1

.

VERGİ HUKUKU

Kırklareli Üniversitesi-İİBF 2014 Güz Yarıyılı

Yard. Doç.Dr. Zeynel KOÇ

2

.

VERGİ NEDİR ?

Vergi; devletin ya da devletin yetkilendirdiği kamu tüzel kişilerinin kamu harcamalarını karşılamak

üzere yasalar çerçevesinde gerçek ve tüzel kişilerin ödeme gücü üzerinden zora dayanarak ve karşılıksız olarak aldığı parasal

değerlerdir.

3

.

VERGİ BENZERLERİ (Resim, Harç) 3

Resim; Devletin veya yetkili kıldığı organların belirli konularda verdikleri izinler karşılığı tahsil ettikleri ekonomik değerlerdir.

Harç; Devlet tarafından sunulan belli bir hizmetten yararlanma karşılığında ödenen

ekonomik değerlerdir.

4

.

VERGİNİN ÖZELLİKLERİ Kamu harcamalarına karşılık alınır.Kanunla alınır.Ödeme gücüne göre alınır. Zora dayanarak alınır. Kişisel karşılığı yoktur. Parasal değerlerle alınır.

5

.

VERGİ HUKUKUNUN HUKUK BÜTÜNÜ İÇİNDEKİ YERİ, KONUSU, DALLARI VE

TANIMI

Hukuk kavramı, toplum halinde yaşayan kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen ve yaptırımlarla desteklenmiş olan kurallar bütünüdür. Hukuk bilimi özel hukuk ve kamu hukuku olmak üzere iki ana dala ayrılmaktadır. Bunlar; Tarafların eşit durumda bulunduğu ilişkileri, Devletin egemenlik gücünden kaynaklanan ilişkileri düzenler.

6

HUKUK KAMU HUKUKU

ANAYASA HUKUKU İDARE HUKUKU CEZA HUKUKU İCRA-İFLAS HK. MALİ HUKUK

ÖZEL HUKUK

7

MALİ HUKUK

GELİR HUKUKU VERGİ HUKUKU DİĞER GELİRLER

HARCAMA HUKUKU

8

.

Vergi Hukuku

Vergi Hukuku; Devlet ile kişiler arasındaki vergi ilişkilerinden doğan hak ve yükümlülükleri inceleyen hukuk dalıdır.

Vergi ilişkisinde bir yanda devlet, diğer yanda kişiler yer alır. Bu ilişkinin temelinde devletin vergilendirme yetkisi yatmaktadır ve tarafların eşitliği söz konusu değildir. Dolayısıyla vergi hukuku bir kamu hukuku dalı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Vergi hukukunun ,diğer hukuk dalları ile ilişkileri vardır. Örneğin: Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, Ceza Hukuku, Devletler Hukuku vb.

9

.

Çeşitli Yazarların Vergi Hukuku Tanımları Vergi hukuku; vergi ödevlerin niteliğine, vergi borcunun doğması ve ortadan kalkmasına ilişkin maddi ve şekli hukuk kurallarının bütünüdür. (Öncel/ Kumrulu/ Çağan) Vergi hukuku; devletin hakimiyet hakkına dayanarak almış olduğu vergi dolayısıyla ortaya çıkan, hak ve ödevleri düzenleyen ve verginin hukuki esasını inceleyen objektif bir hukuk dalıdır. (Şerafettin Aksoy) Vergi hukuku; vergi kanunlarının yapısı, yorumu, yer ve zaman bakımından uygulanması, kaynakları, vergi borçlusu ve vergi alacaklısı, vergi ehliyeti, vergi suçları vb. inceleyen bir kamu hukuku koludur. (Akif Erginay) Vergi hukuku; vergi ilişkisinden doğan hak ve ödevler ile, bu ödevlere uygun hareket edilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek olan cezalar ve uyuşmazlıklar konularını inceleyen hukuk dalı şeklinde tanımlanır.

10

.

Vergi Hukukunun Konusu Vergi hukukunun konusuna; vergi, resim, harç, fon gibi isimlerle alınan çeşitli kamu gelirlerinin; Tarh-tahakkuk-tahsili, Vergi suçları ve cezaları, Vergilendirme sürecinde çıkan uyuşmazlık çözümü gibi konular girmektedir.

Bu konularla ilgili düzenlemeler; başta Vergi Usul Kanunu olmak üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve 2575-2576-2577 sayılı yargıya ve yargılamaya ilişkin kanunlarda düzenlenmiştir.

11

.

Vergi Hukukunun Dalları

Vergi hukuku kendi içinde; Vergi Ceza Hukuku, Vergi İcra Hukuku, Vergi Yargılama Hukuku, Uluslararası Vergi Hukuku, Vergi Usul Hukuku

olarak bölümlere ayrılır.

12

.

Vergi Hukukunun Dalları

Vergi ceza hukuku, mükelleflerin yükümlülüklerine uymamaları durumunda karşılaşacakları yaptırımları düzenlemektedir. (Türk vergi hukukunda cezalarla ilgili düzenlemeler, esas olarak Vergi Usul Kanunu içinde yer almaktadır.) Vergi icra hukuku, devletin vergi alacağının güvence altına alınması ve ödenmemesi durumunda uygulanacak önlemleri içermektedir. (Türk vergi hukukunda, bu konuyla ilgili düzenlemeler 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da yapılmıştır.)

13

Vergi Hukukunun Dalları

Vergi yargılama hukuku, mükellef ile vergi idaresi arasında çıkabilecek uyuşmazlıkların yargı oranlarındaki çözüm yöntemlerini incelemektedir. (Türk vergi hukukunda konuyla ilgili mevzuatın yer aldığı kanunlar arasında İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Danıştay Kanunu yer almaktadır.) Uluslararası vergi hukuku, vergi olayının uluslararası boyutunu, özellikle birden fazla ülke arasında söz konusu olabilecek çifte vergilendirme sorununun çözüm yollarını incelemektedir. Çifte vergilendirme sorunu ya devletlerin kendi iç hukuklarına koydukları hükümlerle ya da başka devletlerle imzaladıkları çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ile giderilmeye çalışılmaktadır.

14

.

Vergi Hukukunun Dalları Vergi Usul Hukuku ise vergilendirme tekniği şeklinde isimlendirilir ve vergi ilişkilerinden doğan hak, yetki ve görevlerin gerçekleştirilme ve kullanılma şekillerini gösteren kuralları içermektedir. Bu anlamda vergilerin tarh ve tahakkuku, süreler, tebliğ, zamanaşımı, mükellefin ödevleri vb. gibi konular vergi usul hukukunun konusuna girer.

15

.

Vergi Hukukunun KaynaklarıVergi hukukunun kaynaklarının bazıları asli (bağlayıcı, birincil) kaynak diğerleri ise yardımcı (bağlayıcı olmayan, ikincil) kaynak niteliğindedir. Asli kaynaklar, yeni norm koyan; verginin konusunu, mükellefini veya oranını etkileyen, vergi idaresinin, vergi mükellefinin ve vergi mahkemelerinin uymak zorunda olduğu kaynaklardır. Anayasa, kanunlar, anlaşmalar, kanun gücünde kararnameler, bakanlar kurulu kararları, tüzükler, yönetmelikler, yeni hükümler içeren genel tebliğler, anayasa mahkemesi kararları ve içtihadı birleştirme kararları asli kaynak özeliği taşımaktadır.

Yardımcı kaynaklar ise, verginin aslını değiştirmeyen, yani verginin matrah ve oranını etkilemeyen, yalnızca mevcut düzenlemelerin açıklaması niteliğinde olan kaynaklardır. Bunlar vergi kanunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bu yüzden bu kaynakların ilgililer açısından bağlayıcılığı yoktur. Açıklayıcı özellik taşıyan genel tebliğler, muktezalar, mahkeme kararları ve doktrin yardımcı kaynaklar arasında sayılabilir.

16

Vergi Hukukunun Kaynakları

ASLİ KAYNAKLAR (verginin konusu, mükellefi ve oranını etkiler)

ANAYASA YASA ULUSLARARASI VERGİ

ANLAŞMALARI KHK BKK ANAYASA MAHKEMESİ

KARARLARI İÇTİHADI BİRLEŞTİRME

KARARLARI TÜZÜK YÖNETMELİK

YARDIMCI KAYNAKLAR (verginin konusu, mükellefi ve oranında değişiklik yapamaz)

GENEL TEBLİĞ SİRKÜLER ÖZELGE GENELGE DİĞER MAHKEME

KARARLARI

17

.

Vergi Hukukunun Kaynakları

YASAMA YÜRÜTME YARGI

ANAYASAUA ANLAŞMA

KANUN

KHKBKK

TÜZÜKYÖNETMELİK

GENEL TEBLİĞSİRKÜLERGENELGEÖZELGE

AYM KARARLARIİCT. BİR. KARAR

DİĞER MAHK.KARARLARI

18

.

HERKES, KAMU GİDERLERİ KARŞILAMAK ÜZERE, MALİ GÜCÜNEG ÖRE, VERGİ ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜDÜR. VERGİ YÜKÜNÜN ADALETLİ VE DENGELİ DAĞILIMI, MALİYE POLİTİKASININ SOSYAL AMACIDIR.

VERGİ, RESİM, HARÇ VE BENZERİ MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER KANUNLA KONULUR, DEĞİŞTİRİLİR VE KALDIRILIR. (Anayasa 73. Md.)