ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

1

ΕΡΓΑΣΙΑ «ΚΙΝΗΤΟ & ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ»

4ο ΛΥΚΕΙΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ

2011-2012

ΜΑΘΗΤΕΣ

ΠΑΠΑΔΕΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΥΑΡΗΣ ΝΙΚΟΣ

ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΟΥΜΑΖΑΤΟΥ ΒΑΣΩ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Ε. ΠΛΥΤΑ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ................................................................................................................................ 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................................. 5

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ .................................................................................................................... 7

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ ............................................................................................................... 7

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ........................................................................ 10

ΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ ..................................................................................... 12

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ ........................................................................................... 14

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΙΝΗΤΩΝ .................................................................... 17

ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ................................................ 20

ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ .. 26

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ................................................................................................................. 30

ΠΗΓΕΣ ...................................................................................................................................... 31

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

3

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα κινητά τηλέφωνα αποτελούνται από εξαιρετικά σπάνια ορυκτά υλικά, τα οποία ονομάζονται

σπάνιες γαίες, που μολύνουν το περιβάλλον. Επιπλέον, οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες αδιαφορούν

για την ανακύκλωση των υλικών αυτών μεταφέροντάς τα σε υποανάπτυκτες χώρες όπου εκεί

χαμηλόμισθοι εργάτες δουλεύουν σε επικίνδυνες για την υγεία τους συνθήκες.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα αυτή εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του τρίωρου μαθήματος ερευνητικών

εργασιών με θέμα «ΚΙΝΗΤH ΤΗΛΕΦΩΝIA» κατά το πρώτο τετράμηνο του σχολικού έτους 2011-

2012. Το υπόθεμα το οποίο αναπτύξαμε σαν ομάδα είναι «Το κινητό τηλέφωνο και Ανακύκλωση».

Στις μέρες μας, είναι αλήθεια ότι το κινητό τηλέφωνο έχει κατακλύσει την κοινωνία μας και

έχει εισβάλει στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Μεγάλοι και μικροί θεωρούν το κινητό τηλέφωνο

αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Παρόλ’ αυτά, οι κάτοχοί του αγνοούν τις

αρνητικές συνέπειες που έχουν τα υλικά των κινητών τηλεφώνων τόσο για την υγεία μας όσο και για

το περιβάλλον.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

6

ΣΤΟΧΟΙ

Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να μάθουμε για τις σπάνιες γαίες και το ρόλο που παίζουν

στην τεχνολογία. Να ανακαλύψουμε που υπάρχουν αυτές οι σπάνιες γαίες, πως συλλέγονται και την

επίπτωση τους στο περιβάλλον.

Να κατανοήσουμε την πολιτική γύρω από την ανακύκλωση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών

αποβλήτων και, συνεπώς, του κινητού τηλεφώνου.

Να ερευνήσουμε για εταιρείες ανακύκλωσης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Να καταλάβουμε τι κάνουν οι πολυεθνικές με τα ηλεκτρονικά απόβλητα και ποιος ο ρόλος των

υποανάπτυκτων χωρών στο θέμα αυτό.

Να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές για τα δικαιώματα των ανθρώπων που εργάζονται στη

διάλυση και στο διαχωρισμό των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων στις αναπτυσσόμενες

χώρες, κάτω από τραγικές για τη ζωή τους συνθήκες.

Τέλος να μελετήσουμε τη συμπεριφορά των μαθητών πάνω στην ανακύκλωση των κινητών

τηλεφώνων και να αποτυπώσουμε τα αποτελέσματα σε πίνακες και γραφήματα κάνοντας μια

παρουσίαση, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του power point.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

7

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

Στη Χημεία σπάνιες γαίες καλούνται τα μέταλλα (χημικά στοιχεία) τα οξείδια των οποίων

είναι γαιώδους μορφής και κλήθηκαν έτσι λόγω της εξαιρετικής σπανιότητάς τους

Ποια είναι αυτά τα μέταλλα;

Λανθάνιο, Δημήτριο, Πρασεοδύμιο, Νεοδύμιο, Προμήθιο, Σαμάριο, Ευρώπιο, Γαδολίνιο,

Τέρβιο, Δυσπρόσιο, Όλμιο, Έρβιο, Θούλιο, Υτέρβιο και Λουτέτσιο είναι τα 15 που κατατάσσονται

στην κατηγορία των λανθανίδων ή λανθανοϊδών. Τα άλλα δύο, το Σκάνδιο και το Ύτριο,

κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία λόγω των χημικών τους ιδιοτήτων.

Πρόκειται για στοιχεία που προέρχονται

από την εξόρυξη ορυκτών όπως ο μοναζίτης, ο

τσερίτης, ο αλλανίτης, ο σαμαρσκίτης, ο

γαδολινίτης, το ξενότιμο, ο ευξενίτης και ο

φεργκουσονίτης και αποτελούν την πρώτη ύλη

στις εφαρμογές της υψηλής τεχνολογίας.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

8

Από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι το iPad , από τα υβριδικά αυτοκίνητα μέχρι και τις συσκευές

λέιζερ καθώς και κάθε

σύγχρονο τεχνολογικό θαύμα

απαιτεί υλικά από τις λεγόμενες

«σπάνιες γαίες».. Οι νέες

επιδόσεις των τελευταίων

γενεών τερματικών «μαζικής

σύνδεσης», από το iPhone έως

τα ηλεκτρονικά βιβλία,

οφείλονται, εν μέρει, στις

ιδιότητες αυτών των στοιχείων.

Όμως και οι νέες «πράσινες»

βιομηχανίες εξαρτώνται από αυτά: οι μπαταρίες των υβριδικών αυτοκινήτων, τα φωτοβολταϊκά, οι

λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης ή οι τουρμπίνες των ανεμογεννητριών στηρίζονται στα «μέταλλα

που ντοπάρουν», στο νεοδύμιο, στο λουτέσιο κ.α. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν επίσης πολλά

υποσχόμενους καταλύτες για τη διύλιση του πετρελαίου, ενώ η αμυντική βιομηχανία τα χρησιμοποιεί

σε κρίσιμα οπλικά συστήματα, όπως οι πύραυλοι τύπου Κρουζ, τα τηλεκατευθυνόμενα πυρομαχικά,

τα ραντάρ ή οι υψηλής τεχνολογίας θωρακίσεις.

Επομένως γίνεται αντιληπτή όχι μόνο η

ευρύτητα της χρήσης των σπάνιων γαιών, αλλά και

οι τεράστιες προοπτικές που διανοίγονται όσο η

τεχνολογία εξελίσσεται. Αξίζει να σημειωθεί ότι,

σύμφωνα με την Αμερικανική Γεωλογική

Επιθεώρηση, μπορούν να αξιοποιηθούν

υποκατάστατα των σπάνιων γαιών σε ορισμένες

εφαρμογές, τα οποία ωστόσο είναι γενικώς

λιγότερο αποτελεσματικά και δεν αποτελούν παρά

μόνο δευτερεύουσες επιλογές. Επιπλέον, υπάρχουν

τομείς – «κλειδιά» όπως η ηλεκτρονική και τα

λέιζερ, για τις εφαρμογές των οποίων δεν υπάρχει

κανένα υποκατάστατο.

Η παγκόσμια λοιπόν ζήτηση σπάνιων γαιών

κάθε χρόνο θα αυξάνεται με ρυθμό που ξεπερνάει

το 10%.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

9

Μέσα σε μια δεκαετία, πέρασε από τους 40.000 τόνους στους 120.000 ετησίως. Όπως

συνοψίζει η αναλύτρια Σίντι Χερστ, σε μελέτη που εκπόνησε πρόσφατα για το αμερικανικό

υπουργείο Άμυνας, η αμερικανική, η ιαπωνική και η ευρωπαϊκή βιομηχανία δεν μπορούν να

λειτουργήσουν χωρίς αυτές: «Δίχως τις σπάνιες γαίες, μεγάλο μέρος της σύγχρονης τεχνολογίας θα

είχε εντελώς διαφορετική μορφή και πολλές εφαρμογές δεν θα ήταν καν εφικτές.»

Βέβαια, αυτές οι ουσίες δεν είναι τόσο «σπάνιες» όσο υπονοεί η ονομασία τους. Υπάρχουν

βεβαιωμένα αποθέματα σπάνιων γαιών σε πολλές χώρες, από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την

Αυστραλία και από τον Καναδά ως το Καζακστάν ή το Βιετνάμ.

Τεράστια κοιτάσματα σπάνιων γαιών, εκτιμάται ότι έχουν εντοπιστεί στο βυθό του Ειρηνικού,

σε ποσότητες 1.000 φορές μεγαλύτερες από εκείνες που έχουν

εντοπιστεί σε κοιτάσματα εδάφους, αναφέρουν δημοσιεύματα του

Ιαπωνικού Τύπου. Τα αποθέματα αυτά εκτιμάται ότι φθάνουν τα

100 δισεκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με την καθημερινή

οικονομική εφημερίδα Nikkei. Πιστεύεται ότι βρίσκονται σε βάθος

3.500 ως 6000 μέτρων και καλύπτουν μια έκταση 11 εκατομμυρίων

τετραγωνικών μέτρων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα κοιτάσματα

αυτά είναι τόσο πλούσια που ένα μόνο τετραγωνικό χιλιόμετρο

εξόρυξής τους, θα είναι αρκετό για την κάλυψη του ενός πέμπτου της τρέχουσας ετήσιας ζήτησης σε

σπάνιες γαίες.

Υπό αυτές τις συνθήκες, γιατί η εξασφάλισή

τους προκαλεί τόσο μεγάλη ανησυχία, τόσο στην

Ιαπωνία όσο και αλλού; Γιατί, το 97% των 125.000

τόνων των οξειδίων σπάνιων γαιών που

εξορύσσονται στον πλανήτη προέρχονται από την

Κίνα. Σύμφωνα με το US Geological Survey

(USGS), το Πεκίνο κατέχει μονάχα το 40% έως 50%

των παγκόσμιων αποθεμάτων. Πρόκειται για ένα

σχεδόν απόλυτο μονοπώλιο.

Αυτό βέβαια εξηγείται και από τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες που παρουσιάζει ο κλάδος,

όπου οι δραστηριότητες του διαχωρισμού και της αξιοποίησης των ουσιών απαιτούν υψηλά

κεφάλαια και είναι καταστροφικές για το περιβάλλον. Ειδικότερα, ο διαχωρισμός των σπάνιων γαιών

προϋποθέτει τη χρήση χημικών ουσιών που ρυπαίνουν σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό το περιβάλλον

και δημιουργεί ραδιενεργά απόβλητα. Η Κίνα υπήρξε η μοναδική χώρα που επέλεξε να αναπτύξει τη

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

10

μαζική παραγωγή σπάνιων γαιών αγνοώντας τις επιπτώσεις και θυσιάζοντας την υγεία των

εργαζομένων στα ορυχεία του Μπαοτού, καθώς και το φυσικό περιβάλλον των γειτονικών περιοχών.

Σήμερα, πλέον, η απόρριψη των αποβλήτων της εταιρείας Baotou Steel στον Κίτρινο Ποταμό

έχει μετατραπεί σε πρόβλημα γιγάντιων διαστάσεων. Στους εργαζόμενους των ορυχείων

παρατηρούνται ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά καρκίνου. Ο Κριστιάν Οκάρ, οικονομολόγος του Bureau

de Recherches Geologiques et Minieres (Γραφείο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών -

BRGM) και έγκριτος ειδικός σε αυτά τα ζητήματα, επισημαίνει «την παράδοξη αντίφαση ανάμεσα

στη χρήση των σπάνιων γαιών στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας και στις ρυπογόνες μεθόδους

παραγωγής τους» (2)

.

1. Το οποίο και απεκλήθη «Πρόγραμμα έρευνας ανάπτυξης της εθνικής υψηλής τεχνολογίας».

2. Δημοσιεύτηκε στο Actu-Environnement.com, 2 Ιουνίου 2010.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

Στις 17 Ιουνίου του 2010, μια έκθεση της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής έκρουε τον κώδωνα του

κινδύνου για την -κρίσιμη για την οικονομία της-

κατάσταση στο πεδίο του ανεφοδιασμού της σε

δεκατέσσερις πρώτες ύλες. Οι σπάνιες γαίες

εμφανίζονταν στις πρώτες θέσεις του καταλόγου.

Πώς θα αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος, θα

εξασφαλιστεί μια σχετική αυτονομία του

ανεφοδιασμού της Ευρώπης και θα αποτραπεί η

μείωση της ανταγωνιστικότητάς της σε

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

11

στρατηγικούς τομείς;

Η πρόσφατη απόφαση του Πεκίνου να περιορίσει τις εξαγωγές προκάλεσε όπως είναι φυσικό

αναταραχή, όμως σύμφωνα με τον Γερμανό ευρωβουλευτή Reinhard Bütikofer, η λύση είναι

προφανής: η ανακύκλωση.

Το θέμα των «σπανίων γαιών» (rare earths) ετέθη σε ειδική ακρόαση που οργανώθηκε στο ΕΚ

με τον πρόεδρο της επιτροπής Βιομηχανίας, Herbert Reul (Γερμανία, ΕΛΚ) να σημειώνει ότι οι

πρώτες ύλες παραμένουν κεντρικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Από την

πλευρά του, ο Reinhard Bütikofer, ο οποίος ετοιμάζει έκθεση μη νομοθετικού χαρακτήρα για το

θέμα, σημείωσε ότι «στην καλύτερη περίπτωση, η λήψη μέτρων προστασίας των εισαγωγών σπανίων

πρώτων υλών δεν μπορεί να αποτελέσει παρά προσωρινή λύση. Στην πράξη, η ανακύκλωση και η

βελτίωση της χρήσης των πρώτων υλών θα δώσουν την απάντηση και αυτό απαιτεί φιλόδοξη

στρατηγική». Μία τέτοια στρατηγική θα ήταν να ανοίξουν τα «ορυχεία των πόλεων», οι χωματερές

που κυριολεκτικά μπορούν να κρύβουν χρυσάφι.

Όπως εξήγησε στην ακρόαση ο Stephan Csoma της Umicore, που εδρεύει στις Βρυξέλλες και

ειδικεύεται στην τεχνολογία υλικών, «ένας τόνος κινητών τηλεφώνων μπορεί να αποδώσει 300 έως

350 γραμμάρια χρυσού», ενώ η ίδια «πηγή» μπορεί να καλύψει το ένα πέμπτο των αναγκών σε

κοβάλτιο.

«Μερικές φορές διαλέγουμε την εύκολη λύση, να πετάξουμε τα παλιά και να αρχίσουμε από την

αρχή», επεσήμανε σχετικά η Judith A. Merkies (Σοσιαλιστές, Ολλανδία). Εκτός της ανακύκλωσης, η

συνεργασία με χώρες που διαθέτουν σημαντικά κοιτάσματα είναι φυσικά απαραίτητη για τη

διασφάλιση του εφοδιασμού της Ευρώπης.

«Η ΕΕ οφείλει να συνεργασθεί με τις χώρες αυτές, η σύγκρουση δεν εξυπηρετεί σε τίποτα»,

σημείωσε ο Bütikofer.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Τσέχος ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Jan Březina, επεσήμανε ότι «αν η ΕΕ δεν

υιοθετήσει ενιαία στρατηγική θα εκπλαγούμε δυσάρεστα με την ταχύτητα με την οποία η Κίνα ή άλλες

χώρες θα πάρουν τον έλεγχο των αγορών στη Βραζιλία ή τη Νότιο Αφρική».

«Μπορούμε να ανακυκλώνουμε όσο θέλουμε», προσέθεσε, «όμως το πρόβλημα θα παραμείνει».

Ο Bütikofer από την πλευρά του σημείωσε ότι σήμερα το 95% των «σπανίων γαιών»

εξορύσσεται στην Κίνα, όμως «μακροπρόθεσμα δεν μπορούμε να εξαρτώμεθα από έναν και μόνο

προμηθευτή». «Ενδιαμέσως ας προσπαθήσουμε να βρούμε αμοιβαία επωφελείς λύσεις» κατέληξε.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

12

ΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

Τα κινητά τηλέφωνα μπορεί να έχουν αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνούμε, αλλά στην

κεντρική Αφρική, η μεγαλύτερη κληρονομιά τους είναι ο πόλεμος και η εξολόθρευση των υπό

εξαφάνιση ζώων.

Περισσότεροι από 4

εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη

ζωή τους στην κεντρική Αφρική σε

έναν πόλεμο για την απόκτηση του

κοβαλτίου, ένα ανθεκτικό στη

θερμότητα ορυκτό μετάλλευμα που

χρησιμοποιείται ευρέως στα κινητά

τηλέφωνα, τους φορητούς

υπολογιστές και άλλα ηλεκτρονικά είδη. Το κοβάλτιο βρίσκεται στα τριών δισεκατομμυρίων ετών

εδάφη της Rift Valley, μια περιοχή της Αφρικής. Από αυτά τα μεταλλεύματα εξάγεται το ταντάλιο το

οποίο και χρησιμοποιείται για την κατασκευή πυκνωτών τανταλίου, μικροσκοπικών ηλεκτρονικών

στοιχείων που υπάρχουν στις ηλεκτρικές συσκευές και συνεπώς και στα κινητά. Το 80% των

κοιτασμάτων αυτού του ορυκτού βρίσκονται στη Λαϊκή δημοκρατία του Κονγκό (DRC).

Το κοβάλτιο έχει μετασχηματίσει την

οικονομία του Κονγκό. Οι αγρότες που

μετατοπίζονται από τα εδάφη τους δεν έχουν άλλη

επιλογή εκτός από το να συμμετέχουν στις

«ταξιαρχίες» εξαγωγής κοβαλτίου. Η διαδικασία

είναι όμοια με τη εξόρυξη χρυσού. Το κοβάλτιο

και το ταντάλιο βρίσκονται σκάβοντας κοιλώματα

στις κοίτες των ποταμών, με τους εργάτες να

ξύνουν τις βρωμιές για να βρουν αυτά τα μεταλλεύματα.

Εξορύσσονται, μαζί με άλλα πολύτιμα ορυκτά,

σε παράνομα ορυχεία, όπου εργάζονται ανήλικα

παιδιά-σκλάβοι.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

13

Σήμερα μεγάλες πολυεθνικές με έδρα την Ευρώπη και την Αμερική συνεχίζουν να

εκμεταλλεύονται τον φυσικό πλούτο του Κονγκό για να παρέχουν πιο πολλά και πιο φτηνά κινητά

και υπολογιστές, αδιαφορώντας για τη γραμμή του αίματος. Για τον έλεγχο αυτών των ορυχείων,

μαίνεται ο πιο αιματηρός και βάρβαρος εμφύλιος στον πλανήτη.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

14

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ

Γιατί να ανακυκλώνουμε;

Μια συσκευή κινητής τηλεφωνίας αποτελείται από υλικά όπως πλαστικό και μέταλλα, ενώ

η μπαταρία της μπορεί να περιέχει στοιχεία όπως νικέλιο και κάδμιο, τα οποία, αν απορριφθούν,

επιβαρύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα και κατά συνέπεια το περιβάλλον.

Ακόμη περιέχει βρωμιούχες ουσίες, που χρησιμοποιούνται ως επιβραδυντές καύσης στα

βύσματα και τις πλαστικές θήκες. Οι βρωμιούχες ενώσεις συνδέονται με την εκδήλωση καρκίνου και

με βλάβες στο συκώτι.

Στα καλώδια χρησιμοποιείται βηρύλλιο, που

προκαλεί βλάβες στους πνεύμονες.

Στα εσωτερικά κυκλώματα υπάρχει μόλυβδος, που

επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και ιδιαίτερα τον

εγκέφαλο των παιδιών.

Σε αρκετές μπαταρίες κινητών περιέχεται κάδμιο. Μα

θα πείτε ότι όλα αυτά είναι σε ελάχιστες ποσότητες. Σωστό!

Αλλά μόνο το κάδμιο από ένα κινητό μπορεί να μολύνει

600.000 λίτρα νερού!

Όλα αυτά είναι στοιχεία υψηλής τοξικότητας και έχουν καρκινογόνο δράση. Δεν είναι όμως

μόνο αυτός ο λόγος που πρέπει να επεξεργαζόμαστε τα ΑΗΗΕ (Απόβλητα Ηλεκτρικού και

Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού). Μεγάλη σημασία έχει και η εξοικονόμηση ενέργειας που γίνεται από

την ανακύκλωσή τους, αφού δίνεται η δυνατότητα να επαναχρησιμοποιηθούν κάποια συστατικά τους

οπότε δεν χρειάζεται να σπαταληθεί ενέργεια για να παραχθούν εκ νέου. Ένα επιπλέον πρόβλημα

που δημιουργούν τέτοιου είδος απόβλητα είναι ο όγκος που καταλαμβάνουν στα ΧΥΤΑ, αφού στην

Ολλανδία σε μια ερευνά αποδείχτηκε ότι έχουν πεταχτεί 16 με 30 εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

15

Τι συμβαίνει με τα αντικείμενα προς ανακύκλωση;

Όταν οι συσκευές φτάσουν στα εργοστάσια επεξεργασίας, διαλύονται στα επιμέρους συστατικά

τους και το κάθε ένα τραβάει διαφορετικό δρόμο. Τα πλαστικά μέρη θρυμματίζονται και δίνονται

πίσω στη βιομηχανία για χρήση, τα μέταλλα συγκεντρώνονται, διαχωρίζονται κατά είδος και

στέλνονται επίσης στις αντίστοιχες βιομηχανίες, το ίδιο και τα γυάλινα μέρη. Τα εξαρτήματα που

περιέχουν επικίνδυνα στοιχεία συσκευάζονται προσεκτικά και είτε αποστέλλονται σε εργοστάσια της

Ευρώπης είτε μεταφέρονται στο ειδικό σύστημα ανακύκλωσης που λειτουργεί στη χώρα για να τα

επεξεργαστούν, π.χ. οι μπαταρίες.

Οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας υποστηρίζουν ότι στέλνουν τα αντικείμενα στην Αγγλία ή σε

άλλες αναπτυγμένες χώρες, σε εταιρίες που ειδικεύονται στην ανακύκλωση τέτοιου είδους υλικών.

Τα κινητά τηλέφωνα που συγκεντρώνονται από τη συνεργάτιδα εταιρία, επεξεργάζονται και

αναλόγως:

Εάν είναι επισκευάσιμα, προωθούνται για χρήση σε αναπτυσσόμενες χώρες

Εάν δεν είναι επισκευάσιμα (πλειοψηφία), προωθούνται για ανακύκλωση, μαζί με τις

μπαταρίες και τα αξεσουάρ.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αποσυναρμολογούνται στα επιμέρους υλικά τους, τα οποία

χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων αντικειμένων, με βάση όλες τις νομικές διατάξεις που

ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις καλές πρακτικές προστασίας του περιβάλλοντος.

Για παράδειγμα:

ο χαλκός που απομονώνεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή σωλήνων,

το νικέλιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή μαγειρικών σκευών,

οι μικροεπεξεργαστές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε φούρνους μικροκυμάτων ή άλλες

ηλεκτρονικές συσκευές,

οι οθόνες υγρών κρυστάλλων (LCD) μπορούν να

χρησιμοποιηθούν στα ρολόγια ή στις ηλεκτρικές

κουζίνες

ακόμα και τα υλικά που αποτελούνται από

μίξεις πλαστικού και μετάλλου – τα οποία δεν

μπορούν να διαχωριστούν – αποτεφρώνονται με ελεγχόμενες διαδικασίες για την παραγωγή

ενέργειας.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

16

Ποια άλλα οφέλη προκύπτουν από την ανακύκλωση κινητών τηλεφώνων & αξεσουάρ;

Τα έσοδα που προκύπτουν είτε από την επαναχρησιμοποίηση, είτε από άλλου είδους

εκμετάλλευση των πρώτων υλών, αποδίδονται στην

περιβαλλοντική οργάνωση «Ελλάδα Καθαρή»

(www.cleanupgreece.org.gr), για τη στήριξη

προγραμμάτων προστασίας του περιβάλλοντος.

Τι αντικείμενα μπορώ να δώσω για

ανακύκλωση;

Υλικά κατάλληλα προς ανακύκλωση – για το

συγκεκριμένο πρόγραμμα – είναι όλων των ειδών

τα κινητά τηλέφωνα και αξεσουάρ αυτών, όπως

φορτιστές, hands-free, μπαταρίες, carkits,

πλαστικές / δερμάτινες θήκες, προσόψεις, κλπ

Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα να αναζητήσεις παλιά κινητά τηλέφωνα, φορτιστές, αξεσουάρ και

μπαταρίες που μένουν ξεχασμένα στα συρτάρια σου ή σε κάποιο σημείο του σπιτιού σου

περιμένοντας …να ανακυκλωθούν;

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

17

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΙΝΗΤΩΝ

Περιβαλλοντικές οργανώσεις από όλο τον κόσμο έχουν χαρακτηρίσει τα κινητά τηλέφωνα την

επόμενη μεγάλη απειλή για το περιβάλλον. Πάνω από δυόμισι δισεκατομμύρια συνδέσεις κινητών

τηλεφώνων υπάρχουν αυτή την στιγμή στον κόσμο, θέτοντας με οξύτητα το πρόβλημα. Λόγω της

τοξικότητας των υλικών, που χρησιμοποιούνται, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώθηκε να επιβάλει στις

εταιρείες κατασκευής την ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων ουσιών από το 2006. Αλλά το πρόβλημα

συνεχίζει να υφίσταται. H ανακύκλωση και η αποτελεσματική διαχείριση των κινητών που πάνε για

πέταμα αναδεικνύεται μονόδρομος.

Με βάση τη συνθήκη της Βασιλείας που αφορά τον έλεγχο και την καταστροφή των

απορριμμάτων, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

(ΟΗΕ) έκανε μια συμφωνία σε παγκόσμιο επίπεδο

για την καταστροφή των άχρηστων συσκευών

κινητών τηλεφώνων. Πρωτοστάτες αλλά και

συνεργάτες του ΟΗΕ σε αυτή τη προσπάθεια ήταν

δύο εκ των κορυφαίων εταιριών κινητής

τηλεφωνίας στον κόσμο, ενώ απαραίτητη ήταν και

η συνεργασία με τον κλάδο της βιομηχανίας διάλυσης. Η Ευρώπη, η Βόρεια Αμερική και η Ιαπωνία

συμφώνησαν προς την κατεύθυνση της καταστροφής των άχρηστων συσκευών κινητών τηλεφώνων.

Επιπλέον διάφορες εταιρείες τηλεφώνων παραλαμβάνουν τις άχρηστες συσκευές, μπαταρίες και

αξεσουάρ, που είναι εξουσιοδοτημένες από το κράτος, οι οποίες κατέχουν και την ευθύνη, σύμφωνα

με την εθνική νομοθεσία για την επαναχρησιμοποίηση, αποσυναρμολόγηση και περαιτέρω χρήση

των υλικών για την παραγωγή άλλων αντικειμένων.

Από την άλλη στις 26 Σεπτεμβρίου 2008 έληξε η προθεσμία που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση

στα κράτη μέλη για να περάσουν στο εθνικό

δίκαιο νόμο για την υποχρεωτική ανακύκλωση των

κινητών τηλεφώνων. Η κίνηση αυτή εντάσσεται

στην γενικότερη πολιτική που ακολουθεί η

Ευρωπαϊκή Ένωση στην ανακύκλωση ηλεκτρικών

συσκευών. Πολλά κράτη-μέλη έχουν ήδη κάνει

σημαντικές κινήσεις προς αυτή τη κατεύθυνση.

Στην Ελλάδα γίνονται κάποιες κινήσεις, κυρίως

στην ανακύκλωση μπαταριών, αλλά ακόμα η

προσπάθεια βρίσκεται σε αρχικά στάδια. Σήμερα το πρόγραμμα ανακύκλωσης γνωστής εταιρίας

κινητών εφαρμόζεται σε όλα τα καταστήματα και τις εγκαταστάσεις της εταιρείας σε όλη την

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

18

Ελλάδα. Έχουν τοποθετηθεί κάδοι συλλογής σε όλα τα συστήματα του οργανισμού, ενώ κάδοι

ανακύκλωσης, έχουν τοποθετηθεί, μέχρι σήμερα, σε εγκαταστάσεις εταιρικών πελατών της

εταιρείας.

Παρ’ όλο που το πρόγραμμα διανύει τον όγδοο χρόνο εφαρμογής του, η συμμετοχή του κοινού

σε αυτό δε συμβαδίζει με τις πωλήσεις κινητών τηλεφώνων και αξεσουάρ. Σύμφωνα με τα στοιχεία

που διαθέτει η εταιρεία, το 2009-2010 συγκεντρώθηκε προς ανακύκλωση στα καταστήματα και τα

κτίρια της εταιρείας μόνο το 0,6% σε σχέση με τα κινητά τηλέφωνα που πωλήθηκαν από τα

καταστήματά της την ίδια περίοδο.

Η ανακύκλωση λοιπόν κινητών τηλεφώνων στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο

και η συμμετοχή όλων μας θα βοηθήσει στην αποτροπή προώθησης τέτοιου είδους υλικών σε

χωματερές ή σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).

Ωστόσο, θα πρέπει να περιμένουμε δραματικές εξελίξεις τους επόμενους μήνες, κυρίως

εξαιτίας των χρονοδιαγραμμάτων που πρέπει να ακολουθηθούν. Πιστεύουμε λοιπόν ότι η

ανακύκλωση τόσο των κινητών όσο και των λοιπών ηλεκτρικών συσκευών είναι σημαντικό

περιβαλλοντικό ζήτημα και θα πρέπει όλοι να συμβάλλουμε προς την επιτυχία του προγράμματος.

Ποια είναι η περιβαλλοντική οργάνωση «Ελλάδα Καθαρή»;

Η περιβαλλοντική οργάνωση ”Ελλάδα Καθαρή” είναι ένας μη κυβερνητικός, μη

κερδοσκοπικός φορέας με έδρα την Αθήνα, που δραστηριοποιείται από το 1993. Κύριος σκοπός της

είναι η βελτίωση της υφιστάμενης περιβαλλοντικής κατάστασης, μέσω της ενημέρωσης και

ευαισθητοποίησης του ελληνικού κοινού, καθώς και η εκτέλεση προγραμμάτων για την προστασία

του περιβάλλοντος.

Το τελικό όφελος αυτού το προγράμματος, δηλαδή, είναι διττό αφού αφενός αποφεύγουμε να

πετάξουμε στα σκουπίδια οποιοδήποτε αντικείμενο κινητής τηλεφωνίας – έτσι δεν μολύνουμε το

περιβάλλον – και αφετέρου στηρίζουμε προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

19

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

20

ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

Αυξανόμενη απειλή για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία στις αναπτυσσόμενες χώρες

αποτελούν τα ηλεκτρονικά απόβλητα, σύμφωνα

με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που

φέρει τον τίτλο «Μετατροπή ηλεκτρονικών

αποβλήτων σε πόρους», στην οποία τονίζεται η

ανάγκη λήψης μέτρων για τη σωστή συλλογή

και ανακύκλωση των τοξικών υλικών. H έκθεση

επισημαίνει το πρόβλημα της ανακύκλωσης και

επαναχρησιμοποίησης των υλικών αυτών στις

φτωχότερες χώρες, διαδικασίες που συχνά

διεξάγονται υπό επικίνδυνες συνθήκες και από ακατάλληλους φορείς. Το πρόβλημα αναμένεται να

οξυνθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, καθώς οι πωλήσεις ηλεκτρονικών συσκευών αναμένεται να

αυξηθούν ραγδαία μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, ειδικά στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η

Κίνα και η Ινδία, τονίζει το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP).

Σύμφωνα με την έκθεση, ο πλανήτης παράγει περίπου 40 εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών

αποβλήτων κάθε χρόνο, στα οποία συγκαταλέγονται υπολογιστές, εκτυπωτές, κινητά τηλέφωνα,

βομβητές, κάμερες, ηλεκτρονικά παιχνίδια, τηλεοράσεις κ.ά.

H Κίνα, για παράδειγμα, παράγει περίπου

2,3 εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών

αποβλήτων ετησίως, και παρά το γεγονός ότι

έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές αποβλήτων,

παραμένει ένας τεράστιος σκουπιδότοπος για

την απόρριψη αποβλήτων από τις ανεπτυγμένες

χώρες, τονίζεται στην έκθεση, η οποία

προβλέπει ότι στη Νότια Αφρική και την Κίνα,

τα απόβλητα θα αυξηθούν ραγδαία.

Παράλληλα, τα ηλεκτρονικά απόβλητα στην Κίνα από τα κινητά τηλέφωνα που ολοκλήρωσαν

τον κύκλο της ζωής τους θα είναι πολύ υψηλότερα με τα προηγούμενα επίπεδα, ενώ στην Ινδία θα

είναι 18 φορές υψηλότερα.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

21

Επιπλέον, τα περισσότερα ηλεκτρονικά απόβλητα στην Κίνα ανακυκλώνονται εσφαλμένα,

αφού ένα μεγάλο μέρος τους αποτεφρώνεται προκειμένου να ανακτηθούν πολύτιμα μέταλλα όπως ο

χρυσός, πρακτική που απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες τοξικών. H Ινδία, η Βραζιλία, το Μεξικό

και άλλες χώρες αναμένεται να αντιμετωπίσουν αυξανόμενη ατμοσφαιρική ρύπανση με άμεσες

επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων εάν η ανακύκλωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων

εξακολουθήσει να συντελείται ανεξέλεγκτα.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η έκθεση στα

τοξικά χημικά των ηλεκτρονικών αποβλήτων -

στα οποία περιλαμβάνονται μόλυβδος, κάδμιο,

υδράργυρος, χρώμιο κ.ά.- μπορεί να

προκαλέσει σοβαρότατες βλάβες στον

εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα, να

επηρεάσει τα νεφρά και το συκώτι και να

προκαλέσει συγγενείς βλάβες.

Σύμφωνα με τον Tζιμ Πάκετ της Basel Action Network, μίας μη κυβερνητικής οργάνωσης που

αντιμάχεται το διεθνές εμπόριο τοξικών αποβλήτων, οι τεράστιες ποσότητες παλαιών ηλεκτρονικών

συσκευών εξάγονται στην Κίνα επί χρόνια, όπου οι άνθρωποι «χειρίζονται υλικά της κοινωνίας της

πληροφορίας με τεχνολογία λίθινης εποχής». «Στην Ινδία, τη Βραζιλία, το Μεξικό, αλλά σε και άλλες

χώρες, οι κίνδυνοι για το περιβάλλον, αλλά και για τη δημόσια υγεία θα αυξάνονται συνεχώς, εάν η

ανακύκλωση των ηλεκτρονικών αποβλήτων παραμείνει στα χέρια ερασιτεχνών και ανεπίσημων

παραγόντων», κατέληξε ο κ. Πάκετ.

H έκθεση καταπιάνεται με διάφορες πτυχές προκειμένου να αποτυπωθεί τα εντεινόμενα

προβλήματα που προκύπτουν από την παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων. Για παράδειγμα, για την

κατασκευή κινητών τηλεφώνων και προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών καταναλώνεται το 3%

των παγκόσμιων εξαγωγών χρυσού και ασημιού του κάθε χρόνο, το 13% του παλλαδίου και το 15%

του κοβαλτίου Στη σύγχρονη ηλεκτρονική περιλαμβάνονται μέχρι και 60 διαφορετικά στοιχεία,

πολλά εκ των οποίων πολύτιμα και μερικά επικίνδυνα.

Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα μεταλλεία και την παραγωγή του χαλκού και των

πολύτιμων και σπάνιων μετάλλων που χρησιμοποιούνται στον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό

υπολογίζονται σε πάνω από 23 εκατομμύρια τόνους. Κι όλα αυτά κάθε χρόνο αυξάνονται.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

22

Ευρωπαϊκός στόχος η συγκέντρωση του 85%

Τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα αποτελούν το ταχύτερα επιδεινούμενο πρόβλημα

διαχείρισης απορριμμάτων στην Ευρώπη σήμερα, αποδίδοντας μέχρι και περισσότερους από 9

τόνους τον χρόνο με συνεχή αυξητική τάση. Οι κίνδυνοι είναι σοβαροί και αφορούν την υγεία και

την προστασία του περιβάλλοντος λόγω των συστατικών των ηλεκτρονικών και την απώλεια πρώτων

υλών επειδή δεν γίνεται επαρκής ανακύκλωση. ‘Έτσι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξετάζει

νομοθεσία που έχει σαν στόχο να διασφαλίσει ότι μέσα σε μόλις έξι χρόνια, το 85% των

ηλεκτρονικών αποβλήτων θα αποσυναρμολογούνται πλήρως και με ασφάλεια.

O εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου για το θέμα, Γερμανός ευρωβουλευτής, Kαρλ Xέιζ

Φλόρενς, σημειώνει ότι «χάνουμε πολύτιμες πρώτες ύλες λόγω της παράνομης εξαγωγής των

συσκευών εκτός Ευρώπης» και, εκτός της σιλικόνης που περιέχουν υπογραμμίζει ότι «ένα

εκατομμύριο παλιά κινητά, περιέχουν 250 κιλά ασήμι, 24 κιλά χρυσάφι, 9 κιλά παλλάδιο και 9 τόνους

χαλκού». Σύμφωνα δε με τα επίσημα στοιχεία από τα κράτη μέλη, μόνο το ένα τρίτο των παλαιών

ηλεκτρονικών συσκευών περνά από την πρέπουσα διαδικασία ανακύκλωσης των υλικών.

Αν και ο στόχος σήμερα είναι να συγκεντρώνονται 4 κιλά ηλεκτρονικών αποβλήτων κατά

κεφαλήν σε όλα τα κράτη μέλη, σήμερα πολλά τον έχουν ήδη ξεπεράσει, ενώ άλλα δεν έχουν

καταφέρει καν να τον φτάσουν. Όπως σημειώνει ο κ. Φλόρενς «εμείς προτείνουμε να συγκεντρώνεται

το 85% σε κάθε κράτος μέλος, ένας στόχος που είναι δύσκολος αλλά ρεαλιστικός και σημαντικός». Θα

ισχύσει από το 2016, ενώ μέχρι τότε τίθεται στόχος συγκέντρωσης 4 κιλών κατά κεφαλήν ως

προετοιμασία των χωρών για το 85%. Παράλληλα, θα θεσπισθούν πανευρωπαϊκά πρότυπα για τη

συγκέντρωση, επεξεργασία και ανακύκλωση των ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών καθώς η

κατάσταση διαφέρει πολύ από χώρα σε χώρα.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η έκθεση στα τοξικά χημικά των ηλεκτρονικών αποβλήτων - στα

οποία περιλαμβάνονται μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος, χρώμιο κ.ά.- μπορεί να προκαλέσει

σοβαρότατες βλάβες στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα, να επηρεάσει τα νεφρά και το συκώτι

και να προκαλέσει συγγενείς βλάβες.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξετάζει νομοθεσία που έχει σαν στόχο να διασφαλίσει ότι μέσα

σε μόλις έξι χρόνια, το 85% των ηλεκτρονικών αποβλήτων θα αποσυναρμολογούνται πλήρως και με

ασφάλεια.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

23

Αλήθεια… Που πάει το κινητό σου τηλέφωνο όταν πεθάνει;

Αυτή είναι η τακτική των πολιτισμένων χωρών.

Οι φτωχές χώρες αναγκάζονται να δέχονται τα σκουπίδια των "αναπτυγμένων χωρών" και

ταυτόχρονα να τους παραχωρούν τον πλούτο τους σε εξευτελιστική αξία.

Στις τεράστιες χωματερές των ηλεκτρονικών αποβλήτων, η εικόνες της μόλυνσης που

δολοφονεί καθημερινά τους χιλιάδες κατοίκους της περιοχής, αποκαλύπτουν την κρυφή πλευρά της

Κίνας.

Ίσως να μην γνωρίζατε ότι το κινητό σας περιέχει στο εσωτερικό του ουσίες τοξικές και

καρκινογόνες, όπως μόλυβδο, φώσφορο, κάδμιο, βάριο, βηρύλλιο εξασθενές χρώμιο και υδράργυρο.

Μόνο η έγχρωμη οθόνη περιέχει αρκετό μόλυβδο που μπορεί να διοχετευτεί στο περιβάλλον, αν

αυτή καταλήξει στην χωματερή. Έτσι όταν το κινητό μας πάψει να λειτουργεί, μετατρέπεται σε ένα

επικίνδυνο ηλεκτρονικό απόβλητο που χρειάζεται ανακύκλωση με αυστηρές προδιαγραφές.

Όμως, οι ανεπτυγμένες χώρες, αντί να διαχειριστούν οι ίδιες τα ηλεκτρονικά τους σκουπίδια,

βρίσκουν φτηνότερο να τα εξάγουν στις φτωχότερες. Υποχρεώνουν έτσι εκατομμύρια ανθρώπους να

επιλέξουν την δηλητηρίαση έναντι ενός δολαρίου την ημέρα για να ξεφύγουν από την πείνα και την

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

24

απόλυτη φτώχια. Ταυτόχρονα η θάλασσα, τα ποτάμια, το έδαφος και ο αέρας του πλανήτη

μολύνονται ανεπανόρθωτα, υπονομεύοντας την ζωή όλων μας.

Κάθε χρόνο, έως και 50 εκατομμύρια τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων φορτώνονται σε

κοντέινερ και εξάγονται στην Κίνα, ώστε να ανακυκλωθούν και να επανενταχθούν στην αλυσίδα

παραγωγής ως πρώτη ύλη. Εκεί το κόστος, είναι ως και τριάντα φορές χαμηλότερο απ’ ότι σε ένα

σύγχρονο κέντρο της Ευρώπης, της Αμερικής ή της Ιαπωνίας και το σημαντικότερο, τα μέτρα για την

προστασία του περιβάλλοντος πολύ πιο «χαλαρά»

Η πόλη Γκουιγιού στην Καντώνα της Νότιας Κίνας είναι ίσως το μεγαλύτερο νεκροταφείο

όλων των ειδών υπολογιστών του πλανήτη. Εδώ καταλήγουν κάθε ημέρα λαθραία, χιλιάδες

υπολογιστές και κινητά όπου τεμαχίζονται, πλένονται σε όξινα λουτρά και καίγονται για να

αποσπαστούν τα πολύτιμα υλικά που περιέχουν όπως χρυσός, ασήμι, χαλκός, γυαλί και φυσικά

πλαστικό.

Όλη η πόλη μοιάζει με μια τεράστια ψηφιακή χωματερή. Πάνω της στρατιές εξαθλιωμένων

εργατών, άντρες γυναίκες και ανήλικα παιδιά έχουν

στήσει μικρές παράγκες σχηματίζοντας νέα χωριά. Οι

περισσότεροι είναι εσωτερικοί μετανάστες που

παράτησαν τα σπίτια και τη γη τους στην επαρχία και

ήρθαν να δουλέψουν στην νέα κερδοφόρα βιομηχανία

προς 1,50 δολάριο την μέρα. Από την Ανατολή έως τη

Δύση, μαζεύουν καλώδια, σφυροκοπούν εκτυπωτές,

σπάνε οθόνες, καίνε πλακέτες και ξεχωρίζουν τσιπς με

γυμνά χέρια. Η πρωτόγονη διαδικασία θανάτωσης του μηχανήματος-φετίχ του σύγχρονου δυτικού

κόσμου, απελευθερώνει βαριά μέταλλα που εισχωρούν στην τροφική αλυσίδα και προκαλούν τον

θάνατο. Ο ενταφιασμός των υπολογιστών μολύνει το έδαφος και το νερό των ποταμών με κάδμιο,

υδράργυρο, χρώμιο, κοβάλτιο, κάδμιο. Ο αέρας αναδύει μια βαριά χημική οσμή.

«Οι παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος είναι

στα ύψη», λέει. «Πολύ συχνά ο κόσμος υποφέρει από

φυματίωση. Αλλά και από καρκίνο του συκωτιού, καρκίνο

του στομάχου, καρκίνο του οισοφάγου, καρκίνο του

λάρυγγα, ο οποίος είναι μια συνηθισμένη αρρώστια σε

αυτή την περιοχή.»

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

25

Ο ανεπτυγμένος μας δυτικός πολιτισμός φροντίζει να σπρώχνει στα κρυφά τα τοξικά του

απόβλητα κάτω από το φτηνό χαλί των υπό-ανάπτυξη χωρών. Ενώ την ίδια ώρα οι κινέζικες αρχές

εθελοτυφλούν παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει απαγορεύσει την εισαγωγή της ηλεκτρονικής μας

σαβούρας με νόμο από το 2002.

Ο λόγοι είναι δύο: Εκατομμύρια άνθρωποι επιβιώνουν από την ανακύκλωση, ενώ οι κρατικοί

αξιωματούχοι χρηματίζονται για να κάνουν τα στραβά μάτια.

«Όταν ο υπολογιστής και το κινητό γίνει ένα άχρηστο σκουπίδι», λέει ο κ. Πίνγκ διευθυντής

της Κινέζικης GreenPeace, «θα πρέπει να τα πάρουν πίσω να τα ανακυκλώσουν και να

διαχειριστούν τις τοξικές ουσίες.

Αυτό το σύστημα δίνει ένα κίνητρο στις εταιρείες να βάλουν περισσότερα χρήματα στην

έρευνα «καθαρής» τεχνολογίας καθώς έτσι θα πληρώνουν λιγότερα όταν το προϊόν κλείσει τον

κύκλο του. Δεν θα έχουν να διαχειριστούν τοξικές ουσίες, κάτι το οποίο κοστίζει πολύ.»

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

26

ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

Θέλοντας να μελετήσουμε τη συμπεριφορά των μαθητών πάνω στην ανακύκλωση των κινητών

τηλεφώνων πραγματοποιήσαμε μια έρευνα δίνοντας ερωτηματολόγια σε 76 παιδιά (39 αγόρια και 37

κορίτσια) του σχολείου μας, ηλικίας 15 – 18 χρονών. Στην έρευνα αυτή τα 74 παιδιά είχαν κινητό

τηλέφωνο και μόνο 2 παιδιά απάντησαν ότι δεν είχαν.

Από αυτά το 67% αλλάζουν 1 φορά το χρόνο το κινητό τους τηλέφωνο και μόνο το 13% όταν

αυτό χαλάσει. Αυτό δείχνει ότι δεν αποτελεί μόνο μέσο επικοινωνίας αλλά και ανάγκη επίδειξης

χωρίς να σκεφτούν τις συνέπειες.

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΑΛΛΑΖΕΙΣ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ;

67%

12%

5%

3%13%

1 ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

2 ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

3 ΦΟΡΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΠΙΟ ΣΥΧΝΑ ΑΠΌ 3

ΟΤΑΝ ΧΑΛΑΣΕΙ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

27

Στην ίδια έρευνα το 71% των μαθητών κράτησαν το παλιό τους κινητό στο σπίτι το 9% το

πέταξαν και μόνο το 20% το έδωσαν για ανακύκλωση.

Όμως 55 μαθητές από τους 76 απάντησαν ότι γνωρίζουν τι συνέπειες που έχει η ανεξέλεγκτη

απόρριψη των κινητών τηλεφώνων.

ΤΙ ΕΚΑΝΕΣ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΣΟΥ ΚΙΝΗΤΟ;

9%

71%

20%

ΤΟ ΠΕΤΑΞΑ

ΤΟ ΚΡΑΤΗΣΑ ΣΠΙΤΙ

ΤΟ ΕΔΩΣΑ ΓΙΑ

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

28

Και όλα αυτά παρόλο που οι μαθητές σε ποσοστό 47% γνώριζαν τις εταιρίες διαχείρισης

ηλεκτρονικών αποβλήτων και συνεπώς γνώριζαν που θα μπορούσαν να δώσουν τα παλιά τους

κινητά.

0

10

20

30

40

50

60

ΝΑΙ ΌΧΙ

ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ

ΑΠΟΒΛΗΤΑ

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

29

Τέλος 46% των μαθητών που πήραν μέρος στην έρευνα δήλωσαν πως τώρα είναι η

κατάλληλη ώρα να συμμετέχουν σε ομάδα ενημέρωσης για τον τρόπο που μπορούν όλοι να

ανακυκλώσουν τα κινητά τους.

ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ;

47%

53% ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

30

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Με βάση τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν σε μαθητές του σχολείου μας, διαπιστώνουμε ότι αν και η

πλειοψηφία των μαθητών γνωρίζει τις αρνητικές συνέπειες που έχουν τα ηλεκτρονικά απόβλητα

καθώς και τις εταιρείες διαχείρισής τους, στην πραγματικότητα αδιαφορούν για την ανακύκλωση των

παλιών κινητών τους και αγοράζουν πολύ τακτικά μία νέα συσκευή, συμβάλλοντας στην μόλυνση

του περιβάλλοντος.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

31

ΠΗΓΕΣ

ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΛΙΘΟΙ Γιάννης Κοπαλάς

ΤΟ ΒΗΜΑ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

www.dw-world.de

www.onderzoekdoen.nl

www.vodafone.gr

www.europarl.europa.eu