Project co funded by the EU,Civil Protection FinancialInstrument, Grant AgreementNo.070401/2010/579066/SUB/C4

1. ÓïõóÜêé: óÞìåñá áäñáíÝò áëëÜ ìå Ýíôïíç õäñïèåñìéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ôï çöáßóôåéï óôï ÓïõóÜêé ðåñéëáìâÜíåé ìéá ðåñéï÷Þ 2-4 çöáéóôåéáêþí êÝíôñùí ðïõ åíåñãïðïéçèÞêáí ðñéí áðü 2 åêáôïì. Ýôç. Ïé èåñìÝò ðçãÝò óôï ËïõôñÜêé ðñïöáíþò óõíäÝïíôáé ìå ôéò äéåñãáóßåò óôï ìáãìáôéêü èÜëáìï óïõ Óïõóáêßïõ.2. Áßãéíá: ôï ìåãáëýôåñï ôìÞìá ôïõ íçóéïý áðïôåëåßôáé áðü çöáéóôåéáêÜ ðåôñþìáôá, ôá ðáëáéüôåñá ôïõ çöáéóôåéáêïý ôüîïõ ôïõ Íüôéïõ Áéãáßïõ ìå çëéêßåò ìåôáîý 3,87 êáé 4,4 åêáôïì. åôþí. Ôï çöáßóôåéï äåí Ý÷åé äåßîåé åêñçêôéêÞ äñáóôçñéüôçôá êáôÜ ôá éóôïñéêÜ ÷ñüíéá êáé èåùñåßôáé áäñáíÝò.3. ÌÝèáíá: óôç ìéêñÞ ÷åñóüíçóï ôùí ÌåèÜíùí ìðïñïýí íá âñåèïýí ß÷íç ðåñéóóüôåñùí áðü 30 çöáéóôåßùí. Ç äñáóôçñéüôçôÜ ôïõò îåêßíçóå ðåñßðïõ ðñéí áðü 1,5 åêáôïì. Ýôç. Ìéá Ýêñçîç ãýñù óôï 230 ð.×. ðåñéãñÜöôçêå áðü óõããñáöåßò ôçò áñ÷áéüôçôáò óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ ôïõ Ðáõóáíßá êáé ôïõ Ïâßäéïõ. Ç ðéï ðñüóöáôç Ýêñçîç óõíÝâç ðñéí áðü 300 ÷ñüíéá, ìÝóá óôç èÜëáóóá, 1,5 ÷ì âüñåéá ôçò ÷åñóïíÞóïõ. Ç çöáéóôåéáêÞ äñáóôçñéüôçôá Ý÷åé ïäçãÞóåé óå Ýíôïíç õäñïèåñìéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ðïõ áîéïðïéåßôáé óôç ëïõôñüðïëç ôùí ÌåèÜíùí.4. ÌÞëïò: ç ðéï ðñüóöáôç ìåãÜëç Ýêñçîç óçìåéþèçêå ðåñßðïõ ðñéí áðü 90.000 ÷ñüíéá. ÓÞìåñá, áôìüò êáé çöáéóôåéáêÜ áÝñéá áðåëåõèåñþíïíôáé óôéò öïõìáñüëåò êáé ôéò èåñìÝò ðçãÝò ðïõ åßíáé ðïëëÝò ðÜíù óôï íçóß. ÎáöíéêÞ áðåëåõèÝñùóç õäñïèåñìéêþí õãñþí (ð.÷. êáôÜ ôç äéÜñêåéá åíüò óåéóìïý) ïäçãåß óå õäñï-èåñìéêÝò åêñÞîåéò êáôÜ ôéò ïðïßåò õðÝñèåñìá õãñÜ (íåñü), ëÜóðç êáé ðåôñþìáôá åêôïîåýïíôáé êáôáêüñõöá, ó÷çìáôßæïíôáò ìéêñïýò êñáôÞñåò, ôõðéêü ÷áñá-êôçñéóôéêü ôïõ ôïðßïõ ôçò ÌÞëïõ.5. ×ñéóôéáíÜ: Ýíá ìéêñü çöáéóôåéáêü íçóß íïôéï-äõôéêÜ ôçò Óáíôïñßíçò.6. Óáíôïñßíç: ôï ðéï ãíùóôü çöáßóôåéï ôçò ÅëëÜäáò ðïõ îåêßíçóå ôç äñáóôçñéüôçôÜ ôïõ ðåñßðïõ ðñéí áðü 400 ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá. Áðü ôüôå, ï êýêëïò ó÷çìáôéóìïý-êáôÜññåõóçò ôïõ çöáéóôåßïõ Ý÷åé åðáíáëçöèåß 12 öïñÝò, ðåñßðïõ êÜèå 20.000 ÷ñüíéá. Ç ðéï ðñüóöáôç åêñçîéãåíÞò ðåñßïäïò ðáñáôçñÞèçêå óôï

äéÜóôçìá 1939-1941 êáé ôï 1950 êáé Ýäùóå ôç óçìåñéíÞ ìïñöÞ óôï íçóÜêé ôçò ÍÝáò ÊáìÝíçò, óôï êÝíôñï ôçò êáëíôÝñáò ðïõ ó÷çìáôßóôçêå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéÜóçìçò ÌéíùéêÞò Ýêñçîçò (1613 ð.×.). Ï Þðéïò ÷áñáêôÞñáò ôçò ðñüóöáôçò äñáóôçñéüôçôáò äåí Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé ðñïâëÞìáôá óôïõò êáôïßêïõò ôïõ íçóéïý.7. Êïëïýìðï: õðïèáëÜóóéï çöáßóôåéï 7 ÷ì âïñåéï-áíáôïëéêÜ ôçò Óáíôïñßíçò. Åíôïðßóôçêå ìåôÜ áðü ìéá ôåñÜóôéá Ýêñçîç óôéò 27 Óåðôåìâñßïõ 1650, ôçí ìåãáëýôåñç Ýêñçîç ôçò ðåñáóìÝíçò ÷éëéåôßáò óôçí ÁíáôïëéêÞ Ìåóüãåéï, ðïõ ïäÞãçóå óôï èÜíáôï 70 áôüìùí óôç Óáíôïñßíç. ÓÞìåñá ï êñáôÞñáò ôïõ âñßóêåôáé 18 ìÝôñá êÜôù áðü ôç óôÜèìç ôçò èÜëáóóáò êáé óõíäÝåôáé ìå Ýíôïíç õäñïèåñìéêÞ äñáóôçñéüôçôá.8. Êùò: ç çöáéóôåéáêÞ äñáóôçñéüôçôá îåêßíçóå ðåñßðïõ ðñéí áðü 3,4 åêáôïì. ÷ñüíéá üôáí ó÷çìáôßóôçêå ìåãÜëï ôìÞìá ôïõ íçóéïý êáé äéáêüðçêå ðñéí áðü 161.000 ÷ñüíéá ìå ìéá ôåñÜóôéá Ýêñçîç ðïõ áðåëåõèÝñùóå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò çöáéóôåéáêÞò ôÝöñáò.9. Ãõáëß: ìéêñü çöáßóôåéï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå ðñüóöáôá, ìåôÜ ôç äéáêïðÞ ôçò äñáóôçñéüôçôáò ôïõ çöáéóôåßïõ ôçò Êù. Äåí õðÜñ÷ïõí éóôïñéêÝò ìáñôõñßåò ãéá åêñÞîåéò, áëëÜ ïé ðéï ðñüóöáôïé ó÷çìáôéóìïß åëáöñüðåôñáò åíôïðßóôçêáí ðÜíù áðü åäÜöç ðïõ ðåñéÝ÷ïõí êåñáìéêÜ êáé íåïëéèéêÜ åßäç ôÝ÷íçò áðü ïøéäéáíü.10. Íßóõñïò: äéÜóçìç êõñßùò ãéá ôçí õäñïèåñìéêÞ äñáóôçñéüôçôá ðïõ äçìéïõñãåß ìåãÜëïõò êñõóôÜëëïõò èåßïõ. Ç ðéï ðñüóöáôç ìåãÜëç Ýêñçîç, ðñéí áðü 40-35 ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá, äçìéïýñãçóå ìéá åíôõðùóéáêÞ ôåñÜóôéá êáëíôÝñá óôï ìÝóï ôïõ íçóéïý, åíþ õäñïèåñìéêÝò åêñÞîåéò ðïõ áðåëåõèÝñùóáí èåñìÜ õãñÜ êáôÜ ôá ôåëåõôáßá 5 ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá Ý÷ïõí ïäçãÞóåé óôç äçìéïõñãßá 5 ìéêñþí êñáôÞñùí ìÝóá óôçí êáëíôÝñá. Ç ðéï ðñüóöáôç çöáéóôåéáêÞ Ýêñçîç óõíÝâç ôï 1888 êáé ïé ðéï ðñüóöáôåò õäñïèåñìéêÝò Ýêñçîåéò óõíÝâçóáí êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1871-73 êáé ôï 1887, äçìéïõñãþíôáò ôïõò êñáôÞñåò ÁëÝîáíäñï êáé Ìéêñü Ðïëõâþôç.

Ç åîÝëéîç ôçò çöáéóôåéüôçôáò óôçí ÅëëÜäáA & B. Ðñéí áðü 40 åêáôïììýñéá Ýôç - çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá óôç âïñåéï-áíáôïëéêÞ ÅëëÜäá C. Ðåñßðïõ ðñéí áðü 20 åêáôïììýñéá Ýôç - çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá óôï Âüñåéï Áéãáßï D. Ðåñßðïõ ðñéí áðü 15 åêáôïììýñéá Ýôç - çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá óôï Êåíôñéêü Áéãáßï E & F. Ðåñßðïõ ðñéí áðü 10 åêáôïììýñéá Ýôç - çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá óôï Áíáôïëéêü Áéãáßï G. Ðåñßðïõ ðñéí áðü 5 åêáôïììýñéá Ýôç - äéÜóðáñôá çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá H. ÊáôÜ ôá ôåëåõôáßá 2 åêáôïììýñéá Ýôç - Çöáéóôåéáêü ôüîï ôïõ Íüôéïõ Áéãáßïõ

Áò ìÜèïõìå ôá ðéï óçìáíôéêÜ ÅëëçíéêÜ çöáßóôåéá!Áò ìÜèïõìå ôá ðéï óçìáíôéêÜ ÅëëçíéêÜ çöáßóôåéá!

Ç ðéï ðñüóöáôç ãåùëïãéêÜ çöáé-óôåéáêÞ äñáóôçñéüôçôá óôçí ÅëëÜäá îåêßíçóå ðñéí áðü ðåñßðïõ 5 åêáôïì-ìýñéá ÷ñüíéá êáé óõíå÷ßæåôáé ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá. Ôá ðáëáéüôåñá çöáé-óôåéáêÜ ãåãïíüôá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ óõíÝâçóáí óôï ÓïõóÜêé, ôçí Áßãéíá êáé ôïí Ðüñï, åíþ ôá ðéï ðñüóöáôá çöáéóôåéáêÜ êÝíôñá äçìéïõñãÞèçêáí óôá ÌÝèáíá, ôç Óáíôïñßíç êáé ôç Íßóõñï (ðåñßðïõ 1 åêáôïì. Ýôç).Ôá åíåñãÜ çöáßóôåéá ôçò ÅëëÜäáò ó÷çìáôßæïõí ôï "Çöáéóôåéáêü ôüîï

ôïõ Íïôßïõ Áéãáßïõ", ìéá çöáéóôåé-áêÞ æþíç ìå ìÞêïò 500 ÷ì êáé ðëÜôïò 20-40 ÷ì.Ç êßíçóç ôçò ÁöñéêáíéêÞò ëéèï-óöáéñéêÞò ðëÜêáò ðñïò âïññÜ êáé ç õðïâýèéóÞ ôçò êÜôù áðü ôçí õðï-ðëÜêá ôïõ Áéãáßïõ ïäçãåß óôçí ôÞîç ôçò ðñþôçò, ôçí ðáñáãùãÞ ìåãÜëùí ðïóïôÞôùí ìÜãìáôïò êáé ôï ó÷çìá-ôéóìü ôçò çöáéóôåéáêÞò æþíçò åðÜíù óôç äåýôåñç, ðáñÜëëçëá ìå ôç æþíç õðïâýèéóçò.

Äüìïò ëÜâáò óôçí áíáôïëéêÞ ðëåõñÜ ôçò ÷åñóïíÞóïõ ôùí ÌåèÜíùí.

Óôñþìáôá çöáéóôåéáêÞò óôÜ÷ôçò ó÷çìáôßæïõí åíôõðùóéáêü áíÜãëõöï óôç ÌÞëï.

Ôï óýìðëåãìá ôùí íçóéþí êáé ôçò êáëíôÝñáò ôçò Óáíôïñßíçò.

ÕäñïèåñìéêÝò áôìßäåò áðåëåõèåñþíïõí ôåñÜóôéåò

ðïóüôçôåò èåñìþí õãñþí ðëïýóéùí óå äéáëõìÝíá ïñõêôÜ

ðïõ êñõóôáëëþíïíôáé üôáí Ýñèïõí óå åðáöÞ ìå ôï

èáëáóóéíü íåñü.

Ç ìåãÜëç êáëíôÝñá ôçò Íéóýñïõ ðåñéÝ÷åé ìéêñüôåñïõò õäñïèåñìéêïýò êñáôÞñåò.

1 23

4

5 6

78

10

9

Ç ÅëëçíéêÞ õðïâýèéóç êáé ó÷åôéêÞ çöáéóôåéáêÞ äñáóôçñéüôçôá (Angelier 1979)

1 23

4

5 6

78

10

9

Ôá çöáßóôåéá ôçò ÅëëÜäáò

Ç èÝóç ôùí ðõñéãåíþí ðåôñùìÜôùí ôçò ÅëëÜäáò óôï ÷Üñôç äåß÷íåé ìåôáôüðéóç ôçòçöáéóôåéáêÞò äñáóôçñéüôçôáò ðñïò ôï íüôï êáôÜ ôá ôåëåõôáßá 40 åêáôïììýñéá ÷ñüíéá.

ÇöáéóôåéáêÜ óõìðëÝãìáôá1. ÓïõóÜêé, Áßãéíá, ÌÝèáíá, Ðüñïò2. ÁíÜíåò, ÌÞëïò, Êßìùëïò, Ðïëýáéãïò, Áíôßìçëïò3. ×ñéóôéáíÜ, Óáíôïñßíç, Êïëïýìðï4. Êùò, Íßóõñïò, Ãõáëß5. Áíôßðáñïò6. Øáèïýñá7. Ëé÷Üäåò8. Á÷ßëëåéï, Ðïñóýñéï, ÌéêñïèÞâåò9. Áëìùðßá10. Óôñõìùíéêü, ¢ãêéóôñï11. ÐÜôìïò12. Êáëüãåñïé13. ÓÜìïò14. ×ßïò15. ØáñÜ16. Óêýñïò17. Ïîýëéèïò18. ËÝóâïò19. ¢ãéïò ÅõóôñÜôéïò20. ËÞìíïò21. ÓáìïèñÜêç22. ÖÝñåò, ÄáäéÜ, Êýñêç23. ÆáñêáäÝíéá, Ëéðüôáìá, Êáëüôõ÷ï

ÐëïõôùíéêÜ óõìðëÝãìáôá24. Ëáýñéï25. ÓÝñéöïò26. ÍÜîïò27. ÄÞëïò, Ìýêïíïò, ÔÞíïò28. Éêáñßá29. Êùò30. Âñïíôïý31. ÅëÜôéá, ÐáñáíÝóôé32. Óéèùíßá, Ïõñáíïýðïëç33. ÊáâÜëá, ÌåóóïëáêéÜ, Ößëéððïé34. ÎÜíèç35. Ìáñþíéá, ËåðôïêáñéÜ

htt

p://

racc

e.n

hm

c.u

oc.g

r