Аймгийн төсвийн 2014 оны төслийн тухай

Аймгийн ИТХ-ын 5-р хуралдаанд аймгийнЗасаг даргын тамгын газрын санхүү,

төрийн сангийн хэлтсийн даргаО.Наранжаргалын тавьсан

илтгэл

2012.12.04 Булган хот

Эрхэм хүндэт төлөөлөгчид өө ! Нөхөд өө !

Монгол улсын “Төсвийн тухай хууль”-ийн дагуу аймгийн төсвийн 2014 оны төсвийн хэлэлцүүлэн батлуулахаар тус хуралдаанд оруулж байна.

Юуны өмнө 2013 оны хүлээгдэж буй төсвийн гүйцэтгэлийг товч танилцуулья.

Нэг. Төсвийн орлогын талаар

2013 оны төсвийн орлогыг бүрдүүлэхийн тулд санхүү,татвар,орлого бүрдүүлэх үүрэг бүхий байгууллагууд хамтран ажиллаа.   ҮТЕГ-аас 2013 оныг “Татварын суурийг өргөжүүлж, татварт хамрагдалтын түвшинг нэмэгдүүлэх” зорилт дэвшүүлсэн ба уг зорилтыг хэрэгжүүлэхэд анхаарлаа төвлөрүүлж төсвийн орлогын төлөвлөгөөг оны эхнээс жигд ханган биелүүлэх, татварын өрийг бүрэн хураан барагдуулах, татварын ногдуулалтад хяналт тавих талаар дараах ажлуудыг зохион байгууллаа.

2013 онд татвар төлөгч аж ахуйн нэгж байгууллага 1234 болж оны эхнээс 10,2 хувиар, иргэн 27012 болж 6,4 хувиар өслөө.

Татварын тайлангаар болон хяналт шалгалтын актаар ногдуулсан өмнөх оны татварын өрийг хураан барагдуулах зорилгоор Татварын ерөнхий газрын болон хэлтсийн даргын албан даалгавар гаргаж, эхний хагас жилд өмнөх оны татварын өрийн 90 хүртэл хувийг хураан барагдуулах аян зарлан хэрэгжүүлж байна.

Татварын өр барагдуулалтын мэдээг сумдаас 7 хоног тутам, аймгийн төвд өдөр тутам авч нэгтгэж авах арга хэмжээг төлөвлөж ажиллаж байна.

Хугацаандаа татвараа төлөөгүй 10 татвар төлөгчийн 30,0 сая төгрөгийн татварын өрөнд 4,3 сая төгрөгийн алдангийг ногдуулан 82,9%-ийг хураан барагдуулаад байна.

Аяны хүрээнд өмнөх нийт өрөөс 711,5 сая төгрөгийг хураан барагдуулсан нь өмнөх өрийн 95,1 хувийг хураан барагдуулж гүйцэтгэлийн стандартыг бүрэн хангаад байна. Шинээр батлагдсан төсвийн хуулиар хог хаягдлын хураамжийн орлогыг татварын орлогын нэр төрөлд оруулан баталсан. Оны эхнээс хог хаягдлын хураамжийг бүрэн хурааж ажиллах зорилгоор ЭБЦТС ТӨХК, Булган сумын тохижилт үйлчилгээний ангитай гурвалсан гэрээг байгуулан ажиллаж байна. 10 сарын 01-ээс эхлэн иргэдийн цахилгааны төлбөрийг төвлөрүүлэхээр Төрийн банктай гэрээ байгуулан ажиллаж байна. 7 сард Булган сумын нутаг дэвсгэрт жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхэлдэг, байгалийн элс хайрга ашиглан блок, тоосго үйлдвэрлэдэг иргэдийг татварт хамруулах зорилгоор удирдамжийн дагуу шалгалтын ажлыг зохион байгуулсан. Шалгалтын явцад 21 татвар төлөгчөөс жишиг, түгээмэл тархацтай нөөцийн төлбөр, патент

зэрэг татварын төрлөөр 628,0 мянган төгрөгийн нөхөн татварыг ногдуулан орон нутгийн орлогод бүрэн төвлөрүүллээ.

2013 оны ХБГүйцэтгэлээр орон нутгийн төсвийн орлогын төлөвлөгөө 97,7 хувиар биелж, өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлтэй харьцуулахад нийт орлого 34,3 тэрбум төгрөгөөр буюу 3,6 дахин өслөө.

Төсвийн орлогын гүйцэтгэлийг бүтцийн хувьд авч үзвэл татварын орлогоор 16,3 тэрбум буюу 96,2 хувийг татварын бус орлогоор 0,6 тэрбум буюу 3,8 хувь, үлдэхийг нь хөрөнгийн орлогоор бүрдүүлсэн байна.

ÀÉÌÃÈÉÍ ОРОН НУТГИЙН ТӨСВИЙН ОРЛОГЫН 2013 ОНЫ ХҮЛЭЭГДЭЖ БУЙ ГҮЙЦЭТГЭЛ / мян.төг/

Îðëîãûí íýð òºðºë 2013 ТОД 2013 ХБГ хувь

ÍÈÉÒ ÎÐËÎÃÎ 51,114,121.9 49,915,569.197.7

ОН-ЫН ХАРИЛЦАХ ДАНСНЫ ОНЫ ЭХНИЙ ҮЛДЭГДЭЛ 1,656,936.8 1,656,936.8

100.0

ÓÐÑÃÀË ÎÐËÎÃÎ 18,163,119.1 17,010,951.593.7

ÒÀÒÂÀÐÛÍ ÎÐËÎÃÎ 17,540,108.8 16,360,778.093.3

l Îðëîãûí àëáàí òàòâàð 3,398,266.7 3,417,692.1100.6

1 Õ¿í õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð 3,398,266.7 3,417,692.1100.6

1.1 Öàëèí õºëñ ò¿¿íòýé àäèëòãàõ îðëîãûí àëáàí òàòâàð 3,022,672.1

3,022,672.1 100.0

1.2 Îðëîãûã òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é èðãýíèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð 22,754.0

30,099.6 132.3

1.3 Õóâèàðàà ìàòåðèàë áýëòãýñíèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð 281,854.0

332,869.9 118.1

1.4 Õóâèàðàà àæ àõóé ýðõýëñíèé îðëîãûí àëáàí òàòâàð 70,986.6

32,050.5 45.2

1.5 Õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí áóöààí îëãîëò -325,170.0 -325,170.0100.0

ll ªì÷èéí òàòâàð 141,097.1 143,097.1101.4

2.1 ¯ë õºä õºðºíãèéí òàòâàð 133,931.1135,931.1 101.5

2.2 Áóóíû àëáàí òàòâàð 7,166.07,166.0 100.0

lll Áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé òàòâàð 235,500.0 235,500.0100.0

3.1 Àâòî òýýâðèéí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ õýðýãñýëèéí àëáàí òàòâàð 235,500.0 235,500.0

100.0

IV Áóñàä òàmâàð 14,090,415.0 12,889,658.891.5

4.1 Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæ 92,165.992,165.9 100.0

4.2

Ãàçðûí òºëáºð 310,000.0 260,000.083.9

¯¿íýýñ: Ãàçðûí òºëáºð 130,000.0130,000.0 100.0

Äóóäëàãà õóäàëäàà, ñîíãîí øàëãàðóóëàëò 180,000.0130,000.0 72.2

4.3 Îéãîîñ ìîä ò¿ëýý áýëòãýæ àøèãëàñíû òºëáºð 301,831.4301,831.4 100.0

4.4 Àí àìüòàí áàðèõ ÝÇÕóðààìæ 3,786.13,786.1 100.0

4.5 Àøèãò ìàëòìàëààñ áóñàä áàéãàëèéí áàÿëàã àøèãëàñíû õóðààìæ 0.0

   

4.6 Óñ àøèãëàñíû òºëáөр 12,945,481.811,797,781.1 91.1

4.7 Ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àøèãò ìàëòìàëûí íººö àøèãëàñíû òºëáºð 9,750.0

18,555.4 190.3

4.8 Ðàøààí àøèãëàñíû òºëáºð 8,768.48,768.4 100.0

4.9 Хог хаягдал 46,949.735,088.8 74.7

4.1 Áóñàä 371,681.7371,681.7 100.0

V Òàòâàðûí áóñ îðëîãî 623,010.3 650,173.5104.4

5.1 Ногдол ашгийн орлого 16,555.216,555.2 100.0

5.2 Ò¿ðýýñèéí îðëîãî 15,500.025,500.0 164.5

5.3 ÒÁªÎ 86,848.3104,011.5 119.8

5.4 Õ¿¿, òîðãóóëèéí îðëîãî 223,695.8223,695.8 100.0

5.4 Íýð çààãäààã¿é îðëîãî 280,411.0280,411.0 100.0

VI Õºðºíãèéí îðëîãî 65,000.018,614.8 28.6

VII Тусламжийн орлого28,756,366.0 28,756,366.0

100.0

7.1Орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогын шилжүүлэг

7,398,909.0 7,398,909.0100.0

7.2 Тусгай зориулалтын шилжүүлэг21,357,457.0 21,357,457.0

100.0

 7.3 Санхүүгийн дэмжлэг 2,472,700.0 2,472,700.0 100.0

Орон нутгийн төсөвт 23 нэр төрлийн татварын орлого оруулахаас 17 нэр төрлийн орлогын төлөвлөгөөг биелүүлж, 6 нэр төрлийн татварын орлогын төлөвлөгөөг таслахаар тооцогдож байна.

Хувиараа аж ахуй эрхэлсний орлогын орлогын албан татвар 38,8 сая буюу 54,8 хувь, газрын төлбөрийн орлого 50 сая буюу 27,8 хувь, ус ашигласны төлбөрийн орлого 1147,7 сая буюу 8,9 хувь, хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлого 11,8 сая буюу 25,3 хувиар, хөрөнгө борлуулсны орлого 46,4 сая төгрөгөөр буюу 71,4 хувиар тус тус тасрахаар байна.

Газрын төлбөрийн орлогоор 310,0 сая төгрөгөөр оруулахаар төлөвлөсний 180,0 сая төгрөг нь газрын дуудлага худалдааны орлого бөгөөд тус орлогын төлөвлөгөө тасарч байгаа нь газрын төлбөрийн орлогын төлөвлөгөө тасрахад нөлөөлжээ.

Газрын дуудлага худалдааны орлогыг “Төсвийн тухай хууль”-ийн дагуу аймгийн төсвийн орлогод оруулж байгаа бөгөөд дээрхи орлогын төлөвлөгөөг биелүүлэх талаар зарим сум санаачилга гарган ажиллахгүй байна.

Эхний 10 сарын байдлаар 108,4 сая төгрөгийн орлогыг орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлэн, ХБГүйцэтгэлээр 130,0 сая төгрөгийн орлого орж, төлөвлөгөө 27,8 хувиар тасрахаар байна.

Баян-Агт, Булган, Бүрэгхангай, Гурванбулаг, Орхон, Рашаант, Хишиг-Өндөр зэрэг сумдад дуудлага худалдааг зарласан боловч оролцогч ирээгүй, Бугат суманд дуудлага худалдаа зарлах шийдвэр гаргаагүйгээс дуудлага худалдаа хийгдээгүй байна. Газрын дуудлага худалдааны орлого ХБГүйцэтгэлээр :

¹  2013  

Ñóìäûí íýðñ төл гүйц хувь

1 Áàÿí-àãò 2.500,0 702,0 28,12 Áóãàò 25.000,0 0,0 0,03 Áàÿííóóð 1.500,0 1.100,0 73,34 Áóëãàí 37.700,0 19.399,0 51,55 Á¿ðýãõàíãàé 28.500,0 1.031,0 3,66 Ãóðâàíáóëàã 1.500,0 0,0 0,07 Äàøèí÷èëýí 2.000,0 6.752,0 337,68 Ìîãîä 2.500,0 19.085,0 763,49 Îðõîí 35.800,0 37.618,0 105,1

10 Ðàøààíò 4.500,0 4.357,5 96,811 Ñàéõàí 2.500,0 5.752,4 230,112 Ñýëýíãý 2.500,0 1.500,0 60,013 Òýøèã 4.500,0 19.402,0 431,214 Õàíãàë 1.500,0  0,0 0,015 Õèøèã-ªíäºð 2.500,0 45,0 1,816 Õóòàã-ªíäºð 25.000,0 13.256,0 53,0

ДҮН 180.000,0 130.000,0 72,2

Газрын дуудлага худалдааны орлогын төлөвлөгөөг Дашинчилэн, Орхон, Могод, Сайхан, Тэшиг сум давуулан биелүүлж, бусад бүх суманд орлогын төлөвлөгөө тасрахаар байна.

Эхний 10 сарын байдлаар Хог хаягдлын хураамжийн орлого 60,9 хувь , хөрөнгө борлуулсны орлогын төлөвлөгөө 20,1 хувийн биелэлттэй байна.

Хог хаягдлын хураамжийн орлого : / мян төг /

д/д Сумын нэр Төл Гүйц хувь

1 Áàÿí-àãò 940.8 817.5 86.92 Áàÿííóóð 1290.0 509.7 39.53 Áóãàò 924.0 697.4 75.54 Áóëãàí 21873.8 16079.5 73.55 Á¿ðýãõàíãàé 1129.8 1214.7 107.56 Ãóðâàíáóëàã 827.4 0.0 0.07 Äàøèí÷èëýí 1551.6 1378.1 88.88 Ìîãîä 2856.0 1785.2 62.59 Îðõîí 1234.8 510.2 41.3

10 Ðàøààíò 798.0 765.9 96.0

11 Ñàéõàí 1016.4 0.0 0.012 Ñýëýíãý 3867.7 2370.4 61.313 Òýøèã 1197.0 1635.3 136.614 Õàíãàë 533.4 408.9 76.715 Õèøèã-ªíäºð 1764.0 3.0 0.216 Õóòàã-ªíäºð 2499.0 200.5 8.017 Õÿëãàíàò 2646.0 212.5 8.0

  дүн 46949.7 28588.8 60.89

Хог хаягдлын хураамжийн орлогын төлөвлөгөөг эхний 10 сарын байдлаар Бүрэгхангай, Тэшиг сум давуулан биелүүлж, Гурванбулаг, Сайхан, Хишиг-Өндөр сум орон нутгийн төсөвт орлого огт оруулаагүй байна.

Сумдын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал тухайн орон нутгийн онцлог байдалтай уялдуулан хог хаягдлын хураамжийн хэмжээг хуулиар тогтоосон хязгаарт багтаан тогтоож орлогын эх үүсвэрээ нэмэгдүүлэх боломжийг орлого тасалсан сумууд ашигласангүй.

Хөрөнгө худалдсаны орлогын төлөвлөгөө тасарч байгаа нь дуудлага худалдаанд оролцогч ирээгүй, худалдахаар төлөвлөсөн хөрөнгө худалдагдаагүй зэргээс шалтгаалж байна.

Эрдэнэт үйлдвэр ХХКомпаний усны хэрэглээ багасч, усыг буцаан ашиглаж байгаатай уялдан ус ашигласны төлбөрийн орлогыг гэрээнд тусгасны дагуу төсвийн орлогод оруулах боломжгүй байдал үүсч, ус ашигласны төлбөрийн орлогын төлөвлөгөө 8,9 хувиар буюу 1147,7 сая төгрөгөөр тасрахаар байна.

Хоёр.Төсвийн зарлагын талаар

Төсвийн тухай хуулиар нийгмийн халамж асрамжийн үйлчилгээ орон нутагт шилжиж ирсэнтэй холбоотойгоор орон нутгийн төсвөөс эхний ээлжинд халамжийн сангаас олгогдож буй халамжийн тэтгэвэр тэтгэмжийг олгож байгаа бол орон нутгийн төсвийн байгууллагын хувьд цалин, нийгмийн даатгалын шимтгэл, тогтмол зардал, бусад зардал гэсэн дарааллын дагуу санхүүжүүлэхийг чиглэл болгон санхүүжилтийг хугацаанд нь олголоо. Төсвийн жилийн байдлаар улсын төсвийн байгууллагад ... тэрбум, орон нутгийн төсвийн байгууллагад ... тэрбум төгрөгийн урсгал санхүүжилтийг олголоо.

Орон нутгийн төсвийн зардал 49,5 тэрбум төгрөгт хүрч, төлөвлөгөө 1,6 тэрбум төгрөг буюу 4,0 хувиар хэмнэгдэх төлөвтэй байна.

Хүснэгт-4: Төсвийн зардлын гүйцэтгэл 2098-2013 он /сая.төг/

2013 оны төсвийн жилээс эхлэн “Төсвийн тухай” хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан орон нутгийн хөгжлийн сангийн зориулалтаар улсын төсвөөс олгож байгаа хөрөнгийг хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр, орон нутгийн төсвийн орлогод орж буй ан амьтдын нөөц ашигласаны төлбөр, газрын төлбөрийн орлого, ойн нөөц

  2009 2010 2011 2012 2013

I.Нийт зардал 3,821.4 4,904.5 6,045.2 8,672.5 49,557,3

II.Урсгал зардал 3,606.1 4,099.4 5,319.0 7,791.1 24,564,8

Бараа үйлчилгээний зардал 3,431.6 3,931.8 5,114.4 6,850.3 7,426,6

Татаас ба урсгал шилжүүлэг 174.5 167.6 204.6 940.8 1,913,8

III.Хөрөнгийн зардал 215.3 805.1 726.2 881.4 15,652,1

ашигласаны орлого, ус рашаан ашигласаны төлбөрийн орлогоос хувь тэнцүүлэн орон нутгийн байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний зориулалтаар сан бүрдүүлж хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр захиран зарцуулж байгаа, Засгийн газрын зарим чиг үүргийг орон нутагт төлөөлөн хэрэгжүүлж эхэлсэн, халамж асрамжийн үйлчилгээ үзүүлж байгаа нь төсвийн зардлын гүйцэтгэл өсөхөд ихээхэн нөлөөлжээ.

Төсвийн зардлын бүтцийг авч үзвэл урсгал зардалд 49,5%, бараа үйлчилгээний бусад зардалд 14,9%, татаас ба урсгал шилжүүлэгт 4,2%, хөрөнгийн зардалд 31,4%-ийг тус тус зарцуулжээ.

Зураг-2: Төсвийн гүйцэтгэлийн бүтэц 2009-2013 он

Аймгийн төсвийн орлогын төлөвлөгөө хэдийгээр тасрахаар байгаа ч орон нутгийн төсвийн байгууллагын урсгал  зардал, байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгө оруулалт, орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтын төсөл арга хэмжээнүүдийг цаг тухайд нь бүрэн санхүүжүүлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Улсын төсвийн орлогын бүрдэлттэй холбоотойгоор орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогын шилжүүлгийн төлөвлөгөө тасарч байна.

Төсвийг аль болох хэмнэлттэй, үр ашигтай зарцуулах, хэмнэгдэж буй зардлыг тэвчиж болох бусад зардалд шилжүүлэн зарцуулахгүй байх, шинээр өр төлбөр үүсгэхгүй байх чиглэл барьж ажилласнаар аймгийн төсвөөс санхүүждэг орон нутгийн төсвийн байгууллага 200,0 сая төгрөгийн хэмнэлттэй байхаар хүлээгдэж буй гүйцэтгэл гарч байна.

Төсвийн тухай хуулийн 42.2.2 “Төсвийн төвлөрүүлэн захирагч нь түүнд хамаарах төсвийн шууд захирагчийн төсөв хооронд зохицуулалт хийнэ” гэснийг үндэслэн төсвийг зохистой удирдаж өр авлагыг бууруулах зорилгоор сумдын сургууль цэцэрлэгийн хэмнэгдсэн зардлыг дээрх өр үүсч буй зардалд шилжүүлэн дахин хуваарилалт хийсний дүнд хүүхдийн цэцэрлэг өргүй гарч, соёлын салбар, ерөнхий боловсролын сургуулийн өрийг 78,5 хувиар бууруулахаар тооцогдлоо.

Гурав. 2013 оны худалдан авах ажиллагааны талаарАймгийн Засаг даргын дэргэдэх Худалдан авах ажиллагааны алба нь 2013

онд улсын төсвийн хөрөнгөөр хийгдэх 14 төсөл арга хэмжээ буюу 2018.2 сая, орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 10 төсөл арга хэмжээ буюу 797.6 сая, Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 19 төсөл арга хэмжээ буюу 3147.6, Байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 32 төсөл арга хэмжээ буюу 5479.1, Авто замын сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 6 төсөл арга хэмжээ буюу 487,1 нийт 81 төсөл арга хэмжээ буюу 11,929.6 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авахаар төлөвлөсөн.

Үүнээс улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 1, Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 3, Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 8, Байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 19, Авто замын сангийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх 1, нийт 32 төсөл арга хэмжээ буюу 1,736.7 сая төгрөгийн бараа ажил үйлчилгээг ТБОНӨХБАҮХАТХ-ийн 45.6-д заасны дагуу харьяалах байгуулага, сумдын Засаг даргын тамгын газарт тендер зохион байгуулах эрхийг шилжүүлсэн байна.

Нээлттэй тендер шалгаруулах журмаар 22, харьцуулалтын аргаар 25, гэрээ шууд байгуулах аргаар 8, зөвлөх үйлчилгээний аргаар 3, гэрээ шууд байгуулах аргаар 10 төсөл арга хэмжээг хууль журмын дагуу зохион байгуулсан бөгөөд 13 төсөл арга хэмжээний тендер шалгаруулалт зохион байгуулагдаагүй байна.

Эрүүл мэндийн салбарт 12.3 хувь буюу 10 төсөл арга хэмжээний 722.8 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 100%,

Боловсролын салбарт 7,4 хувь буюу 6 төсөл арга хэмжээний 825.2 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 100%,

Дэд бүтцийн салбарт 19,8 хувь буюу 16 төсөл арга хэмжээний 2,138.13 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 62,5%,

Байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний 39,6 хувь буюу 32 төсөл арга хэмжээний 5,479.2 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 90,6%,

Бусад салбарт төлөвлөгөөт ажлын 20,9 хувь буюу 17 төсөл арга хэмжээний 2,764.31 сая төгрөгийн бараа, ажил үйлчилгээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 82,4%, нийт 81 төсөл арга хэмжээнээс 68 төсөл арга хэмжээ зохион байгуулсан ба 87,1%-ийн гүйцэтгэлтэй байна.

Зураг төсөвгүй хөрөнгө баталдаг, тендер шалгаруулалттай холбогдуулан оролцогч компаниуд гомдол гаргадаг, мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэсэн зураг төсвийн үнээс бага хөрөнгө баталдаг тул батлагдсан хөрөнгөнд тааруулж дахин зураг төсөв хийлгэх, эрх шилжүүлсэн төсөл арга хэмжээнүүдийн тендер шалгаруулалт зохион байгуулагдахгүй удааширдаг, хэт бага төсөв, валютын ханшийн өсөлт, нарийн мэргэжил, техник, тоног төхөөрөмж шаардсан төсөл арга хэмжээнд оролцогч оролцдоггүй зэрэг шалтгааны улмаас төлөвлөгөөт төсөл арга хэмжээнүүдийн тендер шалгаруулалт хугацаанд зохион байгуулагдахгүй байна.

Худалдан авах ажиллагааны ил тод байдлыг хангаж хуульд заасны дагуу Монголын өдөр тутмын сонинд зарыг нийтлүүлэн, Аймгийн цахим хуудас болон Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны вэб сайт www.e-procurement.mn хаягаар урилга, үр дүнг нийтлүүлж олон нийтэд мэдээлж ажиллаа. Аймгийн хэмжээний тендер шалгаруулалтын зар, тендертэй холбоотой аливаа мэдээлэл, гүйцэтгэгч сонгогдсон тухай дүнгийн мэдээллүүдийг байгууллагын “Ил-тод”-ын самбарт байрлуулан олон нийтэд мэдээлэн ажиллаа.

Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтын батлагдсан төсвийн гүйцэтгэл 99,2 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.

Хүснэгт-5: Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэл /мян.төг/

№ Төсөл арга хэмжээний нэр, хүчин чадал байршил

Батлагдсан хөрөнгө

Гэрээний дүн Хувь Тайлбар

1,0 Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга 86 000,0 82 700,0 96,2  

1,1

Аймаг , сумдын ИТХ-д сургалтад зориулсан тоног төхөөрөмж /зөөврийн компьютер,проектор, дэлгэц өсгөгч /

74 000,0 70 700,0 100,0

гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж, гэрээ байгуулан хүлээн авсан

1,2 Хүндэтгэлийн морин хуур 12 000,0 12 000,0 100,0гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж, гэрээ байгуулан

ажиллаж байна

2,0 Засаг дарга 1 653 747,1 1 643 217,1 99,4  

2,1 Аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын үйлчилгээний автомашин 130 500,0 130 500,0 100,0

гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж, гэрээ байгуулан хүлээн авсан

2,2

Орон нутгийн Өмчийн алба, Дашинчилэн, Орхон, Баяннуур, Бүрэгхангай, Тэшиг сумын Тамгын газарт үйлчилгээний автомашин

132 000,0 131 600,0 99,7гэрээ байгуулсан гүйцэтгэлээр санхүүжүүлж байгаа

2,4Дашинчилэн сумын ЗДТГ-ын барилгын өргөтгөлийн дуусгал, үлдэгдэл

68 000,0 68 000,0 100,0гэрээ байгуулсан гүйцэтгэлээр санхүүжүүлсэн

2,5 Бүрэгхангай суманд 04/10 квт-ын цахилгааны дэд станц 25 030,0 24 200,0 100,0 ашиглалтад

хүлээлгэн өгсөн

2,6 Орхон сумын ЗДТГ-ын урсгал засвар 10 000,0 10 000,0 100,0 ашиглалтад

хүлээлгэн өгсөн

2,72014 онд хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээ, төлөвлөгөөний зураг төсвийн үнэ

200 000,0 200 000,0 100,0гэрээ байгуулсан гүйцэтгэлээр санхүүжүүлсэн

2,8 Цогт хунтайжийн талбайн дуусгал 67 000,0 57 700,0 86,1 ашиглалтад хүлээлгэн өгсөн

2,9 Аймгийн Засаг даргын тамгын газарт үйлчилгээний автомашин 50 000,0 50 000,0 100,0

Гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж гүйцэтгэлээр нь санхүүжүүлнэ

2,1 Аймгийн Засаг даргын тамгын газрын барилгын дуусгал 971 217,1 971 217,1 100,0

нэмэлт гэрээ байгуулан санхүүжүүлэхэээр төлөвлөж байна

Нийт дүн 1 739 747,1 1 725 917,1 99,2

Улсын төсөвт төвлөрч буй орлогоос хамааран орон нутгийн хөгжлийн сангийн орлогын шилжүүлэг буурч, аймгийн хөгжлийн сангийн орлого 15,0 хувь буюу 514,5 сая төгрөгөөр бууруулж тооцсон. Үүнтэй уялдуулан орон нутгийн хөгжлийн санд тодотгол хийж зарим хэрэгжихгүй арга хэмжээг хассан ба 2,9 тэрбум төгрөгийн гүйцэтгэл гарах төлөвтэй байна.

Хүснэгт-6: Аймгийн орон нутгийн хөгжлийн сангийн гүйцэтгэл /сая.төг/

д/д төсөл арга хэмжээний нэр2013-07-17-

нд баталсан

гэрээний дүн

/сая.төг/

2013 онд тодотгох дүн

ХБГ /сая.төг/

1

Нутгийн удирдлагын ордоны дэргэдэх авто машины 2240м2 зогсоол, 116.55 метр хатуу хучилттай авто зам барих

94.3

673.8

94.3

673.8

2

Булган сумын 3 дугаар багийн 12 дугаар гудамжнаас А1002 улсын чанартай авто замд холбох 1,8 км хатуу хучилттай авто зам

579.5 579.5

3 Цоожид өрхийн эмнэлгийн өргөтгөлийн барилга

85.0      

4Орон нутгийн өмчит "Булган Мээж" ХХК-ний халаалтын зуухуудад шинэчлэлт хийх

200.0 200.0 200.0 2

00.0  

5

Засгийн газрын 2000 оны 94 тоот тогтоолын дагуу аймгийн Цагдаагийн газарт 2 ш орон сууц худалдан авах

93.0 93.0 93.0

93.0

6

Булган сумын Цэнгэлдэхийн урд талд шинээр баригдах “Шинэ хотхон”-д 630 КВА 2 трансформатор бүхий 1 хаалттай дэд станц

140.6 -    

7

Шинэ сууршлын бүс буюу НИК-ийн ШТС-ын урд талд 630 КВА 2 трансформатор бүхий 1 хаалттай дэд станц

140.6      

8Баяннуур, Гурванбулаг, Рашаант сумдад тус бүр 100 га талбайг хашиж хамгаалах

28.8      

9Булган аймгийн Бугат сумын Чулуу бутлуурын баруун талд зам тээврийн хяналтын пост байгуулах

123.0 123.0 123.0 123.0

10 Булган сумын дэд бүтцийг сайжруулах, өргөтгөх 30.0 30.0 30.0 30.0

11 Сэлэнгэ сумын нэгдсэн халаалтын систем тавих 161.0

12 Булган аймгийн Булган хотыг иж бүрэн камержуулах 639.0 582.2 582.2 582.2

13 Нэгдсэн эмнэлгийн моргын барилгын засвар 10.0 10.0 10.0 10.0

14 Нийтийн эзэмшлийн орон сууцны орцны модон хаалга хийх 9.0 7.2 7.2 7.2

15 СДС-ийн дотуур байрны ариун цэврийн өрөөний засвар 2.5 2.5

16

Ахмадын амралтын эмчилгээ үйлчилгээнд зориулан “Хаш чулуун эмчилгээ”-ний тоног төхөөрөмжөөр хангах

15.3 12.7 12.7 12.7

17 Нэгдсэн эмнэлгийн яаралтай тусламжийн тоног төхөөрөмж 82.8 82.8 82.8 82.8

18 Аймгийн Нөөцийн газрын тохижилт, тоног төхөөрөмж, эд хогшил 18.0 16.7 16.7 16.7

19 Нэгдсэн эмнэлгийн биохимийн анализаторын аппарат авах 70.0 64.9 64.9 64.9

20

2013-2014 онд нэн шаардлагатай барилга байгууламж, их засвар, зам дэд бүтцийн ТЭЗҮ зураг төсөл боловсруулах

627.7 627.7 719.2 719.2

21 ЕБС-ийн суралцагчдын дунд зохион байгуулах “Олимпиад” төсөл 4.0 4.0 4.0 4.0

22Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд сургалт зохион байгуулах “Тэгш боломж” төсөл

2.8 2.8 2.8 2.8

23“СУИС-д гэрээгээр суралцаж буй оюутнуудын сургалтын төлбөрийг санхүүжүүлэх

25.5 25.5 25.5 25.5

24 Ардын хувьсгалын 92 жилийн ойн баяр наадмын зардал 40.0 40.0 40.0 40.0

25 Аймгийн төвийн номын санг мэдээллийн төв болгон хөгжүүлэх 5.0 5.0 5.0 5.0

26 Аймгийн аюулгүйн нөөцөд 1200 тн 210.0 210.0 210.0 210.0

өвс, 300 тн үйлдвэрийн тэжээл бэлтгэх

27 Гамшгаас хамгаалах иж бүрэн сургалтын зардал 45.3 45.3 45.3 45.3

28 Шатар төсөл /оны эхний үлдэгдэлээс/ 15.0 15.0 15.0 15.0

29 Морин хуур төсөл /оны эхний үлдэгдэлээс/ 21.0 21.0 21.0 21.0

  Нийт дүн 3,516.2 2,892.6 2,986.6 2,986.6

Аймгийн төсвийн тодотголоор байгаль хамгаалах, нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардалд газрын төлбөр, ойгоос мод түлээ бэлтгэж ашигласны төлбөр, ан амьтан барих эрхийн зөвшөөрлийн хураамж, ус ашигласны төлбөрийн орлогоос тогтоосон хувь хэмжээгээр тооцоход 7,5 тэрбум болж оны эхэнд батлагдсан төсвөөс 17,5 хувь буюу 1,6 тэрбумаар буурсан ба 72,0 хувийн гүйцэтгэлтэй гарч байна.

Байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээхарга хэмжээний гүйцэтгэл /мян.төг/

№ Төсөл арга хэмжээТөсөв өртөг

/мян.төг/

Гэрээ байгуулсан

үнэ /мян.төг/

ХБГ Зөрүү

1 "Ногоон хэрэм"-ийн туслах зурвас 48,000.0 48,000.0 48,000.0 0.0

2 Ойжуулалт, БСУТА 91,900.0 91,900.0 90,300.0 1,600.0

3 Нөхөрлөлүүдийг дэмжиж хүлэмж, усалгааны системээр хангах 62,344.0 62,344.0 62,344.0 0.0

4 механик аргаар бэлчээрийн хортон мэргэчидтэй тэмцэх 48,000.0 48,000.0 45,359.8 2,640.2

5 Ой хээрийн түймрийн сургалт зохион байгуулах 3,000.0 3,000.0 3,000.0 0.0

6 Крантай ачааны автомашин 40,000.0 39,950.0 39,950.0 50.0

7

Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын дунд байгаль орчныг хамгаалах талаар уралдаан зохион байгуулах

1,200.0 1,200.0 1,200.0 0.0

8 Ойн хөнөөлт шавжтай тэмцэх ажил 219,045.0 216,645.0 216,645.0 2,400.0

9 Булаг шандны эхийг хашиж хамгаалах 184,300.0 184,295.6 182,143.1 2,156.9

10 Иргэдийн гар аргаар алт олборлосон газрыг нөхөн сэргээх 176,000.0 159,599.0 159,237.4 16,762.6

11Хяналт шалгалт хийхэд зориулагдсан туулах чадвар сайтай авто машин худалдан авах

92,059.5 91,900.0 91,900.0 159.5

12Цаг уур орчны шинэжилгээний албаны лабораторийн зориулалттай худаг гаргах

17,500.0 17,480.7 17,480.7 19.3

13 Ойжуулалтын сургалт 3,000.0 3,135.2 3,135.2 5,864.8

14 Нөхөрлөлд сургалт 3,000.0

15 Ойн ангиудад сургалт 3,000.0

16 Ургамлын тооллого судалгаа хийх 30,000.0 26,900.0 26,900.0 3,100.0

17 Ойн үрийн байнгын талбай тусгаарлах 15,000.0 15,000.0 15,000.0 0.0

18 Түймрийн харуулын цамхаг байгуулах 15,600.0 15,600.0 15,600.0 0.0

19

Агнуурын амьтны тархац, байршил, нөөц, төрөл, зүйл, тоо толгой, сүргийн бүтэц, өөрчлөлтийг судлан тогтоож, агнуурын нөөцийг хамгаалах, зохистой ашиглах, өсгөн үржүүлэх, арга хэмжээг цогц байдлаар тодорхойлох үйл ажиллагааг зохион байгуулна.Аймгийн нэн ховор, ховор, элбэг ан амьтдын тооллого хийх

27,000.0 26,000.0 26,000.0 1,000.0

20

Төв усан сан болон төв суурин газрын худгуудад ус зөөлрүүлэх, хатуулагыг багасгаж цэнгэгжүүлэх төхөөрөмж суурилуулах.

445,700.0 398,200.0 398,200.0 47,500.0

21 Ойн арчилгааны огтлолт 49,752.0 49,690.2 49,690.2 61.8

22Хууль бус ангийн зөрчлийг илрүүлж, таслан зогсоох зорилгоор хяналт шалгалт хийх

14,499.6 5,885.8 2,517.2 11,982.4

23Булган сумын нийтийн эзэмшлийн талбай, айл өрхөд хог төрөлжүүлэн хийх хогийн сав нийлүүлэх

138,800.0 129,500.0 129,500.0 9,300.0

24 Булган хотын нэгдсэн эмнэлгийн аюултай хог хаягдлыг устгах тусгай цэг байгуулах

92,000.0 92,000.0 92,000.0 0.0

25 78,000.0 68,488.0 68,488.0 9,512.0

26Ойн нөхөрлөлүүдийн дунд болзолт уралдаан зарлах, Үйл ажиллагааг нь тэмдэглэж хөтлөх дэвтэр хийх

20,000.0 7,360.0 7,360.0 12,640.0

27 Мод шилжүүлэн суулгагч бүрэн механикжсан машин 176,000.0 174,800.0 174,800.0 1,200.0

28Төвлөрсөн хогийн цэгийн хог ангилан ялгах цехэд тоног төхөөрөмж суурилуулах

115,000.0 99,184.1 99,184.1 15,815.9

29 Аймгийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах 1,437,628.9 423,068.8 873,068.8 564,560.1

30Шинээр байгуулагдсан ойн нөхөрлөлүүдэд ой зохион байгуулалт хийх

10,725.0 10,725.0 10,725.0 0.0

31 Ойн ангиудын өргөтгөлд 73,566.3   0.0 73,566.3

32 Био “ОО” 11,750.0 11,750.0 11,750.0 0.0

33 Бохир зөөвөрлөх автомашин 20,000.0 20,000.0 20,000.0 0.0

34 Булган хотын төвлөрсөн хогийн цэгт цахилгааны шугам татах 105,460.5   105,460.5 0.0

35Булган сумын айл өрхийг эрчим хүчний хэмнэлттэй утаа бага гаргадаг зуухаар хангах

110,450.0   110,450.0 0.0

36

Сумдын БОУХБайцаагч, байгаль хамгаалагч, багийн Засаг дарга, ИНХурлын дарга, иргэдэд сургалт явуулах

20,498.9   0.0 20,498.9

37Ан амьтны нөөцийг хамгаалахыг уриалсан сурталчилгааны самбар байрлуулах

2,000.0 2,000.0 2,000.0 0.0

38Зэрлэг ан амьтдыг тэжээх өвс бэлтгэх, хужир тавих, зохиомол үүр, саравч хийх

8,000.0 8,000.0 8,000.0 0.0

39 Усны тоо бүртгэлийн ажлыг зохион байгуулах 23,000.0   23,000.0 0.0

40

Аймгийн нутаг дэвсгэр дээрх хяналтын цэгүүд дээр камер суурилуулах Орхон, Гуртын гүүр, Хануйн гүүр, Хялганатын гүүр

350,940.4   350,940.4 0.0

41 Орон нутгийн өмчит шахмал түлшний үйлдвэр байгуулах 437,406.0   437,406.0 0.0

42Иргэдийн тарьсан мод бутыг худалдан авах, урамшуулах сан байгуулах

30,000.0 7,610.3 7,610.3 22,389.7

43Байгаль хамгаалагчдыг дүрэмт хувцас, бие хамгаалах хэрэгсэл, богино долгионы холбоогоор хангах

79,520.0   79,520.0 0.0

44 Ховор ургамлыг хамгаалах нутагшуулах 5,000.0 4,608.0 4,608.0 392.0

45

Сумдын хатуу хог хаягдлыг бууруулах дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэхэд шаардлагатай машин механизм нийлүүлэх

800,000.0 800,000.0 800,000.0 0.0

46 Хог ангилан ялгах цехэд агуулах барих 16 х 8 метр 51,000.0 0.0 3,800.0 47,200.0

ДҮН 5,786,646.1 3,363,819.7 4,914,273.7 872,372.4

Нөхөд өө . Одоо та бүхэнд аймгийн 2014 оны төсвийн төслийн тухай илтгэе.

Төсвийн тухай хуулинд төсвийг өргөн барих хугацааг хуульчилсанаас гадна өргөн барихад ямар үзүүлэлт, тооцоо судалгаа, танилцуулга хавсаргахыг зааж өгсөний дагуу 2013 оны төсөв боловсруулсан дэлгэрэнгүй материлыг төлөөлөгч нарт хүргүүлсэн тул товчлон илтгэе.

Аймгийн 2014 оны орон нутгийн төсөв нь төсвийн тухай хуулийн удирдлага зарчим, төв, орон нутгийн төсвийн харилцааны шинэчлэлтийг бүрэн тусгаж хэрэгжүүллээ.

2014 оны төсвийн онцлог нь:

Орон нутгийн хөгжлийг дэмжих зорилго бүхий “Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сан”-гаар дамжуулан 9,9 тэрбум төгрөгийн төсөл арга хэмжээг санхүүжүүлнэ.

Орон нутгийн төсвийн бие даасан байдлыг хангах зорилтын хүрээнд орон нутгийн төсвийн орлогыг “суурь орлого”-оор буюу Улсын Их Хурлаас баталсан татварын хувь, хэмжээний доод хязгаараар төлөвлөж эхэлсэн. Аймггийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал орон нутгийн онцлог байдалтай уялдуулан “Автотээвэр өөрөө явагч хэрэгслийн албан татвар”, “Үл хөдлөх хөрөнгийн албан татвар”, “Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр”, “Байгалийн ургамал ашигласны төлбөр”-ийн орлогын хувь хэмжээг тогтоож мөрдөж ажиллаж байна. Татварын доод хязгаараас давсан Автотээвэр өөрөөр явагч хэрэгслийн албан татварын орлогын нэмэгдэл 38,6 сая төгрөгийг Авто замын тухай хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.1-д заасныг үндэслэн “Орон нутгийн автозамын сан”-д төвлөрүүлэхээр төлөвлөсөн болно.

Төсвийн тухай хуульд заасны дагуу сургуулийн өмнөх боловсрол, ерөнхий боловсрол, соёлын үйлчилгээ, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээ, газрын харилцаа кадастр, хүүхдийн хөгжил хамгааллын үйлчилгээ, нийтийн биеийн тамирын үйлчилгээг орон нутагт төлөөлөн хэрэгжүүлэх болсоноор нийт 23,2 тэрбум төгрөгийг тусгай зориулалтын шилжүүлгээр олголоо.

Нэг.Төсвийн орлогын талаар2014 оны төсвийн орлогын төлөвлөхдөө орлогын боломжит эх үүсвэрийг

бүрэн дайчлах, орлогыг бодитой төлөвлөх, татварын бааз суурийг өргөжүүлэх, татвар хураалтыг эрчимжүүлэх зарчмыг баримталсан ба 2013 оны хүлээгдэж буй гүйцэтгэлд үндэслэн өнөөгийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хууль эрх зүйн орчны хүрээнд 16,6 тэрбум байхаар тооцлоо. - Цалин, хөдөлмөрийн хөлс болон түүнтэй адилтгах орлогын албан татвараар 2013 онд 2635,4 сая төгрөгийн орлого оруулсны 82,1 хувийг төр төсвийн байгууллагуудад ажиллагсдын цалин хөлсний орлого болон түүнтэй адилтгах орлогын албан татвараар бүрдэж байгаа бөгөөд 2014 онд төрийн албан хаагчдын цалин нэмэгдэнэ гэж тооцон цалин, хөдөлмөрийн хөлс болон түүнтэй адилтгах орлогыг 3443,0 сая төгрөгөөр тооцлоо. - Малчин, мал бүхий иргэдэд 2013 онд 2,5 тэр бум төгрөгийн урамшуулал олгох бөгөөд үүний 80 хувьд олгох урамшууллаас, 203,4 сая төгрөгийн орлогыг, орлогын албан татварыг авахаар төсөвт тусгалаа. - Үндэсний боловсруулах үйлдвэрт арьс, шир тушаасан малчин, мал бүхий иргэдэд мөнгөн урамшуулал олгох журам 2013 оноос эхлэн мөрдөгдөж байгаа бөгөөд, мөнгөн урамшууллыг тооцохдоо Статистик мэдээлэл болон ХХААЖДҮГазраас ирүүлсэн мэдээлэлд үндэслэн урамшууллыг тооцсон дүнгээс, орлогын албан татварыг 126,0 сая төгрөгөөр тооцон төлөвлөлөө. - Орлого тодорхойлох боломжгүй иргэний орлогын албан татвар , хувиараа аж ахуй эрхэлсний орлогын албан татвар, хувиараа материал бэлтгэсний албан татварыг сүүлийн 5 жилийн дунджаар тооцон төлөвлөлөө . - 2013 онд хувь хүний орлогын албан татварын буцаан олголтоор 1086 иргэнд 324,3 сая төгрөгийг олгосон бөгөөд 2014 онд 342,9 сая төгрөг олгохоор тусгалаа.Хүснэгт-1:

Хувь хүний орлогын албан татварын буцаалтын гүйцэтгэл :

дд Үзүүлэлт 2012 гүйц 2013 гүйц 2014 төсөл

1 Хүний тоо 999 1086 1150

2 Олгосон дүн /мян.төг/ 210.888,8 324.295,5 342.900,0

- Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын орлогоор 2014 онд орон нутгийн төсөвт 288,5 сая төгрөгийн орлогыг төвлөрүүлэхээр тусгалаа. -АИТХТэргүүлэгчдийн хуралдаанаар батлагдсан “Газрын төлбөрийн баз “, болон “ Газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө”-д тусгасны дагуу газрын төлбөрийн орлогыг ГХБХБГазартай хамтран тооцож 191,6 сая төгрөгийн орлого оруулахаар тооцон төсөвт тусгалаа. Хүснэгт-2:

1. Газар төлбөрийн орлогын гүйцэтгэл / мян төг /    Газрын төлбөрийн орлого дуудлага худалдааны орлого

дд Сумын нэр 2011 2012 2013 2011 2012 20131 Áàÿí-àãò 2570.3 2448.8 2600.0 16990.0 8269.4 7022 Áàÿííóóð 5004.8 818.9 2500.0 0.0 0.0 1100.03 Áóãàò 4277.8 4636.1 3050.0 20225.0 21880.0 0.04 Áóëãàí 16448.2 13011.6 10150.0 9924.0 40302.5 19399.15 Á¿ðýãõàíãàé 62883.5 59825.4 59351.5 1474.0 56123.9 10316 Ãóðâàíáóëàã 391.2 242.7 1287.8 1850.0 5729.0 0.07 Äàøèí÷èëýí 4870.1 4514.9 2133.8 0.0 0.0 67528 Ìîãîä 753.0 572.6 950.0 3462.0 19637.2 190859 Îðõîí 8374.1 10449.1 6100.0 33382.0 57928.8 37618

10 Ðàøààíò 7025.5 8632.9 6100.0 4124.0 54041.0 4357.511 Ñàéõàí 2752.2 4478.4 2518.0 12794.0 1864.1 5752.412 Ñýëýíãý 6659.6 6633.3 6678.9 2160.0 5750.0 150013 Òýøèã 5693.0 3993.7 6050.0 6041.0 7525.5 1940214 Õàíãàë 10319.3 13392.4 8150.0 0.0 0.0 0.015 Õèøèã-ªíäºð 1994.9 1759.0 954.0 0.0 0.0 45.016 Õóòàã-ªíäºð 7455.6 14301.5 10456.0 20019.0 16462.2 1325617 Õÿëãàíàò 814.5 1321.4 970.0   0.0 0.0

дүн 148 . 287.6 151 . 032.7 130 . 000.0 132 . 445.

0 295 . 513.6 130 . 000.0

- Газрын төлбөр болон дуудлага худалдааны орлогын гүйцэтгэлийг сүүлийн 3 жилээр авч үзвэл газрын төлбөрийн орлого өмнөх оноос 2012 онд 1,8 хувиар өсч , 2013 онд 13,9 буурсан байна. Харин дуудлага худалдааны орлого 2012 онд 113,2 хувиар өсч, 2013 онд 56,0 хувиар буурсан байна . Зураг-1:

Газрын дуудлага худалдаанаас орох орлогыг “Газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө”-нд тусгагдсан дуудлагаар худалдах жагсаалтад үндэслэн анхны үнийн саналыг 30 хувиар нэмэгдүүлэн тооцлоо.

- Үл хөдлөх хөрөнгийн орлогоор 125,0 сая төгрөг оруулахаар төлөвлөсөн нь 2013 оноос 1,6 дахин өссөн байна.

“Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн тухай“ хууль батлагдаж, МУЗГазраас усны нөөц ашигласны төлбөрийн хувь хэмжээ, ашиглалтын зориулалтыг тооцох итгэлцүүр шинэчлэгдэн батлагдсантай уялдан “ Ус ашигласны төлбөрийн орлого”-ыг Засгийн газраас тогтоосон хэмжээгээр буюу УИХ-аас баталсан дүнгээр 12701,9 сая төгрөгөөр төлөвлөж байна. Хүснэгт-3:

" Эрдэнэт үйлдвэрийн ХХК " -ийн ус ашигласны орлогын тооцоо/ мян төг /

  2011 гүйц 2012 гүйц 2013 ХБГ 2014 төсөл

Усны хэмжээ / м3 / 14,424,572.0 14,451,178.0 14,113,306 13,036,300Төлбөрийн дүн /мянган төгрөгөөр / 1,803,044.2 6,884,335.0 11,299,948.3 12,701,983,1

2013 онд Усны ашигласны төлбөрийн орлогоор 11797.8 сая төгрөг орохоор төлөвлөсний 11299.9 сая төгрөг буюу 95.8 хувийг Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-аас орох орлого эзэлж байна.

Зураг-2:

Ус ашигласны төлбөрийн орлого 2011 онтой харьцуулахад 2012 онд 3,7 дахин, 2013 онд 6,2 дахин өсч, 2014 онд 6,7 дахин өсөхөөр байна.

Хүснэгт-4:Сүүлийн жилүүдэд ойгоос түлшний болон хэрэглээний мод бэлтгэсэн байдал, 2014 онд бэлтгэх төслийг хүснэгтээр харуулбал : /м3/    2010 2011 2012 2013 2014

дд сумын нэр Хэрэглээ Түлээ Хэрэглээ Түлээ Хэрэглээ Түлээ Хэрэглээ Түлээ Хэрэглээ Түлээ

1 Баян-Агт 200 4950 400 6755 200 2766 700 2700 1760 6000

2 Баяннуур                    

3 Бугат 1200 19880 954.3 24569 400 13288 1400 12500 2770 13835

4 Бүрэгхангай   3800   5734.9   3859 300 3440 200 34405 Булган       622.9     0 1600 0 0

6 Гурванбулаг                    

7 Дашинчилэн                    

8 Могод   556   2953   2228 100 2928 150 1532

9 Орхон 800 15494 500 14810 400 12544 1000 13944 2100 14485

10 Рашаант                    

11 Сайхан   1420 100 2477   1668 100 1800 400 1610

12 Сэлэнгэ 5400 6800 7008.7 16775.3 800 12202 3150 9000 2100 7150

13 Тэшиг 411 5600 2622 8419 15200 7200 18000 10200 3244 8987

14 Хангал 900 3630 900 6830 400 6008 800 5000 800 6260

15 Хишиг-Өндөр 100 2940 100 5260.1 100 2600 500 2300 500 4610

16 Хутаг-Өндөр 2000 5970 1600 3920 1500 9428 3000 5200 5090 17720 

ДҮН 11011 71040 14185 99126.2 19000 73791 29050 70612 19114 85629

Ойгоос ашиглах хэрэглээний модны хэмжээ 2010 онтой харьцуулахад 2014 онд 1.7 дахин нэмэгдэж ойгоос хэрэглээний мод, түлээ бэлтгэж ашигласны төлбөрийн орлогоор 326.1 сая төгрөгийн орлого оруулахаар төлөвлөлөө.

- Хог хаягдлын үйлчилгээний хураамж УИХ-аар 2012 онд Хог хаягдлын тухай хууль батлагдсанаар татварын ерөнхий хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орж хог хаягдлын үйлчилгээний хураамж гэсэн шинэ орон нутгийн татварын орлого бий болсон бөгөөд аймаг сумын ИТХ хураамжийн хэмжээг тогтоохоор хуульчлагдсан.

Хуулийн дагуу 2014 оны хог хаягдлын үйлчилгээний хураамжийн орлогыг сумын төвийн өрхөд нэг өрх сардаа хамгийн багадаа 500 төгрөгийн хураамж төлнө гэж тооцон 58,4 сая төгрөгөөр тооцож төлөвлөв.

“Монгол улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хууль”-ийн 35,2 дахь заалтыг үндэслэн Согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчлэх тусгай зөвшөөрөл олгох, зөвшөөрлийн хугацаа сунгах, мөн шинээр согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчилгээ үзүүлэх, тусгай зөвшөөрөл олгоход нийт 214 цэгээс 36,6 сая төгрөгийн орлогыг тэмдэгтийн хураамжийн орлогоор оруулахаар тооцлоо.

Дээрхи төлөвлөсөн орлогын төлөвлөгөөг биелүүлэхэд учирч болзошгүй эрсдэл :

2014 онд Ус ашигласны төлбөрийн орлого Сангийн яамнаас 12701,9 сая төгрөгөөр хянагдсан боловч, 2014 оны төсвийн төслийг өргөн барьсаны дараа Засгийн газрын 2013 оны 09 сарын 21-ний өдрийн 326, 327 тоот тогтоол гарч усны нөөц ашигласны төлбөрийн хувь хэмжээ, ашиглалтын зориулалтыг тооцох итгэлцүүр шинэчлэгдэн батлагдсан.

Үүнтэй уялдуулан Эрдэнэт үйлдвэр ХХК болон уул уурхайн компаниудаас орох ус ашигласны төлбөрийн орлогыг дээрхи тогтоолын дагуу тооцоход 9341,1 сая төгрөг болж Сангийн яамны хянагдсан дүнгээс 3360,8 сая төгрөгөөр буурахаар байгаа. Энэ талаар төсвийн хэлэлцүүлгийн явцад УИХ болон Сангийн яаманд холбогдох тооцоолол саналыг хүргүүлсэн.

Сангийн яамнаас “ 2014 оны төсвийн тодотголд тусган шийдвэрлэх болно. “ гэсэн албан бичиг ирүүлсэн байна. 2014 оны улсын төсвийн тодотголоор улсын төсвөөс авах татаасыг 3,3 тэр бум төгрөгөөр нэмэгдүүлээгүй нөхцөлд байгаль хамгаалах, байгалийн нөөцийг нөхөн сэргээх арга хэмжээ болон сум байгууллагуудыг бүрэн санхүүжүүлж чадахгүйд хүрнэ.

Иймд холбогдох асуудлыг эрх бүхий байгууллагуудад тавьж шийдвэрлүүлэн төсвийн тодотголд тусгуулах арга хэмжээ авна .

Хоёр.Төсвийн зардлын талаар

Төсвийн зардлын төлөвлөгөөг боловсруулахдаа төсвийн урсгал зардлыг өсөлтийг хязгаарлаж, 2014 оны төсвийн төслийг 2013 оны түвшинд төлөвлөх, төсвийг хэмнэлттэй үр ашигтай байлгах зарчим баримталлаа.

Төсвийн тухай хуулийн дагуу орон нутгийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлж, томоохон чиг үүргүүдийг орон нутагт шилжиж ирсэнтэй уялдан орон нутгийн төсвийн зарлагын хэмжээ 52,9 тэрбум төгрөгт хүрч, 2012 оны аймаг, сумын тодотгосон төлөвлөгөөнөөс 5,8 дахин өссөн ба нийт зарлагын 37,4 хувь нь суурь

зарлагад, 18,7 хувь нь Орон нутгийн хөгжлийн санд, 43,9 хувь нь ЗГ-ын чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд зарцуулагдахаар байна.

2013 оноос бүрэн хэрэгжиж эхлэх Төсвийн тухай хуулийн дагуу орон нутгийн төсвийн суурь зардалд аймаг сумын удирдлагыг хэрэгжүүлэх чиг үүрэгтэй холбогдох урсгал болон хөрөнгийн зардал, нутаг дэвсгэрийн байгаль орчныг хамгаалах, нийгмийн халамж асрамжийн үйлчилгээг үзүүлэх, зохион байгуулах арга хэмжээг оруулж тооцсон.

Орон нутгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зардалд аймаг сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг даргын тамгын газар, Багийн засаг дарга түүнчлэн Засаг даргын шууд харъяанд байгаа орон нутгийн үйл ажиллагааны урсгал болон хөрөнгийн зардлыг оруулж, “Орон нутгийн төсвийн аргачлал батлах тухай” Засгийн газрын 2012 оны 30 дугаар тогтоолын дагуу тооцож төлөвлөсөн. Тус журмаар орон нутгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зардлыг тогтмол шинжтэй урсгал зардал, хувьсах шинжтэй урсгал зардал, хөрөнгийн зардал гэж ангилж, тогтмол шинжтэй урсгал зардалд жишиг нормативаар тогтоосон орон тооны цалин, нэмэгдэл нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгал, түлш халаалт, цахилгаан эрчим хүч, цэвэр бохир ус, тэтгэвэрт гарахад нь олгох тэтгэмж, сонгуулийн үр дүнд чөлөөлөгдсөний тэтгэмж, байрны түрээсийг оруулж байгаа.

Дээрх байгууллагуудын цалингийн санг захиргааны ажил, үүрэг гүйцэтгэх албан хаагчийн орон тооны нормативыг үндэслэн Засгийн газраас хамгийн сүүлд баталсан цалин, нэмэгдлийн жишгээр тооцлоо. 2014 онд төрийн албан хаагчдын цалинг 6 хувиар нэмэгдүүлэн тооцон 656 төрийн албан хаагчийн 4893,6 сая төгрөгийн цалин, цалингаас хуулийн дагуу тооцсон нийгмийн даатгалын шимтгэлд 489,4 сая төгрөг төлөвлөлөө.

Орон нутгийн төрийн байгууллагуудын байрлаж байгаа байрны түлш, халаалт, цэвэр бохир ус, цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг тухайн нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд мөрдөгдөж байгаа үнэ тарифаар тооцож 773,7 сая төгрөгөөр тооцлоо. Нийт орон нутгийн төсвийн байгууллагуудын тогтмол шинжтэй урсгал зардалд 6747,1 сая төгрөг төсөвлөлөө.

Монгол улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 38.1 дэх заалтыг үндэслэн орон нутгийн ээлжит сонгуулийн дүнд чөлөөлөгдсөн 68 улс төрийн албан тушаалтанд олгох нэг удаагийн буцалтгүй тусламжийн зардалд-236,6 сая, Төрийн албаны тухай хуулийн 27.3 дах заалтыг үндэслэн 13 төрийн жинхэнэ албан хаагчид олгох буцалтгүй тусламжийн зардалд -189,7 сая төгрөгийг тусгалаа.

Хувьсах шинжтэй урсгал зардлын нөлөөллийн хувийн жинд хүн амын тоог 50 хувь, нутаг дэвсгэрийн хэмжээг 25 хувь, алслалтыг 25 хувь харгалзуулан тооцсон.

Үндэсний статистикийн хороо, аймгийн Статистикийн хэлтсээс нийтэд мэдээлсэн хүн амын тоо, газар нутгийн хэмжээ, аймгийн төсвөөс сумын төв хүртэлх зайг үндэслэн дээрхи үзүүлэлтийг тооцсон болно.Өөрөөр хэлбэл хүн ам ихтэй, алслагдсан, нутаг дэвсгэрийн хэмжээ том байгаа орон нутгийн засаг захиргааны нэгжид хөрөнгө илүү хуваарилагдах зарчим баримталсан болно.

Ингэж тооцоолсоноор аймаг сумын ИТХ, ЗДТГ, багийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх хувьсах шинжтэй урсгал зардалд 710,8 сая төгрөг төлөвлөгдлөө.Монгол улсын Аудитын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт орж аймгийн Аудитын газар нь улсын төсвөөс санхүүжих болсонтой холбоотойгоор тус газрын төсвийг орон нутгийн төсвөөс хассан.

Монголын Ахмадын Чөлөөт холбоо нь 2013 оны 02 дугаар сарын 14-нд Монгол улсын ерөнхий сайдтай, 03 сарын 11-нд Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайдтай тус тус хамтран ажиллах гэрээ байгуулж, ахмад настны нийтлэг эрх ашгийг төлөөлж, төрийн өмнөөс ахмад настанд үзүүлэх үйлчилгээг

Монголын Ахмадын Чөлөөт холбоо болон түүний салбар нэгжээр гүйцэтгүүлэхээр болсон.

Иймд аймгийн Ахмадын холбооны төсвийг аймгийн Засаг даргын нөөц хөрөнгөд төрийн өмнөөс гүйцэтгэх ажил үйлчилгээ гэсэн эдийн засгийн ангилалд төлөвлөн санхүүжүүлэхээр аймгийн Засаг даргын нөөц хөрөнгийг 45,7 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн.Орон нутгийн Өмчийн алба, Иргэд олон нийттэй харилцах алба, аймгийн Худалдан авах ажиллагааны алба, Сувилалын ясли, Байгаль орчны газар, орон нутгийн Нөөцийн газрын төсвийг төрийн үйлчилгээний хүртээмжийг бууруулахгүй байх хэмжээнд тооцож төлөвлөсөн.

Мал вакцинжуулах  арга хэмжээ болон мал эмнэлэгийн  үйлчилгээний хөлсийг орон нутгийн төсвөөс олгохоор тооцож 405,0 сая төгрөгөөр төлөвлөж байгаа нь 2013 оны хэмжээнд төлөвлөлөө.“Авто тээврийн тухай”, “Ахмадын тухай”, “ Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн хамгаалалын тухай” зэрэг  хуулийн дагуу Булган хот доторхи зорчигч тээврийн нөхөн олговрыг  тооцож 12,0 сая төгрөг тусгалаа.

2007 онд батлагдсан Монгол улсын Ойн тухай хуулийн дагуу тус аймагт Булган, Хутаг- Өндөр, Хялганат тосгонд сум дундын ойн анги байгуулах шийдвэр гарсан. Сум дундын ойн анги нь үр, боргоцой түүж бэлтгэх, тарьц, суулгац ургуулах, ойжуулалт, нөхөн сэргээлтийн ажил гүйцэтгэх, ой хамгаалах нөхөрлөлүүдэд арга зүйн туслалцаа үзүүлэх, ой зохион байгуулалт хийх, ой ашиглалтыг зохион байгуулж, мод бэлтгэх талбай тусгаарлах, ойн менежментийн төлөвлөгөө боловсруулах, мод бэлтгэх үйл ажиллагааны баримт бичгийг батлах, технологийн хяналт тавих, ойн түймэр, түүнтэй тэмцэх ажлыг сумдын түвшинд зохион байгуулах зэрэг өргөн цар хүрээтэй ажлыг хэрэгжүүлж, зохион байгуулж байна. 2013 онд сум дундын Ойн ангийн урсгал зардлын төсвийг 140,6 сая төгрөгөөр тооцож Хутаг-Өндөр, Булган сум, Хялганат тосгоны төсөвт тусгалаа.

Авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын хэмжээгээр авто замын санг төлөвлөсөн. Жолоочийн даатгалын тухай хуулийн 22,1,4 дэх заалтыг үндэслэн авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын суурь орлогын 10 хувь буюу 24,4 сая төгрөгийг жолоочийн даатгалын санд төвлөрүүлэхээр төсөвт тусгасан.

Аймаг сумын Засаг даргын нөөц хөрөнгийг 363,6 сая төгрөгөөр тооцсон. Төсвийн тухай хуулийн дагуу байгаль хамгаалах нөхөн сэргээх арга

хэмжээнд Ан амьтны нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын 50 хувь, Газрын нөөцийн төлбөрийн орлогын 30 хувь, Ойн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын 85 хувь, ус, рашааны нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын 55 хувиар тус тус тооцон 7,3 тэрбум, халамжийн үйлчилгээний арга хэмжээний зардлыг өмнөх оноос 15,9 хувь буюу 587,3 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэн 4,3 тэрбум нийт 11,6 тэрбум төгрөг төсөвт тусгалаа.

Байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлыг бусад зүйл зардалд шилжүүлэн зарцуулахгүй бөгөөд хэрэгжүүлэх арга хэмжээг ойн санг хамгаалах, нөхөн сэргээх арга хэмжээнд 22,9 хувь буюу 1253,9 сая, төв суурин газрыг тохижуулах, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, хог хаягдлыг бууруулах чиглэлээр 61,7 хувь буюу 3375,6 сая, усан хангамжийг нэмэгдүүлэх, цөлжилтийг сааруулах арга хэмжээнд 13,4 хувь буюу 736,2 сая, ургамал амьдыг хамгаалах арга хэмжээнд 0,8 хувь буюу 44,0 сая, байгаль орчныг хамгаалах чиглэлийн сургалт сурталчилгаанд 1,2 хувь буюу 64,5 сая төгрөгийг хуваариллаа.

Халамжийн сангийн хувьд нийгмийн халамжийн тэтгэвэрт 1233 хүнийг хамруулж 1532,2 сая, жирэмсэн ба хөхүүл хүүхэдтэй эхэд олгох нөхцөлт мөнгөн тэтгэмжид 1710 хүнийг хамруулж 820,8 сая, Нєхцєлт мєнгєн тусламжид 960 хүнийг хамруулж 570,3 сая, Олон нийтийн оролцоонд тїшиглэсэн халамжийн

їйлчилгээнд 50 хүнийг хамруулан 50,0 сая, амьжиргааг дэмжих нөхцөлт мөнгөн тусламжид 608 хүний хамруулан 588,6 сая, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд їзїїлэх нийгмийн халамжийн їйлчилгээнд 492 хүнийг хамруулан 86,9 сая, Ахмад настнуудад їзїїлэх хєнгєлєлтөд 700 хүнийг хамруулан 105,3 сая, Хоол тэжээлийн тусламж, дэмжлэгт 155,8 сая бусад үйл ажиллагаанд зориулан 33,2 сая төгрөгийг тус тус сумын суурь зардалд тооцож хуваарилсан.

“Төсвийн тухай хууль”-д заасны дагуу 2013 оны төсвийн жилээс эхлэн тусгай зориулалтын шилжүүлэг хэлбэрээр Засгийн газрын зарим чиг үүргийг орон нутагт төлөөлөн хэрэгжүүлэх бөгөөд шаардагдах эх үүсвэрийг санхүүжүүлэх зорилгоор тусгайлан тогтоосон зориулалт, нөхцөл, шаардлагын дагуу аймаг, сумын төсөвт тусгай зориулалтын шилжүүлэгээр 23,2 тэрбум төгрөг тооцож төсөвт тусгалаа.

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч, аймгийн Засаг даргатай Засгийн газрын зарим чиг үүргийг орон нутагт төлөөлөн хэрэгжүүлэх гэрээг байгуулсны үндсэн дээр сургуулийн өмнөх боловсрол, ерөнхий боловсрол, соёлын үйлчилгээ, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээ, газрын харилцаа кадастр, хүүхдийн хөгжил, хамгааллын үйлчилгээ, нийтийн биеийн тамир зэрэг чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ.

Мөн зарлагын зориулалтыг өөрчлөөгүй, төсвийн ерөнхийлөн захирагчтай байгуулсан тусгай зориулалтын шилжүүлгийн гэрээнд тусгагдсан үйлчилгээний стандарт, тоо хэмжээ, чанар, хүртээмжийг бууруулахгүй байх, татаас, урсгал шилжүүлгийн зардлыг бараа, үйлчилгээний зардалд шилжүүлэхгүй байх зэрэг зарчмыг баримталсан болно.Сумын төсөвт тусгай зориулалтын шилжүүлгээр 21,6 тэрбум төгрөг хуваарилагдсан.

Төсвийн тухай хуулиар орон нутаг “Орон нутгийн хөгжлийн сан”-тай байхаар хуульчлагдсан. Тус сан нь хуульд заасны дагуу импортоос бусад бараа, ажил, үйлчилгээний нэмэгдсэн өртгийн албан татварын орлогын 25 хувь, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн орлогын 5 хувь, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих зорилгоор олгосон дотоодын төрийн бус байгууллагын болон гадаадын албан ёсны тусламж, хандив, орон нутгийн төсвийн үндсэн тэнцлийн ашгаас суурь зарлагатай тэнцэх хэсгийг тухайн шатны төсөвт үлдээж, үлдэх хэсгийг дээд шатны төсөвт төвлөрүүлэх дүн зэрэг болно.

Эдгээр эх үүсвэрүүдээс бүрдсэн орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сангаас орлогын шилжүүлэг тооцож олгохдоо “Төсвийн тухай хууль”-д заасны дагуу хүн амын тоо, хүн амын нягтрал, нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, алслалт, орон нутгийн татварын идэвх санаачилга гэсэн үзүүлэлтээс хамааруулан харгалзах хувийн жинг тэнцүү байдлаар хуваарилан тооцсон.

Аймагт хуваарилагдсан орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийн 60-аас доошгүй хувийг сум дүүрэгт ижил томъёо ашиглан хуваарилахаар хуульд заасан. Одоогоор сум, дүүргийн түвшинд хөгжлийн индексийг тооцож гаргаагүй байгаа тул шилжүүлгийг тооцохдоо орон нутгийн хөгжлийн индекст ногдох хэсгийг үлдэх гурван итгэлцүүрт тэнцүү хэмжээгээр хуваарилан ашиглаж байхаар төсвийн аргачлалд тусгасан.

Дээрх үзүүлэлтүүдыг харгалзан тооцсон 9,9 тэрбум төгрөг “Орон нутгийн хөгжлийн сан”-д хуваарилагдан ирснийг хүн ам, алслалт, татварын идэвхи санаачлага гэсэн үндсэн үзүүлэлтээр тооцож сумдад 5,9 тэрбум төгрөгийг хуваарилсан ба суманд 272,7-547,1 сая төгрөг ногдож байна.

Аймгийн 2014 оны орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл арга хэмжээний төлөвлөгөөний төслийг боловсруулахдаа аймгийн эдийн засаг нийгмийг 2014 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд тусгагдсан төсөл, арга хэмжээ, аймгийн засаг даргын “Шинэ-Булган” мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан төсөл

арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхээр тооцож Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль, Төсвийн тухай хуулийн холбогдох заалт, Сангийн сайдын 2012 оны 244 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Орон нутгийн төсвийн төсөл боловсруулах журам”ыг үндэслэн аймгийн Засаг даргын 2013 оны А/450 тоот захирамжаар ажлын хэсэг байгуулан харьяа хэлтэс албад, агентлагуудаас ирсэн хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл арга хэмжээний саналыг эрэмбэлж аймгийн 16 сум 1 тосгоноор ажлын хэсэг томилон хэлэлцүүлэн санал авлаа. Уг жагсаалтанд саналаа өгсөн иргэдийн саналын тоо, сум байгууллагуудаас шинээр нэмэгдэж ирсэн саналуудыг Засаг даргын зөвлөлд 2 удаа танилцуулан хэлэлцүүлж тусгалаа.

Түүнчлэн 2014 оны төсвийн хөрөнгө оруулалтын төсөлд шинээр эхлэх барилга, байгууламжийн техник-эдийн засгийн үндэслэл, зураг төсөл, бусад бэлтгэл арга хэмжээ хангагдсан байх, төсвийн тухай хуулийн дагуу тухайн хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээ нь иргэдийн саналыг ач холбогдол үр дүнгээрээ чухал байр суурь эзэлсэн байх зэрэг шаардлагыг тавьж гол шалгуур болгон авч үзлээ.

Орон нутгийн хөгжлийн сангаас дараах төсөл арга хэмжээг санхүүжүүлэхээр төсвийн төсөлд тусгалаа.

Аймгийн орон нутгийн хөгжлийн сангийн хуваарилалт /мян.төг/

№ Төсөл, арга хэмжээний нэр, хүчин чадал, байршил

Хэрэгжүүлэх хугацаа

Төсөвт өртөг

2014 онд санхүүжих

дүн

1 Аймгийн орон нутгийн хөгжлийн сангаас хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний дүн   5,645

.8 3,97

8.1

1.1

Áóëãàí ñóìûí 6 дугаар áàã Õààí áàíêíû áàðóóí õîéä òàëààñ Õàñ áàíêíû àðä òàлд байрлах áîõèð óñíû төв õóäàã õ¿ðòýë ариутгах татуургын шугам шинээр суурилуулах

2014 149.0

149.0

1.2

Áóëãàí àéìãèéí Áóëãàí ñóìûí 1 дүгээр áàã Öýíãýëäýõ õ¿ðýýëýíãèéí øèíý ñóóðüøëûí á¿ñэд хаалттай дэд станц барьж, 10/0,4 ЦДАШ шинээр суурилуулах

2014 228.6

228.6

1.3

Áóëãàí àéìãèéí Áóëãàí ñóìûí 1 дүгээр áàã Íèñýõ îíãîöíû áóóäëûí áàðóóí óðä òàëд шинээр төлөвлөсөн ñóóðüøëûí á¿ñýä баригдах Ëîæèñòèê òºâèéí öàõèëãààí õàíãàìæèéí äýä ºðòºº, ÖÄÀШ шинээр суурилуулах

2014 225.0

225.0

1.4Булган аймгийн Хангал сумын 10/0,4 кв-ын АТП, 0,4 кв-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын өргөтгөл, шинэчлэл

2014 22.0

22.0

1.5

Çóðàã òºñëèéí àæëûí ¿íý /2015 îíû äýä á¿òýö, íèéãýìèéí ñàëáàðûí á¿òýýí áàéãóóëàëò, øèíý÷ëýëò, çàñâàðûí àæëûí çóðàã òºñөл áîëîâñðóóëàõ àæëûí ¿íý/

2014 500.0

500.0

1.6

Булган сумын 3-р багийн 12 дугаар гудамжнаас А1002 улсын чанартай авто зам хүртлэх 1,8 км, Булган сумын 5-р багийн А-Б хэсгийн хоорондох 0,7км, нийт 2,5 км авто замын дуусгал

2014 1,026.0

123.0

1.7 Спортын төрөлжсөн сургалттай дунд сургуулийн хичээлийн болон дотуур байрны тохижилт, тоног төхөөрөмж

2014 24.6

24.6

1.8 Хөгжимт жүжгийн театрын засвар 2014 278.0

278.0

1.9 Орхон сумын сургуулийн дотуур байрны их засвар 2014 168

.0 16

8.0

1.10 Аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн нөхөн сэргээх эмчилгээний тасагт шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр хангах

2014 40.0

40.0

1.11 Цогцос хадгалах байр, эмгэг судлалын шинжилгээний тоног төхөөрөмжөөр хангах 2014 15.

0 15

.0

1.12 Ахмадын сувилалын барилга шинээр барих 2014-2015 1,150.0 401.8

1.13 Соёл амралтын цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах 2014 551.1

551.1

1.14 СУИС-д гэрээгээр суралцаж буй оюутнуудын сургалтын төлбөрийг санхүүжүүлэх 2013-2014 31.

0 6

.0

1.15 Аймгийн хэмжээнд хэрэгжиж байгаа дэд хөтөлбөрүүдийг зохион байгуулах 2014 150

.0 15

0.0

1.16 Булган сумын Цоожид өрхийн эмнэлгийн өргөтгөлийн барилга 2014 85.

0 85

.0

1.17 Ардын хувьсгалын 93 жилийн ойн баяр наадмын зардал 2014 50.

0 50

.0

1.18 Хөдөлгөөнт эргүүлийн тоноглогдсон автомашин /3ш/ 2014 66.

0 66

.0

1.19 Рашаант суманд Цагдаагийн хяналтын пост барих 2014 85,

0 85

,0

1.20 Бизнесийн жишигт нийцсэн худалдааны төв /Булган сум/ 2014 500

.0 50

0.0

1.21 Хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний төрөлжсөн төв байгуулах /Орхон сум/ 2014 100

.0 10

0.0

1.22 Аймгийн хэмжээнд малын тэжээлийн нөөц бүрдүүлэх 2014 160

.0 16

0.0

1.23Нийгмийн салбарын байгууллагуудын засвар /гэнэтийн болон давагдашгүй нөхцөл байдал үүссэн үед/

2014 50.0

50.0

2014 онд орон нутгийн хөгжлийн сангийн төсвөөр хэрэгжүүлэх нийт хөрөнгө

оруулалтын 31,4 хувь буюу 1247,6 сая төгрөгийг дэд бүтцийн салбарт буюу авто зам, цахилгаан хангамж, ариутгах татуургын шугам шинээр барих, 45,9 хувь буюу 1828,0 сая төгрөгийг эрүүл мэнд, боловсрол, нийгмийн халамж, соёлын чиглэллэр буюу нийгмийн салбарт, 3,6 хувь буюу 151,1 сая төгрөгийг хууль зүйн салбарт, 15,1 хувь буюу 600,0 сая төгрөгийг ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлээр, 4,0 хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт тус тус зарцуулахаар тооцсон байна.

Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалт2014 онд Сангийн яамнаас орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтад 86,6

сая төгрөг тусган баталж өгсөн. Үүнээс Дашинчилэн сумын Засаг даргын тамгын газрын өргөтгөлийн барилгын дуусгал 60,0 сая, Хилийн цэргийн 0286 дугаар ангийн тохижилт засварт 21,6 сая, аймгийн Нөөцийн газрын байрны дээврийн засварт 5,0 сая төгрөгийг тусгалаа. Орон нутгийн төсвийн нөөц боломжинд тулгуурлан оны эхний үлдэгдлээс “Аймгийн бага нэвтэрхий толь”-ийг шинэчлэн хэвлүүлэхэд /1000ш*20000төг/ 20,0 сая төгрөг нийт 106,6 сая төгрөгийг орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтад тооцон тусгав.

Байгаль хамгаалах сангийн хуваарилалтДээрхи багц төсөл арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхээр салбарын хууль

тогтоомж, бусад эрх зүйн акт, Засгийн газрын болон аймгийн хөтөлбөрүүдийг үндэслэн нийт тэрбум төгрөгийг байгалийн баялгийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос хувь тэнцүүлэн тооцож аймгийн “байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн

сэргээх арга хэмжээ”-ний чиглэлээр байгаль хамгаалах санд төвлөрүүлэн зарцуулахаар төлөвлөлөө.

Аймгийн төсвийн орлогод орох байгалийн баялгийн нөөц ашигласаны төлбөрийн орлогоос хувь тэнцүүлэн тооцоход нийт 7,3 тэрбум төгрөгийн сан бүрдэхээр тооцогдож байгаа хэдий ч дээр дурьдсан монгол улсын тогтоолоор батлагдсан итгэлцүүрээр ус ашигласны төлбөрийн орлогыг тооцоход төлөвлөгдсөн орлогын хэмжээ буурч байгаа ба байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлыг 2014 оны орлогын хүлээгдэж байгаа гүйцэтгэлээс тооцож 5,4 тэрбум төгрөгийг хөтөлбөр төсөл арга хэмжээнд хуваарилав.

Байгаль орчныг хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний жагсаалт /мян.төг/

д/д төсөл арга хэмжээний нэр байршил, хүчин чадал төсөвт өртөг

/мян.төг/

2014 онд санхүүжүүлэх дүн /мян.төг/

Нэг. Ойн талаар:

1 Ойжуулалт 350 га, 2013 онд хийгдсэн ойжуулалтын 2 дахь жилийн арчилгаа болон нөхөн тарилт 300 га.

94,000.0

94,000.0

2Цөлжилт болон Ногоон хэрэмийн туслах зурвасын ажил /Ногоон хэрэм 25га, цөлжилтийн эсрэг 25 га, 2013 оны арчилгаа 45 га/

73,000.0

73,000.0

3 Шахмал түлшний Орон нутгийн төсөвт үйлдвэрт хөрөнгө оруулалт хийх

790,000.0

790,000.0

4 Ойн хортны судалгааны ажил 100000 га, тэмцлийн ажил 10000 га-д хийх

135,000.0

135,000.0

5 30 га-д үрийн байнгын талбайг арчлах, хамгаалах 9,000.0

9,000.0

6 100 га-д арчилгааны огтлолт хийх 9,156.0

9,156.0

7Ойжуулалт, мод бутыг өөрийн хөрөнгөөр тарьж ургуулсан иргэн, аж ахуй нэгж байгууллагыг урамшуулах

20,000.0

20,000.0

8 Ойн нөхөрлөлүүдийн ойн санд ойн хортноос хамгаалах гэрлэн урхи тавих

48,750.0

48,750.0

9Ойн зураг дээр ажиллаж, мэдээллийн сан боловсруулах ARC VIEW GLS программ худалдан авах

75,000.0

75,000.0

 ДҮН

1,253,906.0

1,253,906.0

Хоёр.Төв суурингийн тохижилт, ногоон байгууламж, хог хаягдлын талаар

10 Аймгийн хэмжээнд эко орчин бий болгох, ногоон байгууламж нэмэгдүүлэх

345,516.0

345,516.0

11 Байгальд ээлтэй үйл ажиллагаа эрхэлсэн иргэн, аж ахуй нэгж байгууллагыг урамшуулах

30,000.0

30,000.0

12 Сумдын төвийн хатуу хог хаягдлыг тээвэрлэх автомашинаар хангах

540,000.0

540,000.0

13 Булган сумын 800 айл өрхийг эрчим хүчний хэмнэлттэй утаа бага гаргадаг зуухаар хангах

300,000.0

300,000.0

14Рашаан сувилалын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй газруудын бохирын асуудлыг шийдвэрлэх/ Цагаан гол,Хануй рашаан Био 00, бохир соруулах машин-1

50,000.0

50,000.0

15 Булган суманд “Сити 00” байгуулах /2 ш/ 200,000.0

200,000.0

16 Бүрэгхангай, Тэшиг суманд цэвэрлэх байгууламж байгуулах

200,000.0

200,000.0

17 Булган хотын хог ангилан ялгах цехэд агуулахын барилга барих

80,000.0

80,000.0

18 Аймгийн хэмжээний агаар бохирдуулагчийн судалгаа, тооллого явуулах

1,210.0

1,210.0

19 Рашаант сумын цэвэрлэх байгууламжийг засварлах 20,000.0

20,000.0

20 Соёл амралтын цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах 1,608,834.7

1,608,834.7

 ДҮН

3,375,560.7

3,375,560.7

Гурав. Усан хангамж, цөлжилтийн талаар

21 Цөлжилтийн нарийвчилан судалгааг хийх 10,000.0

10,000.0

22 Ховор ургамлыг хамгаалах /Баян-агт, Тэшиг/ 8,000.0

8,000.0

23 50 булгийн эхийг хашиж хамгаалах 200,000.0

200,000.0

24 Орхон сумын эвдэрсэн 5,6 га газрыг нөхөн сэргээх 123,200.0

123,200.0

25 Байгаль орчныг хамгаалах арга хэмжээнд зарцуулагдах зураг төсвийг хийлгэх

55,000.0

55,000.0

26Булган сумын төвлөрсөн усан хангамжийн эх үүсвэрийн газрын доорхи усны ашиглалтын нөөцийг тогтоох

200,000.0

200,000.0

27 7 худагт ус цэвэршүүлэх тоног төхөөрөмж суурилуулах 105,000.0

105,000.0

28 Бэлчээрийн төлөв байдлыг тодорхойлох судалгаа хийх 35,000.00

35,000.00

 ДҮН

736,200.0

736,200.0

Дөрөв.Ургамал, амьтдыг хамгаалах талаар

29Агнуур зохион байгуулалтын менежментийн төлөвлөгөөний дагуу нарийвчилсан агнуур зохион байгуулалт хийлгэх

35,000.0

35,000.0

30Хууль бус мод бэлтгэл, ангийн зөрчлийг таслан зогсоох, байгаль орчны багц хуулийг хэрэгжүүлэх зорилгоор хяналт шалгалт хийх /9 удаа 3 чиглэлд/

9,000.0

9,000.0

 ДҮН

44,000.0

44,000.0

Тав. Мэдээлэл, сургалт, суртчилгааны талаар.

31

Сургалт, сурталчилгаанд зориулсан 6 төрлийн тоног төхөөрөмж /A3 форматын өнгөт принтер, зөөврийн чанга яригч, зөөврийн компьютер, 2 төрлийн цаас зүсэгч, видео болон аудио шторк хийлгэх/

4,000.0

4,000.0

2

Сумдын БОУХБайцаагч, байгаль хамгаалагч, багийн Засаг дарга, ИНХурлын дарга, цагдаа болон иргэдэд ногоон хөгжил, байгаль орчны багц хуулийн талаар сургалт зохион байгуулах

20,500.0

20,500.0

33 Аялал жуулчлалын маршрут, үзэсгэлэнт газрын танилцуулга, цахим хуудас хийх

40,000.0

40,000.0

ДҮН 64,500.

0 64,500.

0 Нийт хуваарилагдсан дүн 5,474,166.7 5,474,166.7

 34Байгаль хамнгаалах, нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлаас хувиарлагдаагүй үлдсэн дүн

2,110,174.7

2,110,174.7

 35Байгалийн нөөц ашигласны төлбөрийн орлогоос тооцогдсон нийт дүн

7,584,341.4

7,584,341.4

Төсвийн тэнцэл:Төсвийн харилцааны шинэ тогтоолцоонд шилжсэнээр орон нутгийн 2013

оны төсвийн нийт орлого 52,2 тэрбум төгрөг буюу ДНБ-ий 23,3 хувийг эзэлж байна.

Тусгай зориулалтын шилжүүлгээр санхүүжих Засгийн газрын зарим чиг үүргийг орон нутагт төлөөлөн хэрэгжүүлж байгаа улсын төсөвт байгууллагуудын өөрийн орлого 88,8 сая төгрөг тус тус байхаар төлөвлөгдлөө.

Сумдын үндсэн тэнцлийн алдагдлыг нөхөх зорилгоор аймгийн төсвөөс 2013 онд олгох санхүүгийн дэмжлэгийн тооцооллыг Төсвийн тухай хууль болон Орон нутгийн суурь зарлага тооцох аргачлалд үндэслэн тооцсоноор 8,4 тэрбум төгрөг байна.

Нөхөд өө!

 Орон нутгийн төсвийн төлөвлөгөөг ханган биелүүлэхийн тулд дараахи асуудлуудад анхаарлаа хандуулах нь зүйтэй гэж үзэж байна.

1.Аймаг сумын ИТХ-аар батлагдсан төсвийн орлогын төлөвлөгөөг  оны эхнээс төсвийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах  хэмжээнд жигд  ханган биелүүлэх. Тэвчиж болох зардлуудпыг эхний улиралд гаргахгүй байх.Төсвийн сар улирлын хуваарьт өөрчлөлт оруулах, зохицуулалт хийх ажлыг улиралд нэг удаа хийх зарчим барьж ажиллах.

2. Төсвийн байгууллагууд өөрийн үйл ажиллагааны онцлог нөхцөл, өөрт байгаа боломж давуу талыг бүрэн дайчлан ашиглаж төсвийг үр ашигтай хэмнэлттэй зарцуулах, шинээр өр үүсгэхгүй ажиллах.

3.Төсвийн гүйцэтгэлийн мэдээ тайланд тавих хяналтыг сайжруулж, хугацаанд нь үнэн зөв гаргаж мэдээлэх

4.Орон нутгийн нөөц бололцоог дайчлан оруулсан орон нутгийн төсвийн давсан орлогыг төсвийн байгууллагын үйл ажиллагааны урсгал зардалд зарцуулалгүй,  дараа онд нь төсвийн төлөвлөгөөнд тусган зарцуулж байх.

5.Улс, орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалт болон Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр санхүүжих төсөл арга хэмжээний  төлөвлөгөөг ханган биелүүлэх ажлыг хугацаа алдалгүй зохион байгуулж эхний улиралд бүх гэрээг байгуулж дууссан байх. Хөрөнгө оруулалтыг төлөвлөхдөө техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулагдсан,  зураг төсөв нь бэлэн болсон барилга байгууламж, их засварын ажлыг тусгах бодлого барьж ,төсвийн төлөвлөлтийн үе шатыг баримтлан дээрх шаардлагыг бүрэн хангаж ажиллах

Төлөөлөгч нөхөдөө. 2014 оны аймгийн төсвийг хэлэлцэж баталж өгөхийг хүсье.Төсвийн төлөвлөгөөг ханган биелүүлэх бүх талын арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх нь бүх шатны засаг дарга болон төсвийн эрх захирагчдын гол үүрэг болж байгаад анхаарлаа хандуулж амжилттай  хэрэгжүүлнэ гэдэгт итгэж байна

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА