“บรการสาธารณะ” “Public Service”

ภารกจ

ของรฐ/

Function

of State

กจกรรมทอยในความอานวยการของรฐ และถอเปน

ภาระหนาทของรฐทตองจดทาเพอตอบสนองความ

ตองการของประชาชนโดยรวม(Public interest)

โดย- จดระเบยบสงคม รกษาความมนคง ความสงบ

เรยบรอย ความปลอดภยใหประชาชนและสงคมการ

จดหาสงอานวยความสะดวกในการดารงชวตเพอให

ประชาชนมมาตรฐานคณภาพชวตทด

ฝายบรหาร/

The Executive

มอบหมายให ฝายปกครอง เปนผจดทา

โดยมเปาหมาย

1. เพอใหบรการพนฐาน บรการพเศษตางๆ และสงจาเปน ในการ

ดารงชวตใหประชาชนและสงคมโดยรวม เชน การรกษาความ

มนคงปลอดภย การอานวยความยตธรรม การศกษา สาธารณะ

สข การสงเคราะห ฯลฯ

2. เพอใหบรการ จดหาสงอานวยความสะดวกในการดาเนนชวต

ใหประชาชน เชน ไฟฟา นาประปา ถนน การขนสงคมนาคม

ฯลฯ

องคประกอบสาคญ

ของบรการสาธารณะ

ม 2 ประการคอ

1. ตองเปนกจกรรมทนตบคคลมหาชน

ไดรบมอบอานาจจากรฐใหเปนผจดทา เชน

กระทรวง กรม กอง สานก ในสวนกลาง

หนวยงานในภมภาค หรอรฐวสาหกจตางๆ

หนวยงานนนอาจเปนผดาเนนการเอง หรอมอบอานาจใหทองถน

หรอ เอกชนเปนผจดทาแทนกได

นตบคคลมหาชน

คณะบคคล องคกร (organ)

หนวยงาน(organization) ทถกจดตง

ขนโดยการใชอานาจรฐออกกฎหมาย

มารองรบเพอใหทาหนาทจดทา

บรการสาธารณะ เชน คณะกรรมการ

สวนราชการ รฐวสาหกจ องคกร

มหาชน

เชน กรมการขนสงทางบก กระทรวง

คมนาคม การรถไฟแหงประเทศไทย

บรษท ขนสง จากด(บ.ข.ส.)

2. ตองเปน

กจกรรมทม

วตถประสงค

- เพอประโยชนสาธารณะ(Public interest)หรอ

ประโยชนสวนรวมของคนสวนใหญ ไมใชเพอ

ประโยชนของกลมใดหรอคนใดโดยเฉพาะ

เชน การดแลความปลอดภยในชวต ทรพยสน

การใหการสงเคราะหชวยเหลอผดอยโอกาส

-การจดหาสงอานวยความสะดวกเกยวกบ

การดารงชวต ตอบสนองความตองการของ

ประชาชน เชน ไฟฟา นาประปา โทรศพท ถนน

การศกษา การรกษาพยาบาล

การปกปองดแลทรพยากรธรรมชาต ปาไม

ทดน แหลงนา

บรการสาธารณะอาจแบงออกไดเปน 2 ประเภท

1. บรการสาธารณะทางปกครอง

2.บรการสาธารณะทางอตสาหกรรม และพานชยกรรม และ

บรการ

1. บรการสาธารณะทางปกครอง หมายถงกจกรรมโดยสภาพแลว

- ถอเปนภารกจหลก(Basic function) ทรฐตองเปนผจดทา เพอ

การดารงอย เพอความมนคงของรฐ เพอความปลอดภยของ

ประชาชนและสงคมโดยรวม เชน

- กจกรรมทเกยวกบการดแลความสงบเรยบรอยของสงคม การ

ปองกนประเทศ การอานวยความยตธรรม ไดแก กจการตารวจ

กจการทหาร กจการดานการยตธรรม

- กจกรรมทางดาน การเงนการคลง การตดตอสมพนธกบ

ตางประเทศ การปกปองผลประโยชนทางการคา เศรษฐกจ การ

ลงทนตาง ๆ

- เปนกจกรรมทตองอาศยอานาจ

พเศษตามกฎหมายมหาชนใน

การจดทา

เชน การใชอานาจทางปกครอง

ออกกฎเกณฑ ระเบยบขอบงคบ

มาใช

- เปนกจกรรมทรฐจดทาให

ประชาชนเปนการทวไปโดยไม

เกบคาใชจายหรอคาบรการ

- เปนบรการทรฐตองจดทาเอง

2 บรการสาธารณะทมลกษณะทางอตสาหกรรม

พานชยกรรมและบรการ

หมายถงบรการสาธารณะทเปนภารกจรอง

(Secondary function)ทเกยวของกบการจดหาสง

อานวยความสะดวกใหประชาชนและมลกษณะ

คลายคลงกบการดาเนนงานของภาคธรกจเอกชน

- การดาเนนกจการตองใชเงนลงทน ใชอปกรณ

เทคโนโลยชนสง ตองการผเชยวชาญเฉพาะ เชน

กจการไฟฟา การสอสาร การคมนาคม

ขอแตกตางระหวางบรการสาธารณะทมลกษณะทางการปกครอง

และบรการสาธารณะทางอตสาหกรรม พานชยกรรมและบรการ

วตถประสงค

แหงบรการ

บรการสาธารณะทางการปกครอง มงแกไข

ปองกนปญหาตางๆของสงคม เพอใหบรการและ

ตอบสนองความตองการของประชาชน โดยไมม

เปาหมายทางเศรษฐกจ

วตถประสงคแหง

บรการ

บรการสาธารณะทางอตสาหกรรม พานชย

การ และบรการมเปาหมายทางเศรษฐกจ คอ

หวงผลกาไรผลตอบ แทนจากผใชบรการ

เหมอนในภาคธรกจเอกชน เชน

กจการทางดานสาธารณปโภคตางๆ ไดแก

ไฟฟา ประปา โทรศพท ฯลฯ

มการเรยกเกบคาตอบแทน จากการ

จาหนายหรอการใหบรการและนาผล

ประกอบการมาแบงปนผลประโยชนกน

2. วธปฏบตงาน

บรการทางการปกครอง ตองปฏบตตาม

กฎหมายระเบยบ กฎเกณฑ เชนเดยวกบ

หนวยงานราชการทวไป

บรการทางอตสาหกรรมและพาณชยการ ม

การกาหนดระเบยบวธปฏบตขนมาใชเปนการ

เฉพาะ เพอความคลองตวในการดาเนนกจการ

รฐอาจทาเองหรอใหบคคลอนจดทาแทนได

3. แหลงทมาของเงนทน

บรการสาธารณะทางการปกครอง แหลงเงนทนทงหมด

จะมาจากงบประมาณแผนดน

บรการทางอตสาหกรรมฯ แหลงเงนทนนามาจาก

คาตอบแทนของผใชบรการ และ เงนทกยมมาใชในการ

ดาเนนงาน

หลกเกณฑในการจดทา

บรการสาธารณะ

การจดทาบรการสาธารณะทกประเภท

ตองตงอยบนหลกการสาคญ 3 ประการ

คอ

1. หลกวาดวยความเสมอภาคและความ

เปนกลางของบรการ

2. หลกวาดวยความตอเนอง

3. หลกวาดวยการปรบปรงเปลยนแปลง

1. หลกวาดวยความเสมอภาคและความเปนกลางของบรการ

บรการสาธารณะ เปนกจการทรฐจดขนเพอประโยชน ของ

ประชาชนโดยรวม

ดงนนประชาชนทกคนจงมสทธทจะไดรบการปฏบต หรอ

รบประโยชนจากบรการสาธารณะ หรอเขาสบรการสาธารณะอยาง

เสมอภาคกน

รฐตองวางตวเปนกลาง รฐจะจดบรการสาธารณะเพอให

ประโยชนหรอสทธแกใครคนใดคนหนงหรอกลมใดกลมหนง

โดยเฉพาะไมได

-หลกวาดวยความเสมอ

ภาคและความเปนกลาง

ของบรการสาธารณะถก

กาหนดไวในกฎหมายของ

แตละประเทศ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ. 2550

-สทธความเทาเทยมกนในการ

เขาถงกระบวนการยตธรรมอยาง

สะดวก รวดเรวและเปนธรรม

-ความเสมอภาคในการเขารบ

การศกษา 12ปทรฐจดให

-ความเสมอภาคในการรบบรการ

ทางสาธารณะสขอยางมมาตรฐาน

หลกวาดวยความเสมอ

ภาคและความเปนกลาง

ทมตอบรการสาธารณะ

อาจแบงเปน 2 ประเภท

คอ

1 ความเสมอภาคในฐานะผใชบรการ

อาจเกยวของ

ในสถานภาพของผใหบรการ

ตองวางตวเปนกลาง และปฏบตตอ

ผรบบรการอยางเสมอภาค ไมเลอก

ปฏบต

ทกคนตองไดรบบรการเหมอนกน

ไดรบสทธประโยชนอยางเทาเทยมกน

ไมวาเปน ดาน ความสะดวก คาบรการ

คณภาพการใหบรการ

2 ความเสมอภาคในการ

เขาเปนคสญญาของรฐ

เชน การเขาถงการประมลงาน การ

จดซอ จดจาง เพอเขามาเปนผดาเนนการ

ใหกบรฐ แทนรฐ รวมกบรฐ

ตองเปดโอกาสใหมการแขงขนอยาง

เทาเทยมกน มความเสมอเสมอภาค เปน

กลางในการดาเนนการ

ตองมกระบวนการในการดาเนนการ

ทกขนตอนอยางเปดเผย โปรงใส เปนไป

ตามระเบยบ ขอบงคบ กฎเกณฑในทาง

กฎหมาย

ผใชบรการสาธารณะ

อาจตองยอมรบใน

ขอกาหนดบางอยางท

ผจดทาบรการสาธารณะ

กาหนดมาใชบงคบ

1 สถานภาพของผใชบรการสาธารณะ

ทางปกครอง

อาจถกบงคบฝายเดยว หรอ ถก

กาหนดกฎเกณฑ คาสงใหตองปฏบต

ตามอยางหลกเลยงไมได

แตประชาชนมสทธรองเรยน หรอ

ฟองรองตอศาลได ถาคดวาไมไดรบ

ความเปนธรรม หรอไดรบความ

เสยหาย

2 สถานภาพของ

ผใชบรการสาธารณะ

ทางอตสาหกรรม

และพานชยกรรม

แมผใชบรการสาธารณะจะเปนคสญญา

ตามกฎหมายเอกชน เชน การขอใชไฟฟา

นาประปา รถเมล เครองบนฯลฯ

แตกตองยอมรบการตดสนใจฝายเดยว

ของผใหบรการ ไดแก การปรบคาบรการ

การเปลยนแปลงการใหบรการ

•2 ความเสมอภาคในการ

เขาทางานกบรฐอยางเทา

เทยมกน

หนวยงานของรฐตองวางตวเปน

กลาง ไมเลอกปฏบตดวยเหตผลอน

เชน ศาสนา เพศ เชอชาต ผวพรรณ

แนวความคดทางการเมองไมได

ยกเวนเฉพาะเหตผลเกยวกบ

ความรความสามารถของบคคล

เทานน ทจะทามากาหนดเปน

เงอนไขได

2. หลกวาดวยความตอเนองในบรการสาธารณะ

การจดทาบรการสาธารณะ ตองมการดาเนนการอยางตอเนอง

โดยเฉพาะบรการทเกยวของกบการดารงชวตของประชาชน

ถาบรการตองหยดชะงกอาจสงผลกระทบตอประชาชน เชน

ไฟฟา นาประปา รถเมล รถไฟ

ฝายปกครองหรอองคกรทมอานาจหนาทในการกากบดแลตอง

รบผดชอบใหมการจดทาอยางตอเนอง

หลกแหงความ

ตอเนองของ

บรการสาธารณะ

สงผลใน 3 ระดบ

คอ

1 ระดบฝายปกครอง ทมหนาทตองจดทา

จะหยดทา ไมทา ทาไมดไมได

ตองรบผดชอบในการทาใหเกดความ

ตอเนอง ความเสยหายทเกดขน

2 ระดบพนกงานฝายปกครอง จะตองทา

หนาทอยางตอเนอง มสทธชมนม

เรยกรองสทธประโยชนได แตจะ

ประทวงนดหยดงานไมไดเพราะอาจ ทา

ใหเกดผลกระทบตอสวนรวม

3 ในระดบคสญญา

เอกชนทเปนคสญญา ตองทา

ตามสญญาทางปกครองเสมอ

แมจะตองประสบปญหา

อปสรรค หรอยากลาบาก

ขาดทน เพยงใดกตาม

ยกเวนกรณทเปนเหตสดวสย ท

จะกระทาได

สญญาทางปกครอง

หมายถงสญญาทคสญญาอยางนอย

ฝายหนงเปนหนวยงานของรฐ

หรอเปนบคคลทกระทาการแทนรฐ

และมลกษณะเปน สญญาสมปทาน

หรอ สญญาใหจดทาบรการ

สาธารณะ จดทาสาธารณปโภคตางๆ

หรอใหทาการศกษา คนควา วจย

สารวจ ฯลฯ

สญญาทางปกครอง ฝายปกครองมเอกสทธในการเขามากากบดแล

ใหเอกชนตองปฏบตตามขอผกพนทกาหนดไวในสญญา

เมอทาสญญาแลว ตองมการปฏบตตามขอกาหนดหรอเงอนไขท

ระบไวเสมอ ไมวาฝายรฐหรอเอกชนทเปนคสญญา

ถาฝายใดฝายหนงผดสญญา สามารถฟองรองรยกคาเสยหายหรอ

ขอแกไขเปลยนแปลง หรอขอยกเลกสญญาได

ฝายปกครองอาจขอแกไขสญญาไดเพอใหสามารถจดบรการ

สาธารณะทตอบสนองความตองการของประชาชน แตตองไมใช

แกไขสาระสาคญของสญญา

ลกษณะของความตอเนองของบรการสาธารณะ

- ขนอยกบประเภทของบรการสาธารณะ ไมมหลกเกณฑท

แนนอน เชน

กจการเกยวกบสาธารณปโภค - ไฟฟา ประปา

โทรศพท ตองทา 24 ชวโมง

กจการทางดานการศกษา การรกษาความสะอาด

ฯลฯ อาจหยดไดบาง เชน เสาร - อาทตย

4. หลกวาดวยการปรบปรง เปลยนแปลง

บรการสาธารณะอยเสมอ

หลกการนมวา บรการสาธารณะตองมการปรบปรง เปลยนแปลง

พฒนาตลอดเวลา

- เพอใหทนกบความตองการของประชาชนสวนรวม

- เพอใหเหมาะสมกบเหตการณสถานการณและความจาเปน

การปรบปรงเปลยนแปลงอาจมผลใน 4 ระดบคอ

1. ในระดบฝายปกครอง

ฝายปกครองผรบผดชอบ มหนาท

- ตองพฒนาบรการสาธารณะของตนเองเสมอ เพอตอบสนอง

ความตองการและสรางความพอใจใหประชาชน

- ถาการใหบรการไมเพยงพอหรอไมมคณภาพประชาชนรองเรยน

จาเปนตองมการปรบปรงแกไข พฒนา

2. ระดบพนกงานของ

ฝายปกครอง

พนกงานของฝายปกครอง ตอง

ยอมรบในผลทเกดขนจากการ

ปรบปรง เปลยนแปลง เชน

มการปรบเปลยนโครงสราง

องคการ วธการทางาน มการ

โยกยายสบเปลยนงาน

ตองพฒนาตวเองเพอใหมการ

ปรบปรงแกไขใหการดาเนนการด

ขน

3. ในระดบคสญญาทางปกครอง

คสญญาทางปกครอง ตองพรอมทจะปรบปรง พฒนาบรการ

สาธารณะททาใหสอดคลองกบความตองการของประชาชน

รฐมสทธขอแกไขเปลยนแปลง ขอสญญาไดเพอการปรบปรง

เปลยนแปลงใหทนสมย ตอบสนองความตองการทเปลยนไปได

4. ระดบผใชบรการ

ผใชบรการ ตองยอมรบสภาพดงน

4.1 ยอมรบการเปลยนแปลงทเกดขนไมวาจะเปนการปรบปรง

แกไข เปลยนแปลง ยกเลก บรการสาธารณะ เพอความ

เหมาะสม

4.2 ยอมรบในการปรบเปลยน ราคาคาบรการซงจะนาไป

พฒนาการบรการใหดขน เชน ขนคานา คาไฟฟา คาโดยสาร

- รถเมล รถไฟ เครองบน

องคกรทมหนาทในการจดทาบรการสาธารณะ

โดยหลกการ

รฐเปนผมอานาจหนาทในการจดทาบรการสาธารณะโดย

มอบหมายใหองคกรฝายปกครองเปนผจดทา

สาเหตทรฐตองเขามา

เปนผผลตสนคา หรอ

จดทาบรการบาง

ประเภท

1.สนคาหรอบรการบางอยางเปน

สนคาสาธารณะ(Public Good) ทตอง

มการบรโภครวมกน ไมสามารถกด

กนผบรโภคได เชน การปองกน

ประเทศ การรกษาความปลอดภย

2. การผลตสนคาและบรการบาง

ประเภทมลกษณะผกขาดโดย

ธรรมชาต หรออาจสงผลกระทบตอ

ความมนคงของประเทศเชน การ

จดการทรพยากรธรรมชาต ปา ทดน

ปจจยทใชในการ

ตดสนใจ คอ

- ความเปนเอกภาพและความมนคงของรฐ

ผลประโยชนของ สงคมโดยรวม

-ความตองการของประชาชน ประโยชนสข

ของประชาชน ผลประโยชนสาธารณะ

- เชน กจการทางดานพลงงาน กจการ

สาธารณปโภคตางๆ ไฟฟา กาซ โทรศพท

เปนกจการทสงผลกระทบตอความมนคง

ทางเศรษฐกจของรฐ และประโยชนสขของ

ประชาชน

-รฐจงตองเขามาผกขาดอานาจในการผลต

และดาเนนการเองทงหมด

การทรฐจะตดสนใจวาควรเขามาแทรกแซง หรอเขามาทาหนาท

ในการผลตสนคาหรอจดทาบรการประเภทใด มากนอยเพยงใด

การออกกฎหมายมากาหนดใหรฐเทานนทมอานาจหนาทในการ

ผลตและจดทาบรการสาธารณะนนๆ เชน การปองกนประเทศ การ

อานวยความยตธรรม การจดทาสาธารณปโภคพนฐาน เชนไฟฟา

การสอสารโทรคมนาคมฯ ลฯ

กจการสาธารณะ

มเปาหมายคอ

- เพอสรางใหประชาชนทกกลมมโอกาส

เขาถงบรการสาธารณะได เพราะกจการท

รฐเปนผจดทาไมไดมงหวงผลกาไรเหมอน

เอกชน

-เพอตอบสนองความตองการของ

ประชาชนไดอยางเพยงพอ เสมอภาค เปน

ธรรม

-รกษาความมนคงของรฐ

ในอดต รฐตางๆจาเปน

ตองสรางระบบกลไก

ตางๆเพอเสรมความ

แขงแกรงใหรฐ เชน

ระบบทหาร ระบบ

กฎหมาย ระบบเศรษฐกจ

ระบบเงนตรา ระบบ

การศกษา ระบบภาษ

ฯลฯ

ดงนน รฐจาเปนตองออก

กฎหมายมากาหนดใหรฐ

(สวนกลาง/รฐบาลกลาง) เทานน

ทมอานาจหนาทในการสราง

มาตรฐาน และดาเนนกจการ

ตางๆเองทงหมด เพอความ

มนคงและมเอกภาพของรฐ

เมอสงคมเจรญกาวหนา และขยายใหญขน ประชาชน สงคม

ภาคเศรษฐกจมความตองการ สงอานวยความสะดวกในการดารง

ชพ และ การประกอบกจการตางๆ

เชน ระบบสาธารณปโภคตางๆ ไฟฟา นาประปา โทรศพท

ถนน การขนสงคมนาคม รฐไดมอบใหหนวยงานราชการ หรอ

จดตงรฐวสาหกจตางๆมาเปนผจดทาและดาเนนการเอง

ความตองการ

ของประชาชน

ชมชน มความ

หลากหลาย

ตอมา ประชาชน ชมชนมความร สามารถ

ดแลชวยเหลอตนเองไดมากขน มการ

รวมตวกนเปนองคกรตางๆ มระบบ

เศรษฐกจ สงคมเปนของตนเอง

รฐตองยอมรบและใหชมชนทมศกยภาพทางเศรษฐกจ สงคม

ปกครองดแล จดการแกไขปญหาของตนเอง

โดยสถาปนาชมชนนนขนมาเปนองคกรปกครองทองถน ให

สทธและอานาจในการปกครอง บรหารจดการกจการภายในชมชน

ไดเอง

ระบบการพฒนารฐตองปรบเปลยนจากแนวคดและวถทางดงเดม

จากหลกการทวา

การผลตสนคาสาธารณะ (Public Goods) หรอ การจดทาบรการ

สาธารณะเปนบทบาท อานาจของรฐ(สวนกลาง)เทานน

รฐตองยอมรบหรอรบรองใหประชาชนปกครองตนเองมากกวา

ทรฐจะเปนฝายปกครองประชาชนเพยงฝายเดยว

แนวคดเกยวกบการแบงภารกจระหวางสวนกลางและทองถน

รฐเปนผผกขาด

อานาจในการ

จดทาบรการ

สาธารณะ ทม

ลกษณะ

1. ประโยชนมหาชนของรฐ คอประโยชนท

คนสวนใหญมสวนไดสวนเสยรวมกน

2. รฐจาเปนตองทาเพอความเปนเอกภาพ

และความมนคงของสงคม เชน

กจการทหาร เงนตรา ระบบการเงนการ

คลง การอานวยความยตธรรม การ

ตดตอสมพนธกบตางประเทศ

กจการทเกยวของกบ

ผลประโยชน หรอ

ความตองการของ

ประชาชน/ชมชน

เฉพาะแหง

-

กจการทเกยวของกบผลประโยชน

ชมชน หรอความตองการของ

ประชาชนเฉพาะแหง เชน

การดแลชวตความเปนอยของ

ประชาชน การจดการศกษา การ

จดการขยะ การจดสถานทพกผอน

ถนน ทางเทา การดรกษา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การตดสนใจถายโอน

อานาจในการจดทาบรการ

สาธารณะใหกบประชาชน

ในชมชน / ทองถน

1. เพอใหสามารถจดทาบรการ

สาธารณะไดอยางทวถงและ

สอดคลองกบความตองการของ

ประชาชนในแตละทองทไดอยางม

ประสทธภาพมากขน

2.เพอผลประโยชนของทองถน

เพราะประชาชนในแตละพนทยอม

มสภาพปญหา และความตองการท

แตกตางกน

การกระจาย

อานาจในการ

จดทาบรการ

สาธารณะระหวาง

รฐ(สวนกลาง)กบ

ทองถน อาจม

ความแตกตางกน

-ตามศกยภาพและความสามารถของ

ทองถน และระบบการปกครอง

-รฐเดยว มรฐบาลการกระจายอานาจ

เปนไปในลกษณะของการมอบหมาย

ภารกจจากสวนกลางไปใหทองถนทา

ตามนโยบายเทานน

-รฐรวม การกระจายอานาจเนนการ

แบงภารกจทเกยวกบการดแลชวต

ความเปนอยของประชาชนไปให

รฐบาลทองถนทา

บรการสาธารณะทกาหนดใหเปนภารกจของรฐทตองจดทา

อาจแบงเปน 2ระดบ

1.บรการสาธารณะ

ระดบชาต

2. บรการสาธารณะ

ระดบทองถน

บรการสาธารณะระดบชาตทจดทาโดยรฐ(สวนกลาง)และอยใน

อานาจรฐ อาจแบงเปน

บรการสาธารณะทางดานการรกษาความมนคงปลอดภย ของ

ประเทศ เปนภารกจทรฐตองเปนผดาเนนการเอง เพอความเปน

เอกภาพและสรางความเชอมนใหกบประชาชน วา รฐสามารถรกษา

ความมนคง ปกปองประชาชน ประเทศชาต ใหรอดพนจากการ

คกคามจากภยคกคามจากภายในและภายนอกไดเชน ความมนคง

ทางทหาร ความมนคงทางเศรษฐกจ

2.2 บรการสาธารณะทางดานการรกษาความสงบและความ

ปลอดภยของสงคม ประกอบดวย

- การดาเนนกจกรรมเกยวกบการรกษาความมนคงของสงคม

- การรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน

- รกษาความสงบเรยบรอยในสงคม

-การจดการ ดแล รกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2.บรการสาธารณะทางดานการยตธรรม เปน

ภารกจทรฐตองจดทาเอง เพอเปนการอานวยความ

ยตธรรมใหกบประชาชนทกคนอยางเสมอภาค

โดยหลกการ ในสงคมทปกครองโดยหลกนตธรรมตองมกฎหมาย

ทด มกระบวนการยตธรรมทประกอบดวยสถาบน บคลากร

ระบบการบรหารจดการทประชาชนมสทธและโอกาสเขาถงบรการ

ไดอยางสะดวก รวดเรว มความโปรงใส มความเสมอภาค ไมเลอก

ปฏบต สามารถสรางความเชอมน ใหประชาชนทกคนและสงคม

โดยรวมวามความยตธรรม

แนวคดและหลกการบรหารงานยตธรรม

1 ตอง มการกาหนดนโยบายการอานวยความยตธรรมระดบซาตท

ชดเจน

2 ตองมระบบการทางานทมลกษณะทเปนกระบวนการยตธรรมทม

เอกภาพ มระบบการคานดลอานาจกนอยางสมดล

ระบบงานในกระบวนการยตธรรมตองมลกษณะทเปนระบบทม

ความเชอมโยงระบบยอยๆทกระบบใหสามารถทางานประสาน

ภารกจของฝายตางๆทเกยวของกนไดอยางมประสทธภาพ

เชน กระบวนการยตธรรมทางอาญา

ของไทยประกอบดวย หนวยงานตางๆ

ไดแก สานกงานตารวจแหงซาต

สานกงานอยการสงสด กรมการปกครอง

สภาทนายความ กรมราชทณฑ กรมประพฤต

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ป.ป.ง. กรมสอบสวนคดพเศษ สถาบนนต

วทยาศาสตร ศาลยตธรรม ศาลทหาร ศาล

ปกครอง ศาลรฐธรรมนญ ฯลฯ

การทางานของทกสวนภาค และทกขนตอน ตองเนน

1. การสรางระบบทสามารถเชอมโยงกนอยางตอเนอง มระบบการ

คานและดลอานาจกนอยางสมดล เพอสรางความเชอมนใน

กระบวนการยตธรรม

2.การใหบรการในเชงของการคมครองสทธของผทเกยวของ โดยม

ฐานคดวา เจาหนาทรฐมหนาทตองใหความชวยเหลอ ปกปอง

คมครองสทธของประชาชน

3. ตองไมใหบรการเชงอานาจ โดยคดวา ประชาชนคอผมารองขอ

อานาจเจาหนาทรฐใหดาเนนการให

4. บรการสาธารณะทางดานการศกษา

เปนภารกจของรฐทตองจดบรการ

ทางการศกษาใหประชาชนโดยหลกการ

โดยหลกการ รฐตองมกฎหมายบงคบใหประชาชนทกคนตองเขา

รบศกษาขนพนฐาน เปนการศกษาภาคบงคบ โดยรฐจดใหเปลา

แตการศกษาภาคบงคบของแตละประเทศจะกาหนดไวระดบใด

ขนอยกบความพรอมของแตละประเทศ

รฐตองจดและมอบหมายใหมสถาบนหรอองคกรมาทาหนาท

ในการจดการศกษาในระดบตางๆใหประชาชนอยางชดเจน

5 บรการสาธารณะทางดานสงคม

เปนบรการทเกยว ของกบกบการใหความชวยเหลอ สงเคราะห

ผดอยโอกาสในสงคม

เชน คนยากจน พการ เดกและเยาวชน ทถกทอดทง

เรรอนจรจด โดยรฐจะมการออกกฎหมาย กาหนดกฎเกณฑ การ

ใหความชวยเหลอในคานตางๆ เชน การจดหางาน การจดหาทพก

อาศย การรกษาพยาบาล การจดสวสดการสงคม ฯลฯ

หมายถง

1. บรการสาธารณะ ทถกกาหนดใหเปนภารกจ และอานาจ

หนาทโดยตรงของทองถน

2.บรการสาธารณะททองถนเปนผรบมอบหมายจากรฐ

(สวนกลาง) ใหเปนผดาเนนการแทน

บรการสาธารณะระดบทองถน

สาเหตทมการ

กระจายอานาจใน

การจดทาบรการ

สาธารณะใหทองถน

รฐบาลประสบปญหาการคลง ทาใหไม

สามารถจดบรการสาธารณะและ

สวสดการตางๆใหประชาชนไดอยาง

เพยงพอ

ประชาชนไมพอใจในบรการสาธารณะท

รฐจดให

รฐบาล(สวนกลาง) จงมแนวคดพฒนา

ระบบใหประชาชนในชมชนเปนผจดทา

เองโดยรฐเปนผกากบ ดแล

การกระจาย

อานาจหลง

ทศวรรษ

1940

ภารกจทมอบหมายใหทองถนทาไดแก

การจดการศกษา สาธารณสข วางแผนการใช

ทดน การเคหะ จดการจราจร การจางงาน ฝก

อาชพ จดสวสดการ และสาธารณปโภคตางๆ

สวนกลางทาหนาทกากบดแล ชวยเหลอ

พฒนาใหทองถนเปนสถาบนทมศกยภาพ อยได

อยางยงยน

การกระจายอานาจของตะวนตกมเปาหมายทชดเจน

1) เพอใหทองถนเปนผจดทาบรการสาธารณะตอบสนอง

ความตองการทหลากหลายของประชาชนในพนทได

อยางมประสทธภาพ โดยใหประชาชนมสวนรวม

2) เพอใหคนในทองถนมโอกาสเรยนร พฒนาตนเอง ให

สามารถจดการดแล ปองกนแกไขปญหากนเอง พงพง

ตนเองได

3) เพอเปนการยกระดบศกยภาพใหคนมความรความคด

สามารถใชวจารณญาณไดเองวา อะไรผด ถก

เมอรฐมการจดแบง

องคกรทางการ

ปกครองออกเปน

สวนกลาง สวน

ทองถน

จาเปนตองมการจดแบงภาระหนาท

ระหวางสวนกลาง (รฐบาลกลาง)และ

ทองถน (รฐบาลทองถน) ใหขดเจน

โดยเฉพาะเมอมการจดแบงองคกรปกครองทองถนออกเปนระดบ

ตางๆซอนกน เชน

ภาค จงหวด เทศบาล จงตองมกฎหมายกาหนดบทบาท และ

แบงหนาทความรบผดชอบของ แตละระดบใหชดเจน

องคกรปกครองสวนทองถนแบงเปนญป น แบงเปน 2ระดบ

คอ

- จงหวด และเทศบาล

ทองถน มขาราชการและลกจาง 3,267,188คน

- สวนกลางม 550,000 คน

เชน การกระจายอานาจของประเทศญป น การแบงภารกจ

ระหวางสวนกลางและทองถน

ประเภทองคกรปกครองสวนทองถน จานวนทนง

ผวาราชการจงหวด 47

สมาชกสภาจงหวด 2,941

นายกเทศมลตรเมองใหญ 668

สมาชกสภาเมองใหญ 19,283

นายกเทศมนตรเมองเลกและหมบาน 2,564

สมาชกสภาเมองเลกและหมบาน 41,640

หวหนาเขตพเศษในกรงโตเกยว 23

สมาชกสภาเขตเศรษฐกจพเศษในกรงโตเกยว 1,014

การแบงภารกจระหวางรฐบาลกลาง กบจงหวด และเทศบาล

มการกาหนดไวอยางชดเจน

การแบงภารกจระหวางสวนกลาง และทองถน จะแบงงาน

ออกเปน 2 ระดบ

1 ภารกจของจงหวด และเทศบาล ทเปนงานของทองถนโดยตรง

คอกจกรรมทกอยางทเกยวของกบการดารงชวตของประชาชน

2 ภารกจของรฐบาลกลาง ทมอบหมายใหทองถนเปนผดาเนนการ

แทน โดยมอบใหจงหวดทา 70% ใหเทศบาลทา 30 %

งานของทองถน มการแบงภารกจ

- งานในระดบจงหวด จะเปนงานทมลกษณะครอบคลมพนทกวางทง

จงหวด เชน

งาน การกอสราง งานประสานการดาเนนงานระหวางเทศบาลใน

จงหวด งานทตองอาศยเทคโนโลยระดบสง เชนการแพทย

งานดานสงคมและการศกษา เชนการดแลเดกเลก จงหวดเปนผ

กาหนดมาตรฐาน อนมตใหมการจดตง และตรวจสอบ โดยเทศบาลเปน

ผดาเนนการ

ดานการศกษา ทองถนเปนผดาเนนการเอง ใชงบประมาณทองถน 87%

ดานการรกษาความมนคงภายใน เชน กจการตารวจ ดบเพลง

จงหวดเปนผดาเนนการ โดยใชงบทองถน 80%

ดานการกอสรางโครงสรางพนฐาน ไมมการแบงแยกทชดเจน

ถาเปนโครงการขนาดใหญสวนกลางเปนผรบผดชอบ ถาเปน

โครงการขนาดเลกจะมอบหมายใหทองถนรบผดชอบ

ดานการเงนและการคลง มการแบงหนาทการจดเกบภาษ

ระหวางสวนกลางและทองถน คดเปนอตรา 3:2

เปนการจดเกบระดบประเทศ 57.9% ระดบทองถน 42.1%

ระบบเงนอดหนนทองถน กฎหมายกาหนดใหสวนกลางใหเงน

อดหนนทองถนแบบทวไป โดยจะใหทองถนทมรายไดนอยและ

ตองการพฒนาใหมความเจรญ ทดเทยมกบทองถนทเจรญแลว

ระบบเงนอดหนนพเศษ จะจดสรรใหกบทองถนทมความตองการ

กอสรางโรงการพเศษ สามารถขอรบเงนอดหนนได

การจดเกบภาษ เทศบาลเปนผจดเกบแลวสงใหจงหวด

การจดเกบของสวนกลางจะมหนวยงานสาขาเปนผจดเกบ

การแบงรายได รายไดจากภาษทงประเทศ นาไปใชสวนกลาง

38% ทองถนใช 61.9% คดเปนอตราสวน 2:3

การปกครองทองถนไทย

แมมการจดตงองคกรปกครองสวนทองถนมา 100ปเศษ การ

กระจายอานาจไมมเปาหมายทชดเจน

การกระจายอานาจใหทองถนไทยมปญหา

1) องคกรปกครองทองถนไทยถกทาใหออนแอ เนองจากถก

ครอบงาจากสวนกลางและภมภาคมาโดยตลอด

2) องคกรปกครองทองถนไทยมแตหนาทแตไมมอานาจทแทจรง

ไมวาดานการกาหนดนโยบาย การบรหารจดการ การ

บรหารงานบคคล บรหารการคลง

3) องคกรปกครองทองถนไทยถกทาใหจน เพราะไมมอสระในเรอง

การเงนการคลง ไมไดรบความเปนธรรมในการจดเกบภาษ และการ

จดสรรภาษ

4) ปญหาดานทรพยากรบคคลในทองถน ความสาเรจในการ

บรหารงานทองถนตองม

ผบรหารองคกรทมศกยภาพ มวฒภาวะ และมความเปนมอ

อาชพ มจตวญญาณทจะทางานเพอผลสาเรจของชมชนอยาง

แทจรง ประชาชนในทองถนตองมคณภาพ มการศกษาสามารถท

จะคดเปน มองเหนผลลพธทเกดจากการตดสนใจของตน

การจดทาบรการ

สาธารณะโดยเอกชน

แนวคดในการเพมบทบาท

ใหเอกชนเขามาเปนผผลต

หรอจดทาบรการสาธารณะ

เรมเปนกระแสกดดน

รฐบาลประเทศตางๆในชวง

หลงทศวรรษท 1980

ฉนทานมตวอชงตน(Washington

Consensus) ทวางหลกการสาคญ

การเปดเสร(liberalization) การ

ทบทวนกฎระเบยบเกาๆของรฐ

(deregulation) ยกเลกการควบคม

กจการโดยรฐ และทาใหเปนของ

เอกชน (Privatization)

Nationalization

คอการโอนกจการทมความสาคญตอการ

ดารงชวตของประชาชนมาเปนของรฐ

เพอใหประชาชนทกกลมมโอกาสไดรบ

บรการสาธารณะตางๆมอทธพลในอดตท

ผานมา

Privatization

-เปนกระแสกดดนใหรฐบาลประเทศตางๆใน

ยโรป โดยเฉพาะประเทศทเนนการให

สวสดการโดยรฐ(Welfare state) มาตงแตป

ค.ศ. 1980

Privatization หรอ

การแปรรปใหเปน

เอกชน หมายถงอะไร

หมายถง กระบวนการใดๆทลด

บทบาท หรอกจกรรมของภาครฐท

มตอธรกรรมทางเศรษฐกจ อาจ

รวมถงการลดภาระของรฐโดยการ

ขายทรพยสน หรอหนสวนกจการ

ทรฐเปนเจาของ (divestiture)

- การเพมบทบาทของภาคเอกชน

เขาไปในกจการของรฐ ดวยการ

ลด-เลก บทบาทในการบรหารหรอ

ความเปนเจาของของรฐลง

การเพมบทบาทของเอกชนในการเขามาจดทาบรการสาธารณะ อาจ

ทาไดโดยการมอบอานาจใหเอกชนทาแทน หรอทารวม ในรปแบบ

ตางๆดงน

1 การทาสญญาจาง (Contracting) ม 2 รปแบบคอ

-การจางเอกชนมาดาเนนกจกรรมตางๆ (contract out)โดยไดรบ

คาตอบแทนตามทกาหนดไว เชน จางทาความสะอาด รกษาความ

ปลอดภย กอสราง ซอมแซมอาคาร ฯลฯ

- การจางเอกชนมาบรหารงาน (Management Contract) โดยรฐ

เปนผควบคมดแล เชน การทาเรอทาสญญาจางเอกชนมาบรหาร

ทาเรอกรงเทพฯ

2 การทาสญญาใหเอกชนเชาดาเนนการ (Lease Contract)รฐให

สทธหรอมอบอานาจใหเอกชนบรหารจดการทรพยสนของรฐ

- เอกชนเขามาบรหารทรพยสนทรฐมอยแลว ภายใต กฎระเบยบท

รฐกาหนด

- คาตอบแทนจากการดาเนนการ แบงเปน 2 สวน ตามขอตกลง

สวนหนงเปนของรฐ อกสวนเปนของเอกชนผรบมอบอานาจ-

เชน โครงการใหเอกชนเชาลงทนพฒนาและประกอบการ ทา

เทยบเรอตสนคา ทาเรอนาลกแหลมฉบง จานวน 5ทา ของการ

ทาเรอแหงประเทศไทย

3.สญญา

สมปทาน

(Concessions)

เปนสญญาทฝายปกครองมอบหมายใหเอกชน

เปนผจดทาบรการสาธารณะ โดย

เอกชนเปนผลงทน เสยงภย เกบคาบรการจาก

ผใชบรการไดตามเวลาทกาหนดไว(25-30ป)

โดยมการแบงสวนรายไดใหรฐตามอตราทตกลง

ไวในสญญา

เมอหมดสญญาสงกอสราง ทรพยสนตางๆตอง

เปนกรรมสทธของรฐ

รปแบบการใหสมปทานมหลายวธ ไดแก

BOT (Build-

Operate -

Transfer)

เอกชนเปนผลงทน ออกแบบ ดาเนนการ

กอสราง บรหารจดการตามระยะเวลาทตกลงไว

ในสญญา และ มการกาหนดสวนแบงรายไดให

หนวยงานรฐทเปนคสญญา

เมอสนสดสญญา ผรบสมปทานตองโอน

กจการและทรพยสนทงหมดใหหนวยงานรฐท

เปนคสญญา

เชน สญญาสมปทานโทรศพทเคลอนท

และกจการโทรคมนาคม ททศท. และ กสท. ทา

กบเอกชนใหดาเนนกจการโทรศพทเคลอนท

BOOT (Build-

Operate-Own-

Transfer)

ใหเอกชนเขามารบผดชอบระดมทน

ออกแบบกอสราง และดาเนนโครงการใหม

ในชวงระยะเวลาหนงทกาหนดในสญญา

เมอหมดอายสญญา กรรมสทธใน

ทรพยสน และความรบผดชอบในโครงการ

ทงหมดตกเปนของหนวยงานรฐทเปน

คสญญา

เชน โครงการกอสรางรถไฟฟาใตดน ท

กระทรวงคมนาคมทากบบรษทรถไฟฟา

กรงเทพ จากด สมปทานรถไฟฟาBTS

BTO (Build-Transfer-

Operate)

เอกชนเปนผลงทน ออกแบบ กอสราง

และโอนทรพยสนตามทตกลงไวใน

สญญาใหรฐ และเอกชนเปนผบรหาร

กจการไปตลอดอายสมปทาน

เชน การทางพเศษฯ ใหเอกชน

ลงทนในกจการโครงการทางดวนขนท

2

โครงการโทรศพท 3ลานเลขหมาย

ขององคการโทรศพท

BOO (Build-Own-

Operate)

การใหเอกชนลงทน

ดาเนนการและเปนเจาของ แต

รฐเปนผรบซอผลผลต โดยเปด

โอกาสใหเอกชนมาประมล

แขงขน

เชน กฟผ.ใหเอกชน

ดาเนนการกอสรางโรงไฟฟาใน

รปของผผลตอสระและขายให

กฟผ.

ม 3แนวทาง

- รฐลดสดสวนการถอหนและนาหนออก

ขายใหเอกชน ประชาชนทวไป โดยภาครฐ

ยงคงถอหนมากกวา 50%

- รฐลดสดสวนการถอหนนอยกวา 51%

- การจดตงบรษทยอย หรอ บรษทลกของ

รฐวสาหกจ ขนมาดาเนนการแทน โดยรฐ

เปนผถอหนทงหมดในขนแรก แลวเพมทน

และนาหนออกขายมากกวา 51%

4 การกระจายหน

ในตลาดหลกทรพย

(Divestiture)

5 รวมทนกบเอกชน (Joint-Venture with Strategic Partners)

เปนการรวมลงทนระหวางรฐและเอกชนทมประสบการณในกจการ

นนๆ เพอชวยขยายขอบขายใหกวางขน เชนการบนไทยรวมทนกบ

เอกชน 30%จดตงครวการบนไทย

6 ยบเลกและจาหนายจายโอนกจการ(Trade Sale and

Liquidation) ใหเอกชน เพราะเหนวารฐไมจาเปนตองทาเอง

7 การใหดาเนนการเสร (liberalization) โดยใหเอกชนสามารถ

ดาเนนกจการได โดยไมตองขอสมปทานจากรฐอกตอไป

Privatization

คอการแปรสภาพการดาเนนกจการของรฐให

เปนของเอกชน

- ตงแตรปแบบทออนทสด คอ การเปลยน

รปแบบโครงสรางการบรหารใหมลกษณะเชง

ธรกจมากขน เชน การแปรสภาพเปน บรษท

จากด แตกจการยงเปนของรฐทงหมด เชน

บรษทไปรษณยไทย จากด

- จนถงระดบเขมทสดคอการแปรสภาพ

ความเปนเจาของ จากของรฐไปเปนของ

เอกชน โดยเอกชนถอหนมากกวา 50%

การแปรรปกจการของ

รฐไปเปนของเอกชน

(Privatization) ใน

ทศวรรษท 1980

ประเทศในยโรปประสบปญหาขาดดล

งบประมาณ รฐบาลของประเทศตางๆ

จงแกปญหาโดย

1) ตดงบสวสดการสงคม

2) ขายหนรฐวสาหกจใหเอกชนเพอ

ลดคาใชจายของรฐบาล

3) เพอเปดใหมการแขงขนโดยเสร

ในธรกจ

4) เพมคณภาพบรการ ลดตนทน

ลดคาบรการใหถกลง

วธการแปรรปรฐวสาหกจท

ใชคอ

1. การขายรฐวสาหกจ

บางสวน หรอทงหมดให

เอกชน

2. การใหเอกชนรบเหมา

งานไปทา

เหตผลทยกเปนขออางคอ

เพอเพมประสทธภาพของการ

บรการและการจดการ

ภายใตสมมตฐานทวา “การ

ดาเนนงานแบบเอกชนมการ

แขงขนสง ถาการประกอบการไม

มประสทธภาพจะอยในตลาด

ไมได ผประกอบการทกรายตอง

สรางความพอใจใหลกคา ดวย

คณภาพและราคา”

หลกการสาคญของการแปรรป

รฐวสาหกจคอ การสรางการ

แขงขนใหเกดขนใหมากทสด

การผกขาดโดยเอกชนจะ

เกดขน

ถาไมมการแขงขน หรอ

มการแขงขนกนนอย

- การรวมกลมตกลงกนในการขาย

หรอ การฮวกนกาหนดราคาจะเปน

แนวทางทผประกอบการนามาใช

เพอแสวงหาผลกาไร

-แตเกด ภาวการณแขงขนสงของ

ธรกจ การเพมผลกาไร ตองทาโดย

การลดตนทนหรอเพมยอดขายโดย

การเพมคณภาพ นาเทคโนโลยมาใช

ในการทางานเพราะ การเพมราคา

ทาไดยาก

การแปรรปกจการของ

รฐทมลกษณะผกขาด

มการแขงขนตา

ตองมการกาหนดกฎเกณฑ กตกาท

เขมงวด มกฎหมายทกาหนดควบคม

เรองราคา มาตรฐานบรการ ฯลฯเพอ

สรางหลกประกนใหผบรโภควาจะไมถก

เอาเปรยบ เชน

การแปรรปกจการผกขาดในองกฤษ เชน British Telecom, British

Gas, British Airport Authority, Electricity Authority ซงเปน

กจการทเปนเสนเลอดใหญของระบบเศรษฐกจ

รฐบาลไดกาหนดมาตรการไวดงน

1 ใหหนสวนใหญเปนขององกฤษ คอ รฐบาลถอหนใหญ 49%

หนทเหลอขายใหพนกงาน ประชาชน เอกชน องกฤษ ขายให

ตางชาตนอยมาก

2 กาหนดใหการดาเนนงานตองอยภายใตกฎหมาย

Privatization Act มการจดตงคณะกรรมการปองกนการ

ผกขาด คณะกรรมการควบคมราคากจการแตละแขนง

รฐบาลเปนผถอหนทรยกวา Golden share ซงมสทธพเศษ

เหนอเอกชน มสทธคดคานการกระทาของผบรหารทเหนวาไม

เหมาะสมได

3 . มการจดตงคณะกรรมการเฉพาะกจ เพอทาหนาทในการ

คมครองผบรโภค เชนควบคมราคา และพฤตกรรมของ

บรษทเอกชน

4. คณะกรรมการปองกนการผกขาด พยายามกระตนใหมการ

แขงขนเพอใหประชาชนมทางเลอก

5 . มการแตงตงคณะกรรมการกากบดแลกจการ (regulator)

เพอใหเกดความโปรงใสในการดาเนนการ โดยการเผยแพร

ขอมลเกยวกบการดาเนนงานใหสาธารณะชนไดทราบ

หลกประกนการแปรรปเพอไมใหประชาชนและประเทศเสย

ประโยชน

1) ตองมมาตรการในการคมครองผลประโยชนของรฐและ

ประชาชนผบรโภค

2) ตองมการจดตงคณะกาการกากบดแลกจการทมการแปรรป

แลว (Regulator) ทมความเปนอสระ มความเปนกลาง เพอ

ปองกนไมใหมการแสวงหาผลประโยชนจากกจการ

3) ตองผลกดนใหมการแขงขนในระดบสง ปองกนไมใหเกด

การผกขาดในกจการ

หลกเกณฑการ

ตดสนใจเลอก

กจการมาแปรรป

กอนทรฐตดสนใจเลอกบรการสาธารณะ

ทางดานอตสาหกรรมและพานชยกรรมมาแปร

รป เพอลดการผกขาด

ตองมการกาหนดแบงแยกประเภทของบรการ

สาธารณะไว เพอตดสนใจวา

บรการสาธารณะประเภทใดทควรผกขาดไว

ดาเนนการเองตอไป

บรการสาธารณะประเภทใดทควรใหเอกชนเขา

มาดาเนนการแทนรฐหรอดาเนนการรวมกบรฐ

หลกเกณฑการ

พจารณา

1กจการในสาขาทมการแขงขนได หรอรฐจดทา

ไมมประสทธภาพ เอกชนสามารถทาไดดกวา

เชน กจการรถเมล รถไฟ นาประปา โทรศพท

ฯลฯ รฐควรเปดโอกาสใหเอกชนเขามา

ดาเนนการ

2. กจการทมลกษณะพเศษและเปนบรการ

สาธารณะทมความจาเปนตอการดารงชวต

ของประชาชน กจการทมลกษณะกงผกขาด

เชน กจการไฟฟา รฐควรเกบไวดาเนนการเอง

เพอสรางความมนใจใหประชาชน

การกาหนด

กฎเกณฑหรอ

เงอนไขในการ

แปรรป

1.การออกฎหมายทนามาใชเปนหลกเกณฑการ

แปรรปกจการทรฐผกขาด

-กฎหมายทกาหนดเงอนไขและวธการใหเอกชน

เขามาจดทาบรการสาธารณะแตละแหงตอง

ออกโดยรฐสภา

-เชน กฎหมายกาหนดเงอนไขการแปรรป

กจการไฟฟาของเยอรมน เพอใหมการแขงขน

มความปลอดภย ราคาไมสงเกนไป เปนมตรกบ

สงแวดลอมและผบรโภค

การแปรรปรฐวสาหกจไทย

การแปรรป

รฐวสาหกจไทย

แบงเปน 3 ชวง ดวย

เหตผลแตกตางกน

ชวงแรก (ประมาณ พ.ศ.2500)

- ชวงทธนาคารโลกเขามาสารวจภาวะ

เศรษฐกจไทยกอนใหความชวยเหลอ

สนบสนนในการจดตงสภาพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาตขน

- ธนาคารโลกไดเสนอใหมการแปรรป

รฐวสาหกจซงมอยประมาณ141แหง แตกยง

ไมมการดาเนนการมากนก

ชวงทสอง

ประมาณ ป

พ.ศ.2525

การแปรรปถกเรงรดอกครงเพราะรฐวสาหกจท

ผกขาดดาเนนกจการสาธารณปโภคทงหลาย

ไฟฟา ประปา โทรศพท การขนสง คมนาคม

ฯลฯ ไมสามารถตอบสนองความตองการ

ภาคเอกชนทมการขยายตวอยางมาก

- เนองจากมการกอตง WTO ขนเมอวนท 1

มกราคม 2538

แตการแปรรปกดาเนนไปอยางไมเรงรบ

- มการใหสมปทานเอกชนมารวมดาเนนกจการ

สาธารณปโภคตางๆ

ชวงทสาม

ประมาณ ป

พ.ศ.2540

การแปรรปเปนพนธกรณทตองทา ตามคาสงของ

IMF

- มการจดทาแผนแมบทการแปรรปรฐวสาหกจ

- จดทา พ.ร.บ. ทนรฐวสาหกจ 2542

- กาหนดใหมการแปรรปรฐวสาหกจทสาคญ 4

สาขา คอ

พลงงาน สาขาโทรคมนาคมและสอสาร สาขา

ประปา และสาขาขนสง เปนแผนระยะสน ตอง

ทาภายในป 2541

แนวทางการแปรรปรฐวสาหกจตามนโยบายของรฐบาล

แบงรฐวสาหกจออกเปน 2 กลม คอ

กลมทสามารถแปรรปใหพนจากการเปนรฐวสาหกจ โดยรฐจะลด

ความเปนเจาของลงใหเหลอนอยกวารอยละ 50 เชน บรษทการบน

ไทย จากด(มหาชน) บรษท ขนสง จากด องคการสรา การทาเรอ

แหงประเทศไทย ฯลฯ

กลมทยงคงสภาพเปนรฐวสาหกจตอไป แตใหเพมบทบาท

ภาคเอกชนใหมากขน มรฐวสาหกจทอยในกลมนม 35 แหง เชน

การรถไฟแหงประเทศไทย การไฟฟาฝายผลตฯ การปรโตรเลยมฯ

ธนาคารออมสน

1) การแปรรปรฐวสากจควรทาดวยความระมดระวง พจารณา

อยางรอบคอบ ทสาคญตองมความโปรงใส ตรวจสอบได

2) ตองเปดโอกาสใหฝายตางๆเขามามสวนรวมในการคด ตดสนใจ

แสดงความคดเหน ไมใชผกขาดอานาจการตดสน ใจไวท

นกการเมองไมกคน

3)ตองมคณะกรรมการกากบกจการทมความอสระ เปนกลาง

4) กจการสาธารณปโภคพนฐานทประชาชนทกคนตองใชเพอการ

ดารงชวต เชน ระบบพลงงาน รฐควรเปนผดาเนน การเอง ไมควร

ใหเอกชนเขามายดครอง

การแปรรปการปโตรเลยมแหงประเทศไทย

-มการออกพระราชกฤษฎกากาหนดเงอน

เวลายกเลกกฎหมายวาดวยการแปรรปการ

ปโตรเลยมแหงประเทศไทย

-พระราชกฤษฎกากาหนดอานาจ สทธ

ประโยชนของบรษท ป.ต.ท. จากด(มหาชน)

พ.ศ.2544

-นาหนออกขายในตลาดหลกทรพย 25%

เมอ 10 เม.ย.45 ปจจบนเอกชนถอหน 48%

-การแปรรปดาเนนอยางรวดเรว

กาหนดให บรษท ปตท.ผกขาด

อานาจในการใชทอสงกาซ-นามน

เพยงรายเดยว

-ไมมการจดตงคณะกรรมการอสระ เพอกากบดแล ควบคมราคาให

เปนธรรมตอผบรโภค

-เมอวนท 14 ธ.ค.2550 ศาลปกครองสงสดไดพพากษาให ปตท.

โอนกรรมสทธในทดนเวนคน ทอสงกาซ-นามนกลบให

กระทรวงการคลง และใหปตท.จายคาเชายอนหลง

องคกรวชาชพ

เปนองคกรเอกชนททาหนาทรบผดชอบในการควบคม

วนยในการประกอบอาชพดวยมาตราการตาง ๆ เชน วาง

กฎระเบยบ ขอบงคบ พจารณาออก – ถอนใบอนญาต

ประกอบวชาชพ ลงโทษผฝาฝน เชน สภาทนายความ

แพทยสภา ฯลฯ องคกรเหลาน มอานาจตามกฎหมาย

มหาชนในการตรากฎระเบยบและพจารณาลงโทษดวย

เครองมอของฝายปกครองในการจดทาบรการ

สาธารณะ

• มาตรการทางกฎหมายและอานาจพเศษ

• บคลากร

• ทรพยสน

1. มาตรการทางกฎหมายและอานาจพเศษ

มาตรการทางกฎหมายทฝายปกครองนามาใชถอ

เปนอานาจพเศษททาใหฝายปกครองสามารถเขาไป

กากบ ควบคมดแล หรอจดทาบรการสาธารณะตาง ๆ

ในการบรหารราชการแผนดน จะมการมอบหมาย

ใหมสถาบนเปน ผใชอานาจสงสดแหงรฐทง3ดาน

การกระทาทเกดจากการใชอานาจขององคกรทงสาม

เรยกวาเปนการทานตกรรม

การกระทาขององคกรของรฐอาจแบงเปน

1. การกระทาทเกดจากองคกรทางปกครอง ทไดรบ

มอบหมายใหเปนผใชอานาจบรหาร เรยกวา “นตกรรม

ทางปกครอง”

2. การกระทาโดยองคกรนตบญญต คอ รฐสภา ซงได

แกการออกกฎหมาย กฎเกณฑ ขอกาหนดตาง ๆ ทม

ผลใชบงคบเปนการทวไป เรยกวา “นตกรรมทางนต

บญญต”

3. การกระทาโดยองคกรผใชอานาจตลาการ คอ การ

วนจฉยชขาดขอพพาท หรอ คดความตาง ๆ โดยศาล ท

ถอวาเปนขอยต เรยกวา นตกรรมทางตลาการ

ประเภทของการกระทาทางปกครอง อาจแบงออกได

เปน 2 ลกษณะ

1. ในลกษณะทเปนการปฏบตทางปกครอง

2. ในลกษณะทเปนนตกรรมทางปกครอง

1. การปฏบตทางปกครอง (Real Act) เปนการ

กระทาทมการลงมอปฏบตจรง ซงอาจกระทาโดยใช

กาลงทางกายภาพ หรอใชสตปญญา เขาไป

ดาเนนการ เพอใหเปนไปตามสทธและหนาท

1.1 การปฏบตการทางกายภาพ เชน การซอมรบ

การฝกของกองกาลงทหาร การดาเนนการใชกาลงจบกม

คนรายของเจาหนาทตารวจ ฯลฯ

1.2 การปฏบตการทตองใชความร สตปญญา เชน

การวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การ

กาหนดโครงการตาง ๆ ฯลฯ

2. นตกรรมทางปกครอง เปนการกระทาขององคกร

ของรฐฝายปกครอง โดยมงทจะกอใหเกดความผกพนธ

ทางสทธและหนาทระหวางเจาหนาทฝายปกครองกบ

เอกชน ซงเปนผลผกพนตามกฎหมายปกครอง

2.1 นตกรรมทางปกครองฝายเดยว ไดแก

การแสดงเจตนาฝายเดยวของฝายปกครอง สวน

ใหญจะมลกษณะเปนการสงการ หรอ ออกคาสง

ใหเอกชนกระทา หรอใหละเวนไมกระทาการ

อยางใดอยางหนง หรอเปนการกาหนดหนาทให

บคคลนนเอง ถาฝาฝนไมกระทาตาม ฝาย

ปกครองมสทธใชกาลงทางกายภาพเขาบงคบได

เลย

2.2 นตกรรมทางปกครองหลายฝาย หมายถง

นตกรรมทเกดจากการแสดงเจตนาของบคคลสองฝาย

หรอ หลายฝาย โดยคกรณจะใหความยนยอม

ทงหมด เชน สญญาทางปกครองตางๆ ไดแก

1. สญญาสมปทาน

2. สญญาทใหจดทาบรการสาธารณะ

3. ใหจดใหมสาธารณปโภค

4. จดทาประโยชนเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

เชน ปาไม เหมองแร นามน กาซธรรมชาต หรอ

5. การศกษา คนควา วจยสารวจตาง ๆ

บคลากรของรฐ เปนเครองมอของฝายปกครองใน

การจดทาบรการสาธารณะ อกอยางหนง

- บคลากรของรฐมหลายประเภท ไดแก

ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ ลกจางประจา –

ชวคราว อาสาสมคร ผทถกเกณฑแรงงาน

ทรพยสน ถอเปน เครองมอในการจดทาบรการ

สาธารณะของฝายปกครองอกอยางหนง

การไดมาซงทรพยสนของรฐ

1. การซอขายแลกเปลยนรบบรจาคตามกฎหมาแพง

2. ไดมาโดยวธการพเศษ

1. การเวนคน เปนการบงคบเอกชนใหมอบ

ทรพยสนซงเปนสวนใหญใหฝายปกครองเพอ

จดทาประโยชนสาธารณะตาง ๆ โดยเอกชนจะ

ไดรบคาทดแทนทยตธรรม

ผไดรบประโยชนจาการเวนคนมอย 2 ประเภทคอ

1 ผรบประโยชนโดยตรง ไดแกผมอานาจตามกฎหมายใน

การเวนคนทรพยสนเพอนามาใชประโยชนในการดาเนน

กจการงานของตน เชน หนวยงานราชการ รฐวสาหกจ

ตางๆ

2 ผรบประโยชนทางออม ไดแก ผทไมมอานาจในการ

เวนคนดวยตนเองได แตเปนผไดรบประโยชนจาการเวนคน

โดยมหนวยงานของรฐเปนผเวนคนให

เงอนไขการเวนคน จาเปนตองกาหนดเปนกฎหมาย

ระดบสง เชน พ.ร.บ. และจะทาไดตอเมอ

1. มวตถประสงคเพอนาทรพยสนนนมาใชเพอจดทา

บรการสาธารณะ

2. ตองเปนกรณจาเปนเทานน

3. ตองกาหนดขอบเขตการเวนคนทชดเจน เพอ

ไมใหเอกชนไดรบผลกระทบมากเกนไป

4. ตองมกฎหมายกาหนดขนตอนไวอยางชดเจน

เชน การประกาศ สอบสวน โอนกรรมสทธ คา

ทดแทน

การโอนกจการเปนของรฐ สงทจะถกเวนคน คอ

กจการของเอกชนซงจะมการโอนทงทรพยสน

สทธ หนาท ขอผกพน และกจการทงหมดของ

เอกชนใหมาเปนของรฐ โดยตองมการออก พ.ร.บ.

มารองรบ

การยด จะทาในกรณทรฐมความจาเปนตองใช

ทรพยสนนนชวคราว

อานาจพเศษของฝายปกครอง เปนเครองมอของ

ฝายปกครองในการจดทาบรการสาธารณะอก

อยางหนง ถอเปนเอกสทธของฝายปกครอง ทม

อานาจเหนอเอกชน ในการทจะออกคาสง หรอทา

สญญาทางปกครอง เพอความสะดวก รวดเรว

และเกดผลดตอการจดทาบรกาสาธารณะตาง ๆ

เชน การออกกฎหมายระดบรอง ไดแก พระราช

กฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง คาสง

มาใชเปนเครองมอดาเนนการ

3. บรการสาธารณะทางดานยตธรรม เปน ภารกจทรฐ

ตองจดทาเอง เพอเปนการอานวยความยตธรรมใหกบ

ประชาชนทกคนอยางเสมอภาค ภายใตหลกกฎหมาย

อยางแทจรง เชน

ระบบศาลฝรงเศส มสองระบบคอ ศาลยตธรรม ม 3

ระดบคอ ชนตน อทธรณ ฏกา

ระบบศาลยตธรรม แบงเปน 2 ระบบ

1. ศาลยตธรรมทวไป จะแบงเปน 2 ประเภท

- ศาลสาหรบพจารณาคดทวไป และ คดทมทน ทรพย

ตา (ศาลแขวง) และศาลสาหรบพจารณาคดอาญา

2. ศาลยตธรรมพเศษ คอ ศาลทมความชานาญ

เฉพาะดาน เชน ศาลพาณชย ศาลทหาร ศาลแรงงาน

กระบวนการยตธรรมพเศษ 3 ประเภท

1. ศาลคดขดกน เปนศาลทมอานาจในการพจารณา

ตดสนวา คดใดควรขนศาลใด กรณทมความ

ขดแยงกนเกดขน

2. ศาลอาญาชนสง เปนศาลพเศษทตงขนเพพจารณา

พพากษากรณทประธานาธบดทรยศตอชาต

3. ศาลอาญาแหงสาธารณรฐ - พจารณาคดท ร.ม.ต.

นายก ร.ม.ต. กระทาผดทางอาญา กระทาผดตอ

ตาแหนงหนาท

ระบบศาลไทย

ตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 กาหนดใหมศาล

4 ระบบ

1. ศาลยตธรรม

2. ศาลรฐธรรมนญ

3. ศาลปกครอง

4. ศาลทหาร

ศาลยตธรรม

ม 3 ระดบ คอ ศาลชนตน อทธรณ ฎกา ทา

หนาทพจารณาพพากษาคดทวไป ทงในทางแพง

คด อาญาทวไป

ศาลฏกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทาง

การเมอง

- พจารณาคดทนกการเมองทกตาแหนง

ถกกลาวหาวารารวยผดปกต กระทาผดตอตาแหนง

หนาท หรอทจรตตอหนาท ตามกฎหมายอน

ศาลรฐธรรมนญ เปนศาลทมอานาจในการพจารณา

วนจฉยวากฎหมายใด หรอ การกระทาใด ขดหรอ

แยงกบบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอไม อยางไร

มประธานศาลรฐธรรมนญ 1 คน และคณะตลาการ

ศาลรฐธรรมนญ 14 คน ประกอบเปนองคคณะ

พจารณาวนจฉย

ศาลปกครอง มอานาจหนาทพจารณาคดทเปนขอ

พพาทระหวางหนวยงานราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจ หรอ จ.น.ท.รฐวากระทาผดตอกฎหมาย

ระเบยบ กฎ ขอบงคบ หรอออกคาสงโดยมชอบม

ประธานและคณะตลาการศาลปกครอง 9 คน

การกระทาของ ร.ม.ต. มได 2 สถานะ

1. ในฐานะทเปนรฐบาล เชน การตดสนในเรอง

เกยวกบนโยบาย มลกษณะทางการเมอง ไมใช

เปนการกระทาทางปกครอง

2. ในฐานะทเปนฝายปกครอง เชน การออกคาสง

แตงตงโยกยายขาราชการ สงงานประจา เปนการ

กระทางานประจา อาศยอานาจตามกฎหมาย ถอ

วาเปนการกระทาทางปกครอง

องคกรฝายปกครอง ไดแก เจาหนาทฝายปกครองทอย

ภายใตอานาจการควบคมขององคกรฝายรฐบาล เชน

ปลดกระทรวง อธบด เจาหนาทในหนวยงานทงใน

สวนกลาง สวนภมภาค สวนทองถน รฐวสาหกจตางๆของ

รฐ ฯลฯ

การกระทาขององคกรฝายปกครองทงหมดจงถอวาเปน

การกระทาทางปกครอง

บรการสาธารณะทถอเปนภารกจของทองถน ไดแก

1 บรการสาธารณะทางดานสขอนามย องคกร

ปกครองทองถน ทง 3 ระดบ มหนาทตามกฎหมาย

ทจะตองจดทาไดแก การบรการเกยวกบสสาน และ

พธฝงศพ การใหมนาสะอาด การเกบขยะและของ

เหลอใช

2 บรการสาธารณะเกยวกบเศรษฐกจไดแก การผลต

และจายพลงงานเชนผลตกาซไฟฟา การขนสง การ

จดระบบขนสงมวลชน ตลาด ไปรษณย การสอสาร

3. 3 บรการสาธารณะทางดานสงคมและการศกษา

ไดแก

- การจดสวสดการสงคม

- จดการศกษา

- จดพพธภณฑ ดแลโบราณสถาน

- จดทาหองสมด

- ดแลรกษา ศลปะวฒนธรรม

ทฤษฎทางเลอกสาธารณะ ( Public Choice) มแนวคดวา

นกการเมองและพรรคการเมองจะเสนอนโยบายและ

บรการสาธารณะเพอแลกเปลยนกบคะแนนเสยง

ดงนนคะแนนเสยงจงเปรยบเสมอนกลไกทแสดงถง

ความชอบและไมชอบของประชาชนตอโครงการ บรการ

ตางๆทพรรคการเมองเสนอมา

ดงนน การแลกเปลยนระหวางคะแนนเสยงทประชาชนท

ใชสทธเลอกตงลงใหกบพรรคการเมองจงถอเปนการแสดง

ความตองการของประชาชนทมตอนโยบายของรฐ

แสดงใหเหนวา การใชอานาจรฐ หรอการตดสนใจในการ

ดาเนนการตางๆของรฐในสงคมประชาธปไตย บางครงรฐไม

สามารถใชอานาจตามทตองการได เพราะการไดมาซงอานาจ

ตองมาจากชยชนะในตลาดการเมอง

การทภาครฐจะเขามาแทรกแซงหรอทาหนาทในการผลต

หรอจดทาบรการสาธารณะประเภทใดเอง

หรอควรมอบกจการใดใหทองถนเปนผจดทา หรอมอบ

อานาจใหเอกชนทารวม หรอควรเปดเสรเปนการทวไป

ขนอยกบการตดสนใจของผมอานาจรฐในแตละยคสมย

ตารวจทางปกครอง แบงเปน

ตารวจปกครองทวไป - จ.น.ท. รฐฝายตางๆทม

อานาจหนาทในการจดการ ดแล รกษาความสงบ

เรยบรอยของสงคมโดยทวไป เชน ดแลรกษาทาง

สาธารณะ อคคภย อทกภย สงแวดลอม ความสงบ

เรยบรอย ความปลอดภย การพนน ฯลฯ

ตารวจปกครองพเศษ คอผทมอานาจในการ

กาหนดมาตราการทมกฎหมายพเศษใหอานาจไว

เชน ตารวจกอสราง ตารวจทองเทยว ตารวจรถไฟ

ตารวจเศรษฐกจ