmazie, 34(12): 839-841. Pillai1, M. (2010). Antiulcerogenic and ulcer healing effects of Indian propolis in experimental rat ulcer

models. Journal of Api Product and Api Medical Science, 2(1): 21-28.

Sabistan,W. (1991).Textbook of surgery. 14th ed. New York: WB Saunders Company, pp. 171-173.

Sforcin, J.M. (2007). Propolis and the immune system. Journal Ethnopharmacol, 113(1): 1-14.

Velotto, S., Vitale, C., Varricchio, E. and Crasto, A. (2010). Effect of Propolis on the fish muscular

development and histomorphometrical characteristics. Veterinary Journal. BRNO, pp: 543-554.


929

Journal of Veterinary Clinical Pathology, Vol. 7, No 28, Winter 2014

753

The effect of different concentrations of bee propolis on skin wound

healing and immune response and survival of Common carp (Cyprinus

carpio)

Choobkar, N.1 *, Sari, A.2, Bolandnazar, A.R.3, Heshmati, H.4, Mohammadi, F.5, Shahbazian, N.6,

Emami-Rad, A.M.7, Yari, P.8

1- Islamic Azad University, College of Agriculture, Department of Fisheries, Kermanshah, Iran.

2- Bu-Ali Sina University, Department of Paraveterinary sciences, Hamadan, Iran.

3 - Research institute of Baryj Essence, Kashan, Iran.

4- Golestan University of Medical Sciences, Department of Health, Gorgan, Iran.

5 - Islamic Azad University, College of Agriculture, Department of Veterinary, Kermanshah, Iran.

6 - Iranian Veterinary Medicine Research Organization, Department of Aquatic Animals Health and Disease,

Kermanshah, Iran.

7 - Payame Noor University, Department of Chemical Engineering, Tehran, Iran.

8 - Master of Fisheries, Ahvaz, Iran. *Corresponding author email: [email protected]

(Received: 2013/12/14 Accepted: 2014/6/24)

Abstract Antibiotics use to increase the immune and wound healing in many animals. But due to the residual

effects of a drug, Antibiotics and used to increase the immune response and propolis wound healing is

aquadic animals. But due to their residual, researchers are looking to replace them with natural materials.

One of these natural materials that has many health benefits is bee propolis. The aim of this study was to

evaluate the effect of different concentrations of propolis on wound healing and immune system response

in common carp (Cyprinus carpio). Propolis extracts were prepared from Kashan Barij essence with

different concentrations of 0 , 2 , 5 and 10% with carrier substances (to dissolve the propolis in water),

and were evaluated on wound healing and immune response and survival of common carp on a 21 –day

cycle of short baths once a day . The results showed that, compared with the control group (0%), the use

of bee propolis in concentration of 2% has statistically significant difference on wound healing and

immune system response in common carp. The use of higher concentrations of propolis healed wound,

but increased the number of blood cells (red blood cells, neutrophils, and eosinophils) and increased

mortality of fish, so it is better to use lower concentrations of propolis in fish. The use bee propolis as

additive in water is effective in low concentrations and stimulates the immune system.

Key words: Propolis, Common carp, Wound healing, Immune system, Survival.

و یتسوپ مخز میمرت ر لسع روبنز موم هرب یلکلا...

Documents