دشمن راهبردی تخاصم الگوی در سپاه علیه روانی عملیات

1مرادی عبداله

چکیده

راستای در متعددی الگوهای همواره دشمن تاکنون، اسالمی انقالب پیروزی ابتدای از

با کنونی است. مقطع گرفته بکار براندازی و استحاله مهار، اسالمی، جمهوری با تقابل

واجد آسیا غرب منطقه سطح در بحران گسترش نیز و هسته ای پرونده روند به توجه

است. از ایران اسالمی جمهوری برابر در دشمن تخاصمی راهبردهای از جدیدی ابعاد

گفتمان از برآمده نهاد اصلی ترین عنوان به اسالمی انقالب پاسداران سپاه دیگر طرف

با تقابل و کشور انقالبی هویت تحکیم در مؤثری نقش اینکه ضمن اسالمی انقالب

سخت اراده و نرم قدرت ابزار یک عنوان به است، کرده بازی دشمن برنامه های

اساس این می رود. بر شمار به نیز اسالمی جمهوری منطقه ای قدرت مؤلفه اصلی ترین

راهبردی ظرفیت تهی سازی و روانی عملیات اجرای قالب در پاسداران سپاه با مقابله

می باشد. اخیر مقطع در دشمن تخاصمی راهبردهای جدی ترین از یکی عنوان به آن

سپاه. ایران، روانی، عملیات آمریکا، دشمنی، نفوذ،کلیدی: واژگان

مقدمه

لیبرال نظام با معارض ارزشی الگوی الهی، گفتمانی از برآمده ایران، اسالمی انقالب

و استکباری رویکردهای با تقابل در که می کند عرضه معاصر جهان در را دموکراسی

به اسالمی جمهوری دیگر طرف دارد. از قرار آمریکا متحده ایاالت هژمون گرایی

و انتقادی رویکرد با کشوری عنوان به اسالمی انقالب از برآمده ساختار عنوان

الملل بین روابط دکتری دانشجوی 11

در ویژه به آمریکا راهبردی منافع که می شود شناخته حاکم بین الملل نظام به انقالبی

همواره اساس این است. بر کشیده چالش به را آسیا غرب و اسالم جهان حوزه

حداکثری چشم اندازی با آن سیاسی نظام براندازی یا و ایران مهار حداقلی سیاست

گوناگون ابزارهای با مختلف مقاطع در اهداف این که داشته قرار آمریکا کار دستور در

اساس همین است. بر شده پیگیری نرم موازنه یا و نرم براندازی نظامی، سخت قدرت

دشمنی روند به متحده ایاالت همچنان هسته ای)برجام(، توافق از پس می رسد نظر به

الگوهای شناخت زمینه این می دهد. در ادامه اسالمی جمهوری نظام برابر در خود

می رسد نظر به که چرا است، اهمیت حائز بسیار اخیر مقطع در دشمن تخاصمی تقابلی

رویکردهای این از یکیاست. گذشته از متفاوت و جدید ابعادی دارای آمریکا دشمنی

راهبردی توان تخلیه و هویتی تهی سازی برای تالش اسالمی جمهوری برابر در دشمن

سپاه میان این در می گیرد. که صورت انقالبی نهادهای به زدن ضربه طریق از نظام

و... نظامی سیاسی، فرهنگی، نهاد اصلی ترین عنوان به اسالمی انقالب پاسداران

مطرح دشمن برای مهم اولویت یک عنوان به اسالمی انقالب گفتمان از برآمده

مرزهای از حراست جمله؛ از را متعددی کارویژه های سپاه اینکه می گردد. چه

حفظ دشمن، براندازی یا تجزیه طلبانه طرح های گذاشتن ناکام کشور، سرزمینی

دهه در است. همچنین گذاشته اجرا به موفقیت با را کشور انقالبی و دینی هویت

منطقه ای اقتدار افزایش در زیادی نقش مؤثر نهاد یک عنوان به پاسداران سپاه اخیر

از حمایت نیز و اسالمی انقالب ارزش های صدور طریق از اسالمی جمهوری

طریق از سپاه با مقابله است. لذا کرده بازی منطقه در اسالمی مقاومت جریان های

است. بوده دشمن اهداف اصلی ترین جمله از مختلف حوزه های در آن به زدن ضربه

اسالمی انقالب عمر درازای به قدمتی سپاه علیه روانی عملیات ویژه به زمینه این در

از اسالمی انقالب پاسداران سپاه علیه روانی عملیات از جدیدی فاز اینک هم که دارد2

برای میان این در .است خورده کلید آمریکا متحده ایاالت آنها سأر در و غرب سوی

در دشمن رویکردهای که؛ است این اصلی پرسش زمینه این در روشمند مطالعه ای

تالش ابتدا پرسش این به پاسخ برای می گردد؟ تبیین چگونه پاسداران سپاه با تقابل

قالب در اسالمی جمهوری برابر در سلطه نظام رویکردهای از صحیحی برآورد می شود

سپاه نهادی و ارزشی جایگاه دارد ضرورت بعدی گام نمود. در ارائه آن تخاصمی الگوی

به توجه با سوم بخش گیرد. در قرار بازشناسی مورد اسالمی جمهوری ساختارهای در

کشور، برای سپاه عملیاتی و ارزشی ظرفیت های و یکسو از دشمن تخاصمی الگوی

اساس این نمود. بر تشریح را سپاه با دشمن تقابلی گزینه های دقیق تر نحوی به می توان

عملیات از بهره گیری که؛ نمود مطرح را فرضیه این اصلی پرسش به پاسخ در می توان

اصلی ترین سپاه راهبردی ظرفیت های کاهش برای خارجی و داخلی حوزه در روانی

می باشد. اسالمی جمهوری برابر در دشمن تخاصمی وجوه

دشمن تخاصمی الگوی.1

دشمنی الف: تداوم

انقالب پیروزی یابتد از سلطه نظام که می دهد نشان تاریخی روندهای بررسی

در اما دشمنی، اصل تداوم عین در اسالمی جمهوری با تقابل برای ایران در اسالمی

رويكرد. است کرده پیگیری متناوب شکل به را "یبرانداز" و "مهار" رويكرد دو روش ها

اعمال چون؛ متعددی اشکال در و بود سخت نیمه قدرت یریبکارگ بر یمبتن نخست

کردیرو. شد پيگيري و... دوگانه مهار سیاست دیپلماتیک، فشارهای ،اقتصادي تحريم

تجزیه طلب، جریانات از شکل به بیشتر اسالمی انقالب ابتدای سال های در نیز براندازی

حمایت همچنین و اسالمی جمهوری تروریستی و سیاسی اپوزیسیون از حمایت و کودتا

3

در اما براندازی است. رویکرد گرفته صورت کشور به نظامی تجاوز برای بعث رژیم از

با "نرم براندازي" هاي شيوه به توسل و نرم قدرت از استفاده با سرد جنگ پسا دوران

کار دستور در پساکمونیستی حوزه کشورهای در رنگی انقالب های تجارب از استفاده

توافق از پس که داشت انتظار دینبا اساس نیهم بر .است داشته قرار سلطه نظام

به توجه با بلکه. دهد خاتمه ایران با یدشمن روند به متحده االتیا ،)برجام( یا هسته

شد. در خواهد تحول دچار دشمن رویکردهای مقطع، این خاص ویژگی های و الزامات

کارگروه اعضای توسط که گزارشی در "آمریکا خارجی سیاست شورای" زمینه این

امنیتی و سیاسی مطرح های چهره از که ایران هسته ای توافق پیامدهای بررسی ویژه

را آمریکا برای پسابرجام دوران راهبردی ابعاد است شده تهیه روند، می شمار به آمریکا

توانمندی های افزایش اقتصادی، جنگ توافق، از ایران پیروی لزوم ؛کلی حوزه چهار در

تشریح ایران دموکراسی وضعیت و اش ای منطقه متحدان و آمریکا نظامی دفاعی

انقالب معظم رهبر مواضع به توجه دیگر طرف از (.2015 دیگران، و )برمان کنند می

طرف دشمنی شیوه های شناخت در ایشان که می دهد نشان نیز اخیر سال های در

و دوقطبی ایجاد مسئله نخست: داشته اند ویژه ای تمرکز موضوع چند روی بر مقابل

تالش به دادن توجه دوم و کشور در غرب توسط سیاسی اجتماعی فزاینده شکاف های

کشور. درون فرهنگی و اقتصادی سیاسی، فضای به نفوذ برای آمریکا رهبری به غرب

نظام ادراک تغیر و ب: نفوذ

راهبرد دارد. این قرار نفوذ الگوی قالب در سلطه نظام جدید راهبردی رویکرد اساسا

کشور سیاسی ساختار در می کند احساس دشمن که است مقاطعی به معطوف

و ادراک تغییر روندهای تداوم در جهت همین به. دارد وجود غرب با تعامل جهت اشتیاقی

تا می کنند تالش نرم، و سخت رویکردهای از مجموعه ای از استفاده با اراده، تخریب4

داخل مختلف سطوح با ارتباط برقراری نوعی واقع در نفوذ. بزند رقم را نظام استحاله

اراده میزان برآورد همچنین و یکسو از مردم و مسئوالن ادارک تغییر برای کشور

فرهنگی، ارتباطات پسابرجام، فضای در جهت همین است. به کشور داخل در مقاومت

شدت به اما ندارد، پی در ملموسی دستاوردهای که درحالی اقتصادی و سیاسی

ملی شورای که است پیشنهای دستورالعمل هایی مشابه فرایند می یابند. این گسترش

-دراز »دست های عنوان با ۲۰۱۳ سال در که گزارشی در( NIAC) آمریکا ایرانیان

کرد. منتشر هسته ای« توافق از فراتر ایران چشم انداز مجدد جهت دهی: باز مشت های

حال عین در و ایران در غرب گرا گرایش های به آمریکا شدن نزدیک برای گزارش این

به را استراتژی هفت ایران، در آمریکا برابر در مقاومت رویکرد راندن حاشیه به برای

روایتی با ایران در غرب گرا جریان "نیاک" نظر از که چرا. می دهد پیشنهاد متحده ایاالت

آن برای فرصت بهترین می کند، توصیه را جهانی قدرت های با سازنده تعامل که متفاوت

آن گزارش این تمرکز نقطه. کند دراز ایران سوی به را خود دست نیز آمریکا که است

و تعامل سیاست باید ایران در مقاومت بر مبتنی روایت بردن بین از برای که است

پاک انرژی زمینه در مشترکی برنامه های و فرهنگی همکاری های ایرانی، جامعه با ارتباط

و مرعشی خواجه پور، )گیرد. صورت آمریکا و اروپا و ایران میان علمی شراکت های تا

گزارشی در "دموکراسی از دفاع بنیاد" اندیشکده اساس همین بر(.2013 پارسی،

وجود به فضای از می بایست متحده »ایاالت که؛ می کند اشاره موضوع این به صراحتا

فعال را ایران در غرب حامیان شبکه و کرده استفاده ایران با هسته ای مذاکرات از آمده

هسته ای توافق واقع در. آورد به وجود ایران در سیاسی تغییرات طریق، این از تا کند

،2015 )می دهد« دست به ایران تغییر بر تمرکز برای را منحصربه فردی فرصت کنونی

5

Weinthal .)محتوای از نظام ساختار کردن تهی هدف با اقدامات این همه واقع در

می گیرد. صورت کشور تصمیم گیری نظام محاسبات و اداراک تغییر از آن ارزشی

اجبار ج: دیپلماسی

که است آن اسالمی، جمهوری رفتار تغییر سوی به حرکت و نفوذ رویکرد الزامات از

باشد. در کشور به فشار افزایش همزمان و ایران با تماس برقراری دنبال به آمریکا

جمهوری رفتاری الگوی تغیر توافق، پسا فضای در متحده ایاالت مطلوب حداقل واقع

شکاف های گسترش نظیر؛ بیرونی و داخلی فشارهای از مجموعه ای طریق از اسالمی

و... است. نظام در سیاسی اختالفات منطقه ای، فشارهای مردم، میان در اجتماعی

درونی، بحران همچنین و بیرونی فشارهای با اسالمی جمهوری ترتیب این به که چرا

کشیدن پیش با شده طراحی فرایند یک در بتواند تا شد خواهد مدیریت و مهار

مقام تصریح نماید. علت تحمیل را خود خواسته گوناگون های حوزه در متعدد های برجام

از گرفته نشأت نیز ها حوزه سایر در آمریکا با مذاکره وجود عدم بر رهبری معظم

همزمان، فشار و نزدیکی رویکرد اساس است. بر آمریکا دوگانه رویکرد همین شناخت

بازگشت از حدی تا طرفی از متحده ایاالت» نوین؛ آمریکای امنیت مرکز توصیه طبق

تا کند می حمایت تحریم ها شدن برداشته جهت در ایران به خصوصی بخش دادوستدهای

ها تحریم ساختار حفظ با دیگر سوی از . اما کند حمایت و تشویق را گرا غرب جریان

را مجرایی باید طرف یک از بود. آمریکا خواهد تحریم ها دوباره اعمال آماده نیز بی درنگ

یک ایجاد پذیرفتن برای ایران دولت تمایل همچنین و نماید ایجاد ایران با ارتباط برای

در بیشتری شدت با دیگر یسو از بیازماید. اما نتهرا در سفارت یا منافع حفاظت دفتر

دیگران، و )گلدنبرگ« کند مقابله منطقه در مقاومت جبهه از ایران حمایت برابر

2015 .)6

تعریف 2اجبار دیپلماسی قالب در می توان را آمریکا همکاری/مقابله دوگانه سیاست این

جایگزینی که است محدود فشار از درجه با دیپلماتیک راهبردی اجبار دیپلماسی .کرد

پردازد می فشار اعمال به حالتی در اجبار کند. دیپلماسی می ارائه نظامی اقدامات برای

خود اقدام از تا کند قانع را آن رقیب کردن متوقف برای زور از استفاده جای به که؛

به (.172ص ،1388 )اسدی، گرداند باز داده انجام که را عملی یا و شود منصرف

که می افتد اتفاق زمانی اجبار، دیپلماسی رفتاری رویکرد کارگیری به طورکلی

آنها پذیرش فواید همچنین و کننده اجبار دولت درخواست و زور نپذیرفتن هزینه های

)بروس، باشد پذیرش هزینه های و تخطی از ناشی فواید از بیشتر هدف دولت برای

. است"جنگ" و"دیپلماسی" فاصل حد معنای به دیپلماسی این لذا(.53ص ،2005

نیز ای هسته های تحریم و مذاکرات فرایند تعریف اجبار دیپلماسی چارچوب در عمدتا

ندهد انجام را عملی گردد متقاعد بایست می ایران فرایند یک طی آن طبق که گردد می

مورد امتیازات نظامی درگیری بدون و کرده متوقف را خود ای هسته برنامه واقع در و

دوران در اجبار دیپلماسی که است آن مهم مسئله اماد. نک اعطا وی به را غرب نظر

در آمریکا جدید امنیت مرکز نیز علت همین یافت. به خواهد تداوم نیز پسابرجام

کلی لوافتد« اص می اتفاق آن از پس آنچه و ایران »توافق عنوان تحت گزارشی

را ،برجام اجرای از پس ایران قبال در واشنگتن روی پیش راهبرد و ها سیاست

(.2015 دیگران، و )گلدنبرگ شمارد برمی

گام برداشتن طریق از برجام موثر و درازمدت اجرای برای شرایط آوردن فراهم-

ت.اس توافق این کننده تکمیل که برجام متن از خارج هایی

و ایران اقدامات با بیشتر مقابله منظور به سنی عرب شرکای با نزدیک همکاری-

ی.نیابت های گروه از ها ایرانی حمایت با مقابله مشخص طور به

2 Coercive Diplomacy7

زمینه در آن با همکاری تقویت و صهیونیستی رژیم به الزم های تضمین ارائه-

ن.ایرا ای هسته و نامتقارن های قابلیت با مقابله

کار روی احتمال افزایش و منطقه در ثبات تقویت منظور به ایران با همکاری-

ها.رو میانه آمدن

که واشنگتن در نومحافظه کاران حاکمیت دوران خالف بر واقع در سیاست عمدتا

طیف در آمریکا جدید رویکرد می کردند، پیشنهاد را ایران با 3تعامل بدون تنبیه گري

است. از استوار"ستیزه جویانه تعامل" بر هسته ای توافق از پس ویژه به و 4دموکرات ها

هویج هاي و هراس انگیز چماق هاي به مجهز تعاملی سیاست از استفاده ایشان نظر

همانند نیز طیف این البته. است ایران با آمدن کنار براي ممکن راه تنها اشتهاآور،

زمان از ایران اسالمی جمهوري اقدامات که؛ هستند آن بر جنگ طلب نومحافظه کاران

این در تفاوتشان اما است، آمریکا منافع تهدید عامل اصلی ترین اسالمی انقالب پیروزي

را "رژیم تغییر" سیاست و ندانسته کارایی را ایران برابر در نظامی رویکردهای که است

فشار و تعامل دارد اهمیت رویکرد این در آنچه می نگرند. اما بلندمدت راهبردي عنوان به

از جلوگیري و ایران اسالمی جمهوري هسته اي پیشرفت توقف برای ایران به همزمان

(.35-34صص ،1391 )ایزدی، است منطقه در کشور این نفوذ گسترش

اسالمی انقالب در سپاه ارزشی- ساختاری جایگاه.2

اسالمی انقالب پیروزی از پس که است ساختارهایی و نهادها اصلی ترین جمله از سپاه

گردید. به طراحی سالمی انقالب از حفاظت برای مردمی مشارکت الگوی اساس بر

و "دموکراسی ها از دفاع بنیاد" "انترپرایز امریکن مؤسسه" فکر اتاق های و جمهوری خواه حزب کار نومحافظه : گروه های3. کرده اند پشتیبانی فعاالنه ایران اسالمی جمهوري برابر در "تعامل بدون تنبیه گري" سیاست اتخاذ از "هریتج بنیاد" متحده ایاالت مرکزی اطالعات آژانس یاست)ر برنان جان همچون؛ هایی چهره نظرات اوباما، دولت غالب : رویکرد4

امور کننده هماهنگ و ویژه دستیار) راس دنیس (،متحد ملل سازمان در آمریکا دائم نماینده) رایس سوزان (،آمریکا ایران با جویانه ستیزه تعامل چارچوب در نزدیک خاور سیاست برای واشنگتن مؤسسه رند، مؤسسه سفید(، کاخ در ایراندارد. قرار

8

پاسداران »سپاهاست: شده تصریح اساسي قانون يكصدوپنجاهم اصل در دلیل همین

نقش ادامه براي شده تشكيل انقالب اين پيروزي روزهاي نخستين در كه اسالمي انقالب

قلمرو و وظايف ماند. حدود مي برجا پا آن دستاوردهاي و انقالب از نگهباني در خود

كيدأت با ديگر مسلح نيروهاي مسئوليت قلمرو و وظايف با رابطه در سپاه اين مسئوليت

به توجه «. باشود مي تعيين قانون وسيله هب آنها ميان برادرانه هماهنگي و همكاري بر

قانونی ( ابعاد15/6/1361 مصوب) سپاه تشکیل اساسنامه اساسی، قانون ماده این

:سپاه اساسنامه این اول ماده موجب بهکرد. تشریح را انقالبی نهاد این شکل گیری

اسالمي انقالب از نگهباني آن هدف كه رهبري مقام عالي فرماندهي تحت است نهادي»

گسترش و الهي هاي آرمان تحقق راه در مستمر كوشش و آن دستاوردهاي و ايران

دفاعي بنيه كامل تقويت و ايران اسالمي جمهوري قوانين طبق خدا قانون حاكميت

سازماندهي و آموزش و مسلح نيروهاي ساير با همكاري طريق از اسالمي جمهوري

و داخلی حوزه های در امنیتی تهدیدات گسترش با مرور به «باشد مي مردمي نيروهاي

گرفت. قرار کشور از دفاع در مؤثر نهاد یک قامت در سپاه تحمیلی، جنگ بروز همچنین

سه در را سپاه عمل و تأثیر حوزه می توان کشور ساختار در سپاه جدی نقش به توجه با

استحکام تقویت و ملی امنیت در ساختاری نقش هویتی، ارزشی کارکردهای قالب؛

داد. قرار بررسی مورد نظام درونی

هویتی و ارزشی الف: کارکردهای

سازی ظرفیت ،گذشته سال چند و سی طول در سپاه فعالیت عرصه ترین مهم تردید بی

است. چه بوده فرهنگی های قالب در اسالمی انقالب حفظ در مردم مشارکت برای

تحقق در انسجام ایجاد با کوشد می که است مردم از برآمده ارگانی سپاه اینکه

9

ترین نماید. مهم حرکت کشور انقالبی و دینی هویتی حفظ و فرهنگی مطالبات

باورهای تثبیت به توان می را سپاه گرایانه ارزش کارکردهای و فرهنگی های شاخصه

و... استقالل و عزت احساس جهادی، حرکت شهادت، و ایثار پذیری، والیت روحیه دینی،

حرکت یک بخواهد که هرجامعه ای: » فرمودند رهبری معظم مقام چنانچهداد. ارجاع

آن شوند، متزلزل دیگران اگر تا دارد الزم اصلی قاعده یک دهد انجام فکری و منطقی

مستقیم اصلی محور آن می کنند، گم را راه دیگران اگر بماند؛ محکم اصلی قاعده

سپاه که است ناحیه این از باشم داشته سپاه امر در دغدغه ای من اگر.... کند حرکت

حفظ اصلی قاعده و رکن نقش یعنی مهم، بسیار و حساس نقش این توانست خواهد

سپاه که است این است قضیه اساس که چیزی... نه؟ یا کند ایفاء درستی به را ایمان ها

و سپاه لذا(. 1371 شهریور26 در )بیانات بماند« باقی انقالب رکین رکن عنوان به

طول در نرم تهدیدات با مقابله راستای در مردمی ناپذیر پایان نیروی یک بسیج مجموعه

باعث خود ارزش به معطوف کارکردهای تداوم با که آید می شمار به اسالمی، انقالب

در که همچنان نشود. لذا گسترده تهدیدات دچار کشو هویتی امنیت منظر از است شده

در که استفاده باورها و ذهن ها بر تأثیرگذاری هدف با و فرهنگی ابزار از ،نرم تهدید

الگوهای و فرهنگی هویت در دگرگونی و تغییر موجب فیزیکی منازعه بدون نهایت

محور هویت امنیت بر مبتنی مقابله برای(.1389 ساعد، )رحمانی می شود رفتاری

عنوان به پاسداران سپاه علت همین گرفت. به کار به ارزشی و فرهنگی پدافند بایستی

را ذیل راهبردهای اسالمی انقالب های ارزش حفظ هدف با کشور مجموعه ترین مهم

(.1394 زاده، )هروی است گرفته پی دشمن نرم تهدید به مقابله برای

جامعه سطح در آن عوامل و سازوکارها و فرهنگی ناتوی نرم، تهدید افشای -

اقشار؛ تمامی برای

10

و شناسایی برای امنیتی و اطالعاتی فرهنگی، دستگاه های تقویت و کمک راهبرد -

فرهنگی؛ ناتوی عوامل با مقابله

جامعه؛ سطح در دینی باورهای و ایمان تقویت-

نرم؛ تهدید با مقابله برای فرهنگی محصوالت تولید راهبرد-

طریق از بلکه کشور، علیه نرم تهدیدات دفع حداقلی سطح در نه سپاه البته زمینه این در

بر نیز ایجابی شکل به اجتماعی سرمایه ایجاد و انقالبی و دینی باروهای سطوح تقویت

اینکه است. چه بوده مؤثر فرهنگی و هویتی حوزه های در امن شرایط تثبت آنچه اساسا

تهدیدناپذیری و اسالمی جمهوری در انسانی و مالی ،فیزیکی سرمایه های انباشت موجب

زمینه این در که(14ص ،1387 ،)ایزدی است اجتماعی سرمایه های ،است شده آن

است. داشته یکتا و برجسته نقشی سپاه

ملی امنیت در ساختاری ب: نقش

که نیمه سخت و سخت از اعم امنیتی بحران های از نظام عبور و دفع فرایند بررسی

ارکان از یکی سپاه که می دهد نشان نیز شده تحمیل ایران اسالمی جمهوری بر تاکنون

مقابله انقالب، اوایل تروریستی گروهک های با مواجهه در سپاه است. نقش بوده اصلی

منافقین تهدیدات با مقابله تجزیه طلب، جریانات و ضدانقالب با برخورد تحمیلی، جنگ با

سپاه که ای گونه به.نیست پوشیده کسی بر تروریستی های گروه سایر و طی عمال

از نگهبانی در خود قانونی و خطیر موریت هایأم و رسالت انجام در گذشته، سی سال

از پایدار ملی امنیت ارتقای و حفظ پی در همواره آن، سنگ گران دستاوردهای و انقالب

تثبیت و فیزیکی امنیت این.است بوده فیزیکی امنیت حوزه در تهدیدزدایی طریق

البته سرزمینی، حوزه در تهدید بدون شرایط به سخت قدرت عناصر بر تکیه از صرفا

بلکه است، نیامده دست عمکلرد و اسالمی انقالب در بخش هویت رویکردهای اساسا11

در که بوده شهادت و ایثار بر مبتنی نرم قدرت واجد سپاه چون ای مجموعه ارزشی

جهت همین است. به نموده عمل خوبی به دشمن تهاجم دفع و فیزیکی امنیت حوزه

برکات که نعمت فرمودند: »این رابطه این در پیش سال چند رهبری معظم مقام

حفظ با داشته، مقدس دفاع دوران ویژه به گذشته سال28 مختلف مقاطع در فراوانی

هدف راه در فداکاری برای آمادگی و خدا برای نظامی گری عنصر همانا که خود جوهره

دوران در فوق العاده و عظیم کند. تحرک ارائه کشور به فراوانی خدمات توانسته است،

در انقالبی روحیه و جوشش حفظ نیازها، تأمین زمینه در ابتکار و نوآوری مقدس، دفاع

18 در )بیاناتدارد« قرار سپاه خدمات سرلوحه در کارآمد عناصر تربیت و جامعه،

ترین اصلی از سرزمین از حفاظت و ملی امنیت تثبیت و ایجاد واقع (. در1386 شهریور

تهدیدهای رفع است. الزمه بوده اخیر های دهه در پاسداران سپاه راهبردی های کنش

سپاه جمله از مسلح نیروهای روزافزون اقتدار البته نیز خارجی امنیت تثبیت و نظامی

جانب از سخنانی اوقات »گاهی: فرمایند می صراحت به ایشان جهت همین به است،

اقدام فالن به دلیل جنگ و نظامی تهدید رفع اینکه بر مبنی شده مطرح مسئوالن برخی

نظامی، تهدید رفع عامل تنها زیرا نیست، صحیح سخنان این که حالی در است، بوده

در بود« )بیانات خواهد و بوده دشمن در رعب و ترس ایجاد و نظامی و دفاعی اقتدار

(.1395 شهریور28

کشور درونی ساخت ج: استحکام

سیاسی، های مؤلفه از ای مجموعه به توجه عام معنی به نظام ساخت استحکام

ایجاد و ملی قدرت تقویت به منجر نهایت در که است فرهنگی و اقتصادی اجتماعی،

زا، درون شد لذا شود. می بیرونی تحوالت با برخورد در ملی نفس اعتمادبه نوع یک

تقویت فرهنگی، باورهای ثبیت نظامی، توان تقویت داخلی، محور دانش فرایندهای

12

نیز ساختاری منظر بود. از خواهند ساخت این اجزای از ملی وحدت و نفس اعتمادبه

سه در بتوانند کشور راهبردی های حوزه که است این معنای به درونی ساخت استحکام

اینبگیرند. قرار منسجم و هماهنگ کلیت یک در نظامی و سیاسی اجتماعی، فضای

اصل به توجه قالب در را خود پاسداران سپاه ویژه به و مسلح نیروهای مورد در مسئله

ت.قدر و تکنولوژی علم، مؤلفة سه با درونی ساخت استحکام راستایی هم ،ییخوداتکا

توسعة دفاعی، تکنولوژی ارتقای لزوم کشور بازداندگی توان و دفاعی بنیة افزایش

با و اساس این (. بر1394 دفاعی، راهبردی تحقیقات )مرکز شود می و... ایجاد صنعتی

نظامی و فرهنگی ساز امنیت ابعاد همان یا سپاه فیزیکی و هویتی کارکردهای به توجه

ترین اصلی از سپاه که است مشخص است، شده تشریح پاسداران سپاه رسالت در که

مهم ترین عنوان به سپاه جهت همین است. به نظام درونی ساخت استحکام اجزای

دشمنان تخریب کانون در همواره اسالمی، جمهوری نظام فرهنگی امنیتی بازوی

كسب مستلزم گسترده بسيار مأموريت اين اجراي .است داشته قرار اسالمی انقالب

به نهاد اين تا شده باعث امر همين كه و... است انساني منابع امكانات، توانمندي ها،

و اقتصادي، سياسي، مختلف ابعاد در همواره نظام اصلي محافظ و مدافع عنوان

در سپاه بنابراين.گيرد قرار دشمن رواني عمليات كانون در اجتماعي فرهنگی

به محدود آن دستاوردهاي و انقالب از دفاع يعني خود اصلي مأموريت چارچوب

و )حسینی است مأموريت و مسئوليت داراي نيز ابعاد ساير در و نبوده نظامی گري

نهادی سپاه انقالب؛ معظم رهبر نظر طبق كه گونه (. همان47ص ،1395 دیگران، )رک: است فرهنگي و امنيتي سياسي، نظامي، سپاه عمل بلکه نيست، نظامي صرفا

سنگر" عنوان به بایستی که(1386 اردیبهشت31 و1381 مهر17 در بیانات

و برجسته هویت و خارجی و داخلی امنیت از دفاع شاخص عنصر" و"انقالب مستحکم

13

آید. )بیانات شمار به "آرمان ها به سوی حرکت و کشور پیشرفت برای نیاز مورد و ممتاز

(.1395 شهریور28 در

سپاه علیه روانی عملیات و دشمنی ابعاد.3

انقالب هویتی ساختار در سپاه مؤثر جایگاه به توجه با و گفته پیش موارد به توجه با

از سپاه با ویژه تقابل ایران، اسالمی جمهوری نظام در آن امنیتی مؤثر نقش و اسالمی

مشخص فشارهای همچنین و نهاد این به بی اعتمادی و هراس ابهام، ایجاد طریق

از پس دهه سه از بیش طول در دشمن برنامه های جمله از سپاه به سیاسی اقتصادی،

درباره روانی عملیات و فشار می رسد نظر به زمینه این در است. بوده اسالمی انقالب

الگوی قالب در که می باشد اهدافی و ابعاد واجد پسابرجام، مقطع در ویژه به سپاه

می باشد. تبیین قابل استحاله و نفوذ تخاصمی

نرم قدرت وجهه تخریب و الف: بی اعتبارسازی

سرمایه و اعتبار تعاملی؛ و فرهنگی بستر یک در قدرت تعامالت و اجتماعی منظر از

این. می گردد محسوب نرم قدرت اهمیت با رکن یک و تعیین کننده منشأ یک اجتماعی

کرده پیدا قدرت ارکان سایر به نسبت را مهم تری جایگاه تحوالت در مرور به قدرت منبع

ارزش های بر مبتنی سپاه اعتبار اساس این (. بر12-25صص ،1383 )نای، است

در کشور از دفاع در نهاد مهم ترین سپاه اینکه چه می شود تعریف ملی عزت و اسالمی

قدرت اندوخته این از را خود عمومی اعتبار لذا و می آید شمار به دشمنان تجاوز مقابل

نهاد ها سایر با سپاه تا شد باعث اجتماعی سرمایه و قدرت می کند. همین تأمین نرم

.شود موفق هزینه ای کمترین با امنیتی تهدیدات و بحران ها مهار در و گردد متمایز متقابال

14

منابع تضعیف دنبال به منفی تصویر ارائه و ذهنیت سازی برچسب زنی، طریق از دشمن

اصلی عناصر در اختالل نوع هر لذا. است جامعه عمومی اذهان در سپاه اقتدار نرم

می شود. تلقی وجودی تهدید عنوان به را اجتماعی سرمایه

خواست های سرکوب کننده نهاد یک عنوان به سپاه نقش القای سرکوب گری؛

ری اساس این دارد. بر نظر در سپاه از غرب که است چهره ای اصلی ترین دموکراتیک،

خارجه امور وزارت پیشین های مقام از یکی و ایران با مرتبط مسائل پژوهشگر 5تکیه

این از غربی های رسانه در اگرچه »نویسد: می آن های فعالیت و سپاه درباره نیز امریکا

باید اما شود می یاد خارومیانه در حاضر نیرویی عنوان به نظامی بزرگ نیروی

هم و دارد نقش ایران اقتصاد در هم است گسترده سپاه های فعالیت حوزه که دانست

رسیدن قدرت به از پس.... دارد انقالب های ارزش از دفاع در ایدئولوژیک مواضع

که نداد. چرا نشان دولت با همکاری به تمایلی خود از سپاه ایران، در اصالح طلبان

احساس زیادی حدود تا سپاه و بود مدنی جامعه تقویت خواستار اصالحات دولت رئیس

دیگر آنان. کردند ایجاد قرمز خط یک محافظه کاران و سپاه. می کرد خطر

احمدی نژاد میالدی 2009 سال در. کنند تحمل دولت در را اصالح طلبان نمی توانستند

نحوه خصوص در دروغین مستند سازی های(2016 )تکیه،رسید.« قدرت به مجددا

سپاه نقش درباره ادعاها ،1388 سال در فتنه گر اغتشاش گران با سپاه برخورد

در سپاه به اتهام اصلی ابعاد جمله از عوامل با برخورد همچنین و انتخابات، مهندسی در

این درمی گیرد. صورت نهاد این به عمومی اعتماد کاهش هدف با که است سیاسی حوزه

در مردم اعتراضات: »می نویسد "بروکینگز اندیشکده در سابان مرکز" گزارش زمینه

و شد ظاهر ایران خیابان های در آن از جلوه ای که ،2009 سال مجادله بر انگیز انتخابات زمان5 Takeyh

15

سیاسی گفتمان فضای که امیدی و بیم احساس شده؛ محو کرد، زنده غرب در را امید

اسالمی انقالب پاسداران سپاه برجای پا وفاداری یمن به بود، کرده آکنده را 2009 سال

مطالعات .(3ص ،2010 ،6مالونی) «رفت میان از آن، فعلی رهبری و اسالمی نظام به

شبكه هاي و اينترنتي سايت هاي بر گرفته صورت محتواي تحليل و شده انجام

انقالب پاسداران سپاه عليه پيام توليد می دهد نشان نیز ماهواره اي فارسي زبان

و بشر حقوق ضد سركوبگر، نهادي بسيج و سپاه معرفي قالب های: در اسالمي

چون؛ عملکردهایی با عمومي افكار فريب و دروغگويي تهمت نسبت شهروندي حقوق ناقض

فعاليت هاي انجام ،سپاه به امنيتي - اطالعاتي مأموريت هاي واگذاری اينترنت، در اختالل

سیاسی حوزه در سپاه علیه تخریبی تبلیغاتی ابعاد اصلی ترین و... از سپاه سايبري

(.51-49صص ،1395 دیگران، و )حسینی است بوده

در سپاه انحصارگری موضوع طرح با سپاه به فشار انحصارگری؛ و غیرقانونی کنش

مأموریت های راستای در آن ابعاد غیرطبیعی شدن بزرگ و کشور قدرت ساختار

نمونه عنوان است. به سپاه اقدامات علیه روانی جنگ ابعاد دیگر جمله از منفعت طلبانه

ضرورت بر تأکید با "واشنگتن نزدیک خاور مطالعات" مؤسسه مدیر "آیزنشتات مایکل"

تنش افزایش برای آمریکا: »می کند توصیه سفید کاخ به ایران برابر در روانی عملیات

کند منتشر شده گلچین صورت به را گزارش هایی باید امنیتی نیروهای و رژیم داخل در

بهره خود ارتباطات از اسالمی انقالب پاسداران سپاه چگونه که کند طرح را ادعا این که

در نارضایتی که شوند باعث می توانند اقدامات این. کند کنترل را کشور اقتصاد تا می برد

افزایش ندارند، خاصی امتیازات اقتصادی نظر از که نظامی و امنیتی نیروهای میان

القاء و اتهام سپاه اعتبارسوزی نمونه های از دیگر یکی(5ص ،Eisenstadt، 2010.« )یابد6 Maloney

16

شبکه های از برخی این، بر افزون. است غیرقانونی معامالت در سپاه داشتن دست

موارد به متهم را سپاه رسانه ای ترفندهای با و شده وارد رابطه این در نیز خارجی خبری

کرده اند: ذیل

خصوصي بخش با رقابت و اقتصادي عرصه در سپاه انحصارگرايي-

اقتصادي فساد و کاال قاچاق امر در داشتن دست به سپاه سازي متهم-

،7نوریگا) جن��وبي امريک��اي در وی��ژه هب�� بين المللي قاچاق شبکه هاي اب سپاه همکاری-

2012.)

شده وضع سپاه علیه که تحریم هایی از آن جداسازی جهت کارکرد همین با عمدتا

امنیت، شورای تحریم های بر عالوه آن متحدین و امریکا. است گرفته صورت حاکمیت

طرح.داده اند قرار تحریم تحت را پاسداران سپاه نیز چند جانبه و یک جانبه صورت به

بیانگر قطعنامه ها در پاسداران سپاه وابستگان و اعضا بانکی حساب های کردن مسدود

و خارجی عمومی افکار در سپاه از مشروعیت زدایی صدد در دشمن که است نکته این

قدس سپاه نام آمریکا خزانه داری وزارت اقدام آخرین در مثال عنوان به. است داخلی

کرده اضافه"تروریستی دارایی های" به موسوم خود2015 سال ساالنه گزارش به را

و سازمان ها به مربوط بلوکه شده دارایی های میزان و ماهیت گزارش، اینت. اس

که دهد می نشان را کرده متهم تروریسم از حمایت به را آنها واشنگتن که دولت هایی

بیشترین شده اند، متهم تروریسم به واشنگتن ادعای با که سازمان هایی میان در

است دالر میلیون14 حدود رقم با قدس سپاه به مربوط شده مصادره پول میزان

(.1395 خردا18 نیوز، )فردا

های شیوه ترین مهم از یکی دشمن، تخاصمی الگوی چارچوب در تحریم؛ داللی

عرصه در مردم دهی رأی الگوی بر تأثیرگذاری اسالمی، جمهوری سیاسی کنترل

7 Noriega17

ترین اصلی از نیز اساس همین براست. ها تحریم بازگشت هراس از متأثر انتخابات

فضای در مکرر که است تحریم کاسبی در آن نقش سپاه، علیه روانی عملیات موارد

عملیات خط شود. این می القاء ها رسانه و سیاسیون برخی توسط کشور سیاسی

قدرت ساختار در تأثیرگذار عنصر عنوان به سپاه که کند می عمل چارچوب این در روانی

ای هسته توافق پذیرش به حاضر رانتی، اقتصادی ساختار ایجاد جهت به کشور

یک عنوان بهFATF مالی اقدام ویژه کارگروه موضوع نیز اساس همین باشد. بر نمی

سپاه علیه روانی جنگ محور یک به تبدیل مالی تعامالت حوزه در بخش شفافیت ابزار

روانی، عملیات این اساس شود. بر شفاف سپاه مالی تعامالت بایستی که شود می

ای رسانه فشار با تحریم داللی چارچوب در سپاه غیرقانونی عملکردهای درباره ابهام

تبلیغات در شود. لذا می تشدید المللی بین های زنی گمانه همچنین و کشور در موجود

ترین اصلی از المللی بین مالی های تحریم از فرار برای شویی پول عملیات دشمن؛

شبکه های با همکاری و نظامی زیرساخت های ایجاد با که است سپاه اقدامات

دادن قرار لذا(.2012 نوریگا،) می گردد تأمین مخدر مواد تجارت قالب در تروریستی

تحریم اعمال و خارجی تروریستی های سازمان فهرست در را ایران پاسداران سپاه

رویکردهای ترین اصلی می کنند همکاری سپاه با که غیرایرانی های شرکت علیه گسترده

است. دشمن

حاکمیت در شکاف و سازی ب: دوقطبی

و نهاد این عملکرد به ناظر سپاه درباره دشمن روانی عملیات های حوزه از دیگر یکی

اجرای دلیل به حاکمیت در شکاف همچنین و جامعه در کاذب دوقطبی های ایجاد

است. سپاه های مأموریت

18

و نظامی بودجه اینکه علیرغم موشکی؛ دفاعي حوزه در باال هزينه هاي صرف

کشور دفاعی از مراتب به نیز آنها میزان و شود می هزینه متعارف های حوزه در کامال

)رک: است تر پائین منطقه سطح در دشمن کشورهای دفاعی و نظامی های بودجه

سطح در روانی عملیات های حوزه از یکی اما (،8استکهلم صلح المللی بین مؤسسه

مدنظر مسئله چند زمینه این است. در متمرکز سپاه کرد هزینه بر خارجی و داخلی

به ایران شده بلوکه های پول یافتن سوق و سپاه نظامی های بودجه اینکه؛ اول است،

تمرکز روانی عملیات عنوان به موضوع این بر شود. لذا می بحران تشدید باعث نهاد این

که است زده جیب به دالر میلیارد ۱۰۰ حدود تحریم ها رفع لطف به ایران» که؛ شود می

میزان این گرفته بکار موشکی نظامی توسعه و تروریسم مالی تأمین راستای در عمدتا

حتی ایران علیه ها تحریم باید ... لذا.شد خواهد اوضاع وخامت باعث تنها که شود می

سیاسی فشار به موضوع دومین (.1395 ،فیلیپسشود« ) حفظ ای هسته توافق از پس

جهان در اهمیت کم موضوعی را موشکی توان که گردد می باز داخل در ای رسانه و

این بر و کند می ارزیابی کشور ماندگی عقب باعث را دفاعی بودجه در هزینه و کنونی

نیوز رفسنجانی: مشرق هاشمی )رک: سخنان کند می دوقطبی ایجاد جامعه در اساس

(.1395 شهریور14 تسنیم و1395 فروردین12

در تنش افزایش به منجر سپاه نظامی توان تقویت روانی عملیات این چارچوب در

کشیده تصویر به ایران دو روانی، عملیات این خالل در واقع شود. در می منطقه

مکرر شکل به که نظامی آفرین تنش سپاه یک و سیاسی رو میانه دولت یک شود می

ارسال ها تروریست برای سالح و توقیف المللی بین های آب در را نظامی های قایق

تا نماید کمک یازدهم دولت در میانه روتر عناصر به کند می تالش که غربی لذا و کند می

توافق پذیرش تحریم ها، رفع از ناشی ملموس تر اقتصادی ثمرات به رسیدن »با

انقالب پاسداران سپاه تندرو عناصر به همزمان و کنند توجیه را ایران سوی از هسته ای8 Stockholm International Peace Research Institute

19

خطوط در موشک شلیک جمله از زدا ثبات اقدامات از باید که بدهند را پیام این

ملل، سازمان سوی از تحریم شده یمن به سالح ارسال و( فارس) خلیج رانی کشتی

فشار و ایران در "میانه روها" تقویت دنبال به آمریکا فارس، بردارند« )خبرگزاری دست

(1395 فروردین18 است، سپاه به

عملیات چارچوب در دیگر حوزه سپاه؛ اقدامات دلیل به ها تحریم نشدن رفع

عملیات طریق از که است مردم ذائقه های و اذهان تغییر بر جامعه بر متمرکز روانی

.می گیرد صورت سیاسی و اجتماعی دوقطبی های ایجاد طریق از داخلی جامعه بر روانی

عمیق شکاف های ایجاد غرب، هدف های اصلی ترین از یکی نیز پسابرجام مقطع در

را امر این علت که تحریم هاست نشدن رفع حوزه در جامعه میان دودستگی و اجتماعی

برجام طبق واقع در می کنند. معرفی ایران تنش آفرین اقدامات که آمریکا، بدعهدی نه

این همواره تا است، گرفته صورت تعلیق قالب در و موقت شکل به تحریم ها رفع

تکدر که ایران سوی از نابه جا حرکت هرگونه صورت در که شود منتقل جامعه به هراس

حوزه در سپاه اقدامات گشت. لذا خواهند باز تحریم ها همه شود، سبب را آمریکا خاطر

علت عنوان به و... همگی کشور ملی امنیت تأمین برای منطقه ای اقدامات دفاعی،

این دهند. در قرار سپاه برابر در را داخلی جامعه تا می شود معرفی تحریم ها نشدن رفع

بتوانند ایران در روها میانه »اگرمی نویسد: گزارشی در واشنگتن اندیشکده زمینه

یمن، در قدس سپاه اقدامات از و کنند تضعیف را اسالمی انقالب پاسداران سپاه قدرت

آنگاه کنند، جلوگیری لبنان و سوریه عراق، نقش دنبال به می تواند ایران احتماال

نشدن رفع مسبب واقع ( درTahrawi، 2016باشد« ) دیگران با بهتری روابط و المللی بین

ویژه به می شود داده ارتباط منطقه ای و نظامی مسائل در سپاه تندروی به تحریم ها،

را سپاه پیش تر داخل در رسانه ها و سیاسی گروه های از طیفی همکاری با دشمن اینکه

به تحريم ها انتقال طريق از نیز پسابرجام در بودند. کرده متهم نیز تحریم داللی به20

يعني ايران منطقه اي سياست هاي يا بشر حقوق مسائل جمله از ديگري موضوعات

عنوان به سپاه ایران، بر فشار ایجاد ضمن تا شود می تالش مقاومت محور از حمايت

وزارت مرتب شکل به نیز پسابرجام در لذاشود. معرفی ها تحریم تداوم اصلی عامل

برنامه بهانه به ایران علیه را جدید های تحریم یای هبیانیه صدرو با امریکا داری خزانه

.است هکرد عمالا ای، منطقه و موشکی

آن از تر مهم و سپاه به نسبت ویژه به جامعه در شکاف تشدید فوق فرایند دو نتیجه

دلیل به سپاه که؛ شود می القاء آنچنان واقع است. در سپاه درباره حاکمیت در شکاف

حوزه در کشور خارجی سیاست اهداف نشدن برآورده اصلی عامل عملکردهایش

کند، عمل توافق با مطابق ایران غرب منظر از است. لذا المل بین تعامالت تمام تقریبا

درآمد از بخشی. شد خواهد برداشته بانکی های بخش و نفت بر المللی بین های تحریم

.یابد می جریان داخلی اقتصاد و ها زیرساخت ترمیم سوی به نفت جدید صادرات

های میانجی و پاسدارن سپاه های قابلیت توانمندسازی به نیز جدید درآمد از هایی بخش

مشترک ستاد رئیس دلیل همین به. یافت خواهد اختصاص منطقه در ایران منطقه ای

را امریکاست نگرانی مایه که ایران های فعالیت: »دمپسی مارتین ژنرال آمریکا، ارتش

و ها بدیل از استفاده بالستیک، های موشک برنامه استمرار: است برشمرده چنین

،2016 ،9 )دالتون.«دریا زیر فعالیت و دریایی مین های از استفاده ای، منطقه های واسطه

گردد. می باز سپاه عملکرد به موارد این همه ( که2ص

منطقه ای محیط در فرقه گرایی و ج: تنش آفرینی

اسالمی جمهوری ای منطقه های سیاست عملی و عینی تغییر خواستار آمریکا تردید بی

سپاه روی بر فشار زمینه این در محور ترین است. اصلی مقاومت محور از حمایت در

9 Dalton21

با هسته ای توافق پسا در آمریکا منطق واقع دراست. قدس نیروی ویژه به پاسداران

مقطع در لیکن و دارد؛ قرار اجبار دیپلماسی قالب در دو هر بلکه ندارد تفاوتی آن از پیش

منطقه ای رویکرد فشار موضوع برجام پسا در ولی بود هسته ای توافق موضوع برجام

میز مسئول ؛"راس دنیس" علت همین به دارد ویژه نقشی آن در سپاه که است ایران

موضوع سر بر ایران با مذاکره به که »منطقیمی گوید: آمریکا خارجه وزرات در ایران

بود. فشارها از گریز راه گذاشتن باز اما ایرانی ها، بر فشار افزایش ؛شد منجر هسته ای

گرفته کار به هم ایران منطقه ای رفتارهای درباره بایستی رویکرد همین که معتقدم من

گریز راه آنها برای و می دهید افزایش آنها روی را فشار شما وقتی بنابراین.شود

منافشعان به خوردن لطمه از جلوگیری برای است الزم که می فهمند آنها می گذارید

آنها روی بر فشار عمالا که است این من پیشنهاد کنند. و تعدیل را رفتارهایشان بایستی

تضعیف را آنها بلکه نمی کند تقویت را تندروها تنها نه شان، منطقه ای رفتار به پاسخ در

مرکز نیز راستا همین در( 1395 شهریور24 فارس، خبرگزاری از نقل « )بهمی کند

با چندملیتی مشترک ضربت نیروی یک تشکیل است؛ کرده پیشنهاد"آمریکا نوین امنیت"

انقالب پاسداران سپاه سوی از غیرمتعارف خطرهای با مقابله هدف با عرب متحدان

آن نامتقارن قابلیت های با مقابله منظور به اطالعاتی مشترک مرکز یک ایجاد ی،اسالم

از 10پایپز دانیل(.7ص ،2015 دیگران، و گلدنبرگ) گیرد قرار کار دستور در باید

نیابتی های عامل از استفاده و حمایت ایجاد، آمریکا نومحافظه کاران به نزدیک تحلیل گران

ایران خارجی سیاست اصلی محور عنوان به را سپاه توسط فرقه ای و سیاسی نظامی،

همین می کند. بر معرفی همسایه کشورهایی در سیاسی نفوذ ایجاد برای منطقه در

ایران- منطقه ای سیاست گذاری دستگاه مؤثرترین سپاه قدس نیروی کمک های نیز اساس

تأثیر تحت که می داند سوریه و عراق یعنی ایران متحد دولت های حفظ اصلی عامل10 Daniel Pipes

22

.(2014 ،11پایپس) برسند موفقیت به داعش برابر در توانسته اند پاسداران سپاه دکترین

سابقه دارای اگرچه سپاه توسط تروریسم از حمایت و پروری تروریسم برچسب واقع در

منطقه ای سطح در افغانستان و عراق اشغال تا جنگ از بعد که فاز این اما است، زیادی

لحاظ به اخیر هایسال در بود، گرفته نشانه را سپاه معنوی نفوذ حوزه و ریزی برنامه

عنوان به قدس نیروی از اینکه جمله از .می دهد نشان را چشمگیری رشد اتهامات تنوع

معرفی کشور از خارج در تروریست ها حمایت و ترویج برای ایران نیروی اصلی ترین

می شود.

و درگیری عامل یک عنوان به را فارس خلیح حوزه در سپاه نامتقارن رویکرد همچنین

جنگ های زمینه در بسیاری توانایی پاسداران سپاه اینکه ویژه می کنند. به قلمداد بحران

جدی تهدیدی نیز امر همین و دارد غیرمتعارف نظامی تاکتیک های از استفاده و نامتقارن

و غیرخطی حمالت.می شود محسوب فارس خلیج در آمریکا دریایی نیروی برای

موشک های شلیک در کشور این قابلیت های افزایش دریا، طریق از ایران انتحاری

فاصله ای هر در را فارس خلیج در موجود ناوهای تمامی قادرند که کشتی ضد دوربرد

فرماندهی تاکتیک های و غیرمتعارف ارتباطی روش های همچنین و دهند قرار هدف مورد

عنوان به آنها از یبین الملل و راهبردی »مطالعات مرکز که هستند مسائلی را ایران

بر فارس خلیج در خود منافع تأمین برای نویسد: »ایران می و کرده یاد سپاه تهدیدات

توانایی های از ترکیبی طریق از این و است، بوده متکی اسالمی انقالب پاسداران سپاه

گرفته شیعه( انجام اکثریت )با کشورها در واسطه ها از استفاده و نظامی"نامتقارن"

ایران فرقه ای و ژئوپلیتیک منافع این کند. پیدا ارتقاء ایران منطقه ای منافع تا است

شده فارس خلیج امنیت کاهش و سعودی جمله از کشورها دیگر با اصطکاک باعث

از بعد روز چند تنها آمریکایی، تفنگدار ده بازداشت و گشتی قایق دو توقیف است...

11 Pipes23

غرب به نسبت ایران حکومت درونی مخالفت های دادن نشان با برجام، اجرای شروع

«بود خواهد ایران سیاست در مهم ابزار یک همچنان دریایی تحریکات که می شود یادآور

خارجی سیاست مشاور "سالیوان جیک "دلیل همین به(. 1-4صص ،2016 )دالتون،

در "ترومن ملی امنیت پروژه" مؤسسه کنفرانس در سخنانی در کلینتون هیالری

دیگر و ایران قبال در واشنگتن که است رسیده فرا آن زمانکرد: » تأکید واشنگتن،

منطقه در کشور این سنی عرب های همسایه باید واشنگتن …کند ایجاد را توازن مجددا

نیابتی جنگ در و ادهد افزایش را منطقه در ایران کننده ثبات بی های سیاست هزینه

متحدان جانب گذشته از بیشتر منطقه، در سنی عرب کشورهای و ایران بین موجود

پشتیبان و حامی حال همه در آمریکا که دهد اطمینان آنها به و داشته را خود عرب سنتی

(.Lake، 2016)« تآنهاس

بازدارندگی توان تضعیف جهت هدف گذاری.4

سپاه موقعیت به توجه با اجبار دیپلماسی بر مبتنی تخاصمی الگوی چارچوب در دشمن

می تواند سپاه نفوذ حوزه و توان کاهش که؛ است باور این بر اسالمی جمهوری در

تاریخ طول در که چرا باشد. اسالمی جمهوری رفتاری استحاله برای مدخل اصلی ترین

و زده هم به صحنه ای هر در را دشمن طراحی های که عاملی عمده ترین اسالمی انقالب

سپاه کرده، روبه رو ناکامی با مختلف عرصه های در را غرب براندازانه اقدامات

منطقه اقتدار ظرفیت اصلی ترین اکنون همچنین و بوده اسالمی انقالب پاسداران

می رود. شمار به اسالمی جمهوری

سپاه عملکرد واسطه به ایران 12شرمنده سازي راهبردالف:

12 SHAMING24

تالش آن به وسيله كه است راهبردهايي از يكي" شرمنده بازيگر" نانوشته راهبرد

نمايش به به گونه اي بين المللي، و منطقه اي داخلي، سطح در ايران رفتارهاي مي شود

خود اقدامات و اعمال از بين الملل، و منطقه سطح در ايران كه شود گذاشته

كند. فراهم را ايران رفتار تغيير موجبات به مرور موضوع همين تا شود"شرمنده"

غيردموكراتيك" ،"بيان آزادي و بشر حقوق نقض" به داخلي عرصه در مثال، براي

داخلي امور در مداخله" به متهم منطقه اي عرصه مي شود. در و... متهم ،"بودن

حال، عين مي شود. در داده و... جلوه"منطقه امنيت برهم زننده " ،"ديگر كشورهاي

مورد ايران سوي از رهيافت ها اين صورتي كه در شود اظهار اين گونه تا مي شود تالش

بين الملل جامعه آغوش به و شده خارج انزوا حالت از ايران گيرد، قرار بازنگري

روانی عملیات سازی، شرمنده راهبرد اجرای در و موارد این تمامی دربازمي گردد.

سطح در مخرب نیروی یک عنوان به سپاه واقع دراست. اهمیت حائز بسیار سپاه علیه

آن عملکرد واسطه به بایستی ایران دولت که می شود بازنمایی خارجی و داخلی

نشان منطقه در فرقه ای نیرویی عنوان به سپاه منطقه ای سطح در باشد. لذا شرمنده

شده، منجر آسیا غرب منطقه در تنش ها افزایش به آن عملکرد که می شود داده

که تصور این» می گوید: نیز عراق در آمریکا سابق سفیر" کراکر رایان" که همچنان

اکنون هاست. آنچ لوحانه ساده ،می کند ایجاد منطقه در را یآرام ایران هسته ای، توافق

گروه راه اندازی زمان و ۸۰ دهه در ایران قدیمی طرح مشابه دارد وجود عراق در

بسیج برای مناسب پوششی داعش عراق است... در لبنان در حزب الله شبه نظامی

که مشهوری زهر جام تا بود ایران وسیله به آنها کنترل سپس و کشور این مردم کردن

جام به تبدیل سلیمانی قاسم(سردارتوسط) اکنون ،نوشید ۱۹۸۸ سال در خمینی(امام)

(2016 ،13)کومار« شود پیروزی

13 Kumar25

سازی شرمنده راهبرد این کشور در دوگانه حاکمیت و شکاف ایده به توجه با کامال

لذا است. و شده طراحی دوگانه یک همواره ها آمریکایی مواضع در عمال

که رو/تندرو میانه بر که دارد وجود شود می سپاه شامل آن تندروی بخش عمدتا

شرمنده سپاه رفتارهای به نسبت )دولت( بایستی ایران در رو میانه طیف آن اساس

که همچنان تا شود می متمرکز سپاه نهاد بر نیز روانی عملیات اساس همین برباشد.

پرونده مدیریت کردن خارج ؛گوید می امریکا ملی امنیت مشاور معاون"رودز بنجامین"

ایران قبال در آمریکا اولویت ترین مهم عنوان به "تندروها" دست از ایران در منطقه

کار موافقند سازنده رابطه با که ایران در کسانی با است مهم ما : »برایشود محقق

تحت را کشور این ای منطقه مناسبات ندهیم اجازه کشور این داخل تندروهای به و کنیم

نه که اند بوده کری و ظریف خارجه وزرای نیز مجرا ... اصلی تریندرآورند خود سلطه

…کردند کار هم با نیز ای منطقه مسائل سایر و سوریه درباره بلکه اتمی مسئله در تنها

توانیم می که است جایی در محرکه قوه یک …دهیم پرورش کنیم می تالش ما آنچه

داشته منطقه ای منازعات این به مربوط موارد در را ایرانی ها با دیپلماتیک وگوی گفت

نیز آمریکا خارجه وزرات در ایران میز مسئول ؛"راس دنیس"(. Rhodes، 2016) «باشیم

سپاه روحانی؟ یا سلیمانی قاسم شود؟ موفق کسی چه می خواهید : »شماکند می تأکید

به بیشتر روحانی طیف که حالی در دارند گرایش تقابل جویانه رویکرد سمت به بسیج و

شما اگر است این من پیشنهاد بنابراین. است متمایل روابط عادی سازی رویکرد سمت

که نیست کارهایی با آمدن کنار راهش بگذارید اثر آنها بین قدرت موازنه بر می خواهید

اقدامات خاطر به ایران بر هزینه ها باید بلکه می دهد، انجام منطقه در سلیمانی قاسم

(.1395 شهریور24 فارس، خبرگزاری از نقل « )بهداد افزایش را سلیمانی

سپاه توان فرسایش ب: سطوح

26

سپاه"بازدارندگی توان کاهش" جهت هدف گذاری زمینه این در مسئله مهم ترین بنابراین

بازدارندگی قدرت تنها نه یابد افزایش سپاه قدرت میزان هر که است. چرا سطح سه در

تسلط زمینه در آمریکا برای عرصه بلکه رفت خواهد باال ایران اسالمی جمهوری نظام

.شد خواهد تنگ نیز منطقه ای

طریق از نهاد این نظامی قدرت کاهش سپاه؛ بازدارندگی تضعیف نخست سطح

قدرت محدودسازی هدف با غرب تحریم های از بخشی است. لذا تحریمی فشارهای

و مالی قدرت محدودسازی راستای در آنها دیگر بخش های و سپاه نظامی تکنولوژی

آمریکا کنگره زمینه این در. می گیرد صورت سپاه نظامی بنیه تقویت برای که اعتباراتی

سپاه علیه جامع و مشخص تحریم هایی دارد، قصد هسته ای توافق اجرای به توجه با

گروه های لیست قدس( در نیروی فقط )نه سپاه کامل نام دادن قرار و پاسداران

و نمایندگان مجلس در سپاه علیه تحریمی طرح 5 مجموع در کند. لذا اعمال تروریستی

و تجاوز کردن منزوی طرح" ،"سپاه تحریم های قانون" عناوین؛ با در آمریکا سنا

تروریست قانون" ،"ایران تروریسم مالی شفافیت قانون" ،"آیت الله دولتی نظامی گری

در "ایران انقالب پاسداران سپاه تحریم های بازنگری و اجرا قانون" و "سپاه شدن اعالم

سپاه علیه تازه ای محدودیت های اعمال دنبال به هریک که می باشند بررسی دست

هرگونه شامل؛ را طرح این آمریکایی ( قانوگذارانOttolenghi Stapleton، 2015) هستند

مالکیت تحت شرکت های و پاسداران سپاه با مالی تراکنش و همکاری اقتصادی، معامله

و ایران و آمریکا مردم از محافظت» را قوانین این هدف و دانسته 14سپاه به وابسته یا

و بشری حقوق زمینه در جهانی قانونی استانداردهای نقض از جهانی اقتصاد همچنین

اقتصادی تخلفات و بین المللی تروریسم از کشور این حمایت و ایران توسط شهروندی

شورای" پیشنهادی راهبردهایکرده اند. اعالم «ایران انقالب پاسداران سپاه مخربداشت. سهم آنها در% 50 از بیش سپاه که می کرد تحریم را مجموعه هایی و شرکت هایی آمریکا این، از پیش: 14

27

متمرکز پاسداران سپاه موضوع بر مشخصی شکل به نیز"آمریکا خارجی سیاست

درجه در اسالمی، انقالب پاسداران سپاه ایران، کنونی شرایط در آنان نظر است. از

ظرفیت کردن است. محدود اقتصادی بزرگ قدرت یک همچنین و استراتژیک اهمیت

از بین المللی اقتصاد به آن دسترسی محدودسازی مستلزم پاسداران، سپاه مخرب

ردیابی سپس و تروریستی، نهاد یک عنوان به پاسداران سپاه علنی ترسیم طریق

به وابسته شرکت های و اقتصادی منافع سپاه، تشکیل دهنده اجزای شناسایی و گسترده

آید عمل به جلوگیری شرکت ها آن با ایران خارجی شرکای دادوستد از تا است آن

(.2015 دیگران، و )برمان

باز سپاه عمومی وجه تخریب حوزه به سپاه بازدارندگی توان تضعیف در دوم سطح

نماید. قانع را عمومی افکار نتواند خود اقدامات تبیین در انقالبی نهاد این تا می گردد

نظامی، مختلف، حوزه های در سپاه از وارونه چهره ای ترسیم با می کند تالش غرب

رانت از سپاه که کند القا اینگونه زیرساختی، سنگین پروژه های و اقتصادی فرهنگی،

ایجاد با همچنین و گرفته اختیار در را سازندگی کالن پروژه های و کرده استفاده قدرت

امر در دخالت با همچنین می کند. و سرکوب را دگراندیشی فرهنگی، و رسانه ای شبکه

پاسداران سپاه اساس این می دهد. بر قرار تحت الشعاع را دموکراسی فضای انتخابات،

به آن حرکت های لذا و می شود مردمی حمایت و مشروعیت دادن دست از بحران دچار

می شود. مواجه مشکل با منطقه سطح امنیتی حوزه در ویژه

غرب آمد است. چنانچه منطقه ای سطح در سپاه کنش گری توان تضعیف سوم سطح

سپاه نفع به همه از بیش ایران، روی به اقتصادی فضای شدن باز که؛ دارد را تلقی این

پاسداران سپاه قدرت کردن محدود برای پسابرجام در تحریمی »ساختار که چرا است،

پر پیش از بیش را سپاه خزانه که تهران با تجاری روابط سرگیری از و بوده ناکافی

28

جامعه حوزه در سپاه اقدامات درباره وحشت افکنی طریق از باید « لذا15کرد خواهد

نماید. به استفاده خود ظرفیت های تمامی از سپاه نداد اجازه منطقه ای سطح و داخلی

رویکردهای دادن نشان فرقه ای هدف با گسترده ای روانی عملیات زمینه این در ویژه

میان دوقطبی ایجاد است. همچنین گرفته صورت منطقه سطح در سپاه ویژه به و ایران

اقتصادی بهبود و تحریم ها کاهش مسئله و ایران منطقه ای برنامه مجری عنوان به سپاه

می شود تأکید آن بر کشور در شکاف ایجاد برای است روانی رویکردهای جمله از

(.1395 )محمدی،

 

پیشنهادات و جمع بندی

عینی مظهر اسالمی، انقالب مولود اصلی ترین عنوان به اسالمی انقالب پاسداران سپاه

انقالب هویت از دفاع اصلی وظیفه نیز اساس همین بر و است اسالمی انقالب شعارهای

در پاسداران سپاه نیز اساس همین دارد. بر عهده بر را آن جهانی رسالت و اسالمی

و سرزمینی حفاظت و ملی امنیت تثبیت هویت، و ارزشی متعدد: کارکردهای حوزه های

منطقه ای قدرت است. تقویت پرداخته نقش ایفای به کشور درونی ساخت استحکام

می رود. بر شمار به پاسداران سپاه ثمرات جمله از نیز مقاومت گروه های ایجاد و ایران

اسالمی انقالب در پاسداران سپاه جایگاه تشریح با گردید تالش مقاله این در اساس این

برابر در دشمن تخاصمی الگوی به نسبت جایگاه این صحیح شناخت ضمن ایران

برابر در دشمن تخاصمی الگوی که گردید مشخص پرداخت. لذا اسالمی جمهوری

اسالمی جمهوری هدف که می گیرد صورت اجبار دیپلماسی و نفوذ قالب در عمدتا

برای گردید تالش اساس این است. بر نظام هویتی استحاله و رفتار تغییر ان راهبردی

سبب به و است نکرده پیدا واقعیت هیچگاه برجام، پسا در ایران شده بلوکه اموال آزادسازی درباره انتظارات البته15است. داخل به انتقال غیرقابل کشور اموال همچنان مالی ارتباطات برقراری عدم و امریکا بدعهدی

29

به پاسداران؛ سپاه با تقابل در دشمن رویکردهای تبیین در مقاله اصلی پرسش به پاسخ

اینکه و شود پرداخته انقالبی نهاد این علیه موجود روانی عملیات ابعاد الگوی در اساسا

پاسداران سپاه تضعیف برای برنامه هایی چه اسالمی جمهوری علیه دشمن تخاصمی

بر؛ مبتنی روانی عملیات الگوی سه آمد چنانچه است. لذا شده دیده تدارک

اتهام حاکمیت، در شکاف و دوقطبی سازی ،نرم قدرت وجهه تخریب و بی اعتبارسازی

دشمن راهبردی تالش ابعاد اصلی ترین منطقه ای محیط در فرقه گرایی و تنش آفرینی

شرمنده سازی راهبرد اجرای هدف با عملیاتی الگوی می دهد. این نشان را سپاه علیه

گذاشته اجرا به مختلف سطوح در سپاه بازدارندگی توان تضعیف همچنین و ایران

سپاه توان تضعیف برای هدف گذاری و روانی عملیات الگوی این برابر می شود. در

از پیشگیری و نرم امنیت حوزه در سپاه کنونی رفتاری الگوی بر تأکید ضمن می توان

نمود: مطرح دشمن طراحی های گذاردن ناکام برای را پیشنهاداتی سخت، تهدیدات

بدنه و... با علمی فرهنگی، تعامالت حوزه در بیشتر کنش گری ظرفیت های ایجاد-

از معنوی و سیاسی حمایت رویکردهای تداوم ضمن هدف کشورهای در اجتماعی

مقاومت. گروه های

منطقه در جاری وضعیت صحیح تر هرچه دادن نشان برای رسانه ای توان تقویت-

شدن مشخص جهت به غربی- عربی جبهه بحران سازی و آسیا غرب

تثبیت همچنین و کشور ملی امنیت از حراست و حفظ در سپاه ارزش محوری

افراط گرایی. با مبارزه طریق از بین الملل صلح

شبهات رفع جهت به کشور داخلی حوزه تبلیغات عرصه در سپاه بیشتر مشارکت-

علیه موجود دروغ پردازی های زمینه در دشمن به وابسته رسانه ای شبکه القائات و

سپاه.

30

مستندسازی برای کشور از خارج و داخل در پژوهشی و مطالعاتی مراکز تقویت-

پژوهشی تولیدات گسترده موج برابر در بین الملل و منطقه ای تحوالت صحنه

منطقه ای. بحران های در سپاه و ایران نقش درباره غربی مطالعاتی مراکز

منابع

است. موجود چاپی نسخه در منابع-

31