โรคระบบทางเดินหายใจ: respiratory diseases: the fatal risk...

3Respiratory Diseases: The Fatal Risk Caused by Inappropriate Design & Operation of Office BuildingsDaranee Jareemit, Assistant Professor Atch Sreshthaputra, Ph.D., Chanikarn Yimprayoon, and Assistant Professor Chalermwat Tantasavasdi

โรคระบบทางเดนหายใจ: ความเสยงรายแรงจากการออกแบบและจดการอาคารสำนกงานทไมเหมาะสมRespiratory Diseases: The Fatal Risk Caused by Inappropriate Design &Operation of Office Buildings

ดารณ จารมตร1 ผชวยศาสตราจารย ดร. อรรจน เศรษฐบตร2 ชนกานต ยมประยร3 และผชวยศาสตราจารย เฉลมวฒน ตนตสวสด4Daranee Jareemit, Assistant Professor Atch Sreshthaputra, Ph.D., Chanikarn Yimprayoon, and AssistantProfessor Chalermwat Tantasavasdi

1, 4 คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตรFaculty of Architecture and Planning, Thammasat University

2 คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยFaculty of Architecture, Chulalongkorn University

3 คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรFaculty of Architecture, Kasetsart University

บทคดยอ

บทความวจยนเสนอการศกษาภยของโรคระบบทางเดนหายใจ และแนวทางในการออกแบบและจดการสภาพแวดลอมในอาคารสำนกงานเพอสรางความปลอดภยแกผ ใชอาคาร การศกษาประกอบดวย การศกษาทฤษฎเบ องตนของโรคระบบทางเดนหายใจ และการเกบขอมลในพนทโดยการสมภาษณและสำรวจสภาพปญหาทเกดขนภายในอาคาร เนอหาทนำเสนอแบงเปน3 สวน ไดแก 1) ขอมลเบองตนเกยวกบโรคระบบทางเดนหายใจ โดยศกษาภยอนตรายและลกษณะการแพรกระจายทางอากาศ2) ปจจยททำใหเกดการสะสมของเชอโรคในอาคารทเกดจากแหลงกำเนดภายนอกอาคารและปจจยตาง ๆ ภายในอาคาร 3) การสำรวจและสมภาษณผใชอาคารสำนกงานจำนวน 8 หลง เพอวเคราะหสาเหตของการสะสมของเชอโรคในอาคาร ทงดานการออกแบบการจดสภาพแวดลอมภายใน และการบรหารอาคารในปจจบน

จากการศกษาและสำรวจในอาคารสำนกงาน สามารถสรปปจจยเสยงททำใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคารได 7ปจจย ไดแก 1) วสดและเคร องใชสำนกงานท มคณสมบตในการดดซบความช น 2) สภาพแวดลอมภายในท เปนซอกมม3) อากาศทมความชนสง 4) การเตรยมพนทในการทำความสะอาดทไมเพยงพอ 5) ปญหาจากงานระบบปรบอากาศ 6) แนวทางการประหยดพลงงาน และ 7) การทำความสะอาดและการตดตงอปกรณทผดวธ นอกจากนยงพบวา พฤตกรรมของผใชอาคารเปนสาเหตสำคญตอการสะสมของเชอโรคภายในอาคารไดอกดวย ผลจากการศกษานำไปสการเสนอแนวทางสำหรบนกออกแบบผบรหาร และผใชอาคารใหมการระวงภยเบองตน และสรางความปลอดภยจากโรคระบบทางเดนหายใจได

โดยหวงวาบทความนจะสามารถชวยปรบเปลยนทศนคตในการออกแบบและการจดการทางสถาปตยกรรมใหคำนงถงคณภาพชวตมากขน นอกเหนอจากปจจยอน ๆ ทตองคำนงถงในการออกแบบ ทงการประหยดพลงงาน การตอบสนองตอการใชงานและความสบายของผอยอาศย

Journal of Architectural/Planning Research and Studies Volume 4 (2). 2006Faculty of Architecture and Planning, Thammasat University4

Abstract

This paper presents the study of risk caused by respiratory diseases, and proposes design andoperation guidelines for healthy office environments. The study includes respiratory diseases reviews anddata collection though observing and surveying of office buildings. The content is divided into three parts:1) the information of the risk and spreading of respiratory diseases, 2) the outdoor and indoor environmentalfactors which cause the germ contamination in building, and 3) the observing and surveying of eight officeenvironments to find the problem of design and operation.

It is discovered that contaminated buildings are caused by seven risk factors: 1) building materialsand furnishings that absorb moisture well, 2) spaces with small corners, 3) problem of moist indoor air, 4)the lack of space for cleaning and maintenance, 5) problem of air conditioning system, 6) building energyconservation policy, and 7) improper cleaning and maintenance method. This study also finds that anothersignificant factor that causes the germ contamination in buildings is an occupant’s behaviour. The resultslead to guidelines for designers, building managers, and users to create safe places from respiratorydiseases.

It is wished that this article would change the public attitudes in designing and managing architecture.Quality of life should be more concerned aside from energy conservation, functional design, and occupants’comfort.

คำสำคญ (Keywords)

โรคระบบทางเดนหายใจ (Respiratory Diseases)เชอโรค (Germ)แนวทางการออกแบบและจดการสถาปตยกรรม (Architectural Design and Operation Guidelines)การปองกนและควบคม (Protection and Control)คณภาพอากาศภายใน (Indoor Air Quality)การเจบปวยจากการใชอาคาร (Sick Building Syndrome)


1. บทนำ

‘โรคระบบทางเดนหายใจ ’ คำ ๆ น อาจเปนท ค นเคยกบคนไทยมากขน จากขาวการแพรระบาดของโรคไขหวดนกและไขหวดมรณะ (SARS) ตามภมภาคตาง ๆรวมทงการแพรระบาดใหมของไขหวดนกทปรากฏตามสอตาง ๆ เมอไมนานมาน ซงสงผลกระทบตอสภาวะจตใจของประชาชนทอาศยอยในพนทเส ยง และเกดความวตกกงวลและความกลวกบการดำรงชวตในสภาพแวดลอมทตนเองอยการอยอาศยในสภาพแวดลอมทไมปลอดภยนทำใหหลายคนมอาการเจบปวย ประสทธภาพในการทำงานลดลง ซงเปนสาเหตของการหยดงาน สงผลใหสภาพเศรษฐกจของประเทศหยดชะงกลงได และประเทศขาดศกยภาพท จะกอใหเกดการลงทนทางการคา ไมเพยงภาครฐตองใชเงนจำนวนมากสำหรบการดแลรกษาผ ป วยและควบคมการแพรระบาดของโรคตดตอระบบทางเดนหายใจ ภาครฐเองยงตองเสยเงนจำนวนมหาศาลในการสรางความมนคงของระบบโครงสรางเศรษฐกจเพ อเรยกความม นใจและความไววางใจกลบคนมา ในกรณดงกลาวเหนไดวา การกลบมาของโรครายนอกจากจะทำลายคณภาพชวตของประชากรแลว ยงสรางความเสยหายทางทรพยสนแกประเทศพนท เสยงอยางมหาศาล จากปญหาดงกลาว รฐบาลหลายประเทศเร มตระหนกถงภยอนตรายของโรครายทเกดขน และออกมาตรการในการควบคมการแพรระบาดของโรคระบบทางเดนหายใจ เพอสรางความมนใจใหกบประชาชนใหร สกมความปลอดภย ไมวาจะเปนการควบคมพนทเสยงการระบาดของโรค และการใหความรแกประชาชนใหมความเขาใจเกยวกบโรคระบบทางเดนหายใจมากข น เพ อสรางความเขาใจในลกษณะพฤตกรรมของเชอโรค และรจกวธปองกนเบองตน

ในยคแหงการแขงขนทางเศรษฐกจ อาคารสำนกงานกลายเปนปจจยสำคญทเปล ยนแปลงวถการดำรงชวตของคนเมอง ในแตละวนหลายคนใชชวตอยกบการทำงานในอาคารสำนกงานมากกวาอาศยอยท บาน ซงแตกตางจากเมอกอน ดงนน ความเสยงจากการเกดโรคของคนในอาคารสำนกงานจงมความเปนไปไดสง หากอาคารขาดการออกแบบการบรหารจดการและการรกษาสภาพแวดลอมภายในทดพอบทความนตองการศกษาสภาพปญหาตาง ๆ ทเกดข นในอาคารสำนกงาน เพ อเสนอแนวทางการปองกนและระวง

ภยจากโรครายตาง ๆ ทอาจเกดขน การระวงภยเบองตนนจะเปนเคร องมอสำคญในการปองกนตนเองใหอย หางไกลจากโรคภยไขเจบตาง ๆ ได

วตถประสงค1. ศกษาลกษณะและพฤตกรรมของเช อโรค และปจจย

ดานตาง ๆ ทสงเสรมใหเกดการเจรญเตบโตของเชอโรค2. ศกษาและสำรวจปจจยดานการออกแบบ การจดสภาพ

แวดลอม และแนวทางในการบรหารการจดการอาคารสำนกงาน เพอวเคราะหสภาพปญหา และปจจยอน ๆ ทสงผลตอการสะสมของเชอโรคในอาคารสำนกงาน

3. เสนอแนวทางในการระวงภยเบ องตน และการปองกนการเกดโรคระบบทางเดนหายใจ สำหรบนกออกแบบ ผบรหารอาคาร และผใชอาคาร

สมมตฐานการออกแบบและการบรหารจดการสภาพแวดลอม

ภายในอาคารท ดจะชวยสรางความปลอดภยจากโรคระบบทางเดนหายใจแกผใชอาคารได

ขนตอนการวจย1. ศกษาขอมลเบองตนทางดานพฤตกรรมการเจรญเตบโต

ของเชอโรคททำใหเกดโรคระบบทางเดนหายใจ2. สำรวจและเกบขอมลในอาคารสำนกงาน

การเกบขอมล ในงานวจยน มการสำรวจพนท และเกบขอมลจากอาคารสำนกงานกล มตวอยางท งหมด 8 หลงโดยม 2 หลง ทมขอมลการตรวจวดปรมาณเช อโรคจากสำนกโรคจากการประกอบอาชพ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ซงไดแบงกลมขอมลทศกษาออกเปน 4 หวขอดงน

2.1 ข อม ลด านการออกแบบผงและการจ ดพ นท ภายในสำนกงาน รวมถงวสดทใชภายในอาคาร

2.2 ขอมลดานการซอมบำรงและการทำความสะอาดในพนททำงาน และงานระบบปรบอากาศ

2.3 ขอมลดานการบรหารจดการอาคาร2.4 ขอมลจากการสงเกตพฤตกรรมการใชงานของ

ผใชอาคาร


3. วเคราะหขอมลท ไดจากการสำรวจและสมภาษณโดยอางองจากการศกษาทฤษฎเกยวกบเชอโรคเบองตน เพอหาสาเหตและปจจยตาง ๆ ทสงเสรมใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร

4. เสนอแนวทางการปองกนและการลดความเสยงจากโรคระบบทางเดนหายใจของผทอยภายในอาคารได

ขอบเขตงานวจยชนนศกษาเฉพาะโรคทเกยวของกบระบบ

ทางเดนหายใจทมการตดตอทางอากาศเทานน โดยมลกษณะการศกษาในเชงสำรวจและสมภาษณผใชอาคาร เพอวเคราะหหาปจจยเสยงททำใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคารโดยประเภทอาคารกล มตวอยางท เลอกศกษา คอ อาคารสำนกงานขนาดใหญ

2. ขอมลเบองตน

‘เชอโรค’ ในทนหมายถง ไวรส แบคทเรย เชอราและโปรตวซว (virus, bacteria, fungi, and protozoan)ซงมขนาดเลกมากตงแต 0.02-100 ไมโครเมตร มองดวยตาเปลาไมเหน เชอโรคในอากาศสวนใหญอยในรปของละอองกาซ ฝน บางครงปนเปอนมากบเสมหะ หรอนำมกทปลอยออกมาจากคน [1] เช อโรคมลกษณะการแพรกระจายจากทหนงไปสอกทหนงโดยการพดพาของลม เชอโรคทมขนาดเลก เชน ไวรส จะมระยะทางการแพรกระจายไกลกวาเชอโรคท มขนาดใหญ โดยเฉพาะในสภาพแวดลอมท มความเรวลมสง อตราการแพรกระจายของเชอโรคในอากาศจะมากขนตามไปดวย [2] โดยปกตแลวเช อโรคสามารถลอยอย ในอากาศไดนาน 3-4 วน หรออาจอยไดนานเปนเดอน เม อหองมสภาพอากาศทเหมาะสม

อนตรายของโรคระบบทางเดนหายใจทมการตดตอทางอากาศการทคนไดรบละอองเช อโรค (aerosol) หรอ

สารพษของเช อโรค (toxic) เขาไปในรางกาย รางกายจะสรางปฏกรยาตอตานทำใหเกดอาการเจบปวย บางคนอาจมอาการเจบปวยในระยะส น หรอมอาการเจบปวยเร อร งในระยะยาว และบางรายอาจไดรบอนตรายถงข นเสยชวตนอกจากปรมาณและความรนแรงของเชอโรคทไดรบเขาไปแลวสภาวะภมคมกนรางกายบกพรองเปนอกปจจยหนงทสงเสรมใหการตดเช อเกดงายขน เช อโรคแตละชนดกอใหเกดโรคทแตกตางกน จากตารางท 1 พบวา สาเหตของโรคไขหวดเกดจากการตดเช อไวรส ในขณะทโรคทเก ยวกบระบบทางเดนหายใจสวนใหญเกดจากการตดเชอแบคทเรยและเชอรา

3. ปจจยททำใหเกดการสะสมของเชอโรคในอาคาร

ปจจยตาง ๆ ททำใหเกดสาเหตของการสะสมของเชอโรคในอาคาร (รปท 1) ไดแก การรบเชอโรคจากภายนอกอาคาร การปนเปอนมากบผใชอาคาร และสภาพแวดลอมภายในอาคารทมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอโรค

การรบเชอโรคจากภายนอกอาคารการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร สวนหนงเกด

จากกระบวนการแลกเปลยนอากาศจากภายนอกเขามาภายในอาคาร อาคารหลายแหงได ร บการออกแบบและตดต งตำแหนงชองนำอากาศบรสทธ (fresh air) ทจะเขามาในอาคารใหอย ใกลกบแหลงกำเนดเช อโรค เชน หอผ งเยน(หอระบายความรอน) หรอบรเวณทมการขนถายขยะ เมอมลมพดผานในพ นท ดงกลาว ลมอาจพดพาเอาละอองของเชอโรคเขาสภายในอาคารได ทำใหอากาศทไดรบเขามานนแทนทจะเปนอากาศดกลบกลายเปนอากาศทมการปนเปอน

ชนดของเชอโรค การเกดโรคในคน

ไวรส ไขหวด ไขหวดใหญ ไขหวดนก SARSแบคทเรย เกดการตดเชอทปอด ปอดบวม วณโรค โรคตดเชอทางเดนหายใจเฉยบพลนเชอรา หลอดลมอกเสบ โรคหด หอบ โรคตดเชอทางเดนหายใจเฉยบพลนไรฝน โรคภมแพ (ปอดอกเสบภมไวเกน)

ตารางท 1 เช อโรคกบการเกดโรคในคน [3]


ดงนน การพจารณาตำแหนงของชองนำอากาศภายนอกเขามาภายในอาคารควรคำนงถงสภาพแวดลอมของตำแหนงท ตดตง ซงควรอยหางบรเวณทปลอยมลพษหรอแหลงสะสมของมลพษใหมากทสด นอกจากน การรบเชอโรคเขามาในอาคารอาจเกดจากการเปดประต หนาตาง หรอเกดจากการรวซมของอากาศผานรอยรวของกรอบประตหนาตาง

การปนเปอนมากบผใชอาคารสาเหตของการปนเปอนของเชอโรคภายในอาคาร

สวนหนงเกดจากผใชอาคารเปนหลก เชอโรคจากภายนอก

อาคารอาจปนเปอนมาในรปของฝนทตดมากบเสอผา เซลลผวหนง และรองเทาของคนในอาคารเอง แจค เคย และคณะ[4] กลาววา เซลลผวหนงของมนษยจะหลดรวงประมาณ 7ลานเซลลตอนาท ซงมากพอสำหรบการเพมปรมาณการสะสมของเช อโรคภายในอาคารได จากเหตผลดงกลาวแสดงใหเหนวาคนทเขามาในอาคารมโอกาสเปนพาหะนำโรคไดเชนกนนอกจากการปนเปอนมาในรปของฝนแลว เชอโรคในรางกายของคนท ปวยจะถกปลอยออกส ส งแวดลอมภายนอกโดยการพดคย จาม หรอไอ [5] (รปท 2) คนทจามจะปลอยเชอโรคขนาด 1-100 ไมครอน ออกสอากาศภายนอกไดถง

รปท 1 สาเหตและปจจยททำใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร

รปท 2 กราฟแสดงการเปรยบเทยบปรมาณการปลอยละอองเชอโรคโดยการพด ไอ และจาม ของคน


10,000-150,000 อนภาค [6] สำหรบการจามทปลอยเชอโรคออกมาในรปของของเหลวจะมระยะทางไกล 3 ฟต ซ งมระยะทางการแพรเช อส นกวาเช อโรคทปนเปอนมากบฝนทลอยในอากาศ [7]

ความเหมาะสมของสภาพแวดลอมภายในอาคารสมหวง ดานชยวจตร [8] ไดแบงสาเหตของการ

ตดเชอออกเปน 3 ปจจย ไดแก จลชพ คน และสงแวดลอมจากปจจยดงกลาว สงแวดลอมเปนปจจยทมบทบาททสงผลตอการเจรญเตบโตและการเพมจำนวนของเช อโรคมากทสด นอกจากน โควาลสก [9] กลาววา “ถงแมวาสปอรของราและแบคทเรยท อย ในอาคารมาจากอากาศภายนอกอาคารแตเชอโรคเหลานจะมการเพมจำนวนมากขน ถาสงแวดลอมภายในอาคารมความเหมาะสม” เหตผลอกประการหนงท ส งเสรมใหภายในอาคารมการสะสมของเช อโรคมากกวาภายนอกอาคาร คอ ปจจยเรองแสงแดด แสงแดดจากดวงอาทตยสามารถทำลายเซลลของเชอโรคภายในเวลา 0.5-1.0นาท ดงนน คนทอยภายในอาคารจงมความเสยงตอการเปนโรคตดเชอไดมากกวาคนทอยภายนอกอาคาร การทเชอโรคเขามาในอาคารและไมมการถายเทออกสอากาศภายนอกไดปรมาณการสะสมของเช อโรคภายในอาคารจงมเพ มมากข นเร อย ๆ และสภาพแวดลอมภายในอาคารน เองท เปนปจจยสำคญอกปจจยหนงทเออใหเกดการเพาะพนธและเพม

จำนวนของเช อโรคไดเชนกน สภาพแวดลอมภายในอาคารทจะกลาวในทนครอบคลมในเรองการออกแบบอาคาร การเลอกใชวสดเครองใชตาง ๆ รวมถงปจจยทางสภาพอากาศอลน มอรห [10] ไดแบงปจจยทางสภาพอากาศทสงเสรมใหเกดการเจรญเตบโตของเชอโรคออกเปน 4 ตวแปร ดงน

1. ความชนการแลกเปลยนอากาศจากภายนอกเขามาในอาคาร

สงผลตอการเปลยนแปลงของระดบความชนภายในอาคาร[11] ความชนเปนปจจยสำคญในกระบวนการเจรญเตบโตของเช อโรค จากการศกษาพบวา เช อโรคแตละชนดเจรญเตบโตท ระดบความช นแตกตางกน เช อราและแบคทเรยเจรญเตบโตไดดในพนท ท มความช นสง ในขณะเดยวกนไวรสจะเจรญเตบโตไดดในพนททมความชนตำ (อากาศแหง)ตรงกบขอมลของสมาคมวศวกรการทำความรอน การทำความเยน และการปรบอากาศแหงสหรฐอเมรกา (AmericanSociety of Heating, Refrigerating, and Air-conditioning Engineers: ASHRAE) [12] ท ทำการรวบรวมงานวจยทศกษาความสมพนธของความชนทสงผลตอการเพมจำนวนของเชอโรคประเภทตาง ๆ พบวา เชอโรคเกอบทกประเภทจะมการเจรญเตบโตตำท ส ดอย ในชวงความชนรอยละ 40-60 (รปท 3)

รปท 3 การเจรญเตบโตของเชอโรคทระดบความชนสมพทธคาตาง ๆ


2. อณหภมนอกจากความชนแลว อณหภมเปนอกปจจยหนง

ทสามารถฆาเชอโรคใหตายได เชอโรคทกอโรคในคนสวนใหญจดอยในประเภทเมโซไฟล (Mesophiles) ซงเจรญเตบโตทอณหภมระหวาง 25-40 องศาเซลเซยส และเพมจำนวนไดอยางรวดเรวท อณหภมระหวาง 30-40 องศาเซลเซยสและสามารถตายในสภาพอากาศท มอณหภมสงมาก [14]สำหรบคาอณหภมอากาศปกตน นไมสามารถฆาเช อโรคใหตายได แตจะชวยยบยงการเจรญเตบโตของเชอโรคใหชาลงเทาน น จากการศกษาขอมลสภาพอากาศท สงผลตอการเจรญเตบโตของเชอโรคประเภทตาง ๆ จากงานวจยหลาย ๆเร องสามารถกำหนดสภาพอากาศท เหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอโรคประเภทตาง ๆ ในแผนภมสภาวะนาสบายเชงอณหภาพของคนท กำหนดโดยสมาคมวศวกรการทำความรอน การทำความเยน และการปรบอากาศแหงสหรฐอเมรกา พบวา การออกแบบสภาพอากาศท เช อโรคเจรญเตบโตชา ควรอยในชวงอณหภมตงแต 23-26 องศาเซลเซยสความชนสมพทธรอยละ 35-55 และอณหภมตงแต 20-23องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 50-55 (รปท 4)

3. การแผรงสจากดวงอาทตยแสงจากดวงอาทตยประกอบไปดวยคลนแสงทม

ความยาวคลนชวงตาง ๆ มากมาย สำหรบชวงของคลนแสงทสามารถฆาหรอยบยงการเจรญเตบโตของเชอโรคไดนน คอชวงคล นแสงยว-ซ ซ งมความยาวคล นอย ในชวง 253.7นาโนเมตร แสงยวนอกจากจะฆาเชอโรคแลวยงทำลายเซลลผวหนงของมนษย อกท งยงทำลายสของเฟอรนเจอรใหดเกาเรว หลอดยวทใชภายในอาคารจงไมนยมตดตงไวภายในหองทมคนอย แตนยมตดตงทระบบปรบอากาศ (รปท 5)เนองจากเปนพนททกกเกบและกรองฝนและเชอโรคในอากาศทหมนเวยนภายในอาคาร นอกจากน อตราการตายของเชอโรคยงขนอยกบความเรวของเชอโรคทเคลอนทผานรงสยว เชอโรคทเคลอนทผานรงสยวเรว จะมอตราการตายทนอยกวาเชอโรคทเคลอนทชา ดวยเหตผลนเอง การใชรงสยวจงไมสามารถฆาเชอโรคทลอยอยในอากาศไดทงหมด

4. ออกซเจนในอากาศถงแมวาออกซเจนเปนปจจยสำคญตอการดำรงชพ

ของสงมชวต แตจากการวเคราะหปจจยทมผลตอการเจรญ

รปท 4 สภาพอากาศทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอโรคแตละประเภท รวบรวมจากงานวจยตาง ๆ [13]

หมายเหต ขอมลในแผนภมไซโครเมตรกเปนการศกษาสภาพอากาศทมความเหมาะสมสำหรบเชอโรคทกอใหเกดโรคในคนและเปนการเกดโรคทพบในประเทศแถบเอเชยเทานน


เตบโตของเชอโรค พบวา ออกซเจนเปนปจจยทสงผลนอยมากเมอเทยบกบปจจยดานอณหภมและความชน เนองจากเชอโรคบางประเภทสามารถเจรญเตบโตและเพมจำนวนมากขนในสภาพแวดลอมทไมมออกซเจนได [15]

เม อพจารณาวงจรการเจรญเตบโตของเช อโรคภายในอาคาร พบวา ความชนจะจบตวกบเชอโรคทลอยอยในอากาศทำใหเช อโรคมนำหนกมากขน และเร มตกลงบนพนผวเครองใชตาง ๆ จากการสำรวจวสดทใชในอาคารโดยทวไปแลว วสดสวนใหญมสารประกอบประเภทเซลลโลส และคารบอน ซงสารประกอบดงกลาวเปนแหลงอาหารทสำคญของเช อโรค ถาพ นผววสดน นมความช นท เหมาะสมแลวปจจยทางสภาพแวดลอมดงกลาวจะสงเสรมใหเช อโรคมการเจรญเตบโตและเพมจำนวนมากขน เมอมลมพดผานในบรเวณนน ลมจะพดพาเอาเช อโรคทสะสมตามพนผววสดเครองใชกลบขนมาลอยอยในอากาศอกครง (รปท 6)

นอกจากเช อโรคตองการสารอาหารในการเจรญเตบโตแลว ยงตองอาศยสภาพอากาศทเหมาะสมในการดำรงชพอกดวย ดงน น การควบคมหรอยบย งการแพรระบาดของเชอโรคภายในอาคาร นอกจากการใหแสงแดดสองเขามาในอาคาร การควบคมอณหภมและความชนภายในหองยงเปนอกวธหนง ซงจะชวยยบยงการเจรญเตบโตของเชอโรคภายในอาคารได นอกจากปจจยดานสภาพอากาศในอาคารการออกแบบและการจดการอาคารท ไมเหมาะสมเปนอกสาเหตหนงของการเกดแหลงสะสมของเชอโรคไดเชนกน

4. การสำรวจสภาพปญหาอาคารปวยในปจจบน

อาคารปวยในท น หมายถง อาคารท ทำใหผ ใชอาคารนนเกดอาการเจบปวย ไมสบาย จากขอมลการสำรวจ

รปท 5 การตดตงหลอดยวในระบบปรบอากาศ

รปท 6 การเจรญเตบโตของเชอโรคภายในอาคาร


คณภาพอากาศภายในอาคารของสำนกอนามยส งแวดลอมกรมอนามย พบวา อาคารหลายแหงมปญหาการเจบปวยจากการใชอาคาร (Sick Building Syndrome: SBS)โดยเฉพาะคนท อย ในอาคารสำนกงานและบานพกอาศยมความเส ยงตอการปวยเป นโรคปอดอกเสบภม ไวเก น(Hypersensitivity Pneumonitis) ซ งเปนโรคท เกดจากการสมผสฝนอนนทรย และคนทอยในพนทปรบอากาศจะมอาการปวยเปนไขหวดอยบอย ๆ [16]

ผลการสำรวจจากการสำรวจและการสมภาษณผ ใชอาคารของ

อาคารทง 8 หลง สามารถสรปปจจยทอาจสงผลตอการสะสมของเชอโรคภายในอาคารไดตามหวขอ ดงน

1. วสดและเครองใชสำนกงานทมคณสมบตในการดดซบความชนไดดวสดและเคร องใชสำนกงานสวนใหญเปนวสด

ประเภทไม กระดาษ ผา ซ งว สดเหลาน ม คณสมบตในการดดซบและกกเกบความช นไดด และเปนแหลงอาหารทสำคญตอการเจรญเตบโตของเช อโรค ซงจากขอมลของสำนกอนามยและสงแวดลอม กรมอนามย ททำการตรวจวดคณภาพอากาศในโรงแรมแหงหน ง พบวา หองพกท ใช วสดตกแตงและเฟอรนเจอรประเภทผา กระดาษ พรม ไมจะพบปรมาณเชอโรคสงถง 350 โคโลน [17]

2. การออกแบบและการจดสภาพแวดลอมท ทำใหเกดซอกหรอมมอาคารพนทบรเวณซอกหรอมมอาคารเปนบรเวณทเกด

คราบสกปรกงายและทำความสะอาดยาก (รปท 7) การวางกองเอกสารหรอกลองลงเกะกะในพนท ทำงาน ทำใหการตรวจสอบสภาพแวดลอมและการทำความสะอาดของแมบานประจำอาคารมความลำบากมากขน การละเลยในการทำความสะอาดในพนทดงกลาวอาจเปนสาเหตของการสะสมของฝนและแหลงกำเนดของเชอโรคประเภทตาง ๆ ไดเชนกน

3. ความชนภายในอาคารมคาสงหรอตำเกนไปสาเหตของการสะสมความช นภายในอาคารสวน

หนงเกดจากการจดใหมแหลงกำเนดความชน ไดแก หองครวหรอหองนำไวในสวนของพนทสำนกงาน นอกจากน จากการศกษาสภาพอณหภม-ความชนของอาคารปรบอากาศ พบวาสภาพอากาศในชวงเวลากลางคนท มความช นคอนขางสงอกทงวสดและเฟอรนเจอรภายในมคณสมบตในการกกเกบความช นไดด ปจจยน เองช ใหเหนวา สภาพแวดลอมในชวงเวลาดงกลาวสงเสรมใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคารไดงายขน (รปท 8)

4. การออกแบบพนทไมเพยงพอสำหรบการทำความสะอาดและซอมบำรงจากการสำรวจพนทสวนตาง ๆ ในอาคารสำนกงาน

พบวา ผออกแบบมกใหความสำคญกบพ นท ขายมากกวาพนทบรการ เชน หองงานระบบตาง ๆ จากการสำรวจและสอบถามสภาพปญหาจากผใชอาคารหลาย ๆ หลง ผใชอาคารหลายคนรองเรยนวา หองงานระบบปรบอากาศมกจะมขนาดหองพอดกบขนาดของเครองจกรทนำมาตดตง ทำใหเหลอพนทนอยเกนไปในการเขาไปทำความสะอาดและซอมบำรงในสวนตาง ๆ ได นอกจากน งานระบบทตองใชนำในการ

รปท 7 ลกษณะสภาพแวดลอมภายในพนทสำนกงาน


รปท 8 การเกดเชอราทผนงอาคารแหงหนง

รปท 10 ความชนทำใหเกดเชอราทพ นผวของอปกรณในระบบปรบอากาศ

รปท 9 แหลงสะสมของเชอโรคในงานระบบปรบอากาศ


ดแลและทำความสะอาด เชน หองเครองปรบอากาศ (AirHanding Unit: AHU) ผ ออกแบบควรเตร ยมระบบระบายนำเพอปองกนการเกดนำขง และคราบตะไครขน

5. ปญหาทเกดจากความชนในงานระบบปรบอากาศจากการสมภาษณวศวกรดแลอาคารหลายแหง

พบวา ระบบปรบอากาศเปนระบบทพบการสะสมของเชอโรคมากทสด โดยเฉพาะในหองเครองปรบอากาศ (รปท 9) พนทเสยงตอการสะสมของเชอโรคในระบบปรบอากาศ สวนมากพบในแผงกรองอากาศทมตำแหนงอยใกลกบแผงคอยลเยนความชนและละอองนำจากแผงคอยลเยนจะทำใหเช อโรคทแผงกรองอากาศสามารถเจรญเตบโตและเพมจำนวนมากขนพนทท พบปญหารองลงมา คอ ถาดนำท งซ งมกจะมนำขงอยเสมอ อกทงปญหาการเสอมสภาพของฉนวนหมทอตาง ๆทกอใหเกดความชน ซงเปนสาเหตของการเกดเชอราทพนผวฉนวนหมทอ (รปท 10)

6. แนวทางการประหยดพลงงานจากการสอบถามวศวกรและเจาของอาคาร พบวา

อาคารเปนจำนวนมากมนโยบายในการประหยดพลงงานท อาจสงเสรมใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร เชนการปดชองนำอากาศเขา หรอลดการทำงานของพดลมดดอากาศเพ อลดภาระการทำความเยนของระบบปรบอากาศสงผลใหอากาศภายในอาคารไมมการเจอจางกบอากาศท สะอาดกวา เชนเดยวกบขอมลการตรวจวดคณภาพอากาศของอาคารสำนกงานแหงหนงของสำนกอนามยสงแวดลอมกรมอนามย พบวา พนททำงานบรเวณทมปรมาณการระบายอากาศ และอตราการแลกเปล ยนอากาศตำกวามาตรฐานจะพบปรมาณเชอโรคมากกวาพนทบรเวณอน ๆ [18]

7. การทำความสะอาดหรอตดตงวสดตาง ๆ ภายในอาคารทผดวธเปนสาเหตของการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร

ได จากการสอบถามขอมลจากเจาของอาคารหลาย ๆ แหงพบวา อาคารแตละแหงจะมการกำหนดแผนงานสำหรบทำความสะอาดพนทและซอมบำรงงานระบบตาง ๆ ภายในอาคาร แตจากการสมภาษณชางและแมบานประจำอาคารยงมความเขาใจผดในวธการซอมบำรงและรกษาความสะอาด

โดยเฉพาะการทำความสะอาดแผงกรองอากาศ ซงหลงจากการลางและกอนตดตงแผงกรองอากาศ ชางตองตรวจสอบดแผงกรองอากาศใหแหงกอนจงจะทำการตดตง เนองจากนำในแผงกรองอากาศจะทำใหระบบปรบอากาศมความช นและเกดการสะสมของเช อราอย ตามสวนตาง ๆ ของงานระบบได หรอการใชเครองดดฝนทำความสะอาดพรมเพยงอยางเดยวนน ไมสามารถกำจดฝนและคราบสงสกปรกตาง ๆออกหมดได

เมอนำผลการสำรวจอาคาร 2 หลงทมขอมลการตรวจวดปรมาณเชอโรคของสำนกโรคจากการประกอบอาชพ[19] พบวา พ นท ท ตรวจพบปรมาณเช อโรคเปนจำนวนมากนน สวนใหญเปนหนวยงานทตองใชเอกสารในการทำงานเชน ฝายการเงน/บญช ฝายประชาสมพนธ ซงพนททำงานสวนใหญเตมไปดวยกองเอกสารตาง ๆ และกลองกระดาษวางซอน ๆ กน ทำใหแมบานไมสามารถเขาไปทำความสะอาดไดอยางทวถง อกทงพนทดงกลาวยงถกลอมรอบดวยหองตาง ๆ ทำใหไมไดรบแสงแดดภายนอกได นอกจากน บางพนท มการปดชองเตมอากาศจากภายนอก โดยตดต งเคร องฟอกอากาศภายในพนทสำนกงานแทน เจาหนาทอาคารใหเหตผลวาจะชวยใหระบบปรบอากาศทำงานนอยลง และจะชวยประหยดพลงงานใหกบอาคาร นโยบายดงกลาวกลบทำใหคณภาพอากาศภายในอาคารแยลงและยงพบปรมาณเชอโรคมากกวาพนทบรเวณอน ๆ ภายในอาคาร

สาเหตสำคญของการสะสมของเช อโรคภายในอาคารทพบนอกเหนอจากปญหาทเกดจากการออกแบบและบรหารจดการแลว คอ พฤตกรรมของผใชอาคารทเกดขนจากการละเลยในการปฏบตหนาทและความไมรของผใชอาคารเอง จากการสำรวจพบวา หองเครองปรบอากาศของอาคารมกกลายเปนหองเกบของหรอหองพกของแมบานและชางประจำอาคาร และมกพบสงของเครองใชตาง ๆ เกบอยภายในหองน น เหตน เองสงผลใหการบำรงรกษาคอนขางลำบากและทำความสะอาดไมทวถง นอกจากน คนทอาศยอยในพนทดงกลาวยงมความเสยงตอการเปนโรคระบบทางเดนหายใจสง เนองจากหองเครองปรบอากาศเปนแหลงทกกเกบฝนและเชอโรคของอาคาร แมกระทงการนำอาหารและเครองดมเขามาในพนททำงาน เศษอาหารและนำทเกดจากการรบประทานอาหารซงเปนสาเหตของการสะสมเชอโรคภายในอาคารขนได


นอกจากสภาพปญหาตาง ๆ แลว จากการสำรวจยงพบวา ผบรหารอาคารสำนกงานบางแหงเร มหนมาใสใจคณภาพชวตของพนกงานมากข น และมนโยบายสงเสรมสภาพแวดลอมความเปนอยท ดข น เชน การตดตงเคร องฟอกอากาศในพนททำงาน การเลอกใชแผงกรองอากาศทมประสทธภาพสง ซงมคณสมบตเทยบเทากบแผงกรองอากาศทถกเลอกใชในโรงพยาบาลทมคณภาพหลาย ๆ แหง หรอการตดตงหลอดยวเพ อฆาเช อโรค จากการสำรวจนโยบายเหลานสวนใหญจะพบในอาคารทมองคกรขนาดใหญเปนเจาของเทานน เนองจากองคกรตองเสยคาใชจายคอนขางสงในการจดหาอปกรณตาง ๆ เหลาน

5. แนวทางการสรางความปลอดภยจากโรคระบบทางเดนหายใจ

การควบคมการเกดโรค การปองกนการแพรระบาดของโรคระบบทางเดนหายใจภายในอาคาร ไมใชหนาทความรบผดชอบของสถาปนกและวศวกรเพยงเทานน แตยงขนอยกบวสยทศนของเจาของอาคารและการใหความรวมมอของผใชอาคารอกดวย ทงนการบรหารการจดการอาคารและการกำหนดมาตรการตาง ๆ จะชวยสรางและสงเสรมใหสภาพแวดลอมทถกออกแบบไวมความปลอดภยมากข น ดงน นการสรางความปลอดภยในอาคารจงเปนเรองสำคญททก ๆ ฝายจะตองมหนาทความรบผดชอบรวมกน ดงน

การออกแบบสถาปตยกรรม1. ออกแบบและหลกเล ยงพนทท เปนซอกมม หรอ

การจดวางเฟอรนเจอรททำใหเกดซอกมมเนองจากพนทซอกมมนนเปนพนทททำความสะอาดไดยาก ทำใหเกดการสะสมของเชอโรคไดงาย [20]

2. ออกแบบและพจารณาตำแหนงของชองนำอากาศบรสทธเขามาในอาคารใหมตำแหนงทอยหางไกลจากแหลงกำเนดเชอโรคและแหลงมลพษตาง ๆ ชองนำอากาศบรสทธเขามาในอาคารควรอยหางจากแหลงกำเนดมลพษอยางนอย5 เมตร สงจากพนดนอยางนอย 1.5 เมตร [21]

3. ออกแบบและจดวางบรเวณของพนทใชงานภายในอาคาร โดยจดพนทท มความชนสง เชน หองนำ หองครว

แยกออกจากพนทแหง การแยกพนทดงกลาวอาจทำไดโดยการก นหอง หรอตดต งพดลมระบายอากาศ วธน จะชวยควบคมความชนภายในพนทตาง ๆ ของอาคารได

4. ออกแบบและเลอกใชวสดเครองใชภายในอาคารทมคณสมบตดดซบความชนไดนอยและเปนวสดทสามารถทำความสะอาดไดงาย เชน วสดผวมน วสดทเคลอบผวดวยพลาสตก

5. ออกแบบและจดเตร ยมพ นท สำหร บทำความสะอาด โดยเฉพาะพนททสกปรกมากและพนททตองทำความสะอาดอยเสมอ เชน หองเครองปรบอากาศ หองนำ หองครวและหองงานระบบตาง ๆ นอกจากน การออกแบบพนทสวนนไมใหมซอกมมมากจะชวยใหการดแลรกษาและทำความสะอาดทำไดงายขน

6. ออกแบบตำแหนงของหอผ งเยนซ งเปนพ นท ท มกจะพบเชอลจโอเนลลา (Legionnaire) และควรพจารณาทศทางการพดของกระแสลมดวย เพ อปองกนการแพรกระจายของเช อโรคทปนเป อนอย ในละอองนำพดเขาส ตวอาคารได (ดรายละเอยดเพมเตมเร องประกาศกรมอนามยเรอง ขอปฏบตการควบคมเชอลจโอเนลลา ในหอผงเยนของอาคารในประเทศไทย) [22]

7. ออกแบบและกำหนดอตราการถายเทอากาศภายในอาคารใหเปนไปตามกฎหมายทกำหนดไว สำหรบกฎหมายทเกยวของกบการระบายอากาศ อาคารสำนกงานทมการปรบอากาศควรมคาการระบายอากาศไมนอยกวา 2 ลบ.ม./ชม./ตร.ม. หรอ ไมนอยกวา 12 cfm/ m2 [23] สำหรบมาตรฐานความปลอดภยเก ยวกบระบบปรบอากาศภายในอาคารสมาคมวศวกรการทำความรอน การทำความเยน และการปรบอากาศแหงสหรฐอเมรกา ไดกำหนดอตราการระบายอากาศในพนทใชสอยตาง ๆ ในอาคารสำนกงานไว ดงน

7.1 การใชแผงกรองอากาศทมประสทธภาพสงจะชวยทำใหคณภาพอากาศภายในอาคารดข น แผงกรองอากาศจะชวยลดปรมาณฝนและเช อโรคท เขามาในอาคารและควรเลอกแผงกรองอากาศทมประสทธภาพในการกรองอากาศต งแตรอยละ 70 ข นไป (รปท 11) เม อพจารณาประสทธภาพการกรองอากาศชนดตาง ๆ พบวา อาคารทใชแผงกรองอากาศมประสทธภาพสง ปรมาณอนภาคของฝนและเช อโรคท เขามาภายในอาคารมนอยกวาการกรองดวยแผงกรองชนดอ น ๆ ทมประสทธภาพในการกรองตำกวา


ปจจบนมการพฒนาแผงกรองอากาศประสทธภาพขนสงสด(Ultra Particulate Air filter: ULPA filter) ซ งมประสทธภาพสงกวา โดยมประสทธภาพในการกรองรอยละ99.999 สามารถกรองอนภาคของฝนและเชอโรคขนาด 0.1ไมครอนได

7.2 ออกแบบและกำหนดใหคาความดนอากาศภายในหองมคาเปนบวก เพอปองกนการรวซมของอากาศจากภายนอกเขาสภายในอาคารทางรอยตอตาง ๆ ของชองเปดอาคาร

การบรหารจดการอาคารสำหรบหนาทความรบผดชอบในการจดการคณภาพ

อากาศภายในอาคารของผบรหาร แบงออกเปน 4 เรอง ดงน

1. การวางแผนนโยบายและการกำหนดมาตรการตางๆ1.1 การจดทำแผนงานเพอควบคมการเกดโรค

ของคนในอาคาร โดยทำการตรวจสอบและจดทำสถตผปวยเพอประเมนวเคราะหสาเหตการเกดโรค นำไปสการปรบปรงแกไขปญหาทเกดขน

1.2 การอบรมและใหความรแกผใชอาคารโดยคำนงถงภยอนตรายของโรคระบบทางเดนหายใจ

1.3 การอบรมความร แกพนกงานในเร องของวธการทำความสะอาด และการบำรงรกษาอาคาร เพอรกษาสภาพแวดลอมภายในอาคารใหมความปลอดภยจากโรคระบบทางเดนหายใจ

รปท 11 ประสทธภาพการกรองฝนและเชอโรคของแผงกรองอากาศชนดตาง ๆ

ตารางท 2 มาตรฐานการระบายอากาศภายในพนทใชสอยตาง ๆ ในอาคารสำนกงาน [24]


2. การตรวจสอบสภาพแวดลอมภายในอาคาร2.1 การตรวจสอบสภาพอากาศภายในอาคาร

จากการศกษาในแผนภมสภาวะนาสบายเชงอณหภาพสามารถกำหนดสภาพอากาศท เช อโรคเจรญเตบโตไดชาม 2 ชวงไดแก ชวงอณหภมตงแต 20-23 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 50-55 และในชวงอณหภมต งแต 23-26องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 35-55 สำหรบในทางปฏบตแลว ชวงอณหภมและความชนดงกลาวอาจทำไดคอนขางยากสำหรบประเทศไทยซงมสภาพอากาศรอน-ชนดงนน อาจกำหนดใหอณหภม และความชนสมพทธของหองใหอยในชวงอณหภมตงแต 23-26 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธรอยละ 50-55 การตรวจสอบอตราการระบายอากาศภายในอาคารใหมปรมาณท เพยงพอตามท กฎหมายและมาตรฐานการระบายอากาศทกำหนดไว

2.2 การตรวจสอบและกำจดพ นท ท อาจกอใหเกดการสะสมของเช อโรคภายในอาคาร เชน การจดการทำลาย หรอเคลอนยายเฟอรนเจอรเกาทผพง กองเอกสารตาง ๆ ทไมใชแลวออกจากอาคาร และหลกเล ยงการทำกจกรรมทกอใหเกดฝนและเชอโรคภายในอาคาร

3. การตรวจสอบและทำความสะอาดการทำความสะอาดเปนส งสำคญในการควบคม

การเจรญเตบโตของเชอโรคในอาคาร สำหรบพนททแมบานและชางประจำอาคารจำเปนตองดแลรกษาและทำความสะอาดเปนพเศษ มดงน

3.1 ระบบปรบอากาศ หองงานระบบปรบอากาศเปนพนทเสยงตอการสะสมของเชอโรคมากทสด ดงนน ในพนทดงกลาวจำเปนตองใหความสำคญในเรองของการดแลรกษาและการทำความสะอาดเปนพเศษ สงทสำคญทสด คอควรหลกเลยงบรเวณทเกดนำขง โดยเฉพาะในถาดนำทงและทอสงลมเยน ความชนและนำทเกดขนอาจกอใหเกดคราบตะไครและเชอราทผววสด นอกจากน ผดแลอาคารควรหมนตรวจสอบและทำความสะอาดสภาพของระบบปรบอากาศใหใชงานไดดอยเสมอ

3.2 พนทใชงาน การทำความสะอาดในพนทใชงานควรทำความสะอาดในบรเวณซอกมมตาง ๆ ของอาคารนอกจากการทำความสะอาดแลว การเปดรบแสงแดดใหสองเขามาในพนทใชงานในชวงวนหยดเปนอกวธหนงท จะชวย

ลดปรมาณการสะสมของเชอโรคภายในอาคารได นอกจากนการทำความสะอาดพนผววสด พน ผนง และเฟอรนเจอร โดยใชนำยาทำความสะอาดจะชวยกำจดคราบเชอโรคทเกาะอยตามพนผวตาง ๆ ออกไปได จากการศกษาปรมาณเชอโรคในอาคารกอนและหลงทำความสะอาดอาคารสำนกงาน 10หลงทปพนดวยพรม โดยใชนำยาทำความสะอาด (3-Trime-thoxysilypropyl Dimethyloctadecyl AmmoniumChloride) พบวา ปรมาณเช อโรคท พบในอาคารหลงทำความสะอาดดวยนำยานนมคานอยมาก (2-9 cfu/plate)เมอเทยบกบปรมาณเชอโรคทพบกอนทำความสะอาด (14-55 cfu/plate) [25]

3.3 การตรวจสอบบรเวณทเกดรอยรว รอยแตกราวบนพนผวสวนตาง ๆ ของอาคาร ซงอาจกอใหเกดนำขงหรอเกดการกลนตวเปนหยดนำ เปนผลใหมคราบเช อโรคเกดขนบนพนผววสดนนได

นอกจากขอมลทกลาวมาในตอนตนแลว สำนกงานคมครองสภาพแวดลอมของสหรฐอเมรกา (U.S. Environ-mental Protection Agency) [26] ไดเสนอแนะแนวทางการปฏบตและการวางแผนงานท เปนประโยชนสำหรบผ บรหารอาคาร เชน รายละเอยดของการอบรมการปฏบตงานขอมลระยะเวลาในการตรวจสอบและทำความสะอาดอปกรณและวสดประกอบอาคาร เพอจดการกบปญหาคณภาพอากาศ[27]

4. การจดหาเทคโนโลยสมยใหมเพอชวยในการทำความสะอาดการใชเทคโนโลยสมยใหมเปนอกวธหน งท ชวย

ในการสรางสภาพแวดลอมใหมความปลอดภย และแบงเบาภาระการทำความสะอาดในอาคาร โดยเฉพาะพนทท คนไมสามารถเขาไปทำความสะอาดได เชน การใชเคร องฟอกอากาศเพอชวยกรองฝนและเชอโรคทปนเปอนอยในอากาศหรอการตดตงหลอดยวเพ อฆาเช อโรคในระบบปรบอากาศและการทำความสะอาดทอลมโดยใชหนยนต ซงมคาใชจายในการลงทนคอนขางสง

ผใชอาคารการปองกนและระวงภยเบองตน เปนการปองกน

ท ดท สดและปฏบตไดงายท สดสำหรบผ ใชอาคาร ซงผ ใช


อาคารอาจมการตรวจรางกายและรกษาสขภาพรางกายใหแขงแรง ระวงไมใหเกดการเจบปวย แมกระท งการรกษาสภาพแวดลอมทเปนอยใหมความปลอดภย เชน การชวยเกบกำจดขยะ และหมนรกษาความสะอาดในพนทใชงานของตนเอง เพ อปองกนการสะสมของฝ นและเช อโรค การจดเกบเอกสารไวในพนทท จดเตรยมไวท ไมทำใหเกดซอกมมเพอชวยใหแมบานทำความสะอาดงายขน

6. บทสรป

จากการศกษาสภาพปญหาทเกดขน อาคารสำนกงานเปนสถานท หน งท มปจจยท สงเสรมใหเกดการสะสมของเชอโรคภายในอาคาร ดงนน คนทอยในอาคารสำนกงานจงมความเส ยงท จะเปนโรคเก ยวกบระบบทางเดนหายใจไดเชนกน จากการสำรวจ พบวา ปจจยท สงเสรมใหเกดการสะสมของเชอโรคทพบในอาคารหลายแหง ไดแก สภาพแวดลอมภายในพนท สำนกงานทมกองเอกสารจำนวนมากทำใหการเขาไปทำความสะอาดในพนทตาง ๆ เปนไปอยางยากลำบากและไมท วถง อกท งวสดภายในสำนกงานเองมคณสมบตในการดดซบความชนไดด ดงนน ในพนททมความช นสงจะพบคราบเชอโรคเกดขนทวสดเหลานน นอกจากนนโยบายและแนวทางในการบรหารจดการอาคาร และความรวมมอของผใชอาคารเปนปจจยสำคญทสงเสรมใหสภาพ

แวดลอมภายในอาคารไมมความปลอดภยไดเชนกน ดงนนปญหาดงกลาวจงเปนเร องท ทกฝายจะตองมหนาท ความรบผดชอบรวมกนในการแกไขและปรบปรงสภาพแวดลอมภายในอาคาร เพอสรางความปลอดภยและสงเสรมคณภาพชวตของคนในสภาพแวดลอมใหดขน

จากประสบการณอนเลวราย มหนตภยทเกดจากการแพรระบาดของโรคทมการตดตอทางอากาศไดเปล ยนแปลงแนวคดและนโยบายในการบรหารประเทศทมความเจรญทางเทคโนโลยใหหนกลบมาใหความสำคญและใสใจในชวตและสขภาพของคนมากขน การทคนเรมหนมาใสใจและดแลรกษาสขภาพยอมสงผลตอการตดสนใจเลอกทอยอาศยทมความปลอดภย กลาวไดวา ภยของโรคระบบทางเดนหายใจไดเขามามบทบาทและเปลยนแปลงแนวความคดในการออกแบบและแนวทางการบรหารจดการสถาปตยกรรมดวยเชนกนดงน น แนวโนมการออกแบบและจดการอาคารในอนาคตขางหนาน อาคารนอกจากจะตองมความสวยงามและตอบสนองตอการใชสอยแลว ยงตองเปนสถานททปลอดภยจากโรคภยไขเจบและนำความสขมาส ผ ใชอาคารอกดวย การปองกนภยทเกดจากโรคทมการตดตอทางอากาศไมใชเร องท ปฏบตไดยากสำหรบนกออกแบบ ผบรหาร และเจาของอาคาร หากมความเขาใจถงสาเหตปจจยของโรคและเตรยมพรอมในการระวงภยเบ องตน ไมว าจะเปนกระบวนการออกแบบ การบรหารการจดการ ตลอดจนการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชงานของผใชอาคารเอง


รายการอางอง (References)

[1] Ingraham, J. L., & Catherine, A. (2000). Introduction to microbiology (2nd ed.). USA: Brooks/Cole. [2] Maier, R. M. (2000). Environmental microbiology. Canada: Academic Press Publishing. [3] สมาล ชนะชาญมงคล และคณะ. (2544). อนตรายทางชวภาพและโรคตดเชอจากการทำงาน (พมพครงท 1). กรงเทพฯ:

สำนกพมพ บไลน กราฟฟค. [4] Kay, J. G., & others. (1991). Indoor air pollution: Radon, bioaerosols, & VOCs. USA: Lewis Publishers. [5] ดอางอง [2]. [6] Kowalski, W. J. Airborne respiratory diseases and mechanical system for control of microbes. Retrieved

from http://www.medicalairsolutions.com. [7] บญชา ธนบญสมบต. ตองอยหางแคไหน จงจะปลอดภยจากคนจาม. http://www.nstda.or.th/scimag. [8] สมหวง ดานชยวจตร. (2542). อทธพลของสภาพแวดลอมตอโรคตดเชอ. ตำราเวชศาสตรสงแวดลอม. กรงเทพฯ: สำนกพมพ

จอหน พ ลอฟทส, 907–923. [9] อานรายละเอยดเพมเตมใน

(1) Kowalski, W. J., & Bahnfleth, W. P. UVGI Design basics for air and surface disinfection. Retrievedfrom http://www.medicalairsolutions.com.

(2) ดอางอง [7].[10] Mohr, A. J. (2002). Fate and transport of microorganisms in air. Manual of Environmental Microbiology.

Washington, DC: ASM Press American Society for Microbiology.[11] Berlin, G. Humidity control, IAQ, and you. Retrieved from http://www.esmagazine.com.[12] ASHRAE. (2000). 2000 ASHRAE Handbook – HVAC Systems and equipment. Atlanta: American Society

of Heating, Refrigerating and Air-conditioning Engineers.[13] อานรายละเอยดเพมเตมใน

(1) พไลพนธ พธวฒนะ และคณะ. (2540). ไวรสวทยา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: อกษรสมย.(2) นรกล สรพฒน และคณะ. (2528). จลชววทยาทางการแพทย (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: กรงเทพเวชสาร.(3) นภา จรญเวศม และคณะ. (2537). โรคเขตรอน. โครงการตำราศรราช. กรงเทพฯ: โรงพมพอกษรสมพนธ.(4) พพฒน ชวรเวช. (2545). รเร องโรคภมแพ ปองกนได รกษาหาย = Know your allergies. นนทบร: สนกอาน.(5) Holland, J. Mold prevention and control mold and mildew. Retrieved from http://www.restcon.com.(6) Zue, H., & others. (2003). Experimental study of indoor and outdoor airborne bacterial concentrations

in Tempe, Arizona, USA. Aerobiologia, 19. Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 201–211.(7) Nielsen, K. F. (2002). Mould growth on building materials: Secondary metabolites, mycotoxins and

biomarkers. The Mycology Group, Biocentrum – DTU Technical University of Denmark.(8) Sobsey, M. D., & Meschke, J. S. Virus survival in the environment with special attention to

survival in sewage droplets and other environmental media of fecal or respiratory origin. Retrievedfrom http://www.iapmo.org.

[14] Black, J. G. (1999). Microbiology principle and explorations (4th ed.). N. J.: Prentice Hall.[15] ดอางอง [13], (8).[16] ทว เวชพฤต. การออกแบบระบบปรบอากาศและระบายอากาศกบคณภาพอากาศในอาคาร. http://www.thaihvac.com.[17] ประนอม ภวนตตรย และคณะ. สถานการณคณภาพอากาศภายในอาคาร. http://www.env.anamai.moph.go.th/

develop/pdf/iaq.pdf.[18] ดอางอง [17].


[19] โรคจากการประกอบวชาชพ, สำนก. ขอมลการตรวจวดคณภาพอากาศภายในอาคารสำนกงาน. กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข.

[20] อานรายละเอยดเพมเตมใน(1) United States Environmental Protection Agency. An office building occupant’s guide to indoor air

quality. Retrieved from http://www.epa.gov.(2) United States Environmental Protection Agency. An office manager/tenant can do. Retrieved from

http://www.epa.gov.[21] ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง ควบคมอาคาร พ.ศ. 2544.[22] อนามยและสงแวดลอม, สำนก. ประกาศกรมอนามย เรอง ขอปฏบตการควบคมเชอลจโอเนลลาในหอผงเยนของอาคาร

ในประเทศไทย. http://www.thaihvac.com.[23] สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (2543). มาตรฐานระบบปรบอากาศและระบายอากาศ.

กรงเทพฯ: ส. เอเซยเพรส (1989).[24] ASHRAE. (2004). ANSI/ASHRAE Standard 62.1-2004. Atlanta: The American Society of Heating,

Refrigerating and Air-conditioning Engineers.[25] ดอางอง [4].[26] ดอางอง [20].[27] United States Environmental Protection Agency. Indoor air quality in large buildings. Retrieved from

http://www.epa.gov/iaq/largebldgs/index.html.

ทมาของรปภาพประกอบ (Figure Credits)

รปท 3 ASHRAE. (2000). 2000 ASHRAE Handbook – HVAC Systems and equipment. Atlanta: American Societyof Heating, Refrigerating and Air-conditioning Engineers.

รปท 5 Kowalski, W. J., & Bahnfleth, W. P. UVGI Design basics for air and surface disinfection. Retrievedfrom http://www.medicalairsolutions.com.

รปท 9 Kowalski, W. J. Airborne respiratory diseases and mechanical system for control of microbes.Retrieved from http://www.medicalairsolutions.com.

รปท 11 Kowalsk, W. J., & Bahnfleth, W. P. Airborne - microbe filtration in indoor environments. Retrievedfrom http://www.hpac.com.

โรคระบบทางเดินหายใจ: respiratory diseases: the fatal risk...

Documents