راکساب یور -...
TRANSCRIPT
:دیالکتیک کارگاه
شناخت نظریه و ماتریالیسم دیالکتیک،
باسکار روی
بهروزی برگردان: مانیا
۱۳۹۵ماه‌دی
منبع: واقعیت»بازیابی«کتاب‌هفتم‌فصل
(Roy Bhaskar, 2010, Reclaiming Reality, chap. 7)
1
مترجم یادداشت
حاضر: متن ی الف) دربارهاست:زیرفصل‌‌سه‌شامل‌و)است۲۰۱۱،۱۹۸۹»(باسکار،1واقعیت«بازیابی‌کتاب‌هفتم‌فصل‌ی‌ترجمه‌رو‌پیش‌متن
روی‌ی‌اندیشششه‌کلی‌بافتار‌در‌مقاله‌این‌ی‌‌پیشینه‌و‌جایگاه‌با‌آشنایی‌شناخت.برای‌ی‌نظریه‌و‌ماتریالیسم؛دیالکتیک؛گفتششار،پیش‌آغششازین‌فراز‌کنیم.در‌می‌رجوع‌یادشده‌کتاب‌دوم‌ویراست‌گفتار‌پیش‌به‌وی،از‌انتشاریافته‌آثار‌و‌باسکاراست:آمده‌چنین‌مجموعه‌این‌در‌شده‌گنجانده‌مقال ت‌ی‌پیشینه‌ی‌درباره
هششم‌کنششار‌را‌اجتمششاعی‌علم‌و‌علم‌ی‌فلسفه‌ی‌حوزه‌در‌باسکار‌روی‌مقال ت‌و‌ها‌نوشته‌از‌دسته‌آن‌واقعیت‌بازیابی«در‌انتشششار‌بششه‌وی‌از‌مسششتقلی‌کتششاب‌قششالب‌در‌امششا‌اند،درآمده‌نگارش‌به۱۹۸۹تا۱۹۷۵های‌سال‌بین‌که‌آورد‌می
ی‌تغییریششافته‌انششدکی‌و‌شششده‌بازبینی‌ی‌نسششخه،]هفتششم‌فصل‌جمله‌از[کتاب‌این‌های‌فصل‌از‌برخی.[…]اند‌نیامده]مولفین‌دیگر‌ویراستاری‌تحت[هایی‌کتاب‌از‌فصلی‌عنوان‌به‌یا‌ها،ژورنال‌برخی‌در‌تر‌پیش‌که‌هستند‌نوشتارهایی
».2اند‌گردیده‌منتشرپششویش‌در‌هششا‌آن‌جایگششاه‌و‌مجمششوعه،ایششن‌مقال ت‌کلی‌مضمون‌و‌موضوعی‌چارچوب‌ی‌درباره‌گفتار،پیش‌ی‌‌ادامه‌در
خوانیم:می‌چنین‌باسکار‌فلسفی‌ی‌اندیشه
بب‌این‌در‌شده‌طرح‌موضوعا ت« فی‌نظشام‌بسشط‌و‌پشرورش‌اصشلی‌فازهشای‌کتا چرخشش‌ی‌مشرحله‌تشا‌باسشکار‌فلسیی‌طششبیعت‌علمششی،رئالیسم‌یا‌استعلیی‌رئالیسم)را‌در‌بر‌دارند:۱۹۹۱تا۱۹۹۰های‌سال‌‌بین(وی‌دیالکتیکی گرای‌را‌شششاملمضششامینی‌مجموبع‌در‌که،)ideology-critique(ایدئولوژی‌نقد‌ازجمله‌توضیحی،نقد‌ی‌نظریه‌و‌انتقادی،یی‌رئالیسم‌یا‌انتقادی،رئالیسم‌موج‌نخستین‌عنوان‌به‌اینک‌کهمی‌شوند ایششن‌نسششبت.شوند‌می‌شناخته‌اولیه‌انتقادرئالیسششم‌مششوج‌دومیششن‌بششا)۱۹۹۴»(غیره‌و‌افلطون«کتاب‌نسبت‌همانند‌انتقادی‌رئالیسم‌موج‌نخستین‌با‌کتاب
هششای‌آموزه‌هششم‌و‌کند،می‌عرضه‌انتقادی‌رئالیسم‌موج‌نخستین‌از‌ای‌فشرده‌روایت‌‌هم‌حاضر،کتاب‌است.انتقادیسششازی‌متحقق‌و‌فهششم‌در‌کتششاب‌این‌اساس،این‌بر.بندد‌می‌کار‌به]فکری[قلمرو‌چندین‌در‌تر‌انضمامی‌طور‌به‌را‌آن
داده‌بششود،ایفششای‌سششهم‌قششرار‌خششود‌روی‌پیششش)آکسفورد‌در(۱۹۶۰ی‌دهه‌اواخر‌از‌باسکار‌که‌ای‌گانه‌سه‌ی‌پروژه؛]طششبیعی[علششم)الف:است‌بوده‌زیر‌ی‌حوزه‌سه‌در‌رئالیستی‌ی‌فلسفه‌یک‌خلق‌به‌معطوف‌که‌ای‌پروژه‌کند؛میبششا‌ایسششتند؛می‌انسششان]رهششایی‌و[آزادی‌برابششر‌در‌کششه‌فلسفی‌ای‌های‌ایدئولوژی‌بر‌نقدی)پ‌و‌اجتماعی؛علم)بیی‌ی‌فلسفه‌یعنی‌دوم،ی‌حوزه‌که‌توضیح‌این های‌ایششدئولوژی‌نقد‌یعنی[سوم‌ی‌حوزه‌همزمان‌اجتماعی،علم‌رئالیست
یی ».3کند‌می‌عمل‌آن‌قالب‌در‌و‌آورد‌می‌وجود‌به‌را]بازدارنده‌فلسف
رئالیسششم‌نششام:«تکششوین‌به‌باسششکار‌بششا‌مشششترکی‌اثششر‌مولششف‌هاربتویششگ،(مرویششن‌گفتار‌پیش‌ی‌نویسنده‌راستا‌همین‌درکند:می‌بیان‌زیر‌شرح‌به‌واقعیت»را«بازیابی‌کتاب‌کلی‌آماج‌باسکار،از‌گفتاوردی‌ذکر‌با»)،4انتقادی
و‌بخششی‌روشنی‌بشه‌قشادر‌کشه‌تاجشایی‌انسشانی،علششوم‌ویشژه‌به‌و‌علشوم‌بشرای‌کشه‌است‌آن‌کتاب‌این‌اصلی«هدفواقعیششت‌بازیششابی‌مسششتلزم‌کششه‌ای‌پروژه‌سازد؛فراهم‌تری‌قوی‌های‌شالوده‌باشند،بشر‌رهایی‌ی‌پروژه‌سازی‌توانمند
».5اند‌ساخته‌مبهم‌و‌گنگ‌یا‌و‌‌کرده‌انکار‌و‌‌غصب‌را‌آن‌که‌است‌هایی‌ایدئولوژی‌ازآن]گیری[بازپس‌و‌خود برای1. Roy Bhaskar, [1989] 2011, Reclaiming Reality: A Critical Introduction to Contemporary Philosophy, Routledge.2. Ibid, p. vii. 3. Ibid.4. Roy Bhaskar and Mervyn Hartvig, 2010, The Formation of Critical Realism, Routledge.5. Bhaskar, 2011, Reclaiming Reality, p. viii.
2
و‌یادشده‌هدف‌ی‌درباره‌تری‌دقیق‌شرح)،۱۹۸۹(واقعیت»کتاب«بازیابی‌نخست‌ویراست‌بر‌باسکار‌خود‌درآمد‌پیشدر‌تلشششی‌را‌شششده‌گردآوری‌مقششال ت‌موجز،درآمد‌پیش‌این‌سرآغاز‌در‌دهد.باسکار‌می‌دست‌به‌آن‌از‌برشمرده‌عناصرکند؛می‌تلقی‌امروز‌جهان)برایexplanatory-emancipatory sciences»(بخش‌توضیحی-رهایی‌علوم«تقویت‌جهتحششال،درعین‌و‌رسششانند؛می‌یاری‌جهان‌تغییر‌جهت‌در‌بلکه‌کنند،می‌را]تفسیر[جهان‌فقط‌نه«وی‌دید‌از‌که‌علومیبششاور‌این‌بر».اوکنند‌تفسیر‌درستی‌به‌را‌جهان‌بتوانند‌که‌بود،خواهند‌کاری‌چنین‌به‌قادر‌عقلنی‌طور‌به‌زمانی‌تنهابایششد‌می‌آنهششا‌گسششترش‌و‌رشششد‌بششرای‌و»،دارنششد‌وجود‌ناتمام‌و‌جزئی‌طور‌به‌تنها«هایی‌دانش‌چنین‌امروزه‌که‌استدر‌وی‌کشه‌اسشت‌ای‌دغشدغه‌و‌درک‌چنیشن‌مبنشای‌زدود.بشر‌هششا‌آن‌پشای‌پیششش‌از‌را»موجششودایدئولوژیک‌ی‌زمینه«
بب‌درآمد‌پیش‌تصریحا ت ورزد،می»تأکیششدبازدارنششده‌های‌ایششدئولوژی‌چنششگ‌از‌واقعیششت‌بازسششتانی‌و‌بازیششابی«بششر‌کتششااز‌ایششدئولوژیک،های‌بازدارنششدگی‌ایششن‌از‌ای‌نمونه‌سان‌به‌پیداست.باسکار‌نیز‌کتاب‌برای‌‌برگزیده‌عنوان‌از‌که‌همچنان‌امتششداد‌در‌امششا‌صششریح،یششا‌ضششمنی‌طور‌به«که‌کند،می‌یاد‌آلیسم‌ایده‌و‌گرایی‌تجربه‌مانند»ای‌فلسفی‌های‌ایدئولوژی«
حسششی،ی‌تجششربه‌نظیششر‌بشششری‌ی‌ویششژه‌های‌خصششلت‌برخی‌برحسب‌را‌واقعیت‌گروهی،یا‌فردی‌محدود‌علیق‌برخیرا‌انتقادی‌رئالیسم‌سپس».ویکنند‌می‌‌تعریف)axiomatic ratiocination(ای‌موضوعه‌اصل‌یورز‌استدلل‌یا‌و‌شهود،کند.می»معرفی6کنیم‌بازیابی‌خودش‌برای‌را‌واقعیت‌تا‌دهد‌می‌امکان‌ما‌‌به«که‌اندازی‌چشم‌همچون
یششک‌سششان‌به‌مششارکس‌کارل‌باز-ارزیابی«شامل‌طورمشخص‌به)،واقعیت‌بازیابی‌کتاب‌از‌هفتم(فصل‌حاضر‌ی‌مقاله‌امامضمون‌ی».درباره7است‌مارکسیستی‌سنت‌بر‌آن‌با‌بسته‌هم‌نقدهایی‌و،)critical naturalist(انتقادی‌گرای‌طبیعت
است:آمده‌چنین‌کتاب‌گفتار‌پیش‌در‌مقاله‌ی‌مشخص‌این‌انتشار‌و‌نگارش‌ی‌‌پیشینه‌و
یش‌را‌اهداف‌این)۱۹۷۹(8گرایی‌طبیعت‌امکان]کتاب[انتشار‌از‌پس‌باسکار« بششر‌سو،یک‌از:داد‌قرار‌خود‌روی‌پیاز‌و‌برسششاند؛بخشششی‌رضایت‌سششرانجام‌بششه‌بود‌کرده‌آغاز۱۹۶۰ی‌دهه‌اواخر‌از‌که‌را‌ای‌گانه‌سه‌ی‌پروژه‌که‌شد‌آن
یی‌و‌گسترش‌دیگر،سوی یی‌ژرفابخش رئالیسششم‌کششه‌چرا‌داد؛قششرار‌خششود‌کششار‌دسششتور‌در‌را‌انتقادی‌رئالیسم‌دیالکتیکو‌تغییششر‌ی‌درباره‌ای‌نظریه‌فاقد‌بنابراین‌و‌بود،)ششabsence(فقدان/غیاب‌ی‌درباره‌ای‌بسنده‌ی‌نظریه‌فاقد‌انتقادییشک‌و)شdeveloped(پیششرفته‌اخلقی‌ی‌نظریه‌یک‌نیز‌و‌حقیقت،ی‌درباره‌صریحی‌ی‌جانبه‌همه‌ی‌نظریه‌فرآیند،بششرای‌فلسششفی‌هششایی‌روایت‌ی‌ارائه‌مسششتلزم‌جملششه‌از‌کمبودها،این‌ترمیم‌و‌جبران.بود9بخش‌رهایی‌شناسی‌ارزشبششه‌پاسششخ‌از‌بخشششی‌عنششوان‌به،۱۹۸۰ی‌دهه‌اوایششل‌در‌باسکار.بود‌ها‌آن‌به‌دین‌ادای‌و‌مارکس،و‌هگل‌با‌مواجهههششا‌آن‌میان‌از‌که‌گرفت،عهده‌بر‌را10مارکسیستی‌ی‌اندیشه‌ی‌نامه‌فرهنگ‌برای‌مدخل‌ده‌نگارش‌ضرورتی،چنینالب‌در،)شناخت‌ی‌نظریه‌و‌ماتریالیسم؛دیالکتیک؛(برخوردارند‌اهمیت‌بیشترین‌از‌که‌مدخلی‌‌سه هفتشم‌فصشل‌ق
سششان‌‌به‌را‌متششاخر‌مارکس‌که‌مدخل،سه‌این‌در‌شده‌گنجانده‌متون.اند‌شده‌بازنشر‌و‌تصحیح/بازبینی‌حاضر‌کتابسششنت‌مختلشف‌هشای‌گرایش‌های‌ضشعف‌و‌هششا‌قو ت‌کشه‌ای‌شیوه‌حیث‌از‌کنند،می‌ارزیابی-باز‌انتقادی‌رئالیست‌یک
اند: شده واقعیت»برگرفته «بازیابی نخست ویراست بر باسکار درآمد پیش متن از پاراگراف، این در شده مشخص های عبار ت و جمل ت تمامی.6Bhaskar, 2011, Reclaiming Reality, p. xv. 7. Ibid, p. viii. 8. Roy Bhaskar, 1979, The possibility of Naturalism. A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences.9. emancipatory axiology10. Tom Bottomore et al. (eds), 1983, A Dictionary of Marxist Thought. Blackwell (2nd revised edition: 1991).
از: عبارتند ها، آن درج الفبایی ترتیب به نامه، فرهنگ این در باسکار مشارکت ی گانه ده های مدخل عناوینContradiction; Determinism; Dialectics; Empiricism; Idealism; Theory of knowledge; Materialism; Realism; Science; and Truth.
3
باسششکار‌ی‌العاده‌فوق‌تسلط‌دادن‌نشان‌ضمن‌و‌دارند‌ای‌ویژه‌برجستگی‌سازند،می‌نمایان‌و‌شناسایی‌را‌مارکسیستیایششن‌از.دهنششد‌می‌قرار‌خواننده‌اختیار‌در‌کننده‌سردرگم‌وادی‌این‌در‌پایدار‌یابی‌جهت‌برای‌ای‌وسیله‌حوزه،این‌بربل‌برای‌رو، با‌شود،می‌متمرکز)practical materialism(پراتیکیماتریالیسم[مفهوم]بر‌که‌ماتریالیسم،مدخل‌مثا
را‌خششود‌نقد‌علمی،و‌تاریخی،شناختی،هستی‌های‌ماتریالیسم‌از‌پراتیکی‌ماتریالیسم‌ی‌گیرانه‌سخت‌متمایزساختنیی‌استعلیی‌طور‌به‌تمایزا ت‌حول سشامان)،گذرا‌ببعد(13یابی‌عینیت‌معنای‌دو‌و)12ناگذرا‌ببعد(11عینیت‌میان‌ضرور».دهد‌می
مسششایل‌و‌ها‌سششنت‌موضششوعا ت،بششه‌هفتششم‌فصششل«که‌کند‌می‌تصریح‌کتاب‌درآمد‌پیش‌در‌نیز‌باسکار‌راستا،همین‌دریی‌شناخت‌محوری و‌دیالکتیششک‌برانگیز‌چششالش‌و‌حسششاس‌بسششیار‌مفششاهیم‌بششه‌جملششه‌از‌پششردازد،می‌مارکسیستی‌شناس
یل‌بافتار‌در«هفتم،فصل‌مضمون‌که‌سازد‌می‌خاطرنشان‌ب‌‌ادامه‌در».و14ماتریالیسم اثششر‌در»،اش‌فلسفی‌و‌تاریخی‌کامشد.خواهده‌گرفت‌پی15دیالکتیک‌ی‌درباره‌او‌بعدی
باسکار ی درباره ای ب) فشرده«تشدوین‌کتشاب‌در‌آن،بعشدی‌های‌پویش‌و‌انتقادی‌رئالیسم‌پیدایش‌مسیر‌و‌باسکار‌روی‌ی‌نامه‌زندگی‌از‌کاملی‌شرح
و‌باسششکار‌موجز‌معرفی‌برای‌حاضر،متن‌بافتار‌است.در)آمده16هاربتویگ‌و‌باسکار‌مشترک‌انتقادی»(تألیف‌رئالیسمیریبر،دیوید‌کوتاه‌ی‌نوشته‌از‌فرازهایی‌نقل‌وی،فکری‌ی‌نامه‌زندگی‌از‌ای‌فشرده‌تصویر‌دادن‌دست‌به مناسششبت‌به‌کششه‌یگ
رسد:می‌نظر‌به‌مفید،17گردید‌منتشر‌گاردین‌ی‌روزنامه‌در‌باسکار‌درگذشت
مششادرش‌و‌بود‌تبار‌هندی‌پزشک‌یک‌پدرش.آمد‌دنیا‌به‌لندن‌غربی‌جنوب‌ی‌حومه‌در۱۹۴۴سال‌به‌باسکار‌رویاش،مقدماتی‌تحصیل ت‌پایان‌از‌پس‌جوان‌باسکار.داشت‌اشتغال‌صنعتی‌مدیریت‌ی‌حرفه‌به‌که‌بود‌انگلیسی‌زنیبا۱۹۶۶سال‌در‌و‌کرد‌آغاز‌آکسفورد‌دانشگاه‌بالیول‌الجک‌در‌را)PPE(اقتصاد‌و‌سیاست‌فلسفه،ترکیبی‌ی‌دورهآموختگششان‌دانش‌از‌دیگششر‌یکششی،رایششت‌وین‌هیلری‌بششا۱۹۷۱سششال‌در‌باسششکار.رساند‌پایان‌به‌را‌آن‌عالی‌ی‌درجه
حفششظ‌را‌خششود‌نزدیششک‌سیاسششی‌و‌فکری‌همکاری‌باسکار‌زندگی‌پایان‌تا‌دو‌این‌و‌کرد‌ازدواج‌دوره‌این‌ی‌برجستهیگمتن‌مترجم‌ی‌افزوده[.کردند اقتصششادی‌ی‌نظششریه‌همخوانی‌موضوع‌با‌را‌خود‌دکترای‌ی‌رساله‌تحقیق‌باسکار:یریبر
Rom(هششره‌رام‌نظششر‌زیر،نافیل‌کالج‌به‌عزیمت‌با‌بعد‌مدتی‌اما‌‌کرد،آغاز‌نیافته‌توسعه‌کشورهای‌با Harréبششه)شش.یافت‌تغییر‌طبیعی‌علوم‌ی‌فلسفه‌به‌بعد‌کمی‌نیز‌موضوع‌‌این‌که،پرداخت‌اجتماعی‌علوم‌ی‌فلسفه‌باب‌در‌تحقیق
11. objectivityintransitive(ناگذرا‌ببعد.شش12 dimension(گذرا‌ببعد‌برابر‌در‌شناخت،ی)transitive dimension(بی‌دانش‌ی ای‌پششایه‌مفاهیم‌جمله‌از‌انسان
.روند‌می‌شمار‌به‌باسکار‌علم‌ی‌فلسفه13. objectification14. Bhaskar, Reclaiming Reality, p. xvi.
گردید:منتشر‌زیر‌مشخصا ت‌آزادی»)با‌نبض(«دیالکتیک،اثر‌این‌بعد،سال‌چهار.حدود15Roy Bhaskar, 1993, Dialectic: The Pulse of Freedom, Verso, London.16. Bhaskar and Hartvig, 2010, The Formation of Critical Realism, Routledge.17. David Graeber, 2014, Roy Bhaskar Obituary, Guardian, Dec. 2014.
تارنمای‌در‌مقاله‌این‌فارسی‌ی‌ترجمه‌از‌ها‌قول‌نقل باسششکار،فکششری‌‌زنششدگی‌سیر‌خط‌ی‌ارائه‌در‌پیوستگی‌حفط(برای‌اند‌شده‌برگرفته‌پراکسیس‌است):شده‌نقل‌حاضر‌متن‌در‌عیناا‌مقاله‌این‌از‌بزرگی‌نسبتاا‌‌بخشبه‌ناچار‌یریبر:«دیوید بهگ مناسبت درگذشت روی پراکسیس.حصوری،برگردان:امین»،باسکار
4
یششافت‌انتشششارعلم»رئالیستی‌ی‌نظریه‌یک«کتاب‌قالب‌در۱۹۷۵سال‌به‌زمینه‌این‌در‌باسکار‌های‌پژوهش‌حاصل.]شود‌می‌محسوب‌انتقادی‌رئالیسم‌مکتب‌مانیفست‌و‌شد،بدل‌حوزه‌این‌در‌کلسیک‌و‌شاخص‌اثری‌به‌که
آنهششا‌از‌متششأثر‌کششه‌بودنششد‌متکششی‌فکری‌اشتباها ت‌از‌ای‌سلسله‌بر‌اجتماعی‌ی‌نظریه‌خود‌و‌غربی‌علم‌باسکار‌باور‌بهدیششد‌بششود.از‌شششده‌خلق‌اخلقی‌نقد‌برابر‌در‌علمی‌تحلیل‌یا‌گرایی‌جمع‌برابر‌در‌فردگرایی‌نظیر‌غلطی‌های‌دوگانهدر‌و‌نامد)میepistemic fallacy»(معرفتی‌ی‌مغالطه«را‌آن‌وی‌که‌است‌چیزی‌اشتباها ت‌این‌ترین‌مهم‌باسکارطششور‌به‌تقریبششاا‌دهد.فلسفه‌می‌رخ‌شناسی،معرفت‌یا‌شناخت،کسب‌چگونگی‌ی‌درباره‌متعارف‌ی]مطالعا ت[حوزهجهششان‌کشه‌کنیششم‌ثششابت‌توانیم‌می‌آیا«که‌پرسش‌این‌دارد؟»با‌وجود‌جهان«آیا‌که‌را‌پرسش‌این‌پایداری‌و‌ثابتال‌که‌حالی‌اند.در‌گرفته»یکساندارد؟وجود بششه‌قششادر‌مششا‌آنکششه‌بی‌باشششد،داشته‌وجود‌جهان‌که‌است‌محتمل‌کامکنیم.کسب‌است‌آن‌در‌هرآنچه‌از‌مطلقی‌دانش‌بتوانیم‌آنکه‌به‌رسد‌چه‌باشیم،آن‌اثبا ت
تقسششیم‌ها‌بششدان‌چپ‌ی‌اندیشه‌که‌گوید‌می‌سخن18مدرنیسم‌پست‌و‌پوزیتیویسم‌اردوگاه‌دو‌از‌باسکار‌طریق،این‌بهجهششان‌کششه‌پششایه‌‌این‌بششر‌ها‌کنند:پوزیتیویست‌می‌تکرار‌را‌یکسانی‌بنیادی‌خطای‌از‌هایی‌‌نسخه‌یک‌هر‌و‌است‌شدهتششوان‌کششه‌آوریششم‌دسششت‌بششه‌جهششان‌از‌کششاملی‌شناخت‌بتوانیم‌باید‌سرانجام‌ما‌که‌کنند‌می‌فرض‌چنین‌دارد‌وجودنششتیجه‌چنیششن‌ندارنششد،باور‌شناختی‌چنین‌امکان‌به‌که‌ها‌مدرنیست‌پست‌مقابل،در‌بدهد؛ما‌به‌دقیقی‌بینی‌پیشهششایی‌آن‌حقیقششت-دقیقششاا‌واقعی-در‌چیزهای‌که‌بگوییم.درحالی‌سخن‌واقعیت‌از‌توانیم‌نمی‌هرگز‌ما‌که‌گیرند‌می
بدهیم‌دست‌به‌ها‌آن‌از‌توانیم‌می‌ما‌که‌توصیفاتی‌ی‌و]نحوه‌شناخت[نوع‌اثر‌در‌هرگز‌ها‌آن‌های‌ویژگی‌که‌هستندایم.ساخته‌را‌ها‌آن‌خودمان‌که‌باشیم‌داشته‌جامعی‌شناخت‌توانیم‌می‌چیزهایی‌به‌نسبت‌تنها‌شود.ما‌نمی‌زایل
اسششت:پرسششش‌ایششن‌بر‌متکی‌که‌کرد‌اقتباس‌را‌کانت‌استعلیی‌استدلل‌روش‌از‌برداشتی‌خود‌رهیافت‌در‌باسکارباسششکار‌مبنا،همین‌بر»باشد؟[شناختی]حقیقی/درست‌شناسیم،می‌آنچه‌تا‌باشد‌داشته‌وجود‌باید‌شرایطی‌چه«
چششرا«آنکششه:گششردد:نخسششت‌مطششرح‌همزمششان‌طششور‌به‌باید‌پرسش‌دو‌علم،ی‌حوزه‌در‌که‌کند‌می‌استدلل‌چنین‌از)verifiable(پششذیر‌تحقیق‌شششناختی‌به‌دستیابی‌برای‌چرا«آنکه:دیگر‌‌و»است؟پذیر امکان‌علمی‌های‌آزمایشبن‌آنچه کشه‌وضشعیتی‌تشدارک‌چشرا»یعنی،هستند؟ضروری‌علمی‌های‌آزمایش‌نامند،می‌طبیعی‌قوانین‌دانشمندا[...]است؟پذیر‌امکان‌کرد‌بینی‌پیش‌دقت‌به‌را‌دهد‌می‌رخ‌آنچه‌بتوان‌آن‌تحت
مستقلی‌و‌موجود‌ها]ی[مکانیسم‌سازوکارها‌و‌ساختارها‌ی‌دربردارنده‌باید‌می‌جهان‌که‌بود‌آن‌باسکار‌گیری‌نتیجهال‌که‌باشد »(منشد‌لیهوی-«تعشبیر-بشه‌بایشد‌می‌همچنیشن‌سششازوکارها‌و‌سشاختارها‌ایشن‌امششا‌هسشتند،واقعی‌کام
stratified(برآیند‌سطوح«شامل)باشند.واقعیت«emergent levels[دل]فیزیششک‌از‌شششیمی‌‌مثال،برای)است؛نیسششتند؛ها‌بدان‌فروکاستن‌قابل‌اما‌هستند،فیزیکی‌قوانین‌ی‌دربردارنده‌شیمی‌علم‌قوانین‌که‌طوری‌به‌آید،برمیبششه‌جهش‌نوع‌از‌چیزی‌دارد،وجود‌بیشتری‌چیز‌سطح،هر‌آن.در‌نظایر‌و‌آید،برمی[دل]شیمی‌از‌شناسی‌زیستنامششد).باسششکار‌می‌را‌آن‌باسکار‌که‌چنان(آن‌آزادی‌از‌جدیدی‌سطح‌به‌جهش‌حتی‌یا‌پیچیدگی،از‌جدیدی‌سطحبت‌یک‌که‌است‌باور‌این‌بر اسششت.درخششت‌یششک‌از‌آزادتششر‌انسششان‌یششک‌که‌چنششان‌هم‌است،صخره‌یک‌از‌تر‌آزاد‌درخ
[مربششوط‌چیز‌‌همه‌که‌است‌آن‌دهد‌می‌معین]انجام‌ی‌پدیده‌یک‌بررسی[در‌علمی‌آزمایش‌یک‌که‌کاری‌بنابراینکشار‌عملشی،چنیششن‌واقعیشت.انجشام‌از‌برآینششد‌سشطح‌یک‌در‌معین‌سازوکاری‌جز‌به‌ریزد،می‌دور‌پدیده]را‌آن‌به
از‌سششازوکارها‌مختلششف‌انششواع‌همششواره‌هوا،و‌آب‌نظیر‌واقعی،به]دنیای[مربوط‌های‌وضعیت‌در‌طلبد.اما‌می‌عظیمیطششور‌به‌همواره‌کنند،می‌تعامل‌یکدیگر‌با‌ها‌آن‌که‌ای‌نحوه‌و‌کنند،می‌عمل‌همزمان‌طور‌به‌مختلف‌برآیند‌سطوحیششک«یعنششی:باسششکار،فلسششفی‌هششای‌از]پژوهش[مرحله‌این‌ی‌‌دربردارنده‌های‌است.کتاب‌ناپذیر‌بینی‌پیش‌اساسی
گیرد.می‌جای‌هرمنوتیکی‌ی‌فلسفه‌بر‌وی‌گیر‌پی‌و‌کن‌بنیان‌نقدهای‌ذیل‌مدنیستی،پست‌فلسفی‌های‌انگاره‌با‌ی)باسکار(فلسفه‌رویارویی.18
5
نافششذترین‌از‌یکی‌به‌را‌باسکار‌روی)،۱۹۷۹(»ناتورالیسم/طبیعت‌گراییامکان«)و۱۹۷۵(»علم‌رئالیستی‌ی‌نظریهساختند.بدل‌علم‌ی‌فلسفه‌ساحت‌صداهای
یش‌وحد ت‌بود.هدف‌سیاسی‌انقلبی‌یک‌باسکار‌روی گیششری‌پی‌آن‌میانجی‌به‌که‌بود‌مسیری‌گذاری‌پایه‌او‌آثار‌بخدر‌دانشش‌طلشب‌و‌آزادی،بشرای‌‌وی]مبارزه‌دید‌از[چراکه‌باشد؛اجتماعی‌دگرگونی‌متضمن‌ضرورتاا‌فلسفی‌دانشاز‌رهششا‌و‌سششرخوش،بششاز،چشششمان‌بششا‌ای‌مششواجهه‌جهششان،بششا‌باسکار‌رویارویی‌ی‌هستند.شیوه‌جنس‌یک‌از‌نهایتهای‌پیشششرفت‌بششه‌پیوسششته‌طور‌به‌هایش‌پژوهش‌مسیر‌در‌بود.او‌همراه‌مدوام‌یادگیری‌و‌تکامل‌با‌که‌بود،قیدوبندی‌سششویه‌گششزاره،یششک(شششامل‌هگلی‌دیالکتیک‌که‌کرد‌اعلم‌باسکار۱۹۹۰ی[ابتدای]دهه‌یافت.در‌دست‌ای‌تازه
ی‌پششایه‌که‌است‌جهانی‌ی‌قاعده‌یک‌از‌بدیع‌اما)،odd(نامتعارف‌و‌غریب‌ای‌دو)نسخه‌آن‌از‌فراروی‌و‌آن،متضاد19باسششکار‌فلسششفی‌هششای‌پژوهش‌دوم‌ی‌مششرحله‌بششرای‌بششود‌سرآغازی‌دهد.این‌می‌شکل‌را‌انسان‌یادگیری‌و‌اندیشه
ا‌کتشابی‌در‌هشا‌پژوهش‌ایشن‌از‌انتقشادی].بخششی‌رئالیسم‌ی‌فلسفه‌کردن‌دیالکتیکی‌و‌دیالکتیک‌روش[پیرامون باثششر‌ایششن‌ی‌بلندپروازانه‌گذاری‌نام‌اند؛شده‌منتشر‌و»گردآوریآنها‌حل‌راه‌و‌فلسفه‌غیره:مسایل‌و‌افلطون«عنوان».است‌افلطون‌آرای‌پانوشتی]بر[یا‌نگاری‌حاشیه‌فلسفه‌تمامیاست:«وایتهد‌نورث‌مشهور‌ی‌جمله‌این‌از‌ملهم
اسششت؛غربششی‌ی‌فلسشفه‌بششر‌ناظر‌تنها‌وایتهد‌سخن‌که‌رسید‌دریافت‌این‌بعد]به[چندی‌باسکار‌خصوص،همین‌دراست.شرقی‌ی‌فلسفه‌به‌نسبت‌گشودگی‌نیازمند‌همچنین‌انسانی‌ی‌اندیشه‌کامل‌ی‌گستره‌به‌نهادن‌ارج‌که‌درحالیکه‌ست‌انسانی‌تجارب‌از‌‌ای‌حوزه‌همان‌این‌و‌شوند‌گرفته‌جدی‌باید‌گرا‌معنویت‌باورهای‌که‌است‌آن‌معنای‌به‌اینفرا-ی‌فلسفه«کتاب‌در‌ویژه‌به‌آثارش،از‌شماری‌در‌است.باسکار‌وانهاده‌بنیادگرا‌راست‌به‌را‌آن‌چپ‌نظری‌سنت
در‌روزانه‌حیا ت‌از‌ثابتی‌ویژگی‌همچون‌باید‌معنوی‌تجارب‌که‌کند‌می»استدللآزادی‌و‌عشق‌واقعیت:خلقیت،دوگانگی(نفی‌وحد ت‌معنوی‌اصل‌از‌ست‌ای‌نمونه‌عمل‌در‌آمیز،موفقیت‌ارتباطی‌کنش‌هر‌اینکه‌شوند؛گرفته‌نظر
nonduality،(شوند‌می‌واحدی‌شخص‌موقتی‌طور[ارتباط]به‌طرف‌دو‌هر‌که‌جایی.[...]
پس‌آن‌از‌و‌داد‌دست‌از‌را‌خود‌پاهای‌از‌یکی)،Charcot(شارکو‌بیماری‌پیشرفت‌دلیل‌به۲۰۰۸سال‌در‌باسکاری‌ماهانه‌حقوق]،۲۰۰۷سال[از‌اش‌حیا ت‌پایانی‌های‌سال‌در‌باسکار‌مالی‌گاه‌کرد.تکیه‌می‌حرکت‌ویلچر‌کمک‌به
ی.ال.دانششگاه‌بشه‌وابسشته‌آمشوزش‌دپارتمان‌از‌وقت‌نیمه‌گر‌پژوهش‌عنوان‌به‌که‌بود‌اندکی دریشافت‌لنشدنیشو.سو‌مهربششانی‌نیششز‌و‌همتششا‌‌بی‌خلقیششت‌و‌شششور‌همچنششان‌حیششاتش،دم‌واپسین‌تا‌باسکار‌تنگنا،این‌رغم‌به‌کرد.اما‌میبست.فرو‌جهان‌از‌دیده۲۰۱۴نوامبر۱۹در‌باسکار‌رویکرد.حفظ‌را‌اش‌استثنایی‌طبعی‌شوخ
وجشه‌بششر‌وی‌تأکید‌باسکار‌ی‌فلسفه‌های‌نشان‌سرشت‌از‌یکی‌که‌افزود‌نیز‌را‌نکته‌این‌باید‌فشرده‌بسیار‌معرفی‌این‌بهید‌اجتماعی یی‌برجسته‌راستا‌همین‌در‌و‌شناخت/معرفت،تولی د‌ششناخت‌تشاریخی‌وجه‌ساز ش)اسشت.گشذرای(ببع دانکششل‌کنششد،می‌غیششره»تصششریح‌و«افلطون‌کتاب‌در‌که‌گونه‌همان‌باسکار،که‌است‌ذکر‌شایان‌نیز‌نکته‌این‌همچنین‌از‌دیششددیگششر،بیششان‌به‌کشششد؛می‌چالش«واقعیت»به‌ی‌مساله‌به‌آن‌دیرپای‌تفاوتی‌بی‌دلیل‌به‌را‌غرب‌ی‌فلسفه‌تاریخافلطششون‌ی‌فلسفه‌بر‌نویسی‌حاشیه‌به‌را‌غرب‌ی‌فلسفه‌تمامی‌فلسفه،ی‌جستارمایه‌شناسی»در«هستی‌غیبتباسکار
واقعیششت»(کششه«بازیششابی‌کتششاب‌درآمششد‌پیش‌در‌باسکار‌که‌دیدیم‌این‌یادداشت‌قبلی‌بخش‌رسد.در‌می‌نظر‌به‌دقیق‌چندان‌گربر‌ی‌گفته.این19طششور‌به‌را‌دهششد،می‌تشششکیل‌را‌کتاب‌این‌هفتم‌فصل‌مضمون‌آنچه‌و‌دیالکتیک‌بحث‌که‌دهد‌می‌وعده‌مخاطب‌به‌است)،۱۹۸۸آن‌نگارش‌تاریخشششده‌آغششاز۱۹۹۰ی‌دهه‌از‌پیش‌دیگران)،و(هگل‌دیالکتیک‌ی‌مقوله‌با‌باسکار‌فکری‌درگیری‌گرفت.یعنی‌خواهد‌پی‌اش‌بعدی‌اثر‌در‌تری‌جامع
آن‌از‌پششس‌غیره»سالی‌و«افلطون‌کتاب‌و)بود،۱۹۹۳آزادی»(نبض«دیالکتیک،کتاب‌ها،پژوهش‌سلسله‌این‌خروجی‌نخستین‌بود.همچنین،فرهنگ‌نششامه‌ی‌مششدخل‌های‌ده‌گششانه‌ی‌نگششارش(زمششان۱۹۸۳سششال‌در‌حششتی‌مقششاله،همین‌نخست‌بخش‌گواهی‌به‌حداقل‌گردید.وانگهی،منتشر
گربششر‌آنچشه‌سشنتز»بشود.امشا‌و‌تز؛آنشتی«تشز،ی‌سشازانه‌ساده‌ی‌انگاره‌از‌تر‌ژرف‌بسیار‌هگلی‌دیالکتیک‌از‌باسکار‌درک)نیراندیشه‌ی‌مارکسیستییم‌ی‌فلسفه‌سازی‌دیالکتیکی‌فاز‌که‌است‌آن‌دارد،تأکید‌آن‌بر‌درستی‌به گردید.آغاز۱۹۹۰ی‌دهه‌اوایل‌از‌انتقادی‌رئالیس
6
است.ساخته‌ناممکن‌را‌آن‌بخش‌رهایی‌پویایی‌و‌است‌کرده‌بدل
نوآوری‌های‌فلسفی‌باسکار‌که‌به‌پیدایش‌مکتب‌فلسفی«رئالیسم‌انتقادی»انجامیششد،نه‌فقششط‌زمینه‌سششاز‌شششکل‌گیریپژوهش‌های‌نوآورانه‌ی‌وسیعی‌در‌قلمرو‌فلسفه‌و‌فلسفه‌ی‌علم‌شد،بلکه‌تکانه‌های‌مهمششی‌در‌جهششت‌رشششد‌مطالعششا تمیان‌رشته‌ای‌در‌حوزه‌های‌گوناگون‌علوم‌انسانی(از‌فمینیسم‌تا‌اکولوژی‌رهایی‌بخش)فراهم‌ساخت‌و‌در‌همین‌راسششتایی‌خلق‌و‌رهششایی‌بخش‌یششاری‌رسششانده‌اسششت.همسششویی‌و به‌پرورش‌نسلی‌از‌پژوهش‌گران‌متعهد‌بششه‌دانششش‌اجتمششاعپیوندیابی‌عملی‌گستره‌ای‌از‌این‌تلش‌ها،همچنین‌با‌برپایی‌برخی‌نهادها‌و‌شبکه‌های‌پژوهشی-آموزشی‌همراه‌بششوده
»که‌خود‌باسکار‌نیز‌در‌پایه‌ریزی‌آن‌نقش‌فعالی‌ایفا‌کرد‌و‌تا‌پایان20است؛ازجمله«مرکز‌مطالعا ت‌رئالیسم‌انتقادیحیاتش‌در‌پیشبرد‌فعالیت‌های‌آن‌مشارکتی‌جدی‌داشت.
ایران رئالیسم انتقادی در و باسکار) پکمششال‌ی‌تششرجمه‌بششا»ماتریالیسششم«نششام‌به‌است‌ای‌مقاله‌شد،برگردانده‌فارسی‌به‌باسکار‌از‌که‌متنی‌نخستین‌یحتملحاضششر‌متن‌دوم‌ی‌پاره‌واقع‌به‌‌مقاله‌این.۱۳۶۹خرداد‌تاریخ‌به)۴۸تا۳۷.ص(نقد‌ی‌مجله‌دوم‌ی‌شماره‌در‌خسرویدر‌کششه‌اسششت‌گفتنششی.آن‌نخست‌ویراست‌در»واقعیت‌بازیابی«کتاب‌هفتم‌فصل‌دوم‌ی‌پاره‌تر،دقیق‌طور‌به‌یا‌است،)والمنششش.ش‌قلششم‌به»(مششارکس‌پراتیکششی‌ماتریالیسم‌های‌شالوده«نام‌با‌دیگری‌ی‌‌مقاله‌نقد‌ی‌مجله‌ی‌شماره‌‌همینی‌نقطه‌یابی‌ریشششه‌و‌مششارکس‌پراتیکی»نششزد«ماتریالیسم‌مفهوم‌بر‌تاکیدگذاری‌ی‌واسطه‌به‌قضا‌از‌که‌است‌شده‌درجاز‌زمینششه،ایششن‌در‌باسششکار‌های‌دیششدگاه‌بششا‌نزدیکی‌بسیار‌خویشاوندی‌فویرباخ»،ی‌درباره«تزهایی‌در‌آن‌نظری‌عطفاز‌پردازی‌مفهششوم‌کارآمششدترین‌سششان‌به‌پراتیکی»را«ماتریالیسم‌باسکار‌که‌جایی«ماتریالیسم»دارد؛ی‌مقاله‌در‌جمله
او‌آثششار‌ی‌ترجمه‌و‌باسکار‌آرای‌معرفی‌در‌ارجمند‌اقدام‌این.متأسفانه21سازد‌می‌مارکس)برجسته(توسط‌ماتریالیسمدرخششوری‌اعارج‌یا‌نیامد،میان‌به‌باسکار‌از‌نامی‌چپ‌ادبیا ت‌در‌آن،از‌پس‌دهه‌دو‌حدود‌تا‌که‌طوری‌به‌نیافت،تداومادمیششکآک‌گرای)برخی‌نهادهای‌راست‌طرف»(یا«بی‌ادبیا ت‌در۱۳۸۰ی‌دهه‌اوایل‌از‌عوض،نشد.در‌داده‌او‌آرای‌به
یی‌ادبیا ت‌در‌نیز‌و‌ایران، کششه،22اسششت‌مشششاهده‌قابششل‌باسششکار‌بششه‌ای‌پراکنده‌ارجاعا ت‌تدریج‌به‌حوزوی-اسلمی،تبلیغمأخذ‌که‌آثاری‌ترین‌مهمیابند.می‌نمود‌اجتماعی‌علوم‌شناسی‌روش‌و‌علم‌ی‌فلسفه‌به‌مربوط‌مباحث‌بافتار‌در‌عموما
20. The Centre for Critical Realism (CCR)این‌مقاله،به‌طور‌گذرا‌به‌تقسیم‌بندی‌باسکار‌از‌ماتریالیسم-در‌مقاله‌ی«ماتریالیسم»-اشاره‌‌می‌کنشد.امشا‌بشا‌اینکشه۸والمنش‌در‌پانویس.ش21
مفهوم«ماتریالیسم‌پراتیکی»در‌مقاله‌ی‌فوق‌و‌نیز‌نزد‌کمال‌خسروی‌جایگاه‌ویژه‌ای‌می‌یابششد،خششواه‌در‌مقششاله‌ی‌نخسششت‌و‌خششواه‌در‌نوشششته‌‌هایخسروی‌ارجاع‌روشنی‌به‌تبار‌نظری‌آن‌نزد‌باسکار(یا‌حداقل،سهم‌باسکار‌در‌برجسته‌سازی‌آن)داده‌نمی‌شود.برای‌مثال،خسروی‌در‌فرازی‌از
ماتریالیسم‌پراتیکیمی‌دانید‌من‌براساس‌همین‌تعبیر‌به‌درکی‌یا‌تعبیری‌تحت‌عنوان)می‌گوید:«...۱۳۹۵(مهرماه‌گفتگو‌با‌تارنمای‌پروبلماتیکا.قائلم‌که‌آن‌را‌حدود‌بیست‌سی‌سال‌پیش‌فرموله‌کردم‌و‌براساس‌آن‌چیزهای‌دیگری‌هم‌نوشتم‌که‌می‌شناسید»
دو‌اسششت:نظیششر‌یافته‌انتشار‌باسکار‌انتقادی‌رئالیسم‌ی‌فشرده‌معرفی‌در‌کوتاهی‌های‌مدخل‌ها‌روزنامه‌ی‌اندیشه‌صفحا ت‌در‌گاه‌فاصله‌این.در22بافتششار‌انتقششادی»در«رئالیسم‌اصطلح‌به‌ارجاعا ت‌از‌بسیاری‌حال،عین.در۱۳۸۰سال‌جم‌جام‌ی‌روزنامه‌در)دراینجا‌و‌اینجا(ای‌صفحه‌نیم‌متن
اند.بوده‌انتقادی»)،«رئالیسم«مدرنیسم»و‌ی‌عمده‌سبک‌دو‌به‌را‌بیستم‌قرن‌بورژوایی‌ادبیا ت‌بندی(تقسیم‌لوکاچ‌بندی‌دسته‌بر‌ناظر‌و‌ادبیا ت،
7
به‌آن‌از‌فصلی‌که)،۱۳۸۴»(24اجتماعی‌علوم‌ی«فلسفه‌کتاب‌فارسی‌برگردان‌از‌عبارتند،23اند‌بوده‌ارجاعا ت‌گونه‌این)،۱۳۸۵»(25«روش‌در‌علوم‌اجتماعی،رویکششردی‌رئالیسششتی‌کتاب‌و‌دارد؛اختصاص‌اجتماعی‌علوم‌و‌انتقادی‌رئالیسم
که‌توسط‌یکی‌از‌پژوهش‌گران‌مکتب‌رئالیسششم‌انتقششادی‌نگاشششته‌شششده‌اسششت.طرفششه‌اینکششه‌کتششاب‌دوم‌توسششط‌یششکجملششه‌از‌اینجششا‌درآکادمیسین‌اسلمی‌و‌نماینده‌ی‌اسبق‌مجلس‌شورای‌اسلمی‌بششه‌فارسششی‌برگردانششده‌ششده‌اسششت.
نظششر‌چیست.بششا‌اسلمی‌ی‌فلسفه‌اعتلی‌حامیان‌برای‌باسکار‌ی‌فلسفه‌جذابیت‌که‌کرد‌مطرح‌را‌پرسش‌این‌توان‌میواقعیششت‌از‌دور‌چندان‌داعیه‌این‌شاید‌طیف،این‌سوی‌از‌انتقادی‌رئالیسم‌ی‌زمینه‌در‌انتشاریافته‌مقال ت‌از‌برخی‌به
ی‌فلسششفه‌انسششانی»هسششتند،علوم‌سازی«اسلمی‌ی‌پروژه‌مجری‌که«پژوهشی»ایران‌نهادهای‌از‌دسته‌آن‌که‌نباشدیی‌درگیری‌ی‌واسطه‌به‌را‌باسکار یب‌های‌فلسفه‌با‌آن‌ناپذیر‌آشتی‌انتقاد و‌پوزیتیویسشم)،(نظیشر‌اسششلمی‌ی‌فلسشفه‌رقیشش
مثال(برای‌بینند‌می‌خود‌فکری‌مصالح‌تقویت‌برای‌مهم‌انبانی‌غرب،ی‌فلسفه‌تاریخ‌کل‌کشیدن‌چالش‌به‌کلی‌طور‌بهیکی‌برای‌فلسفی‌ای‌پشتوانه‌اسلمی‌دانشوران‌منظر‌از‌علیتی»،«سازوکارهای‌وجود‌از‌انتقادی‌رئالیسم‌ی‌جانانه‌دفاع‌متششأثر‌ازآرود).می‌دیریششن-فراهششم‌فلسششفی‌انتقادا ت‌برابر-در‌خدا‌وجود‌اثبا ت‌در‌اسلمی‌ی‌فلسفه‌رایج‌های‌برهان‌از
صدرایی»(حمیششد‌پارسششانیا،حکمت‌انتقادی؛رئالیسممقال ت«پژوهشی»ای‌مانند«همین‌علیق‌است‌که‌برای‌مثال،مؤسسهر«.و‌یششا‌ذیششل‌چششت26)انتشار‌می‌یابند‌و‌حتی‌پایان‌نامه‌های‌دانشگاهی‌در‌ایششن‌بششاره‌نوشششته‌می‌شششوند۱۳۸۸
انتقادی»شکل‌می‌گیرد.رئالیسم‌مطالعاتی‌حلقه‌یصدرا»،یک«دینی‌علوم‌مطالعا ت‌گسترش
بت‌محدود‌به‌‌فاعلیت‌و‌امکانششا ت‌فکششری‌مسششتقیم‌خششود البته‌نباید‌بر‌مبنای‌این‌تصور‌مالوف‌که‌دستگاه‌فکری‌روحانیروحانیون‌است،این‌گونه‌پنداشت‌که‌چنین‌مطالعاتی‌لزوماا‌از‌سششطح‌نششازلی(ماننششد‌کاریکاتورسششازی‌های‌چنششد‌دهه‌ییش‌اسلم‌گرایان‌از‌مارکسیسم)برخوردارند.به‌عکس،در‌شرایطی‌که‌اسلم‌به‌سان‌یکی‌از‌میانجی‌های‌مهم‌بسششط‌و پیتثبیت‌سلطه‌ی‌مستقر،دیرزمانی‌است‌که‌دستگاه‌های‌نهادین‌تولید‌فکششر‌را‌نیششز‌تحششت‌اختیششار‌و‌هششدایت‌خششود‌دارد،روشن‌است‌که‌پرورش‌نظریه‌‌ها‌و‌گفتارهای‌مطلوب‌آن‌نیز‌در‌سششطحی«حششرفه‌ای»پششی‌گرفتششه‌می‌شششود(کمششابیشیت‌بوروکراسششی،مششدیریت‌اقتصششادی،هششدایت‌دیپلماسششی،و‌نهادهششای همانند‌روند‌طششی‌ششده‌در‌دسششتگاه‌های‌مششدیریمستقیم‌تر‌سرکوب).از‌همین‌رو،در‌زمینه‌ی‌مورد‌بحث‌ما‌جای‌شگفتی‌نیست‌که‌در‌میان‌متونی‌که‌بششا‌جهت‌گیششریاسلمی‌به‌فلسفه‌ی‌علم‌و‌روش‌شناسی‌علوم‌اجتماعی(از‌جمله‌رئالیسم‌انتقادی)می‌پردازند،گاه‌با‌تسلط‌قابل‌توجهیبن‌به‌نفع‌ضرور ت‌بازسازی‌و‌اعتلی‌علوم‌دینی‌حکششم نسبت‌به‌موضوع‌بحث‌مواجه‌می‌شویم(گیریم‌که‌مولفان‌در‌پایا
).27دهند
اند: بوده ارجاع ایران)مورد پژوهشی-دانشگاهی فضای (در انتقادی رئالیسم ی درباره انتشاریافته بعدی متون اغلب در هم زیر ی اولیه متن دو.23.۱۴،۱۳۸۲علیرضا‌قائمي‌نیا:«دو‌نوع‌‌رئالیسم:خام‌‌و‌انتقادي»،فصل‌نامه‌ی‌ذهن،ش•بکرد یارعلی: برگردان ،] ۷۲۰-۷۲۲. ص راتلج، فلسفی المعارف دایره در» انتقادی رئالیسم« مدخل» [انتقادی گرایی واقع: «بکلیر اندرو•
.۱۳۸۲ ،۱۴ ش ذهن، تخصصی ی نامه فصل فیروزجانی،.۱۳۸۴آگاه،متحد،م.و‌پرست‌مسمی‌برگردان:ش.اجتماعی»،تفکر‌فلسفی‌های‌اجتماعی:بنیان‌علوم‌ی‌فلسفهکرایب:«یان‌و‌بنتون.تد24.۱۳۸۵روش‌در‌علوم‌اجتماعی؛رویکردی‌رئالیستی»،برگردان:عماد‌افروغ،پژوهشگاه‌علوم‌انسانی‌و‌مطالعا ت‌فرهنگی،«سایر:.اندرو25به:کنید‌نگاه‌نمونه.برای26
در‌ارشد‌کارشناسی‌ی‌نامه‌پایان‌صدرایی»،حکمت‌و‌انتقادی‌رئالیسم‌دیدگاه‌از‌ها‌پدیده‌تبیین‌و‌علیت‌تطبیقی‌رجبی:«بررسی‌مهدی•.۱۳۹۱تابستان‌افروغ،راهنما:عماد‌استاد‌باقرالعلوم،دانشگاه‌اجتماعی،علوم‌ی‌فلسفه‌ی‌رشته
به:کنید‌نگاه‌نمونه.برای27
8
آن‌ظهششور‌های‌نشششانه‌نخسششتین‌از‌پس‌درست‌مارکسیستی‌چپ‌منظر‌از‌باسکار‌ی‌اندیشه‌به‌توجه‌شد‌گفته‌که‌چنانی‌تششرجمه‌میششانجی‌به‌بششار‌شششد.ایششن‌سششپرده‌فراموشششی‌بششه‌دهششه‌دو‌حششدود)تششا۱۳۶۹،نقششد‌ی‌مجله‌دوم‌ی(شششماره
های‌مششدخل‌ازطریششق‌تری‌مسششتقیم‌طور‌به‌باسکار‌بیگی،معصوم‌اکبر‌همت‌به»28فرهنگ‌نامه‌ی‌اندیشه‌ی‌مارکسیستی«نگاشته‌بود،در‌دسترس‌خوانندگان‌فارسی‌زبان/فارسششی‌خوان‌وزین‌ی‌نامه‌فرهنگ‌این‌برای۱۹۸۳سال‌به‌که‌ای‌گانه‌ده
قرار‌گرفت.با‌این‌حال،حجم‌عظیم‌و‌غنای‌محتوایی‌این‌فرهنگ‌نامه‌و‌نیز‌پراکندگی‌موضششوعی‌متششون‌باسششکار‌در‌آن(بنا‌بر‌ترتیب‌الفبایی)متأسفانه‌مانع‌از‌آن‌شد‌که‌کار‌سترگ‌و‌ارجمند‌معصوم‌بیگی‌به‌قدری‌که‌قابلیت‌آن‌را‌داشششتبتواند‌به‌طور‌ویژه‌ای‌اهمیت‌آرای‌فلسفی‌باسکار‌را‌نزد‌مخاطبان‌چپ‌برجسته‌سازد.گام‌بعدی‌در‌این‌جهششت‌به‌سششال
»به‌همت‌فروغ‌اسششدپور‌برداشششته‌شششد.ایششن‌دفششتر‌کششه‌توسششط‌نشششر29با‌انتشار‌دفتری‌به‌نام«رئالیسم‌انتقادی۱۳۹۰آلترناتیو‌انتشار‌یافت،معرفی‌و‌شرح‌فشرده‌ای‌است‌از‌فلسفه‌ی‌علم‌باسکار‌در‌قلمرو‌علوم‌طبیعی،یعنی‌چکیششده‌ای‌از
)مدون‌کرده‌بود.اهمیت‌کار‌اسششدپور‌در‌آن‌اسششت‌کششه۱۹۷۵(یک‌فلسفه‌ی‌رئالیستی‌علمآرایی‌که‌باسکار‌در‌کتاب‌‌کوشید‌ضششمن‌شششرح‌و‌تفسششیر‌اندیشششه‌ی30وی‌پس‌از‌انتشار‌این‌دفتر،به‌طور‌فعال‌ازطریق‌نگارش‌شماری‌از‌مقال ت
باسکار‌و‌نشان‌دادن‌برخی‌کاربست‌های‌تحلیلی‌آن،اهمیت‌فلسفی‌آرای‌باسکار‌در‌ساحت‌اندیشششه‌ی‌مارکسیسششتی‌را‌دفتر‌دیگری‌بششه‌نششام«رئالیسششم‌انتقششادی‌و‌شششالوده‌های‌فلسششفی۱۳۹۳برجسته‌سازد.اسدپور‌در‌همین‌راستا‌در‌سال
منتشر‌ساخت،که‌عمدتا‌به‌نظرگاه‌های‌فلسفی‌رئالیسم‌انتقادی‌در‌حوزه‌ی‌علششومکندوکاو»در‌نشریه‌ی31مارکسیسم،امکششان‌طششبیعت‌گراییاجتماعی‌می‌پردازد.این‌دفتر‌علوه‌بر‌ارائه‌ی‌شرح‌فشرده‌ای‌از‌دومین‌کتاب‌شششاخص‌باسششکار(
)،برخی‌دیدگاه‌های‌موافق‌و‌مخالف‌نسبت‌به‌دللت‌های‌فلسفه‌ی‌باسکار‌در‌حوزه‌ی‌اندیشه‌ی‌مارکسیسششتی‌را۱۹۷۹نیز‌رودروی‌هم‌قرار‌می‌دهد‌و‌در‌نهایت‌بر‌ضرور ت‌توجه‌به‌داربست‌های‌فلسششفی‌ای‌کششه‌باسششکار‌بششرای‌روش‌شناشششیمارکس‌و‌اندیشه‌ی‌مارکسیستی‌فراهم‌می‌آورد،تأکید‌می‌ورزد.حاصل‌این‌تلش‌ها‌برانگیختن‌حششدی‌از‌توجهششا ت‌در
،هرچند‌باید‌اذعان‌کرد‌که‌در‌این‌فضا-تا‌اینجا-32ساحت‌فکری‌و‌رسانه‌ای‌چپ‌نسبت‌به‌فلسفه‌ی‌باسکار‌بوده‌استبل‌واکنش‌های‌تردیششد‌آمیز(و‌حششتی‌نفی‌آمیششز)نسششبت‌بششه‌اهمیششت‌فلسششفه‌ی‌باسششکار‌بششرای‌پششویش‌اندیشششه‌ی به‌هردلیمارکسیستی‌بیش‌از‌تلقی‌های‌مثبت‌یا‌گشوده‌نسبت‌به‌آن‌بوده‌است.بر‌این‌اساس،جای‌شگفتی‌نیسششت‌کشه‌هنششوزهم‌گام‌های‌درخور‌توجهی‌برای‌فهم‌و‌جذب‌و‌کاربست‌روش‌شناسانه‌ی‌فلسششفه‌ی‌باسشکار‌بششرای‌تقشویت‌ششالوده‌هایاندیشه‌ی‌مارکسیستی‌در‌فضای‌اندیشگانی‌چپ‌ایران‌برداشته‌نشده‌است.بششا‌ایششن‌همششه،فراتششر‌از‌فضششای‌بحث‌هششای
ی‌نشششریه‌انتقششادی»،رئالیسم‌و‌گرایی‌اثبا ت‌های‌پاردایم‌در‌شناسی‌روش‌و‌شناسی‌انسان‌ی‌‌رابطه‌عبدی:«بررسی‌حسن‌و‌فتوتیان‌علی•.۸۷-۱۰۰ص،۱۳۹۱تابستان-اجتماعی،فرهنگی‌معرفت
.۱۳۸۷نگار،بازتاب‌نشر‌بیگی،معصوم‌اکبر‌برگردان:علی‌مارکسیستی»،ی‌اندیشه‌ی‌نامه(سرویراستار):«فرهنگ‌باتامور.تامس28.۱۳۹۰»،نشر‌آلترناتیو،تیر‌ماهرئالیسم‌انتقادیفروغ‌اسدپور:«.29به:کنید‌نگاه‌نمونه.برای30
سیاسی.اقتصاد‌نقد»،درباره‌ی‌قوانین‌و‌نظریه‌ها‌در‌علوم‌طبیعیفروغ‌اسدپور:«•شباهتفروغ‌اسدپور:«• تفاو تو علوم طبیعی علوم‌‌‌‌‌و سیاسی.اقتصاد‌نقد»،اجتماعی‌‌‌‌‌نظامفروغ‌اسدپور:«• بسته جامعه‌‌‌‌‌و ی سرمایه داری سیاسی.اقتصاد‌نقد»،ناب
.۱۳۹۳»،کندوکاو،بهمن‌ماه‌رئالیسم‌انتقادی‌و‌شالوده‌های‌فلسفی‌مارکسیسمفروغ‌اسدپور:«.31
.آشنایی‌اندک‌من‌نیز‌با‌اندیشه‌ی‌باسکار‌مرهون‌روشنگری‌های‌فروغ‌اسدپور‌بوده‌است،که‌از‌این‌بابت‌قدردان‌وی‌هستم.و‌نیز‌لزم‌می‌دانشم32از‌ایشان‌بابت‌پیشنهادهای‌مفیدشان‌برای‌بهبود‌این‌ترجمه‌سپاس‌گزاری‌کنم.
9
شاهد‌انتشار‌متششون‌بیشششتری(ترجمششه‌و‌مقششاله)در‌معرفششی،تفسششیر‌و۱۳۹۰مارکسیستی،در‌نیمه‌ی‌نخست‌دهه‌ی،هرچند‌اغلب‌این‌مقال ت‌از‌منظری‌غیرمارکسیستی‌نگاشته‌شده‌اند.33کاربست‌رئالیسم‌انتقادی‌بوده‌ایم
ترجمه این ی ت) دربارهباسششکار‌ی‌فلسششفه‌سنخیت‌به‌نسبت‌شده‌ابراز‌تردیدهای‌برخی‌باسکار‌ی‌مقاله‌این‌به‌رجوع‌برای‌من‌ی‌اولیه‌ی‌انگیزهطششور‌به)،۱۳۹۰اسششدپور،انتقششادی»(فششروغ«رئالیسششم‌دفششتر‌انتشششار‌پیامششد‌کششه‌بششود،مارکسیستی‌ورزی‌‌اندیشه‌برایسه‌حدود‌ناتمام،و‌پراکنده‌های‌بحث‌این‌از‌شد.متأثر‌می‌بیان‌چپ‌فعالین‌از‌برخی‌های‌بحث‌خلل‌در‌گریخته‌جسته(و‌مششارکس‌روش‌بهششتر‌شششناخت‌بششرای‌خواه‌را‌آن‌و‌واقعیت»برخوردم«بازیابی‌کتاب‌در‌حاضر‌ی‌مقاله‌به‌پیش‌سالب ت‌ایششن‌به‌باسکار‌رویکرد‌فهم‌برای‌خواه‌و‌علمی)،شناخت‌روش‌و‌ماتریالیسم،دیالکتیک،از‌او‌درک متنششی‌موضششوعابن‌از‌شخصی‌بندی‌جمع‌یک‌تدارک‌و‌آن‌تر‌منسجم‌فهم‌برای‌متن،این‌با‌درگیری‌موازا ت‌یافتم.به‌ای‌پایه‌و‌مهم درآ
و‌دیالکتیششک‌ی‌مقششوله‌بر‌بیشتر‌تمرکز‌ی‌واسطه‌به‌گذشته‌ماه‌چند‌کردم.طی‌ترجمه‌را‌آن‌از‌گزیده‌هاییهمان‌زمان‌هششای‌بحث‌بششه‌زدن‌دامن‌منظششور‌به‌شششدم‌آن‌بششر‌و‌بازگشتم‌مقاله‌این‌به‌دیگر‌هگل)،بار‌با‌آن‌نسبت(و‌مارکس‌روشیی بخششش‌ی‌تششرجمه‌کششه‌شششدم‌متششوجه‌فاصله‌این‌کنم.در‌ارائه‌متن‌این‌از‌کاملی‌ی‌رجمه‌حول‌این‌موضوعا ت،تکنونیی اسششت.یششافته)انتشششار۱۳۶۹دوم،ی(شششماره‌نقششد‌ی‌مجله‌در‌پیش‌ها(«ماتریالیسم»)سال‌گانه‌سه‌ی‌مقاله‌این‌میاندلیششل‌به‌نیششز‌و،مقششالهکششل‌زبششانی‌یکدستی‌حفظ‌برای‌خسروی)،(کمال‌متن‌آن‌مترجم‌زحما ت‌به‌گذاری‌ارج‌ضمنبش‌این‌از‌مستقلی‌ی‌ترجمه‌فارسی،برگردان‌در‌ای‌سلیقه‌اختلفا ت‌برخی است.شده‌گنجانده‌رو‌پیش‌متن‌در‌بخ
یر‌پایان‌از‌پس‌اما آنانتشششار‌بششرای‌جدی‌تردیدی‌با‌مترجم»،«یادداشت‌نگارش‌هنگام‌آن،نهایی‌ویرایش‌و‌ترجمه‌کابن‌سششازی‌آماده‌در‌اسششت،آمده‌یادداشت‌این‌نخست‌بخش‌در‌که‌طور‌شدم:همان‌مواجه کتششاب‌ی‌مقششدمه‌بششه‌بخشششا‌آمارکسیسششتی»(بششا‌ی‌اندیشششه‌ی‌نششامه«فرهنگ‌در‌باسکار‌مشارکت‌که‌دریافتم‌آنجا‌در‌کردم؛واقعیت»رجوع«بازیابی
بلکششه‌بودم)،شنیده‌تر‌پیش‌که‌چنان‌انتقادی»(آن«رئالیسم‌ی‌درباره‌مدخلی‌نه)،۱۹۸۳باتامور،تامس‌سرویراستارییش‌سه‌جمله‌از‌و34مهم‌مدخل‌ده ارجمند‌رفیق‌دیگر،بیان‌است.به‌بوده‌حاضر‌ی‌مقاله‌ی‌دهنده‌تشکیل‌ی‌بسته‌هم‌بخ
قرارند:این‌از‌انتشار‌تاریخ‌ترتیب)به۱۳۹۰ی‌دهه(در‌یافته‌انتشار‌مقال ت‌و‌ای‌ترجمه‌متون‌این‌از.برخی33کتاب«یششک‌نظششریه‌ی‌رئالیسششتی‌علششم»]،برگششردان:رضششا‌مششاحوزی،ماهنششامه‌ی۱از‌فصل۳روی‌باسکار:«سه‌‌سنت‌در‌فلسفه‌علم»[بخش•
.۶۲-۶۴،ص۱۳۹۰،فروردین۶۱اطلعا ت‌حکمت‌و‌معرفت،ش‌جهششان،نقششش‌انسانی‌علوم‌های‌پژوهش‌ی‌نامه‌فصل‌ماحوزی،برگردان:رضا‌باسکار»،انتقادی‌رئالیسم‌در‌اجتماعی‌علوم‌کبوب:«ماهیت‌فدل•
.۲۴،۱۳۹۰ش.۱۳۹۰رادیو‌زمانه،شهریور‌‌شهناز‌مسمی‌پرست،برگردان:انتقادی»،رئالیسم‌معرفی‌در‌پاتر:«جستاری‌گگری‌و‌لوپز‌خوزه•اکبر‌اشرفی‌و‌علی‌فلحی:«واقع‌گرایی‌انتقادی،برون‌رفت‌از‌دوگانه‌ی‌پوزیتیویسم‌و‌هرمنوتیک»،فصل‌نامه‌ی‌علمی-پژوهشی‌علوم‌سیاسی‌و•
.۹-۴۶،ص۱۳۹۱،تابستان۱۸روابط‌بین‌الملل،ش‌مرضیه‌فروزنده‌و‌زینب‌توحیدی‌نسب:«رئالیسم‌انتقادی؛هستی‌شناسی‌اجتماعی‌و‌امکان‌وارسی‌تجربی‌در‌علششوم‌اجتمششاعی»،بششا‌مقششدمه‌ی•
.۱۳۹۲عماد‌افروغ،بوستان‌کتاب،.۱۳۹۳ماحوزی،رضا‌گرایی»]،برگردان‌طبیعت‌امکان‌کتاب«۴از‌فصل۲پوزیتیویسم»[بخش‌‌سنت‌نقد‌و‌انتقادی‌کار:«رئالیسمروی‌باس•پورکریمی،صادق‌زاده،باقری،و‌مهرمحمدی:«تبیین‌مفروضشا ت‌هستی‌شناسشی‌رئالیسشم‌انتقشادی‌باسشکار‌و‌دللت‌هششای‌آن‌در‌پژوهش‌هشای•
.۱۳۷-۱۷۱،ص۱۳۹۳میان‌رشته‌ای»،فصل‌نامه‌ی‌مطالعا ت‌میان‌رشته‌ای‌در‌علوم‌انسانی،تابستان.۸۷-۱۰۲،ص۲،۱۳۹۴،ش۶مهناز‌فرهمند:«از‌رئالیسم‌علمی‌لتور‌تا‌رئالیسم‌انتقادی‌باسکار»،پژوهشگاه‌علوم‌انسانی،سال•.۹-۳۸،ص۱۳۹۴پورکریمی،صادق‌زاده،باقری:«تبیین‌پژوهش‌استعلیی-انتقادی‌در‌تعلیم‌و‌تربیت»،فصل‌نامه‌ی‌تعلیم‌و‌تربیت،تابستان•.۱۳۹۴روزبه‌آغاجری:«درباره‌ی‌رویکرد‌رئالیسم‌انتقادی‌به‌مسائل‌اجتماعی»،بپرتال‌آکادمیا،•(پششانویس‌مارکسیسششتی‌ی‌اندیشه‌فلسفی‌موضوعا ت‌ترین‌مهم‌از‌مدخل‌ده‌مارکسیستی»،ی‌اندیشه‌ی‌نامه«فرهنگ‌ی‌تهیه‌در‌که‌واقعیت.این34مخالفششان‌که‌است‌ای‌نکته‌این‌و‌دارد؛معاصر‌مارکسیست‌اندیشمندان‌نزد‌باسکار‌والی‌فلسفی‌جایگاه‌از‌نشان‌شد،سپرده‌باسکار‌ی‌عهده)به۱۰
10
را‌حاضر‌ی‌مقاله‌مضامین‌رساتر‌زبانی‌با)و۱۳۸۷(تر‌پیش‌ارزشمند،کتاب‌این‌ی‌ترجمه‌ی‌واسطه‌به‌بیگی‌معصوم‌اکبرباسششکار‌ثقیششل‌فنششی‌نششثر‌با‌درگیری‌زحمت‌از‌مرا‌توانست‌می‌مساله‌این‌از‌آگاهی.طبعا35بود‌برگردانده‌فارسی‌‌به‌نیز
فصششل(همانند‌واحدی‌متن‌در‌را‌مدخل‌‌سه‌آن‌فارسی‌برگردان‌مترجم،از‌اجازه‌کسب‌با‌شد‌می‌درعوض،کند؛معافکرد.کتاب)بازنشر‌هفتم
وجششه‌شششاید‌اسششت،بششوده‌پیشششین‌نوشتارهای)آن۲۰۱۰(ی‌شده‌بازبینی‌ی‌نسخه‌حاضر‌متن‌مرجع‌اینکه‌با‌این‌همه،ی‌گانه‌سششه‌نوشششتار‌از‌دیگششری‌برگششردان‌انتشششار‌کششه‌دارم‌امید‌همچنین‌و‌باشد؛ی‌پیش‌رو‌ترجمه‌انتشار‌برای‌مثبتیبرای‌باشد‌دیگری‌فراخوان،36شده‌در‌آن‌طرح‌موضوعا ت‌مضمونی‌کارکردهای‌درکنار‌واحد،متن‌یک‌قالب‌در‌باسکاریی‌علقمندان‌و‌ها‌مارکسیست‌توجه‌جلب باسکار.آرای‌اهمیت‌به‌مارکس‌ایران
واقعیت»باشد:«بازیابی‌کتاب‌توصیف‌در‌باسکار‌خود‌از‌گفتاوردی‌نیز‌یادداشت‌این‌بخش‌پایان‌که‌است‌‌شایسته
بششرای[تلشششی]نه‌شود،نگریسته‌بحث/مباحثه‌ی)یک‌ادامه‌شاید(یا‌آغاز‌برای‌تلشی‌همچون‌باید‌می‌حاضر«اثرهششا‌آن‌خواننده‌امیدوارم‌که‌گذارد،می‌جای‌به‌ای‌گشوده‌و‌رها‌های‌سررشته‌و‌ها‌پایانه‌اثر.این‌آنبه‌بخشیدن‌پایان».37بدهد‌ادامه‌خود‌برای‌و‌بگیرد‌دست‌به‌را
۱۳۹۵م.ب./دی‌ماه
* * *
اند.ورزیده‌تاخیر‌و‌قصور‌وزین»ی‌نامه«فرهنگ‌این‌به‌رجوع‌در‌من‌مانند‌نیز‌ها‌آن‌بپذیریم‌اینکه‌مگر‌اند؛گرفته‌نادیده‌را‌آن‌کلی‌به‌باسکار‌ایرانی
مرجششع‌بیگی‌مطابقت‌داده‌و‌همین‌ترجمششه‌را‌معصوم‌انتخاب‌های‌ترجمه‌ی‌نامتعارف‌را‌با‌ثقیل‌و‌ترکیبا ت‌از‌ای‌نهایی‌ترجمه،پاره‌بازبینی.در35یی‌معادل دادم.البته‌این‌تنها‌دلیل‌برای‌سپاس‌گزاری‌و‌قدردانی‌من‌از‌زحما ت‌ایشان‌نیست،چه‌آشنایی‌من(همانند‌قرار‌برای‌آن‌ها‌فارسی-گزین
نسلی‌ار‌فعالین‌چپ‌گرا)با‌ادبیا ت‌مارکسیستی‌بخشا‌از‌طریق‌ترجمه‌های‌ایشان‌از‌برخی‌متون‌پایه‌ای‌ممکن‌گردید.
ت‌ها،36 زد‌مارکسیس .برای‌مثال،باسکار‌در‌این‌مقاله‌ضمن‌تدقیق‌برخی‌پایه‌های‌فلسفی‌اندیشه‌ی‌مارکس‌و‌روندهای‌بعدی‌فهم‌و‌تفسیر‌آن‌نیر«یا‌این‌یا‌آن»)ارائه‌می‌کند. درک‌عمیق‌تری‌از‌سهم‌فلسفی‌انگلس(در‌مقایسه‌با‌دیدگاه‌های‌مطلق‌نگ
37. Bhaskar, Reclaiming Reality, p. xvi.
11
شناخت نظریه و ماتریالیسم دیالکتیک،باسکار روی
. دیالکتیک۱
برآمدن‌دو‌موضوع‌عمده‌ای‌شدهموجب‌است،مارکسیستی‌ی‌اندیشه‌در‌مبحث‌انگیزترین‌جدل‌مالاحت‌که‌دیالکتیک،نیششز‌ایششنو‌هگششل،به‌مارکس‌داری‌وام:سرشت‌سوی‌آن‌چرخش‌یافته‌‌استبه‌مارکسیستی‌فلسفی‌است‌که‌گفتمان
سششنت‌در‌مفهششوم‌ایششن‌دللت‌‌هششای‌ترین‌آیششد.عششام‌می‌شششمار‌بششه‌علششم‌یششک‌معنششایی‌چششه‌در‌مارکسیسم‌که[پرسش]دیالکتیششک‌ازجملششه‌علمششی،روش‌یششک‌غالبششا‌و‌روش،یششک‌ماننششد‌به‌‌دیاکتیششک(الف)از:عبارتنششد‌مارکسیسششتی
آن،تمششامی‌یششا‌واقعیششت‌از‌هششایی‌بخش‌بر‌حاکم‌قوانین‌و‌اصول‌از‌ای‌مجموعه‌سان‌به‌‌دیالکتیک(ب)؛شناسانه روشیک‌یعنی یک‌یششا‌تاریششخ،حرکششت‌همچششون‌‌دیالکتیک(ج) و؛شناسانه هستی‌دیالکتی Relational(مند رابطه‌دیالکتیشش
Dialecticsبک‌به‌یادشده‌رهیافت‌سه‌مارکس‌هر).نزد و‌های)طرح‌پارادایم‌الگو-واره‌های(اام‌اند،مشاهده‌قابل‌دیالکتیانگلششس‌توسط‌طبیعت‌ی‌فلسفه‌شرح،کاپیتال‌در‌مارکس‌شناختی‌روش‌از:توضیحا ت‌عبارتند‌ترتیب‌به‌آنها‌کاربست
ییی‌برون‌گرایی‌هگل‌و،دورینگ‌آنتی‌در را‌آنها‌توان‌می‌که‌متونی؛طبقاتی آگاهی و اریخت‌کتاب‌در‌جوان‌لوکاچ38هگلیی‌علم‌ترتیب)برای(به‌شالوده‌گذار‌سندهایی‌عنوان‌به غربششی‌مارکسیسم‌و‌دیالکتیکی‌ماتریالیسم‌مارکسیستی،اجتماع
کرد.تلقیشود:می‌یافت‌دیالکتیک(نواخت)از‌آهنگ‌دو‌هگل‌نزد
فرآیند.)اینdynamo(محرک‌همچون‌محدودتر،معنایی‌‌در)۲ و‌منطقی؛فرآیند‌یک‌‌همچون)۱
بششه‌نسششبت‌باسششتانی‌گرایش‌دو(روح)مطلق،همچون‌واقعیت‌ی‌نظرورزانه‌فهم‌یعنی‌هگل،نزد‌آلیسم‌ایده‌‌اصلیک)بششه40اایگگونی نگگگرش‌و)،reason(اخرد‌همچششون‌دیالکتیششک‌بششه39االئایی نگرشبخشد:می‌وحد ت‌را‌دیالکتیک
38. out-Hegeling Hegelianismبه‌مکتب‌این‌فیلسوف‌ترین‌مهم‌که‌پارمنیدسبود.طیپیشاسقرا‌فلسفی‌مکاتب‌تأثیرگذارترین‌و‌ترین‌مهم‌از‌یکی)Eleatic(الئایی مکتب.39نششاممکن‌را‌تغییششر‌داد.او‌قششرار‌حششواس‌بششودن‌اطمینان‌غیرقابل‌و‌ظاهر،و‌حقیقت‌میان‌دوگانگی‌بر‌تأکید‌را‌الئاییان‌تفکر‌ی‌شالوده‌رود،می‌شمارس‌می‌بودن‌در‌تنها‌را‌واقعیت‌و‌پنداشت؛می ون‌او‌از‌دید.پ ا‌زن رح‌ب ایی‌پارادوکس‌ط ام‌در‌ه اع‌مق ن‌از‌دف ده‌ای ب‌عقی د.مکت ایی‌برآم از‌الئ
فارسی]پدیای‌ویکی‌از‌برد.[برگرفته‌قدیم‌اتمی‌ی‌نظریه‌به‌راه‌مستقیمأ‌که‌چرا‌بود؛ریاضیا ت‌و‌علم‌برای‌باستان‌های‌فلسفه‌ترین‌ثمربخشفرهنگ‌و‌علم‌اصلی‌مراکز(از‌ایونیه‌در،میلد‌از‌پیش۶و۵های‌سده‌در‌که‌است‌یونانی‌باستان‌ی‌فلسفه‌از‌بخشی،)Ionian(ایونی مکتب.40
السداشت.رواج‌ملطیه‌یونان)و یمندر،ت یمنس،انکس وس،انکس اگوراس،هراکلیت ران‌و‌انکس ن‌از‌دیگ های ن‌نقط تند.ای وفان‌برخاس را‌فیلسیی‌که‌گویند.چرا‌می‌نیز‌گرا‌طبیعی ه‌و‌داشتند،نظر‌طبیعت-به‌چند‌اختلفاتی-با‌آنان‌همگ ی،ب اده‌وجه م‌و‌م ل‌را‌جس ت‌و‌اص یاء‌حقیق اشبب‌این‌ی‌دانستند.فلسفه‌می یل‌در‌را‌جهان‌مکت یل‌به‌بنابراین‌دانستند،می‌تحول‌و‌تغییر‌حا ید‌دنبا تحششول ت‌و‌تغییر‌این‌اصلی‌منشاء‌یا‌حقیقی،وجو
یر‌هراکلیتوس،که‌بود‌بدانجا‌تا‌تفکر‌بودند.این یل‌در‌را‌چیز‌همه‌چون‌بود،وجود‌منک سششعی‌فلسفه‌کرد.این‌می(شدن)فرض‌تبدیل‌و‌حرکت‌حایت‌که‌کردند‌می ین‌را‌جهان‌حقیق یب‌در‌دهند.اما‌توضیح‌عقلی‌های‌استدلل‌از‌استفاده‌با‌بلکه،دین‌و‌اساطیر‌از‌استفاده‌بدو کششه‌‌بعدی‌فلسفی‌مکاتیی‌ی‌جنبه‌شدند‌پدیدار‌یونان‌در فارسی]پدیای‌ویکی‌از‌بود.[برگرفته‌‌علمی‌ی‌جنبه‌از‌بیشتر‌دین
12
ین‌نوعی‌به‌دیالکتیک‌هگلی‌مفهوم‌میانجی‌به‌وحد ت).اینprocess(فرآیند‌همچون‌دیالکتیک، اخرد‌‌سا رقمفرآیند یی‌خود-ویژه‌و‌خود-تمایزبخشی،خود-زایی،از‌فرآیندیمی‌خورد؛ Z(زنونی‌های‌پارادوکس‌با‌نخست‌یخرد.نگرش41ساز
enoفلسششفی‌مشاجرا ت‌روند‌از‌و‌کند‌می‌عبور‌ارسطویی‌و‌افلطونی‌سقراطی،متفاو ت‌های‌دیالکتیک‌از‌شود،می)آغاز(فرا-وروونده‌دیالکتیششک‌شششکل‌گیششرد:در‌می‌خود‌به‌شکل‌دو‌عموما‌دوم‌رسد.نگرش‌می‌کانتی‌نقد‌به‌میانه،قرون
ascending،(نظیر‌تر‌عالی‌واقعیت‌یک‌وجود)فرو-دیالکتیک‌شکل‌در‌و‌شود؛می‌داده)نشانخدا‌یا42ثصور/ها ثمثث‌ل‌ین‌در‌متعالی‌وجود‌آن‌تجلی)،descending(وشوونده بی‌جهششا گسششرینمون‌ها‌می‌داده‌توضششیح‌پدیششدار از:عبارتنششد‌شششود.
یی[ترافرازنده]دیالکتیک یی‌خود-تحقق‌ی‌ماننده‌درون‌دیالکتیک‌و‌باستان؛گرایان‌شک‌نزد‌ماده‌استعلی نششزد43الهششی‌گر).Eriugena(یاریجینا‌و44فلوطین‌از‌بعد)مسیحی،eschatology(شناسی‌فرجام‌و‌ها‌نو-افلطونی
اولیششه،شششود:وحششد ت‌می‌منجششر)زیششرsemi-temporal(زمانی‌شششبه‌الگششوی‌بششه‌فرو-شونده‌و‌فرا-رونده‌فازهای‌ترکیبمنطقی‌شششبه‌الگوی‌یک‌به‌تواند‌می‌همچنین‌یادشده‌ترکیب‌یابی.باز-وحد ت‌به‌بازگشت‌و‌قسام،ان)یاloss(فروکاهش
)semi-logical(تجسدیابی)ازhypostasis(یابی‌فعلیت)وactualizationو‌الئششایی‌هششای‌گرایش‌گردد.ترکیششب)منجراق‌به‌ایونی تحقششق‌خششویش‌از‌شششدن‌بیگانه‌بششا‌را‌خود‌که‌دیالکتیک‌نوعی‌یا‌منطقی،فرآیندی‌برد؛می‌راه‌هگلی‌مطلبی‌این‌بازشناسی‌ی‌واسطه‌به‌را‌خویش‌با‌یگانگی‌و‌بخشد،می یابششد.می‌باز‌خود‌ی‌آزادانه‌تجلی‌یا‌بیان‌همچون‌بیگانگید‌در‌فرآیند‌این .رسدمی‌به‌‌کمال‌و‌می‌شود‌بازگو‌هگلی‌نظام‌خو
فراچنششگنامششد:«می‌چنیششن‌را‌آن‌هگششل‌کششه‌است،دیالکتیک‌از‌محدودتری‌درک‌یادشده،فرآیند‌محرک‌‌نیرویدو)دیالکتیکی‌مفسر‌که‌است‌روشی‌‌این.]۱[»منفی‌امر‌در‌مثبت/ایجابی‌امر‌فهم‌یا‌شان‌وحد ت‌در(فهم)متضادها‌آوردن
بن]مقوله[طششی‌کششه‌کنششد‌مشاهده‌را‌فرآیندی‌تا‌سازد‌می‌قادر‌را یکششدیگر‌دل‌از‌آگششاهی‌های‌شششکل‌یششا‌مفششاهیم،هششا،آبل‌و‌مفششاهیم‌هششا،مقوله‌نظششام‌که‌هنگامی‌تا‌ببخشند،شکل‌را‌فراگیرتری‌و‌تر‌غنی‌هرچه‌های‌کلیت‌تا‌آیند‌برمی اشششکابت‌هگل‌گردد.نزد)کاملwhole(کل‌یک‌ی‌مثابه‌به دارد؛خانه‌انتزاع‌و‌ناکاملی‌سویگی،تک‌در‌خطا‌و‌است‌کل‌حقیق
ایششن‌دادن‌جشای‌طریششق‌از‌و‌اسششت‌شناسششایی‌قابل‌کنشد‌می‌ایجشاد)کشهcontradictions(تناقضششاتی‌ی‌واسشطه‌به‌خطشااصششل‌بششا‌فرآینششد،ایششن‌مسششیر‌اسششت.در‌ترمیم‌قششابل‌تر‌انضمامی‌و‌تر‌غنی‌تر،کامل‌مفهومی‌اشکال‌در‌تناقضا ت/تضادها
از‌هرگششز‌ای‌جششزئی‌بصششیر ت‌هیچ‌یابد،می‌انکشاف‌دیالکتیک‌که‌شویم:هنگامی‌می)روبروsublation(فراروی‌معروفطریششق‌از‌کنششد:یششا‌می‌پیشششروی‌اصششلی‌ی‌شششیوه‌دو‌بششه‌هگلی‌دیالکتیک‌شود).درحقیقت،نمی(گم‌ماند‌نمی‌دور‌نظر
طریششق‌از‌یا‌و‌است؛نشده‌بیان‌مفهومی‌در‌تصریحی‌طور‌بهبه‌روشنی‌و[هنوز]اما‌است،تلویحی‌که‌آنچه‌آشکارسازی«بازتششابی»(یششا‌ی‌اندیشششه‌بششرخلف«دیششالکتیکی»،ی‌اندیشششه[مفهوم].آن‌در‌نابسندگی‌یا‌فقدان‌کاستی،یک‌ترمیم
ین‌های‌تفاو ت‌اساس‌بر‌صرفاا‌نه‌آورد،می‌درفهم‌به45مندشان‌نظام‌پیوندی‌های‌هم‌در‌را‌مفهومی‌گاشکال‌تحلیلی)، متعیششپیشششروی‌کششه‌فششازی‌کنششد،می‌درک‌پیشششین‌ی‌بالیده(رشدیافته)کمتر‌فاز‌از‌فرآورده‌ای‌سان‌به‌را‌پیشروی‌هر‌و‌آنها،بی یت‌بعد یق‌یا‌ضروری‌حقیق ییfulfilment(تحق یششا‌پنهششان،ی‌کنایه‌یک‌تنش،یک‌همواره‌که‌طوری‌به‌است؛آن)ضرور
41. self-generating, self-differentiating and self-particularizing42. Forms43. devine self-realization44. Plotinus45. systematic interconnections
13
یی‌یک یل‌شگفت بن‌درحا ید‌شکل]در[آن‌آنچه‌و‌شکل،هر‌میان‌تکوی بن‌فرآین دارد.وجود‌گیرد،می‌خود‌به‌شد
اند:زیر‌قرار‌به‌هگل‌دیالکتیک‌با‌رابطه‌در‌مارکس‌ی‌اندیشه‌پیشروی‌مراحل‌ترین‌مهمیت‌ی‌فلسفه‌بر«رازآمیز»(رازگورانه‌ی)حاکم‌منطق‌از‌مارکس‌درخشان‌‌تحلیل)۱( ی‌نوشششته‌دست‌در‌کششه‌هگششل،46دول
بر‌از‌هگل‌آلیستی‌ایده[نقد]مفهوم‌که‌جایی‌شود؛می»دنبالفلسفی و اقتصادی های نوشته دست«از‌پایانی بششه‌کششایابد؛می[بحث]راه‌مرکزی‌جایگاه
یی‌فاصله‌بی‌کارهای‌‌در)۲( در‌هگششل‌نقد‌فلسفه»،«فقر‌آلمانی»و«ایدئولوژی‌مقدس»،ی«خانواده‌یعنی‌مارکس،بعدیی‌تهاجم‌ذیل می‌شود؛گنجانده‌آن‌نظایر‌و‌نظرورزانه‌ی‌فلسفه‌به‌‌رحمانه‌بی‌جدل
مششارکس]رخ‌سششوی[از‌هگششل‌دیالکتیششک‌آشکاری‌نسششبت‌به‌مثبت‌باز-ارزیابی‌بعد،به‌گروندریسه‌نگارش‌زمان‌‌از)۳(نکتششه‌دو‌مورد‌در‌حال،این‌است.با‌جاری‌مباحثا ت‌از‌ای‌رشته‌موضوع‌خود[مثبت]،باز-ارزیابی‌این‌ی‌د.دامنه‌نمایمیو‌کششرد؛حفششظ‌همچنششان‌را‌هگل‌دیالکتیک‌به‌نسبت‌خود‌انتقادی‌دیدگاه‌مارکس‌که‌آن‌نیست:نخست‌تردیدی‌جای.را‌به‌کار‌گرفتششه‌اسششتهگل‌دیالکتیک‌با‌مرتبط‌دیالکتیکی‌وی‌خود‌که‌بود‌باور‌این‌بر‌حال‌درعین‌مارکس‌که‌آن‌دومگوید:می‌چنین‌دورینگ‌ی‌درباره‌مارکس‌روست‌که‌این‌از
یششک‌هگششل‌و‌هسششتم‌ماتریالیسششت‌یششک‌من‌چون،نیست‌هگلی‌من47پیشروی‌روش‌که‌داند‌می‌خوبی‌به«اوخود‌رازآمیز‌هیا ت‌از‌آنکه از پس‌فقط‌اما‌هاست،دیالکتیک‌ی‌همه‌بنیادی‌شکل‌هگل‌آلیست.دیالکتیک‌ایده]۲[سازد.»می‌وی]متمایز‌روش[از‌مرا‌روش‌که‌است‌چیزی‌همان‌دقیقاا‌این‌و‌باشد،شده‌تهی:این‌گونه‌آمده‌استکاپیتال‌فرازی‌از‌درهمچنین
نخسششتین‌وی‌کششه‌نیسششت‌آن‌از‌مششانع‌رو‌هیچ‌به‌برد،می‌رنج‌آن‌از‌هگل‌دستان‌در‌دیالکتیک‌که‌ای«رازآمیزیروی‌بششر‌دیالکتیششک‌هگل‌است.نزد‌کرده‌ارائه‌جامع‌ای‌شیوه‌به‌را‌دیالکتیک‌حرکت‌عام‌گاشکال‌که‌باشد‌کسیشناسششایی‌آن‌رازآمیششز‌ی‌پوسششته‌درون‌اش‌عقلنی‌ی‌هسششته‌تا‌ساخت‌وارونه‌را‌آن‌باید‌است؛ایستاده‌خود‌سر
]۳[گردد.»
کلمششی-نظششرورزی[حتی]موضوع)تقریبااkernel«هسته»--وinversion«وارون‌سازی»-ی(درباره‌استعاره‌دو‌اینکشیدن‌بیرون‌که‌بود‌باور‌این‌بر‌مارکس‌که‌باشد‌آن‌از‌حاکی‌هسته‌ی‌استعاره‌که‌رسد‌می‌نظر‌اند.به‌بوده‌هم‌الهیاتی
قششرار‌زیششر‌ی‌دسششته‌دو‌های‌دیششدگاه‌با‌تقابل‌در‌که‌باوری‌است؛پذیر‌امکان‌هگلی‌دیالکتیک‌از‌بخشی‌کردن‌چین‌بگل‌وین‌اینکه‌بر‌مبنی‌انگلس‌و‌جوان‌هگلیان‌‌دیدگاه)۱(دارد: بک‌روش‌کام‌ل(اسششتخراج)برکشید هگششل‌نظششام‌از‌دیالکتیششاینکششه‌بششر‌مبنی‌کولششتی،تششا‌برنشششتاین‌از‌پوزیتیویسششم،بششه‌متمایل‌منتقدان‌و‌مفسران‌‌دیدگاه)۲(و‌است؛پذیر‌امکان
یک را‌خششود‌آرزوی‌ایششن‌هرگششز‌مششارکس‌دارد.متأسششفانه‌قرار‌او‌آلیسم‌ایده‌با‌همسازی‌و‌آمیزش‌در‌تماماا‌هگلی‌دیالکتییششا‌دو‌در‌رااسششت‌عقلنی آنچه)ساخت‌رازآمیز‌را‌آن‌همزمان‌و(کرد‌کشف‌هگل‌که‌روشی‌در«که‌نساخت‌محقق.]۴[»بگذاردمعمولی‌انسان‌دسترس‌فهم‌در،48چاپی‌ورق‌سه
۱۸۴۳ی‌فاصله‌در‌هگل‌بر‌او‌نقدهای‌در‌توجهی‌قابل‌انسجام‌باشد،[دقیقا]چه‌هگل‌به‌مارکس‌داری‌وام‌اینکه‌از‌فارغ46. Hegel’s Philosophy o f the State47. method of development48. printer’s sheets
14
دارد:مششارکس]وجششود‌نقششدهای[در‌اصششلی‌آمششاج‌سششه)،formally(شششکلی‌لحششاظ‌‌به(الف)دارد:وجششود۱۸۷۳تششاییاصل،49هگل‌های‌سازی‌وارون Subs(مضمونی‌لحاظ‌‌به(ب)ی]هگل؛[اندیشه51منطقی‌رازآمیزی‌و‌هگل،50این‌همان
tantively،(یی‌تششا‌ششود‌می‌متمرکشز‌هگشل‌خطای‌روی‌بر‌مارکس دی‌تاریخ‌و)طشبیعتautonomy(خودمختشار (منhistoricityکند.حفظ‌را‌اجتماعی)گاشکال
بل‌و)subjectموضوع(از‌گانه‌سه‌سازی‌وارون‌یک‌خصوص‌در‌هگل‌مارکس،نظر‌طبق)۱- الف )درpredicate(محموبد‌هر‌در)است.مارکسguilty(سرزنش‌خور همچششون‌را‌خششودش‌موضششع‌و‌وارونگششی،یک‌عنوان‌به‌را‌هگل‌موضع‌مور
آلیسششتی،ایده‌شناسششی‌هستی‌برابششر‌در‌مششارکس‌رو،ایششن‌کند.از‌می‌وارونگی)توصیف‌از(وارونی‌هگل‌موضع‌از‌وارونییی‌شناسی‌شناخت قشراررا‌زیشر‌مفشاهیم‌ترتیشب‌بشه‌هگشل،52ذا ت‌به‌قشائم‌آلیسشتی‌ایده‌شناسی‌‌جامعه‌و‌نظرورزانه،عقلن،شناخت)؛particular things(خاص‌چیزهای‌های‌ویژگی‌سان)بهuniversals(کلی‌امور‌از‌پردازی‌مفهوم‌‌یکمی‌دهد:تاحششدی‌دولششت.امششا‌ی‌شششالوده‌تولید)همچون‌های‌شیوه(بعدها‌مدنی‌ی‌جامعه‌و‌ناپذیر؛فروکاست‌تجربی‌امر‌همچونیک‌درعششوض،یششا‌ورزد،می‌تأکیششد‌هگششل‌موضششع‌بششا‌مخششالفت‌بششر‌صرفاا‌اینجا‌در‌مارکس‌آیا‌که‌است‌ناروشن پروبلماتیشش
ی‌انششدازه‌همششان‌به‌مششارکس‌دهد:نقششد‌می‌انجام‌را‌دوم‌کار‌عموما‌مارکس‌واقع،سازد.در‌می‌دگرگون‌را‌آندشواره‌ی)(terms(روابط‌و‌مفاهیم‌گل،ه»های«وارونگی and relationsذهششن‌دهشد.مششارکس‌می‌قششرار‌خششود‌آماج‌نیز‌را)هگلیی‌برون‌ی‌منزله‌به‌را‌ناکرانمند واقعیششتی‌سششان-بهی)کرانمنششد‌شششده(بیگانه‌هسششتارهای‌و‌طبیعت‌از53پندارآمیزی‌فکن
ذهششن‌ناکرانمند،ذهن‌ی‌درباره‌هگل‌ی‌ماننده‌درون‌معنوی‌گرایی‌غایت‌مارکس‌کند؛می-درک‌استعلیافته/ترافرازندهتحششت(پژوهشششی‌علیششتی‌مناسششبا ت‌ی‌دربششاره‌پژوهششش‌بششه‌شناسششانه‌روش‌التزامی‌با‌را‌کرانمند‌ذهن‌و‌شده‌واره‌سنگیت‌مششابین‌و‌درون‌تجربششی)در‌هششای‌‌آزمون یی‌طششبیعت‌و،54بالنششدهو‌نوپدیششد‌تاریخششا‌بشششری بر‌فروکاسششت‌واقعشش -امششا‌ناپذیروشششنی‌به‌را‌هگل‌ی‌اندیشه‌در‌شده‌شناسایی‌ی‌گانه‌سه‌های‌وارونگی‌همچنین‌سازد.مارکس‌می-جایگزین‌تنظیم‌قابلشششده‌گنجانششده‌مششارکس‌سششوم‌و‌دوم‌انتقادی‌خطوط‌در‌ها‌آن‌جدایی‌و‌تمایز‌حال،این‌سازد.با‌نمی‌متمایز‌یکدیگر‌از
ین»)و55شششناختی‌معرفت‌ی(«مغالطه‌دانستن‌به‌هستی‌‌فروکاستن‌مارکس‌که‌جایی‌است، فلسششفه‌بششه‌علششم‌فروکاسششتدهد.می‌قرار[نقد]خود‌آماج‌را‌هگل‌سوی»)از56نظرورزانه(«پندار
یی‌این‌اصل‌بر‌مارکس‌‌نقد)۲الف- است:دوگانه‌اندیشه)نقدی‌در‌اندیشه‌و‌هستی‌همانی(این‌هگل‌همانام عامه‌نقد‌در نشششان‌مارکس‌کند،می‌پیروی‌فویرباخ‌ساز‌دگرگون‌‌روش‌سیر‌خط‌از‌که‌همانی،این)اصلexoteric(فه‌شود؛می‌پدیدار‌هگل‌توسط57اندیشه‌سازی‌تنامند‌از‌پیامدی‌عنوان‌به‌تجربی‌دنیای‌چگونه‌که‌دهد‌میامدشوار‌نقد‌در یی شرط‌واقششع‌به‌تجربششی‌یششایدن‌هک‌کند‌می‌ادعا‌مارکس‌یادشده،)اصلesoteric(فه اسششت.آن‌نهششان
49. Hegel’s inversions50. principle of identity (یا:اصل‌هماگنستی)51. logical mysticism52. substantive idealist sociology ( یی‌ذا ت‌گرایانه‌ی‌ایده‌شناسی‌‌جامعه هگل‌آلیست )53. illusory projection54. historically emergent, developing humanity55. epistemic fallacy56. speculative illusion57. Hegel’s hypostatization of thought (تجسدبخشی‌اندیشه‌توسط‌هگل)
15
عام‌طور‌به‌اندیشیدن‌فرآیند‌یا‌خودش،فعالیت‌چگونه‌هگل‌که‌دهد‌می‌قرار‌توجه‌مورد‌را‌مساله‌این‌مارکس‌بنابراین،کنششد.می‌ارائششه‌‌تجششربه‌مششورد‌دنیششای58آفریننششده‌ی‌همچششون‌گردد)را‌می‌بدل‌ایده‌یعنی‌مستقل،ی‌سوژه‌یک‌به(که
را‌ای‌تجششربی‌هششای‌داده‌واقششع«فیلسششوف»به‌ی‌نظششرورزانه‌ی‌اندیشه‌مضمون‌که‌کند‌می‌استدلل‌چنین‌سپس‌مارکسید‌وضعیت‌از‌که‌هایی‌‌داده‌اند؛شده‌درک‌غیرانتقادی‌طور‌به‌که‌شود‌می‌شامل و‌اند‌شششده‌اقتبششاس‌و‌جششذب‌امششور‌موجوکند.می‌ترسیم‌را‌مارکس‌ایراد‌منطق۱ نموداراند.ناپذیر)گشته(دگرگون‌جاودانه‌و‌واره‌شی‌ترتیب،بدین
یی‌هگل.۱نمودار نقد‌مارکس‌بر‌اصل‌این‌همان
که:دارد‌آن‌بر‌دللت‌مارکس‌تحلیلید)،[خصلت]درونapologetics(گری‌توجیه‌یا‌ی‌کار‌محافظه)۱( و‌ها‌ضششعف‌برخششی‌از‌نه‌پیامششدی‌است،هگل‌روش‌زا
اینکه‌و‌اند؛کرده‌فرض‌چپ‌هگلیان‌که‌چنان‌او،آن‌فردی‌های‌کاری‌سازشactual(بالفعل‌کردار/رویه‌ی‌با‌هگل‌منطقی‌ی‌نظریه) ۲( practiceهششای‌گام‌آن‌در‌کششه‌ای‌رویه‌دارد؛نششاهمخوانی)او
یت‌کمابیش‌و‌ناشده،تامل‌غیردیالکتیکی،ملحظا ت‌از‌هگل‌دیالکتیکی رانشده‌پیشش‌و‌فشرا‌روئیشده‌گرایشانه‌تجربه‌زمخش شوند.می
یی‌و‌منطقی»هگل،«رازآمیزی‌بر‌مارکس‌‌نقد)۳الف- ایدئولوژیکی‌های59ترفند‌و)مفاهیمparthenogenesis(بکر-زایگشششاید.می‌عام)راه‌طور‌به‌ها‌ایده(یا‌فلسفه‌نهایی‌خودبسندگی‌یا‌خودمختاری‌مفهوم‌بر‌نقدی‌سوی‌به‌آن،از‌برآمدهیی‌وارون‌یک‌از‌مارکس‌‌آیا)۱(که:است‌ناروشن‌دیگر‌بار‌اینجا‌در‌اما از‌جشذب‌ویعنشی،خششک‌و‌بی‌کم‌و‌کاسشتسشاز
یی‌آن)از‌سوی یس‌فلسفه(یا‌جایگزین‌های‌پوزیتیویست بم‌جانباقتبا ی‌دوره‌های‌جششدل‌در‌کششه‌گونه‌آن‌کند،می‌داری‌علکند؛می‌فلسفه‌دفاعی‌برای‌دگرگون‌شده‌ا‌پراتیک‌ازمارکس)۲(یا‌اینکه‌شده‌است؛آلمانی»بیان«ایدئولوژی‌نگارشین‌امششری‌نششا-خودمختششار(یعنی کششهاجتمششاعی،هششای‌پراتیک‌سششایر‌و‌علششم‌بششه‌وابسششته)وheteronomousفلسفه‌به‌‌سا
ین‌از‌خودمختار‌نسبتاا‌کارکردهایی بود.انگلس)نمایان(و‌وی‌خود‌ی‌رویه‌در‌که‌چنان‌آن‌خود‌دارد،آ
58. demiurge59. conjuring tricks
16
ات به طور مفهومی ذهن نا-کرانمندذهن کرانمندجهان تجربی واقعیدگردیسی یافته
»«پوزیتیویسم غیرانتقادی» م غیرانتقادیایده آلیس »
برون فکنیتاوان تجربی رئالیستی
تنامندسازی مفهومی رئالیستی
( گام فویرباخی )
کند:می‌شناسایی‌را‌‌زیر60مفهومی‌نقصان»دوفلسفی و اقتصادی های نوشته دست«در‌هگل‌بر‌مارکس‌نقد ب) یت]و‌طبیعت‌عینیت‌به‌مربوط‌‌نقصان)۱( یی‌همچشون‌افراطششی‌ای‌گشونه‌‌به‌که‌عام،طور‌به‌هستی[عینی اندیششه‌دیگشر
بل‌طور‌به‌یا‌شوند؛می‌تلقی بن‌از‌نوعی‌هر‌به‌علیتی‌وابستگی‌هیچ‌نه‌که‌طوری‌شوند،می‌تلقی‌واقعی‌مستق )mind(ذهششبن‌از‌نوعی‌هیچ‌توسط‌‌گرایانه‌غایت‌طور‌‌‌به‌نه‌و‌دارند، میششان‌تمششایز‌بششه‌مربششوط‌‌نقصششان)۲(و‌یابنششد؛می‌بایسششتگی‌ذهشش
ی‌شششده‌بیگانه‌و‌یششافته‌تعین‌تاریخششا‌حاضششر،گاشششکال‌عقلنششی‌دگرگون‌سازی‌در‌هگل‌که‌چرا؛بیگانگی‌و‌یابی عینیتراسششتی‌به‌ی‌شششیوه[ظهششور]یششک‌امکان‌از‌مفهومی‌طور‌به‌مطلق،ی‌سوژه‌سازی‌‌خودبیگانه‌عنوان‌به‌انسان،یابی‌عینیتیی‌عینیت‌ی‌شده‌‌نا-بیگانه‌و‌انسانی کند.می‌جلوگیری‌انسان‌یاب
یر…کار‌تنها«وی‌نزد‌که‌هگل‌برخلف‌تر،عام‌بیان‌به زیششرلیه‌ی‌یک«)۱(مارکس:نزد‌کار،]۵[»است‌مجرد‌ذهنی‌کایی کششه‌اسششت،همششراه‌واقعششی‌دگرگششونی‌‌با)۲(و‌دارد؛خود‌انگاشت‌پیش‌‌را]۶[»انسان‌کمک‌بدون‌آمده‌فراهم…61ماد
گشونههر‌ت.پشس،اسش‌ششگرف‌و63اصشیل‌نوپدیشدی‌و‌بششداعت‌امکششان‌نیز‌و،62ناپذیر‌چاره‌محدودیتی‌و‌نقصان‌مستلزمبی‌لحاظ‌به‌مارکسی‌دیالکتیک ید‌ی‌حوزه‌اظلح‌به‌و،64کرانمند‌به‌تمامی‌مشروط،عین (یعنششی‌بششاز/گشششوده‌آینششده،رو‌به‌دی
بود.ناتمام)خواهدیر‌چشم‌امکان‌یک (و‌مششارکس‌نششزد‌دیالکتیششک‌کششه‌اسششت‌آن‌هگششل‌همششانی‌این‌ی‌فلسششفه‌بششر‌مارکس‌نقد‌از‌برآمده‌گی
از‌شششماری‌می‌تواند‌معطوف‌به[بررسی]بلکه‌سازد،مشخص‌را‌و‌واحدییکه پدیده‌ی‌نتواند‌تاس‌مارکسیسم)ممکنجهششان‌یششا‌علم‌فلسفه،در‌فرآیندهایی‌با‌الگوها‌به‌است‌ممکن‌دیالکتیک.بنابراین،باشدمتفاوت‌موضوعا ت‌و‌ها‌پیکرهمنششد)؛رابطه‌و‌شناسششانه‌شناخت‌شناسانه،هستی‌های(دیالکتیک‌ها‌آن‌ی‌رابطه‌یا‌اندیشه،قبیل]هستی،دهد:[از‌ارجاع)universal(عام/جهان‌روا‌که‌ساختاری)،دیالکتیک‌یا‌تاریخی(دیالکتیک‌از»زمان«بیرون«در»یا‌جامعه،یا‌طبیعت
آن.و‌نظششایر‌و)هسششتندtransient(گششذرا‌‌یا)trans-historical(فرا-تاریخی‌که‌نهمچنا)هستند؛particular(خاص‌یافششرا-است‌ممکن‌معرفتی‌دیالکتیک‌هر‌رو،این‌بیابند.از‌اهمیت‌بیشتری‌های‌تفکیک‌است‌ممکن‌ها‌مقوله‌این‌درون
65ذا ت‌‌معطششوف‌به)یششاheuristic(گرانه‌کششاوش،منششد)نظام‌یششا(انتقششادی‌شناسششانه‌روش)،meta-conceptual(مفهومی
(مثل،نزد‌شناختی‌هستی‌فرآیند‌یک‌سان‌به‌اساساا‌است‌ممکن‌مند‌رابطه‌دیالکتیک‌یک‌توضیحی)باشد؛یا(توصیفیبششه‌است‌ممکن‌های‌دیالکتیکی‌اسلوب‌گردد.این‌مارکوزه)درک(مثل،نزد‌شناختی‌معرفت‌نقد‌یک‌سان‌به‌یا‌لوکاچ)،بم‌درون‌مندشان‌نظام)پیوندهای۲(و‌مشترک،تبار)یک۱(ی‌واسطه آن کهبی باشششند؛هششم‌در‌ارتبششاط‌بششا‌مارکسیس
بن[به‌واسطه‌ی]حتی‌و‌مشترک،ی‌نطفه‌یا‌هسته‌ذا ت،یک)داشتن۳(به‌واسطه‌ی توانششد‌می‌کششه)چیزی۴(کمتر‌از‌آباشد،پیوندی‌با‌یکدیگر‌داشته‌باشند.[میراث]هگل(تغییرنایافته)از‌خوانشی
[مششارکس]ایششن‌وی‌آثششار‌در‌اگر‌حتی‌است،هگلی‌دیالکتیک‌مدیون‌ایجابی‌و‌مثبت‌طور‌به‌مارکس‌که‌گفت‌توان‌میبن‌در‌که(طوری‌باشد‌شده‌دگرگون‌تماماا‌دیالکتیک رفتششه‌کششار‌بششه‌سششازی‌وارون‌ی‌استعاره‌نه‌و‌هسته‌استعاره‌ی‌نه‌آباشد.یافته توسعه و بسط‌گوناگونی‌های‌شیوه‌به‌مارکس‌آثار‌در‌هگل‌دیالکتیک‌و/یا‌باشد)،
60. conceptual lacunae61. material substratum62. irredeemable loss and finitude63. genuine novelty and emergence64. absolutely finitist65. substantive
17
هستند:زیر‌های‌خصلت‌حاوی‌مارکسی)دیالکتیکpositive(ایجابی‌های‌نظریه‌ترین‌عامای‌نظریه‌‌همچون)۲( تونگ)؛مائوتسه‌و،دیالکتیک ماتریالیسم‌انگلس،(رهیافت‌جهان‌پردازی‌مفهوم‌ی‌مثابه‌‌به)۱(
ین‌‌به)۳(آدورنو)؛و‌بولپه‌دل(رهیافت‌خرد‌ی‌درباره اندیشششه(یا‌جهان‌و‌یخرد‌میان‌روابط‌به‌وابسته‌اساساا‌رویکردی‌سادر‌کششه‌دارد‌وجود‌باره‌این‌در‌اندکی‌مارکوزه).تردید‌و‌لوکاچ‌غیره)(رهیافت‌و‌کپراتی‌و‌نظریه‌ابژه،و‌سوژه‌هستی،و
بش‌از‌مارکس‌خود‌فهم [صششفت]اغلششب‌است.مششارکس‌شناختی[تاکیدی]معرفت‌مفهوم‌دیالکتیک،بر‌اصلی‌تأکید‌کاربرد.می‌کار«علمی»به‌برای‌مترادفی‌سان‌به)راdialectical«دیالکتیکی»(
یف‌مشخصششاا‌پوزیتیویسششتی‌از‌کاپیتال[پی‌گفتششار‌ویراسششت‌دوم‌جلششد‌نخسششت]در‌مششارکس روس‌مفسششر66توصششیکند:می‌اضافه‌و‌آورد‌می‌قول‌نقل‌خود‌روش‌ی‌درباره‌پترزبورگی‌سن
توصششیف‌را‌ام‌بسششته‌کششار‌به‌واقششع‌به‌مششن‌کششه‌روشششی‌ای‌هوشمندانه‌و‌درخور‌طور‌به‌نویسنده[این]کههنگامی«]۷[کند؟»می‌توصیف‌را‌دیالکتیک‌جز‌به‌چیزی‌چه‌کند،می
رئالیسششتی‌بلکششه‌نیست؛پوزیتیویستی‌اما‌گراست،تجربه‌و‌گرا‌طبیعت‌اگرچه‌مارکس‌روش‌که‌روشن‌است،همه‌این‌بایی‌هستی‌دیالکتیک‌یک‌به‌را‌او‌همچنین‌‌اش‌شناسانه‌معرفت‌کتیکدیال‌که‌این‌و‌است؛ دیالکتیششک‌یششک‌و‌معین‌شناختید‌رابطه بط‌من دیالکتیششک‌راز«کششه‌کنششد‌می‌خاطرنشششان)۱۸۶۵(هششایش‌نامه‌از‌یکششی‌در‌سازد.مارکس‌می‌متعهد‌مشروی‌مششرحله‌بششا،در‌پیوند‌تولید‌تاریخی‌مناسبا ت‌نظری‌بیان‌ی‌منزله‌به‌اقتصادی‌های‌مقوله«فهم‌به‌است»وابستهعلمیو‌اندیشششه‌در‌موجششود‌تضششادها/تناقضششا ت‌زیششرا‌اسششت،علمششی‌مششارکس.دیالکتیک]۸[»مادی‌تولید‌ی‌توسعه‌از‌خاصییی‌های‌بحران یی‌مناسبا ت‌حسب‌بر[مادی]را‌حیا ت‌اقتصادی-اجتماع ید‌بنیاد تناقضششا ت‌اند‌آن‌موجد‌که‌معینی‌تضادمن‌مربوط‌‌بششهتغییرا ت‌در‌هم‌توأمان‌زیرا‌است،تاریخی‌مارکس‌دیالکتیک‌شناختی).و‌هستی(دیالکتیک‌دهد‌می‌توضیحید‌وصف‌و‌مناسبا ت یط‌مور (دیالکتیششک‌اسششت‌تغییششرا ت‌ایششن)ازagent(مشروط)عششاملی‌طور(به‌هم‌و‌دارد،ریشه‌شرایمند).رابطه(قیاسششی[اسششتنتاج]شبه‌روش‌و‌پششژوهش‌اش‌ی‌شششده‌کنترل‌تجربی‌طور‌به‌ی‌شیوه‌میان‌مارکس‌که‌تمایزی‌اساس‌بر
quasi-deductiveیت)عرضه critical(انتقادی‌کدیالکتیشش‌تششوانیم‌می‌شششود،می‌قائششل‌خششود‌داش dialecticsاز‌را)ویاد نظام‌دیالکتیک systematic(من dialecticsدر‌عملششی‌ی‌امداخله‌همچنین‌که،انتقادی دیالکتیک.تمیز‌دهیم)او
هششای‌پردازی‌مفهوم‌نقشدی‌بششر‌اقتصششادی،هششای‌را‌به‌خود‌می‌گیرد:نقشدی‌بششر‌آموزه‌گانه‌سه‌نقد‌یک‌شکل‌است،تاریخبک‌آنها.این‌ی‌برسازنده‌و‌مقوم‌‌اساسی‌مناسبا ت‌و‌مولد‌ساختارهای‌نقدی‌بر‌و‌اجتماعی،عاملین ی‌مرحله‌یک‌دیالکتییی بن‌در‌کششه‌دهششد،می‌جششای‌خود‌در‌گرفت)را‌قرار‌تأکید‌مورد‌آدلر‌ماکس‌سوی‌از‌بار‌نخستین(که‌شده‌تاریخی‌کانت آیی‌شرایط یی‌بسندگی‌و‌اعتبار‌تاریخ طششور‌به)،attack(تششاخت‌مششورد‌اشششکال‌و‌هششا‌نظریه‌هششا،مقوله‌گونششاگون‌انواع‌عمل
از‌خاصششی‌نششوع‌سششان‌به‌نحششو‌بهششترین‌به‌را‌مششارکس‌انتقششادی‌دیالکتیششک‌بتششوان‌شوند.شاید‌می‌گنجانده‌ای‌موشکافانهبی‌لحاظ‌به‌که‌گرفت‌نظر‌در67دیالکتیکی‌پدیدارشناسی بی‌لحششاظ‌به)دارد،open-ended(ای‌گشششوده‌پایششان‌تجربشش مششاد
بی‌لحاظ‌به‌و‌است،مشروط )است.circumscribed(معین‌مرزهایی‌به‌محاط‌تاریخ
66. distinctively positivistic description67. dialectical phenomenology
18
های نظریه«در‌و‌شود‌می‌آغاز‌کال‌دیالکتیک‌با‌و،کاپیتال‌اول مجلد‌نخست‌فصل‌با‌مارکس‌مند نظام دیالکتیکیی‌تاریخ»بااضافی ارزش داری‌در‌سشرمایه‌تضشادهای‌ی‌همه‌مشارکس،رسد.نزد‌می‌خود‌اوج‌به‌سیاسی‌اقتصاد‌انتقادبت یش‌و‌مصرفی‌ارزش‌میان‌ساختاری‌تضادهای‌از‌نهای و‌انضششمامی‌و‌مفیشد‌ی‌میششان]جنبه‌تضادهای[از‌نیز‌و‌کال،ارزسششاختاری‌تضادهای‌سایر‌همراه‌به‌تضادها،شوند.این‌می‌ناشی‌یابد‌می‌پیکر‌کال‌در‌که‌کاریی‌اجتماعی‌مجرد‌ی‌جنبهیی‌و افزایششی،ارزش‌فراینششد‌و‌تولیششد‌میان‌تضاد‌تولید،مناسبا ت‌و‌مولد‌نیروهای‌میان‌تضاد(نظیر‌ها‌آن‌از‌برآمده‌تاریخ
یششا‌هششا‌پایانه‌هششا‌آن‌در‌کششه‌تندهسشش68ای‌واقعی‌و‌فراگیششر‌هششای‌‌تعارض)۱(آن):نظایر‌و‌سرمایه،و‌مزدی‌کار‌میان‌تضادرازآمیششز‌شششکل‌یششک‌بششه‌درونششی‌طششور‌‌به)۲(و‌دارنششد؛خششود‌انگاشت‌پیش‌را‌یکدیگر‌وجودی‌طور‌به‌تضادها‌های‌قطب
اند.(نمود)وابسته‌پدیداری
اند)،توصیف‌قابل‌منسجمی‌نحو‌به(چون‌کنند‌می‌دار‌خدشه‌را69تناقض‌عدم‌اصل‌نه‌ای دیالکتیکی تضادهای‌چنینییی‌یک‌مفهوم‌چون‌را؛جاذبه‌قانون‌نه‌و ه‌واقعشی،ی‌ابژه‌یک‌نادرست-از‌بازنمایی-یا‌شده‌وارونه‌واقعاا‌بازنمای توسششط‌ک
مارکس‌آنچه(نظیر‌مند‌لیه‌و‌گرا‌غیرتجربه‌شناسی‌هستی‌یک‌با‌سادگی‌به‌است،شده‌ایجاد‌بررسی‌مورد‌ی[خود]ابژههسششتند-،که‌گونه-همان‌را‌بنیادی‌ساختاری‌تضادهای‌این‌شود.مارکس‌می‌بود)سازگار‌ساخته‌ملتزم‌بدان‌را‌خود)۳( درنششتیحه‌و‌یکششدیگر،از)۲(تولید،مصالح‌و‌ابزار‌‌از)۱(واسطه:بی‌تولیدکنندگان‌جدایی‌از‌تاریخی‌میراثی‌سان‌بهبت‌روی‌بر‌ها‌واکنش)آن(و‌کنش‌که‌ای‌اجتماعی‌مناسبا ت)ششnexusزنجیره‌ی(از گیششرد،می‌انجششام‌آن‌درون‌در‌طبیع
دیالکتیششک‌ی‌دربششاره70شیلری‌ی‌یافته‌تعدیل‌طرح‌از‌توجهی‌‌قابل‌ردپاهای‌اینجا‌در‌که‌نیست‌انکار‌کند.قابل‌می‌تلقیی ت‌از‌دیالکتیکی‌همچون‌تاریخ‌آن‌موجب‌به‌که‌دارد،وجود‌تاریخ ی تو،72چنششدپارگی،71اولیششه‌ی‌تمایزنیافته‌وحد وحششد
گوید:می‌گروندریسه‌در‌مارکس‌روست‌که‌این‌شود.از‌می‌تلقی‌تمایزیافته)امابازیابی‌شدبه(
ی‌مبششادله‌غیرارگانیششک‌و‌طششبیعی‌شششرایط‌بششا‌فعششال‌و‌زنششده‌بشششر‌وحششد ت‌اسششت،توضششیح‌نیازمنششد‌آنچششه«ه‌امری‌نیست،وی‌سوی‌از‌طبیعت‌تصاحب‌بنابراین‌و‌طبیعت،)باmetabolic(اش‌وسازی‌سوخت تیجه‌ک ی‌ناز]وی[جششدایی‌و‌اش‌انسششانی‌هسششتی‌غیرارگانیک‌شرایط‌این‌از‌بشر‌جدایی‌بلکه‌است؛تاریخی‌ی‌پروسه‌یکسششرمایه‌و‌مششزدی‌کششار‌ی‌رابطه‌در‌صششرفاا‌تمامی‌‌به‌که‌گسستی‌و‌جدایی‌است؛توضیح‌نیازمند‌فعال‌وجود‌این]۹[»است.گرفته‌جای
بی‌طور‌به‌را‌‌برداشتیچنین‌شاید‌مارکس بیکرد.اما‌می‌تلقی)establishedقابل‌‌اتکا(و‌تثبیت‌شده‌تجرب در‌هر‌رویدادتوانششد‌می‌برداشششت‌این‌مثال،بود:برای‌خواهد‌محدودکننده‌حد‌از‌بیش‌علم،[دایره‌ی]از‌ای‌پردازی‌مفهوم‌چنینطرد‌هششای‌دللت‌بششا‌بالنششده‌پژوهشششی‌ی‌برنامه‌یک‌اصلی‌ی‌هسته‌نسا‌به‌یا‌کند،عمل73متافیزیکی‌گری‌کاوش‌یک‌سان‌به
باشد.پذیر‌آزمون‌مستقیماا‌خود‌آنکه‌بی‌تجربی،کششه‌اوست‌دیالکتیکی‌توضیحا ت‌در‌بلکه«دیالکتیکی»مارکس،احاا)اصطلderivations(های‌خاستگاه‌یا‌اریفتع‌در‌نه
بض‌اصول‌یا‌ها‌گرایش‌نیروها، یک)علیتیcondition(وضع‌کی‌برحسب‌متعار داده‌توضششیح‌بششه]هسششتی[مربوط‌مشتر68. real inclusive oppositions69. principle of non-contradiction70. Schillerian schema71. original undifferentiated unity72. fragmentation73. metaphysical heuristic
19
شششرایط‌حسشب‌آن)بششر‌نظشایر(و‌نابسششنده‌های‌پدیشده‌و‌هششا‌نظریه‌کشه‌اسشت‌مششارکس‌هششای‌نقادی‌در‌نیز‌و‌شوند؛میشوند.می‌داده‌اند)توضیح‌مشخص‌و‌متمایز(که‌شان‌تاریخی
بی‌اقتصاد‌بر‌مارکس‌نقد‌چرا جدیششد‌ی‌نظششریه‌یششک‌گیرد؟می‌خود‌به)راAufhebung(فراروی‌یک‌آشکار‌شکل‌سیاسدارد)را‌هششا‌آن‌جششایگزینی‌قصد‌که‌هایی(نظریه‌پیشین‌های‌نظریه‌توسط‌که‌را‌هایی‌پدیده‌اکثر‌که‌است‌آن‌بر‌همواره
نظششری،لحششاظ‌بششه‌ها‌پدیششده‌حفششظ‌در‌مششارکس‌بگنجانششد.امششا‌خود‌در‌و‌کند‌حفظ‌اند،شده‌داده‌توضیح‌موفق‌طور‌بهانتقششادی-قلمششرو‌یششک‌در‌ها‌پدیششده‌گذاری‌جای‌با‌و‌سازد،می‌رادیکال(از‌بیخ‌‌و‌ببن)دگرگون‌طور‌به‌را‌ها‌آن‌توصیفا تیی کند.می‌مداخله/مشارکت‌ها‌آن‌عملی‌دگرگونی‌فرآیند‌در‌جدید،توضیح
یی‌یا‌مند‌نظام‌دیالکتیک‌در‌مارکس‌آیا کلیششدی‌ی‌مششولفه‌سه‌است؟دار‌وام‌واقعیت‌از‌هگل‌پردازی‌مفهوم‌به‌خود‌انتقاد.76ماننده‌درون‌گرایی‌‌غایت)۳و؛75معنوی‌‌یکتاگرایی)۲؛74یافته‌تحقق‌آلیسم‌‌ایده)۱از:عبارتند‌هگل‌شناسی‌هستی
بن‌‌مارکس)۱هگل:خلف‌رب یی‌این‌ی‌نگارها‌هم‌و‌هگلی،مطلق‌هم‌تواما وی‌چراکششه‌کند،می‌رد‌را77وحد ت‌گرایانه‌همانطورکه‌‌همششان)۲مقابششل:در‌کنششد؛می‌تلقششی‌اندیشه‌و‌های)روح(خود-بیگانگی‌به‌فروکاستن‌غیرقابل‌را‌هستی‌و‌ماده
طورکه‌همان‌نیز‌و‌هستند؛هایی]اساسی[مقوله78چیدگیپی‌و‌تمایز‌مارکس‌نزد‌است،ساخته‌مستدل‌خوبی‌به‌آلتوسرDella(دلبولپه Volpeنظرورزانششه)نششه(و‌تجربششی‌تاییششدهای‌تششابع‌مارکس‌های‌تمامیت‌است،کرده‌تأکید‌درستی)بهی ت‌بر‌مارکس‌‌تأکید)۳که‌چرا‌هستند؛ [ضششرور ت]مفهششومی‌نششه‌و‌است‌عللی‌ضرور بی‌که]غایت‌حشالی[در– بشه‌شناسشش
از‌تششر‌مهم‌و.]۱۰[گردد‌می»محدودشود‌داده‌توضیح‌عقلنی‌طور‌به«که‌جایی‌هر‌در‌آن‌تجلی‌و‌انسانی‌پراتیک/کردارنن«و،79شششناختی‌هستی‌مندی لیه‌بششود،تاریخ علم‌یک‌گر‌گشایش‌که،مارکس‌نزد‌آنکه،همه مقوله‌هششایی»شگگد
ها‌بششدان‌هستی‌و‌ذات‌منطقششی‌سششپهرهای‌در‌که‌هنگامی‌هگل،نزد‌ها‌مقوله‌این‌که‌درحالی‌هستند،ناپذیر‌فروکاستیی‌خششود-توضششیح‌در‌طریق‌بدین‌ناکرانمندی(و)وactuality(فعلیت‌در‌ترتیب‌به‌پردازد،می و‌حششل)مفهوم‌قلمششرو‌گر
.شوند‌میادغام‌با‌که‌دارد‌ناسازگاری‌و‌تفاو ت‌هگل‌شناسی‌هستی‌با‌جایی‌تا‌مارکس‌شناسی‌هستی‌مهم،فلسفی‌های‌جنبه‌تمامی‌در
نقششدهای‌در‌مششارکس‌که‌ای‌گرایی‌تجربه‌همان‌است)؛انگلس‌متاخر‌یفلسف[نقد]آثار‌آماج(که‌یاتمیست‌گرایی‌تجربهبی‌طور‌به‌که‌بود‌داده‌‌نشان‌اش‌جوانی‌دوران یت‌پیش‌تلویح .ایده‌آلیسم‌هگلی‌بوده‌استانگاش
برنشششتاین)؛(اسششتدلل‌معناست‌بی‌‌دیالکتیکالف)از:عبارتند‌دیالکتیک‌ی‌درباره‌ها‌گیری‌موضع‌ترین‌عام‌از‌مورد‌سهنه‌و‌اجتماعی،امر‌و/یا‌مفهومی‌امر‌قلمرو‌بر‌دیالکتیکپ) و‌است؛پذیر)کاربست‌روا(جهان‌عام‌طور‌به‌‌دیالکتیکب)بمهر‌لوکاچ).انگلس(استدلل‌است‌پذیر‌کاربست‌طبیعی،امر کششرده‌حک‌دوم‌عام‌گیری‌موضع‌بر‌را‌خود‌سترگ‌اقتدار
پیشششروی‌و‌پششویش‌عششام‌قششوانین‌علششماز:«اسششت‌عبششار ت-در‌آنتی‌دورینششگ-انگلس‌درک‌مبنای‌بر‌است.دیالکتیک
74. realized idealism75. spiritual monism ( معنوی‌گرایی‌وحد ت )76. immanent teleology 77. constellational identity ( ای منظومه همانی این )78. differentiation and complexity79. ontological stratification
20
:]۱۲[»کششرد‌خلصششه‌زیششر‌اصششلی‌ی‌دسته‌سه‌در‌را‌ها‌آن‌توان‌می«که‌قوانینی؛]۱۱[»اندیشه‌و‌انسانی‌تاریخ‌طبیعت،نفی.)نفی۳(و؛80اضداد‌درهم‌تنیدگی‌و)نفوذ۲(بالعکس؛و‌کیفیت‌به‌کمیت)دگرگونی۱(
بن[نزد‌آیا‌که‌است‌دارد:ناروشن‌وجود‌ابهاماتی‌انگلس‌بحث‌در a priori(پیشینی/ماتقدم‌حقایقی‌وکم‌بیش‌وی]قوانی
truthsبن‌آیا‌اینکه‌ای‌و؛81فرا-تجربی‌هایی‌میمتع‌یا‌شوند،می)فرض بی‌پراتیششک‌برای‌قوانی گریزناپششذیر‌و‌ضششروری‌علمششروند.می‌شمار‌‌به‌مناسبی‌توضیحی‌تمهیدا ت‌صرفاا‌یا‌هستند،
یش‌‌خودسرانگی‌بر‌‌علوه علششم‌یششک‌ی‌مثابه(به‌مارکسیسم‌برای‌وی‌دیالکتیک‌اهمیت‌می‌توان‌انگلس،های‌مثال82فاحمخششالف83فروکاهنششده‌ماتریالیسم‌هرگونه‌با‌انگلس‌که‌رو‌آن‌از‌ویژه‌به‌گرفت؛پرسش‌به‌را)putativeعرفی(اجتماعی
بد‌است.اگرچه اسششت،داشته‌موافقت‌انگلس‌نظری‌ی‌مداخله‌با‌کلی،اعتمادی‌مبنای‌بر‌مارکس‌که‌اند‌آن‌گویای‌شواهچنیششن‌مسششتلزم‌نششه‌و‌گیششرد،می‌انگاشششت‌پیش‌را‌طششبیعت‌از‌دیششالکتیکی‌گونه‌هیچ‌نه‌سیاسی‌اقتصاد‌بر‌وی‌خود‌نقد
وجششود‌بششه‌مربششوط‌هششای‌داعیه‌کششه‌اسششت‌آن‌از)حششاکیapriorism(گرایی‌پیشششینی‌ربشش‌مارکس.نقد‌استدیالکتیکیa(پسینی‌خصلت‌یک‌دارای‌واقعیت،در‌فرآیندها‌سایر‌یا‌دیالکتیک posterioriاست.روابششط84وابسته-به-موضوع)و
کرد.بیان۲ نمودار‌قالب‌در‌توان‌می‌را‌هگل‌و‌انگلس‌مارکس،های‌دیدگاه‌میان
جایگاه‌دیالکتیک‌از‌منظر‌هگل،انگلس‌و‌مارکس.۲نمودار
بی‌مقوله‌از‌حیششث‌را‌طششبیعت‌دیالکتیششک‌یششک[وجششود]اصلی‌فرض‌سارتر،پیش‌تا‌لوکاچ‌منتقدان،از‌از‌بسیاری (منششدcategorically(و85ی‌انگارانه‌انسششان‌بششاز-ترسششیم‌متضششمن‌یفرضشش‌پیش‌چنین‌آنان‌نظر‌از‌اند.چون‌کرده‌ارزیابی)خطا
یابنششد.می‌معنششا‌انسانی‌قلمرو‌در‌تنها‌که‌نفی،و‌هایی‌مانند‌تضاد‌مقوله؛است‌طبیعت‌های‌آلیستی)مقوله‌ایده‌بنابرایندیشالکتیکی‌اسشت‌ممکشن،86اجتماعی-تاریخی‌جهان‌از‌بخشی‌ی‌منزله‌‌به‌‌طبیعی،علم‌که‌کنند‌نمی‌انکار‌منتقدان‌اینیع‌محل‌بحث‌آن‌بلکه‌باشد؛ سششپهرهای‌نششه.میششان‌یششا‌دارد‌نفسه)وجششود(فی‌طبیعت‌دیالکتیک‌یک‌آیا‌که‌است‌موضو
80. interpenetration of opposites81. super-empirical generalizations82. notorious arbitrariness83. reductive materialism84. subject-specific (موضوع‌مدار)85. anthropomorphically retrojecting 86. the socio-historical world
21
تناقض های دیالکتیکی در واقعیت
کلی
خاص (برای‌نمونه،سرمایه‌داری)
هگل
انگلس
مارکس
حقیقت ضروری
تعمیم تجربی
و‌عششام‌های‌شششباهت‌از‌تششر‌مهم‌معیششن،هششای‌تفاو ت‌این‌آیا‌دارد.اما‌وجود‌هایی‌تفاو ت‌آشکار‌طور‌به‌اجتماعی‌و‌طبیعییک‌ی‌مسششاله‌عمل،در‌دارند؟کمتری‌اهمیت‌یا‌هستند،ها‌آن)میانgeneric(نوعی از‌ای‌نسششخه‌بششه‌بیعتطشش‌دیالکتیششهماننششد‌نیششز‌نخسششت‌ی‌مسششاله‌حل‌ی‌شیوه[در‌نتیجه،]و‌شود؛می‌گرایی)فروکاسته(طبیعت‌ناتورالیسم‌عام‌ی‌مسالهقششدرکافی‌به‌وسششیع،و‌جششامعه‌نحششوی‌به‌قششدرکافی‌به‌دیالکتیک‌آیا‌که‌است‌آن‌به‌ایی]وابستهدوم[طبیعت‌گر‌ی‌مسالهنبایششد‌صور ت‌هششم‌این‌در‌تیگردد.ح‌ممکن‌طبیعت‌به‌دیالکتیک‌امتدادیابی‌تا‌گردد،می‌درک‌ناتورالیستی‌ای‌شیوه‌به
داشششته‌وجود‌طبیعت‌در87فراگیری‌تضادهای‌و‌لکتیکیدیا‌های‌بندی‌قطب‌است‌ممکن‌داشت؛انتظار‌را‌واحدی‌پاسخ)چنیشن89پ.روبشن‌مثششال،(بشرای‌انگلششس‌دیششدگاه‌گران‌تشوجیه‌از.برخی88دیالکتیکی‌پذیری‌فهم‌یا‌یخرد‌نه‌اما‌باشد،
طشبیعت،از‌انسششان‌تششاریخی‌پیششدایش‌خششواه‌و‌انسان،توسط‌طبیعت‌از90معرفتی‌بازپرسی‌که:خواه‌آورند‌می‌استدللیی‌بی«نقاط بی‌فششرا-مقشوله«پیونشدهای‌فهم‌برای‌دیالکتیکی)را‌همانی‌این(یا»شلینگی91تفاوت خشود‌انگاشششت»پیش92ادارند.
پیدایشهم‌و‌آزمایش)،یا‌گیری‌اندازه(در‌معرفتی‌یی‌انگاریکسان)یاhomogeneization(سازی‌همگن‌هم‌حال،این‌بایی)راpraxis-independence(پراکسششیس‌از‌اسششتقلل‌فرگشششت)،(در‌تششاریخی‌ظهور‌و درخصششوص‌قطب‌هششای‌طششبیع
به بت‌و‌بشششر‌میششان‌دیالکتیکی‌پیوند‌دارند.هرگونه‌خود‌انگاشت‌یش‌پ93هم‌بست ی‌رابطه‌یششک‌غیرهگلششی‌سششیمای‌طششبیعیی برعکششس)؛نششه‌امششا‌دارنششد،خششود‌انگاست‌پیش‌را‌طبیعی‌اشکال‌اجتماعی،(گاشکال‌گیرد‌می‌خود‌به‌را‌نامتقارن‌درونیی‌اینگونه‌هر‌که‌نحوی‌به یی‌همانی نا-این‌یک‌درون‌تنها‌شناسانه‌هستی‌یا‌شناسانه‌معرفت‌همان 94بیش‌گسترماتریالیست
دهد.می‌رخ
ب ت‌کوتاه‌در 95گرایی‌طششبیعت‌بیش‌یک‌سمت‌به[ظهور]گرایشی‌انگلس،ی‌مداخله(پارادوکسیال)این‌متناقض‌پیامد‌مد
یل‌بین96گرای‌فرگشت‌مارکسیسم)درmonism(گرایی‌وحد تو بششا‌هششا‌جنبه‌از‌بسششیاری‌در‌کششه‌گرایشششی‌بود؛دوم‌الملیکل‌سوی‌از‌مثال‌برای‌که‌پوزیتیویسمی قضششا‌از‌و‌بود،قیاس‌قابل‌شد،می)عرضهDühring(دورینگ)وHaeckel(گه
formal(رسششمی‌پیامششدهای‌تر،بلندمششد ت‌ی‌بششازه‌در‌ورزیششد.امششا‌می‌مخششالفت‌آن‌بششا‌آگاهششانه‌طششور‌به‌انگلششس‌خششود
consequencesیص سششانبهreflectionismگرایی/بازتششاب‌آن‌در(کششه‌انگلششس‌توسششط‌هگلششی‌دیالکتیک‌تصاحب)مشخبر‌بینی‌جهششان‌یک‌و‌کرد،می‌عمل‌همانی‌این‌‌اصل‌برای‌شناختی‌معرفت‌جانشینی یم97فرآیندمششدا یی‌هم‌یششک‌مقششو سششاخت)در۲(مارکسیسششتی؛دانششش‌ی99اندیشششانه‌جزم‌بسششتار‌یششا‌سششازی‌مطلق)در۱یافتند:(نمود‌زیر‌موارد‌بود)در98شکل
87. inclusive oppositions88. dialectical intelligibility89. P. Ruben90. epistemic interrogation91. points of indifference92. transcategorial links93. relevant natural poles94. overreaching materialist non-identity95. hypernaturalism96. evolutionist Marxism97. processual world-view98. a homology of form99. dogmatic closure ( یی اندیشانه‌جزم‌فروبستگ )
22
و‌آشششتی(در‌موجششود)وضششعیتtransfiguration(ترادیسششی‌و‌تحریششف)در۳(حششتی‌و‌فلسفه؛در‌علم‌ادغام‌و‌انحللشوروی).مارکسیسم‌نظرگاه‌با‌سازی‌هم
لوکاچ‌نهاد،)بناnew absoluteجدید»(«مطلق‌یک‌سان‌به‌را100تاریخ‌ی‌وار-شده‌طبیعت‌فرآیند‌نادانسته‌انگلس‌اگربخ‌غایت‌که‌دهد‌نشان‌کوشید بششه‌اش‌‌نظششرورزانه‌ی‌فلسششفه‌در‌بیهششوده‌هگششل‌که‌است‌ای‌‌ایده‌همان‌حقیقی‌تحقق‌تاری
نقششش‌و‌سرنوشت‌کشف‌بود:[یعنی]در‌یافته‌سیاسی‌اقتصاد‌در‌را‌آن‌مارکس‌سرانجام‌که‌ای‌ایده‌بود؛آن‌جستجویین‌‌و‌توامان‌ی‌سوژه-ابژه‌عنوان‌به‌پرولتاریا طششور«تاریششخ»به‌لوکششاچ،نزد‌هم‌و‌انگلس‌نزد)تاریخ.همidentical(این‌هما
مقول ت)برحسبobjectivisticallyای»(گرایانه«عینیت‌طور«تاریخ»به‌انگلس‌نزد‌بود:شده‌ماده‌از‌عاری‌چشمگیریسششان)بهsubjectivistically»(ای‌مدارانه‌سششوژه«طششور‌به‌تاریششخ‌لوکششاچ‌نششزد‌و‌شششد؛می‌تفسیر‌روا‌عام/جهان‌فرایند‌یک
یی‌خود-تحقق‌کنش‌یک‌پرشمار‌مراحل‌یا‌ها‌میانجی منطقی‌ی‌شالوده‌که‌شد،می‌تلقی101بخش‌پایان‌و‌نامشروط‌بخشرفت.می‌شمار‌به‌آنغربششی»خششالق«مارکسیسششم‌سششنت‌هششم‌دیششالکتیکی»و«ماتریالیسششم‌‌سنت‌هم‌آغازین،مهم‌های‌نارسایی‌این‌رغم‌به
بشر(نششاظر‌لوکشاچ‌خشود‌دیالکتیشک‌بشر‌علوه‌غربششی،مارکسیسششم‌انششد.درون‌بوده‌گیری‌چشششم‌دیشالکتیکی‌های‌رخسارهیک‌یا‌تاریخی‌خودآگاهی یک‌ششاهد‌سوژه-ابشژه)،دیالکتی یس‌دیالکتیش ه-پراکسشی یک‌گرامششی،نظری ید‌دیالکتیش و ذا ت-وجیک‌و‌مارکوزه، یر‌دیالکتی نزد‌دارند؛هگلی‌ی‌اسرچشمه‌مستقیماا‌کم‌و‌بیش‌ها‌آن‌ی‌همه‌که‌ایم،بوده‌کولتی‌واقعیت-پدیدابک‌بنیامین، عینششی‌تخیل‌یک‌سان‌به‌دیالکتیک‌بلوخ‌نزد‌کند؛می‌بازنمایی‌را‌تاریخ‌تراژیک‌و‌ناپیوسته‌ی‌جنبه‌دیالکتییی‌فهم‌در‌دیالکتیک‌سارتر‌نزد‌شود؛می‌درک یت‌پذیر ید‌بخش‌تمامیت‌فعالی هششدف‌بششر‌لوفششور‌نششزد‌و‌دارد؛ریشششه‌فرد‌خوde-alienated(شده‌بزدایی‌بیگانه‌بشریت humanityیی‌های‌مارکسیست‌میان‌دارد.در)دللت جملششه(از‌ضششدهگلی‌غرب)non-hypostatized(نششا-تجسششدیافته‌و‌غیرصلب(عاری‌از‌جمود)تفکر‌شامل‌اساساا‌دلولپه‌مکتب‌دیالکتیک‌کولتی)،(ی‌تعین‌چنششد)وpreformation(پیشششین‌یافتگی‌شششکل‌پیچیششدگی،معنششای‌به‌آلتوسششر‌دیالکتیششک‌کهآن‌حششال‌‌اسششت؛
overdeterminationبکل از‌دارد،جای‌اردوگاه‌دو‌این‌بین‌دیالکتیک]در‌به[رویکردش‌که)است.آدورنوwholes(ها)یی‌درون‌بر‌سو‌یک اندیشه.همانی‌نا-این‌بر‌دیگر‌سوی‌از‌و‌د،ورز‌می‌تأکید102نقد‌کل‌مانای
بس‌قانون‌سومین‌دیالکتیکی،ماتریالیسم‌سنت‌درون‌میان،این‌در از‌ملحظششه‌بی‌گونه‌ای‌زمخششت‌و‌به[دیالکتیک]انگلیت‌قانون‌و؛کنار‌گذاشته‌شداستالین‌جانب گرفششت،قششرار‌تعششدیل‌و‌جرح‌مششورد‌تونگ،مائوتسه‌جانب‌از‌نیز‌انگلس‌نخسبششار‌اعظششم‌بخششش‌ای‌فزآینشده‌طشور‌به‌بعشد‌به‌لنیششن‌زمششان‌از(کشه‌دوم‌قانون‌از‌خاصی‌حالت‌به‌قانون‌این‌که‌نحوی‌به
یی)خوبی‌های‌انگیزه‌نیز(و103ماتریالیستی‌توجیها ت‌شد.مسلماا‌کشید)فروکاسته‌می‌دوش‌به‌را‌دیالکتیک برای‌سیاس(منششدی‌نششا-کران‌در‌را‌متعیششن‌هستی‌آن‌طریق‌از‌هگل‌که‌است‌نفی»ابزاری‌داشت.«نفی‌وجود‌هایی‌حرکت‌چنین
infinity(گشودلیه‌که‌همچنششان‌دیگششر،سوی‌سازد.از‌می)منحلGodelierماتریالیسششم‌اصششحاب‌اسششت،شششده)یششادآوریی وحدت‌میان‌های‌تفاو ت‌از‌واقع‌به‌دیالکتیکی یی‌همانی این‌و‌اضداد‌مارکس ایششن‌کردنششد.درون‌اسششتقبال‌اضششداد‌هگل
100. naturalized process of history101. a finalizing unconditioned act of self-realization102. immanence of all criticism103. good materialist credentials
23
یب‌به‌مششائو‌کار‌فکری،سنت یش‌های‌تمایزگششذاری‌از‌ای‌رشششته‌سششب غیششر‌و‌ناپذیر‌آشششتی‌تضششادهای‌میششان‌بششالقوه-ثمربخششخاطر‌به‌نیز‌و‌است؛توجه‌خور‌در‌آن‌نظایر‌و‌تضاد‌یک‌فرعی‌و‌اصلی‌های‌جنبه‌فرعی،و‌اصلی‌تضادهای‌ناپذیر،آشتیین»پیشروی‌و«مرکب‌سرشت‌تروتسکی)بر‌و‌لنین(همانند‌وی‌تاکید تضادها.این‌ناموزو
بک‌ی‌پیچیده‌و‌بلند‌تاریخ‌در از‌یششک‌هششر‌کششه‌اند‌داشته‌برجستگی‌و‌دوام‌دیالکتیک‌معانی‌از‌اصلی‌ی‌رگه‌پنج‌دیالکتیبم‌دست‌خوش‌مارکسیسم‌درون‌ها‌آن :شده‌انددگرگونی‌بیش‌وک
های‌خاسششتگاه‌با‌نیروهایی‌فراگیر‌ستیزهای‌یا‌ها‌تعارض‌ی‌دربردارندهنزد‌هراکلیتوس ،که‌دیالکتیکی تضادهای)۱(ین‌به‌مارکس‌از‌سوی‌مستقل‌هستند،نا شوند.می‌شناسایی‌آن‌تولید‌ی‌شیوه‌و‌داری‌سرمایه‌ی‌برسازنده‌سا
دگرگشونی‌طبقشاتی‌پیکشار‌نشان‌تحت‌سو‌یک‌از‌سقراط،نزد‌دیالکتیکی استدلل)یاelenchus(تکذیب‌قیاسی) ۲(ادامششه‌حقیقششت‌هنجششاری‌از‌به‌کارکرد‌خششود‌همچششون‌مارکسیستی‌های‌اندیشه‌از‌در‌پاره‌ای‌دیگر‌سوی‌از‌اما‌یابد،مینشزد‌و‌کمونیسشتی،ی‌جشامعه‌یک‌قالب‌در‌گرامشی‌نزد‌که‌دهد‌می‌آل»ی‌ارجاع‌ایده«شرایط‌‌به‌که‌هنجاری‌دهد؛می
یع‌یک‌قالب‌در‌هابرماس یابد.می»نمود104غیراجباری«اجما
گیششرد:از‌می‌خششود‌بششه)راconnotations(ضششمنی‌هششای‌دللت‌از‌ای‌گسششتره‌افلطششون‌نششزد‌دیالکتیکی خرد)۳(بی‌و‌منطقی‌تجربی،های‌سنجش‌تحت‌که‌نوعی‌آن(از105مفهومی‌بداعت‌و‌پذیری‌فانعطا )نقشششیcontextual(بافتاری][مششرحله‌تششا‌کانتی)،(نقد106بزدایی‌افسون‌و[مسیر]روشنگری‌تا‌کند)،می‌ایفا‌علمی‌پیشرفت‌و‌کشفیا ت‌در‌حیاتیگردد.می‌مشروط‌و‌گذاری‌‌شالوده‌مادی‌طور‌به‌که،108جمعی‌خود-رهاسازی‌های‌رویهدر107ژرفا‌عقلنیت
ای فرآیند‌شیلر‌تا‌فلوطین‌‌از)۴( یی)،original unity(آغازین[دربردارنده‌ی]وحد ت دیالکتیک و،109تاریخی‌چندپارگدیالکتیششک‌در)مسششتترcounterfactual(ضششد-فعلیششتی‌هششای‌قطب‌یششا‌ها‌کران‌همچون‌سو‌یک‌از110تمایزیافته‌وحد تید‌نظام ی‌مبششارزه‌در‌محرکششی‌سششان‌دیالکتیکی]به‌فرآیند[این‌ردیگ‌سوی‌از‌و‌ماند؛می‌باقی‌مارکس‌نزد‌کال‌شکل‌منکند.می‌عمل‌سوسیالیسم‌برای‌عملی
هششای‌ابژه‌ی‌ارائه‌هششم‌کششه‌شششود‌می‌دگرگششون‌ای‌گششونه‌به‌مششارکس‌از‌سششوی‌هگششل‌نششزد دیالکتیکی پذیری فهم)۵(یی خواه‌شان)را؛هستی‌شرایط‌پایه‌ی(بر‌ها‌آن‌توضیحی‌نقد‌هم‌و‌بگیرد،بر‌در‌را‌زاده‌ی‌سازوکارهای‌علیتی111اجتماع
نیستند.گونه‌این‌که‌هایی‌آن‌خواه‌و‌هستند،-پراکسیس-به‌وابسته‌و‌ویژه‌تاریخی‌لحاظ‌به‌که‌هایی‌ابژه
104. unconstrained consensus105. conceptual flexibility and novelty106. demystification107. the depth rationality 108. practices of collective self-emancipation109. historical diremption (Entzweiung)110. differentiated unity111. causally generated presentation of social objects
24
ماتریالیسم. ۲
بششه‌وابسته‌کم‌دست‌یا‌است،ماده‌دارد‌وجود‌آنچه‌هر‌که‌نهد‌می‌پیش‌را‌داعیه‌این‌معنایش‌ترین‌یعوس‌در‌ماتریالیسمبت‌‌تمامی‌که‌است‌مدعی‌ترش‌عام‌شکل‌در(ماتریالیسم‌است‌ماده آن‌تر‌خششاص‌شششکل‌در‌و‌اسششت؛مششادی‌اساساا‌واقعیبی‌واقعیت‌که‌است‌مدعی (تر‌ضششعیف‌نششوع‌از‌معمششول‌ماتریالیسششمی‌مارکسیستی،سنت‌است).در[اساسا]مادی‌انسان
weakerاست.در‌شده‌گرفته‌کار‌به‌متنوعی‌های‌شیوه‌‌به‌مفهوم‌این‌اما‌است،[رایج]بوده‌آن‌ی112 غیرفروکاهنده)وگیرد.انجام113شناختی‌واژه‌های‌سازی‌شفاف‌برخی[بحث]سرآغاز‌که‌در‌است‌آن‌بر‌کوشش‌پایین‌تعاریف
از‌لنیششن‌نظششر[نیششز]مطششابق‌و‌شششود‌می‌متمششایز‌تاریخی‌ماتریالیسم‌از‌پلخانف‌دیدگاه‌بر‌بنا‌که،فلسفی ماتریالیسماست:زیر‌موارد‌ی‌دربردارنده‌‌یابد،می‌تمایز‌عام‌طور‌به‌علمی‌ماتریالیسم‌هسششتی‌بششه‌اجتمششاعی‌هسششتی‌ی‌سششویه‌یک‌وابسششتگی‌ی‌داعیه‌بششا،شگگناختی هستی ماتریالیسگگم)۱(
اولی؛دل‌از‌دومی‌ظهور‌فیزیکی)و‌هستی‌تر،عام‌طور‌به(و‌شناختی‌زیست[یا‌فرا-فعلیششتی]بششرای114فرا-داده‌ای‌فعالیت‌و‌مستقل‌وجود‌ی‌داعیه‌با‌شناختی، معرفت ماتریالیسم)۲(
علمی؛ی‌اندیشه‌های‌‌ابژه‌از‌برخی‌کم‌دستpractical( پراتیکیماتریالیسم) ۳( materialismعششاملیت‌ی‌برسششازنده‌مششؤثر‌و‌نقششش‌ی‌داعیه)،بششا
اجتماعی.گاشکال‌دگرگونی‌و‌بازتولید‌در‌انسانی‌ساز‌دگرگون
طور‌به‌یا‌مردان،و(جسمانی)زنان‌طبیعی‌هستی‌بازتولید‌و‌تولید‌ی‌شیوه‌علیتی‌اولویت‌مدعی‌تاریخی ماتریالیسمبر‌یعللی]فرآیند[اولویت‌تر،عام یی‌پیش‌و‌‌توسعه‌در‌کا است.بشری‌تاریخ‌رو
یی)باورهای‌مضمون‌پایه‌ی‌بر‌علمی ماتریالیسم اجتماعی)واقعیت‌جمله(از‌واقعیت‌ی‌درباره‌علمی(در‌حال‌دگرگونتر‌و‌سسششت‌پیوندتری‌گشوده‌ی‌مجموعه‌شامل‌شود،می»خوانده115ماتریالیستی بینی جهانی«شود.آنچه‌می‌تعریف
یی(تاریخا‌دگرگون‌پذیر)های‌نگرش‌و‌باورها‌از می‌توانششد‌کششه)،Weltanschauung( بینی جهان‌یعنی‌یششک‌است؛عملبگیرد.بر‌در‌مانند‌آن‌را(آتئیسم)و‌خدا-ناباوری،116علم‌هوادار‌موضعیطششور‌به‌نیششز‌تششاریخی‌ماتریالیسششم‌بششا‌آن‌ی‌رابطه‌اما‌پردازد،می‌فلسفی‌ماتریالیسم‌به‌عمدتا‌نوشتار‌این‌از‌حاضر‌بخشگیرد.می‌قرار‌بحث‌مورد‌مختصر
اساسی‌اهمیت‌فلسفی‌لحاظ‌به‌که‌مارکس»نزدتاریخ ماتریالیستی پردازی مفهوم«ضمنی‌های‌‌دللت‌از‌دسته‌آن(ب)اجتمششاعی؛حیششا ت‌در‌آنهششا[انکششار]تقششدم‌درنتیجه‌و‌ها‌ایده‌خودمختاری‌‌نفی‌و‌انکار(الف)زیر‌اند:قرار‌به‌دارندیی‌بشرخلف‌نگشارانه،تاریخ‌انضشمامی‌‌پشژوهش‌به‌شناختی‌روش‌تعهدی پردازی‌‌مفهشوم(پ)انشتزاعی؛فلسشفی‌تششأمل‌گر
112. non-reductive113. terminological clarity114. transfactual activity (فعالیت‌فرا-رویدادی،یا‌تلویحا«فرا-واقعی»در‌معنای‌فعالیتی‌ورای‌واقعیت‌مشهود)115. materialist world-outlook116. pro-scientific stance
25
دلیششل‌‌به‌کششار،اهمیششت‌بششر‌‌تأکیششد(ت)راستا‌همین‌در‌و‌اجتماعی؛حیا ت‌بازتولید‌و‌تولید‌در‌انسانی‌پراتیکمحوریت‌بششرای‌طبیعت‌اهمیت‌بر‌‌تأکید(ث)بشری؛تاریخ‌در‌اجتماعی‌مناسبا ت‌گری‌میانجی‌و‌طبیعت‌دگرگونینقش‌آن‌در
های‌نوشششته‌دست‌ویششژه(به‌مششارکس‌ی‌اولیه)آثششارexpressivism((گرایی‌تششبیین‌‌ازآن]ی‌شششمول[دامنه‌کششه‌انسششان،آثششار‌در‌مششارکس‌که‌درحششالی‌‌یابد؛می‌تغییر‌مارکس‌متاخر‌و‌میانه‌آثار117ی‌فناورانه‌گرایی‌پرومته)تااقتصادی-فلسفی
بت‌ی‌دسته ،می‌انگاشششت)118بشر‌‌نوع‌بر‌متکی‌گرایی‌انسان‌آن‌را‌همچون(که‌گرایی‌‌طبیعت‌نوعی‌از‌داری‌جانب‌با‌نخسبم‌ی‌دسته‌آثار‌در،تلقی‌می‌کندیگانه‌طبیعت‌با‌اساساا‌را‌انسان چیرگششی‌حششال‌در‌و‌طبیعت‌برابر‌در‌اساساا‌را‌انسان‌دورئالیسششم‌بششه‌فزآینششده‌تششدریجا‌تعهششد‌و119روزمششره‌عادی‌رئالیسم‌به‌مداوم‌و‌پیوسته‌تعهدی(ج) کند؛می‌درک‌آن‌بر
یب‌به‌که‌علمی، بن‌ای‌گشونه‌به‌رابطه‌ای‌می‌بینششد‌کشه‌را‌انسان-طبیعت‌ی‌رابطه‌مارکس‌آن‌موج اسششت؛120درونششی‌نامتقششاراست.انسان‌از‌مستقل‌اساساا‌طبیعت‌اما‌است،طبیعت‌به‌وابسته‌اساساا‌انسان‌آن‌در‌که‌ای‌رابطهیم]یششا‌پراتیکی‌جدید‌ماتریالیسم‌یعنی،(پ)بند‌تنها‌فوق،موارد‌از در‌توانششد‌می،121مششارکس‌سششاز‌دگرگون[ماتریالیسشش
ی‌واسششطه‌به‌انسان‌که‌است‌درک‌این‌به‌وابسته‌ماتریالیسم‌گیرد.این‌قرار‌ملحظه‌مورد‌آن‌جزئیا ت‌در‌حاضر‌نوشتاربف‌آزادی‌یک آزادی‌دیگششری‌و،122غریششزی‌اجبار‌از‌آزادی‌گردد:یکی‌می‌متمایز‌حیوانی‌صرفاا‌کنش‌یا‌هستی‌از‌مضاع.قبلی‌ی‌نقشه‌و‌قصد‌با‌و‌شده[برنامه‌مند]ریزی‌طرح‌ای‌شیوه‌به‌تولید‌ایبر
گردد:می‌بیان‌فویرباخ تزهای از‌هشتم‌تز‌در‌وجهی‌موجزترین‌به‌پردازی،مفهوم‌این‌عام‌خصلت
دهنششد،می‌سششوق‌عرفششان‌بششه‌را‌نظریششه‌که‌رازهایی(پراتیک)است.تمام‌عملی‌اساساا‌اجتماعی‌حیا ت«تمامی]۱۳[یابند.»می‌عمل‌این‌جامع‌درک‌در)وhuman practice(انسانی‌عمل/پراتیک‌در‌را‌خود‌عقلنی‌حل‌راه
ی‌نظرورزانه‌ماتریالیسم‌ی‌فردگرایانه‌و‌غیرتاریخی‌انفعالی،خصلتالف)از:عبارتند‌تزها‌این‌همزاد‌ی‌دوگانهمضامین[تنهششا]آلمششانی‌کلسیک‌آلیسم‌ایده‌که‌اجتماعی،حیا ت‌در‌ساز‌دگرگون‌پراتیک‌یا‌فعالیت‌بنیادی‌‌نقشب)و‌سنتی؛بار‌کنششد.نخسششتین‌بازنمششایی‌شده‌بیگانه‌و‌‌آلیزه‌ایده‌قالب‌یک‌در‌را‌آن‌آنکه‌برای‌صرفا‌بود،کرده‌آن‌بر‌کوتاهی‌درنگروح پدیدارشناسی‌بششر‌مششارکس‌نقششد‌برجستگی‌که‌کرد‌اشاره‌مساله‌این‌به‌جوان هگل[کتاب]در‌که‌بود‌لوکاچبلمارکس]ه‌دید[از‌که‌این‌است‌هگل و‌می‌انگششارد)را‌یکسانalienation(بیگانگی)وobjectification(یابی‌عینیت‌گیی‌بششا‌هگششل؛می‌سششازدمغشوش)دو‌را‌خلط(آن[معانی]نتیجه‌در ین‌تاریخششا‌ی‌شششده‌بیگانه‌گاشششکال‌تلقشش یر‌و‌معیشش حاضشش
بی ین‌بهعینیت‌یاب یی‌مراحل‌سا بی‌طششور‌به‌را‌هششا‌آن‌بششاره‌یک‌‌به‌مطلششق،ی‌سششوژه)یکself-alienation(خود-بیگانگ عقلنششنششا-و‌انسششانی‌تمامششا‌کششه‌بشر‌یابی‌عینیت‌از‌ای[تصور]شیوه‌ترتیب]امکان[بدین‌و)می‌سازدtransfigured(دگردیسه
.می‌بنددفرو‌را‌باشد‌شده‌بیگانهمارکس‌خود‌ی‌استفاده‌در‌گانه‌سه‌ابهام‌یک‌شود،بیگانگی)انجام‌و‌یابی‌عینیت(میان‌تمایزگذاری‌این‌که‌هنگامی‌اماماتریالیسششم‌بششرای‌آن‌سششازی‌روشن‌و‌توضششیح‌کششه‌مانششد،می‌باقی‌آن‌خویشاوند‌ترکیبا ت)وobjectivity«عینیت»(از
از‌حششاکی‌نخسششت‌تز‌اساس،این‌گردد.بر‌می‌ضروری‌فویرباخ»،ی‌درباره[نگارش]«تزهایی‌زمان‌در‌کم‌دست‌مارکس،
117. technological Prometheanism118. a species-humanism119. simple everyday realism120. as asymmetrically internal121. practical or transformative materialism122. instinctual determination
26
کند):نمی‌بیان‌را‌ها‌آن‌روشنی‌به(هرچند‌است‌زیر‌موارد‌میان‌تمایزگذارییت)یاobjectivity(عینیت(الف) و‌نفسه؛)فیexternality(بیرونی
.سوژه‌یک‌تولید‌سان)بهobjectification(یابی‌‌عینیت(ب)
کند:می‌دنبال‌‌را(پ)زیر‌مورد‌با‌ب‌مورد‌میان‌تمایزگذاری‌یک‌ششم‌تز‌وین‌یابی‌‌عینیت(پ) اجتماعی.های‌شکل‌سازی‌دگرگون‌یا‌بازتولید‌از‌فرایندی‌به‌سا
بت‌تز و‌اندیشششه،از‌اشششیاء‌اسششتقلل‌ماتریالیسششتی‌نگششرش‌حفظ‌به‌توامان‌را]مارکسفویرباخ‌ی‌درباره‌تزهایی[از‌نخسیی‌ایده‌نگرش‌حفظ ین‌اندیشه‌تلقی‌آلیست بت‌به‌سا الف‌موارد‌میان‌تمایزگذاری‌به‌را‌وی‌بنابراین‌و‌سازد،می‌متعهد‌فعالیهششای‌ابژه‌میششان‌تمایزگششذاری،گروندریسه‌ی مقدمه‌واژگششان‌برحسب‌امر‌این‌که‌کند،می‌بال]ملتزم‌فراز[در‌ب‌و
ناگششذرای‌هششای‌ابژه‌میششان‌تمایزگششذاری‌مششدرن،علمششی‌رئالیسششم‌واژگششان‌حسب‌بر‌یا‌است؛ای‌اندیشه‌های‌ابژه‌و‌واقعیرا‌معنششایی‌تششا‌دهششد‌می‌امکششان‌ما‌به‌تمایزگذاری.این‌شناخت[تولید‌دانش]تولید‌گذرای‌فعالیت‌یا‌فرآیند‌وشناخت‌آن؛ی‌ابششژه‌نششه‌و‌اسششت،طششبیعی[بششرای]علششم‌شرط‌یک‌مارکس‌نزد‌اجتماعی‌پراتیک‌آن‌اساس‌بر‌که‌دهیم‌توضیحبی‌سششپهر‌که‌در‌درحششالی نی معرفت‌نیششز‌و‌شناختی هستی‌لحششاظ‌به‌پراتیششک‌اجتمششاعی‌اجتمششاع (برسششازنده‌شناخت
constitutiveیشک‌ی‌ایشده‌ناروایی‌طور‌به‌آلیسم‌ایده‌که‌است‌آن‌آلیسم‌ایده‌به‌مارکس‌اعتراض‌امر،این‌پرتو)است.درintransitive(ناگذرا‌ببعد‌از‌را‌مستقل‌واقعیت dimensionنقششش‌سششنتی‌ماتریالیسم‌که‌درحالی‌سازد؛می)منتزع/جداسازد.می)منتزعtransitive dimension(گذرا‌ببعد‌از‌را‌دانش‌تولید‌در‌انسانی‌فعالیت
بخ‌گرایی‌انسان‌بر‌تمرکز‌با‌ششم‌تز کنششد.می‌مطرح‌گرایانه‌ذا ت‌و‌فرد-محور‌اجتماعی‌ی‌نظریه‌تمامی‌بر‌را‌نقدی‌فویرباییمارکس‌اینجا‌در کششه124هششایی‌‌و‌فلکت‌مصایبرفع‌حقیقی‌کلید‌عنوان‌به‌را‌بشر‌پویا‌و‌بالنده‌ی‌تاریخا123جامعه‌گرای
پ‌و‌ب‌مفاهیم‌میان‌تمایزگذاری‌تز،این‌سازد.و‌می‌برجسته‌داد،می‌توضیح‌را‌ها‌آن‌شناسانه‌انسان‌‌شیوه‌ی‌به‌فویرباخگاشششکال‌سششازی‌دگرگون‌یششا‌بازتولیششد‌و‌بشری‌ارادی‌فعالیت‌میان‌تمایز‌یعنی‌دارد؛پی‌در‌بال]را‌ی‌گانه‌سه‌بندهای[از
یی ین‌به‌که‌پیشا-موجود،و‌تاریخی‌اجتماع آن‌ی‌واسششطه‌به‌تنهششا‌امششا‌دارنششد،حضششور‌فعالیت‌آن‌های‌میانجی‌و‌شرایط‌ساشوند.می‌دگرگون‌یا[فعالیت]بازتولید
ایجششاد‌بششه‌شششده،شناخته‌های‌ابژه‌وحد ت‌از‌جنبه‌دو‌ی‌منزله‌به،ب‌و‌الف‌مفاهیم‌میان‌بسنده‌گذاری‌تمایزدر‌ناکامی(از‌شناختی‌معرفت‌الیسم‌ایده‌است.در‌شده‌منجر‌سنتی‌ماتریالیسم‌و‌شناختی‌معرفت‌الیسم‌ایده‌سوی‌به‌هایی‌گرایشسنتی‌ماتریالیسم‌که‌درحالی‌شود؛می‌فروکاسته‌ب‌مفهوم‌به‌الف‌اشمیت)مفهوم‌و‌کولکوفسکی‌تا‌گرامشی‌و‌لوکاچکاهد.فرومی‌الف‌مفهوم‌به‌را‌ب»)مفهوم125بازتاب‌ی«نظریه‌امروزی‌مفسران‌و‌دلبولپه‌تا‌لنین‌و‌انگلس(از
سششانبه(یششا‌سششاز‌دگرگون‌فعالیت توحد‌از‌جنبه‌دو‌ی‌منزله‌به‌پ‌و‌ب‌مفاهیم‌میان‌بسنده‌گذاری‌تفاو ت‌در‌ناکامی‌و‌را126خشود-انگیخته‌گرایششی‌و‌گرایششی‌اراده‌شششناختی،جامعه‌فردگرایششی‌به‌گرایش‌سو‌یک‌از‌ار)،ساخت‌و‌پراتیک‌دوگانگی
123. sociality ( اجتماعی‌پذیری‌یا:زیست )124. ills125. reflection theory126. spontaneism
27
دیگر‌سوی‌از‌و‌‌یابد)؛می‌نمود‌سارتر‌نزد‌مثال‌برای‌که‌چنان‌آن،ب‌مفهوم‌به‌پ‌مفهوم(فروکاستن‌است‌شده‌موجبیی‌و‌وارگی‌شی‌جبرگرایی،به‌گرایش ،پ‌مفهششوم‌بششه‌ب‌مفهششوم(فروکاسششتن‌است‌برانگیخته[اندیشه]را127تنامندساز
یابد).می‌نمود‌آلتوسر‌نزد‌مثال‌برای‌که‌چنان‌آن
بم‌و‌نهم‌تزهای و[یعنششی‌ماتریالیسششم‌پراتیکششی]او‌جدیشد‌ماتریالیسششم‌میششان‌هششای‌تفاو ت‌از‌مششارکس‌پردازی‌مفهوم‌دهکنند:می‌بیان‌روشنی‌و‌گویا‌طور‌به‌را‌قدیم‌ماتریالیسم
بششدان‌کنششد‌نمی‌درک‌عملششی‌فعششالیت‌ی‌منزله‌به‌‌را128حسانیت‌که‌ماتریالیسم‌از‌نوع‌آن‌که‌ای‌نقطه«بالترینمششدنی‌ی‌جامعه‌قدیم‌ماتریالیسم‌است.»[...]«منظر‌مدنی‌ی‌جامعه‌و‌منفرد‌افراد‌ی‌درباره‌تعمق،رسیده‌است
است».اجتماعی‌انسانیت‌یا‌انسانی‌ی‌جامعه‌جدید‌ماتریالیسم‌منظر‌است؛
اسششت:اسششتوار‌روا‌جهششان‌و‌انششتزاعی‌غیرتششاریخی‌فردگرایششی‌یششک‌ی‌پششایه‌بششر‌سنتی‌سمماتریالی129مندی‌مساله‌ی‌‌حوزهپیونششد‌خششود130ی‌طبیعی‌شششده‌مشششترک‌رنوشتس‌با‌و‌یکدیگر‌با‌ابدی‌و‌بیرونی‌طور‌به‌منزوی،های‌کروزوئه‌‌رابینسونبی‌مفهوم‌نوع‌این‌مارکس،دارند.نزد یی‌مشکل ت‌ی‌شالوده‌پرداز و‌شناسی‌معرفت‌سنت ی ت]واقششع‌به– [مشششکل فلسششفه–
بیرونششی،اشیای‌دیگر،اذهان‌پیکرش،با‌آن‌ی‌رابطه‌مادی)،پراتیک‌از‌گسسته(و‌نظرورز‌آگاهی‌است.برای‌عام‌طور‌بهنیششز‌و‌فلسششفی‌مسششایل‌این‌از‌یک‌هیچ‌شوند.اما‌می(پروبلماتیک)بدل‌دشواره‌‌به‌آن‌خود‌ی‌گذشته‌های‌حالت‌حتی‌و
یی‌گردنششد.بششرخلف‌‌درمان131تئوریک‌تماماا‌مداوای‌یک‌با‌توانند‌نمی‌آن‌از‌برخاسته‌کردارهای‌از‌یک‌هیچ جششوان‌هگلششآن‌ایجششاد‌بششه‌کششه‌شششرایطی‌بتوان‌تا‌کشید،بیرون‌خود‌ذهن‌از‌را‌ها‌ایده‌ای‌پاره‌باید‌می‌فقط«داشت‌باور‌که‌اشتیرنرکه:بر‌آن‌است‌مارکس،]۱۴[»کرد‌ملغی‌را‌اند‌شده‌منجر‌ها‌ایده
وجششه‌هیششچ‌تضششادها]به‌ایششن[حششل‌بنششابراین‌و‌است،پذیر‌امکان‌عملی‌روشی‌به‌تنها‌تئوریک‌تضادهای«حلactual(واقعی/بالفع‌ل‌حیا ت‌ی‌وظیفه‌بلکه‌نیست،دانش‌ی‌وظیفه life[البتششه]فلسششفه‌کششه‌راهششی)اسششت؛تئوریششک‌ی‌وظیفه‌یششک‌فقط‌تئوریششک]را‌تضادهای‌حل[ی‌‌وظیفه‌این‌فلسفه‌چون‌بگشاید،را‌آن‌تواند‌نمی]دست‌نوشته‌های‌اقتصادی-فلسفی[]۱۵[کند.»می‌تلقی
: بنابراین
]یازدهم‌تزاست.»[آن‌تغییر‌سر‌بر‌مساله‌اند؛کرده‌تفسیر‌مختلف‌های‌شیوه‌به‌را‌جهان‌تنها«فلسفه
وی‌متشاخر‌فلسشفی‌های‌نوششته‌در‌کشه‌انگلشس،ماتریالیسشم‌شناختی‌کیهان‌قالب‌اهمیت‌میزان‌ی‌درباره‌بتوان‌دشوارکرد.ماتریالیسم‌مبالغه‌است،شده‌تشریح‌دقت)بهطبیعت دیالکتیک‌و،فویرباخ لودویگ،دورینگ آنتی‌ویژه(به
(برنشششتاین،دوم‌بین‌الملل‌ی‌برجسته‌پردازان[رویکردهای]نظریه‌تکوین‌و‌گیری‌شکل‌در‌قطعی‌ای‌مرحله‌فقط‌انگلسبن‌بر‌علوه‌بلکه‌پلخانف)نبود،کائوتسکی، دیالکتیششک»ماتریالیسششم«عنششوان‌‌به‌بعششدها‌آنچه‌اعتقادی‌ی‌هسته‌همچون‌آد.گردیمی‌آن‌حول‌بعدی‌های‌بحث‌اکثر‌که‌ساخت‌فراهم‌محوری،شهر ت‌یافت
127. hypostatization128. sensuousness129. problem-field130 . naturalized fate131. theoretical therapy
28
داروینیسششم‌ویششژه(به‌فرگشششتی‌و‌پوزیتیویسششتی‌مضششامین‌از[تششاریخی]آکنششده‌بستر‌یک‌در‌را‌یادشده‌آثار‌که‌انگلساسششتدلل«متششافیزیکی»،ماتریالیسششم‌یششا‌مکششانیکی‌ماتریالیسم‌‌علیه)۱(ها:نوشته‌این‌در‌درآورد،نگارش‌اجتماعی)به
ه‌آورد‌‌می علیشه)۲(سشاکن؛و‌ثششابت‌اششیای‌ای]از[مجمشوعه‌نشه‌فرآیندهاسشت،از‌ای‌پیچیشده‌ی‌مجمشوعه‌جهششان‌کبی‌و‌اجتماعی‌اشکال‌که‌آورد‌‌می‌استدلل‌گرا،تقلیل‌ماتریالیسم هسششتند،مششاده‌بششه‌فروکاسششتن‌و‌تحویششلی‌‌غیرقابل‌ذهنامگگپریو- و ماتریالیسم‌کتاب‌ی‌واسطه‌بی‌آن).آماج‌محصول‌بالترین‌‌همچون‌واقع(به‌اند‌آمده‌پدید‌ماده‌ازهرچند
یی‌های‌پردازی‌مفهوم‌گسترشبا][مقابله‌لنین،پرنفوذ‌اثر،کریتیسیم بلشششویک‌قطششاران‌هم‌میششان‌در‌ماخ‌پوزیتیویستبود.بوگدابنف،نظیر‌وی،
(طردکننششده‌متقششابل‌مقششولتی‌ی‌گششونه‌‌به‌را‌آلیسم‌ه‌اید‌و‌ماتریالیسم‌متفاو ت‌مفاهیم‌از‌شماری‌لنین‌هم‌و‌انگلس‌همexclusiveال)و و‌شششناختی‌هستی‌تعششاریف‌عمومششا‌از‌همچنیششن‌هششا‌آن‌د؛گیرنشش‌می‌کششار)بهexhaustive(جششامع‌کششامیی‌معرفت اسششتقلل(معادل)هستند.اما‌ارز‌هم‌واسطه‌بی‌طور‌به‌ها‌این‌گویا‌که‌گویند‌می‌سخن‌چنان‌ماتریالیسم‌شناختیف بی‌ی‌اندیشه‌از‌مادهصر یی‌آلیسم‌های‌ایده‌با‌امر‌این‌ندارد؛پی‌در‌را‌هستی‌در‌آن‌علیتی‌تقدم‌انسان افلطششون،132عین
نوشششتار‌ایششن‌ابتشدای)در۲()و۱(مشوارد‌کشه‌اسشتدلل‌کشرد‌چنیشن‌می‌تششوان‌است.به‌یقین‌سازگار‌هگل‌و‌آکویناساز‌ذهششن‌اگر‌نتیجه،در‌و‌دارند،ندپیو‌هم‌با‌زاد‌درون‌طور‌شناختی]به‌معرفت‌ماتریالیسم‌و‌شناختی‌هستی[ماتریالیسم
یل] یششک‌برعکششس؛یعنششی‌و‌اسششت،پششذیر‌امکان‌شششناخت‌ی‌فلسششفه‌از‌داروینی‌توضیحی‌پس‌باشد،شده‌پدیدار‌ماده[دبل‌و‌منسجم‌رئالیسم یم‌کام ین‌به‌انسان‌از‌ای‌پردازی‌مفهوم‌مستلز یششک‌در‌کشه‌‌اسشت133طشبیعی‌علیشتی‌عامشل‌یششک‌سششانمی‌سششازند.مشششخص‌بخشششی‌رضایت‌طششور‌به‌را‌پیوندها‌این‌نین‌لنه‌و‌انگلس‌نه‌دارد.اما‌‌آشیان134بیش‌گستر‌طبیعتماتریالیسششم‌بششر‌لنیششن‌عمششده‌ی‌تأکیششد‌کششه‌درحششالی‌است،شناختی‌هستی‌ماتریالیسم‌بر‌گمان‌بی‌انگلس‌اصلی‌تأکیدکرد:بازنمایی‌صور ت‌بدین‌را‌ها‌آن‌توان‌می‌بنابراین‌و‌است؛شناختی‌معرفت
؛)انگلس( برعکس نه اما است، آگاهی یا ذهن از مستقل- علیتی لحاظ به- و بر مقدم طبیعی، جهان).لنین( برعکس نه اما دارد، وجود) مند ناکران یا مند کران( ذهن هر از مستقل شناخت، قابل جهان
بششا)اسششت.انگلششسscepticism(گرایی‌شششک‌عملششی‌بتکششذی‌بششر‌وی‌تأکیششد‌انگلششس‌ماتریالیسم‌گیر‌چشم‌‌ویژگی‌یکیی‌خط‌کردن‌دنبال معنای‌در‌گرایی،شک‌که‌آورد‌می‌استدلل‌هگل‌و‌هیوم‌جانسون،دکتر‌چون‌اندیشمندانی‌استدللیششا‌پششذیرفتنی‌دیششدگاهی‌شششود)،می‌شششناخته‌مختلفی‌توصیفا ت‌ذیل(که‌مستقل‌واقعیت‌یک‌وجود‌به‌التزام‌وانهادنی‌واسششطه‌به‌مششداوم‌طششور‌به‌اما‌نماید،می‌تسخیرناپذیر‌تئوریک‌لحاظ‌به‌اگرچه‌گرایی‌نیست.شک‌توجه‌درخویرجدی‌و‌توانسششت‌می‌د.انگلششس‌گردمی‌آشکار‌آن‌خلف‌و‌شود‌می‌گرفته‌چالش‌صنعت»به‌و«آزمایش‌طریق‌از‌ویژه‌به‌پراتیک،
شششود؛می‌نیششز‌گرایان‌شششک‌یدخششو135ی زبانی/گفتارکردار‌شششامل‌همچنین‌پراتیک‌این‌که‌را‌نیز‌بیفزاید‌نکته‌اینای«مفهوم‌با‌بعدها‌گرامشی‌که‌چنان‌هم کرد:اشاره»بدان136تلویحی تئوریک لحاظ به آگاه
132. objective idealisms133. natural causal agent134 .overreaching nature135. speech practice136. theoretically implicit consciousness
29
[فرآیند]ثابت‌آن‌آفرینش/بازسازی‌با‌را‌طبیعی‌فرایند‌یک‌از‌مان‌پردازی‌مفهوم‌درستی‌که‌باشیم‌قادر‌ما‌اگر«]۱۶[.»بود‌خواهد‌کانتی‌ناپذیر‌فهم‌ی نفسه فی شی‌بر‌پایانی‌امری‌چنین‌صور ت‌این‌در…کنیم
یم‌میان‌فراگیر‌و‌نافذ‌کشاکشی‌انگلس‌نزد‌که‌درحالی نششزد‌دارد،وجششود‌علششم‌متافیزیششک‌و‌فلسفه‌از‌پوزیتیویستی‌مفهویی‌نقششش‌یششا‌لک)،جششان‌دیششدگاه(هماننششد‌فلسششفه‌نسششبی‌خودمختاری‌نوعی‌روشن‌تصدیق‌شاهد‌لنین و137زیردسششت
مششوارد]بششا‌لنینسوی[از‌فوق‌رویکردهستیم.عام‌طور‌به‌علوم‌و‌تاریخی،ماتریالیسم‌با‌‌رابطه‌در‌داربست‌سازی‌فلسفهشود:می‌همراهی‌زیر
ین‌به‌ماده‌با‌فلسفی،ای‌مقوله‌همچون‌ماده‌میان‌روشن‌تمایزگذاری‌‌یک)۱( خصلت‌بر‌‌تأکید)۲(علمی؛مفهوم‌یک‌سایع‌ذی‌و‌عملی بی‌های)پژوهشinterested(نف و‌تغییششر‌دادن‌آشتی‌برای‌‌تلش)۳(اش؛138جانب داری‌آموزه‌ی‌در‌فلسف
ازطریششق‌گرایی)،شششک‌و‌گرایششی‌جزم‌ترتیششب-بششا-به‌آنهششا‌هنجششاری‌کردن‌رویارو(و‌پیشرفت‌ی‌ایده‌با‌علمی‌دگرگونیبی‌ماتریالیسششم‌سنت‌شاخص«مطلق».نشان‌حقیقت«نسبی»و‌حقیقت‌میان‌تمایزگذاری ین‌دیششالکتیک یششک‌درآمیختششreflectionist(گرا‌بازتاب‌ی‌نظریه‌یک‌با‌طبیعت‌دیالکتیک theoryو تاریخ‌کتششاب‌در‌بششود.لوکششاچ‌دانششش‌ی)درباره
دو‌ایششن‌کششه‌نشششان‌داد‌و‌کششرد‌رد‌را‌فششوق‌‌رهیششافت‌دو‌هششر‌غربششی،[سنت]مارکسیسششم‌آغازگر‌متن‌طبقاتی، آگاهییششک‌ی‌مثششابه(به‌معنای‌دقیششق‌کلمششه)به‌عینیت‌بازتعریف‌با)ناسازگارند.گرامشیmutually(متقابلطور‌به[رهیافت]یت در[چشارچوب]فقشط‌نهایت‌در‌ولی‌شویم،می‌نزدیک‌آن‌به[روند]تاریخ‌در140طور‌تدریجی‌به‌که،139عام‌بینا-ذهنیکه:کرد‌مطرح‌را‌ادعا‌این‌حتی‌و‌رفت‌فراتر‌قدری‌یابد،می‌تحقق‌کمونیسم
)تاریخی(دوم‌ی‌واژه‌روی‌بشششر‌را‌تأکید‌باید‌می‌تاریخی‌ماتریالیسم[ترکیب]مورد‌در‌که‌است‌شده«فراموشای‌پراکسیس،همانا‌ی‌دارد.فلسفه‌متافیزیکی‌خاستگاه‌که(ماتریالیسم)،نخست‌ی‌واژه‌بر‌نه‌نهاد، تگگاریخ گراییی‌زمینی‌و‌سازی‌دنیوی،و‌مطلق ]۱۷[تاریخ.»مطلق‌یی‌‌گرایانسان‌یک‌است؛141اندیشه‌مطلق‌ساز
اسششت،داده‌نشششان‌همسششازی‌و‌همدلی‌دیالکتیکی‌های‌مایه‌درون‌به‌نسبت‌غربی‌مارکسیسم‌که‌جایی‌هر‌کلی،طور‌بهنششوعی‌هیچ«که‌این‌سارتر‌نزد‌مثال،است.برای‌داشته‌ماتریالیسم‌به‌نسبت‌ناسازگار‌و‌آمیز‌خصم[همزمان]رویکردی
یت‌وجه‌ممیز‌که‌است‌چیزی‌آن‌دقیقاا،]۱۸[»بدهد‌توضیح‌را‌آزادی‌تواند‌نمی‌هرگز‌ماتریالیسم‌از بشری-تاریخی‌وضعیبر‌این‌است،بوده‌ماتریالیسم‌مروج‌غربی‌مارکسیسم‌که‌جایی‌دیگر،سوی‌است.از منحصششرا‌ماتریالیسمی‌معطوف‌به‌ام[در‌مارکسیسششم‌غربششی]که‌هنگششامی‌و‌اسششت؛مشهود‌کولتی‌و‌دلولپه‌و‌آلتوسر‌آن‌چنان‌‌که‌نزد‌است،شناختی‌معرفت
,Timpanaro(142تیمپانششارو‌مهششم‌بششاز-تاکیششد‌نظیر‌اند،شده‌کشیده‌پیش‌شناختی‌هستی‌موضوعا ت نقششش)بششر۱۹۷۶ یششک‌ی‌واسششطه‌به‌اغلششب‌بحث‌هششای‌مربششوط‌اجتمششاعی،حیششا ت‌در«زیرساخت»بیولوژیکی‌به‌ویژه‌نقش‌‌و]۱۹[طبیعتبی‌هستی‌در)unreflected(نشدهبازاندیشی‌‌تجربی‌رئالیسم .]۲۰[اندمانده‌معیوب‌و‌ناقص‌شناس
ای ماتریالیسماست.در‌نشسته‌کمین‌در‌ماده‌تعریف‌ی‌مساله‌ماتریالیسم،به‌راجع‌بحثی‌هر‌در کششه‌‌مارکس،پراتیک137. underlabourer138. doctrine of partisanship139. universal inter-subjectivity ( یی‌جهان روابینا-سوژگ )140. asymptotically (بمجانب‌وار )141. absolute secularization and earthliness of thought142. Sebastiano Timpanaro (1923-200)
30
معنششای«مششاده»در‌بناسششت‌که‌جششایی‌شود)و‌می‌شامل‌هم‌را‌طبیعی‌علم‌طبعا(و‌شود‌می‌محدود‌اجتماعی‌سپهر‌بهsocialاجتماعی»(«پراتیک practice،این‌سششوبششه‌انگلششس‌از‌دهششد.امششا‌نمی‌روی‌خاصششی‌دشواری‌هیچ)درک‌گردد،
یک‌اگر‌که‌شود‌می‌پدیدار‌دشواری‌این‌اینک‌و‌داشته‌است‌جهان‌روای‌فراگیرتری‌های‌داعیه‌مارکسیستی‌ماتریالیسم‌قابششل144ادارکششی‌‌نحششوی‌به‌و143کنششد‌می‌اشششغال‌را‌فضششا‌پایششدار‌طور‌به‌که‌شود‌گرفته‌نظر‌در‌چیزی‌سان‌به‌مادی‌شی
مششادی‌اشیاء‌به‌وابسته‌شان شناسایی‌اگرچه‌علمی،شناخت‌های‌ابژه‌از‌بسیاری‌آن‌گاه،باشدباز-شناسایی‌و‌شناسایییی‌هستی‌میان‌اگر‌شوند.بی‌گمان‌می‌محسوب‌غیرمادی‌آشکارا‌است، یی‌هستی‌و‌علمی‌شناس قابششل‌تمششایز‌فلسفی‌شناسبی‌چنین‌از‌است)که‌کرده‌تصدیق‌هم‌لنین‌که‌چنان(هم‌نیست‌نیازی‌شویم، فلسفی‌ماتریالیسم‌انکار‌و‌رد‌به‌ملحظاتیی‌شششناخت‌ی‌ایده‌ها‌ماتریالیست‌از‌برخی‌چه‌خواهد‌بود؟ماتریالیسم‌فلسفی‌آن‌مضمون‌صور ت‌این‌در.امابرسیم پذیریع exhaustive(جام knowabilityهایی‌شششالوده‌چششه‌این‌نگرش‌علم‌را‌مورد‌تصدیق‌قرار‌داده‌اند.ولی‌طریق‌از)جهانیی‌این‌که‌رسد‌می‌نظر‌به‌باشد؟داشته‌تواند‌می یی‌ظفرمند بن‌‌و،146مدارانه‌انسششان‌نخششو ت‌یک‌از‌برآمده145شناخت بنششابرای
توسششط‌بایششد‌می‌است‌شناختنی‌آنچه‌هر‌که‌تر‌معتدل‌فرض‌این‌دیگر،سوی‌باشد.از‌آلیستی‌ایده‌نخو ت‌یک‌از‌برآمدهیی‌همان‌اگر‌باشد،شناخت‌قابل‌علم در149ناتورالیسششم‌امکان‌به‌جای‌را148ماتریالیسم‌حقیقت‌صرفاا،نباشد‌زایدی147گوی.می‌نشاندخاص‌هایی‌پهنه
یششک‌‌یششا150گیری موضع‌یششک‌سششان‌به‌تربیششش‌را‌ماتریالیسم‌که‌شد‌گرفتار‌وسوسه‌بدین‌توان‌می‌دلیلی‌چنین‌به‌بناسان‌به‌را‌آن‌به‌طور‌مشخص‌تر[این‌وسوسه‌که]و‌نیمه-توصیفی؛تزهای‌از‌ای‌مجموعه‌تا‌کرد،تلقی‌عملی‌گیری‌جهتکرد:درک‌زیر‌موارد
خششدا،وجششود‌با‌رابطه‌در‌نمونه‌برای‌دارند؛پیوند‌سنتی‌ی‌فلسفه‌های‌داعیه‌با‌که‌انکارهایی‌از‌ای‌‌همچون‌رشته(الف)یی‌و‌آن؛نظشایر‌و‌مطلشق‌امر‌وظایف،ها،آل‌ایده‌ها،بمثل‌ارواح، ی‌امشرتبهدر(یشا‌علشم،[انکشار‌داعیه‌هشای]امکان‌ناپشذیر
بن)عدم‌فرودست زمینی‌و‌مانند‌آن؛بختی‌نیک‌امکان‌آآگششاهی‌های‌شششیوه‌سششان‌‌به‌هششا‌آن‌علمششی‌توضششیح‌بششه‌التزام‌انکارهایی؛چنین‌برای‌گریزناپذیر‌ی‌ا‌همچون‌شالوده(ب)
[همان]ایدئولوژی.یا‌نادرست،یا‌نابسنده
آن)را‌نظششایر‌و‌ایششدئولوژی(و‌علششم‌از‌ایجابی‌هششای‌روایت‌خششیبر‌هششم‌توامان‌طور‌به‌ای‌گیری‌جهت‌چنین‌حال،این‌بابل‌در‌هم‌و‌دارد،خود‌انگاشت‌پیش یی‌گذاری‌شالوده‌برای‌درخواستی‌برابر‌در‌اص )خوبدnormative grounding(هنجار‌را‌پیششرفتی‌در‌زمینه‌ی‌یشکماتریالیسم‌از‌عمل‌گرایانه‌بازسازی‌دشوار‌بتوان‌یک‌که‌طوری‌است،پذیر‌آسیب‌و‌سست)justification(تششوجیه‌ی‌مسششاله‌حششالت،دو‌هششر)از‌ماتریالیسششم‌به‌شششمار‌آورد.درdescriptivist(گرا‌توصیف‌بازسازی
ماند.می‌جای‌همچنان‌بر
143. perduring occupant of space144. perceptually145. cognitive triumphalism146. anthropocentric conceit147. tautologous148. truth of materialism149. feasibility of naturalism150. prise de position
31
تششا‌کنیششم،)تصدیقscientificity(مداری‌علم‌و‌علم‌از‌روایتی‌همچون‌را‌ماتریالیسم‌اگر‌بود‌خواهد‌تر‌آسان‌واقع،اما‌بهبششر‌مارکس‌نقد‌با‌بتواند‌ماتریالیسم‌از‌ای ویژه‌دفاع‌و‌تفسیر‌چنین‌تنها‌شاید‌و؛در‌گوهر‌خویشماتریالیسم‌عنوان‌به
باشد.)سازگارفویرباخ‌ی‌درباره‌تزهایی‌از‌دوم‌تز‌در‌مثال،(برای‌انتزاعی‌و‌تجسدیافته‌ی‌اندیشه
در‌اسششت.امششا‌داده‌قرار‌انگلس‌نتایج‌با‌تقابل‌در‌را‌مارکس‌فرضیا ت‌و‌مقدما ت‌معمول‌طور‌به‌پسا-لوکاچی‌مارکسیسمیششک‌رو،ایششن‌نششدارد.از‌وجششود‌نششاهمخوانی‌دو‌آن‌ی‌شششده‌پالوده‌گاشششکال‌میششان‌علششم،از‌معاصششر‌رئالیستی‌های‌بازسازیغیگگر شناسگگی هستی‌مسششتلزم‌طششبیعت،ی(پراتیششک)دربششاره‌عملششی‌پژوهشششی‌سششان‌به‌علششم‌از‌پردازی‌مفهششومو‌دارند‌وجود‌هم‌از‌مستقل‌طور‌به‌که‌است‌هایی‌میدان‌و‌مناسبا ت،فرآیندها،سازوکارها،ساختارها،ی مدارانه انسان
بی‌‌و‌ؤثرمشش‌ای‌گونه‌به رئالیسم‌ایششن‌ایششن،بششرافششزون.]۲۱[هسششتند)واقعششیtransfactually(فراتششر‌از‌داده‌هششای‌تجربششیص(نه‌روح‌از‌بخشا‌‌چه‌بسا151استعلیی تز:این‌که‌کند.چرا‌می‌حمایت»انگلس152بزرگ‌اردوگاه‌دو)«تز‌ن
ای رئالیسم‌‌باالف) subjective(ذهنی‌آلیسم‌ایده‌تجرب idealismرئالیسم‌ابشش‌مشششابه‌طششور‌به‌و‌ورزد‌می‌لفت)مخششاای ورزد؛می)مخالفتobjective idealism(عینی‌آلیسم‌ایده‌مفهوم
ی«مغششالطه‌گششونه‌دو(در‌خششرد‌بششه‌تجربششه‌بشششری،ی‌خصیصه‌یک‌به‌هستی‌فروکاستن‌در‌ها‌آن‌مشترک‌‌خطایب)و‌سازد؛می‌مشخص‌دقت‌به‌معرفتی»را
یم‌به‌ایده(اینکه‌دساز‌می‌آشکار‌را‌ها‌آن‌مند‌نظام‌و‌متقابل‌‌وابستگیج) بی‌شششناختی‌معرفت‌لحششاظ‌آلیسشش داده‌هششایعینششیی reitiedی(شششده‌‌واره‌شیتجربشش factsلحششاظ‌هی‌بآلیسششم‌ایده‌و‌گیششرد،می‌خششود‌انگاشششت‌پیش‌را‌ذهنششی‌آلیسششم)ایدهبی‌شناختی‌هستی گیرد)؛می‌خود‌انگاشت‌پیش‌را‌عینی‌آلیسم)ایدهhypostatized ideasی(تجسدیافته‌های‌ایده‌ذهن
بشا‌را153دوگانه‌سیمای‌ی‌افسانه‌همان‌ها‌آن‌که‌دید‌توان‌می‌ها‌آن‌از‌یک‌هر‌ظریف‌ساختارهای‌وارسی‌در‌که‌نحوی‌بهمفهومی./حقیقت‌تجربی‌کنند:قطعیت‌می‌حمل‌خود
همچششون‌آلیسششم‌ایده‌و‌ماتریالیسششم‌کشه‌آورد‌می‌فراهششم‌انگلششس‌دیششدگاه‌ایششن‌بششرای‌هایی‌شششالوده‌نیز‌تاریخی‌پژوهشعلمی‌دانش‌در‌دگرگونی‌ها‌حول‌ها‌کشاکش‌و‌پیکارها‌از‌بستری)درdialectical antagonists(دیالکتیکی‌ستیزان‌همیک‌که‌کرد‌خاطرنشان‌باید‌هستند.سرانجام،پیوند‌در‌یکدیگر‌با‌اجتماعی‌حیا ت]در‌دگرگونی‌ها[حول‌کلی‌طور‌به‌و
یی‌وتفسیر‌توضیح بم‌از‌استعلیی‌رئالیست ییبا‌ماتریالیس و‌همخششوانی154نوظهششور‌برآینششد/نیروهششای‌‌جهت‌گیری‌ناتورالیسششت.]۲۲[دارد‌سازگاریرا‌ای‌دوگششانه‌جششدلی‌مباحثششا ت‌مارکسیسششم‌انگلششس،و‌مارکس‌زمان‌از‌که‌است‌آن‌در‌واپسین‌ی‌ملحظه‌این‌اهمیتمثششال،بششرای‌غیردیششالکتیکی»؛«ماتریالیسم‌یا‌گرا،تقلیل‌و‌عامیانه‌ماتریالیسم‌علیه‌و‌آلیسم‌ایده‌است:علیه‌برده‌پیشمکانیکی.و‌ماتریالیسم‌علیه‌انگلس‌پیکار‌و)،contemplative materialism(نظرورزانه‌ماتریالیسم‌علیه‌مارکس‌پیکاریی‌روایت‌یک‌دقیق‌پرورش‌ی‌ژهپرو توسششط‌شششان‌سرشت‌بششه‌بنششا‌کششه‌موضششوعاتی‌نقششد‌یششا‌بخش،»رضایت«ماتریالیستبل‌شدند،می‌برجسته‌آلیسم‌ایده (ازجمله،پرهیز‌فرا‌روئیده‌است‌گرایی تقلی‌ل‌از‌پرهیز‌برای‌هایی‌تلش‌اغلب‌به‌درعم
151. transcendental realism (رئالیسم‌ترافرازنده)152. Two Great Camps Thesis153. Janus-faced legend154. emergent powers naturalist orientation
32
بششه‌تئششوری‌تقلیششل‌خاص،امور‌به‌روا‌جهان‌و‌عام‌امور‌طبیعت،تقلیل‌به‌ذهن‌یا‌جامعه‌تقلیل‌علم،به‌فلسفه‌‌تقلیل‌از:یی‌یا‌عاملیت‌و‌تقلیل‌تجربه، «ماتریالیسشتی»اسشت،پاسشخ‌وجه‌مشخصشه‌ی‌یشک‌که‌اجتماعی)،ساختار‌به‌بشری‌آگاهی‌نششوبه‌به‌نیششز‌امششر‌بود.این‌خواهد‌آلیسم‌ایده‌مطلوب‌بیشتر‌که(دوآلیسم)،گرایی دوگانه‌یک‌دامن‌به‌بازگشت‌بدونال‌خود »،156گراییت عینی«مختلششف‌انششواع‌است:علیششه‌ساخته‌ضروری‌جبهه‌ی‌زیر‌دو‌در‌‌را155موضعی‌نبردی‌معمومختلشف‌انشواع‌علیششه‌و)؛reification(وارگی‌شششی‌جشبرگرایی،گرایشی،جزم)،scientism(علم‌باوری‌متافیزیک،شامل
هسششتند؛آن‌مکمششل‌واقششع‌در‌امششا‌رسششند،می‌نظر‌به‌گرایی‌عینی‌مخالف‌صوری‌طور‌به‌هاگرچ‌که»،157گرایییت ذهن«مارکسیسششتی‌ماتریالیسششم‌ی‌دربششاره‌پنداشششت‌گرایششی.ایششن‌اراده‌و‌فردگرایششی،،158گرایی‌تجششاهل‌یتیویسششم،شششامل:پوز
تاریخی‌دوگانه‌های‌از‌ای‌ساده‌هگلی‌سنتز)یاvia media(میانه‌راه‌برای‌جستجویی‌را‌آن‌که‌بود‌خواهد‌کننده‌گمراهایششن(پروبلماتیششک)مشششترک‌ی‌ه‌دشششوار‌سششازی‌دگرگون‌مسیر‌در‌مارکسیستی‌ماتریالیسم‌عوض،کنیم.در‌تلقی‌فوق
یز‌هم‌های‌زیست‌هم‌این‌جزئی‌های‌بصیر ت‌هم‌و‌خطاها‌هم‌دوگانه‌ها، و‌انتقششادی‌برجسششته‌را‌از‌منظری‌نششو‌دیرینستیمی‌سازد.
ماتریالیسششم‌بششا‌مرتبط‌های‌ماتریالیسم‌ی‌‌گانه‌سه‌انواع‌از‌یک‌هیچ‌است،آمده‌نوشتار‌این‌آغاز‌تعاریف‌در‌که‌گونه‌همانرا‌تششاریخی‌ماتریالیسششم‌اسششتنتاج‌ندارد‌و‌مسششتلزم‌آن‌نیسششت؛بر‌در‌را‌تاریخی‌ماتریالیسم)]،۳()تا۱([موارد‌فلسفیماتریالیسششم‌در‌تششاریخی‌ماتریالیسششم‌دیگششر،سوی‌داشت.از‌انتظار‌تجربی‌علم‌و‌فلسفی‌موضع‌میان‌روابط‌از‌توان‌می
و‌دارد،خششود‌انگاشششت‌پیش)را۲(علمی‌رئالیست‌شناسی‌معرفت‌و‌شناسی‌هستی‌یک‌دارد،)ریشه۱(شناختی‌هستیقششرار‌تفسششیر‌مششورد‌را‌نخسششت‌ی‌گششزاره‌تنهششا‌اینجششا‌گیرد.در‌می‌بر‌در)را۳(پراتیکی‌ماتریالیسم‌یک‌جامع‌پروراندن
بی‌شبه‌ملحظا ت‌بهره‌گیری‌از‌با‌‌که‌گرایش‌داشتندانگلس‌هم‌و‌مارکس‌دهیم.هم‌می تششاریخی‌ماتریالیسم‌از‌بیولوژیکنویسند:می‌چنین‌آلمانی ایدئولوژی‌در‌ها‌کنند.آن‌دفاع
نخسششتین‌اسششت.پششس‌بشششر‌ی‌زنششده‌افششراد‌وجششود‌طبعا‌بشری،تاریخ)تمامیpremiss(فرض‌پیش«نخستینپیامششد‌و‌افششراد‌‌این159فیزیکیجسمانی/)سازمانestablished(بماند‌پابرجا‌باید‌می(فاکت)که‌تجربی‌واقعیت
بن را‌شششان‌معیشت‌وسششایل‌تولید‌کششه‌این‌‌‌محض‌به‌ها‌است.…انسان‌طبیعت‌های‌بخش‌دیگر‌با‌ها‌آن‌ی‌رابطه‌آآنششان‌سازمان‌‌جسمانی‌به‌مشروط‌که‌ای‌مرحله‌کنند،می‌حیوانا ت‌از‌تمایزگذاری‌خود‌به‌شروع‌کنند،می‌آغاز
]۲۳[است.»
مورد)راnatural-social relation(طبیعی-اجتماعی‌ی‌رابطه‌از‌سویه‌یک‌تنها‌ها‌مارکسیست‌اعظم‌بخش‌حال،این‌بایق‌ها‌انسششان‌کششه‌اسششت‌ای‌شششیوه‌گر‌توصششیف‌که‌فناوری،یعنی‌اند؛داده‌قرار‌ملحظه (تصششاحب‌را‌طششبیعت‌آن‌از‌طریشش
appropriateاصطلحاا‌طبیعت‌که‌هایی‌شیوه‌گیری‌چشم‌طور‌به‌ها‌مارکسیست‌از‌بزرگی‌بخش‌دیگر‌بیان‌کنند.به)می،ecologyشناسششی/بوم‌در‌کششه‌هایی(شششیوه‌انششد‌گرفته‌‌نادیششده‌را‌کنششد)میreappropriates(بازتصششاحب‌را‌ها‌انسششانگیرند).می‌قرار‌مطالعه‌مورد‌آن‌نظایر‌و‌اجتماعی‌شناسی‌زیست
155. war of position156. objectivism157. subjectivism158.agnosticism( گری‌ادری‌ل )159.physical organisation
33
شناخت ی . نظریه۳
و‌اجتمششاعی‌دانششش‌گرایششی،هگل‌و‌پوزیتیویسششم‌میششان‌مارکسیسششتی‌ی‌اندیشششه‌در‌کششه‌کشاکش‌هایی‌که‌است‌روشنبن‌نظایر‌و‌دیالکتیک‌یا‌ماتریالیسم‌گرا)،تاریخ‌یا‌گرا‌انسان(یا‌انتقادی‌مارکسیسم‌یا‌علمی‌مارکسیسم‌تاریخ،ی‌فلسفه آcontradictory(متنششاقض‌هششای‌گرایش)وambivalencesهششا‌نقیض‌و(ضششد‌هششا‌گوییدوپهلششو-در‌انششد،گرفته‌‌شششکل
tendenciesاندازهایی‌چشم‌مارکس‌آثار‌از‌که‌است‌پذیر‌امکان‌مساله،این‌رغم‌دارند.به‌ریشه‌مارکس‌خود‌های)نوشته)dichotomies(های‌سششازی‌دوگانه‌از‌اندازهایی]کششه[چشششم‌کنیششم،بازسششازی‌شناخت‌ی‌نظریه‌ی‌درباره)۲(و،در) ۱(
انداز‌چشششم‌نششوع‌دو‌این‌از‌یک‌هر‌دهند.اینک‌می‌توضیح‌را‌ها‌آن‌بخشا)وtranscend(گذرندمی‌فرا‌یسممارکس‌درونکنیم:می‌بررسی‌جداگانه‌طور‌به‌را
مارکس آثار در شناسانه معرفت ) مضامین۳.۱واقعیت‌و‌طبیعت‌مستقل‌واقعیت،عینیت‌بر‌‌تاکیدی(الف)دارند:چیرگی‌مارکس‌آثار‌در‌شناسانه‌معرفت‌موضوع‌دو
ببعششد‌یششا‌شششناختی‌هستی‌ببعششد‌در(رئالیسششم،هششا)آنcognition(شششناخت‌به‌نسبت‌اجتماعی‌های‌‌شکل‌مستقل‌نسبتااخصلت‌بر‌تأکید‌رو‌این‌از‌و‌شناخت،فرآیند)درwork or labour(زحمت‌یا‌کار‌نقش‌بر‌دی‌تاکی (ب)»).160«ناگذرایی‌و‌اجتماعی ببعد‌یا‌شناختی‌معرفت‌محدود‌ببعد‌در»،161گرایی(«پراتیک‌شناخت‌یعنی‌آن،محصول‌ناپذیر‌تقلیل‌تاریخ«گذرا»).
را‌ب‌مشورد‌مششارکس‌و‌دارد؛همخشوانی/سششازگاری‌اجتمشاعی‌حیا ت‌و‌طبیعت‌عملی/پراتیکی‌تعدیل‌و‌جرح‌با‌الف‌موردیششابی/عینیت‌بخششی‌در‌کند.عینیت‌می‌درک‌پراکسیس‌یا162بشری‌ارادی‌عاملیت‌گری‌میانجی‌به‌وابسته‌امری‌سان‌به
و‌عینینششت‌از‌باید‌می‌سو‌یک‌از‌اجتماعی‌فرآیند‌یک‌سازی‌دگرگون‌یا‌بازتولیدمعنای][در‌و‌سوژه‌یک‌تولید‌معناییششابی][عینیت‌دیگششر‌سششوی‌از‌و‌مششارکس])؛[نزد‌الف‌مورد(نظیر‌گردد)متمایزexternality(بیرونیت‌از‌سان‌همین‌بهبس‌نزد‌گردد.پس،متمایز‌خاص‌جوامع‌در‌کار‌ی‌دهش‌بیگانه‌یا‌مشخص‌تاریخا‌گاشکال‌از‌باید‌می «عینی»(واژه‌ی‌مارک
objectiveو(عینیششت‌تنیششده‌درهم‌و‌پیونششد‌هم‌موضششوع‌دو‌ا‌ند.این‌چهارگانه‌معناهای‌دارای‌آن،خویشاوند‌های‌واژه)وو164گرایی‌طششبیعت‌بیش‌گرایششی،جزم‌و‌گرایی‌شششک‌آلیسم،ایده‌و‌گرایی‌تجربه‌برای163شناختی‌معرفت‌کار)،جایگزینی
کنند.می‌عرضه165گرایی‌مشابه-ضدطبیعت‌طور-به
ات‌میانجی‌که‌نگاشت،آلیسم‌ایده‌بر‌کننده‌خیره‌گاه‌و‌نیرومند‌نقدی‌اش‌اولیه‌آثار‌در‌مارکس 166ای‌نامه‌زنشششدگی‌عزیم
یع‌علم‌به‌فلسفه‌ازوی او‌آورد.اما‌می‌فراهم‌او‌جدید‌علم‌ی[فهم]جستارمایه‌کلیدی‌برای‌و‌بود-تاریخی‌اجتماعی‌جام
160. ontological or ‘intransitive’ dimension161. practicism162. mediation of intentional human agency163. epistemological supersession164. hyper-naturalism165. anti-naturalism166. biographical Ausgang
34
و‌عملششی‌حشالت‌در‌تنهششا‌گرایششی‌تجربه‌بششا‌او‌نشششد.ضشدیت‌گرایشی‌تجربه‌عیلششه‌هم‌تششرازی[نگششارش]نقشد‌درگیر‌هرگزیی‌وی‌روش‌التزام‌ی‌نشده‌پردازی‌نظریه یی‌مستتر‌رئالیسم‌به‌شناخت انششدکی‌شششمار‌همراه‌به‌کند،می‌بروز‌کاپیتال‌در‌علم
ای فلسفی های بینش‌از یک‌نسششبتاا‌فکششری‌یافتگی‌توسعه‌توازن،عدم‌این‌پیامد.یک167اش‌پراکنده و اجمال قطششب‌انششدایششن‌در[رشد]گرایشششی‌نیز‌و‌است،بوده‌مارکسیستی‌شناسی‌تمعرف)در168گرا‌پراتیک‌قطب‌با‌مقایسه(در‌رئالیستییششک‌و)،الف‌بششدون‌ب‌مششورد(کمششابیش169شششده‌پرداخت‌و‌پیچیششده‌آلیسششم‌ایده‌یک‌میان‌نوسان‌به‌شناسی‌معرفت
).ب‌بدون‌الف‌مورد(کمابیش‌خام‌ماتریالیسم
را‌در‌بششردوگانه‌پویشی،استتنیده)درهمapriorism(انگاری‌پیشینی‌بر‌یدیشد‌نقد‌با‌که‌آلیسم،ایده‌بر‌مارکس‌نقدید‌اذهان‌سان‌فرآورده‌های‌به‌ها‌ایده،فویرباخی‌گام‌یا‌نخست،پویه‌ی:دردارد در‌شششوند؛می‌تلقششی170پیکریششافته‌کرامن
پویششای‌تاریخششا‌هششای‌کلیت‌محصول ت‌سان‌به‌خود‌ی‌نوبه‌به‌پیکریافته‌اذهان‌این،مارکسی‌گام‌مشخصا‌یا‌دوم،پویه‌ییل‌موضوعهای‌سازی‌وارون‌بر‌نقدهایی‌شامل‌نخست‌شوند.گام‌می‌تلقی171اجتماعی‌مناسبا ت تقلیششل‌هگششل،172-محمو»)174نظرورزانه(«پندار‌اجتماعی‌حیا ت‌از‌فلسفه‌جداسازی‌و»)،173معرفتی‌ی)(«مغالطهknowing(دانستن‌به‌هستی
با‌بشری،ثابت‌سرشت‌یک‌ی‌درباره‌فویرباخی‌ی‌گرایانه‌ذا ت‌یا‌گرایانه‌انسان‌ی‌هدشوار‌دوم،ضدفردگرایی‌گام‌است.دریی‌یک‌ی‌دشواره جامعه‌گرایی[آن‌درون‌رد‌فقط‌که‌انسانی‌‌سرشت‌یک‌و/یا‌و‌بالنده‌یاپو)تاریخاsociality(جامعه‌گرایگردد:می‌جایگزین‌یابد‌می‌لی]تج
بی«سرشت یدکه‌نیست‌یدیتجر‌انسان یی‌درون‌زا بی‌باششد.سرششت‌منفشرد‌انسشان)هشرinherent(/ذاتش در‌انسشان]زهایی‌درباره‌ی‌فویرباخت[]۲۴[است.»اجتماعی‌مناسبا ت‌از‌کلیتی‌خود،واقعیت
امری‌سان‌به‌فرد‌هر‌که)،social intercourse(اجتماعی‌ی‌مراوده‌گاشکال‌و‌سرمایه‌تولید،نیروهای«مجموع]۲۵[ت.»اسشش‌انسانی سرشت…واقعششی‌ی‌شششالوده‌شششود،می‌مششواجه‌آنهششا‌حاضر]با[واقعیت‌معلوممعین‌و
]ایدئولوژی‌آلمانی[
ها‌انسان‌فعالیت‌جز‌نیست چیزی‌تاریخکه:«بود‌نکته‌این‌بر‌تأکید‌خواستار]خانواده‌ی‌مقدس[در‌همزمان‌مارکسسششازی‌دگرگون‌و‌بازتولیششد‌از‌پردازی‌مفهوم‌یک‌سوی‌به‌را‌خود‌راه‌مارکس.بدین‌ترتیب،]۲۶[»شان‌اهداف‌تعقیب‌در
بی[آن]توسط‌خود‌ی‌نوبه‌به‌که‌پراکسیسی؛می‌گشایدانسانی‌پراکسیس‌ازطریق‌و‌در‌اجتماعی‌فرآیند فرآیند‌اجتمششاعگردد:می‌ممکن‌و‌مشروط
خششود‌کششه‌شششرایطی‌تحت‌را‌شان‌تاریخ‌ها‌آن‌دارند؛آرزو‌که‌ای‌گونه‌به‌نه‌اما‌سازند،می‌را‌خود‌تاریخ‌ها«انسانبه‌به‌میانجی‌که(پیشارو)،حاضر‌مستقیماا‌شرایط‌تحت‌بلکه‌سازند،نمی‌برگزیده‌اند ها‌آن‌به‌و‌شده‌تعیین‌گذشت
]هجدهم‌برومر‌لوئی‌بناپار ت[]۲۷[است.»یافته‌انتقال
167. scattered philosophical apercus168. practicist pole169. sophisticated idealism170. finite embodied minds171. historically developing ensembles of social relations172. subject-predicate inversions173. epistemic fallacy174. speculative illusion
35
بم‌درکه‌بود‌کرده‌فرض‌چنین‌مارکس‌اما‌آیا بن‌و‌مردان‌‌کمونیس اینکششه‌و‌دارند،آرزو‌که‌سازند‌می‌گونه‌آن‌را‌تاریخ‌زنابس‌درون[اجتماعی]در]فرآیند‌مرحلهاین[در بششاره‌این‌در‌موجششود‌و‌قرایششن‌شششواهد‌شششود؟می‌ادغششام‌و‌حششل‌پراکسیبل‌ی‌بجستارمایه‌هرحال،.در‌اندمبهم یش[موضوع‌بلکه‌نیست،انسانی‌پراکسیس‌کاپیتا مناسششبا ت،آن]سششاختارها،پژوه
است:دارانه‌سرمایه‌تولید‌ی‌شیوه‌های‌گرایش)وcontradictions(تضادها/تناقضا ت
یششا‌اقتصششادی،هششای‌‌مقوله175های‌یابی‌شخصششیت‌کششه‌رنششدگی‌می‌قششرار‌بحث‌مورد‌جایی‌تا‌فقط‌افرادجا‌‌این‌در«]پیش‌گفتار‌مجلد‌نخست‌کاپیتال[]۲۸[هستند.»خاصی‌طبقاتی‌منافع‌و)مناسبا تTräger(حاملن
نگششرش‌ایششن‌یعنششی،ساده مادی ی ابژه رئالیسم‌مورد‌در‌که‌شود‌نمی‌متمایل‌سو‌بدین‌جدی‌طور‌به‌گاه‌هیچ‌مارکسبی‌های‌ابژه‌که طششور‌به‌تنهششا‌علمششی‌رئالیسششم‌به‌او‌التزام‌اما‌گردد؛تردید‌دچار‌دارند،وجود‌شان‌شناخت‌از‌مستقل‌ماد
ه‌هشای‌ابژه‌کشه‌نگرش‌این‌معنای‌به‌علمی‌شود.(رئالیسم‌می‌ابراز‌دیرهنگام‌نسبتاا‌و‌نامتوازن‌تدریجی، بی‌ی‌اندیش علمشکششه‌رویششدادهایی‌و‌پدیششدارها‌به‌فروکاستن‌قابل‌شناختی‌هستی‌لحاظ‌به‌که‌هستند‌مناسباتی‌یا‌سازوکارها‌ساختارها،
چه‌بسششاو‌دارنششد‌فششاز‌اختلف‌خود‌پدیداری‌گاشکال‌با‌سازوکارها]عموما‌و‌ساختارها[این‌بلکه‌نیستند،کنند‌می‌ایجادثششابت‌جایگاه‌به‌علمی‌رئالیسم‌های‌مایه‌درون۱۸۶۰ی‌دهه‌ی‌میانه‌تا‌حال،این‌گیرند).با‌قرار‌ها‌آن‌با‌تعارض‌در‌حتی
یابند:می‌مارکس)دست‌آثار(در‌و‌مستحکمی
یی‌پدیدارهای‌اگر‌بود،می‌بیهوده/زاید‌علم«تمامی هششا‌آن‌های‌سرشششت‌بششر)مسششتقیمااthings(چیزها/امور‌بیرون]جلد‌سوم‌کاپیتالم[]۲۹[داشتند.»می‌انطباق
را‌چیزهششا/امششور‌فریبنده‌ی‌نمود‌فقط‌که‌روزمره،ی‌تجربهی‌‌از‌رواگر‌نماست،متناقض‌همیشه‌یعلم«حقیقت]ارزش،بها،سود[]۳۰[گیرد.»قرار‌داوری‌مورد‌یابد،درمی
برخلف‌اقتصاد‌عامیانه،مارکس‌مدعی‌ارائه‌ی‌اقتصادی‌علمی‌اسششت،و‌بششر‌خلف‌اقتصادسیاسششی‌کلسششیک،مششارکسیی‌حیششا ت‌اقتصششادی مششدعی‌ارائه‌ی‌روایششتی‌از‌سششاختارهای‌علیششتی،سششازوکارهای‌مولششد‌و‌مناسششبا ت‌واقعششی‌و‌زیربنششای
)بسنده(غیر‌بت‌واره‌و‌تاریخ‌مند)باشد.categoricallyسرمایه‌دارانه‌است،که‌به‌لحاظ‌مقوله‌ای(؛genericعام علمی رئالیسم یک(الف)است‌و‌تلفیقی‌از‌آنهاست:جنبه‌سه‌ی‌بردارنده‌در‌درحقیقت‌مارکس‌روشیی‌گرایی‌طششبیعت‌یششک‌یششا176قلمرو-مدار ی شده تعدی‌ل گرایی طبیعت‌‌یک(ب) یششک(پ)و‌‌قلمششرو-مششدار؛انتقششاد
ای ماتریالیسم ).subject-particular(سوژه مختص دیالکتیک
تجششربه-مششوجه‌و‌تناقض،بی‌منسجم،توضیح‌به‌معطوف‌دیگری،دانشمند‌هر‌مانند‌س،مارک‌ی‌دغدغه‌الف‌ی‌جنبه‌درید تعششدیل‌ها‌تمایزگششذاری‌از‌ای‌رشششته‌بششا‌مارکس‌گرایی‌طبیعت‌ب‌ی‌جنبه‌است.در‌اش‌بررسی‌مورد‌های‌دهدی‌پ177بنیاآن‌ی‌مششولفه‌تریششن‌مهم‌فرآینششدی]کششه‌سان[به‌علمی‌کندوکاو‌طبیعت؛از‌متمایز‌امری‌همچون‌اجتماعی‌شود:امر‌می
ییی‌وابستگی‌و‌مفهوم‌است؛پراکسیس یی‌بازتاب‌اجتماعی؛های‌شکل‌فضا-زمان historical(تششاریخیندگ reflexivityکششه(و‌کنششد؛می‌توصشیف‌را‌آن‌کشه‌اسششت‌ای‌پروسششه‌از‌بخششی‌خشوبد‌سیاسششی‌اقتصاد‌نقد‌که‌آید‌برمی‌اینجا‌از‌آن‌ضرور ت
175. personifications176. domain-specific qualified naturalism177. empirically-grounded (دارای‌شالوده‌ی‌تجربی)
36
بی]«سیستم‌نظریه[ی‌تجربی‌سنجش‌برای‌که‌حقیقت‌این‌سرانجام، تجربی،برپایی‌لحاظ‌به»-خواه‌بسته‌های‌اجتماعو‌توضشیحی‌معیارهشای‌بشه‌اعتمشاد‌و‌تکیشه‌امشر،ایشن(پیامشد‌نیستند‌پذیر‌‌شان-دسترس‌طبیعی‌وقوع‌لحاظ‌به‌خواه‌و
متوسششل‌بششدان‌کاپیتششال‌در‌مششارکس»کهتجرید‌قدر ت«خصوص،این‌‌در‌است).179ابطال‌و‌یدتأی‌ی178گویانه‌غیرپیشنسششبت‌را‌مطلب‌حق‌نه‌و‌سازد،می»فراهمشیمیایی‌های‌معرف«»وها‌میکروسکوپ«برای‌جانشینی‌نه،]۳۱[شود‌مییی‌ی‌رویه‌به ایششن‌کششه‌اسششت‌ای‌گونه‌به‌مارکس‌توضیحا ت‌ی‌ویژه‌خصلت‌پ‌ی‌جنبه‌کند.در‌می‌ادا‌مارکس‌واقعی‌تجرب
ب ت -که‌ای‌ابژه‌گیرند؛می‌خود‌به‌را‌پژوهش‌مورد‌ی‌ابژه)برexplanatory critique(توضیحی نقد‌یک‌شکل‌توضیحاب ت‌آن‌مبنای‌بر است./تضادمندمتناقض دیالکتیکی طور به که‌شود‌می-آشکار‌توضیحا
است:زیر‌موارد‌به‌معطوف‌توامان‌طور‌به‌مارکس‌علمی‌نقدو‌پدیداری)؛گاشکال‌اقتصادی؛های‌مقوله‌و‌ها(نظریه180شده‌پردازی‌مفهوم‌و‌مفهومی‌های‌‌واحدها/تمامیت)۱(دهای‌آن‌سشاختاری)کشه‌مناسبا ت‌های‌نظام(شامل‌هایی‌‌ابژه)۲( روری‌را‌مفهشومی‌واح غیشر(در‌یشا‌و‌سشازند‌می‌ض
دهند.می‌توضیح‌را‌ها‌صور ت)آن‌ایندسششتمزد)،شششکل(نظیششر‌اند‌شششده‌سازی ساده‌نادرستی‌طور‌به‌واحدها‌این‌که‌شود‌می‌داده‌نشان‌نخست،سطح‌دریم‌سطح‌در‌هستند؛نارسا‌و‌معیوب‌اینکه‌یا‌و‌ارزش)،شکل(نظیر‌اند‌شده‌واره‌بت درصور ت‌مارکس،توضیحا ت‌نقد،دو
ceteris( موجود وضعیت تداوم paribusواحشدهای‌ایششن‌مولششد‌های‌‌ابژه‌از‌منفی‌ارزیابی‌یک‌منطقی‌حاوی‌طور)،بهآنهاست.عملی/پراتیک‌سازی‌دگرگون‌به‌تعهدی‌ی‌دربردارنده‌و‌است‌مفهومی
یص‌تضادهای یی‌خا ی‌منششزله‌به‌را‌هششا‌آن‌مششارکس‌که‌ارزش،و‌فیمصر‌ارزش[تضاد]میان‌مثال‌برای‌مند،نظام‌دیالکتیکیی‌تضششادهای ی‌پدیششداری181شششده‌رازآمیز‌های[نیششز]شششکل‌و‌کنششد‌می‌شناسششایی‌داری‌سششرمایه‌ی‌برسششازنده‌سششاختاراصششل‌تخریششب‌بششه‌گرایششش‌‌هم‌کششه‌شششوند‌می‌منجششر‌گونششاگونی‌تششاریخی‌تضششادهای‌بششه‌وی‌ی‌نظریه‌در‌داری،سرمایهدیگششر‌ای‌جششامعه‌توسششط‌آن‌جششایگزینی‌بششرای‌هششایی‌مایه‌درون‌و‌رکمح،وسیله‌هم‌و‌دارند‌جامعه‌این182یدهی‌سازمانآن:در‌که‌ای‌جامعه‌سازند؛می‌فراهم
به‌هم‌کنندگان[یعنی]تولید‌شده،اجتماعی‌های«انسان تنظیششم‌عقلنششی‌طور‌به‌را‌طبیعت‌با‌خود‌تعامل ت‌بستی ت‌تحت[طبیعت]را‌تا‌کنند،می همچون‌آن،ی‌سیطره‌تحت‌آنکه‌جای‌به‌درآورند،خود‌ی‌آگاهانه‌کنترل/نظار
]جلد‌سوم‌کاپیتالم[]۳۲[باشند.»کور،قدرتی
بم‌ایده‌اگر‌مارکس‌نزد یی‌آلیس یی‌نیز‌گرایی‌تجربه‌است،فلسفه‌سنخ‌نمایو‌نوعی‌نارسای یر‌همه‌کاست سگگلیم عق‌ل183گیشششناسششی‌هستی‌دهد:یکی‌می‌قرار‌زیر‌‌شناسی‌هستی‌نوع‌دو‌برابر‌در‌را‌خود‌مارکس‌رو،همین‌است.از(فهم‌متعارف)
بمبثل‌ها‌شکل‌آلیستی‌ایده گور/ بصش ده‌هشا)،( یی)آن؛(یشا‌مفهشومی‌هششای‌کلیت‌به‌همشراه‌هششا،انگاره‌یشا‌ها‌ای ذهب دیگشری‌و‌مهششای‌تقارن‌و‌پیونششدها‌پراکنششده]و‌و‌منفششرد‌بخرد،[واقعیا ت‌اتمیستی‌های‌واقعیت‌به‌مربوط‌گرای‌تجربه‌شناسی‌هستی
178. explanatory, non-predictive criteria179. falsification180. conceptual and conceptualized entities181. mystified forms182. principle of organization183. endemic failing
37
وی]نظششر[در‌کششه‌جهششانی‌دهششد؛می‌انجام‌واقعی‌جهان‌از‌خود‌ی‌ویژه‌درک‌نفع‌به‌را‌رویارویی‌این‌آنها.مارکس‌ثابتین‌ی‌ابششژه‌یششک‌داریششم،وجود‌ما‌که‌جایی‌تا‌و‌است‌تحول)وبالنده(درحال‌تمایزیافته‌ساختارمند، بششرای‌شششناخت‌ممکشش
یز»قدیم«ماتریالیسم‌بر‌مارکس‌نقد‌جوهر‌ماست.بنابراین، [ایششن‌کششه‌اسششت‌آن‌فویرباخ ی درباره تزهایی‌در‌نظروروری‌به‌کنشد؛)میdesocialize(بزدایی‌جشامعه‌را‌ماتریالیسم]علم‌نوع رفاا‌حشالت‌بهشترین‌در‌که‌ط مشوجب‌توانشد‌می‌ص
های نوشته دست(در‌مششارکس‌نقششد‌جششوهر‌نیز‌آن.و‌پایدار‌حفظ‌و‌برپایی‌نه‌و»شود،مداری علم«موقتی‌انگیزشهگشل]ی[فلسشفه‌کشه‌است‌آن‌هگل‌ی‌فلسفه‌در‌آلمان‌کلسیک‌آلیسم‌ایده‌اوج‌دیگر)بر‌متونی‌و‌فلسفی اقتصادی
کنششد؛)میdehistoricize(بزدایی‌تششاریخ‌را‌واقعیت‌سپس‌و‌کند،)[عاری‌از‌لیه‌مندی]میdestratify(بزدایی‌لیه‌را‌معلدارد.نگششه‌برپششا‌و‌حفششظ‌را‌آن‌توانششد‌نمی‌امششا‌شششود،»میمندی تاریخ«ی‌موقششتی‌انگیششزش‌مششوجب‌صششرفاا‌که‌نحششوی‌به
ییعام‌شکل‌که‌سیم:ماتریالیسم،ر‌می‌مارکس‌جدید‌تاریخ‌‌علم‌ی‌دوگانه‌معرفتی‌های‌مایه‌درون‌به‌بدین‌ترتیب، تکششوینبرجسته‌تاریخ)را‌علم‌یک‌سان(به‌آن‌ی‌ویژه‌مضمون‌که‌دیالکتیک،و؛نمایدمی‌علم)بر‌یک‌سان(بهاین‌علم‌‌تاریخ‌را
یی‌از‌شاخصی‌ی‌نشانه‌سازد.اما‌می در‌ادغام‌شششده‌خواه‌مارکس،از‌پس‌فلسفی‌مارکسیسم‌شناختی‌معرفت‌واپس‌افتادگیک‌که‌است‌مارکس]آن‌خود‌رویکرد‌به[نسبت‌غربی،مارکسیسم‌در‌شده‌منفک‌خواه‌و‌دیالکتیک‌ماتریالیسم دیالکتی
شششکل‌یششک‌در‌نیششز‌آن‌ماتریالیسششم‌و‌اسششت،مانده‌باقی‌همچنان‌و‌شده‌ریزی‌قالب‌آلیستی‌ایده‌اساساا‌الگوی‌یک‌در‌آناست.یافته‌نمود‌گرا‌تجربه‌بنیادی‌طور‌به
ال(و‌مارکس بارا‌گرایی‌شک‌و،می‌نشانندهم‌کنار‌گرایی‌عقل‌و‌آلیسم‌ایده‌با‌را‌دگماتیسم]جزم‌اندیشی[انگلس)معمو[در‌‌همان‌جششا]هشا‌کننشد.آن‌می‌نفی‌و‌رد‌محکمی‌و‌قاطع‌طور‌به‌را‌دسته‌دو‌هر‌آلمانی ایدئولوژی‌در‌و‌گرایی؛تجربهتمامششاا‌ای‌ه‌شششیو‌به«تششوان‌می‌را‌مقششدما ت‌ایششن‌بلکششه»نیسششتند،دلبخششواهی‌جزم‌هایی«شان‌مقدما ت‌که‌کنند‌می‌اعلم»راجدیششد‌انقلبششی‌فیلسوفنوعی«درعین‌حال[در‌پیش‌گفتار‌همان‌کتاب]ها.آن]۳۳[داد‌قرار‌وارسی»موردتجربی»دارند‌قرار‌جاذبه‌ی ایده‌تأثیر‌تحت‌که‌روند،می‌فرو‌آب‌درون‌دلیل‌این‌به‌صرفاا‌ها‌انسان«که‌است‌باور‌این‌مبلغ‌کهسان‌به‌را‌مارکسیسم‌ی‌اولیه‌ی‌گذرا)ایده‌ببعد(در‌سو‌یک‌از‌انگلس‌و‌مارکس‌رو،این.از]۳۳[دهند‌می‌قرار‌هجو‌موردیی‌ی‌برنامه‌یک بی‌باز‌و‌بی‌لحاظ‌به‌پژوهش الششتزام‌و‌تعهد‌ها‌ناگذرا)آن‌ببعد(در‌دیگر‌سوی‌از‌و‌نهند؛می‌بنا184پایان‌تجربی ت‌رویششدادی]185فششرا-تجربششی‌فعششال‌سششاختارهای‌بششا‌مرتبششط‌عینی‌شناسی‌هستی‌یک‌به‌خود نشششان‌را[ورای‌مشششهودادهند.می
شناسی معرفت به مارکس ) رویکرد۳.۲:استتنیده‌هم‌در‌موضوع‌عمده‌ی‌دو‌حول‌نیز‌شناسی‌معرفت‌به‌مارکس‌رویکرد
و)؛scientificityعلم‌مداری(بر‌یدی‌تاکالف)یی‌یختار‌بر‌‌تاکیدیب) ید‌مند قششرار‌شششناخت‌ی‌نظششریه‌بششا‌پیوند‌در‌تاریخ‌جدید‌علم‌موضوعا ت(طبعا186شناختی‌فرآین
گرفتند).
184. empirically open-ended research program185. transfactually active structures186. cognitive process
38
بن‌مشوجب‌به‌کشه‌کنشد،می‌معرفششی‌علم‌یک‌سازی‌بنابرای‌تلشی‌ی‌منزله‌به‌را‌خود‌کار‌مارکس،یک‌سواز بششه‌ظشاهراا‌آدیگششر،سوی‌از‌دارد؛سازند)التزام‌می‌متمایز‌هنر‌و‌ایدئولوژی‌از‌را‌علم‌که‌معیارهایی(نظیر‌معینی‌معرفتی‌های‌گزاره
یر‌در‌که‌علمی‌جمله‌از‌علوم،تمامی‌مارکس یی‌‌عامل(و‌از‌محصولتی‌عنوان‌به‌را‌بود،آن‌ساختن‌کا در)ای‌بششالقوه‌علیتب‌و‌الف‌باشششد.بنششدهای‌متعهد‌ها‌آن‌تاریخی‌توضیح‌امکان‌به‌باید‌می‌خود‌رو‌این‌از‌و‌کند‌می‌تلقی‌تاریخی‌شرایطید»فرآیند‌شناخت)شناخت‌فرآیند‌ی‌جنبه‌دو به‌ب‌بششدون‌الفدهند:می‌تشکیل‌را(جنبه‌های«درون‌زاد»و«برون‌زا
بن‌از‌پیامدی‌و‌اجتماعی-تاریخی‌قلمرو‌از‌علم‌جابجایی‌یعنی‌انجامد،می‌علم باوری یی‌بازتاب‌فقشدان‌آ ب‌تششاریخی؛نشدگین‌یعنی‌شود،می)منجرhistoricism( گراییتاریخ‌به‌الف‌بدون آن،پیامششد‌و‌تاریخی‌فرآیند‌از‌بیانی‌به‌علم‌فروکاستتاریخششا‌های‌شناسششی‌معرفت‌بششر‌توضششیحی‌نقششدی‌پردازش‌ی‌پروژه‌طی‌جنبه‌دو.این187داوری‌ساحت‌در‌گرایی‌نسبیکششه‌بششود‌چنششان‌پیمششود‌علم‌سوی‌به‌فلسفه‌از‌مارکس‌که‌مسیری‌ی‌ویژه‌خصلت‌حال،این‌یابند.با‌می‌وحد ت188معین
)الف(بنششد‌زاد‌درون‌ی‌جنبه‌بششه‌وی‌الششتزام‌و‌تعهششد‌اسششت)سرشششت‌مشهود‌وی‌علمی‌رئالیسم‌مورد‌در‌که(همچنانازطریق‌و‌در‌را)فلسفهrealization(یابی‌تحقق‌مارکس‌آن‌طی‌که‌اولیه‌فاز‌یک‌دنبال‌به‌واقع،نگردید.به‌پردازی‌نظریه
دوم‌فششاز‌یشک‌طشی‌فوق]ناگهان‌ی‌جنبه[درخصوص‌او‌ی‌شده‌بیان‌صریحا‌های‌دیدگاه‌کند،می‌تصویرپردازی‌پرولتاریاجشایگزین‌طورکامشل‌به‌کمششابیش‌مشارکس]علششم[نزد‌رسد‌می‌نظر‌به‌آن‌در‌که‌ای‌دوره،گرددمی‌متوقف‌پوزیتیویستی
شود:می‌فلسفه
بتباسششکار]از‌از[تأکیششد‌مستق‌ل‌ی‌اشششاخه‌عنششوان‌به‌فلسششفه‌شششود،می‌ترسششیم‌واقعیششت‌که«هنگششامی شششناخبیابششد‌اختصششاص‌بششدان‌تواند‌می‌که‌جایگاهی‌حالت،بهترین‌دهد.در‌می‌دست‌از‌را‌خود‌وجودی/میانجیدلیلیی‌خلصه‌و‌جمع‌بندی‌صرفاا انسششان‌تششاریخی‌تحششول‌روند‌ی‌مشاهده‌از‌برآمده‌تجریدهای‌و‌نتایج‌ترین‌عام‌ساز
]ایدئولوژی‌آلمانی[]۳۵[است.»
بهفل189تجریدگر-تلخیص‌گر‌نقش‌از‌یپرداز‌مفهوم‌این بششه‌و‌سششاخت‌فراهششم‌متششاخر‌انگلس‌آثار‌انتشار‌برای‌مجوزی‌سفدارد:باره]وجود‌این[در‌انگلس‌پراتیک‌و‌نظریه‌میان‌آشکار‌تناقضی‌حال،این‌شد.با‌بدل‌دوم‌بین‌الملل‌ارتدوکسی
(لکششی‌کششارکرد‌یششک‌است؛بوده‌تاریخی‌می]ماتریالیس‌نظریه[برساختن‌برای‌او‌ی‌متعهدانه‌همکاری‌انگلس‌پراتیکLockean function(این‌مساله‌دشوار‌است‌کهتصور‌این،بر.افزون‌قرار‌داده‌استتأیید‌مورد‌را‌آن‌آشکارا‌مارکس‌که
کنششد،پوشششی‌چشمی‌خششویش‌شششناختی‌معرفت‌‌مواضششع‌از‌لذا‌و‌شناسانه،معرفت‌مداخل ت‌از‌تواند‌می‌چگونه‌مارکسیسمیششک‌همچششون‌شششناخت‌به‌بلکششه»را‌پدید‌می‌آورنششد،شناخت(فلسفی)ی مساله«فقط‌نه‌اجتماعی‌شرایط‌که‌تازمانینهفتششه‌مششارکس‌پراتیششک‌در‌تلویحی‌طور‌به‌سومی‌موضع‌شوند.به‌هر‌روی،اگر‌می‌تاریخی)منجر‌و‌سیاسی(ی‌‌مسالههششای‌پراتیک‌سششایر‌و‌لششمع‌به‌وابسششته‌امششری‌شناسششی)همچششون‌معرفت‌محققا(و‌فلسفه‌آن‌در‌که‌است‌موضعی‌باشد،
ین‌مرحله‌ای)،heteronomous(نا-خودمختار‌دانشی‌یعنی‌همچون‌شود؛می‌درک‌اجتماعی پراتیکی-کلیت‌یک‌از‌به‌سابر‌‌این.190شناختی ین‌درک‌با‌مشترکی‌وجه‌هیچ‌نفسه‌فی‌ام یی‌که یی‌ی‌استادانه«روش‌هگل یی‌آلمان »191مفششاهیم‌پیونششدده
187. judgemental relativism188. historically specific epistemologies189. abstract-summative conception190. practical-cognitive ensemble191. German professorial concept-linking method
39
یم‌یششک‌سششان‌به‌‌نه‌فلسششفه،یشک‌ی‌منشزله‌به‌مارکسیسم‌به‌لوکاچی-گرامشیایی‌نگرش‌با‌که‌همچنان‌داشت،نخواهد علشین‌خودی)که‌با(ناتورالیست داشت.نخواهد‌مشترکی‌وجه‌‌هیچ‌مشخص‌می‌شود،192منظری‌تمامیت‌بخش‌از‌آ
یذ‌بسیار‌فلسفی‌مداخل ت‌اصلی‌های‌مشخصه یس‌پرنفو از:عبارتند‌متاخر‌انگل‌‌‌علوم؛از‌پیشا-انتقادی‌متافیزیک‌یک‌و‌فلسفه‌از‌پوزیتیویستی‌پردازی‌مفهوم‌از)یک‌تلفیقی(و‌میان‌‌پیوندی)۱(یک‌یششک‌و193گششرا(برآینششدی)غیرتقلیل‌شناسششی‌کیهان‌یک‌از‌آمیز‌تنش‌آشفته‌و‌‌سنتزی)۲( (و194گرا‌وحششد ت‌دیالکتیشش
یر)درخصوص‌هستی؛ فرآیندمدابن‌در‌کششه،195گرا‌بازتششاب‌شناسی‌معرفت‌یک‌با‌بندی‌هم‌در‌روا‌جهان‌کتیکیدیال‌شناسی‌هستی‌یک‌از‌داری‌جانب) ۳( آ
شود؛می‌تلقی‌آن‌از‌رونوشتی‌یا‌واقعیت‌ی‌‌دهنده‌بازتاب‌سان‌به‌اندیشهیل‌نفی‌و‌بر‌تاکیدی‌همراه‌به‌طبیعی،ضرور ت‌بر‌تأکیدی‌و‌گرایییت‌ذهن‌بر‌قاطعی‌‌نقد)۴( یی‌ابطا گرایی.شک‌عمل
دیالکتیششک‌از‌ترکیششبی‌داشششت،دوم‌الملششل‌بین‌مارکسیسششم‌در‌چرایی‌و‌چون‌بی‌نفوذ‌و‌تأثیر‌دورینگ آنتی‌که‌درحالیبب‌ی‌نظریه‌و‌طبیعت پلخششانف‌سششوی‌از‌کششه‌ترکیششبی‌شششد؛بششدل‌ارتدوکس‌فلسفی‌مارکسیسم‌ی‌مشخصه‌وجه‌به‌بازتا
بی‌پیوند196ینبود‌تصادفی/حادث‌بر‌انگلس‌نقد‌دیالکتیک»نام‌گرفت.متأسفانه‌دیتسگن)«ماتریالیسم‌از‌پیروی(به علیتیت‌بر‌نقدی‌با گری‌میششانجی‌هم‌پششایه‌‌بششه‌تششوجهی‌بششا‌یا‌و‌نشد،گرفت)تکمیل‌وام‌هیوم‌از‌هگل‌که‌معنایی(در‌آن‌فعلی
شششگرف‌بصششیر ت‌رغششم‌به‌این،نشد.افزون‌بر‌همراه‌انسانی‌های‌پراتیک‌ازطریق‌اجتماعی‌حیا ت‌در‌طبیعی‌های‌‌ضرور تیر‌چشششم‌گفتار‌پیش‌نمونه،(برای‌علم‌تاریخ‌در‌خاص‌رخدادهای‌به‌نسبت‌انگلس یی»!»وی‌و‌گی انتشششار‌بششر«پسششا-کششوهنیفاو‌گرایی[رویکرد]بازتاب‌تأثیر)،کاپیتال‌دوم‌مجلد بشود.نظشرورز‌‌ماتریالیسشم‌سشمت‌به‌پسشرفتی‌و‌گشذرا‌‌ببعشد‌حذ
لبریششول‌و‌پلخششانف،مهرینششگ،کائوتسکی،آثار‌در‌آن‌متون‌ترین‌شاخص(که‌دوم‌الملل‌بین‌اصلی‌جریان‌بدین‌ترتیب،نششوع‌این‌کائوتسکی‌مثال،نزد(برای‌نمود‌استقبال‌جبرگرایانه‌بلکه‌و‌پوزیتویستی‌گرایی‌فرگشت‌یک‌شود)از‌می‌یافت
بی‌فرگشت دوم‌الملششل‌بین‌اصششلی‌جریششان‌بششر‌همین‌منششوال،مارکسی)؛تا‌است‌داروینی‌بیشتر‌برانگیزی‌بحث‌طور‌به‌گرایآن.در‌ایششن‌میشان،گسششترش‌و‌تششا‌پششروردن‌و‌بسشط‌سششاخت،مشغول‌مارکس‌ی‌نظریه‌سازی‌مند‌نظام‌با‌را‌خود‌بیشتربس‌ی‌مداخله‌اصلی‌موضوع‌اگرچه به‌صریح‌قصد‌بود،ماتریالیسم[فلسفی]انگل از‌دفاع‌و‌سازی‌برجسته‌وی‌از‌این‌مداخل
(بینی جهان‌یششک‌ظهششور‌مششداخله،[نهششایی]ایششن‌پیامششد‌بود.اما‌علم‌یک‌منزله‌ی‌به‌مارکسیسم‌ی‌ویژه‌خودمختاریWeltanschauungرو،ایششن‌از‌و‌نداشششت،197گر‌طششبیعت‌بیش‌های‌گرایی‌وحششد ت‌بششا‌هششم‌زیششادی‌تفاو ت‌قضا‌از‌که)بود
کنششار‌در‌دوم‌الملششل‌بین‌اصششحاب‌سششوی‌از‌درحششالی‌انگلششس‌فلسششفی‌های‌دیششدگاه‌چراکششه‌بششود؛نمششا‌متناقض‌پیامششدیطریششق‌از‌انگلس‌که‌گرفت،می‌قرار‌دیگران‌و‌دورینگ)وHaeckel(گهکل‌گرا»ی«تقلیل«مکانیکی»و‌های‌ماتریالیسم
داشت.را‌ها‌آن‌با‌مقابله‌قصد‌خود‌متاخر‌آثار
نیششز‌و‌بود،فلسفی‌مداخل ت‌جانب‌دارانه‌ی‌و‌پراتیکی/عملی‌خصلت‌بر‌وی‌اصرار‌لنین‌شاخص‌های‌مشارکت‌تمایز‌وجه192. a totalizing vantage point193. non-reductionist (emergentist) cosmology194. monistic (processual) dialectics of being195. reflectionist epistemology196. contingency197. hypernaturalist monisms
40
رویکششرد،دو.ایششن‌روزمششرهعلششم‌بششه‌نسششبت‌مششداخلتی‌چنیششن‌نسششبی‌خودمختششاری‌از‌وی‌تر‌روشششن‌پردازی‌مفهششوملنین‌فلسفی‌ی‌بخشیدند.اندیشه‌بهبود‌تاحدی‌را‌انگلس‌ی‌اندیشه‌از‌پوزیتیویستی[رایج]و‌گرات‌عینی‌های‌گیری‌قالببششا‌رویششارویی‌منظششور‌به‌گرایششانه‌بازتاب‌جششدل»یکسمامپریوکریتیسی و ماتریالیسمکرد:«گذر‌زیر‌مرحله‌ی‌دو‌از
های نوشته دست«در‌حششال‌آن‌که‌بوگششدانف)؛ازطریق‌مثال،(برای‌بود‌بلشویکی‌های‌حلقه‌در‌ماخ‌های‌ایده‌گسترشییفلسفی ورزی‌اندیشششه‌میششان‌تقابششل‌به‌را‌خود‌جای‌تدریج‌به‌آلیسم‌ایده‌و‌ماتریالیسم‌از‌انگلس‌دوقطبی»تقابل‌‌گذار
یی‌ایستد).در‌می‌دوم‌جای‌در(و‌دهد‌می‌غیردیالکتیکی‌‌و‌دیالکتیکی ،سششنگینی‌و‌جششدی‌بحششث۱۹۲۰ی‌دهه‌شششوروی‌آمششوزه‌دیششالکتیکی‌ی‌سششویه‌بر‌که)ششDeborinمثل‌دبورین(کسانی‌دو‌طیف‌زیر‌درگرفت:مد ت،میان‌کوتاههرچند
نمودند.می‌برجسته‌را‌آن‌ماتریالیستی‌های‌مولفه‌که‌بوخارین‌چون‌کسانی‌و‌ورزیدند،می‌تأکید‌دیالکتیک‌ماتریالیسمسشوی‌از‌دو‌هشر‌کشه«ماتریالیسشم»)،«دیالکتیشک»و(یعنشی‌انگلشس‌شناختی‌معرفت‌میراث‌اصطلح‌دو‌ترتیب،بدین
ی‌فلسششفه‌در‌درونششی‌شکافی‌بروز‌جریان‌در‌بود،نهاده‌تأکید‌ها‌آن‌اهمیت‌لنین‌بر‌دیگر‌بار‌و‌بودند،شده‌رد‌برنشتاینبیاتحاد‌جماهیر ایشن‌و)؛externalize([قلمششداد]ششدند‌بیرونی‌یکدیگر‌‌به‌ها)نسبت‌مکانیست‌و‌دبورین(میان‌شورو
بکدگذاریدیامات«قالب‌در‌استالین‌نظام‌تحت‌مفاهیم‌این‌که‌بود‌آن‌از‌پیش هششر‌پششس،ایششن‌شوند.از»بازتدوین‌و‌یف‌جریانا ت‌سوی‌جداگانه]از‌طور[به‌مفهوم‌دو‌این‌از‌یک ین‌مخال شدند.می‌بازنمایی‌غربی‌مارکسیسم‌طیف‌درو
ای‌خودآگاهششانه‌طور‌به‌مارکسیستی‌شناسی‌معرفت)،Austro-Marxists(اتریشی‌های‌مارکسیست‌و‌آدلر‌ی‌اندیشه‌درو‌تششدوین‌نیششوتن،بششا‌قیاسی‌قابل‌طور‌به‌مارکس،اینکه‌بود:نخست‌زیر‌معنای‌دو‌در‌کانتی‌بیان‌در‌که‌شد،198انتقادیممکششن)چگششونهsocialization(پذیریجامعه/اجتماعی‌سازی«هک‌ساخت‌پذیر‌امکان‌را‌کانتی‌پرسش‌این‌بندی‌صور تتجربششه‌امکششان‌بششرای)شرطیsociality(جامعه‌گرایی‌مارکس]که[نزد‌درک‌این‌رابطه،همین‌در‌مستقیما‌و‌است؟»؛را‌مششارکس‌ی‌نظششریه‌کننششد.آدلششر،می‌ایفا‌کانت‌نزد‌ها‌مقوله‌و‌زمان‌فضا،که‌کند‌می‌ایفا‌را‌نقشی‌همان‌درست‌است،(بشششریت‌آن‌ی‌ابششژه‌کششه‌نقششدی‌کنششد؛می‌درک‌شششود‌می‌مهششار‌و‌سششنجش‌تجربششی‌لحششاظ‌به‌کششه‌نقششدی‌ی‌منششزله‌‌به
یی‌فعالیت‌به‌ها‌آن‌کرد‌عمل‌که)قرار‌دارد،quasi-natural(طبیعی‌شبه‌قوانینی)تحت199شده‌اجتماعی int(ارادی‌انسان
entionalاست.وابسته200ارزش‌به‌معطوف)و
در‌و‌عمششدتا‌مارکسیسششم‌که‌نداشتند‌باره‌این‌در‌تردیدی‌دادیم‌قرار‌ملحظه‌مورد‌تاکنون‌که‌اندیشمندانی‌از‌یک‌هیچبت‌ی‌وهله ین‌بوخارین).در‌تاریخی ماتریالیسم‌به‌کنید‌نگاه‌نمونه،(برای‌است‌علم‌یک‌نخس نششاچیزی‌تأکید‌حال،عیعناصری‌همان‌یعنی‌شد،می‌انجام‌مارکس‌ی‌اندیشه‌در‌هگلی‌یا‌دیالکتیکی‌اصالتاا‌عناصر‌تاکیدی)بر‌هیچ‌نگوییم(اگرتازه‌متون‌نیز‌و،کاپیتال‌در‌ارزش‌ی‌نظریه‌از‌مارکس‌داشت‌عرضه‌های‌دشواری‌از‌ای‌عمده‌بخش‌مسبب‌گمان‌بی‌که
یی‌مارکسیسششم‌واقششع،اسششت.به‌یششافته‌تغییششر‌اینششک‌وضششعیت‌انششد.ایششن‌بوده‌اولیه‌ی‌وی‌کلیدی‌آثار‌از‌انتشاریافته هگلششییسششاختارگرایی‌و‌فرانکفششور ت‌مکتب‌کارهای‌ی‌برانگیزاننده‌که،]۳۶[لوکاچ‌توسط‌یافته‌‌بسط‌و‌شرح لوسششین201تکششوین
تفسششیری‌معیششار‌نفششوذ‌ی‌دامنه‌همششان‌از‌کمششابیش‌کششه‌کششرد‌عرضه‌مارکس‌آثار‌‌برای202تفسیری‌معیاری‌بود،بگلدمن
198. self-consciously critical199. socialized humanity200. value-oriented human activity201. genetic structuralism202. interpretative canon
41
بی،که‌کاربست‌های‌آن‌‌شد.به‌موجب‌این‌معیار‌برخوردار‌ی]انگلس[برساخته گرامشششی‌بکششرش‌وبه‌ویژه‌در‌آثار‌تفسیرشششناخت‌ی‌نظریه‌اصلی‌عام‌های‌شوند.ویژگی‌می‌وارونه‌گیری‌چشم‌طور‌به‌یانگلسی‌سنت‌اصلی‌است،تأکیدا ت‌مشهوداند:قرار‌بدین]۳۸[و‌گرامشی]۳۷[بکرش
یی‌مارکسیسم‌شناسایی‌یا‌گرایی‌تاریخ)۱( یی-همچون‌بیان/تجل به‌‌منششزله‌یطبیعی‌علم‌شناسایی‌کارگر-و‌ی‌طبقه‌نظرانکششار‌بششا‌کششه‌اسششت،203شششناختی‌کششار‌فرآینششد‌زاد‌درون‌ی‌جنبه‌فروپاشی‌مستلزم‌‌که‌نگرشیبورژوایی؛ایدئولوژی‌‌یک
بی‌علم‌یک‌ی‌مثابه‌به‌مارکسیسم ی‌نظششریه‌یششک‌یا‌خود-بسنده‌ی‌فلسفه‌یک‌همچون‌آن‌از‌دیگری‌درک‌نفع‌به‌اجتماعیع‌منظری(واجد‌خودمختار‌اجتماعی ین‌از‌بخش‌تمامیت‌و‌جام است؛)همراه204خود‌آ
یا‌فروپاشی‌به‌که‌رویکردی‌جهان؛پراتیکی‌تکوین‌و‌ساخت‌ی‌ایده‌ی‌پایه‌بر‌گرایی،بازتاب‌ضد‌و‌گراییت‌‌ضدعینی)۲(یی‌معرفت‌آلیسشم‌ایده‌یشک‌بشا‌آن،بشا‌متناظر‌و‌می‌انجامد‌علم‌ناگذاری‌ببعد‌موثر‌سازی‌خنثی در‌گرایی‌نسشبی‌و‌ششناخت‌‌است؛)همراهjudgemental relativism(داوری‌‌ساحت
یی‌علم‌باوری‌بار‌زمان]زیر‌آن[تا‌که‌مارکسیسم‌انتقادی‌و‌ذهنی‌های‌سویه‌احیای‌و‌‌بازیابی)۳( بششر‌حاکم‌پوزیتیویستای‌پششاره‌همچششون‌وارگششی‌بت‌ی‌آمششوزه‌ی‌دوبششاره‌کشششف‌شامل‌مساله‌این‌لوکاچ،مورد(در‌بود‌شده‌دفن‌دوم‌الملل‌بین
بود).مارکس‌ی‌نظریه‌از‌اساسی
بی‌بیان‌و‌طور‌رویکردی]به‌چنین‌مبنای[بر‌اینک‌مارکسیسم شششناخت‌وآنکششه‌جششای‌به‌اسششت،سششوژه‌یک‌تجلی‌بنیادیش بکرش]مارکسیسم‌باشد؛ابژه‌به]یک[مربوطدان است.]۳۹[»پرولتاریا‌انقلبی‌جنبش‌نظری‌بیان‌و‌تجلی«[از‌نظر‌نیاز‌مورد‌اساسی‌عناصر‌ی‌مهگوید)«ه‌می‌گرامشی‌که‌گونه(آن‌ای‌خود-بسنده‌طور‌به‌فقط‌نه‌مارکسیسم‌این،برافزون‌یب‌به‌تنهششا‌دقیقششا‌بلکه‌داراست،را]۴۰[ن»جها‌از‌منسجم‌و‌تام‌پردازی‌مفهوم‌یک‌برساختن‌برای خششود-همیششن‌مششوج
لوکاچ:از‌همین‌‌روست‌که‌از‌دیدمتمایز‌می‌گردد.205بسندگی
هششای‌محرک‌و‌هششا‌مایه‌درون‌تقششدم‌نششه‌سازد‌برمی‌را‌بورژوایی‌ی‌اندیشه‌و‌مارکسیسم‌میان‌قطعی‌تفاو ت«آنچهای شناسی هستیمتاخرش،اثر‌در‌لوکاچ‌که‌موضعی()استtotality(تمامیت‌دیدگاه‌بلکه‌اقتصادی، هسگگتبش‌اجزای‌بر207کل‌فراگیر‌ی‌سیطره‌و‌داد/باسکار)….تسلط‌قرار‌بازتاکید‌مورد‌را‌‌آن،206اجتماعی آن‌جوهر‌ا]تاریخ‌و‌آگاهی‌طبقاتی[]۴۱[گرفت.»بر‌هگل‌از‌مارکس‌که‌است‌روشی
یی‌از‌جهانی‌ایجاد‌ی‌واسطه‌به‌طبیعی،علم‌خود‌منظر،این‌از مختلف‌جزئی‌سپهرهای‌به‌که‌مجزا‌و‌ناب‌داده‌های‌تجربو‌بششورژوازی‌گسششیختگی‌ازهم‌هسششتند،معنادار‌‌تمامیت‌یک‌با‌پیوندی‌هر‌فاقد‌و‌اند‌‌شده[پاره‌پاره]تقسیم‌ازهم‌جدا‌و
با‌علم‌را‌که‌بنا‌می‌نهد‌مارکسیسم‌درون‌در‌درازآهنگ‌سنتی‌لوکاچ‌کند.بنابراین،می‌بیان‌را‌آن‌ی‌شده‌واره‌شی‌بینشرا‌تحلیلششی‌ی‌اندیشششه‌و‌دیششالکتیکی‌ی‌اندیشه‌و[خلط‌می‌کند]آمیزد‌می‌‌هم‌‌در‌آن‌از‌پوزیتیویستی‌ناروای‌تفسیرهای
دهد.می‌قرار‌هم‌برابر‌دربه‌طور‌زمخت‌و‌بی‌پروایی
203. cognitive labour process204. comprehensive totalizing standpoint of its own205. self-sufficiency206. Ontology of Social Being207. the all-pervasive supremacy of the whole
42
ین‌این‌ی-ابژه‌سوژه‌پرولتاریا‌لوکاچ‌در‌نظر ین/تواما اصل‌این‌یابی)تحقق‌لوکاچی‌ی‌چرخه(در‌تاریخ‌و‌است،208تاریخ‌همایا‌داری،سرمایه‌ی)جامعهself-knowledge(خود-شناسی‌جز‌نیست‌چیزی‌تاریخی‌پرولتاریاست.ماتریالیسم‌دست‌بهکششالییهمچششون‌خود(وضعیت‌به‌خودآگاهانه‌روند‌وقوف‌در‌که‌پرولتاریا‌به‌منتسب‌ممکن‌و‌چرخه)آگاهی‌این(درکند.لوکاچ‌بر‌آن‌است‌می‌وضعیت‌این‌سازی‌دگرگون‌به‌روعش‌همزمان‌است)،آن‌به‌وابسته‌داری‌سرمایه‌ی‌جامعه‌که
می‌پردازد:کالیی‌وارگی‌بت‌که‌به‌کاپیتال،اول‌جلد‌نخست‌فصل‌چهارم‌که‌بخش
شششناخت‌همانا‌که‌را،پرولتاریا‌خود-شناسی‌تمامی‌نیز‌و‌دارد‌بر‌در‌را‌تاریخی‌ماتریالیسم‌تمامی‌خود‌دل«در]۴۲[.»استداری‌سرمایه‌ی‌جامعه
بچ‌شناسی‌معرفت بی‌شناسی‌هستی‌و،)rationalist(عقلگرا‌لوکا از‌لوکاچ‌تمامیت‌تر،مشخص‌طور‌است.به‌آلیستی‌ایده‌وبن‌در‌چراکششه)اسششت،expressive(ت)«تبیینی/بیانگر»اس‌کرده‌اشاره‌آلتوسر‌که‌چنان(هم‌سو‌یک (گششام/مرحلششه‌هششر‌آ
momentبی‌طور)به است،گرایانه‌غایت‌همچنین‌لوکاچ‌تمامیت‌دیگر،سوی‌از‌و‌دارد؛بر‌در)راthe whole(کل‌تلویحبن‌در‌چراکه یی‌محقششق)کششه‌آن‌را‌پیش‌‌نگششری‌می‌کنششد‌ای‌آینششده‌بششا‌پیونششد‌در‌فقط‌حال‌زمان‌آ پششذیر‌فهم(از‌این‌همششان‌گردد.می
هششم‌فرآینششد)و‌سششازی‌برجسته(با‌یانگلسی‌شناسی‌هستی‌هم‌ولی‌است،آن‌واجد‌مارکس‌شناسی‌هستی‌که‌چیزی‌آناست.ساختار‌هستند،آن‌تمامیت)فاقد‌سازی‌برجسته(با‌لوکاچی‌شناسی‌هستی
یت‌یک‌عامیصرف‌تصور‌‌گرامشی‌نزد حسب‌بر‌چیزها/اشیاء‌عینیت‌و‌است،مذهبی‌ی‌مانده‌پس»یک209در-خود«واقعیین‌جهان‌بینا-ذهنیت‌یک cognitive(شششناختی‌اجمششاع‌یششک‌همچششون‌یعنششی‌شششود؛می‌بششازتعریف210اشخاص‌روای‌میا
consensus،(یابششد،می‌تحقششق‌‌کمونیسششم‌تنها‌درنهایت‌در‌اما‌شویم،می‌نزدیک‌بدان‌وار‌مجانب‌طور‌به‌تاریخ‌طی‌که‌که:سازد‌می‌خاطرنشان‌باشد.گرامشی‌رسیده‌انجام‌به‌عملی/پراتیکی‌اجماع‌یک‌آنکه‌از[یعنی]پس
شششود،نمی‌داده‌توضششیح‌اتمیستی‌ای‌نظریه‌توسط‌بشری‌تاریخ‌که‌است‌روشن‌پراکسیس،ی‌نظریه‌اساس«براز‌بخشی‌علمی،فرضیا ت‌و‌ها‌بینش‌دیگر‌تمامی‌همانند‌اتمیستی،ی‌نظریه‌یعنی‌است؛درست‌آن‌عکس‌بلکه]۴۳[)است.»superstructure(روبنا
یی‌دیدگاه‌این و‌آن؛گششذرای‌ابعششاد‌بششه‌علششم‌ناگششذرای‌ابعاد‌دهد:تلشی‌می‌جای‌خود‌در‌را‌دوگانه‌ای‌فروریزش‌و‌تلشهای‌چرخش‌از‌یکی‌یادآور‌گرامشی‌ی‌گفته‌نخست،مورد‌آن.در‌زاد‌برون‌های‌جنبه‌به‌علم‌زاد‌درون‌های‌جنبه‌تلشیکه:دارد‌نمی‌روا‌تردیدی‌امر‌این‌به‌باور»درحقیقی‌آلیست‌ایده«آن‌همانند‌که‌چرا‌است،پرودون‌علیه‌مارکس
]فقر‌فلسفه[]۴۴[».آن]باشد[کاشف‌هاروی‌ی‌نظریه‌از‌پیامدی‌باید‌می‌خون‌گردش«
یی‌شناخت‌‌تاریخ ال‌گرامشی‌آن)،که‌های‌‌ابژه‌متمایز‌مندی‌تاریخ‌که(همچنان‌مای‌مند آن‌بر‌تأکید‌خواهان‌درستی‌به‌کام‌ووابسششته‌واقششع‌در‌آنها)را‌نفششی‌نمی‌کنششد،بلکششه‌مندی‌تاریخ(و‌شناخت‌های)ابژهotherness(دگربودگی‌ی‌ایده‌است،
208. identical subject-object of history209. reality-in-itself210. a universal intersubjectivity of persons
43
است.آن‌بهمتکی
نفششع‌به‌لوکششاچ‌که‌درحالی‌اما‌کنند،می‌رد‌را‌انگلسی‌نوع‌از‌طبیعت‌دیالکتیک‌هرگونه‌همگی‌بکرش‌و‌گرامشی،لوکاچ،وار-انسششان‌گرایی‌وحششد ت‌یششک‌نفششع‌به‌بکششرش‌و‌گرامشششی‌کنششد،می‌چنیششن‌برمانتیک‌و‌گرا‌دوگانه‌گرایی‌ضدطبیعت‌یک
ین‌به‌دیالکتیششک،کشه‌کنششد‌می‌اسشتدلل‌لوکششاچ‌که‌کننششد.درحششالی‌می‌چنین211شدهی‌تاریخانگارانه‌ی بشاز-فرآینشد‌سشایی‌وحد ت و‌گرامشششی‌یابششد،می‌کاربسششت‌اجتمششاعی‌جهششان‌روی‌بر‌تنها‌شده،خود-بیگانه‌از‌ی‌ابژه‌و‌اصلی‌ی‌‌سوژه212یابدیششالکتیکی‌بنششابراین‌و‌است‌بشری‌تاریخ‌از‌ای‌پاره‌شناسیم‌می‌را‌آن‌ما‌که‌چنان‌طبیعت،که‌هستند‌آن‌مدعی‌بکرشاست.
یبتر‌ی‌پاره‌دو‌میاناین‌همانی(213گرامشی‌ی‌یافته‌تحقق‌این‌همانی‌ی‌نظریه‌در‌که‌درحالی نا--شناسی»)،«هستی‌کیبی‌آن]در[که‌لوکاچ،ی‌نظریه‌در‌رود،می‌دست‌از)درمجموعintransitivity(گذرایی اسششت‌تاریخ‌از‌بروندادی‌این‌همانیت‌یششک‌سششان‌‌به(الف)شششود:می‌نمایششان‌زیششر‌شششکل‌دو‌در‌ناگششذرایی‌بیابششد،تحقششق‌بایششد‌هنششوز‌کششه لحششاظ‌به‌طششبیع
بی‌معرفت یک)باintegral(و‌مکمل‌سازنده‌ای‌‌رابطه‌در‌که‌بکنش،بی‌و‌گلخت‌‌شناخت شششود؛نمی‌دیده‌بشر‌رهایی‌دیالکتیپرولتاریایی.خودآگاهی‌به‌یابی‌دست‌از‌پیش‌بشری،تاریخ‌در‌بیگانگی‌قلمرو‌سان‌‌به(ب)
فرانکفششور ت)مکتششب‌دوم‌نسل(در‌و‌مارکوزه‌آدورنو،انتقادی»هورکهایمر،ی«نظریه‌اصلی‌شناختی‌معرفت‌موضوعا تیم‌مطلششق‌گرایی‌تششاریخ‌در‌تعششدیلی‌و‌‌اصششلح)۱(قرارنششد:بدین‌ها‌آن‌فکری‌وابستگان‌و‌همکاران‌و‌هابرماس مارکسیسششمارکسیسششم؛در‌و‌مارکس)نزدlabour(کار‌مفهوم‌بر‌‌نقدی)۲(نظریه؛نسبی‌خودمختاری‌بر‌تازه‌تاکیدی‌و‌لوکاچی
ید‌سازی‌‌برجسته)۳(و پردازیم:]می‌موضوع‌سه‌این‌از‌یک‌هر‌بررسی‌به‌علم‌باوری.[اینک‌و‌گرایی‌عینیت‌نقد‌مؤک
بششه‌سششرانجام‌و‌شششود‌می‌انجام‌پرولتاریا‌نقش‌از‌تدریجی‌بزدایی‌مرکزیت‌طریق‌از‌موضوبع‌این‌به‌پرداختن): ۱( موضوعید‌عاملیت‌هرگونه‌فقدان ای‌شششیوه‌نیز]-به‌فرانکفور ت‌مکتب[نزد‌که‌طوری‌به‌گردد؛می‌منجر[فرآیند]رهایی‌تاریخ‌بنیاطبقششه)دیششده‌یک‌از‌گری‌نشان‌همچون(نه‌افراد‌ی‌خصیصه‌و‌خوی‌سان‌به‌انقلبی‌ی‌نظریه-جوان‌های‌هگلی‌یادآوراد می«یک‌همانند‌و‌شود،می normative(هنجاری‌سطح‌به‌ای)فیشتهSollen»(بای planeشششکاف‌یابششد.می)انتقال
ید‌آن بک‌نوعی‌و‌نظریه‌میان‌پیام همششان‌گونه‌‌کششه‌در،ساخته‌و‌دامن‌می‌زنششدبرجسته‌را214نقادی‌مشربیو‌بدبینی‌پراتی:عیان‌می‌شودی‌برانگیزاننده‌و‌صریح‌طور‌بهگفته‌ی‌زیر[از‌مارکوزه]
یی‌ی«نظریه نظریششه‌ایششن‌بزننششد؛پل‌را‌آینده‌و‌اکنون‌میان‌شکاف‌بتوانند‌که‌است‌مفاهیمی‌فاقد‌جامعه‌انتقادبششاقی‌آمیششز‌منفششی/نفی‌بلکه‌دهد؛نمی‌نشان‌را‌توفیقی‌و‌کامیابی‌هیچ‌و‌شود‌نمی‌متعهد‌را‌نویدی‌و‌‌وعده‌هیچ]۴۵[ماند.»می
یی‌پردازی‌مفهوم‌کنار‌در‌پیامدهایی،چنین یی)«نظششریه‌ناو(رمانتیششک‌منفی‌تماماا‌ها بششه‌انتقششادی»نسششبت‌ی‌دیششالکتیکیی‌ی‌نظریه‌تحلیلی،ی‌اندیشه‌و‌فناوری‌علم،داری،سرمایه رویکششرد-هماننششد‌کششه‌ای(نظششریه‌را‌آن‌از‌برآمششده‌اجتمششاع
211. historicized anthropomorphic monism212. reunification213. Gramsci’s achieved (being-knowing) identity theory214. judgementalism ( گرایی‌قضاو ت )
44
اجتمشاعی‌ی‌نظشریه‌از‌دورتشر‌ای‌فاصششله‌شششود)در‌می‌تلقی‌شناسی‌معرفت‌حقیقی‌منبع‌گرا-همچون‌تاریخ‌مارکسیسمتششا‌سششاخت‌قششادر‌را‌فرانکفششور ت‌مکتششب‌انتقششادی‌ی‌نظششریه‌هششا‌ویژگی‌همیششن‌حششال،عیششن‌نشششانند.در‌می‌مششارکس
و‌پوشششیده‌را‌ها‌آن‌مارکس‌خود‌ی‌بینانه‌خوش‌گرایی‌پرومته‌و‌گرایی‌عقل‌که‌کند‌تشریح‌و‌ترسیم‌را‌مسایل/مشکلتیبود.داشته‌نگاه‌مبهم
یی‌تقابل): ۲( موضوع یی‌گذار از‌ابششزاری،یا‌تکنیکی‌تماماا‌خرد‌یک‌و‌بخش‌رهایی‌یخرد‌یک‌‌میان‌انتقادی‌ی‌نظریه‌اساس»216بشششری‌علیششق‌و«دانش‌ی‌مقاله‌‌تا]۴۶[»هورکهایمر215انتقادی‌ی‌نظریه‌و‌سنتی‌ی«نظریه‌ی‌انتشار]مقاله[زمان
بششر‌مارکس‌تأکید‌دلیل‌این‌امر[از‌منظر‌آنان]است؛یافته‌چرخش‌مارکس‌خود‌علیه‌ای‌فزآینده‌طور‌‌به]۴۷[هابرماس]۴۸[مارکوزه‌نظر‌در‌رو،این‌بشر،بود.از‌استثمار‌از‌سوی‌برای‌تام‌ای‌ابژه،همچون‌طبیعت‌از‌وی‌مفهوم‌پردازی‌و‌کاریر‌عقلنششی‌تنظیششم‌نششه‌و‌اسششت‌خلقششه‌کششار‌نششه(رهششا)،217یافته‌رهایی‌ی‌جامعه‌یک‌ی‌مشخصه‌وجه بلکششه‌‌ضششروری؛کششاید‌تصعید‌ای‌جامعه‌چنین‌ی‌مشخصه‌وجه در‌مششارکس‌هابرمششاس‌نظششر‌اسششت.از218حسششانی‌لیبیششدویی‌بازی‌در‌کار‌خو
امششا‌کنششد،می)بازشناسششیinteraction(تعامششل‌و‌کار‌میان‌را‌تمایزی‌تولیدی،مناسبا ت‌و‌نیروها‌میان‌اش‌تمایزگذاریبن‌اثششر‌در‌و‌دهششد،می‌دسششت‌به[نظششری]خششود‌پراتیک‌این‌از‌نادرست‌تفسیری‌پوزیتیویستی‌روشی‌بهمارکس خششود-آکرد‌للاستد‌چنین‌توان‌می‌حال،این‌باکاهد.فرومی‌کار‌به)راhuman species(بشر)نوعself-formation(تکوینی
و‌درون‌در‌همششواره‌کششه‌فهمششد‌می‌چیزی‌سان‌به‌را‌کار‌بلکه‌کند،نمی‌تلقی‌تکنیکی‌کنشی‌همچون‌را‌کار‌مارکس‌کهیی‌به طششور‌به‌و‌خطا‌به‌که‌است‌هابرماس‌خود‌بلکه‌مارکس،نه‌دهد.بنابراین،می‌رخ‌مشخص‌تاریخا‌ی‌جامعه‌یک‌میانج
کنشششی‌سششان‌به‌را‌کششار‌وی‌کششه‌چششرا‌دهششد؛می‌ارائششه‌پوزیتیویسششتی‌روایتی‌طبیعی‌علم‌از‌هم‌و‌کار‌از‌هم‌غیرانتقادیبازنمششایی‌آن‌از219محور‌قیاسششی-قششانون‌الگششوی‌توسششطکه‌‌را‌آنچه‌نیز‌طبیعی‌علم‌مورد‌در‌و‌کند‌می‌تعریف‌تکنیکی
انگارد.می‌بسنده،شود‌می
بشا‌طشبیعی،تمامششاا‌فرآینشد‌یشک‌از‌ای‌نشتیجه‌سشان‌به‌بشر‌نوع‌از‌تلفیق‌برداشتی‌برای‌هابرماس‌کوشش): ۳( موضوعهرگششونه‌تناقض‌ی‌دهنده‌نشان‌بشری،فعالیت‌توسط‌و‌در‌ای‌برساخته‌ی‌منزله‌طبیعت)به(ازجمله‌واقعیت‌ازبرداشتی
از‌جایگششاهطبیعت‌اگر‌که‌انجامد‌می‌حاصل‌بی‌دوراهی‌و‌تنگنا‌این‌به‌رهیافت‌این‌که‌ت.چرااس‌استعلیی‌پراگماتیسمیی یت‌یک‌استعلی ین‌برساخته‌تاریخی‌ی‌زمینه‌و‌بنیاد‌تواند[خود]نمی،برخوردار‌استبرساخته‌عینی و‌باشششد؛سششوژه‌شدیت‌یششک‌سششادگی‌به‌توانششد‌نمی‌پس)است،subjectivity(ذهنیت/سوژه‌گی‌تاریخی‌ی‌شالوده‌طبیعت‌اگر‌برعکس، عینیششconstituted(برساخته objectivityتصششادفی/حششدوثیطششور‌به(و‌در-خود‌باید‌می‌طبیعت‌حالت‌این‌در؛]۴۹[)باشد،
عینیششت‌ناپذیری‌کاهش‌بر‌اش‌پافشاری‌در‌نیز‌آدورنو‌رسد‌می‌نظر‌به‌که‌است‌ای‌نکته‌ما)باشد.این‌برای‌ممکن‌ای‌ابژه(ی‌ی‌فلسشفه‌فراگیشر‌خطشای]۵۰[آدورنشو‌است.درواقشع،داده‌قرار‌تصدیق‌مورد‌را‌گی)آن‌ذهنیت(سوژه‌به First(اولش
Philosophy،(متقششابل‌هششای‌قطب‌از‌یکششی‌فروکاسششتن‌بششه‌پایششدار‌گرایشی‌همچون‌را‌مارکسی،شناسی‌معرفت‌شامل
215. Max Horkheimer, Traditional and Critical Theory.216. Jürgen Habermas, Knowledge and Human Interests.217. emancipated society218. sensuous libidinous play219. deductive-nomological model
45
روکاسششتنف‌در‌یانگلسی‌مارکسیسم‌نزد‌گرایش،(این‌سازد‌می‌برجسته‌را‌آن‌و‌تمیز‌داده‌دیگر‌قطب‌به220ناپذیر‌کاهشراسششتا،همیششن‌آگششاهی).در‌بششه‌هسششتی‌فروکاستن‌قالب‌در‌لوکاچی،مارکسیسم‌نزد‌و‌یابد؛می‌نمود‌هستی‌به‌آگاهییی‌درون‌نفششع‌بششه،و221گریزی‌انگششاره‌‌پیش‌از‌دور‌به‌ای‌شالوده‌بر‌اندیشه‌کردن‌بنا‌برای‌تلشی‌هرگونه‌علیه‌آدورنو مانششاییی ورزد.می‌استدلل‌نقد‌تمام
آنها]مهم‌مشترک‌رویکرد‌یک‌سبب[به‌را‌زیر‌های‌‌نحله‌آرای‌که‌بود‌خواهد‌مناسب‌دراینجا‌شد،گفته‌آنچه‌امتداد‌دردهیم:قرار‌اجمالی‌ای‌اشاره‌مورد
؛222یا.پ.تامپسون‌و‌هلر،اگنس‌گارودی،روژه‌لوفور،هانری‌فروم،اریش‌نظیر‌گرا،انسان‌های‌الف)مارکسیستمرلوپونتی؛و‌سارتر‌نظیر‌اگزیستانسیالیست،های‌ب)مارکسیست‌و؛223وسیکک‌کارل‌و‌شاف،آدام‌کولکوفسکی،شامل‌شرقی،اروپای‌رطلبانپ)تجدیدنظبرویچ،شامل،پراکسیس‌یوگوسلویایی ت)گروه بکویچ،گ.پت آنها.همکاران‌و،224س.استویابنویچ‌م.مار
دگرباره‌تأکید‌مشترک‌طور‌به‌همگی[فکری]،متنوع‌اشتغال ت‌و‌‌گیری‌شکل‌مختلف‌روندهای‌وجود‌با‌فوق،های‌نحلهتاکیششدی‌نهند؛می]۵۱[»225مارکسیستی‌اصیل‌ی‌اندیشه«کانون‌سان‌به‌انسانی،پراتیک/پراکسیس‌و‌انسان‌بر‌نوینی‌وهای نوشته دست[انتشششار]مششدیون‌آشششکارا‌آن‌احیششای‌و‌بود،شده‌ناپدید‌استالینیستی‌مشی‌چیرگی‌ی‌دوره‌در‌که
هگششل‌پدیدارشناسی روح‌‌از‌گرایانه‌انسششان‌هششایی‌خوانش‌مدیون‌کمتر،ای‌درجه‌به(و‌مارکس‌فلسفی و اقتصادی)بود.226هیپولیت‌ژان‌و‌کوژو‌الکساندر‌چون‌کسانی‌توسط
اگرچششه‌بشری،نیازهای‌و‌بشر‌سرشت‌که‌شود‌می‌فرض‌چنین‌که،آن‌است:نخست‌ذکر‌‌قابل‌مهم‌ی‌نکته‌دو‌اینجا‌دراینجششا‌در‌اینکششه،دوم‌نیسششتند؛انعطاف‌پششذیر‌و‌پذیر‌سازش‌نامحدودی‌طور‌به‌شوند،می‌گری‌میانجی‌تاریخی‌ای‌گونه‌به
بی‌لحاظ‌به‌موجوداتی‌سان‌به‌ها‌انسان آل‌ایششده‌یششک‌سششان‌به‌انسششان‌بلکششه‌نیسششتند،تششوجه‌کششانون‌معین[و‌معلوم]تجربدر‌هماهنششگ‌نحوی‌به‌و‌خلق،آزادانه‌طور‌به‌خودپو/خودپرور،بخش،کلیت‌شده،-بزدایی‌بیگانه‌موجودی(نظیر‌هنجارییت‌یک‌بیانگر‌نکا ت‌است.این‌توجه‌محل)227فعالیت‌و‌تکاپو ییبازگش میششان‌است.از‌فویرباخ‌به‌مارکس‌از‌‌آشکار‌مورد
ی‌پششایه‌بشر‌تاریششخ‌پششذیری‌فهم‌کشردن‌بنشا‌جهشت‌در‌تلش‌گیرترین‌پی‌و‌ترین‌ژرف‌سارتر‌آثار‌کلیا ت‌فوق،نویسندگانرا‌او‌هششدف‌منطقاا‌سارتر‌عزیمت‌ی‌نقطه‌شد،اشاره‌تر‌پیش‌که‌گونه‌همان.امااست‌بوده‌بشری‌های‌پراتیک‌پذیری‌فهمبی‌سازی‌دگرگون‌که‌بناست‌کند:اگر‌می‌سد یششا‌خششاص‌ی‌زمینه‌پس‌یششک‌آغششاز‌همان‌از‌باید‌پس‌باشد،پذیر‌امکان‌واقع
بی‌مناسششبا ت‌از‌مشخصششی‌کلیششت یکتششایی‌بششا‌صششور ت‌این‌درغیششر‌گششردد؛لحششاظ‌فششرد‌وضششعیت‌سششاختار‌در‌اجتمششاع
220. mutually irreducible opposites221. a non-presuppositionless foundation222. E. Fromm, H. Lefebvre, R. Garaudy, A. Heller and E. P. Thompson223. E. Kolakowski, A. Schaff and K. Kosik224. G. Petrovic, M . M arkovic and S. Stojanovic225. the centre of authentic Marxist thought226. A. Kojeve and J. Hyppolite227. harmoniously engaged
46
یی‌همه‌و229ای‌چرخه‌دیالکتیک‌یک‌که‌با‌بود،خواهیم‌مواجه228ناپذیری‌توضیح 230طشششرای‌غیرتاریخی‌و‌عیانتزا‌شمول
»)هم‌ارز‌است.231عملی‌سکون‌و«لختی‌نایابی»به‌و«کمبود(از
یی‌مارکسیسم‌رفته،هم‌روی به‌نسبت‌هم‌و‌شناختی‌هستی‌ساختار‌به‌نسبت‌هم‌سارتر،تا‌لوکاچ‌از،232گرا‌ضدطبیعت‌غرببی‌تایید 233آلتوسر‌علمی‌گرایی‌عقل‌توسط‌جداگانه‌طور‌به‌انحرافا ت‌است.این‌داده‌نشان‌اندکی‌ی‌دغدغه‌و‌توجه‌تجرب
یی‌دلبولپششه‌نوکانتی‌و234علمی‌گرایی‌تجربه‌توسط‌نیز‌و‌گودلیه)،(نظیر‌ساختارگرا‌های‌مارکسیست‌دیگر‌و کولششتی‌و‌گراست.گفته‌قرار‌تصحیح‌و‌بازبینی‌مورد
ترین‌صششریح‌کاپیتششال»کششه«خششوانش‌بالیبششار)و‌اتیششن‌همششراه‌مششارکس»(به«بششرای‌های‌کتاب‌در‌ویژه‌به‌و‌آلتوسر،نزدرویکششردی(با‌بدیع‌پردازی‌مفهوم‌یک) ۱(شویم:می‌روبرو‌زیر‌موارد‌با‌دارند،بر‌در‌را‌وی‌های‌اندیشه‌های‌بندی‌صور ت
شناسی‌معرفت‌بر‌نقدی‌ی‌اولیه‌‌مبادی)۲()؛social totality(اجتماعی‌تمامیت)ازی‌گرایضدتاریخ‌و‌گرایی‌ضدتجربهاز‌متششأثر‌علمی‌گرایی‌عقل‌از‌‌شکلی)۳(و)پیوند‌دارد؛theoreticismزدگی»(«تئوری‌زاد‌برون‌ی‌جنبه‌فروپاشی‌با‌که
درنتیجه‌و‌شده،خنثی‌گیری‌چشم‌طور‌به‌ناگذرا‌ببعد‌آن‌در‌که‌لکان‌متا-روانکاوی)وG. Bachelard(باشلر‌ی‌فسلفهپردازیم:]می‌موارد‌این‌از‌یک‌هر‌ی‌فشرده‌بررسی‌به‌برد.[اینک‌می‌راه‌پنهان‌و‌پوشیده‌آلیسم‌ایده‌یک‌به
سششوی‌از‌و‌پیچیدگی،و‌ساختار‌های‌ایده‌سو‌یک‌اجتماعی»از«تمامیت‌به‌خود‌نگرش‌ی‌نحوه‌ی‌واسطه‌به‌‌آلتوسر)۱(تمششامیت‌‌کنششد.آلتوسششر‌می‌دفشاع‌هششا‌آن‌از‌و‌داده‌قشرار‌مجدد‌تصریح‌مورد‌ناپذیر‌را‌تقلیلجامعه‌گرایی‌‌های‌ایده‌دیگر،
در‌که‌کند،می‌پیشا-موجود‌تلقی‌مرکز-زدوده‌و‌پیچیده،)،overdetermined(ی-تعین‌چندکلیتی‌همچون‌را‌اجتماعییی‌مامیت.ت235است‌یافته)ساختارdominance(روند‌سلطه کششه‌اسششت‌کلیششتی‌گرایی،تجربه‌با‌تقابل‌در‌آلتوسر‌اجتماعبنیعلیت‌شکل‌و‌یابد‌می‌ساختار (گرایششی‌کل‌و‌گرایی‌تششاریخ‌ابشش‌تقابششل‌درمششامیتی‌کششه‌ت(مکانیستی)نیسششت؛نیوتنی‌‌آholism،(گویا/بیانگر«تمامیتی‌نه‌است،چند-تعینی‌و‌پیچیده)«expressive totality(،یششک‌پششذیرش‌مسششتعد‌که‌بت‌ایششن‌در‌علیت‌شکل‌نیز‌و‌است؛هم‌سرشت236همگن‌مندی‌زمان‌یک‌با‌ذاتی»است،یا«بخش [در‌تمششایز‌بششاتمششامی
بی] پیشششا-آلیسششم،ایده‌با‌تقابل‌در‌آلتوسر‌اجتماعی‌تمامیت‌ترتیب،همین)نیست.بهگویا/بیانگر(لیبنیتسیتاریخ‌گرایبت‌عناصر‌گرایی،انسان‌با‌تقابل‌در‌و(پیشا-موجود)است؛داده کششه‌افرادی‌نه‌هستند،مناسبا ت‌و‌ساختارها‌این‌تمامی
یی‌التقششاط‌مقابششل‌در‌آلتوسششر‌اگرچششه‌حششال،بششا‌این‌اند.مناسششبا ت‌و‌سششاختارها‌ایششن‌سششاکنان‌و‌حششاملن‌صششرفاا گراییی‌مفهششوم‌یابششد،می‌سششاختار[روند]سلطه‌در‌تمامیت‌که‌است‌مساله‌این‌بر‌پافشاری‌خواهان237شناختی‌جامعه ایجششابگردد.نمی‌تشریح‌و‌بیان‌روشنی‌به‌هرگز238ساختاری‌علیت‌از‌وی‌خود
228. inexplicable uniqueness229. circular dialectic230. abstract a-historical generality of conditions231. practico-inert232. anti-naturalist Western Marxism233. scientific rationalism234. scientific empiricism235. structured in dominance236. homogeneous temporality 237. sociological eclecticism238. structural causality
47
معیارهششای‌کششه‌‌داعیه‌ایششن‌طرح‌با‌اما‌است،آن‌برعکس‌یا‌علم‌به‌فلسفه‌فروکاستن‌هرگونه‌مخالف‌اگرچه‌آلتوسر) ۲(ید‌درون‌مااعلم‌مداری‌تما خششودش)بششاقی‌ی‌فلسششفه‌جملششه(از‌فلسششفه‌بششرای‌روشنی‌نقش‌هیچ‌هستند،نظر‌مورد‌علم‌زا
یششا‌ایششدئولوژی،و‌علششم‌میششان239تمششایزبخش‌معیششار[خلششق]هرگششونه‌امکانا ت‌مشخص،طور‌به‌ترتیب،گذارد.بدین‌نمیبششا‌علوم‌برای240شناختی‌معرفت‌د.نزد‌آلتوسر‌خودمختاری‌سازمی‌مسدود‌را‌ادعا‌مورد‌علم‌یک‌پراتیک[امکانا ت]نقدین‌و؛سششازدمی‌و‌پایه‌هششای‌آن‌را‌مسششتحکم‌همراه‌می‌شود‌آنها‌تاریخی‌خودمختاری از)علششمdislocation(برکنده‌شششد
دارد‌خود‌انگاشت‌پیش‌را‌آن‌درون‌غلط)در‌آگاهی‌یا‌سازی‌رازآمیز‌ی‌مثابه(به‌ایدئولوژی‌گریزناپذیری‌تاریخی،فراینددارد.با‌بینش‌مارکس‌آشکاری‌مغایر ت‌که‌درکی‌است؛آن‌متضمن‌و
وی‌فکششری‌نظششام‌در‌واقعششی[اما]امششر‌ورزد،می‌تأکید‌اندیشه‌و‌واقعی‌امر‌میان‌تمایزگذاری‌یک‌بر‌آلتوسر‌اگرچه) ۳([ایششن‌ناگششذرا،ببعششد‌کامل‌گذاری‌‌بیرون‌با‌که‌طوری‌به‌کند،می‌عمل‌کانتی‌شبه‌ی‌کننده‌محدود‌مفهوم‌یک‌سان‌به‌صرفاا
بم‌ایده‌یک‌درون‌گفتمان»-بهی«نظریه-همانند‌سادگی‌نظام]به نکته).اینdegenerate(یابد‌می‌تباهی‌و‌تنزل‌آلیسیگ‌پیش‌چشششم‌به‌هگل-را‌نه-و‌اسپینوزا‌آلتوسبر‌که‌‌گونه‌همان‌درست‌که‌است‌توجه‌درخور‌نیز مششارکس‌فکششری‌آهنششیع)وsense(معنا‌بین‌تمایز‌آن‌در‌که‌پیشینی‌آشکارا‌ای‌رشته‌است،[نیز]ریاضیا ت‌علم‌از‌او‌پارادایم،بیندمی (ارجششا
reference،و‌مبهششم‌توانششد‌می242نظریششه‌بششه‌هششا‌داده‌بخشی‌تعین‌و241نظریه‌به‌ها‌داده‌بین]وابستگی[تمایز‌و)مفاهیمنشششاند،بششر‌از]تجربششه‌پوشششی[چشم‌بهششای‌به‌را‌تئششوری‌کششه‌دارد‌بششدان‌گرایششش‌آلتوسششر‌کوتششاه،بیان‌گردد.به‌ناروشنسازد.می‌برجسته‌بشر‌رهایی‌امکان‌و‌از]پراکسیس‌پوشی[چشم‌بهای‌به‌را‌ساختار‌که‌همچنان
یی‌جریشان‌لوکاچ‌اگر وجهشی‌تریشن‌دقیق‌‌به‌دلبولپشه‌کنشد،می‌بیشان‌آن‌ششکل‌ترین‌نشاب‌در‌را‌مارکسیسشم‌درون‌هگلشعلششم‌سششان‌به«منطششق‌وی،مهششم‌اثششر‌در‌دلولپششه‌سششازد.هششدف‌می‌نمایششان‌را‌مارکسیسم‌پوزیتیویستی‌های‌مایه‌درونیی‌های‌پژوهش‌برای‌ابزاری‌همچون‌تاریخی‌ماتریالیسم‌بازیابی»،243ایجابی مارکسیسم‌باز-توجیه‌و‌محور‌تجربه‌انضمام
یی‌جامعه‌یک‌سان‌به »اسششت.244اخلقششی‌گرایی«گششالیله‌یششک‌سان‌به‌مارکسیسم‌از‌حمایت‌و‌دفاع‌یا‌ماتریالیستی‌شناسa(پیشششینی‌یخششرد‌بششر‌ماتریالیسششتی‌نقششدهای‌از‌ای‌رشششته‌تاریخی‌عطف‌ی‌نقطه‌سان‌به‌را‌هگل‌بر‌مارکس‌نقد‌دلبولپه
priori reasonو‌لیبنیتششس‌بششر‌کانت‌نقد‌تا‌و‌شود‌می‌آغاز‌پارمنیدس‌بر‌افلطون‌نقد‌از‌که‌ای‌رشته‌کند،می)تلقی])A-C-A»(245«مجرد-انضمامی-مجششرد‌ی‌چرخه‌هگل،بر‌خود‌نقد‌در‌مارکس‌وی،دید‌یابد.از‌می‌آن]امتداد‌از‌پسبی‌دیالکتیک‌در ین‌های«تجرید‌همراه‌‌به‌هگل یششا‌‌وC-A-C«انضمامی-مجششرد-انضششمامی»(ی‌چرخه‌با‌را»آن246نامتعی
ین»آن‌عقلنششی‌های«تجریششد‌و‌ماتریالیستی‌شناسی‌معرفت)درC-A-C٬تر:دقیق مششارکس‌سششازد؛می‌جششایگزین‌متعیشش‌برمی‌انگیششزدپذیر»را‌آزمون‌های‌بینی‌پیش‌به‌پیشینی‌های‌داعیه‌از‌و،247فرضیه‌به‌فرضی«ذا ت‌از‌گذاری‌ترتیب‌بدین
239. demarcation criterion240. Epistemological autonomy241. theory-dependence of data242. theory-determination of data243. Logic as a Positive Science244. moral Galileanism245. Abstract-Concrete-Abstract (A-C-A) Circle246. indeterminate abstractions247. from hypostasis to hypothesis
48
همششواره‌علم‌که‌شود‌می‌گفته‌چنین‌و،]۵۳[است‌علم‌باشد،نامی‌چنین‌خوردر‌که‌دانشی.هر]۵۲[و‌موجب‌می‌شوددر‌کششه‌طرحششی‌دارد؛مطششابقت‌اسششت،داده‌شرح‌دقت‌به‌و‌پرورانده‌گروندریسه ی‌مقدمه‌در‌مارکس‌که‌طرحی‌آن‌با
ای«فرضیه‌آشنای‌روش‌در‌دلبولپه،تفسیر یی– یجبونز‌استوار ت‌میل،»جان248قیاس سازی‌خلصه‌کارل‌پوپر‌و249ویلیام‌د.گردمی
یی‌دلولپه‌بازسازی‌که‌مشکلتی‌از‌نوع‌چهار‌به‌تنها‌اینجا‌در پردازیم:می‌آنهاست،حامل‌مارکس‌روش‌ا
طششبیعی‌علششم‌ی‌حوزه‌در‌هم‌و‌فلسفه،و‌اجتماعی‌علم‌ی‌حوزه‌در‌هم‌گذاری،تفاو ت‌بدون‌که‌بناست‌بازسازی‌‌این)۱(»از250نمایانه«پوزیتیویستی-پیش‌برداشتی‌و‌اجتماعی‌علم‌از‌گرایانه-طبیعت‌بیش‌خوانشی‌کار،بیابد.حاصل‌کاربستمیان‌در‌و‌درون‌در‌گرایی‌پیوسته‌و‌گرایی‌وحد ت‌به‌که‌نگرشی‌است؛بسته‌هم‌علم‌به‌ای‌ویژه‌نگرش‌با‌که‌است‌فلسفهایششن‌بودن‌پیوسششته‌و‌خطششی‌بششر‌مبنشی‌درک‌از‌نیز‌مارکس‌خود‌نظری‌پیشروی‌مورد‌در‌و‌است‌قایل‌علمی‌های‌رشته
کند؛می‌پشتیبانی‌پیشروی
های‌ایششدئولوژی‌از‌بسششیاری‌مششورد‌در‌کششه‌اسششت‌صوری‌تماماا‌فرآیند-انضمامی»یک-مجرد«انضمامی‌ی‌‌چرخه)۲(کند؛می‌عمل‌سان‌همان‌‌به[دیگر]نیز‌نظری
سازد:یک‌نمی‌متمایز‌تاریخی‌های‌علت‌از)راtheoretical precedents(رینظ‌مقدما ت‌شنیرو‌به‌گاه‌هیچ‌‌دلبولپه)۳(یم‌پنهان،و‌پوشیده‌گرایی‌تاریخ کند؛و‌‌می‌تقویت‌و‌پشتیبانی‌را‌آثارش‌آشکار‌پوزیتیویس
Cدارد.آیا)دلولپه‌وجودC-A-C٬«انضمامی-مجرد-انضمامی»(الگوی‌در‌اساسی‌ابهاماتی‌که‌آن‌همه‌از‌تر‌‌مهم)۴(
یی[امر ایشن‌آیشا‌دیگشر،بیشان‌به‌انضشمامی؟ی‌ابشژه‌یک‌یا‌است،شده‌پردازی‌مفهوم‌ی‌مساله‌یک‌بر‌آغازین]ناظر‌انضمامهششر‌چرخششه‌این‌اگر‌شناخت؟به‌هستی‌از‌یا‌کند،می‌توصیف‌را‌شناخت)بهignorance(/نادانی‌جهل‌از‌گذاری‌چرخبهیر‌دو یی‌رئالیسم‌صور ت‌این‌در،پوشش‌می‌دهدرا‌فوق‌گذا ین‌پیوند‌در‌آن،پیامد‌تجرب بت‌از‌ناگذرا،و‌گذرا‌ابعاد‌داد واقعیششبت‌از‌هم‌چنان‌که‌بزدایی‌می‌کند،لیه که‌‌گونه‌آن‌است،واقعی‌چیزی‌بر‌مجرد]ناظر[امرAکند.آیا‌می‌بزدایی‌تاریخ‌شناخرفاا‌یشا‌مارکس‌چنین‌است،نزد‌و‌استعلیی‌رئالیسم‌در ده‌امشری‌بشر‌نشاظر‌ص آلیسشم‌ایده‌در‌که‌چنشان‌آن‌اسشت،آل‌ای
یی[امرC٬که‌این‌سرانجام‌و‌پراگماتیسم؟در‌و‌استعلیی (الف)اینهاسششت:از‌یششک‌کششدام‌بششر‌پسششین]نششاظر‌انضششمامهمششان)،ب‌و‌الف(آزمششون‌و‌داشت‌عرضه‌میان‌تمایز‌‌کاربست؟(پ)یا‌و‌‌آزمون؛(ب))؛presentation(داشت‌عرضهکاربسششت‌و‌آزمششون‌میششان‌تمششایز‌دارد؛وجود‌مارکس)نزدinquiry(پژوهش‌و‌داشت‌عرضه‌نظم‌میان‌که‌است‌تمایزی
و‌داششت‌عرضه‌میشان‌تمایز‌و‌دارد؛وجود‌کاربردی‌فعالیت‌و‌نظری‌های‌منطق‌میان‌که‌است‌تمایزی‌همان)،پ‌و‌ب(دقیششق‌شرح(که‌داری‌سرمایه‌تولید‌های‌انگاشت‌پیش‌مراتب‌سلسله‌میان‌که‌است‌تمایزی‌همان)،پ‌و‌الف(کاربست
ی‌مقششدمه‌بسششیار»در‌هششای‌تعین(«سششنتز251متعیششن‌تششاریخی‌هششای‌تقارن‌تحلیششل‌از‌نششوعی‌آمششده)و‌کاپیتال‌در‌آن
248. hypothetico-deductiveنام‌با‌وی‌اثر‌که‌شود‌می‌‌انگلیسی.گفته‌دان‌منطق‌و)اقتصاددانWilliam Stanley Jevons()۱۸۸۲-۱۸۳۵(یجبونز‌استنلی.ویلیام249
اقتصششاد‌کششه‌بششود‌بششاور‌این‌بر‌است.او‌بوده‌اقتصاد‌علم‌در‌ریاضیاتی‌روش‌کاربرد)سرآغاز۱۸۶۲سیاسی»(اقتصاد‌ریاضیاتی‌عام‌ی«نظریه‌مدخل‌از‌است.[برگردان‌ریاضیاتی‌علمی‌ضرورتاا‌دارد،سروکار‌ها‌کمیت‌با‌که‌علمی‌عنوان‌‌به ویکی /م.]پدیا
250. positivist-proleptic251. determinate historical conjunctures
49
نگششارش‌به‌فرانسگگه در داخلی جنگ در‌یششا‌بناپارت لوئی برومر هجدهم در‌مارکس‌و)وجود‌دارد،گروندریسهاست.درآورده
رد‌را‌دلبولپششه‌ی‌شناسششانه‌معرفت‌تماماا‌و‌محدود[نیز]دیالکتیک‌کولتی،لوچیو‌دلبولپه،مکتب‌عضو‌ترین‌معروف‌حتیی‌گرایانه‌بیش-طبیعت‌بازسازی‌کند.کولتی‌می‌طرد‌را‌ماتریالیسم‌دیالکتیکی‌هر‌که‌کند‌‌می‌طرح‌را‌داعیه‌این‌و‌کرده
دهد.می‌قرار‌انتقاد‌مورد‌بیگانگی‌و‌وارگی‌شی‌مهم‌انتقادی‌های‌مایه‌درون‌حذف‌دلیل‌به‌را‌مارکس‌ی‌نظریه‌از‌‌دلولپهیی‌رئالیستی‌شناسی‌هستی‌با‌ها‌مایه‌درون‌این‌دادن‌آشتی‌در‌بزرگی[خود]دشواری‌کولتی‌اما، و‌خششود‌مند‌نا-لیه‌تجربیی‌همچون‌اندیشه‌از‌اش‌نوکانتی‌پردازی‌مفهوم‌با‌نیز شششکاف‌بششه‌سششرانجام‌کولتی‌که‌رسد‌می‌نظر‌دارد.به‌هستی‌دیگربم‌انتقادی‌و‌ایجابی‌ابعاد‌میان و‌آتشششین‌ای‌شششیوه‌به‌سششرانجام‌کششه‌آن‌از‌پیش‌آن‌در‌که‌جایی‌باشد،پناه‌برده‌مارکسیس
ید‌پرهیاهو یو کشید.دست‌علمی‌نقد‌مفهوم‌بگذارد،از‌کنار‌را‌مارکسیسم‌خ
شناسششی‌معرفت‌ی‌دربششاره‌متششاخر‌نویسششندگان‌بششانفوذترین‌شاید(که‌آلتوسر‌و‌هابرماس‌نزد‌چنین‌هم‌و‌کولتی،کار‌درpervasive(فراگیر‌و‌نافذ‌گرایی‌دوگانه‌باشند)یک‌مارکسیستی dualismسششان‌به‌اندیشه‌دارد:دوگانگی‌میان)وجود
سششان‌به‌عینیششت‌‌و‌خششودش‌در‌چیششزی‌سان‌به‌عینیت‌نمیا)؛situated(مند[امری]موقعیت‌سان‌به‌یشهاند‌و‌حقیقت(همچششون252هششا‌گونه‌تمششامی‌ی‌گشونه‌سشان‌به‌انانسش‌و‌طشبیعی‌هستی‌یک‌سان‌به‌انسان‌میان‌سوژه؛یک‌یابی‌عینیتهای‌سشویه‌از‌آن‌غفلشت‌دلیشل‌به‌کشه‌کولشتی،اثشر‌از‌یابد).جدا‌می‌دست‌خویش‌از‌آگاهی‌به‌جهان‌آن‌در‌که‌ای‌نقطهگرایشش‌دو‌هشر‌تیمپانششارو)،توسششط‌مثششال،(بشرای‌اسششت‌‌شششده‌واقششع‌نقد‌ایتالیا‌مورد‌در‌ماتریالیسم،ی‌شناسانه‌هستی
بم‌و‌شناخت‌از‌علمی‌رئالیستی‌های‌بازسازی‌به‌نسبت‌طورکلی‌به‌ای‌دلولپه‌و‌آلتوسری پذیر‌آسششیب‌سست‌و‌مارکسیساز‌ماند.زیرا،می‌میان‌نظریه‌ی‌شناخت‌و‌مارکسیسم‌بر‌جا‌معینی‌و‌کشاکش‌تنش‌همواره،همهاین‌رسند.با‌می‌نظر‌بهبی‌بسششنده‌شناسششی‌معرفت‌هششر‌که‌نحوی‌به‌دارند،وجود‌مارکسیسم‌جز‌به‌هایی‌علم‌سو‌یک های‌محششدوده‌و‌مرزهششا‌در‌اید‌درون یافت.خواهد‌بسط‌گذره‌کرده‌و‌مارکسیسم‌فراسوی‌بسی‌خوبد‌زا
یع‌‌رو‌یگانه‌هیچ‌به‌علم‌دیگر،سوی‌از‌اما یل‌‌میششدان‌دارای‌مارکسیسم‌که‌یطور‌نیست،اجتماعی‌پراتیک‌نو فراگیششر‌عمششتا‌داشت‌خواهد‌وجود‌یک‌آن‌ا‌ییک‌این‌سوی‌از‌گرایشی‌همواره)است.بنابراین،greater extensive scope(تریفراخ
یی‌حامل‌نگرشی‌انتقششادی‌سششهیم‌شناسی‌مارکسیستی،معرفت‌گنجاند.همچنان‌که‌در‌معرفت‌را‌در‌خود‌بدیگری شناسییخردی‌که‌از‌آن[معرفت شناسی‌انتقادی]برمی‌آید‌تن‌می‌سپارد.می‌شود،و‌مارکسیسم‌به
***
252. the genus of all genera
50
References:
[1] G.W.F. Hegel, Science o f Logic vol. 2, London 1969, p. 56.
[2] Marx to Kugelmann, 6 March 1868.
[3] Marx, Capital v ol. 1, 2nd ed., Afterword.
[4] Marx to Engels, 14 January 1858.
[5] Marx, Economic and Philosophical Manuscripts, end of Third Manuscript.
[6] Marx, Capital vol. 1, ch. l,se c. 2.
[7] Marx, Capital vol. 1, 2nd ed., Afterword.
[8] Marx to J.B. Schweitzer, 24 January 1865.
[9] Marx, ‘Chapter on Capital’ in Grundrisse, Notebook V.
[10] Marx to Lassalle, 16 January 1861.
[11] Engels, Anti-Duhring, pt 1, ch. 13.
[12] Engels, ‘Dialectics’ in Dialectics o f Nature.
[13] K. Marx, ‘Theses on Feuerbach’, Early Writings, Harmondsworth 1975.
[14] Marx and Engels, German Ideology vol. 1, pt II.
[15] Marx, Economic and Philosophical Manuscripts, 3rd ms.
[16] Engels, Ludwig Feuerbach, sec. 2.
[17] A. Gramsci, Selections from the Prison Notebooks, London 1971, p. 465.
[18] J.-P. Sartre, Literary and Philosophical Essays, New York 1967, p. 237.
[19] S. Timpanaro, On Materialism, London 1976.
[20] See Bhaskar, Scientific Realism and Human Emancipation, London 1986, p. 116.
[21] See Bhaskar, A Realist Theory o f Science 2nd edn, Hemel Hempstead 1978.
[22] See Bhaskar, The Possibility o f Naturalism, 2nd edn, Hemel Hempstead 1989, ch. 3.
[23] Marx and Engels, German Ideology vol. I, pt I.
[24] Marx, 'Theses on Feuerbach’, 6th Thesis.
[25] Marx and Engels, German Ideology vol. 1, pt I, sec. 7.
[26] Marx and Engels, The Holy Family, ch. VI pt. 2.
[27] Marx, 18th Brumaire, sec. 1.
[28] Marx, Capital vol. 1, Preface.
[29] Ibid., vol. Ill, ch. 48.
51
[30] Marx, Value, Price and Profit, pt VI.
[31] Marx, Capital vol. 1, Preface.
[32] Ibid., vol. Ill, ch. 48.
[33] Marx and Engels, German Ideology vol. I, pt 1, A.
[34] Ibid., Preface.
[35] Marx and Engels, German Ideology vol. I, pt. 1, A.
[36] G. Lukacs, History and Class Consciousness, London 1971.
[37] K. Korsch, Marxism and Philosophy, London 1970.
[38] A. Gramsci, Selections from the Prison Notebooks, London 1971.
[39] K. Korsch, Marxism and Philosophy , London 1970, p. 42.
[40] Gramsci, Selections from the Prison Notebooks, London 1971, p. 462.
[41] G. Lukacs, History and Class Consciousness, London 1971, p. 27.
[42] Ibid., p. 170.
[43] Gramsci, Selections from the Prison Notebooks, London 1971, p. 465.
[44] Marx, Poverty o f Philosophy, ch. 2, sec. 3.
[45] H. Marcuse, One-Dimensional Man, London 1968, p. 257.
[46] In M. Horkheimer, Eclipse o f Reason, Oxford 1974.
[47] J. Habermas, Knowledge and Human Interests, London 1971.
[48] Marcuse, Eros and Civilization, Boston 1955.
[49] See T. McCarthy, The Critical Theory o f Jurgen Habermas, London 1978, p. 111.
[50] T. Adorno, Negative Dialectics, London 1966.
[51] Praxis vol. 1, p. 64.
[52] G. Della Volpe, Logic as a Positive Science, London 1980, p. 198.
[53] Della Volpe, Rousseau and Marx, London 1978, p. 200.
Kaargaah.net
52