ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33...

30
33 ز٤ بؾ پ٣ التهبز٢ بؾجبت طاتػ اؾت٤ ه ؾ ت ا٢ ؛ ١ س ٤ بؾط طاظ و1 تبض٤ د زض٤ بفت: 20 / 9 / 1398 - تبض٤ د پص٤ طـ: 3 / 10 / 1398 چى٥ س: ٥ك٥ ث ا اظ٣ى٤ ٣ بؾت ذبضر٥مف التهبز زض ؾ ف٤ افعاض لسضت وك٢ ؾبظ- ٥ ث ب طح زض ٢ ب ز، ان ذ٣ بؾت ذبضر٥ ؾ بث ثط اؾبؼ٢ ضط وك . اؾت ا٣ ٥ ط تطؾ٤ ز٢ ب ضز ثب وك ذ اث ضا زض ض٢ التهبز٣ بؾ پ٤ زت ز٥ ث٤ س. زض ا و٢ ب ٢س ؾبظ ا ت ب ثط اؾبؼ ان آ٣ ذبضر ٣ زاذ٢ع٤ ض ب ثط٣ جب و٣٤ طا ؾ ت حطت ٣ بؾ پ٤ ز ث كتط اظ٥ ثبقس، ث٣ ش ذبضر ف لسضت٢ ؾبظ٥ ك٥ ث ٣ زاذ٢ ظ س ا٢ التهبز٣ ت٥ ا٤ اس. اظ ر ز٣ ز لطاض ذ٣ ذبضر٢ ط٥ ٥ ته٢ ب ج ضا آ س ز ب ض وك قع٥ تب٥ ثب وبپطا س اؾت و ٣ بؾت ذبضر٥ ؾ بث س ؿتطز ٢ التهبز٣ بؾ پ٤ اـ، ز ضا٢ اة ه چبضچ٤ ع ثط اؾبؼ٥ ف حبيط اؾت. پػ وطز بز٥ ب پ٥ ف ز رت مب زض٣٥ تح٣ ث ر٢ ب٥ آؾ م س زض ز ٢ التهبز٣ بؾ پ٤ ز٥٥ تج ث ؾبضن ب ك ؾبظ٤ ط اظ٣ مب٤ آفط ح آ٥ ي ت ٢ التهبز٣ بؾ پ٤ ز٣ بؾ ق ف اؾبؼ اثتسا ث٥ پطزاظز. ثط ؾپؽ ح٤ تكط ي ض زض وك٤ ا٢ التهبز٣ بؾ پ٤ ز س، ث ٣ بؾت ذبضر٥ ؾ٣ جب ٣ر٤ تبض بؾ جبتف٣ مب٤ آفط ؾبضن ب ثب ؾبظ٣ اؾبؾ٥ . فطي٤ پطزاظ اؾت٤ف حبيط ا پػف رً ان و٣ جت ه٤ طاتػ اؾت غئ٢ جطز ، ضا٢ التهبز٤ ثط ز ،٢ التهبز٣ بؾ پ٤ ت ز ؾس ث ب٥ بؾ ثبض عـ ز٥ ثط ذ اؾت.٢ ام ٢ ب ت٥ زض ثطاثط ضل٢س ؿ٥ اغ ب و٥ س٢ : ٣بؾت ذبضر٥، ؾ٢، التهبز٣بؾپ٤س، ز 1 - اؾتبز٤ بض٣ ئت٥ ، ط ؾ٥ بؾ٣ ، احس ،سا ظابك زا آظاز اؾ٣ ، ؾ٥ ؿتب ،چؿتب ث ا٤ طا[email protected]

Upload: others

Post on 14-Sep-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

33

؛ ٢ا تؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پبؾ٤ز س ١

1 وطاظ بؾط٤

3/10/1398:طـ٤پص د٤تبض -20/9/1398:بفت٤زض د٤تبض

:س٥چى

ث٥ك٥ ا -ؾبظ٢ لسضت وكضافعا٤ف مف التهبز زض ؾ٥بؾت ذبضر٣ ٤ى٣ اظ

اؾت. ط وكض٢ ثط اؾبؼ بث ؾ٥بؾت ذبضر٣ ذز، ان ب٢ طح زض ب ث٥ ا

ب٢ وس. زض ا٤ ث٥ زتز٤پبؾ٣ التهبز٢ ضا زض ضاث ذز ثب وكضب٢ ز٤ط تطؾ٥ ٣

س ؾبظ٢ ت حط تؾ طا٣٤ و جب٣ ثطب ض٤ع٢ زاذ٣ ذبضر٣ آب ثط اؾبؼ ان تا

سظ٢ زاذ٣ ث٥ك٥ ؾبظ٢ لسضت فش ذبضر٣ ثبقس، ث٥كتط اظ ث ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ا

٥ت ٣ ب٢ ته٥ ٥ط٢ ذبضر٣ ذز لطاض ٣ زس. اظ ر ا٤ا وكضب زس آ ضا ج

، ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ؿتطزس بث ؾ٥بؾت ذبضر٣س اؾت و طا ثب وبپ٥تب٥ع ق ـا

تح٣٥ زض مب رتف ز٥ب پ٥بز وطز اؾت. پػف حبيط ٥ع ثط اؾبؼ ٤ه چبضچة ا٢ ضا

ث٣ ب ؾبضن ث تج٥٥ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ س زض ز م آؾ٥ب٢ ر اظ ط٤ك ؾبظ

ي٥ح آ آفط٤مب ٣ بؾ٣ التهبز٢ ت بؾ٣ ز٤پ ؾپؽ پطزاظز. ثط ٥ اؾبؼ اثتسا ث ف ق

بؾ٣ التهبز٢ ا٤ وكض زضي تكط٤ح س، ث ز٤پ جبتف بؾ تبض٤ر٣ جب٣ ؾ٥بؾت ذبضر٣

. فطي٥ اؾبؾ٣ ثب ؾبظب ؾبضن آفط٤مب ٣ و انال رف پػف حبيط ا٤ اؾت پطزاظ٤

جطز٢ غئاؾتطاتػ٤ه جت٣ س ث ؾت ز٤پبؾ٣ التهبز٢، ال ثط زال٤ التهبز٢، ضا

٥ؿ س٢ زض ثطاثط ضل٥ت ب٢ م ا٢ اؾت.ثط ذ٥عـ زثبض بؾ٥ب

س، ز٤پبؾ٣، التهبز٢، ؾ٥بؾت ذبضر٣ :٢س٥وب اغ

1 طا٤ا ثچؿتب، ؿتب٥ؾ ،٣اؾال آظاز زاكب ظاسا، احس ،٣بؾ٥ؾ ط ، ٥ئت ٣ بض٤اؾتبز -

[email protected]

Page 2: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

34

مس

ا٤ ساضا س٢ وط ث ارطا٢ ثطباظ آ ب و ؾ٥بؾت ب٢ تؾ ربج اظ ا

س. تب ال٣ ضا زض ظب٣ وتب پ٥زثؿتس، تبو ضا٣ 1990ز١ پ٥ف اظ آ ض٤ىطز ا

پب١٤ اب ؾ٥بؾتب٢ تؾ زض ا٤ وكض ثط ت س ؿجت ث پ٥ف ثطز ثطباؾبؾ٣ ز

ا٢ حب٤ت اظ طز و زضآس ربب٢ تطوع حب٤ت٣ جت٣ ثط التهبز ؾؾ٥ب٥ؿت٣ ثط

ت التهبز٢ ز. ا٤ اط رت قى ٥ط٢ التهبز زت٣زض ثرفكتطـ سا ب٢ رتف ث

زثعض٣ قس و تب زضب ضا ث ثى ا٥ع فب٥ت ، ض٢ ؾطب٤ صاض٢ ذبضر٣ ثؿت ث

ز. پؽ اظ آغبظ ارطا٢ ؾ٥بؾت ب٢ التهبز٢ ؿتطز ضا اظ ؾطب٤ صاضا زاذ٣ ٥ع طفت ث

ث ض ضؾ٣ زض 1991انالحبت التهبز٢ جت٣ ثط ثبظاض آظاز ذهن٣ ؾبظ٢ و اظ

ثز اؾت و زض پ٥ف طفت قس، س اض زض قبض وكضب٣٤ 1ب ضائزت بضاؾ٥

آؾتب ضقس التهبز٢ ؾط٣٤ زاقت اؾت او پؽ اظ ز ز ارطا٢ ا٤ ؾ٥بؾتب زض

اؾت. ثط ا٤ اؾبؼ زض ز ز صقت ٥ب٥ 2وكضب٢ تبظ نت٣ قسپ٥ؾت ث رط

ز اؾت زض ؾب 5.8ضقس التهبز٢ س ا٣، ثحطا ب٣ ث٥ثب رز 2010زضنس ث

ب 8.3ضقس بذبم التهبز٢ زض ا٤ وكض ث ٤بظز٥ زضنس ضؾ٥س. اظ ا٤ ط، س زض رب٤

ب لطاض زاضز. ب ؾ٥»( Ganguly,2012:5-6) لسضت التهبز٢ ر س٢ التهبززا« ب

فم٥ت٣ ، انالحبت التهبز٢ ضا زض ا٤ وكض و٥س ظز پؽ اظ90و ثب ؾت ظ٤ط زاضا٣٤ زض ز

مب ٤س: ظ٤ط اضتمب ٤بفت، ٣ رؿت چك٥ط ث ز٤ ث ب و زض آؾتب ؾم ث ضار٥ »آ ظ

يب زاض٤؛« بس٢ ط فت و ٤ه قبؽ ثطا٢ تغ٥٥ط ا ث ث قط٣ و اظ ت٥سات رؿضا

زب ز٥ و لج اظ ب ث فىط ثم٥ ضؾ٥س اب ث ط ز٣٥ ازب كس ٥ط٤ وبضب٣٤ ا

ز و التهبز زؾتض٢ وبض صاقت قس التهبز س زثبض ا٤ اؾت. ث .ث پطاظ زضآس

س ب س٢ ت بضاؾ٥، 1932ب ؾ٥ التهبززا ت 1990ب ضائ زض ز ظ٤ط زاضا٣٤ ز

زب٥س تغ٥٥طات اؾبؾ٣ زض ا٤ ز ثب٣ انالحبت٣ قس و ث آظازؾبظ٢ التهبز٢ زض س ا ث

ؾ٥ب بس٢ زض اتربثبت ٢ پؽ اظ پ٥طظ٢ حعة وط ث ضجط٢ .رز آضز وكض ث

زا زض رب٤ب رؿت ظ٤ط ث ضك . ض ٤ه التهبزث رؿت ظ٤ط٢ س ضؾ٥س 2004ؾب

ا ثطب ب٢ التهبز٢ و ؾبب٢ پ٥ف زض ظب ظاضت ذزب طح پ٥كجطز ؾ٥بؾت

1 -Narasimha Rao

2 -Newly Industrialized Country

Page 3: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

35

٣ وطز.) ا ز، وه فطا ب (Ahluwalia and Little, 2012:10ض٤ع٢ قس ث -٢ ثب پ٥كجطز ثط

س ست صقت تغ٥٥ط ؾبذتبض رت ز٣ ؾ٥بؾت ذبضر٣ التهبز٢ س، ب٢ التهبز٢ ث

ب٢ ض ز٥ب تجس٤ وطز اؾت.ا٤ وكض ضا ث ٤ى٣ اظ لسضت

ب٢ رتف التهبز ا٤ وكض ذز ضا كب زاز اؾت. زض س زض ثرف تؾ التهبز٢

اضز زض ؾبب٢ اذ٥ط ا٤ وك از غصا٣٤، ثب صاقت اظ طظ ض اظ ٤ى٣ اظ ثعضتط٤ وسب

تب ؾ٥بؾت ا٥ت ذز وفب٣٤، ث نبزض وس ثطذ٣ الال غصا٣٤ تجس٤ قس اؾت. س

بت ٥ع ضقس ب٤ ذس ى زض ثرف ن فط ضا زجب وطز اؾت، ث ٥٥ ب چك٥ط٢ غصا٣٤ نس

زضنس ٢29 اقتغب زاضس، ثرف وكبضظ زضنس طز ا٤ وكض زض 16زاقت اؾت. او

ض ذسبت٣ كغ ؿتس. ظ٤ط ؾبذت 55زض ثرف نت ب٢ اضتجب٣ ٥ع زضنس ٥ع زض ا

ؿتس، اب ثب٤س ذبط كب وطز و ث زض ا٤ وكض ط چس اغت لس٣٤ چسا ا٤

ب حت٣ ذبط تالـ اؿتب ثطا٢ زؾتطؾ٣ ث و٥ مب س زض زضا اؾتبض، تمط٤ج

-ا٢ ضا آ ث ٤ىس٤ط ته قسزض ا٤ وكض پبض ثب ذ ربززضتط٤ بك ٥ع

اذ٥ط، ؾبب٢ ب ذ ض٣٤ رس٤س زض ا٤ وكض زضاس. ثب ؿتطـ ضس ؾبذت ؾبظ ربز

طظ س زاضا٢ چبض٥ ؾبب ذ ضا آ ؾ٥ وكض ز ؿتطز اضا٢ ذا

طا زض ؾبب٢ ب٢ب ربثطات٣ ٥ع اؾتفبز اظ تفزض رب اؾت. زض ظ٥ اضتجا٢ ربز

ساز 2010اذ٥ط ضقس چك٥ط٢ زاقت زض ؾب ف طا زض 670ت سؾتب ٥٥ ذ ت

ز اؾت. ا٤ ثسا ب اؾت و اطظ تمط٤جب اظ ط ز فط س٢، ٤ه فط تف ضز اؾتفبز ث

ؿب٣ ، ز٥ وكض پط ر٥ت رب و ث٥ف اظ ٤هطا زا ط تؾ بث ا ٥٥بضز ضز. اظ

طزضنس ر٥ت رب زض آ ظس٣ ٣ 15 ز٤ؿت ٥٥ فط، ٣٤ ؿبحت وس اظ

اؾطظ٣٥، فت٥ وكض ث ؾب 26، ثب ٥ب٥ ؾ٣ عضي رب اؾت، زاضا٢ ر٥ت٣ ر

ث٣ ثطا٢ ؾبذت آ٤س سؾتب و ٣زضنس اؾت 1.3 ثب ضقس اؿب٣ ذ س پكتا ا ت

ازآظ٢ و ٤ى٣ اظ قبذم آ٤س، اظ ا٥ت ٣وكض ث قبض ب٢ تؾ زض ٤ه ثبقس. ؾ

ز اؾت. زض ؾب ب٢ مبصاض٢ا٢ زض ؾ٥بؾت٤ػ ث ب 1947ب٢ س٢ ثطذضزاض ث

ب زس. ا٤ ضل زض ؾب زضنس 12اؾتمال ا٤ وكض، ت از ث زضنس 68ث 2007طز س ثبؾ

ا فت و ب٢ صقت، ٣ثبال٢ ر٥ت زض ا٤ وكض زض ز ضؾ٥س و ثب تر ث ضقس ت

اؾبؾ٣ ب٢ثط ٥ اؾبؼ ٤ى٣ اظ پب٤( ٥Agrawal,2013:2-5ط٢ زاقت اؾت.)رف چك

پ٥كطفت س، جب٣ التهبز٢ تؾ زاذ٣ ذبضر٣ آ ثز اؾت. حض ربج

Page 4: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

36

ا٢ رب٣ ثب اؾتفبز اظ اؾتفبز اظ ز٤پبؾ٣ م ا٢ب٢ رب٣ مس زض ؾبظب

ز اؾت. تغ٥طب٢ التهبز٢ ٤ى٣ اظ جب٣ اؾبؾ٣ ؿتطـ فش رب٤ب رب٣ سؾتب ث

بؾ٣ پػف سؾتب ز٤پ ؾ ربج التهبز٢ زض ٣ ت التهبز٢ حبيط ي ثطضؾ٣ جب

٣ ا٢ ث٥م ؾ٥بؾ٣ اؾتطاتػ٤ه س زض ح٥ اساف وال و٥. ضا ثطضؾ٣ ٣ا

ز٤پبؾ٣ التهبز٢: چبضچة قبؾ٣ ف٣

ث لت٣ اظ ز٤پبؾ٣ ؾر ث ٥ب ٣غبجب بؾت ذبضر٣ ؾ٥بؾت ؾ٥آ٤س، ؿبئ طث

طظ٢ حسز٢ ز٤ؿت ؾب اؾت 1«ز٤پبؾ٣»طزز. و١ ... زض ش تجبزض ٣ ث ف ا

اضز ظثب ب٢ اضپب٣٤ غ٥ط اضپب٣٤ قس اؾت. ض٤ك غ٢ ز٤پبؾ٣ اظ و١ ٤ب٣ و

ؾت. زض ا٥ب ثز اطفت قس و ث ٣ وبغص تبذضز ٤ب تهس٤ك 2«ز٤پب»

٥ب ٤ب ز و زض پب٤ب ٤هلس٤، ز٤پب ث ٣ ا ب ٣ ا٢ ث -زض ببت٣ ث افطاز ا

ز.) ( ز٤پبؾ٣ زض فط Szykman,1995:23قس ال ث نضت ٤ه ضل تبذضز ث

جبضت اؾت اظ ٥ؿ٣ ب٥ت زض ؿبئ ؾ٥بؾتؾ٥بؾتساض٢، غت ا ٣، ف ذبضر٣ تسث٥ط، وبضزا

احسب٢ ض زض ف ب و٣ ث ٣ تسث٥ط ف س٤ط٤ت ث٥ ؾ٥بؾ٣ ت٥ ازاض ا

اظ ضاث٥ ت آ٥ع صاوطات ؾ٥بؾ٣ ثطا٢ا ب اتحبز، مس لطاضزازب سب ب٢ ؿب

٥ؿ٣ ) اغ ا تاب٣٤ ( ث ٣ تسث٥ط Tactاؾت. ز٤پبؾ٣ زض ف ؿتطز تط آ تطازف

، ت٥ فتبض وطزاض آزاة بقطت، ثب تر ث ا يب اح زضن ل٥ت حؿبؾ٥ت ا

تط٤ ر ى ٣ ثبقس. )وب٣، (121:1366ي٥ت ث ث

تب ث٥ ؾ٥بؾت، ز٤پبؾ٣ ؾ٥بؾت ذبضر٣ اظ آزب و تج٥٥ ا٤ ضاث زض ظ٥ ضاث

ثطزاقت ٣ ب تط٤فحسز ظ٤بز٢ ث ي٥ح رتهط٢ زض ا٤ قز، تاظ ز٤پبؾ٣ طث

ا٤ت ٥ع زض ثبة اضائ ٣ و ثطا٤ب . ث ض و٣ ب ثطزاقت ذز اظ ز٤پبؾ٣ و٥

ا ثب تر ث ز چك اساظ س زض وس، ٣اقبض ٣ ضز ؾ٥بؾت رب٣، ٣٤ ته٤ط ت

ساظ ذطز )( Macro Visionزضقت ٤ب چك اساظ وال ) ( Micro Visionته٤ط ض٤ع ثب چك ا

٥ؽ اؾ٥ت، تط زضن وطز. )ث ب٢ ا٤ انالح ضا ث ساظ وال715:1388-714 ؾ٣ ( چك ا

ساظ ذطز ٣ وس تب ب٢ ؾ٥بؾت رب٣ ضا ث نضت ٤ه و اؾتجب وس زض حب٥ى چك ا

٤ ز٤س٢ تفبت ؾ٣ ٣ ب ى تكى اظ ثبظ٤طا اوس تب ؾ٥بؾت رب٣ ضا اظ ظا

1 -Diplomacy

2 -Diloma

Page 5: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

37

ا٥ ز٤پبؾ٣ ضا زض ط ٤ه اظ ا٤ ط ثر حبيط زض ؾ٥بؾت رب٣ تكط٤ح وس. ثبثطا٤ ا

٤بث٥:٥ ث جبضات تب٤ذ ظ٤ط زؾت ٣چك اساظب تط٤ف و

ف ٣ و طآ٤س اضتجب ث٥ ثبظ٤طا ث٥ز٤پبؾ٣ زض ؾ٥بؾت رب٣ جبضتؿت اظ ف -ا ا

ثطا٢ ح فه ب٤س. ا٤ فطآ٤س و زاضس اظ ط٤ك صاوط، تبضو ضا ثس رلهس

ا٢ ٤ف بز٤ قس ث نضت حطفوبضوطز ب رب٣ يطض٢ اؾت، زض لطب پبال

ا خب لت٣ اظ ز٤پبؾ٣ لسضت ؛ ضيب٢ ثعزض آس اؾت. ث ، ز٤پبؾ٣ كؿت ؾطا

و٥، ض ب وبضثطز ز٤پبؾ٣ ث ف ب آ ٤ط آ نحجت ٣پبؾ٣ تؾ بز٤

(53-55:1365اؾت.)وب٣،

ا ضـ اثعاض٢ ؾ٥بؾ٣ فطآ٤ض چك اساظ ذطز، ز٤پبؾ٣ ضا ٣ز -ة س٢ رب٣ ت

٣تم٣ وطز. زض ا٤ ب ٣ اظ آ ثطا٢ وس و ثبظ٤طا ث٥، ز٤پبؾ٣ اثعاض٢ فطا ا

وس. ا٤ اثعاض ى اؾت زض اضتجب ثب ز٤ط طفب ؾ٥بؾت ذبضر٣ ذز اؾتفبز ٣رطا٢ ا

ب ضز اؾتفبز لطاض ٥طز و اظ آ ث ز٤پبؾ٣ حى ا٤بز ٥ 1ؿتم٥ ا٢ ؾ٥ ىس ٤ب ث

ال اؾتفبز ٤ب تس٤س ث اؾتفبز اظ ز٤ط اثعاضب ضز اؾتفبز لطاض ٥طز و ث آ ثطا٢ ا

پؽ ث ض و٣، ز٤پبؾ٣ زض اضتجب ثب ؾ٥بؾت ذبضر٣ ٤ى٣ ٤س.٣ 2ز٤پبؾ٣ رت

-ث٥ب٣، ثبظ٤طا اظ اثعاضب٢ ؾ٥بؾ٣ اؾت و احتبال طا ثب ز٤ط اثعاضب بس ٥ط٢

٣ )خ زتب( ضا لبزض ٣ اس ث اساف ذز زؾت ٤بثس.ا ٥ؽ اؾ٥ت،) ؾبظز تب ثت ث

716:1388 ا٤ى ا٤ اغ ث ( زض چك اساظ ذطز، و١ ز٤پبؾ٣ زاضا٢ ز ف اؾت. ا

ا ٤ه اؾ ر ثطا٢ ٢ تطازف ؾ٥بؾت ذبضر٣ اؾتب ٣انضت و طزز. ز ث

ث بت طث ٥ت ارطا٢ ته٥ بت ضؾ٣ ٤ه ىت و ؿئ مب ذبضر٣ ؾ٥بؾتوبضعاضا

٤س رز ز٥ز ا٤ ف زب ز٤پبؾ٣ ؤقز. زض تث وبض ثطز ٣ثبقس، ضا زاضا ٣ ج ر

ؾ٥بؾت ٤ تس ٥ ض. ت زض ٤ه وك ط٢ ارطا٢ آ ز٤ ٤ ذبضر٣ ؾ٥بؾت ذبضر٣ اؾت: ٤ى٣ تس

اؾبؾ٣ س اظ ر ؿئ٥ت ٤ب غ٥ط س ٤ه ب٢ ٤ه زت اؾت، ثس٤ ٣ و لب

ثب وكض اذت٥بضات تىب٥ف٣ ضا ثطا٢ سا٤ت ؾ٥بؾت ذبضر٣ آ زض ب٢ ز٤ط٢ زتضاث

ب٤س. ثب تر ث تبض٤ف اضائ قس زض ز چك اساظ ؾ٥بؾت )٤تف٤ى ٣ ٣ ؾ٥بؾت رب٣

ا زاض ظ٤ط ضا تطؾ٥ وطز.ؾ٥بؾت ذبضر٣( ٣ ت

1 - Pure Diplomacy

2 -Mixed Diplomacy

Page 6: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

38

بؾ٣ التهبز٢ زض ز ضز٤پ ب ث اث ذبضر٣ وكض زض ض اؾتفبز ب٢ اذ٥ط ث اثعاض٢

ب٣ زض رت تب٥ب٢ ز ربج چس ربج چ٥ ع٤تاظ فطنت بف ب٢ التهبز ر

بؾ٣ التهبز٢ ي٣ اؾت و اؾبؾب زض زضا پؽ اظ ر ؾطز ٣ تجس٤ قس اؾت. ز٤پ

ا « فب٢ رط٤بب»ثب ؿتطـ فطآ٤س رب٣ قس زض چبضچة طح قس اطظ ث

،٤ زض ثطاثط ز٤پبؾ٣ ؾت٣ بضآس لسضتس وف زض فب٢ ث٥و ٤ى٣ اظ اثعاضب٢ ا

ب٢ ز٤پبؾ٣ ؾت٣ لطاض طفت اؾت. اؾبؼ قى ٥ط٢ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ جت٣ ثط وبؾت٣

ساف ؾ٥بؾت ذبضر٣ تب٥ بف ثبظ٤ طن١ ث٥ثطا٢ تحمك ا ت٣ ت٣ غ٥ط ز طا ز ا

س چ الت فعا٤ ب ب٣ اؾتزض چبضچة ت ر٣ التهبز ر -Moons and Van Bergeijk,200). س

9,37-38 )

ط ٥ط٢ اظ اثعاضب٢ رتف اظ ط٢ وال، ز٤پبؾ٣ التهبز٢ زض ب٢ ب ذز ث

٣ زض ؾح ز التهبز٢ ثطا٢ تبح٥طصاض٢ ثط ضفتبض طف بف ربج ب٢ ذبضر٣ رت تأ٥

ب٢ ثرف اظ فب٥ت( ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ث آ 12:1385 چس ربج اؾت. )ق٥د بض،

٣التهبز٢ الق ت ا اث ذبضر٣ ٤ه ز بؾب٣٤ ا٤زبززض ض جطز ق جت٣ ثط ضا فطنت قز و

ب ع٤تب٢ التهبز رب٣ ب٢ التهبز٢ ث ٤ػ زض ثس نبزضات٣، ث ض اؾتفبز اظ فطنت

هبز٢ ث ض ذبل نحجت ث اؾت. ب٣ و اظ ز٤پبؾ٣ ث ض ب ز٤پبؾ٣ الت

آ٤س، اؾبؾب ض٤ىطز ذبضر٣ ضز اقبض لطاض زاضز. اظ ا٤ ط، ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ؾ٥ب ٣

ب٢ ؾطب٤رصة -2 1زؾتطؾ٣ ث ثبظاضب٢ رب٣ -1 زس:سف س ضا ضز تر لطاض ٣

زض مبث حف التهبز ٣ -3 ز ربج چس ربج-ض ؿتم٥ غ٥ط ؿتم٥)ث 2ذبضر٣

1 -Market Access

2 -Foreign Investment

ؾ٥بؾت

ؾ٥بؾت

رب٣

ؾ٥بؾت

ذبضر٣

)فطآ٤س ز٤پبؾ٣

اضتجببت ث٥

(ثبظ٤طا

ز٤پبؾ٣ ٤ه اثعاض

التهبز٢ -ؾ٥بؾ٣

تب

ىبض٢

نح

ع٤ؿت٣

ؿبت

آ٥ع

Page 7: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

39

ا٣، 1ب٢ التهبز رب٣چبف ب٣ قس، ث ازب ضؾ٥س ( زض هط ر152:1388-151)

سب رط٤بثطب ب٢ ب٢ تؾ١ ٣، ث تب ؾبظس ٥ب تؾ١ ٣/ زاذ٣ ثب ض

-تر ث ا٤ تي٥حبت، ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ثب يبت ؾ٥بؾ٣ان٣ رب٣ اؾت. ثب

-ث٥ب٢ بزب ؾبظبب٢ فب زض ا٤ حظ زض التهبز٢ پ٥س ذضز اؾت. ز٤پبت

٣ چ ؾبظب تزبضت رب٣ فب٥ت زاضس. آب زض فب٥ت بت ا ب٢ ذز السا

٣ زب ى ظ٤بز٢ ضا ا ا٤ ب٢ ذبضر٣ ب٢ التهبز٢ ذز ضا زضؾ٥بؾتزس. اظ ر وتط وكض

ب٤س ب٢ الظ ضا ٣تن٥ ب٢ زاذ٣ ذزب ب٤س٣زس، ث حىت عاضـ ٣

٣ بثو چ ٥ چ بؾ٣ التهبز٢ س تبح٥طصاض٢ ث٥كتط٢ ضا زاقت ثبقس. ز٤پ ا التهبز٢ ت

التهبز٢ ب٢ التهبز٢ زض تم٥ت اساف ٤ػضا ث ا زبظات التهبز٢ ٤ب پبزاقت

٣ ا Saner and Yiu, 2003:14) ثطسؾ٥بؾت ذبضر٣ ث وبض بؾ٣ ث اثعاض٢ ( و وبضثطز ز٤پ

ضا ٣ك ٤ب تس٤س زض طن التهبز ث٥ثطا٢ تك٤ تا التهبز اثعاض٢ زض زؾتب زت ا

بؾ٣ التهبز٢ ا ز٤پبؾ٣ قز. ث ض ذبلثعاض٢ ثطا٢ ؾ٥بؾت ذبضر٣ حؿة ٣ب٥س. ز٤پ

اب٣٤ التهبز٢ طتج ثب ثىبض غ٢ ثطز ت پ صاوطات زض ضز ب٢ بز٢ اظ ر تى

بز التهبز٢ اظ لج٥ تافمبت تزبض٢ ز رب زض تم٥ت بف ؿبئ ؾ٥بؾ٣ ثب اث ج چس رب

اس ز ب اظ آ ثطزاقت اضتجب ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ضا ٣٣ اؾت. زض ا٤ -1ز. ت

ضا ز٤پبؾ٣، بث التهبز٢ -2التهبز٢ اؾت. -ز٤پبؾ٣ طتج ثب يبت ؾ٥بؾ٣

ا پبزـا ث وبض ٣ ا زبظات ثطا٢ تب٥ اث ساف ؾ٥بؾت ذبضر٣. زض ٥طز ث

ساف ؾ٥بؾت بض وبضثطز زض ؾ٥بؾت ذبضر٣ ثطا٢ تب٥ ا زاذ٣ ال ز٤پبؾ٣ التهبز٢ زض و

٥طز. ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ت٣ اظ اثعاض و ث ض ؿتم٥ ٥ع ضز اؾتفبز لطاض ٣

ب الت ز٤پ ب ٣غ٥طؿتم٥ زض ت طفت طا ثىبض اضز٢ ت٥ه ٥ب ثبظ٤ ط زض چ قز. ا٤ ا

ض و اقبض ٥ع زب٥س ٣ ؾ٥بؾت ٤چ چبق طز٤س زض تمؿ٥ ثس٢ و قز. ب

بؾ٣ التهبز٢ زض س، ز٤پ آ ث ب٣ قس هط ر بت التهبز٢ زض ي بؾ٣ ثب -وكض اظ ز٤پ

ب٢ ترهه٣ رعئ٣ تط ٥ع ؾح ثبال٢ تبالت تزبض٢ ث قبذب٢ تؾ ٤بفت ثب

ز و تب٣ يبت ب ث بؾ٣ التهبز٢ ف٣ ٢ التهبز تمؿ٥ طز٤س اؾت. صا ز٤پ

ب ضا زض ثط ٣ ب٣ ثؾ٥بؾ٣ ٥ب وكض جبضت ز٤ط ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ثبظض ا ٥طز. ث

بؾ٣ التهب ب٢ ظ٤بز٢ ثب زاضس. ط چس رب٤ب ز٤پ س ز٤پبؾ٣ ز٢ چز ف پ٥ 1 -Self Protection

Page 8: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

40

ساظ ب٣ زاضا٢ چك ا بؾ٣ ثبظض ى ز٤پ ٥ؿتس، ث ٤ى٣ ض وب ب ث ب٣ اؾت، ا حسزتط٢ ثبظض

اظ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ اؾت ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ب وال تط٢ ث تبالت التهبز٢ زتب

ضا تبؾت ثب مف وبضوطز آ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ،زض ٤ه تمؿ٥ ثس٢ ثب ز٤ط زتب زاضز.

ا ث ز زؾت ز٤پبؾ٣ زت٣ ز٤پبؾ٣ غ٥ط ٣ زت٣ تمؿ٥ ز.ت

س٢ بض٤ف تمؿ٥ ث بؾ٣ التهبز٢ نضت طفت اؾت،ثب رز ت ز٤پبؾ٣ ب٣٤ و اظ ز٤پ

٣ ز: التهبز٢ ضا ط٤ف ت س ا٤ ا ٥ت»ت ب ٣ ف ب بب اؾتطاتػ٢ت -التهبز٢ ب اثتىبضات ف

ب زض ز ؾح ت٣ و زض ؾ٥بؾت ذبضر٣ وكض ت٣ غ٥ط ز ٣ ثب ٣ ث٥ؾ٥بؾ٣ ز سف ا

ال ثطا٢ بت زؾت٥بث٣ حض زض طن التهبز رب٣ ر آض٢ تزع٤ تح٥ ا طن

٣ طفت ززاذ ثىبض ٣« ق بؾ٣ ضا ط ز٤پ جبضت ز٤ ز. ث ط٤ف بؾ٣ التهبز٢ ت ا ز٤پ التهبز٢ ت

٣ بت ؾ٥بؾ٣ التهبز٢ ضا زض ثط ض ي ٣ وك بف ٥ ثىبض طن ث٥زض ٥طز و ثطا٢ تب ا

٣ ال اظ طفت ا اثعاض قز. حت٣ ى اؾت زض ثطذ٣ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ث ٤ك تك

زبظات ال ت٣ غ٥طتطغ٥ت ٤ب طا ز ط ثبظ٤ ا التهبز تهبز٢ ز٤ ت٣ تحت زض زؾتب اثعاض٢ ز

(81:1391آثبز٢ نبح٣، زت ثىبض طفت قز.)ف٥طظ

ثبظ٤طا وبضوطزب

ب٢ مف

زت٣

ز٤پبتب٢ التهبز٢ ز٤پبؾ٣ التهبز٢

ز٤پبتب٢ ثبظضب٣ ز٤پبؾ٣ ثبظضب٣

ب٢ مف

غ٥ط زت٣

ز٤پبتب٢ قطوت٣ ز٤پبؾ٣ قطوت٣

ز٤پبتب٢ تزبض٢ )وؿت وبض( ز٤پبؾ٣ تزبض٢ )وؿت وبض(

ب٢ غ٥ط زت٣ ٣ز٤پبتب٢ ؾبظب ب غ٥ط زت٣ ٣ز٤پبؾ٣ ؾبظب

ب٢ غ٥ط زت٣ فطا٣ز٤پبتب٢ ؾبظب ب٢ غ٥ط زت٣ فطا٣ز٤پبؾ٣ ؾبظب

ب٢ زت٣ غ٥ط زت٣ز٤پبتب ؾبظب ز٤پبؾ٣ اطغ٢

Page 9: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

41

ب٢ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ بض٤ف ثبال س زض ط ٤ه اظ حظثط ٥ اؾبؼ ثب تر ث ت

اؿت اؾت زض مب رتف ز٥ب، ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ذز ضا ث طق ثؿ٥بض فب ثز ت

ب فب وس. ز٤پبؾ٣ الته بك رتف ز٥ب ت٣ بز٢ س زض ث نضت ز

ز اؾت. پطغ ت٣ ث ٥ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ س زض بك رتف ز٥ب ضاغ٥ط ز زت ب٢

ب ضا اقربل قطوت غ ٣ا٤ وكض ثم٥ پط ب٢ ذهن٣ ث زؾت ظ ث٥ك٥ ط ؾبظ٢ ٥طس. ا

ز اؾت. زض بك رتف ثط اؾبؼ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ث س٢ لؿتفش چ٥ زض پػف ث

س ي٥ح رتهط ؾ٥بؾت ذبضر٣ ب ي ت بؾ٣ التهبز٢ ا٤ وكض ضا زض ز ؾبظ ، ز٤پ

و٥.٣٤ ؾبضن اتحبز٤ آفط٤مب ثطضؾ٣ ٣

ؾ٥بؾت ذبضر٣ س؛ زضؼ ٥ط٢ اظ صقت، حطوت ث ؾت ر

٣ ضا ثطا٢ ا٤ وكض زض ح٥ ذبضر٣ ضل ظز ؾ٥بؾت ذبضر٣ س بؾجبت ث٥ اؾت ا

٤ت ب٢ تؾ التهبز٢ ب ثبقس. ثط ا٤ اؾبؼ صض٢ ثط ؾ٥بؾت ذبضر٣ س و ثب ا

طا٣٤ التهبز حض قس ٣ؾ٥ط تح آ تب طح ت بؾ٣ؾ س، ث تح٥ ز٤پ ا التهبز٢ ت

وه قب٤ب تر٣ ثىس.

٣ س بس ٥تب ببثبضاتب تب٥ الطا٤ب ف٥ؿف ؾ٥بؾتساض بث ت ؾت

ت ب٢ ؾ٥بؾ٣ هط ضقط٢ و ثب ضز ثط٤تب٥ب ث ٥ب زض آضث قبؾتطا زض وبض آظس٢، وبئ

زس٠ ث ؾ٥بؾت ذبضر٣ ب٢ قى س اضز ا٤ وكض قسس، اظ تط٤ بث رط٤ب

ا٢ اظ ان ال طا٤ب آضبطا٤ب، و ث نضت آ٥ع (Kumar,2008:2ؿتس.)س

رتف تحت تبح٥ط لطاض زازؾ٥بؾت ذبضر٣ ا٤ وكض ضا زض زض س زض تطو٥ت ثبب٢ ز ا

ب ث٥ احطصاض اظ لج٥ با تحالت زاذ٣، ث ضفتبض وكض ٢ ؾ٥بؾت ذبضر٣ ا٤ا

ثس٤ تطت٥ت ؾ٥بؾت ذبضر٣ س ؾ زض تفبت ضا پكت ؾط صاقت اؾت اس. رت زاز

س. ا٤ ؾ زض جبضتس٣ اظ ان ؾ٥بؾت ذبضر٣ قى طفتو ط ٤ه ثب حض٤ت ٤ى :اظ ا

ؾب قب ا ض ٣٤ ثط ؾ٥بؾت 1947-1962ب٢ ز ط طا٣٤ ب حبو٥ت آض ض ز ذبضر٣ و

الطا٣٤ ثط ؾ٥بؾت 1962-1990ب٢ س اؾت، زض ز قب ؾب و زض حبو٥ت

س و ثب پب٤ب ر ؾطز آغبظ قس 1990ب٢ ذبضر٣ س اؾت زض ؾ قب ؾب ث ث

٤بفت ٥ؿ التهبز٢ زض ؾ٥بؾت ذبضر٣ س ازا . ثب اتربش ض٤ىطز طا٤ب جت٣ ثط ٥جطا

(248:1391)وال٣٤ ت٥ك ٤بض،

Page 10: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

42

ا تمؿ٥ وطز. پؽ اظ اؾتمال ضا ث ؾ زض ٣ تؾ التهبز٢ سث ض و٣ ؿ٥ط ت

ب٢ تح ؾ٥بؾت ذبضر٣ قجبت زاضس، و تب حسز٢ ثب تمؿ٥ ثس٢ زض ا٤ زض ب

جبضتس اظ:

ف( آغبظ اؾتمال س تب ز١ 1980ا

1990تب 1980ة( ز

تبو 1990د( اظ آغبظ ز١

ف( زض ا تؾ ) (:1970-1980ا

ثس اظ اؾتمال س اظ ثط٤تب٥ب، ضجطا س زض چبضچة ؾ٥بؾت س تس، زض زض٠ ا

ب٢ وتب ست التهبز٢ زض چبضچة اساف ٤ه اؾتطاتػ٢ ثس ست ثطبي تس٤

ا اظ ذبضد وطزس. اب ث ز٥ ؾؾ٥ب زوطات٥ه، السا ث زضذاؾت وىب٢ ذبضر٣

اكىالت اؾبؾ٣ زض ؾ٥ؿت التهبز٢ زت٣ ث كىالت ب ثب ز التهبز، ثطا٢ زض٤بفت ا٤

اض٢ظ٤بز٢ زس. اظ ر ا٤ زق ثط ث تا ث تسب٢ ؾ٣٥ اقبض وطز و ثبه ب ٣ض

، ثط ثطب پذ ؾب ؾ س تح٥ وطز. ثب ا ب٢ تر ث ا٤ى زض ا٤رب٣ زض ثطاثط ا

٥ع ث ز٥ ط س ث٣ ساقت اظ ؾ٢ ز٤ م آؾ٥ب٢ ر ف ٣ زض ط٤ىب ؾ٥بؾت زض آ

٣س تس تالق٣ ثط زب زاز، آط٤ىب ث حب التهبز٢ ٥ع زض ا٤ ا٢ عز٤ى٣ ث ا٤ وكض ا

و زض آب٢ التهبز٢ بچ٥ع٢ ز ضا زض٥ط ىطز زض ت٥ز وهم، ث ٤ػ س، ذ

ضؾ٥س، ثب قط ر ٤تب تحالت ز٤ط پب٤ب ٤بفت. )وال٣٤ م ظب٣ ث س ٣

(195:1391ت٥ك ٤بض،

(:1990-1980ة( زض ز تؾ )

ال طا٣٤، و زض ت٥ز قىؿت زض ر طا٣٤ ث 1962زض ت٥ز چطذف س اظ آضب

ط قرم ٣ زض٤بفتاتفبق افتبز، ضجطا س اظ ر ٥ تز٥عات زفب تىغ٢ ٥بظ ث تب

ب ثب تى٥ ثط ان زبض٢، لبزض ب٣ ضا زض٤بفتس تر قسس و ت ٥ت ث تب٥ نح ا

٥ت٣ ثطآسس. ٣ ث٥ ٣ ٥ؿتس اظ ا٤ ض زضنسز ا٤زبز ٤ه يبت ا زض ا٤ م، ا

ؾس و و ث طح ز فط س ت م٣ و زض آ التهبز٢ ذز عز٤ه ٣ آ٤ ل٥ت قس،

قس. زض ز ٤ى٣ اظ پ٥بسب٢ بت زض زاذ رب س٢ تخج٥ت ٣ب٢ تف ي ط

زض زض ز تؾ، ر٥ط٢ ؾ٥بؾت ذبضر٣ جت٣ ثط س تس زض زض ا

ز و ط چ اظ ازغب طا٣٤ س زض ثبظاضب٢ رب٣ ث ب قس، اب ذزوفب٣٤ ب٥س ٣ ا

Page 11: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

43

، ضقس التهبز٢ وكض ثط اؾبؼ زضآس ؾطا، اظ ضقس ؾط٤ التهبز٢ س ٥ع قس. زض ا٤ زضا

اؾ ز١ 3.3 ز زض حب٣ و زض ا ث٥ف 2000زضنس زض ز١ 5.3ا٤ ضل ث 1990زضنس ث

اذط ا٤ زض، حىت س ثب زضن ٥بظ ث زضنس 7اظ ثبظاضب٢ ؿتطز افعا٤ف ٤بفت. زض ا

ب٢ آظاز ؾبظ٢ تزبض٢ ثطا٢ فطـ وبال رصة ؾطب٤ ذبضر٣، السا ث ارطا٢ ؾ٥بؾت

٤بفتس زالتهبز٢ وطز. ؾ٥بؾت ض وبض ب٣٤ و زض ا٤ زض قط قسس، زض زض ثس ازا

٣، ث تؾ التهبز٢ وكض وه وطزس. ث٥تحالت ؾ٥بؾ٣ زاذ٣ ا

تب و( 1990د( زض ؾ تؾ )

ال ، تط٤ تح ؾ٥بؾت ذبضر٣ س زض ا٤ زض و ثبج ذ٥عـ ٣٥ زض زض

٢ رب ؾ ث ٤ه التهبز ا٤ وكض قس، زضن طف٥ت وكض ثطا٢ تجس٤ قس اظ ضجط

ز. ال طا٤ب ث ذز ٣ طفت و لسضت ثعضي ث تح٣ زض آضظ٣٤ و زض تب لت٣ رج

س ضقس التهبز٢ وكض و اظ ؾبب٢ لج وكض ضخ زاز ثبقس. زض ا٤ زضاالتهبز ا٤ ، ض

ز، ؾ٥ط نز٢ قتبثب٣ ث ذز طفت. ا٤ اط ث ٤ػ زض ثرف ت٥س ذسبت آغبظ قس ث

ز. ث ض٢ و زض وبض ضقس التهبز٢ ط افعاضب٢ وبپ٥تط٢ زضنس٢ زض 11.3چك٥ط ث

زضنس٢ زض ثرف ذسبت، نبزضات ط افعاض زض ا٤ وكض اظ ؾب 11ثرف نت ضقس

(Talbort,2006:34 زضنس ضقس زاقت اؾت.) 50ؾبال ث٥ف اظ 2006تب ؾب 1991

طب٢ التهبز٢ آقىبض٢ ثطا٢ ٤ى٣ اظ تط٤ اثبز تح ؾ٥بؾت ذبضر٣ ا٤ زض و اح

ا٤ اذط زض ض٤بؾت ر٢ و٥ت ا تؾ س زاقت، تح ضاث س آط٤ىب زض ا

اث س ز. زض زض٠ ثـ، ض ا٤ اضتمبء ٤بفت. ثـ ثب آط٤ىب ث ؾح اؾتطاتػ٤ه -زض ثـ ث

مزضن و فش تبح٥ط اث ا٤بالت صاض٢ س زض آ٤س فطا س قس، چبضچة ض ا تحس ا٢ ذ

ب، ب٣٤ بس غ تحط٤٤ ضاؾتب، ا٤بالت تحس ث الساثب س ضا زثبض طاح٣ وطز. زض ا

غ٢ پ٥كطفت، ؾبظ٢ ظ٥ ىبض٢ كتطن زض حظ تى حب٤ت ؾ٥بؾ٣ اظ جبضظ فطا

وك٥ط ثطاثط اظ ي پبوؿتب زض ت ال٣ ستس ٥ تطض٤ؿ، پب٤ب ثرك٥س ث حب٤

اظ زض بز چ٥ تالـ زض ب٣٤ زض س زؾت ظز. س ٥ع تمبثال السا -رت ثطلطاض٢ ت

٤ىطز ا٤بالت تحس زض ظ٥ثطاثط تغ٥٥ط ؿتط ب ث٥ز ض طن ، ب٢ رتف زض ؿ٣٤ ا

ب٢ ، تبح٥ط س ثب ا٤بالت تحس اث جز ض طث٥كتط٢ كب زاز. ث التهبز ن ذز ضا ث ؾطت زض

٥بضز زالض زض 18حسز ث ٥٥1990بضز زض ؾب 5.6تزبضت آقىبض ؾبذت. تزبضت ز ربج اظ ٥

٣ زضنس ضا 221ضؾ٥س و ضقس٢ ث٥ف اظ 2003ؾب چ٥ ز زت زض غا٤ زس.كب

Page 12: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

44

ب ضؾبسس و ظ٥ افعا٤ف تزبضت كبضوت2005 ب ثبظ ضا ث ا ب آؾ افمت التهبز٢ ،

٣ ؾبذت. تح زض چبضچة ؾ٥بؾت ذبضر٣ س، چ٥ زط ث ث٥ ز وكض ضا فطا

ا٢ ضا ث ؿب٣ ٤ػتح زض ضاث س ثب وكضب٤ اتحبز٤ اضپب٣٤ قس. س تر

عز٤ه ثب لسضت ثطلطاض٢ ب٢ ان٣ ا٤ ضاث ، ب٢ اتحبز٤ اضپب اذتهبل زاز اؾت ا اتحبز٤

٥ؽ فطاؿ و ثبظاض س ضا ثبظاض بؾج٣ ثطا٢ حهالت پ٥كطفت تىغ٤ى٣ ث ٤ػ ا

س، زض ؾبذز ٣ ساف مزا س. ا٢ رب٣ س پطزاذتب٢ اذ٥ط ث حب٤ت اظ ا اؾتطاتػ٢ ا

تبح٥ط صاض ثز رس٤س ؾ٥بؾت ذبضر٣ س چ٥ زض م آؾ٥ب٢ رة قطل٣ چ٥

اث التهبز٢ تزبض٢ ؿتطز ضا رب٤ع زق -٤ تف وطز اؾت؛ تب آزب و چ٥ ض

تب ؾبب٢ پؽ اظ اؾتمال س ث ز٥ قط٤ه تزبض٢ س پؽ اظ آط٤ىب تجس٤ قس

ب٢ چس قطوتنسزس ثب كبضوت ٤ىس٤ط، السا ث تبؾ٥ؽ ب٢ ز وكض زضاؾت قطوت

( زض وبض ا٤ ؾ٥بؾت التهبز٢ س زض اله٣ مب رب ث٥ف 1386)تح٥س٢، ٥ت٣ وس.

اظ ا٤ى التهبز٢ ثبقس ثط جب٢ بؾ٥ب٥ؿ س٢ ثط ضفت اظ تحم٥ط تبض٤ر٣ س٤ب

ض٢فم پطا ز اؾت.ب وكض٥ط اؾتبض قس تؾ ا ب٢ رتف ث

ا٢ اظ التهبز سض ثعضتط٤ زوطاؾ٣ رب: زض٤چتؾ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ز

س ثب ر٥ت٣ ث٥ف اظ ٤ه ٥٥بضز فط، ؾت٣ پبض ثب ٤ه ز ضقس التهبز٢ ثبال٢

غ٢، ITكت زضنس، پ٥كطفت ؿتطز زض ظ٥ فبض٢ االبت ، ب تىغ٢ ث٥تى

تجس٤ قس ث لسضت٣ رب٣ ثطذضزاض ٢ا٢ اظ پتبؿ٥ ثبال٣٤ ثطا ٤ت زض ثبقب ؿت

طغ٢ ضا قبذه ب٣ هطف ا ، لسضت ف ر٥ت، ؾت ؾطظ٥ ط چبض ب٢ اؾت. ا

ا٢ ث حؿبة آض٤، س تب٣ ا٤ كرهبت ضا زاضز. اظ ط عبت تؾ لسضت م

ث٣ اؾت اظ طظ ثعضتط٤ لسضت زض م آؾ٥ب٢ ر ثب ؾ٥بؾت ذبضر٣، س ا زض ضاث

٥بصاضا ؾبظب ىبض٢ م ث٣ )ؾبضن(ث آ٤س و ثعضتط٤ قبض ٣ث 1ا٢ آؾ٥ب٢ ر

ب م با٢ ؾبظ ساز ر٥ت اؾت. زض ر ط ت صاضا اظ ٥ب رجف ا٤ وكض چ٥ اظ ث

چبضچة ب اظ ا٤ ذز ٥ع ثطا٢ زس تس زض زضا ر ؾطز اؾت زض ؾ٥بؾت ذبضر٣

ط ب٢ ؿتط ثطا٢ وؿت اؾتمال پطزاذت اؾت. ا٤ ا ب٤ت اظ وكض ط طفت ث ح رت ث

ب اقس و تؾ ا٢ زض ث٥ وكضب٢ رب ؾ زض حب٥ت ٤ػسؾتب اظ رب٤

1 - SAARC

Page 13: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

45

ث٥ثطذضزاض ثبقس زض كؿت ب٢ پ٥كط زض احمبق حمق ب زب ٣ اظ وكض وكضب٢ ا

بض٤ت نح 35عاض فط اظ ٥طب٢ اضتف س زض 55 2010ي٥ف تط ث قبض آ٤س. تب ؾب

(Ganguly,2012:30-38) قطوت وطز ثزس.ثب٣ ؾبظب زض چبض لبض رب

ط ثبظ ساقت و ثطا٢ تب٥ بف جت ؾ٥بؾت س تس، ؾ٥بؾتساضا س٢ ضا اظ ا٤ ا ا

س. آب ٣ س، اظ ؿتطـ ضاث ثب ز ثن قطق غطة زض زضا ر ؾطز ض٢ ثططزا

ازض ا ثزس، ثى ثب ثن ب٢ غطث٣ ثطذضزاض ب٢ ب٣ لسضت٤ ست تب اظ حب٤تب

ب قطق اث ن٥ آ ضا ٣ا٢ ثطل٥ع ض بطاض وطزس و ب٢ پ٥ ا زض ا ىبض٢ ت

قض٢ ثعضتط٤ كبس وطز. زض آ زضا، اظ ؾ٣٤ 1971 زؾت٣ ثب اتحبز قض٢ زض

ز اظ ؾ٢ ز٤طتب٥ وس ؾالح ب٣ ؿتطز ب٢ ضز ٥بظ س ث اث ؿ ا٢ ثبس ض فطا

طظ سؾتب ز. ا ا ٤ه لسضت ؿت اؾطائ٥ ثطلطاض وطز ث زض م ا٢ تب ث

ى ؾ٥ اضتف ثعضي رب اظ طات ا٢ ثطذضزاض رة آؾ٥ب، اظ ا٥ت ب٣ ٤ػ اؾت، ث

ا٢ تساز فطات ط ٥عا تز٥عات، چبض٥ ٥ط٢ ز٥ اضتف ثعضي رب اظ

ال ثط ا٤ ز٥ ب ضا زاضاؾت س اظ آط٤ىبؾت و پز٥ ٥ط٢ زض٤ب٣٤ ر -٣وكض ث

اض س ته٤طب٢ ب ٥ب ا٤ ا٢ ضا ثب لبث٥ت تفى٥ه پص٤ط٢ كب زس. ثطذضزب٢ ب٣ تا

ب٢ ، ٤وكض ز ؿب٤ آ ب ، تط٤ 1971تب ٣1947 چ٥ پبوؿتب ٣ ؾب

س٢ -Bajpai and Pant,2013:97) ضز.ب٢ ب٣ ا٤ وكض ث قبض ٣زض ؿتطـ تا

ؿب٤ب چب پبثطربؾت، ب٢ طظ٢ م٥ست٣ ٥ب س اظ آزب و اذتالف (110

ب٣ ا٤ اط رت قس اؾت و ا٤ وكض زض ؾبب٢ اضز وس تؿ٥حبت اذ٥ط ث ز٥

زض رب ثس قز.

زر١ زفب٣ زض طخ ثبظاض اضظ ضتج١ ٤بظز ضا ز س اضاؾت ٥ع ٤ى٣ اظ قف لسضت زض ث

ب ث قبؿت ب١ ؿتض ٣ا٢ ر افم بوت ف ا٢ اذ٥ط٢ و ثب آط٤ىب ث نضت زضز و ثب ت

ب وطز، ثبقب ؿت رب قس اؾت. جك عاضـ ؾبظب ؾ٥ب، لت٣ وكضب ثط ا٢ ا

)ع٤ زفب٣، ر٥ت GDPقس و ظ آب اظ تطو٥ت ت ٣ ضتج ثس٢ ٣اؾبؼ لسض

غ٢( حبؾج قز؛ اظ ا٤ ط س تب ؾب اظ آط٤ىب، اتحبز٤ اضپب ، ثس2015ضقس تى

اس قس و، چبض٥ لسضت ز٥ب طف٣ چ٥ اس ثز. لبزض ث تز٥ ف ذ ب٢ لسضت ذ

زس٠ لسضت ثبال ضظ افع س زض حظ٠ ب٣ اؾت.)زمب وب٣، ا٤ عاضـ كب

ط 12:1390-11 ، ا ا قك٥ لسضت ؿت( زض ب حب ب ثچ س ث ضؾ٥ت ا٢ ر

Page 14: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

46

ب٢ پ٥ب ؿتطـقبذت قس، اب ا٤ وكض تبو ٥ع پ٥ب 1ا٢ؿت اظ ا

زب آظب٤ف ؿت ب تحط٤ؾت. ثطبؾط ثبظ ظز ا 2ا٢ا ٣ ٥ ؾ٥بؾتب٢ ث٥ب٢ ا ا

جطزب٢ حط ؾ٥بؾتساضاب٢ ؿت س٢، ث تسض٤ذ وبض ا٢ ا٤ وكض ٥ع ث ت ضا

س. س تب آزب پ٥ف ضفت و تصاقت قس ب٢ ا ؿت اؾت زض ؾب التهبز٢، ب٢ اذ٥ط ىبض٢ا

-ؿتطـ زس. آ ضا ٣اؾتطاتػ٤ه ب٣ ذز ضا ثب ا٤بالت تحس اضپب٢ غطث٣

ا افمب ىبض٢ ؿت ت ب٢ ت طظ 2008زض ؾب ا٢ ا٤ وكض ثب آط٤ىبزض ا ز٤س. ا

ي طب پ٥طا ط ب٢ تزبض٢ ٤ طفب٢ رتف، تط٥طغ اذتالف س زض ا

ب٢ تزبض٢ زض نبزضات، وكضب٢ ابضات تحس طث٣، آط٤ىب چ٥ ؿتس. تط٤ طف

اضزات ث س ٥ع وكضب٢ چ٥، آط٤ىب طثؿتب ؿتس. زض ز، چ٥ ط ثب ضز -ا

ث حؿبة تط٤ قط٤ه ثبظضب٣ س -ب٢ ؾ٥بؾ٣ ؾطظ٣٥ ٥ب ز وكضاذتالف

ب ث قطقآ٤س. ٣ - ىبض٢ چ٥ زض زضا پؽ اظ ر ؾطز، ا٤ وكض زض لبت ؾ٥بؾت

ث٣ 3ب٢ عز٤ه التهبز٢ ثب وكضب٢ ض آ ؾ آ زض رة قطق آؾ٥ب غاپ وط ر

ز٤ط، ث اؾ ( اظ ؾKondapalli,2010:309-310٢زض قب آؾ٥ب ثطلطاض وطز اؾت.)

فت زض ا٤ وكض ثب٢ التهبز٢ ؿتطز، ط چس ارطا٢ ثطب عاض ثكى 870ت٥س ضظا

فت زض رب پؽ اظ ث چبض٥ هطف وس ثعضي 2009ضؾ٥س، سؾتب اظ ؾب

فت زض ضظ، ٥٥ ثكى 2.1، چ٥ غاپ تجس٤ قس اؾت ثب اضزات ا٤بالت تحس

اضز ٣نس فت ذب هطف٣ ذزض 70تمط٤جب ط رت قس اؾت و زض ز ضا ؾبب٢ وس. ا٤ ا

طغ٢ زاقت اذ٥ط سؾتب تر ٤ػ ا٢ ث ؿتطـ ضاث ذز ثب وكضب٢ ت٥س وس ا

ب٢ 70ثبقس. زض حسز بض اضزات٣ س، اظ م ذ٥ذ فبضؼ اؾت. ثط اؾبؼ آ ؾب زضنس فت

طثؿتب 2009 بضات 9زضنس، طاق 10ت زضنس، و٤ 16زضنس، ا٤طا 18، نس زض 8زضنس، ا

ؾبب٢ وس. زض ا٤ زضنس فت ضز ٥بظ ا٤ وكض ضا تب٥ ٣ 9ؾب٤ط وكضب٢ م

ضاث ؾ٥بؾ٣ ذز ضا ثب وكضب٢ ا٤ م ؿتطـ سؾتب تب تالـ وطز اؾت

ى قطوت طغ٢ ا٤ وكضب زس، ث ب٢ فت٣ س٢ ٥ع زض ثرف ؾطب٤ صاض٢ زض نب٤ ا

ز٥ع ؾب٤ط وك ب ث طغ٢ ف ٥س وس ا ب٢ ت ،ض ، ا٤طا س ضؾ٥ ب س زض وكضب٣٤ طاق، ا

1 -NPT

2 -CTBT

3 -ASEAN

Page 15: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

47

، ، ٤تب ، ثطظ٤ س. حض ؿتطز ٥ط٢ وبض س٢ثط وج٥ب ؾطب٤ صاض٢ وطزؾزا زض ا

وكضب٢ حبق٥ رث٣ ذ٥ذ فبضؼ ٥ع رت قس اؾت و س پب٤ب التهبز٢ رب٤ب

ب وس.)وال٣٤ ت٥ك ٤بض، (11-12:1391فط٣ ؿتحى٣ ثطا٢ ذز زض ا٤ م ث

س چ٥ ثب چ٥ ضس ضقس٢، ثب آط٤ىب، چ٥، غاپ ضلبثت قس٤س تبت٣ ضا

بث فت بظ ذبض٥ب آغبظ وطز اؾثطا٢ زؾت٥بث٣ ط چ -ؾبس و ٣ ت.ث٥ف تط ث

ث ض قس، تالـ ظ٤بز٢ ضا ثطا٢ تحى٥ ضاث ؾ٥بؾ٣ ب٢ اذ٥ط ثب افعا٤ف ضقس التهبز٢ ض

قك٥ 2004التهبز٢ ذز ثب وكضب٢ م ذبض٥ب آغبظ وطز اؾت. س ٣ ؾب

بض اضز ب ث ق ٥٥ 812ضفت ا٤ وكض ٣ ؾب صقت ث٥ف اظ ٣ وس ثعضي فت ر

اضز وطز و ا٤ ضل ؿجت ث ؾب لج اظ آ -Hate,2) زضنس ضقس زاقت اؾت. 11ثكى فت

وس. ز٣ اضز ٣زضنس فت ضز ٥بظ ذز ضا اظ ذبض٥ب 65س زض حب حبيط (006:2

عاض 300حساث ٤ه پبال٤كب ٥٥بضز زالض٢ زض ٥بت ا 4/3 لطاض اؾت ثب مس لطاضزاز

نبزضات٣ ذز ضا ث آؾ٥ب زضنس فت 66ا٢ زض هط كبضوت وس. ذبض٥ب ث٥ف اظ ثكى

ثطا٢ ؾطب٤ ب٢ ؾ٣٥ ضا ٥ع ثطا٢ مت بس اظ س تالـوس. چ٥ غاپ نبزض ٣

ظاضت ( Kumaraswamy,2008:579-580س.)ا ب٢ اطغ٢ ذبض٥ب آغبظ وطزصاض٢ زض پطغ

اضزات فت ا٤ وكض ٣ ب آض٤ زضنس 34/9ث٥ف اظ 2011فت س اال وطز، ٥عا

اضز وطز اؾت. ا٤ 991/10ضقس زاقت اؾت. س زض ا٤ ست ث٥ف اظ ٥٥ ت فت ذب

ـ، ت.٥٥ ت ثز اؾ 15/8ضل زض ست كبث ؾب صقت ٥عا ثط اؾبؼ ا٤ عاض

ع٤ زض س زض ا٤ ست ٥ع ثب عاض ت ضؾ٥س اؾت. 4/821زضنس ث ث٥ف اظ 8/11تمبيب٢ ث

٥٥ ت ضؾ٥س 098/1زضنس وبف ث ٥7/24عا ت٥س ثع٤ زض س زض ا٤ ست ثب

ا فطآضزاؾت. ثط ا٤ ا زضنس 89ثب ب٢ فت٣ س زض ا٤ ست ؾبؼ، ٥عا نبزضات ا

ط چ ث٥كتط قطوت (12:1386.)قط٤ف ظاز،٥٥ ت ضؾ٥س اؾت 717/2ضقس ث ث٥ف اظ -ا

ظ٥ ثطا٢ ب٢ اذ٥ط تالـ قس اؾت ب٢ ثعضي فت٣ زض س، زت٣ ؿتس، اب زض ؾب

قز. زض ا٤ ظ٥ س تب آزب پ٥ف ضفت اؾت ا٤زبز قطوت ب٢ ذهن٣ زض ا٤ حظ فطا

٥ رس٤س، بى٥ت نس زض نس قطوتو ثط ب٢ فت٣ ذبضر٣ ثط ٥بز٤ وكف قس اؾبؼ لا

اثؿت ضا ث ضؾ٥ت قبذت اؾت. او قطوت فت٣ ض٤ال٥ؽ، ثعضتط٤ قطوت فت٣

ث ال اثؿت٣ التهبز س ث اضزات حب ب٢ ث ثرف ذهن٣ زض ا٤ وكض اؾت.

طغ٢ ث ٤ػ فت ذب بظ اؾت ا٤ وكض زض طن ضاث ذبضر٣ ج٣٥، رت قسا

Page 16: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

48

اضزات بظ ج٣٥ اظ ا٤طا و ز ٥ زاضس بث ذز ثب ثطذ٣ وكضب زچبض كىالت٣ قز.

طظ ثبظ زض رب ٣ ز، ا ٣ س كؿت ث كى٣ ثبقس ضظبض٢ چسا زض زض ؿب٤

٣ ٥ تجس٤ قس اؾت. فكبضب٢ ث٥طغ٢ صاض٢ ذبضر٣ س زض ثرف ازض ؾ٥بؾت ا

ذ اتمب بظ اظ ا٤طا ا٤طا ؾجت قس اؾت و س تاس زض ا٤ ؾبب طح ؾبذت

ث ثط٣ ثطس زض زؾت اظ ؿ٥ط پبوؿتب ضا ارطا٣٤ وس. طاؼ س اظ تجس٤ ا٤ ذ

از٢ پبوؿتب ٥ع زض ث تبذ٥ط افتبز ارطا٢ ا٤ طح ث٣ تبح٥ ط جز اؾت. )ث٥ساهلل ذب٣ ر

تمب بظ اظ ؿ٥ط 69-70:1391اضرس، ا ( ا٤ اط رت قس اؾت تبؾ٥ؽ ذ

تطت٥ت، آ٤س ؾطب٤ س ٥ع لبث ارطا جبقس. ث ا٤ -پبوؿتب -افغبؿتب -تطوؿتب

طغ٢ اظ ؾ٢ ا٤ ب٢ ثط طظ٢ زض ظ٥ اطغ٢ ٥ع چك اساظ ثبظاضب٢ اضزاصاض٢ ت ا

ب لطاض زاضز. غ التهبز٢ آؾ٥ب٣٤، چب زض ب ا٢ اظ اث

٥ زوطاؾ٣ ثعضي ثب س زض ي٥ت٣ لس ث طن رب٣ ٣ صاضز و ث ا ا

ال التهبز٢ لسضتس، فط٣ چس ب اظ ط صج٣ تىخط، زض ذبضد اظ رغطاف٥ب٢ غطة

ط س ثت ا ٢ زض قس اؾت. ا ز ث س ث ثركس، لبزض ذا اس ضقس ذز ضا تسا

ب٢ آ٤س ا٤فب وس. حؿة قز مك٣ و٥س٢ زض تبالت ؾ٥بؾ٣ زض ز“ غطة ؾ٥بؾ٣”

( Bajpai and Pant,2013:56-60)

ؽ تزبضت تؾ١ ؾبظب ) UNCATAD)1عاضـ ؾطب٤ صاض٢ رب٣ وفطا

س ضا پؽ اظ چ٥ ز٥ وكض ثعضي رصة وس٠ ؾطب٤ صاض٢ طف٣ وطز ا٤ وكض

زؾت ث انالحبت ؿتطز٠ ظ زض ٥ رب٤ب لطاض زاضز. زت س زض ؾبب٢ اذ٥ط

ب٢ ذبضر٣ ضا التهبز٢ ظز ثب تؿ٥ قطا٤ ؾطب٤ صاض٢ ذبضر٣ پب٢ ثؿ٥بض٢ اظ قطوت

التهبز٢ ( س زض ضاؾتب٢ تؾ30:1390اؾت.)زمب٣ وب٣، ث ا٤ وكض ثبظ وطز

صاض٢ زض ا٤ وكض ؾطب٤ب٢ ذبضر٣ اؾت ثب تؿ٥ قطا٤ ذز ٥بظس رصة ؾطب٤

اضز ثرف ب زالض ؾطب٤ ؿت ٥٥بضز ا ب٤س. زض فبنت -ؾب ب٢ رتف نت٣ التهبز٢

ز اضظـ 2010تب 2000ب٢ ٥الز٢ ب٤ض٤تؼ ثعضتط٤ ؾطب٤ صاض زض وكض س ث

بز ب٤ صاض٢ ا٤ وكض زض س ز٥ ٥٥ زالض آط٤ىب ثطآضز قس اؾت. 50164ؾط

ؾطب٤ صاض ثعضي ذبضر٣ زض س وكض ؾبپض ؾ٥ وكض آط٤ىب اؾت. اضظـ ؾطب٤

لط حبيط ثطاثط ثب صاض٢ ؾبپض ز صاض٢ ٥٥ زالض اضظـ ؾطب٤ 11275ض ٤ه ز ا 1 -United Nations Conference on Trade and Development

Page 17: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

49

٥ؽ س ٥ع چبض٥ پز٥ 8914آط٤ىب ثطاثط ثب ال قس اؾت. ا ٥٥ زالض ا

زس. فت ٣ؾطب٤ صاض ب٢ وال ظ٥ ؾبظ ضقس قز ا٤ ؾطب٤ثعضي زض وكض س ث

ب٢ آ٤س ضقس وس و ثتاوكض قس اؾت س زض نضت٣ ٣ التهبز٢ ا٤ اس زض ؾب س ت

(Coan and Kugler,2012:30-32ب فطا آضز.)٥ ثؿتط ضا ثطا٢ رصة ؾطب٤

زب 7.5پ٥ف ث٣٥ ضقس 2010-2011زض اثتسا٢ ؾب ب٣ زضنس٢ ثطا٢ التهبز س ا

ال 8ؿ٥ افعا٤ف آ تب طظ قس و ثط اؾبؼ عاضقبت ثبه رب٣، پتب زضنس زضؾب ثس ا

-وطز ؛ طح ض٤ع٢طز٤س. آلب٢ بؽ ت٥ط س٤ط ط چك اساظ تؾ١ ثبه رب٣ اقبض

ز زض٠ ب٣ زض س زض ؾبب٢ جت٣ ثط ضقس نضت طفت ثز. 2009-2010ب٢ فه ا

تهبز زاقت ثحطا ؾطاؾط٢ ال٢ چ٥ تمس اؾت و سؾتب تح ذث٣ زض ثطاثط

تؾ اتفبق افتبز و ب٢ وال٣ زض ثبظاضب٢ ب٣ وكضب٢ زض حب اب انال ث٣ وفب٤ت٣

بث ج جت وتط طتج ثب ٥س ٣ا ب٣ قسس. ضل ضقس و٣٥ ت صقت، ٣ رؿت٥ فه

ز ث ض غ٥ط تط ا٢ ث 6.1 زضنس افعا٤ف پ٥سا وطز، حب آى ضقس تؾ 7.9زضنس ث

ض٠ ٣ ز ٣ 9.1حسز 2009- 2008التهبز٢ ٣ ضغ ذـ ث٥ ز. ال قس ث سؾتب زضنس ا

زاضز ، ث اضزات چب تسا ض٢ ث افعا٤ف نبزضات، ثبه رب٣ م٥س زاضز و رط٤ب

تخج٥ت وس و س اظه رب٣ ثط ا٤ ثبض تبو٥س ٥٣طز. ثبظ نبزضات ؾجمت ٣و ث ظز٢ ا

اس ثطز ث ٤ػ ثب تر ث اظ ؾط٥ط٢ رط٤ب ضقس ط چ ث٥كتط زض تمبيب٢ ذبضر٣ ثط ذ

-Tripath) قس.٣زض وكضب٢ پطزضآس و تمط٤جب ز ؾ ثبظاض نبزضات وكض س ضا قب

i,2008:370-74) ب٤ ذبضر٣ ث فم٥تب٢ ذز س زض تالـ اؾت. ب٢ ثعض٣ زؾت ٤بفت ثطا٢ رصة ؾط

ط زضنس و٣ ؾطب٤ ذبضر٣ زض رب زض مب پبعز لطاض 2002ا٤ وكض زض ؾب اظ

ث مب ؾ رب 2005ث ؾطت ث رب٤ب قك زض ؾب 2003زاقت؛ اب زض ؾب

تكى٥الت التهبز٢ ز ، اتحبز١٤ رب٣ 2005)پؽ اظ چ٥ ا٤بالت تحس ( ضؾ٥س. زض ؾب

طف٥ت ؾطب٤ صاض٢ زض آ ؾب طف٣ وطز و س زض فطؾت وكض ضا ثب ث٥كتط٤

ؿ ب٢ ضؾ٣طفت. ا٤ اضظ٤بث٣ ثط اؾبؼ ثط آط٤ىب زض ضتج١ چبض لطاض ٣ پؽ اظ چ٥، فطا

ب ٣ ؾ ب٤ قب حز و٣ ؾطب٤ صاضذبضر٣ رصة قس زض وكض ب اظ ز ؾب رسا

٣ ب٢ ؾطب٤ صاض٢، فب٢ صقت، ؾ٥بؾت -فب٥تؾطب٤ صاض٢، طف٥ت تؾ، چ

ب ؾطب٤ ٥ ب٣٤ ارطا٣٤ زت، ا ا ب٢ التهبز٢ وال، ت ٣ ف صاض٢ ب٢ التهبز٢، چ

Page 18: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

50

٥ط مب٤ؿ ١ ا٤ ثطب ض٤ع٢ زض ضز زضآس حبن اظ ؾطب٤ صاض٢ ضلبثت ٣ فطا

زب طفت اؾت. اضز ثب ا

ب٢ ذبضر٣ مف ٣ زاضز. ثب تر ث ز٤پبؾ٣ التهبز٢ س، وهال ثط ا٤ زض

زضات س ثب وكضب٢ آؾ٥ب٢ رث٣ ز٤ط مب ز٥ب، ثبه اتجبض٢ تؾ اضزات نب

آفط٤مب٣٤ آؾ٥ب٢ ب٢ ثس ست رتف٣ ضا ثطا٢ وكضب٢ وه ظاضت ذبضر، پطغ

ا٣ ب٢ ث٥فش س ز٤پبؾ٣ وه وس و زض ضاؾتب٢ افعا٤فرث٣ تط٤ف ٣

وس قط ث ذط٤ساض٢ ب٢ ثعضي ا٤ وكضب كبضوت ٣ثبقس. س زض طح٣

وس تب التهبز آ ضا ثتاس ث زؾت ٥طز. ا٤ وكضب٢ فم٥ط ٣ ب ثبظاضؾب قطوت

-ب٢ ث٥وهؾتب ٥ع ثرك٣ اظ ز٤پبؾ٣ ب٢ غصا٣٤ ثكط زال ثط ا٤ وه

(Ministry of External Affairs, Govt. of India,2008)ثبقس.ا٣ س ٣

س 2050س زض ؾب ز و كبضوت٣ رس٢ زض التهبز رب ذا زاضا٢ ر٥ت٣ ذاس ث

اضز قس -ث ثبظاض س ثب ٤ىس٤ط ضلبثت ٣زاقت. ؾطب٤ زاضا ثعضي اضتجببت رب٣ ثطا٢

٥٥بضز زالض٢ س پطز كز. 1.7ث٥ ٥تؽ اظ طح ؾطب٤ صاض٢ 2005جط وس. زض زؾب

ال وطز و ث ض تبؾ٥ؽ طوع تط ا ٥س وس٠ طف ارعا٢ وبپ٥ ت ت تحم٥ك زض پ٣ آ ا٤

اس وطز. ث عضتط٤ ت٥س تؾ قطوت ثعض٣ زض س، ٤ه ٥٥بضز زالض ؾطب٤ صاض٢ ذ

( ٥ع ته٥ ذز ضا ج٣ ثط افعا٤ف ؾطب٤ Sisco Systemا٢ رب )قجىوس تز٥عات

ال وطز. 1.1صاض٢ تب ؾمف ٥٥بضز زالض زض ا٤ وكض ا

ضل٣ ث ال٥ت ج٣ ثط زؾت ٤بفت ث ضقس ز ب٢ ب ب ؾ٥او پ٥ف ث٣٥

زضنس افعا٤ف ٤بفت 9.5، ث 2010عز٤ه قس اؾت، ظ٤طا ضقس التهبز٢ ا٤ وكض زض ؾب

ب اؾت. ؾز قطوت س اظ چ٥ زض ر ب٤ صاض٢و ثبالتط٤ ضقس التهبز٢ ث ب ،ب٢ ؾط ب فطق

جم١ پ٥سا٤ف زضنس افعا٤ف ٤بفت اؾت. 25حسز 2010س٢ زض ؾب ب٢ ضا آ قطوت

٣ تؾ ل٢ زض س التهبز ا٤ وكض زاضز. ا٤ جم تض ضا زض قطا٤ ض ث ثجز

ضقس التهبز تلف بپص٤ط س اؾت. التهبز س ٣ ٤ه ز، اظ التهبز ثط٤تب٥ب٢ وج٥ط ٣

س قس. ث٥ؿت ؾب اظ التهبز غاپ ثعضي تط ذا

پطت ض لسضتس بؾ٥ب٥ؿ س٢ زض طن ا٢ س زض ا٣ مز٤پبؾ٣ ث٥

رب٣:

٣ و ث٥بط ذ٥عـ بؾ٥ب٥ؿت٣ س اؾت، ز٤پبؾ٣ ا٤ وكض ا زض طن ٤ى٣ ز٤ط اظ

Page 19: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

51

٣ث٥ ٣ پص٤طفت قس زض مف ثبقس. س ذاب كبضوت زض ته٥بت ث٥ا ا

ب٢ ثعضي ث ٤ػ آط٤ىب، اتحبز٤ اضپب ثبظ٤ط تبح٥طصاض زض م رب اظ ؾ٢ لسضت

٣ و ز٤پبؾ٣ س زض آب اؾت؛ اظ ر تغ٥طب٢ ث٥ضؾ٥ وس ذزـ ضا ب٤ب ٣ا

٥ط ؾبضن٢ ث٥اب٢ مجبضتس اظ، ٤ت زض ؾبظب ٣ ، ط ث٥ؿت، 1ا

ثب ثطا٢ ؾبظب اثتىبض٢ ذ٥ذ )ثطظ٤، س، ضؾ٥ چ٥( ط پبعز BRICط

حض زض ٥ب ثبظ٤طا 2(BIMSTECا٢ )التهبز٢ چس م ب٢ ف٣ ىبض٢

٣. ا٤ وكض زض ؾبظب قبث٥ ؿتطـ ضاث ثب ب٢ ٥ع بط اؾت. ال ثط ا٤ ا

ا٢ ٥ط ا٤بالت فطاما٢ چ غاپ، چ٥، بع٢ وكضب٢ وكضب٢ م

٥ؿت٣، ضؾ٥ وكضب٢ حبق١٥ ذ٥ذ فبضؼ ضا زض زؾتض وبض تحس آط٤ىب، ضغ٤ ن٥

جت سف ب٣٤ س ا٤ اؾت و ثب لطاض طفت زض ط )س، G4ذز لطاض زاز اؾت. ا

٥ت ؾبظب زؾت ٤بثس. ب غاپ( ث وطؾ٣ زائ زض قضا٢ ا ثطظ٤، آ

: ؾبظب تحس، ا چس ؾبظب اتحبز١٤ ث٥اظ پب٤ صاض س ٣ اظ ر ا

ب٢ اؾت. زض ثؿ٥بض٢ اظ ؾبظب 4 ثبه تؾ آؾ٥ب٣٤ 3(NAMرجف غ٥ط تس )

ب٢ قطق آؾ٥ب، ؾبظب تزبضت : ؾبظب ؾطا وكض ب٣، نسق ث٥تبح٥طصاض خ ا٣ ر

ث٣پ، ز تجبز ط س، ثطظ٤ آفط٤مب٢ ر مف ثطرؿت حط٢ G8+5 ط 5

زاضز. تب ث حب ٥ع زض چس٤ بض٤ت حبف نح ؾبظب قطوت وطز اؾت اظ ط

ب لطاض ٣تساز ؾطثبظا زض مب ز٥ و ب٢ ا٤ ؾبظ وب٣،)زمب ٥طز.كض اظ ا

42:1390-41)

زض ؾح ز٤پبؾ٣ ٥ع، س ثب تر ث ل٥ت رغطاف٥ب٣٤ ذز ؿب٤بف، ز٤پبؾ٣

ضا زض ؾط ح وبض ذز لطاض زاز ثس اظ آ ٥ع ؾ٣ ثط ؿتطاس فش التهبز٢ ا٢ م

ؾ٥بؾ٣ ذز زض ز٤ط بك ثىس. ث٥كتط ؿب٤ب طظ٢ س ثب ا٤ وكض لطاثت فط٣

٥ط پبوؿتب ٥ع ظب٣ رع لط٢ آ حؿة ٣زاضس ثطذ٣ التهبز٢ ـ. قسس؛ الز ث

ا٤ وكضبؾت؛ اظ ا٤ ض ضاث ثب آب س اظ ط فط، طز وكبضظ٢ ث ٣ بزض

1 -South Asian Association For Regional Corporation

2 - Bay of Bengal Initiative Multispectral Technical and Economic Corporation

3 -NON-Aligned Monment

4 -Asean Development Bank

5 -IBSA Dialogue Forum

Page 20: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

52

٤ت لطاض زاز قس اؾت. ثط ٥ اؾبؼ س ؾبظب ا٢ ضا ث ا جب٣٤ ب٢ مزض ا

ط طفت اؾت، ط چس ثب٤س ا٤ تهبز٢ ؾ٥بؾ٣ زض وكضب٢ ؿب٤ثطا٢ فش ال ـا زض

ا٢ زض رة آؾ٥ب ال ثط وبضوطز ب٢ مىت ضا ٥ع شوط وطز و انال رز ؾبظب

اـ پبوؿتب ضل٥ت ز٤ط٤التهبز٢، زطا٣٤ ثطا٢ وبضوطزب٢ ؾ٥بؾ٣ ا٥ت٣ س زض ثطاثط

التهبز ٤ى٣ ز٤ط اظ حضب٢ تبح٥ط صاض ثط ؾ٥بؾتصاض٢ ذبضر٣ ثبقس. ال ثط٥ع ٣

اؿت اؾت، ثبقس. ثب ا٤ رز پبوؿتب ٣ س، تف تبض٤ر٣ س س زض چس ؾب اذ٥ط ت

ب٢ تحت فش ذز ضا افعا٤ف ا٢ رب٤ب رب٣ ذز، حظثط اؾبؼ افعا٤ف لسضت م

ث تط٤ ط٤مب ؾ٥بؾ٣ س زض آف - اثبز ز٤پبؾ٣ التهبز٢زس. زض ظ٤ط ثطا٢

٣ ٣٤ ؾبضنچ٥ ز ؾبظب ث٥ ؾ٥ ٣ ا پطزاظ٤. اتحبز٤ وكضب٢ ال٥ب

ب٢ رة آؾ٥ب )ؾبضن(ؾبظب ىبض٢

ز رة ب٣٤ و تمط٤جب اوخط وكضب٢ رة آؾ٥ب آ ؿتس، ٤ى٣ اظ ؾبظب

ب تط٤ تكى٣ اؾت و اؾت. ا٤ ؾبظ« ؾبضن»ا٢ ٤ب ب ىبض٢ مآؾ٥ب ثطا٢

ب فش وس. س ثب س ٣ ؿب٤بف ا ذز ٤ب حم١ ا اس ثط وكضب٢ پ٥طا ت

ا٤ ر ثبالتط اؾت فبن١ حؿؾ٣ اظ حب ؾ٥بؾ٣، التهبز٢ ب٣ اظ تب وكضا٢

ا٤ ؾبظب ساضز. اظ آزب و لسضت س زض ؾبب٢ اذ٥ط ث ث رع پبوؿتب ضل٥ت ز٤ط٢ زض

تجبض ذبن٣ قست افعا٤ف ٤بفت زض م تخج٥ت قس اؾت، ثس حضـ ا٤ ؾبظب ا

طظ الته ٣ اؾت اظ بز تط٤ م زض بؾجبت ث٥ساضز. ثب تر ث ا٤ى زض ز٥ب٢ ا ا

ب٢ ؾبظب زاضز؛ ط س ثطتط٢ لبث الح ا٢ اظ ز٤ط ا تاؿت اؾت ال ا٤ ا٤

ساف ذز ضا پ٥ف ب ٥ ٤ػ٣، ز٤پبؾ٣ مؾبظب ضا تحت قب لطاض زس ث ا٢ ا

72آ٤س؛ چ حسز بضن تمط٤جب وبض ث حؿبة ٣ثجطز. فت٣ اؾت س زض ط ؾ

ز زضنس 84زضنس ر٥ت ، 77زضنس ؿبحت، بث ج٣٥ زضنس اضاي٣ لبث وكت

پطزاظز. ا٤ ث٥طذب١ آ ضا ٣زضنس ربضد ز 32حظ٠ وكضب٢ ؾبضن ضا زض اذت٥بض زاضز

وكض تب ثعضتط٤ ثب فش تط٤ ؾبظن، ثى بزض ٣ آبؾت. فت وكض پب٤

جبضتس اظ: ثالزـ، ثتب، س، بس٤، پب، پبوؿتب ؾط٤الىب؛ ي صاض ا٤ ؾبظب

ؾطا ط ز ؾب ث ٤ت ضؾ٣ ا٤ ط زضآس. ارالؼ 2007آى افغبؿتب ٥ع زض

Page 21: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

53

ثبض ثطعاض ٤٣ه ثبض ٣ ز ،ظضا٢ ذبضر ؾب بس ب زض وبت پب٤ترت قز. زفتط طوع٢ ا٤ ؾبظ

(Ram,2009:442-444)پب لطاض زاضز.

٢ ب٢ مؾبظب ىبض٢ ا٢ اتحبز١٤ اضپب٣٤ ؾبظب ما٢ رة آؾ٥ب اظ ا

. آ اب طفت اؾت ؾ٣ زاضز ىبضب٣٤ ضا چ ا٤ اتحبز٤آ.ؾ ب رت تؾ١ ضا

التهبز٢ ؾ٥بؾ٣ وكضب٢ و اغت زض ٤ه بح٥ لطاض زاضس، زض پ٥ف ٥طز. انال

ب ث ؾت ؾبظبثس اظ فطپبق٣ قضض٢ ايحال اضزب قطق، ثؿ٥بض٢ اظ وكضب

ا٢ ب ثطزاقتس. تطت٥جبت م

لسضت ؾ٥بؾ٣ ز٤پبؾ٣ ذز ضا ا٢ ب٢ مس ؾ٣ زاضز ثب ٤ت زض ؾبظب

ب٢ م تحى٥ ثركس؛ ي آى افعا٤ف زس قب ل٥تف ضا عز وكضب ت

ا ح ثؿ٥بض٢ زض ز٥ب٢ پؽ اظ ر ؾطز، م طا٣٤ ثب الجب زتب ار قس اؾت ض

بضچا٢ زب٢ ماظ كىالت زض٥ط٢ تبض٤رچ١ قز. ٣ب٣٤ ز٤س ة چ٥ ؾبظبض چ

ب٢ آ مف فبئم٣ اؾت و ا٤ ١ صقت زض ؾبضن حبو٣ اظ ته ض٢ضفتبض س زض ز ز

چبضچة ا٢ سب٢ موكض زض ا٤ ز ثطا٢ ذز لبئ اؾت. اظ آزب و ؾ٥بؾت

٥بؾ٣ التهبز٢ وكض تط٤ف ان٣ حبثت٣ زاضس زض ضاؾتب٢ وؿت لسضت پطؾت٥ػ ؾ

سقس ٣ا اض ثط، ثب چطذف لسضت زؾترـ تغ٥٥ط بت ضؾ٣ زت٣ س مب تم٤ت ق

زض زض٠ س زض ؾبضن ب٣٤ اظ ر ؾبضن تبو٥س زاضس. افعا٤ف مف چ٥ بزب ؾبظب

رس٤س س، حىت حعة وط حت اؾت، ث ٤ػ آى ب ب ؾ٥، رؿت ظ٤ط

ط وكضـ ا٢ اؾت و ث زضؾت٣ ٣ذز التهبززا ثطرؿت زاس زض قطا٤ ٤ رب٣، ا

س حطف٣ ثطا٢ فت زاقت ثبقس، الظ اؾت اثتسا ث مف خ ا ح٥ جت ذز زض م ثر

٣ ب ٣پ٥طا ا٤فب٢ مف وس. صا تاس زض بك ز٤ط ؾح ث٥ـا تر وس، آ ا

ا تهض وطز و س زض ٣ ٤تت ب٢ ؾ٥بؾ٣ رت زض٠ رس٤س لسضت حعة وط ا

ط ث٥طز تالـ ٥ط٢ ٣ زض حظ٠ ؾبضن رس٢ تط اظ صقت زض ب٤ف ضا زض ح٥ پ٥طا

ا حظ ا٢ التهبز٢ زض ل٥ت٣ لطاض ٥طز و ثطا٢ فت وكض اتجبض وس ؾبضن ث

س ( رBehuria and others,2012:234-235زس ثبقس.) ضازت -وكض ثس ظ٤ط نبزضات

وكض س. ض اظ اقتطانثبقس. اضلب ثط حؿت ٥٥بضز زالض ٣زب٢ حظ ؾبضن ضا كب ٣

ثبقس.و٣ تزبضت ا٤ وكضب ثب س ٣ ، ؾب٢ ؾبضن

Page 22: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

54

تزبضت اضزات نبزضات س اظ وكضب٢ ؾبضن )طخ ب ثط اؾبؼ ٥٥بضز زالض ٣ ثبقس(

Source: DGCI&S

اضزات ز ربج س ثب وكضب٢ حظ ؾبضن ضا چ٥ رس ظ٤ط زضنس نبزضات

زس. كب ٣ تزبضت زربج وكضب٢ ؾبضن ثب سؾتب

Source: IMF 2007

ض و الح ٣ -ب٢ مقز س اظ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ؾ٥بؾ٣ زض ؾبظبب

٣ا٢ ث٥ ٣ ذز ؾز ٣ا٢ ث٥ثطا٢ پ٥كجطز لسضت م ا ر٤س زض ا٤ ضا ث ا

ب٢ رتف ضا ٤ ؾت التهبز٢ قس پ٥ف ثطز ب٢ ز٤پبت٥ه ؾ٥بؾ٣ ا٤بالتثرف

ط طفت اؾت. ىبض٢ رتف٣ ثطا٢ ا٤ ز٤پبؾ٣ زض اؾت ضا

Page 23: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

55

: ز٤پبؾ٣ التهبز٢ س زض آفط٤مب س زضلبض ؾ٥ب

ب پ٥ف فش التهبز٢، فط٣ ؾ٥بؾ٣ ذز ضا آغبظ وطز اظ مب٣ و س اظ ز ٤ى٣

بز آ ضا فطپبق٣ ثبقس. ثب آغبظ زض رس٤س و آفط٤مب وكضب٢ ا٤ م ٣اؾت، لبض

ؿت س، اعابت التهبز٢ حبو ثط ؾ٥بؾت ذبضر٣ س ثبج قس قض٢ زا تب ا٤ وكض ا

٣٤ ب رس٤س آفط٤مب طن١ فتطت زضبس٣ ض٤ىطز ضا زض آفط٤مب زض پ٥ف ٥طز. زض ا٤

٥٣ؿت زض ت٥ز تب يطضت و ى حظه ث آ طح قز و ا٢ زض٤بفت ٣ثبقس ث

ضا ث ا اثعاض٢ ز قطا٤ اؾتطاتع٤ه حبو ثط آ ثبج قس اؾت تب سؾتب التهبز

اث ذ٤ف ثب ٥ط٢ اظ تا آفط٤مب اظ ٤ه ؾ لبض ؾ٥ب حبو وس. التهبز ثط ربج ثط ض

عابت ا٥ت٣ ٣ اس ٥بظب٢ ض ث ضقس نب٤ پب٢ س ضا ثطآضز ؾبظز اظ ربت ز٤ط ا ت

س ارس ا٥ت س ضا تب٥ ب٤س. لبض آفط٤مب ث چس رت س زض ؾ٥بؾت ذبضر٣

ب٢ ل٥ت٣، ٤ت التهبز٢ ا٤ لبض اؾت. رز فعات ؾا٢ اؾت. ٤ى٣ اب م

وجبت، ال ... ض بث ابؼ پالت٥٥، وط، آ٥بغب٢ آ، ؽ، ل فؿفبت زض وب

رز آضز و ا٤ رب٤ب بز٢ ثط الس ضا ث ؾت آفط٤مب رصة وس. قطا٣٤ ضا ث

٥ت ثطا٢ وؿت وطؾ٣ افط٤مب ث ز٥ وؿت حب٤ت ا٤ لبض ؾبظب ب٢ رب٣ زض قضا٢ ا

پ٥ت٥ه ٥ع ثرف اؾتطاتػ٤ه ب٢ ظ٤بز٢ اظ لبض آفط٤مب، رعء حظ يطض٢ اؾت. اظ حب غئ

ا زض٤ب٣٤ س حؿة ٣ ى٣ اظ م نح و ٤قز. ثبثطا٤ حف ال٥بؼ س ث

قز. ثبثطا٤ ؾ٥بؾت ذبضر٣ ٤مب ٥ؿط ٣طضز ثب ىبض٢ آفاساف سؾتب ث قبض ٣

اثك خجت ذ٤ف زض زضا پ٥ف اظ آ، ثب س زض زضا ثس اظ ر ؾطز ثب تى٥ ثط ؾ

قبذت ٤ه ي٥ت ز ؾ٤ ت٥ قس اؾت. زض ٤ه ؾ آفط٤مب٣٤ لطاض زاضز و ثس اظ

آ ثب تبؾ٥ؽ بزب٢ ر ؾطز ثب وبض ضفت پطز٠ اؾتبض اظ ا٤ لبض ضسب٢ ض ث ضقس

٤ػ آى ثب وتب قس زؾت لسضت زضا ب٢ ثعضي )زض مب٤ؿ ثبرتف آغبظ قس اؾت ث

اطغ٢ از اؾتبض( اح٥ب٢ پب آفط٤مب٥ؿ ا٤ م ث ا ٤ى٣ اظ بث

التهبز٢ اظقز. اظ ؾ٢ ز٤ط عب ثب تكس٤س فطآ٤س آظازؾبظ٢ س٣ قبذت ٣

س ٥ع ث ؾطت ث لسضت التهبز٢ تح زض حب ضقس تجس٤ قس اؾت و 1990ز١

طغ٢ احؿبؼ ٥٣بظ جط٣ ث ثبظاضب٢ از ذب ا وس. ا٤ اط زض وبض فم٥ت س رس٤س،

زض تطث٥ت ترههب٣ زض حظ وكبضظ٢ ف٣ ٣ تاس ٥بظ ض ث افعا٤ف وكضب٢ زض حب

ا اظ ض٤ىطز رس٤س س( ثبثطا٤ Desai,2009:414٣ تؾ ضا تب٥ وس.) زض آفط٤مب ثب ت

Page 24: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

56

س مت٥بت ٤ ٣ تا ٥ى٣ ب ثطز و زض هط او ا ٤ه اعا غئ ٤ت التهبز٢ ث ا

٥ت٣ بز٢ س زض طن ث٥ ٤ت ٤بفت م التهبز ا ٣ ضا ٥ع پقف زس. ثب ا زض ا

سب٢ زض حب تح طن١ ض٤ىطز ؾ٥بؾت ذبضر٣ س و ث٣ تطز٤س رسا٢ اظ ٥بظب ض

٣ ٥ؿت، قبس آ٥ و كبضوت تب ا٢ ث٣٥ ا٤ وكض ٥ع بؾجبت مزض ا

اث س آفط٤مب تجس٤ قس اؾت. ثب رز آى ؿ٥ط ا٤ ضاث التهبز٢ ث ر كره ض

١٥ تب ٣التهبز٢ ثب ؾطب٤ صاض٢ تر ا ز اؾت، ا اظ س ث آفط٤مب طا ث ت

اؾت ٥بظ سؾتب غبف قس.طف٥ت ا٤ ض تب اظ ب٢ ثبم٠ آفط٤مب زض تب٥ ذ

٥ه ضا ٣ او اغئ ٣، ت ز. )اضغا ( 163:1389زض ؾ ثرف كبس

آفط٤مب: ثطب -1 آفط٤مب ث ثطب وب جطزب٢ وال تؾوب ا٢ ا ثرك٣ اظ ضا

ب٢ ب آغبظ قس. سف ان٣ ا٤ ثطب تك٤ك ط 2003-2002س زض آفط٤مب زض فبن ؾب

ب٢ ذهن٣ زت٣ ثطا٢ تزبضت ثب آفط٤مب اظ ط٤ك قبؾب٣٤ بم٣ اؾت و ارس ثرف

7. ثب رز ا٤ى ا٤ ثطب زض آغبظ حسز٢ ث فطنت تزبضت ؾطب٤ صاض٢ ز ربج ثبقس

٥ب غب( رة نحطا و ث٣، ض٤تب٣، و٥ب، ات٥پ٣، تبعا وكض آفط٤مب٣٤ )٥زط٤، آفط٤مب٢ ر

ا ق ٤تب تربت س طوب٢ س٠ تزبض٢ س ب ثطز ٣اظ آب ث ز ثب افعا٤ف ا قس، ث

ب٢ تزبض٢ ؾب٤ط وكضب زا ا٤ ثطب تمط٤جب ث طف٥تث ا٤ لبض ٥ع قبذت قس

(Alves,2007:92 تب٣ لبض ؾ٥ب ؿتطـ ٤بفت.)

: ثب رز آى آفط٤مب٢ رة نحطا رب٤ب ٤ػ زض ثرف تزبضت س ثب 9ثطب ط -2

ؿت ثز، ل٥ت بؾج٣ ضا زض رت افط٤مب زاقت اؾت اب غطة آفط٤مب زض ا٤ ٥ب تا

ز تب ثب اثتىبض تكى٥ ط ض٤ىطز التهبز٢ س ث زؾت آضز. اظ ا٤ ض سؾتب تالـ

ضا رجطا ؾبظ وبضب٢ بز٢ حب٤ت٣ بؾت ضا فطا آضز. ا٤ ط و ا٤ ي٥ت 9

ضو٥ب فبؾ، چبز، ؾبح بد، ١٥ زض وبض س قب كت وكض آفط٤مب٣٤ غطث٣ ز٤ط )ث

، ب٣ ؾب( ٣ ثبقس ثب پ٥ؾت ٥زط٤ ث آ ا٣٤، غب، ٥ ث٥ؿبئ ب٣٤ ثب قبذهاؾت

وبضب٢ ىبض٢ زض ؾح زت٣، بز٢ ثرف ذهن٣ زض ضاؾتب٢ چ فب وطز ؾبظ

البت بز٢ فطنتكبضوت تمبث زض ثرف تمب٢ ضفب ب٢ التهبز٢ رت اضب٢ بث ا

قبذت ٣ ا زس اظبقس. تط٤ ثط ضقس ر ف :ب٢ ا٤ ط جبضت ث ا٤زبز -ا

زب -و٥س٢، داتمب فبض٢ -ةب٢ ، ب قطا٤ بؾت آظق٣ زض ثرفظ٤طؾبذت ا

نب٤ ا٢ رت اقتغب ضقس ثرف وكبضظ٢، نب٤ وچه، ب٢ كتطن مپطغ

Page 25: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

57

. ثب آغبظ ث وبض ٣ ا٤ پطغ اظ البت، اطغ٢ ح م غ٢ ا زاض٣٤ ثساقت٣، تى

تجبض تؾ 500تبو ث٥ف اظ 2004ؾب زت س زض ضاؾتب٢ اساف ا٤ ٥٥ زالض ا

ثطب ؾطب٤ صاض٢ قس اؾت.

ب٢ ث٣ لف ثرف زت٣ زض رت تؿ٥اثتىبضات ثرف ذه٢: زض وبض تالـ -3 س ض

ثرف ذهن٣ ٥ع زض ا٤ ٥ب ث ا٤فب٢ مف ؾبظس زض تزبض٢ جبزالت٣ س آفط٤مب

٢ نت٣ تزبض٢ س٠ بؾبظب1990ز١ س پطزاذت اؾت. اظ ٥ ز٤پبؾ٣ التهبز٢

اس. ٢ ثب آفط٤مب ضز تر لطاض زازب٢ رتف٣ ضا ثطا٢ ىبض٢ تزبض٢ التهبزس ثطب

البت، ثطعاض٢ ارالؼ ب٥تجبز١ ا بس٣ ث ف ٥ط ب٢ ز ربج تزبض٢، ؾبظ ثطعاض٢ ب٣٤

مبز ب٤كب وبالب٢ س٢ ب٢ تزبض٢ ثب ثؿ٥بض٢ اظ وكضب٢ افمت بزض آفط٤مب ا

ز اؾت. زض ثرف جبزالت آفط٤مب٣٤ اظ تط٤ اثتىبضات ثرف ذهن٣ س زض آفط٤مب ث

٥٥بضز 7.1ثطاثط افعا٤ف اظ 5ثب 2008تب 2003تزبض٢ ز بالت زض فبن١ ؾبب٢

ث نبزضات س ٥٥بضز زالض ضؾ٥س اؾت. زض ٥ ضاؾتب، ٣ ست كبث 34.4زالض ث

٥٥بضز زالض اضتمبء ٤بفت و زض ا٤ ٥ب ؾ آفط٤مب اظ ٥٥13.9بض زالض ث 3.9آفط٤مب اظ

ز و اضزات س اظ آفط٤مب اظ 8.7نبزضات س ث زضنس 6 زضنس افعا٤ف ٤بفت. ا٤ زض حب٣ ث

ط افعا٤ف ٥٥22500 زالض زض ٥ ظب ث 3200 ٥٥ زالض افعا٤ف ٤بفت و كب

٣، 8.6ث 4.1اضزات س اظ آفط٤مب اظ ز اؾت )اضغا (166:1389زضنس ث

س زض آفط٤مب ثط ا٤ جب پب٤ صاض٢ قس اؾت و تب ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ثط ا٤ اؾبؼ

٥٥بضز زالض ثطؾس. س 100، حز جبزالت ثبظضب٣ تزبض٢ چ٥ افط٤مب ث 2015ؾب

اس زض ثبقس ٣ط٤ىب ؾ٥ قط٤ه تزبض٢ آفط٤مب ٣ثس اظ چ٥ آ آ٤س ثب ؾبب٢ذ

ثس. ثب رز افعا٤ف حز تزبضت ٥ب ز پكت ؾط صاقت آط٤ىب ث رب٤ب ز زؾت ٤ب

اؿت اؾت 2004بح٥ اظ ؾب زضنس اظ ز نبزضات 68.8ث ثس، فت ذب ث تب٣٤ ت

از ق٥٥ب٣٤، ظغب ؾ، وه وبئچ اظ ز٤ط وبالب٢ آفط٤مب ث س ضا تكى٥ زس. ال،

ز اؾت. زض ثطاثط ا٤ اضلب 26ت فت٣ و اظ فطـ كتمبس ثس پط فطـ آفط٤مب ث س ث

، وبالب٢ ز٤ط٢ ٥ط تز٥عات تطاثط٢، زس نبزضات آطا ث آفط٤مب قى ٣زضنس ز

ب اثعاض آالت، ت٥سات فع٢ ثطذ ضا ث آفط٤مب نبزض ز اؾت.از زاض٣٤، بق٥

(Narlikar,2010:457)

ب٤ ب٥تصاض٢ ؿتم٥ ذبضر٣ زض آفط٤مب: ؾط س٠ ثرف جبزالت،ال ثط ف ؾطب٤ ب٢

Page 26: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

58

ز اؾت و ستب اث تمبث تزبض٢ س آفط٤مب ث زض ثرف ذستب صاض٢ حض ز٤ط٢ اظ ض

البت بث اطغ٢ س٣ نضت طفت اؾت حز آ زض غ٥ط ب٣ ٥ط تى غ٢ ا

ض٤تب٣ ؾزا ثب س. اظ ا٤ ٥ب ضؾ٥٥ زالض ٣ 1970ث 2004-1996فبن ظب٣

ز زضنس٢ ثعضتط٤ 18زاقت ؾ ب٤ صاض٢ س ث ب ؾط س.٥عثب ب٤ ا اؾترطار٣ ثرف ن

ب٢ رس٤س، ح م ، ٥طب٤ ٤ ربثطات، ب٥ط٢، تضؾ٥ نب 2004تب ؾب

ز اؾت. ال ثط ا٤ س زض پعقى٣ ثس اظ آ پطحز تط٤ ؾطب٤ صاض٢ س زض آفط٤مب ث

غ٢ ث س فب اؾت. زض حب حبيط ؿب٣ نسض تى كز 15000ثرف تطث٥ت ٥ط٢ ا زا

كب س ثطذ٣ ب٢ اظ وكضب٢ آفط٤مب٣٤ زض س كغ ث تحه٥ ؿتس و زض ٥ب زا

ظ ٣ س زاكب ا٤س٤ط٤ب بس٢ ثب ىبض٢ ٤ؿى ث فب٥ت زض ح ٥طزاكب

زضنس 24( زض ثرف اطغ٢ ٥ع سGharekhani,2009:407)ؿبئ افط٤مب كغ ؿتس.

زب اضزات فت ذب ذز ضا اظ زض ثبم س زاز اؾت. ض ا٤ م ث ذهل ٥زط٤ ا

ز٤پبؾ٣ ثبقس. ثط ذالف چ٥ و تفبت ؾ٥بؾت ذبضر٣ س ٤٣ىطز زس٠ ض آفط٤مب، كب

آ زض آط٤ىب فم ث پ ثطا٢ پ اؾت چ٥ آط٤ىب و تط٤ذ زس٠ زوطاؾ٣

٤بفت اؾت ال ثط التهبز٢ -ؾ٥بؾت چ٥ زض آفط٤مب ثس٢ فط٣ حمق ثكط اؾت،

ا ٥ع تب حسز٢ قب قس اؾت ٥ب ضا ؿبئ التهبز٢، ؿبئ فط٣ زوطات٥ه ض

(Narlikar,2010:461 چ٥ آط٤ىب ضا س زض آفط٤مب زجب وطز اؾت. )

ت٥ز ٥ط٢

ض و زض ا٤ فه كبس قس، ي تي٥ح - تج٥٥ ؾ٥بؾت ذبضر٣ س پب٤ ب

ز٤پبؾ٣ ا ب٢ التهبز٢ آ، ث ثطضؾ٣ وتب التهبز س پطزاذت قس ؾپؽ ث

ب ب٢ را٢ ٤ى٣ اظ لبضؾبظب مالتهبز٢ تبلت آ ؾ٥بؾ٣ س ضا زض چس

ا و فش س زضآ ؿتطـ ٤بفت . س ٥ع ث ضل٥ت چ٥ زض طن ، ضا تي٥ح زاز٤

ث٥ وطز ؾت صاض٢ ا٥ت٣ حى زض ح٥ ث٥جب٣ التهبز٢ ضا رب٤ع٤ ؾ٥با ا

.ا٢ زض ز٥ب زاقت ثبقس٣ ض زثبضاؾت تب ثس٤ ؾب زثبض ثس اظ تحم٥طب٢ تبة تبض٤ر

ا ز٥س ا ز٥ التهبز ث ض )پؽ اظ وكض پط ر٥ت ز٥ب، او ث

٣ پ، ت٥س بذبم ٣ س ضا زض حسز قز. نسق ث٥قبذت ٣ (چ٥ 3.1ا

ال وطز اؾت. ا٤ آبض س ضا زض ضز ثعضتط٤ التهبزب٢ حب حبيط رب تط٥٤ زالض ا

Page 27: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

59

٥٥ فط ٥ط٢ وبض، زض ث٥ وكضب٢ رب 467زس. اطظ س ثب ثطذضزاض٢ اظ لطاض ٣

ب٢ ثبظضب٣ س، ط ك آبض اضائ قس اظ ؾ٢ زاكباؾت. ثط جزض ضز ز لطاض طفت

تحه٥ ٣عاض فط ثب زضر فق ٥ؿبؽ اظ ا٤ ؾؿ 89ؾب حسز -بت ذهن٣ فبض ا

س ا ٤ه وكض زض حب تؾزض ت٥ز ا٤ ؾ٥بؾت. ق ب٣٤ فك قس ب ،ب س ث

اؾبؾ٣ زض ضف كى ث٥ىبض٢ ٥ط٢ ترههف ثطزاضز اظ رب٣ قس ت٥س ذسبت زض

ا فطنت٣ ثطا٢ پ٥كطفت التهبز٢ وكضـ اؾتفبز وس. پ٥كطفت التهبز٢ هط رس٤س ث

ب٢ س زض هط رب٣ قس، ثس طح ض٤ع٢ س ثطا٢ حطوت نح٥ح زض حظ ؾ٥بؾت

حظس ث٥كتط اظ زض ا٤ ث٥ طن ؾ٥بؾت ذبضر٣ زاذ٣ ذبضر٣ غ٥ط ى ثز.

ب٢ اذ٥ط ا٤ وكض مف زاقت اؾت. حطوت التهبز ز٤ط زض پ٥كطفت التهبز٢ ؾب ب٢

اث حض ؾ٥بؾت ذبضر٣ ذ٥عـ ز٤پبؾ٣ التهبز٢ س ث ؾت ا٤زبز م فش ض

٥بظب٢ زاذ٣ حض ثط اؾبؼ التهبز٢ ثب ز٤ط مب ز٥ب طح ؾ٥بؾت ذبضر٣ التهبز

بت ث رب٢ زتطزا س٢ زض ؾبب٢ اذ٥ط ٥پ٥ ط٢ اساف ؾ٥بؾ٣ اؾتطاتػ٤ه اظ السا

ط ثبج افعا٤ف لسضت س زض ب ث ز اؾت. ا٤ ا قس اؾت. س زض ؾبب٢ اذ٥ط ٥ث ا

طغ٢ طزف تالـ ٣ وطز ثطا٢ تب٥ ٥بظب٢ ا٥ت غصا٣٤ ا ا تاؿت اؾت ب٢ فطا

اؾت ا٥ت غصا٣٤ ضا ثطا٢ ز٥ وكض پط ر٥ت رب فطا وس. ال ثط ا٤ س

٣ب٢ ث٥ب٢ اذ٥ط ثب اؾتفبز اظ اط ؾبظبزض ؾب اؿت اؾت ز٤پبؾ٣ التهبز٢ ا ، ت

وكضب٢ رب زض ذز ضا زض بك رتف رب ث پ٥ف ثجطز ثب ؿتطاس فش ذز

٥ط٢ زؾت ٤بثس. ا٤ السابت ؾ ث ذهل زض لبض آفط٤مب آؾ٥ب، ث ضقس التهبز٢ ث٣

س بو ث٥بز اؾبؾ٣ آ ؾ٥بؾت ذبضر٣ التهبز حض س ثز اؾت، تاؿت اؾت،

ضا ب ث٥ث طح ب٢ طح قس ا ٤ى٣ اظ وكض زط ث طح وس ب٥ؿ ا بؾ٥

بز، ث ض٢ و زض آ٤س س ٣س٢ ثك س ي ا٤زبز وطؾ٣ زض ؾبظ ا - ب٢ ث٥ت

٣، فش فىط٢، ؾ٥بؾ٣ فط٣ ذز ضا ٥ع ا٢ ؿتطـ زس زض ثطاثط ضلجب٢ ما

اس ث ت ؾبثك ذز زؾت پ٥سا وس. ذز ث ذهل چ٥ پبوؿتب ثت

Page 28: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

60

بث فبضؾ٣

وتت

اؾت٣، اؼ. اؼ ) - ٥، تطا، زفتط ؾبذتبض ؾ٥بؾ٣ س (،1386آ ، تطر حس آ٣ ا

ض ذبضرببت ؾ٥بؾ٣ ث٥ ٣ ظاضت ا ا

وال٣٤، بساب ت٥ك ٤بض) - ٣ر(، 1391ا ، تطا، ٥عاب٣٤ اظ تؾ زض س؛ ب ا٤طا

ض ذبضر، چ٥، س پبوؿتب خج آؾ٥ب٣٤:(، 1388فطظ٤ ٥ب، ظ٤جب) - ، ظاضت ا ، تطا

طوع چبح اتكبضات

ب ث قطق(، 1387بنط حمف٣، افؿب احس٢ ) - ، طوع تحم٥مبت ا٤طا ؾ٥بؾت ، تطا

اؾتطاتػ٤ه

ثطضؾ٣ ضاث ا٤طا س زض ؾب١٤ ض س ث (، ٤1390ساهلل زمب، س٢ وب٣ ) -

ا ٤ه لسضت م ؾؿ فط٣ اثطاض بنط طا،، تا٢

مبالت

از٢ اضرس ) - اث(، 1391آضـ ث٥ساهلل ذب٣، حس رفط ر ا٤طا تح٥ غئاؾتطاتػ٤ى٣ ض

٥ت٣ زاظز، ، فهب ببت قج لبض، ؾب چبض، قبض٠ پبوؿتب ثب تبو٥س ثط ب ا

پب٥٤ع

٣، فط٤جطظ) - ٤ ،(1389اضغا ٥ه زض ض٤ىطز او ؾ٥بؾت ذبضر٣ س زض آفط٤مب: اعا غئ

، فهب ببت آفط٤مب، ثبض تبثؿتبهط اثؿت٣ تمبث

ب ت٥ك ٤بض) - وال٣٤، بسا ، سؾتبتح ؾ٥بؾت ذبضر٣ تؾ التهبز٢ زض (، 1391ا

، ثبض13 فهب ضاث ذبضر٣، ؾب چبض، قبض٠

ذجطعاض٢

، 2100، ضظب ز٥ب٢ التهبز، قبض٠ س ثتط٤ ثبظاض آؾ٥ب ،(1389اعاظ٢، ز٥س ) -

20/3/1389

- ( ٥ ج ح٥س٢، ا ا س ،(1386ت ٤ ؾ٥بؾت ذبضر٣ ٤ىطز ،ض طا اؾتطاتػ٤ه، طوع تحم٥مبت ، ت

لبث زض٤بفت زض:زؾتطؾ٣ زض ؾب٤ت پػكىس تحم٥مبت اؾتطاتػ٤ه، http://www.isrjournals.ir/fa/asia-eurasia-farsi/1073-special-article-farsi44.html

زؾتطؾ٣ زض ؾب٤ت قجى ، (1392)ب٢ آ ثطا٢ س چك اساظ التهبز رب زالت -

:زض بفت٤زض لبثا٤طا،

Page 29: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

بؾ٤ز ؾ ه٤اؾتطاتػ بؾجبت ٢التهبز ٣پ ؛ ٢ا ت س ١

61

http://inn.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=152598&Rate=0 - ، ـ و٥س و س٣1386٢)قط٤ف ظاز قبض٠ ب ؾطب٤،، ضظآ٤س٣ ب(، غاپ ضا فطا

471،12/3/1386

ف،) - ا س٢ وبتت، اث ٤پبت٥ه، ، كط٢ زؾ٥ اتحبز٤ ال٥بؿ٣ رب ،(1388وب

ز٤ض( فط34زض٠ رس٤س )

English Resources Book

- Ahluwalia, Isher and I.M.D Little (2012), Indi’s Economic Reforms and Dev-

elopment: Essays for Manmohan Singh, Second Edition, Oxford University P-

ress

- Das, Gurcharan(2002), India Unbound: The Social and Economic Revoluti-

on From Independence to the Global Information Age, India: Anchor

- Ganguly, Sumit (2012), India’s Foreign Policy: Retrospect and Prospect,

Oxford University Press

- Hate, Vibhuti(2006) Indi’s Energy Dilemma, Center for Strategic and Interna-

tional Studies(CSIS) September

- Jean Dreze, and Sen Amartya (1999), India: Economic Development and So-

cial Opportunity, Oxford University Press

- Kanti.p Bajpai, and pant Harsh V.(2013),India’s foreign policy:A Reader

(Critical Issues in Indian Politics) Oxford University Press

- Ministry of External Affairs, (2008) India’s Economic Diplomacy, Govt.

of India

- Talbort, Strobe (2006) Engaging India: Diplomacy, Democracy, and the Bo-

mb, Brookings Institution Press

Articles

- Agrawal,Tushar (2013), Skill Development in India: an Examination, Journ-

al of Education and Work,Vol2,Issue12

- Alves, Philip (2007), India and South Africa: Shifting Priorities, Volume

14, Issue2, Winter/ Spring

- Ashok Behuria, Smruti pattanaik, and Gupta Arvind (2012), Does India have

a Neighbourhood Policy? Strategic Studies, Volume 36, Issue 2

- Berlin, Don(2011), The Rise of India and the Indian Ocean, Journal of the

Indian Ocean Region, Volume 7, Issue 1,(Special Issue: Geopolitical Orientatio-

ns of Indian Ocean States

- Desai, Niranjan(2009) India and Africa: A New Engagement, India Quarter-

ly, vol. 65, 4

- Gharekhan, R.C (2009), India and West Africa, India Quarterly, 65,4

Page 30: ɲ ]Î :Æ Ï³tjpir.iaujournals.ir/article_672014_35e6de49f08979e997a... · 2020. 8. 15. · 33 ÃÈ ËÂÅ¿Â ؛ Ì\ Ç£ Åh ±Î h\ i \ f]a ]þ Ä Ì~] i®\ Í ]¿»eÎ~

1399 ا٣، ؾب ٤بظز، قبض چ ز، ثبضب٢ ؾ٥بؾ٣ ث٥فهب پػف

62

- Kondapalli, Srikanth (2010) India’s Interactions With East Asia: Opportun-

ities and Challenges, International Studies, Vol.47,(2-4)

- Kumaraswamy, P.R (2008) Realism Replacing Rhetoric: Factors Shaping

India’s Middle East Policy, The Round Table, Special Issue: The Commonwe-

alth and The Middle east, Volume 97, Issue397

- Narlikar,Amrita(2010) India’s rise to power: where does East Africa fit in?

Review of African Political Economy, Vol. 37, No. 126, December

- Ram, Amar Nath(2009) SAARC in a Globalised Era- Imperatives and Opp-

ortunities, India Quarterly: A Journal of International Affairs, Vol.65,4

- Travis. G Coan, and Kugler Tadeusz (2012), All Foreign Direct Investment

is Local: Indian Provincial Politics and The Attraction of FDI, South Asia

Economic Journal, Vol.2013

- Tripathi, Rahul(2008) India’s Economic Diplomacy at the World Trade Or-

ganization, International Studies, Vol. 45,4

Site - Kumar,Radha(2008) India as a foreign policy actor_ Normative Redha, CEP-

S Working Document. No.285. At the: Center for European Policy Studies, avai-

lable at:http//ssrn.com/abstract=1337621

- SinghMaini, Tridivesh(July 18th, 2013) A new power play: economic diplo-

macy and state autonomy in India, linked available at: http://www. Eastasiafo-

rum.org/2013/07/18/a-new-power-play-economic-diplomacy-and-state-

autonomy-in-india/