องคการสหประชาชาตA/RES/64/142*

สมชชาใหญสมยประชมทหกสบสวาระท 64

สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดรบรองขอมตท

[จากรายงานของคณะกรรมการชดทสาม (A/64/434)]

64/142 เรองแนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก

สมชชาใหญแหงสหประชาชาต

ยนยน ถงหลกการภายใตปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน1 และอนสญญาวาดวยสทธเดก2 รวมถงเฉลมฉลองวาระครบรอบ 12 ปของอนสญญาฉบบนใน ป พ.ศ. 2552

ยนยน ถงขอมตดานสทธเดกกอนหนานทงหมดของคณะมนตรสทธมนษยชน คณะกรรมาธการสทธมนษยชน และ

สมชชาใหญ ซงมตลาสดไดแก ขอมตของคณะมนตรสทธมนษยชน ท 7/29 วนท 28 มนาคม 25513 ขอมตท 9/13 วนท 24 กนยายน 25514 และขอมตท 10/8 วนท 26 มนาคม 25525 รวมถงขอมตของสมชชาใหญท 63/241 วนท 24 ธนวาคม 2551

พจารณา วาแนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดกซงแนบมากบขอมตน ไดกำาหนดทศทางดานนโยบายและวธดำาเนนงานเพอเพมประสทธผลในการคมครอง และเสรมสรางความเปนอยทดสำาหรบเดกๆ ทไมไดรบหรอเสยงตอการไมไดรบการเลยงดโดยพอแม อนเปนสวนหนงของการดำาเนนงานภายใตอนสญญาวาดวยสทธเดก และบทบญญตทเกยวของในกตการะหวางประเทศฉบบอนๆ

1. ขอรบรองวา แนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดกซงแนบมากบขอมตน สามารถใชเปนเอกสารเพอกำาหนดทศทางดานนโยบายและวธดำาเนนงานในเรองน

2. สนบสนน รฐตางๆ ใหเหนความสำาคญและผลกดนแนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก สกลไกภาครฐทเกยวของ ทงในดานบรหาร นตบญญต และตลาการ รวมถงผมหนาทปกปองสทธมนษยชน นกกฎหมาย สอมวลชน และสาธารณชน

3. เรยกรอง ใหเลขาธการสหประชาชาตใชทรพยากรทมอย เพอดำาเนนขนตอนเผยแพรแนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก ในภาษาทางการทงหมดของสหประชาชาต และสงเอกสารเผยแพรเหลานนไปยงรฐภาคและคณะกรรมาธการภมภาคทงหมด รวมถงองคกรระหวางรฐบาล และองคกรพฒนาเอกชนทเกยวของ

1 ขอมตท 217 A (III).

2 United Nations, Treaty Series, vol. 1577, No. 27531.

3 ดรายละเอยดไดท Official Records of the General Assembly, Sixty-third Session, Supplement No. 53 (A/63/53), chap. II.4 เอกสารเดยวกน , Supplement No. 53A (A/63/53/Add.1), chap. I.5 เอกสารเดยวกน, Sixty-fourth Session, Supplement No. 53 (A/64/53), chap. II, sect. A.

การประชมเตมคณะครงท 6518 ธนวาคม 2552

* จดพมพขนใหมเมอวนท 13 เมษายน 2553 ดวยเหตผลทางเทคนคเอกสารแนบทาย

แนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก

I. ความมงหมาย

1. แนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก ถกจดทำาขนเพอเพมประสทธภาพในการนำาอนสญญาวาดวยสทธเดก 2 และบทบญญตทเกยวของในกตการะหวางประเทศฉบบอนๆ ทเกยวกบการคมครอง และการเสรมสรางความเปนอยทดของเดกทไมไดอยหรอเสยงตอการไมไดรบการเลยงดโดยพอแม ไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพ

2. จากภมหลงอนประกอบดวยกตการะหวางประเทศฉบบตางๆ รวมถงความรและประสบการณทไดสงสมมา แนวปฏบตดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก ไดกำาหนดทศทางดานนโยบายและวธดำาเนนงานทมประสทธผล โดยถกออกแบบมาเพอการเผยแพรอยางกวางขวาง สทกภาคสวนทเกยวของโดยตรงหรอโดยออมกบประเดนการเลยงดทดแทน ทงน ประเดนทแนวปฏบตนใหความสำาคญเปนพเศษคอ

(ก) สนบสนนการดำาเนนงานใหเดกสามารถคงอยกบครอบครวหรอไดกลบคนสครอบครว หรอในกรณทไมอาจทำาได ใหสนบสนนการแสวงหาทางเลอกอนๆ ทเหมาะสมและถาวร ซงรวมถงการรบบตรบญธรรม และระบบคาฟาลา (kafala) ตามกฎหมายอสลาม

(ข) สรางหลกประกนวาในระหวางการแสวงหาการเลยงดทดแทนแบบถาวร หรอเมอไมสามารถจดหาทางเลอกถาวรได หรอเมอทางเลอกนนไมเปนประโยชนสงสดตอเดก ใหมการระบและใชรปแบบการเลยงดทดแทนทเหมาะสมทสดในสภาพแวดลอมทสงเสรมใหเดกมพฒนาการอยางกลมกลนและเตมท

(ค) ชวยเหลอและสงเสรมใหรฐบาลของประเทศตางๆ ยกระดบการดำาเนนงานตามพนธกรณและความรบผดชอบของตนในดานการเลยงดทดแทน โดยคำานงถงเงอนไขดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของแตละประเทศ รวมถง

(ง) ใหการชแนะดานนโยบาย การตดสนใจ และกจกรรมแกผเกยวของทงหมดในงานดานการคมครองทางสงคมและงานสวสดการเดก ทงในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

II. หลกการทวไปและมมมองของแนวปฏบตน

ก) เดกและครอบครว

3. ดวยเหตทครอบครวคอกลมพนฐานทางสงคมและเปนสงแวดลอมทางธรรมชาตสำาหรบการเจรญเตบโต ความเปนอยทด และการคมครองของเดก มาตรการขนแรกจงเนนใหเดกสามารถคงอยกบพอแม หรอคนสการเลยงดของพอแม หรอไดรบการเลยงดโดยญาตสนทในกรณทเหมาะสม โดยรฐควรสรางหลกประกนใหครอบครวของเดกเหลานไดรบการสนบสนนในรปแบบทเหมาะสม เพอใหครอบครวสามารถดแลเดกได

4. เดกและเยาวชนทกคนควรดำาเนนชวตในสภาพแวดลอมทใหความสนบสนน คมครอง และเอาใจใส ซงสงเสรมใหมพฒนาการเตมศกยภาพ ดวยเหตน เดกทขาดหรอไมไดรบการเลยงดอยางเพยงพอจากพอแม จงเสยงตอการถกปดกนจากสภาพแวดลอมทเกอกลนน

5. ในกรณทครอบครวไมสามารถใหการเลยงดลกอยางเหมาะสม ทอดทง หรอสละการเลยงดลก แมวาไดรบการสนบสนนอยางเพยงพอแลวกตาม รฐมหนาทใหการคมครองสทธของเดกคนนน และสรางหลกประกนใหเขาหรอเธอไดรบการเลยงดทดแทนอยางเหมาะสมโดยหรอผานทางหนวยราชการทองถนซงมอำานาจหนาท หรอองคกรภาคประชาสงคมทไดรบมอบหมายอยางเปนทางการ ทงน บทบาทของรฐโดยผานทางหนวยราชการซงมอำานาจหนาท กคอการกำากบควบคมเพอสรางหลกประกนใหเดกทกคนภายใตการเลยงดทดแทนไดรบความปลอดภย มความเปนอยทด และมพฒนาการอยางสมบรณ โดยทำาการทบทวนอยางสมำาเสมอวารปแบบการเลยงดทดแทนทจดใหแกเดกนนมความเหมาะสมหรอไม

6. การตดสนใจ ความรเรม และวธการใดๆ ภายใตขอบเขตของแนวปฏบตน ใหกระทำาในลกษณะรายกรณ โดยคำานงถงการสรางหลกประกนดานความปลอดภยและความมนคงของเดก โดยยดหลกประโยชนสงสดและสทธของเดกคนนน และใหเปนไปตามหลกการไมเลอกปฏบต และมมมองดานมตหญงชาย รวมถงเคารพสทธของเดกอยางเตมทในเรองการมสวนรวมหารอ การนำาความคดเหนของเดกตามสมควรแกระดบพฒนาการและวฒภาวะมารวมประกอบการพจารณาและสทธในการไดรบและเขาถงขอมลทสำาคญอยางครบถวน ทงนควรใชความพยายามทงหมดเพอใหการหารอ การใหขอมลเปนไปในภาษาทเดกมความถนดสงสด

7. ในการนำาแนวปฏบตนไปปรบใชนน ใหคำานงถงประโยชนสงสดของเดกในการกำาหนดแนวทางดำาเนนการสำาหรบเดกๆ ทไมไดรบหรอเสยงตอการไมไดรบการเลยงดโดยพอแม โดยใหแนวทางทกำาหนดนนตอบสนองตอความตองการและสทธของเดกอยางสงสดทงในระหวางการกำาหนดแนวทางดำาเนนการและในระยะยาว โดยคำานงถงการมพฒนาการดานสทธของเดกอยางเตมทในสภาพแวดลอมของครอบครว สงคม และวฒนธรรม รวมถงสถานะของเดกทเปนเจาของแหงสทธ อกทงกระบวนการกำาหนดแนวทางดงกลาว ควรใหความสำาคญกบสทธดานตางๆ ของเดก ซงรวมถงสทธในการแสดงความคดเหน ซงมการรบฟงและนำามาพจารณาตามสมควรแกอายและวฒภาวะของเขาหรอเธอ

8. รฐควรพฒนาและดำาเนนนโยบายดานสวสดการและการคมครองเดกอยางรอบดานและมประสทธผล ภายใตกรอบนโยบายแมบทดานการพฒนาสงคมและทรพยากรมนษย โดยใหความสำาคญกบการยกระดบการดำาเนนงานเลยงดทดแทน ซงสะทอนถงหลกการในแนวปฏบตน

9. ในการปองกนไมใหเดกๆ ตองแยกจากพอแมนน การดำาเนนงานดานหนงทรฐควรกระทำาคอการประกนใหมมาตรการทเหมาะสมและคำานงถงความออนไหวเชงวฒนธรรม เชน

(ก) การเสรมสรางสภาพแวดลอมทเอออำานวยแกการเลยงดลกๆ ใหกบครอบครวทประสบปญหาจากปจจยตางๆ เชน มสมาชกครอบครวเปนผทพพลภาพ ตดเหลาหรอยาเสพตด ถกเลอกปฏบตเพราะเปนชนพนเมองหรอชนกลมนอย อาศยในพนทความขดแยงกนดวยอาวธ หรอพนทซงถกยดครองโดยตางชาต

(ข) การจดระบบเลยงดและคมครองทเหมาะสมแกเดกกลมเสยง เชนเดกทตกเปนเหยอการละเมด ทอดทง หรอแสวงหาประโยชน เดกเรรอน เดกนอกสมรส เดกทอยตามลำาพง เดกทพลดแยกจากผปกครอง เดกทถกยายจากพนทอาศยเดมภายในประเทศ เดกผลภย ลกหลานของแรงงานอพยพ ลกหลานของผแสวงหาทพกพง เดกตดเชอเอชไอว และเดกทตดเชอโรครายแรงอนๆ

10. ควรใหความสำาคญเปนพเศษกบการมงขจดปญหาการเลอกปฏบตตอเดก ซงอาจนำาไปสการถกพอแมสละการเลยงด ถกทอดทง และ/หรอการทเดกออกจากครอบครว ดวยสาเหตจากสถานะของเดกหรอพอแม ซงไดแก ความยากจน กลมชาตพนธ ศาสนา เพศ ความทพพลภาพทางรางกายหรอจตใจ การมสถานะเปนเดกนอกสมรส และการมสถานะทางเศรษฐกจและสงคมทถกตงขอรงเกยจ เปนตน

ข) การเลยงดทดแทน

11. การตดสนใจใดๆ เกยวกบการเลยงดทดแทนนน โดยหลกการแลว ตองมงใหเดกไดอยใกลบรเวณทอยอาศยเดมมากทสดเทาทเปนได เพอใหเดกสามารถตดตอกบครอบครวไดสะดวก และเปนประโยชนตอการกลบคนสครอบครวในอนาคต รวมถงลดผลกระทบตอการศกษา วถทางวฒนธรรม และสงคมของเดก

12. การตดสนใจใดๆ เกยวกบเดกทอยภายใตการเลยงดทดแทน ซงรวมถงเดกทอยภายใตการเลยงดทดแทนในลกษณะทไมเปนทางการ ควรมงใหเดกไดมบานถาวร ไดรบความปลอดภย และเกดความผกพนอยางตอเนองกบผเลยงด ทงน เปาหมายหลกโดยทวไปคอการเลยงดทดแทนทมลกษณะถาวร

13. เดกทอยภายใตการเลยงดทดแทนทกรปแบบ ตองไดรบการปฏบตจากผใหการเลยงดทดแทน เพอนๆ และบคคลทสามอยางใหเกยรตและเคารพโดยไมมขอยกเวน รวมถงตองไดรบการคมครองจากการละเมด ละเลยทอดทง และแสวงหาประโยชนในทกรปแบบ

14. ใหใชการแยกเดกจากครอบครวเปนทางเลอกสดทาย และหากเปนได ควรเปนเพยงมาตรการชวคราวและมชวงเวลาสนทสด โดยใหทบทวนอยางสมำาเสมอวายงควรใชมาตรการนตอไปหรอไม และเมอตนเหตททำาใหตองใชมาตรการแยกเดกถกแกไขหรอหมดไปแลว การคนเดกสครอบครวควรกระทำาเพอประโยชนสงสดของเขาหรอเธอเปนสำาคญ เพอใหสอดคลองกบการประเมนตามขอ 49 ของแนวปฏบตน

15. หากขาดปจจยอนทมนำาหนกเพยงพอ ปญหาทางเศรษฐกจ ความขดสนดานวตถ หรอปญหาอนๆ ซงเกยวเนองกบความยากจน ยอมไมใชขออางทสมเหตผลสำาหรบการใชมาตรการแยกเดกจากพอแม หรอรบเดกเขาสระบบเลยงดทดแทน หรอขดขวางมใหเดกไดกลบคนสครอบครว ในทางตรงกนขาม ปญหาความยากจนเปนสญญาณชถงความจำาเปนทตองใหความสนบสนนอยางเหมาะสมแกครอบครว

16. ตองใหความสำาคญกบการสงเสรมและคมครองสทธดานอนๆ ซงยดโยงโดยตรงกบสถานการณของเดกทขาดการเลยงดจากพอแม อนไดแก สทธทางการศกษา การเขาถงบรการดานสขภาพ การไดรบบรการดานอนๆ สทธเชงอตลกษณ เสรภาพทางศาสนาหรอความเชอ เสรภาพทางภาษา สทธในทรพยสน และสทธในมรดก

17. ตามหลกการ พนองทยงมความใกลชดกนอยตองไมถกแยกจากกนในการเลยงดทดแทน เวนแตกรณทเสยงตอการกระทำาละเมดอยางชดเจน หรอมเหตผลอนๆ เพอประโยชนสงสดของเดก โดยสำาหรบทกกรณ ควรดำาเนนการอยางเตมทเพอใหพนองสามารถตดตอกน นอกจากการตดตอนนจะไมเปนทตองการหรอไมเปนประโยชนตอเดก

18. ดวยความตระหนกวาในประเทศสวนใหญ เดกๆ ทขาดการเลยงดจากพอแมมกไดรบการเลยงดในลกษณะไมเปนทางการจากญาตหรอคนอนๆ ดงนน รฐควรสรรหามาตรการสนบสนนอยางเหมาะสม โดยมความสอดคลองกบแนวปฏบตน เพอสรางหลกประกนดานสวสดการและความคมครองแกเดกเหลาน โดยคำานงถงความแตกตางทางวฒนธรรม เศรษฐกจ เพศ ศาสนา และวถปฏบตซงไมขดแยงกบสทธและประโยชนสงสดของเดก

19. เดกทกคนตองอยภายใตการสนบสนนและคมครองตลอดเวลา จากผปกครองตามกฎหมาย ผใหญทมหนาทรบผดชอบ หรอหนวยงานรฐซงมอำานาจหนาท

20. การดำาเนนงานเลยงดทดแทน ตองไมกระทำาเพอมงรบใชเปาหมายทางการเมอง ศาสนา หรอเศรษฐกจของผดำาเนนการ

21. ควรใชการเลยงดทดแทนแกเดกในรปแบบสถานสงเคราะห เฉพาะสำาหรบกรณทรปแบบดงกลาวมความเหมาะสม จำาเปน และเอออำานวยตอพฒนาการเดกคนนน รวมถงเปนประโยชนสงสดตอเขาหรอเธอเทานน

22. บรรดาผเชยวชาญมความเหนพองกนวา เดกเลกควรไดรบการเลยงดทดแทนในรปแบบทมสภาพแวดลอมแบบครอบครว โดยเฉพาะสำาหรบเดกวยตำากวา 3 ป ยกเวนกรณทตองเลยงไมใหพนองถกแยกจากกน หรอเปนการสงเดกเขารบการเลยงดอยางฉกเฉน หรอมการกำาหนดแผนไวแลววาเปนการเลยงดเพยงชวเวลาสนๆ กอนคนเดกสครอบครว หรอกอนการใชมาตรการทเหมาะสมเพอแกปญหาระยะยาว

23. แมวาการเลยงดทดแทนในสถานสงเคราะหและในรปแบบทมสภาพแวดลอมแบบครอบครว มสวนสงเสรมซงกนและกน แตในประเทศทยงคงมสถานสงเคราะหขนาดใหญ รฐควรพฒนาทางเลอกอนๆ โดยมเปาหมายและวตถประสงคชดเจนเพอใหสามารถลดจำานวนสถานสงเคราะหอยางรวดเรว ภายใตยทธศาสตรซงมงยกเลกการเลยงดทดแทนในรปแบบสถานสงเคราะหโดยสนเชง ในการน รฐควรกำาหนดมาตรฐานการเลยงดเพอสรางหลกประกนดานคณภาพและสภาพแวดลอมทเกอหนนตอพฒนาการของเดก เชน การเลยงดเดกเปนรายบคคลและเปนกลมยอย รวมถงประเมนสถานสงเคราะหทเหลออยตามมาตรฐานน ทงน ในการพจารณาจดตง หรอใหอนญาตจดตงสถานสงเคราะหใหมของทงภาครฐและเอกชน รฐควรใหความสำาคญอยางเตมทกบยทธศาสตรและวตถประสงคการลดจำานวนสถานสงเคราะห

มาตรการสงเสรมการดำาเนนงานตามแนวปฏบตน

24. รฐควรจดสรรทรพยากรดานบคลากรและงบประมาณทมอยอยางเตมท รวมถงใชทรพยากรภายใตกรอบความรวมมอดานการพฒนาในกรณทเหมาะสม เพอประกนใหเกดผลและความกาวหนาสงสดในการดำาเนนงานตามแนวปฏบตนทวทกพนทของประเทศอยางทนตอสถานการณ รฐควรเสรมสรางความรวมมออยางจรงจงระหวางทกหนวยราชการทเกยวของ รวมถงยกประเดนดานสวสดการเดกและครอบครวใหเปนภารกจหลกของทกกระทรวงทเกยวของทงโดยตรงและโดยออม

25. รฐมหนาทรบผดชอบในการพจารณาอยางถถวนวา มความจำาเปนตองขอรบความรวมมอระดบนานาชาตเพอดำาเนนงานตามแนวปฏบตนหรอไม โดยการรองขอดงกลาวควรไดรบการตอบรบอยางเหมาะสมเทาทเปนไปได และควรมการดำาเนนงานในลกษณะโครงการความรวมมอดานการพฒนา ทงน องคกรตางประเทศทใหความชวยเหลอในโครงการดงกลาว ควรละเวนการเสนอแนะความรเรมใดๆ ทไมสอดคลองกบแนวปฏบตน

26. แนวปฏบตนไมมเนอหาสวนใดทนำาไปใชเปนขออางเพอลดระดบมาตรฐานเดมของแตละประเทศได ซงรวมถงระดบมาตรฐานทางนตบญญตของประเทศนนๆ ในทำานองเดยวกน ขอสนบสนนใหหนวยงานซงมอำานาจหนาท องคกรวชาชพ และองคกรอนๆ นำาเนอหาและเจตนารมณของแนวปฏบตน ไปจดทำาแนวปฏบตระดบชาตหรอระดบวชาชพดวย

III. ขอบขายของแนวปฏบตน

27. แนวปฏบตน ครอบคลมการเลยงดและสภาพแวดลอมของการเลยงดทดแทนในลกษณะเปนทางการ สำาหรบบคคลอายตำากวา 18 ปทงหมด ยกเวนกรณทกฎหมายของประเทศกำาหนดอายทเดกบรรลนตภาวะไวตำากวา 18 ป อกทงครอบคลมถงรปแบบอนๆ ของการเลยงดทดแทนอยางไมเปนทางการ เมอมการกลาวถงในบางสวนของแนวปฏบตน ซงยอมรบความสำาคญของบทบาทครอบครวขยายและชมชน รวมถงบทบาทของรฐตามพนธกรณภายใตอนสญญาวาดวยสทธเดก 2 ทมตอเดกซงขาดการเลยงดจากพอแม ผเลยงดตามประเพณ หรอผเลยงดตามกฎหมาย

28. ในกรณทเหมาะสม หลกการในแนวปฏบตนยงครอบคลมถงเยาวชนทอยภายใตการเลยงดทดแทนแลว และหลงจากมอายครบเกณฑบรรลนตภาวะตามกฎหมาย ยงจำาเปนตองไดรบการเลยงดหรอการสนบสนนในชวงเปลยนผาน เพอการปรบตวอกระยะหนง

29. นยามศพทตามความมงหมายของแนวปฏบตน ยกเวนกรณทระบไวในขอ 30

(ก) เดกทขาดการเลยงดจากพอแม (children without parental care) หมายถง เดกทกคนทไมไดรบการดแลตลอดคนจากพอหรอแม หรอทงพอและแม ไมวาดวยสาเหตหรอเนองจากสถานการณใด ทงน หากเดกเหลานอาศยอยนอกประเทศของตน หรอตกเปนเหยอของสถานการณฉกเฉนนน อาจระบไดวาเปน(i) “เดกทไมมผเลยงด ” (unaccompanied) หากขาดการเลยงดโดยญาต หรอโดยผใหญซงมหนาทเลยงดตามกฎหมายหรอตามประเพณ

(ii) “เดกทถกแยกจากผปกครอง ” (separated) หากถกแยกจากผเลยงดตามกฎหมายหรอตามประเพณ แตอาจยงคงมญาตใหการเลยงดแทน

(ข) การเลยงดทดแทนแบงออกไดเปน 2 ลกษณะคอ(i) การเลยงดทดแทนในลกษณะทไมเปนทางการ ซงหมายถงญาต เพอน หรอบคคลอน รบเลยงดเดกในสภาพแวดลอมแบบครอบครวโดยไมกำาหนดระยะเวลา และเปนการตกลงกนเองจากการรเรมของตวเดกเอง พอแมของเดก หรอบคคลอน โดยไมใชการปฏบตตามคำาสงของหนวยงานปกครอง ศาล หรอหนวยงานทไดรบมอบอำานาจใหดำาเนนการดานน(ii) การเลยงดทดแทนในลกษณะทเปนทางการ ซงครอบคลมถง การเลยงดในสภาพแวดลอมแบบครอบครวตามคำาสงของหนวยงานซงมอำานาจหนาทหรอศาล และการเลยงดในสถานสงเคราะหของภาครฐและเอกชน ซงไมจำาเปนตองเปนผลจากมาตรการของฝายปกครองหรอศาล

(ค) สภาพแวดลอมของการเลยงดทดแทนแบงออกไดเปน 5 รปแบบคอ(i) การเลยงดโดยเครอญาต (Kinship) หมายถงการเลยงดเดกในสภาพแวดลอมแบบครอบครวโดยครอบครวขยาย หรอโดยเพอนสนทของครอบครวซงเปนบคคลทเดกรจก การเลยงดโดยเครอญาตอาจมลกษณะเปนทางการ หรอไมเปนทางการกได (ii) ครอบครวอปถมภ (foster) หมายถงกรณทหนวยงานซงมอำานาจหนาท จดใหเดกไดรบการเลยงดในสภาพแวดลอมแบบครอบครวซงไมใชครอบครวของเดกเอง โดยครอบครวทรบเลยงไดผานการพจารณาวาสามารถเลยงดเดกไดอยางเหมาะสม รวมถงมการกำากบควบคมอยางตอเนอง (iii) รปแบบอนๆ ของการเลยงดในสภาพแวดลอมแบบครอบครว หรอคลายครอบครว (other forms of family-based or family-like care placement)(iv) การเลยงดในสถานสงเคราะห (residential care) ครอบคลมถงการเลยงดกลมเดกในสภาพแวดลอมทตางจากครอบครว เชน สถานทใหการดแลฉกเฉนแกเดก สถานพกพงสำาหรบกรณฉกเฉนกอนการสงตอเดก สถานสงเคราะหทกประเภททรบเลยงเดกระยะสนหรอยาว รวมถงการจดบรการแบบกลมบาน (group home)(v) การใหเดกใชชวตโดยอสระภายใตการกำากบดแล (supervised independent living arrangement)

(ง) องคกรซงดำาเนนงานเลยงดทดแทน(i) หนวยงาน/องคกร หมายถง หนวยงานภาครฐ หรอองคกรภาคเอกชนทดำาเนนงานดานการเลยงดทดแทนสำาหรบเดก(ii) สถานรองรบ (facilities) หมายถง สถานททจดตงขนไมวาจะเปนของรฐหรอเอกชนเพอใหการดแลในรปแบบสถานสงเคราะห

30. แนวปฏบตนไมครอบคลมถงกรณตอไปน(ก) บคคลอายตำากวา 18 ปทถกจำากดอสรภาพตามคำาสงของศาลหรอฝายปกครอง เนองจากถกตองหา กลาวหา หรอระบวาไดละเมดกฎหมาย โดยสถานการณของเดกกลมนอยภายใตการคมครองตามมาตรฐานขนตำาของสหประชาชาตวา

ดวยการบรหารงานยตธรรมเกยวกบคดเดกและเยาวชน6 รวมถงกฎของสหประชาชาตวาดวยการคมครองเดกและ

เยาวชนซงถกรดรอนเสรภาพ7

(ข) กรณการรบบตรบญธรรม โดยนบจากเวลาทเดกเขาสการเลยงดโดยครอบครวทขอรบเปนบตรบญธรรม แมวาขนตอนทางกฎหมายยงไมเสรจสมบรณ ซงแนวปฏบตนถอวาเดกคนนนไดรบการเลยงดโดยพอแมแลว แตแนวปฏบตนยงคงครอบคลมถงกรณเดกทอยระหวางขนทดสอบการเลยงดของครอบครวทขอรบเปนบตรบญธรรม หากกรณดงกลาวสอดคลองกบเงอนไขดานนในกตการะหวางประเทศทเกยวของ

6 ขอมตท 40/33, annex.7 ขอมตท 45/113, annex.

(ค) กรณทเดกเลอกอาศยอยกบญาตหรอเพอนอยางไมเปนทางการ เพอการพกผอนหยอนใจ หรอดวยสาเหตทไมเกยวของกบความไมสามารถหรอไมพรอมของพอแม ในการใหการเลยงดเดกคนนน

31. ขอสนบสนนใหหนวยงานซงมอำานาจหนาท และผเกยวของอนๆ นำาแนวปฏบตนไปใชตามความเหมาะสม ในโรงเรยนประจำา โรงพยาบาล ศนยพฒนาเดกทมความทพพลภาพทางรางกายหรอจตใจ หรอมความตองการพเศษในดานอนๆ คายเยาวชน สถานททำางาน หรอสถานทอนๆ ซงอาจมหนาทรบผดชอบในการเลยงดเดก

IV. มาตรการปองกนไมใหเดกตองเขาสระบบการเลยงดทดแทน

ก) สงเสรมการเลยงดเดกโดยพอแม

32. รฐควรดำาเนนนโยบายมงสนบสนนใหครอบครวสามารถเลยงดลกไดอยางเหมาะสม ควบคไปกบการสงเสรมสทธของเดกในการมความสมพนธกบทงพอและแม โดยทงสองนโยบายควรมงแกทตนตอของปญหาเดกถกพอแมสละการเลยงด ถกทอดทง หรอถกแยกจากครอบครว ดวยการสรางหลกประกนสทธของเดกในดานตางๆ ซงรวมถงสทธในการจดทะเบยนเกด การมบานทเหมาะสม การเขาถงบรการดานสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม อกทงสงเสรมมาตรการขจดความยากจน การเลอกปฏบต การกดกนใหเปนคนชายขอบ การตตรา ความรนแรง การปฏบตโดยมชอบตอเดก การละเมดทางเพศ และการใชสารเสพตด

33. รฐควรจดทำานโยบายดานตางๆ ทใหความสำาคญกบครอบครว และดำาเนนนโยบายเหลานอยางสอดคลองและเกอหนนซงกนและกน เพอสงเสรมและสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการเลยงดลก

34. รฐควรดำาเนนมาตรการทมประสทธผล เพอปองกนการทอดทงเดก การสละเดกโดยพอแม และการแยกเดกจากครอบครว นโยบายและแผนงานทางสงคมของรฐ ควรมงชวยเหลอครอบครวในดานตางๆ ซงรวมถงชวยใหครอบครวมทศนคต ความชำานาญ ขดความสามารถ และเครองมออยางเพยงพอสำาหรบการคมครอง เลยงด และพฒนาลกๆ ไดอยางเหมาะสม ทงน ควรมการรวมพลงกนระหวางรฐ ภาคประชาสงคม องคกรพฒนาเอกชน องคกรทองถน ผนำาทางศาสนา และสอมวลชนเพอมงสเปาหมายน ในลกษณะมาตรการคมครองทางสงคม อนไดแก(ก) บรการเสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครว เชน จดอบรมวธการเลยงดลกสำาหรบพอแม สงเสรมความสมพนธทดระหวางพอแมกบลกๆ เพมทกษะการจดการกบความขดแยง เพมโอกาสการจางงานและชองทางสรางรายได และจดบรการใหความชวยเหลอทางสงคมหากมความจำาเปน (ข) บรการสนบสนนทางสงคมดานตางๆ เชน การรบเลยงเดกในชวงกลางวน การไกลเกลยขอขดแยง การรกษาผตดสารเสพตด การชวยเหลอทางการเงน และการชวยเหลอพอแมและเดกทพพลภาพ โดยใหเปนการจดบรการในลกษณะทกลมกลนและไมแปลกแยกกบชมชน พอแมเดกสามารถเขาถงไดสะดวกในระดบชมชน และมสวนรวมในฐานะหนสวนของการดำาเนนงาน ซงอาศยทรพยากรทงของชมชนและบรรดาพอแมในการใหบรการ (ค) นโยบายดานเยาวชน ทมงสรางความเขมแขงใหเยาวชนสามารถเผชญกบความทาทายในชวตประจำาวนได ซงรวมถงชวงเวลาทพวกเขาหรอเธอตดสนใจออกจากบานพอแม และการเตรยมความพรอมใหกบผทจะเปนพอแมในอนาคต ใหไดรบขอมลดานสขภาพทางเพศ และอนามยเจรญพนธอยางเพยงพอสำาหรบการตดสนใจมลก และมความสามารถเลยงดลกไดอยางเหมาะสมเมอถงเวลานน

35. วธการและเทคนคสำาหรบการดำาเนนงานสนบสนนครอบครว ควรมความหลากหลายและมลกษณะทเกอหนนซงกนและกน รวมถงใชวธทตางกนในแตละขนตอนของกระบวนการ เชน การเยยมบาน การประชมรวมกบครอบครวอนๆ การประชมแกปญหารายกรณ และการขอคำามนสญญาจากครอบครว โดยมงสรางความผกพนภายในครอบครว ควบคไปกบการสงเสรมความสมพนธระหวางครอบครวกบชมชน

36. ควรใหความสำาคญเปนพเศษกบการจดบรการสนบสนน และการสงเสรมใหมการสนบสนนตามกฎหมายใหแกพอแมเลยงเดยว พอแมทเปนเยาวชน และลกๆ ของพวกเขา ทงทเปนลกในหรอนอกสมรส รฐควรประกนสทธของพอแมเยาวชนทยงมสถานะเปนเดก ควบคกบมสถานะเปนพอแมทตองเลยงดลก อนไดแก สทธในการไดรบบรการเพอใหพวกเขามพฒนาการสมวย สทธในการไดรบเงนชวยเหลอสำาหรบพอแมตามทกฎหมายกำาหนด และสทธทางมรดก อกทงควร

มมาตรการคมครองเยาวชนทตงครรภ และมาตรการปองกนมใหการตงครรภเปนอปสรรคตอการศกษา รวมถงควรดำาเนนการเพอลดอคตทมตอพอแมเลยงเดยวและพอแมทเปนเยาวชน

37. ควรมการสนบสนนและมบรการชวยเหลอพนองทเลอกใชชวตรวมกนในบานของพวกเขาหรอเธอ หลงจากไดสญเสยพอแมหรอผเลยงดไป โดยชวยเหลอไปจนกวาพคนโตจะสามารถและพรอมใจรบบทบาทหวหนาครอบครว รฐควรสรางหลกประกนใหครอบครวเหลานไดรบการคมครองตามกฎหมาย จากการละเมดและแสวงหาประโยชนทกรปแบบ ดวยวธการตางๆ ซงรวมถงการแตงตงผปกครองตามกฎหมาย ผปกครองทเปนผใหญทชมชนใหการยอมรบ หรอในกรณทเหมาะสม ดวยการแตงตงหนวยงานรฐทไดรบมอบตามกฎหมายใหทำาหนาทผปกครองเดกตามความในขอ 19 ของแนวปฏบตน รวมถงสรางหลกประกนใหครอบครวเหลานไดรบประโยชนจากการกำากบดแลและการสนบสนนจากชมชนและบรการทเกยวของในทองถน เชนบรการจากนกสงคมสงเคราะหของทองถน โดยใหความสำาคญเปนพเศษกบสขภาพ บานพกอาศย การศกษา และสทธดานมรดกของเดกๆ โดยเฉพาะอยางยงควรสรางหลกประกนดานสทธของพคนโตตามสถานะความเปนหวหนาครอบครว ควบคไปกบสทธตามสถานะความเปนเดก ซงควรไดรบโอกาสทางการศกษาและกจกรรมยามวาง

38. รฐควรสรางหลกประกนใหพอแมสามารถเขาถงบรการรบเลยงเดกในชวงกลางวน ซงรวมถงโรงเรยนทมชวโมงเรยนตลอดวน และบรการรบฝากดแลเดก ซงชวยบรรเทาภาระความรบผดชอบตอครอบครวใหกบพอแม โดยเฉพาะอยางยง ภาระหนกของพอแมเดกทมความตองการพเศษ

การปองกนครอบครวแตกแยก

39. ควรมการกำาหนดหลกเกณฑประเมนสถานการณเดกและครอบครว โดยใชหลกการตามมาตรฐานวชาชพทด และยดหลกเกณฑนทำาการประเมนสถานการณของเดกและครอบครว รวมถงประเมนขดความสามารถและศกยภาพการเลยงดเดกของครอบครวนนๆ ในกรณทหนวยงานซงมอำานาจหนาทมเหตอนควรใหเชอไดวาเดกตกอยในภาวะเสยง

40. ควรนำาผลการประเมนตามขอ 39 มาประกอบการพจารณาแยกเดกจากครอบครว หรอคนเดกสครอบครว โดยใหนกวชาชพทมคณสมบตหรอผานการฝกอบรมมาอยางเหมาะสม เปนผทำาการพจารณาเรองดงกลาว ในฐานะตวแทนหรอผไดรบมอบหมายจากหนวยงานซงมอำานาจหนาท อกทง มการปรกษากนอยางใกลชดกบผเกยวของทงหมด และคำานงถงความจำาเปนในการวางแผนอนาคตสำาหรบเดก

41. ขอสนบสนนใหรฐดำาเนนมาตรการตางๆ เพอผนวกการคมครองและการประกนสทธระหวางชวงตงครรภ การคลอด และชวงทเลยงลกดวยนมแม เพอสรางเงอนไขความยอมรบในศกดศรและความเทาเทยมของผเปนแม อนเปนการสรางหลกประกนใหกบความสมบรณของชวงตงครรภและพฒนาการของเดก ดวยเหตน รฐควรจดแผนงานสนบสนนใหแกผทจะเปนแมและพอในอนาคต โดยเฉพาะอยางยง พอแมทยงเปนเยาวชนซงประสบความยากลำาบากในการทำาหนาทพอแม แผนงานเหลานควรมงเพมขดความสามารถและความมนใจของพอแมกลมน ในการทำาหนาทดงกลาวอยางมศกดศร และปองกนมใหสถานะอนเปราะบางของพวกเขาเปนเหตใหยอมสละลกไป

42. ในกรณทมเดกถกพอแมสละการเลยงดหรอถกทอดทง รฐควรสรางหลกประกนใหมการรกษาความลบเกยวกบเหตดงกลาว และมความปลอดภยสำาหรบเดก รวมถงสรางหลกประกนดานการเคารพสทธของเดกในการเขาถงขอมลความเปนมาของตนไดอยางเหมาะสมตามทกฎหมายกำาหนด

43. รฐควรจดทำานโยบายทชดเจนเพอแกปญหากรณเดกถกทอดทงโดยไมรวาใครเปนพอแม นโยบายเหลานควรกำาหนดวธการสบเสาะหาครอบครวของเดก คนเดกสครอบครว มอบเดกใหไดรบการเลยงดโดยครอบครวขยายและกำาหนดขอพจารณาวาควรดำาเนนงานสบเสาะ คนเดก หรอมอบเดกดงกลาวหรอไม รวมถงกำาหนดระยะเวลาททนตอเหตการณสำาหรบการพจารณาวาเดกมคณสมบตเหมาะสมสำาหรบการมอบเขาสการเลยงดของครอบครวอยางถาวรหรอไม และกำาหนดระยะเวลาใหดำาเนนการมอบเดกทผานการพจารณาอยางรวดเรว

44. เมอหนวยงานหรอสถานสงเคราะหของรฐหรอเอกชนไดรบการตดตอจากพอ แม หรอผปกครองตามกฎหมายทตองการสละการเลยงดลกอยางถาวร รฐควรประกนใหครอบครวนนไดรบคำาปรกษาและการสนบสนนทางสงคม เพอใหมกำาลงใจและความสามารถในการเลยงดลกตอไป แตหากไมสำาเรจ ใหนกสงคมสงเคราะหหรอนกวชาชพดานนทำาการประเมนวามสมาชกคนอนของครอบครวตองการรบเลยงเดกคนนนอยางถาวรหรอไม และประเมนวาเดกจะไดรบประโยชนสงสดจากการรบเลยงนนหรอไม หากไมมสมาชกคนอนของครอบครวทตองการรบเลยงเดกคนนนอยางถาวรหรอการรบเลยงนนไมเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก รฐควรดำาเนนการภายในกำาหนดเวลาททนตอเหตการณ เพอเสาะหาครอบครวรบเลยงเดกอยางถาวร

45. เมอหนวยงานหรอสถานสงเคราะหของรฐหรอเอกชนไดรบการตดตอจากพอแมหรอผเลยงดเดกทตองการมอบเดกเขาสการเลยงดชวคราวหรอถาวร รฐควรประกนใหเขาหรอเธอไดรบคำาปรกษาและการสนบสนนทางสงคม เพอใหมกำาลงใจและความสามารถในการเลยงดลกตอไป ทงน การรบเดกเขาสการดแลทดแทน ใหกระทำาไดกตอเมอไดดำาเนนการขางตนอยางสดความสามารถแลว รวมถงมเหตผลรองรบอนๆ ทเหมาะสมและชอบธรรม

46. ควรจดการฝกอบรมเฉพาะดานใหแกครและผททำางานกบเดกๆ เพอใหสามารถบงชและแจงเหตตอหนวยงานซงมอำานาจหนาทได เมอพบวามสถานการณละเมด ละเลยทอดทง แสวงหาประโยชน หรอมความเสยงตอการทอดทงเดก

47. ในการพจารณาแยกเดกจากครอบครวโดยพอแมหรอผปกครองของเดกไมยนยอมนน ใหกระทำาไดโดยหนวยงานซงมอำานาจหนาทเทานน โดยยดตามกฎหมายและกฎระเบยบดานน อกทงมการทบทวนผลของการพจารณาดงกลาวโดยศาล รวมถงประกนสทธของพอแมในการอทธรณ และการมทนายแกตางทเหมาะสม

48. สำาหรบกรณทเดกมผเลยงดเพยงคนเดยว ซงอาจถกจำากดอสรภาพดวยคำาสงลงโทษหรอกกขง รฐควรกำาหนดใหนำาประโยชนสงสดของเดกมาประกอบการพจารณาบทลงโทษสำาหรบผเลยงดคนนน และหากเปนไปได ใหเลยงการใชมาตรการคมขง สวนในกรณของเดกๆ ทเกดในสถานทคมขง หรออาศยอยกบพอ แม หรอผปกครองในทคมขง รฐควรคำานงถงประโยชนสงสดของเดกในการพจารณาวาจะแยกเดกออกมาหรอไม และดำาเนนขนตอนแยกเดกเชนเดยวกบกรณทวไป แตหากเลอกวธไมแยกเดกออกมา รฐควรสรางหลกประกนใหเดกไดรบการเลยงดและคมครองอยางเหมาะสม อกทงประกนสทธของเขาหรอเธอในสถานะเสรชน และสทธการเขารวมในกจกรรมชมชน

ข) สงเสรมการคนเดกสครอบครว

49. เพอตระเตรยมและใหการสนบสนนเดกและครอบครวสำาหรบความเปนไปไดทอาจใหเดกไดคนสครอบครวนน ควรทำาการประเมนสถานการณของเดกโดยบคคลหรอทมงานทไดรบมอบหมาย ซงไดรบการสนบสนนจากทมสหวชาชพ โดยมการปรกษากบผเกยวของ (เดก ครอบครว และผทอาจรบหนาทเลยงดเดกแทนพอแม) ทงนเพอตดสนใจวาการคนเดกสครอบครวมความเปนไปไดและเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดกหรอไม รวมถงเพอกำาหนดขนตอนและระบตวผรบหนาทกำากบควบคมการดำาเนนงานคนเดกสครอบครว

50. ความมงหมายของการคนเดกสครอบครว หนาทหลกของครอบครว และของผทอาจรบหนาทเลยงดเดกแทนพอแม ควรถกระบไวเปนลายลกษณอกษร และไดรบการเหนชอบโดยผเกยวของทกฝาย

51. หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรดำาเนนการใหเดกและครอบครวมการตดตอกนสมำาเสมออยางเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงเพอเปนโอกาสใหเดกกลบคนสครอบครวในอนาคต โดยหนวยงานดงกลาวควรใหการสนบสนนและตดตามผลอยางสมำาเสมอ

52. เมอไดผานการพจารณาแลว ใหดำาเนนกระบวนการคนเดกสครอบครวอยางคอยเปนคอยไปภายใตการกำากบควบคม โดยมมาตรการตดตามผลและมาตรการสนบสนนซงคำานงถงวย ความตองการ ระดบความสามารถทพฒนาตามวยของเดก และสาเหตททำาใหเดกตองแยกจากครอบครว

V. แนวทางเพอารจดการเลยงด

53. เพอใหความตองการดานสงคม อารมณจตใจ และความตองการอนๆ ของเดกแตละคนทขาดการเลยงดจากพอแมไดรบการสนองตอบอยางครบถวน รฐควรดำาเนนมาตรการทกดานทจำาเปน เพอประกนใหมขอกฎหมาย นโยบาย และงบประมาณทเพยงพอสำาหรบการดำาเนนงานเลยงดทดแทน โดยใหความสำาคญเปนพเศษกบแนวทางการแกปญหาทเนนครอบครวและชมชน

54. รฐควรประกนใหมรปแบบทหลากหลายสำาหรบการเลยงดทดแทนซงสอดคลองกบหลกการทวไปของแนวปฏบตน ครอบคลมระยะฉกเฉน ระยะสน และระยะยาว

55. รฐควรประกนใหองคกรและบคคลทงหมดซงดำาเนนงานเลยงดทดแทน ตองไดรบอนญาตอยางถกตองใหดำาเนนงานดงกลาวจากหนวยงานซงมอำานาจหนาท ซงทำาการตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานเหลานนเพอใหเปนไปตามแนวปฏบตน โดยหนวยงานซงมอำานาจหนาทควรประกนใหการดำาเนนงานเหลานนสอดคลองกบแนวปฏบตน ดวยการกำาหนดเกณฑชวดทเหมาะสม เพอประเมนความสามารถดานวชาชพ และความเหมาะสมทางจรยธรรมของผดำาเนนงานเลยงดทดแทน รวมถงหลกเกณฑในการรบรองมาตรฐาน ตดตามผล และกำากบควบคม

56. สำาหรบการเลยงดทดแทนในลกษณะไมเปนทางการโดยครอบครวขยาย เพอน หรอบคคลอน รฐควรสงเสรมใหผเลยงดเหลานตดตอกบหนวยงานซงมอำานาจหนาทในกรณทเหมาะสม เพอใหไดรบการสนบสนนดานการเงนและดานอนๆ ทจำาเปนตอการดแลเดกใหมความเปนอยทดและปลอดภย ในกรณทพบวาการเลยงดดงกลาวเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก และคาดไดวาจะยงคงเปนประโยชนเชนนนตอไป รฐควรสงเสรมและอำานวยความสะดวกใหผเลยงดเหลานเขาสระบบทเปนทางการหลงจากไดรบเลยงเดกมาระยะหนง หากเปนไปไดและมความเหมาะสม โดยตองไดรบความเหนชอบจากพอแมของเดก

VI. การกำาหนดวาการเลยงดทดแทนรปแบบใดมความเหมาะสมทสด

57. การพจารณาวาการเลยงดทดแทนรปแบบใดเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดกแตละคนนน ควรใชกระบวนการพจารณาของศาลหรอฝายปกครอง หรอกระบวนการพจารณาอนๆ ทมมาตรฐาน และอยภายใตการคมครองทางกฎหมาย เชน การมทนายเปนตวแทนเดกในกระบวนการพจารณาตามกฎหมายสำาหรบกรณทเหมาะสม ในสวนของขอมลประกอบการพจารณาสำาหรบแตละกรณทสามารถทำาไดนน ควรมาจากการประเมน วางแผน และทบทวนอยางเขมงวดโดยนกวชาชพทมคณสมบตเหมาะสมในทมสหวชาชพ ภายใตกลไกหรอโครงสรางซงเปนทยอมรบ โดยผเกยวของทกฝายควรไดรบขอมลทจำาเปนสำาหรบการตดสนใจ และมการปรกษาอยางใกลชดในทกขนตอนกบพอแมหรอผปกครองตามกฎหมายของเดก โดยเฉพาะอยางยงกบตวเดกเองตามสมควรแกระดบพฒนาการและวฒภาวะของเขาหรอเธอ ทงน รฐควรดำาเนนการอยางเตมทเพอใหการดำาเนนงานเปนไปตามแนวปฏบตน ดวยการจดสรรทรพยากร และชองทางสำาหรบการฝกอบรมและการรบรองคณสมบตของนกวชาชพ ซงมหนาทกำาหนดรปแบบการเลยงดทดแทนทดทสดสำาหรบเดก

58. ควรทำาการประเมนอยางรวดเรว รอบดาน และรอบคอบ โดยคำานงถงความปลอดภยและความเปนอยทดของเดก ณ เวลานน รวมถงการเลยงดระยะยาวและพฒนาการของเขาหรอเธอ การประเมนดงกลาวยงควรครอบคลมถงบคลกภาพ ลกษณะของพฒนาการ ภมหลงทางเชอชาต วฒนธรรม ภาษา ศาสนา สภาพแวดลอมทางครอบครว สงคม ประวตทางการแพทย และความตองการพเศษของเดกดวย

59. ควรใหความสำาคญกบผลจากรายงานเบองตนและรายงานฉบบสมบรณของการประเมน ในฐานะเครองมอหลกสำาหรบการวางแผนดำาเนนงานนบแตเวลาทหนวยงานซงมอำานาจหนาท ไดรบเรองของเดกเปนตนไป เพอใหการดำาเนนงานปลอดจากอปสรรคตางๆ เชน กระบวนงานทสะดดลงโดยไมสมเหต และการตดสนใจทขดแยงกบแผนงานเดม

60. ควรเลยงการเปลยนรปแบบการเลยงดทดแทนบอยๆ เนองจากสงผลรายแรงตอพฒนาการของเดกและทำาใหเดกไมสามารถสรางความผกพนกบผเลยงดได การเลยงดทดแทนระยะสนควรนำามาใชเพอใหมเวลาจดการเลยงดอยางถาวรทเหมาะสมแกเดก ซงควรดำาเนนการอยางทนทวงทดวยการคนเดกสพอแมหรอครอบครวขยาย แตหากไมสามารถทำาได

กควรจดการเลยงดอยางถาวรแกเดกในสภาพแวดลอมแบบครอบครว หรอในรปแบบสถานสงเคราะหทเหมาะสมตามเงอนไขขอ 21 ของแนวปฏบตน

61. ควรวางแผนดำาเนนงานเลยงดทมลกษณะถาวรแตเนนๆ โดยเรวทสดเทาทเปนไปได กอนสงเดกเขารบการเลยงด โดยคำานงถงขอดและขอเสยของแตละทางเลอก ทงในระยะสนและระยะยาว อกทงแผนดงกลาวควรประกอบดวยมาตรการทงระยะสนและระยะยาว

62. ในการวางแผนดำาเนนงานเลยงดทมลกษณะถาวรนน ควรใหความสำาคญกบลกษณะและระดบของความผกพนทเดกมตอครอบครว ขดความสามารถของครอบครวในการเลยงดลกใหมความเปนอยทดและมพฒนาการอยางกลมกลน ความจำาเปนและความตองการของเดกในการเปนสวนหนงของครอบครว ความตองการใหเดกคงอยในชมชนและประเทศเดม ภมหลงทางวฒนธรรม ภาษา และศาสนา รวมถงความผกพนของเดกกบพนอง ทงน เพอหลกเลยงการแยกเดกจากบคคลแวดลอม

63. แผนดงกลาวควรระบอยางชดเจนถงเปาหมายดานตางๆ ซงรวมถงเปาหมายของการสงเดกเขาการเลยงด และมาตรการทใชเพอใหบรรลเปาหมาย

64. เดกและพอแม หรอผปกครองตามกฎหมาย ควรไดรบขอมลอยางครบถวนเกยวกบรปแบบทงหมดของการเลยงดทดแทนทมอย ซงรวมถงขอมลของแตละรปแบบเกยวกบผลตอเนอง สทธ และขอผกพนสำาหรบพวกเขา

65. ในการตระเตรยม บงคบใช และประเมนมาตรการคมครองเดกนน ควรดำาเนนการภายใตการมสวนรวมมากทสดเทาทเปนไดของพอแม ผปกครองตามกฎหมาย ผทจะรบอปถมภ และผทจะรบเลยงดเดก โดยคำานงถงความจำาเปน ความเชอ และความตองการพเศษของเดกคนนน อกทงหากไดรบการรองขอจากเดก หนวยงานซงมอำานาจหนาทอาจใชดลพนจกำาหนดใหมการรวมหารอกบพอแม ผปกครองตามกฎหมาย หรอบคคลทมความสำาคญกบเดกเพอประกอบการตดสนใจใดๆ ในการดำาเนนงานดงกลาว

66. รฐควรสรางหลกประกนใหเดกทกคนทอยภายใตการเลยงดทดแทนตามคำาสงศาล หนวยงานฝายปกครอง หรอหนวยงานอนซงมอำานาจหนาท ไดรบโอกาสเสนอความคดเหนตอศาลเกยวกบรปแบบการเลยงดทดแทนทจดใหแกเขาหรอเธอ โดยไดรบแจงวาเขาหรอเธอมสทธดงกลาว และไดรบความชวยเหลอในการใชสทธนน อกทงรฐควรสรางหลกประกนใหพอแมหรอผปกครองของเดกไดรบโอกาสเหลานนเชนกน

67. รฐควรประกนสทธของเดกทถกสงเขารบการเลยงดชวคราว ใหไดรบการทบทวนถงความเหมาะสมของการเลยงดและการปฏบตทเดกคนนนไดรบอยางรอบดานทกๆ 3 เดอนเปนอยางนอย โดยคำานงถงระดบของพฒนาการและความตองการของเดกทเปลยนไป พฒนาการดานสภาพแวดลอมของครอบครว ความเพยงพอและความจำาเปนของการใหเดกไดรบการเลยงดชวคราวตอไป ทงน ควรมอบหมายใหผทมคณสมบตเหมาะสมดำาเนนการทบทวน ภายใตการมสวนรวมอยางเตมทของเดกและผทเกยวของกบชวตของเดกทงหมด

68. ในกรณทผลจากการทบทวนและกระบวนการวางแผน กำาหนดใหจดการการเลยงดทดแทนในรปแบบใหม ควรเตรยมความพรอมของเดกสำาหรบความเปลยนแปลงนน

VII. การดำาเนนงานเลยงดทดแทน

ก) นโยบาย

69. รฐหรอหนวยงานรฐในระดบทเกยวของ มหนาทสรางหลกประกนใหมการกำาหนดนโยบายเกยวกบการเลยงดทดแทน ทงในลกษณะเปนทางการและไมเปนทางการสำาหรบเดกทขาดการเลยงดจากพอแม โดยองกบขอมลและตวเลขทางสถตทเชอถอได และดำาเนนนโยบายเหลานอยางสอดประสานกน นโยบายดงกลาวควรกำาหนดกระบวนการทชดเจน สำาหรบการระบวาผใดมหนารบผดชอบตอเดกแตละคน โดยใหความสำาคญกบบทบาทของพอแมหรอผใหการเลยงดหลก

ของเดก ในดานการคมครอง เลยงด และเสรมสรางพฒนาการของเดกคนนน ทงน ใหสนนษฐานวาผรบผดชอบในดานเหลานคอพอแมหรอผใหการเลยงดหลกของเดก เวนแตเมอพบวาพวกเขาไมใชผรบผดชอบในดานเหลาน

70. หนวยงานทงหมดของรฐซงเกยวของกบการสงตอและการชวยเหลอเดกทขาดการเลยงดจากพอแม ควรใหภาคประชาสงคมเขารวมกำาหนดนโยบายและขนตอนดำาเนนงาน ซงเนนการแบงปนขอมล และการสรางเครอขายระหวางหนวยงาน/องคกรกบบคคลอนๆ เพอเปนหลกประกนใหเดกเหลานไดรบการเลยงด คมครอง และไดรบการสนบสนนหลงจากสนสดการเลยงดทดแทนอยางมประสทธผล ทงน หนวยงานซงมหนาทกำากบควบคมการดำาเนนงานเลยงดทดแทน ควรมสถานทตง และ/หรอถกออกแบบมาเพอใหผทตองการรบบรการสามารถเดนทางไปตดตอไดโดยสะดวกทสด

71. ควรใหความสำาคญเปนพเศษกบคณภาพการเลยงดทดแทนทเดกไดรบ ทงในสถานสงเคราะหและในรปแบบทมสภาพแวดลอมแบบครอบครว โดยเฉพาะอยางยงในดานความชำานาญทางวชาชพ การคดเลอก การฝกอบรม และกำากบควบคมผเลยงดเดก รวมถงมการกำาหนดบทบาทหนาทของคนเหลานอยางชดเจน และแจงใหพอแมหรอผปกครองตามกฎหมายของเดกไดรบทราบอยางครบถวน

72. ในแตละประเทศ หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรดำาเนนการตามแนวปฏบตน ดวยการจดทำาเอกสารระบถงสทธของเดกทอยภายใตการเลยงดทดแทน โดยควรชวยใหเดกทอยภายใตการเลยงดทดแทนสามารถเขาใจกฎ ระเบยบ และวตถประสงคของรปแบบการเลยงดทดแทนทเขาหรอเธอไดรบ รวมถงมความเขาใจถงสทธและขอผกพนของเขาและเธอ

73. ควรกำาหนดใหผดำาเนนงานเลยงดทดแทนทกราย จดทำาเอกสารระบความมงหมายและวตถประสงคในการใหบรการดงกลาว รวมถงลกษณะความรบผดชอบทมตอเดก ซงสอดคลองกบมาตรฐานตามอนสญญาวาดวยสทธเดก2 แนวปฏบตน และกฎหมายทเกยวของ โดยผดำาเนนงานเลยงดทดแทนควรมคณสมบตทเหมาะสม หรอไดรบอนญาตตามเงอนไขทางกฎหมายใหดำาเนนงานดงกลาวได

74. ควรจดตงกรอบวธการและกฎการดำาเนนงานดานการกำากบควบคมขน เพอประกนใหกระบวนการสงตอหรอรบเดกเขาสการเลยงดทดแทน ดำาเนนไปอยางถกตองตามมาตรฐาน

75. การปฏบตเชงวฒนธรรม ศาสนา หรอการปฏบตทเกยวเนองกบมมมองดานมตหญงชาย ซงยดโยงกบการใหบรการเลยงดทดแทนนน ควรไดรบการเคารพและสงเสรม ตราบเทาทสามารถอธบายไดวามความสอดคลองกบสทธและประโยชนสงสดของเดก ทงน การพจารณาวาการปฏบตเหลานควรไดรบการสงเสรมหรอไมนน ควรใชกระบวนการทเนนการมสวนรวมของฝายตางๆ อยางหลากหลาย อนไดแก บรรดาผนำาทางวฒนธรรมและศาสนาทเกยวของ นกวชาชพ ผรบเลยงเดก ทขาดพอแมเลยงด พอแมของเดก ผมสวนไดสวนเสยอนๆ และตวของเดกเอง

1. การเลยงดทดแทนในลกษณะไมเปนทางการ

76. เพอประกนใหการเลยงดทดแทนโดยบคคลหรอครอบครวซงมลกษณะไมเปนทางการ มคณภาพและอยในเงอนไขทเหมาะสม รฐควรตระหนกถงความสำาคญของการเลยงดเดกในลกษณะดงกลาว และดำาเนนมาตรการอยางเพยงพอเพอสนบสนนบคคลหรอครอบครวเหลานใหสามารถเลยงดเดกไดอยางดทสด โดยทำาการประเมนถงความชวยเหลอพเศษหรอการกำากบดแลเปนพเศษทอาจมความจำาเปนสำาหรบการเลยงดทดแทนในลกษณะดงกลาว

77. ในกรณทเหมาะสม หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรดำาเนนงานใหไดรบการตดตอโดยผเลยงดเดกในลกษณะไมเปนทางการ และสรางหลกประกนใหพวกเขาหรอเธอไดรบบรการ และความชวยเหลอทกดานทนาจะเปนประโยชนตอการเลยงดและคมครองเดก

78. รฐควรตระหนกถงความเปนจรง ทชชดถงความรบผดชอบทผใหการเลยงดอยางไมเปนทางการมตอเดก

79. รฐควรกำาหนดมาตรการพเศษทเหมาะสม ซงออกแบบขนเพอใหเดกทอยภายใตการเลยงดอยางไมเปนทางการ ไดรบการคมครองจากการละเมด ละเลยทอดทง การใชแรงงานเดก และการแสวงหาประโยชนทกรปแบบ โดยใหความสำาคญเปนพเศษกบเดกทไดรบการเลยงดโดยผทไมใชญาต หรอผทเปนญาตแตเดกไมเคยรจกมากอน รวมถงเดกทอาศยอยไกลจากบานเดม

2. เงอนไขทวไปสำาหรบการดำาเนนงานเลยงดทดแทนในทกรปแบบ

80. ในการยายเดกเขาสการเลยงดทดแทนนน ใหใชวธการทเปนมตรกบเดกอยางรอบคอบทสด และมบคคลทไดรบการฝกอบรมมาเปนพเศษเขารวมดำาเนนการ ซงตามหลกการ บคคลดงกลาวไมควรเปนบคลากรในเครองแบบ

81. เดกทถกสงเขาสการเลยงดทดแทนควรไดรบการสนบสนนใหสามารถตดตอไดโดยสะดวกกบครอบครวและผทมความสมพนธใกลชด เชน เพอน เพอนบาน และผทเคยใหการเลยงดมากอน อนเปนสทธดานการคมครองและประโยชนสงสดทเดกพงไดรบ อกทงหากการตดตอกบสมาชกในครอบครวขาดชวงไป เดกกควรไดรบขอมลเกยวกบสถานการณของคนเหลานน

82. รฐควรสรางหลกประกนเปนพเศษใหเดกทตองเขาสการเลยงดทดแทนเนองจากพอแมตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอยางยาวนาน หรอถกจำาคก ไดรบโอกาสตดตอกบพอแมโดยสมำาเสมอ รวมถงไดรบบรการใหคำาปรกษาและการสนบสนนทจำาเปน

83. ผเลยงดควรประกนใหเดกไดรบอาหารทมคณคาทางโภชนาการครบถวนอยางเพยงพอตามหลกนยมดานอาหารของทองถน มาตรฐานทางโภชนาการ และความเชอทางศาสนาของเดก รวมถงไดรบอาหารเสรมทเหมาะสมเมอมความจำาเปน

84. ผเลยงดควรสงเสรมสขภาพของเดกทอยภายใตการเลยงด และดำาเนนการเพอประกนใหเดกคนนนไดรบการรกษาทางแพทยอยางทนทวงท รวมถงไดรบการสนบสนนและบรการใหคำาปรกษาในยามทจำาเปน

85. เดกควรไดรบการเคารพสทธใหไดรบการศกษาถงระดบสงสดเทาทเปนไปไดจากสถานศกษาในชมชนทองถน ทงทเปนการศกษาในและนอกระบบ รวมถงการศกษาสายอาชพ

86. ผเลยงดควรประกนสทธของเดกทกคนในการพฒนาบคลกภาพอยางกลมกลนและเตมท ผานทางกจกรรมการละเลนทางนนทนาการ ซงรวมถงเดกทพพลภาพ เดกตดเชอเอชไอว และเดกทมความตองการพเศษ โดยสนบสนนการจดกจกรรมดงกลาวทงภายในและภายนอกสถานทเลยงด รวมถงสนบสนนและดำาเนนการใหเดกมการตดตอกบเดกและบคคลอนๆ ในชมชนทองถน

87. ควรใหความสำาคญเปนพเศษตอความตองการทมลกษณะเฉพาะในดานความปลอดภย สขภาพ โภชนาการ พฒนาการ ความผกพนกบอยางตอเนองกบผเลยงด และความตองการอนๆ ของทารก เดกเลก และเดกทมความตองการพเศษซงอยภายใตการเลยงดทดแทนทกรปแบบ

88. ควรใหเดกปฏบตกจดานศาสนาและจตวญญาณไดตามตองการ โดยมอสระในการปฏเสธหรอเขารวมกจกรรมตางๆ เชน พธกรรมทางศาสนา ชนเรยนหลกสตรเกยวกบศาสนา การใหคำาปรกษาเกยวกบศาสนา และการเขาเยยมโดยผแทนของศาสนา ทงน ควรเคารพตอภมหลงดานศาสนาของเดก และไมสนบสนนหรอชกชวนใหเดกเปลยนศาสนาหรอความเชอระหวางทอยภายใตการเลยงดทดแทน

89. ผใหญทกคนทมหนาทรบผดชอบตอเดก ควรเคารพและสงเสรมสทธในความเปนสวนตวของเดก รวมถงจดสงอำานวยความสะดวกทเหมาะสมเพอสนองตอบตอความตองการดานความสะอาดและสขอนามยของเดก อกทงควรเคารพตอสทธของเดกในดานความแตกตางทางเพศและการไดตดตอกบเพอนตางเพศ นอกจากน ผใหญทกคนทมหนาทรบผดชอบตอเดก ควรจดใหเดกมพนทเกบขาวของสวนตวอยางเพยงพอ ซงมความมนคงและเขาถงไดสะดวก

90. ผเลยงดควรเขาใจถงความสำาคญของบทบาทของเขาหรอเธอ ทมตอการพฒนาความสมพนธกบเดกในลกษณะเชงบวก ซงใหความปลอดภยและสงเสรมการเจรญเตบโตของเดก โดยผเลยงดควรมความสามารถรบบทบาทเหลานนไดอยางครบถวน

91. สงอำานวยความสะดวกทจดใหแกเดกในทกรปแบบของการเลยงดทดแทนนน ควรมคณภาพตามมาตรฐานดานสขภาพและความปลอดภย

92. รฐตองสรางหลกประกนผานทางหนวยงานซงมอำานาจหนาท เพอมงใหสงอำานวยความสะดวกทจดใหแกเดกๆ ภายใตการเลยงดทดแทน และการดำาเนนงานกำากบควบคมของหนวยงานซงมอำานาจหนาทนน มลกษณะเอออำานวยใหหนวยงานดงกลาวสามารถคมครองเดกจากการถกละเมดไดอยางมประสทธผล โดยใหความสำาคญเปนพเศษกบการจดสงอำานวยความสะดวกใหเหมาะสมกบวย ระดบของความเตบโต วฒภาวะ และระดบความเปราะบางของเดกแตละคน ทงน มาตรการซงมงคมครองเดกทอยภายใตการเลยงด ควรสอดคลองกบกฎหมาย และไมควรจำากดอสรภาพและการกระทำาของเดกภายใตการเลยงดทดแทนโดยไมสมเหตผล เมอเทยบกบเดกวยเดยวกนในชมชน

93. การเลยงดทดแทนทกรปแบบควรใหการคมครองเดกอยางเพยงพอจากการถกลกพา การตกเปนเหยอการคามนษย และรปแบบอนๆ ของการแสวงหาประโยชน โดยไมสงผลใหอสรภาพและการกระทำาของเดกถกจำากดเกนกวาทจำาเปนจรงๆ สำาหรบการดำาเนนงานคมครองใหมประสทธผล

94. ผเลยงดเดกทกคนควรสงเสรมและสนบสนนเดกและเยาวชน ใหพฒนาและฝกฝนทกษะการตดสนใจดวยขอมลทไดรบ โดยคำานงถงระดบความเสยงทยอมรบได อาย ระดบพฒนาการ และวฒภาวะของเขาหรอเธอ

95. รฐ หนวยงาน/องคกร สถานสงเคราะห โรงเรยน และบรการอนๆ ของชมชน ควรดำาเนนมาตรการทเหมาะสมเพอประกนไมใหมการตราหนาเดกทอยภายใตการเลยงดทดแทน ซงรวมถงการพยายามขจดการตราหนาเดกเหลาน วาไดรบการดแลในระบบการเลยงดทดแทนใหเหลอนอยทสด

96. มาตรการดานวนยและการจดการดานพฤตกรรมใดๆ ซงเขาขายการทรมาน การปฏบตทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอตำาชา การกกขง การขงเดยว และการใชความรนแรงทางรางกายหรอจตใจในทกรปแบบ ซงนาจะบนทอนสขภาพทางรายกายหรอจตใจของเดก เปนสงตองหามโดยเดดขาดเพอใหสอดคลองกบกตกาสากลดานสทธมนษยชน รฐตองดำาเนนทกมาตรการทจำาเปนเพอปองกนการฝาฝนขอหามดงกลาว และสรางหลกประกนใหผฝาฝนตองไดรบโทษตามกฎหมาย อกทงหามใชการลงโทษเดกดวยการตดการตดตอกบสมาชกครอบครว หรอกบบคคลทมความสำาคญเปนพเศษกบเดก

97. ไมควรอนญาตใหมการใชกำาลงและการควบคมหนวงเหนยวทกรปแบบ ยกเวนเฉพาะกรณทจำาเปนเพอความปลอดภยทางรางกาย หรอจตใจของเดกหรอบคคลอนตามสมควรแกเหต โดยไมขดตอกฎหมายและสทธขนพนฐานของเดก ทงน การควบคมเดกดวยยาควรกระทำาบนพนฐานความจำาเปนดานการบำาบดรกษา โดยตองมการประเมนและสงยาโดยผเชยวชาญเทานน

98. เดกทอยภายใตการเลยงดทดแทนควรไดรบโอกาสตดตอกบบคคลทเขาหรอเธอไวใจและมนใจวาสามารถปรบทกขดวยโดยไมกลวความลบรวไหล หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรใหการรบรองบคคลดงกลาวตามความเหนชอบของตวเดก และควรแจงใหเดกรบรวามาตรฐานทางกฎหมายหรอจรยธรรม อาจกำาหนดใหมความจำาเปนตองเปดเผยความลบของเขาหรอเธอในบางสถานการณ

99. เดกทอยภายใตการเลยงดทดแทนควรมชองทางเขาถงกลไกทมประสทธผลและเปนกลาง ซงเขาหรอเธอสามารถรองทกขหรอแจงขอหวงใยเกยวกบการปฏบตหรอสภาพการเลยงดทไดรบ กลไกเหลานควรใหคำาปรกษาเบองตนแกเดก ตอบขอสงสย ดำาเนนการตามคำารอง และใหคำาปรกษาหลงจากดำาเนนการ โดยควรนำาเยาวชนทเคยรบการเลยงดทดแทนมาเขารวมในกระบวนการ และใหนำาหนกแกความคดเหนของพวกเขาหรอเธออยางเหมาะสม ทงน ผดำาเนนกระบวนการควรเปนบคคลทมคณสมบตซงผานการฝกอบรมดานการทำางานรวมกบเดกและเยาวชน

100. ควรสงเสรมความตระหนกถงเอกลกษณ ดวยการรวมกบเดกจดทำาและเกบรกษาสมดบนทกเรองราวชวตของเขาหรอเธอ ซงประกอบดวยขอมลทเหมาะสม รปภาพ ขาวของสวนตว และสงเตอนใจในแตละชวงของชวต โดยใหสมดบนทกนอยกบเขาหรอเธอไปตลอดชวต

ข) ความรบผดชอบตามกฎหมายเพอประโยชนของเดก

101. ในสถานการณทพอแมของเดกไมอยหรอไมสามารถตดสนใจเรองราวในชวตประจำาวนเพอประโยชนสงสดของลกได และหนวยงานซงมอำานาจหนาทหรอศาลไดออกคำาสงสงเดกเขารบการเลยงดทดแทนแลวนน ควรมการแตงตงบคคลหรอองคกรเพอรบมอบสทธและความรบผดชอบตามกฎหมาย ใหสามารถกระทำาการแทนพอแมของเดก ในการตดสนใจสงเดกเขารบการเลยงดทดแทน โดยมการปรกษากบตวเดกอยางใกลชด ทงน รฐควรประกนใหมกลไกสำาหรบการแตงตงบคคลหรอองคกรดงกลาว

102. ความรบผดชอบตามกฎหมายตามขอ 101 ควรถกมอบหมายจากหนวยงานซงมอำานาจหนาท และการปฏบตภายใตความรบผดชอบดงกลาวควรอยภายใตการกำากบควบคมโดยตรงจากหนวยงานซงมอำานาจหนาท หรอโดยออมผานหนวยงาน/องคกรทไดรบอนญาต ซงรวมถงองคกรพฒนาเอกชน ทงน ใหหนวยงานซงมอำานาจหนาท ตองรบผดชอบตอการปฏบตของบคคลหรอองคกรทไดรบมอบความรบผดชอบดงกลาว

103. บคคลทไดรบมอบความรบผดชอบตามขอ 101 ควรเปนคนนาเชอถอ มความรในประเดนดานเดก สามารถทำางานกบเดกไดโดยตรง เขาใจถงความตองการพเศษและความตองการเชงวฒนธรรมของเดกทอยภายใตความรบผดชอบ โดยไดรบการฝกอบรมอยางเหมาะสม การสนบสนนทางวชาชพ และการยอมรบใหทำาการตดสนใจไดอยางอสระและเปนกลางเพอประโยชนสงสดของเดก ซงรวมถงการสงเสรมและคมครองสวสดการของเดก

104. บทบาทและหนาทของบคคลหรอองคกรทไดรบมอบความรบผดชอบตามขอ 101 ไดแก(ก) สรางหลกประกนใหสทธของเดกไดรบการคมครอง และ โดยเฉพาะอยางยง สรางหลกประกนใหเดกไดรบการเลยงด สงอำานวยความสะดวก บรการดานสขภาพ การมพฒนาการอยางเหมาะสม การสนบสนนดานจตสงคม การศกษา และการสนบสนนดานภาษา(ข) ประกนใหเดกมทนายหรอตวแทนดานอนๆ เมอมความจำาเปน รวมหารอกบเดกเพอใหความคดเหนของเดกไดรบการพจารณาโดยหนวยงานรฐทเกยวของ ใหคำาแนะนำาและใหขอมลแกเดกวาเขาหรอเธอมสทธดานใดบาง(ค) สนบสนนการหาวธแกปญหาอยางยงยน เพอประโยชนสงสดของเดก(ง) รบหนาทเชอมโยงเดกกบองคกรตางๆ ซงอาจใหบรการทเปนประโยชนแกเดก(จ) ชวยเหลอเดกในการสบเสาะหาครอบครว(ฉ) ประกนใหการคนเดกสครอบครวเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก หากมการดำาเนนการดงกลาว (ช) ชวยเดกใหมการตดตอกบครอบครวโดยสมำาเสมอ ในกรณทเหมาะสม

1. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทรบเลยงดเดกในลกษณะเปนทางการ

105. การบญญตกฎหมายควรกำาหนดใหหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหงตองจดทะเบยน และไดรบอนญาตใหดำาเนนงานได โดยบรการสวสดการสงคมหรอหนวยงานซงมอำานาจหนาท รวมถงกำาหนดหนวยงานซงมอำานาจหนาทควรเปนฝายทออกใบอนญาตสำาหรบการดำาเนนงานของหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหง รวมถงเปนฝายททำาการทบทวนอยางสมำาเสมอวาวตถประสงค การดำาเนนงาน การรบพนกงาน คณสมบตของพนกงาน สภาพการเลยงดเดก แหลงทมาทางการเงน และการจดการของหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหแตละแหง มระดบเขาเกณฑมาตรฐานขนตำาทกำาหนดไวหรอไม

106. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหงควรกำาหนดนโยบายและวธดำาเนนงานไวเปนลายลกษณอกษร และสอดคลองกบแนวปฏบตน โดยระบอยางชดเจนถงความมงหมาย นโยบาย วธการ และมาตรฐานในการรบพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมสำาหรบการเลยงดเดก การกำากบควบคม การตดตามผล และการประเมนพนกงานเหลาน เพอประกนวาการดำาเนนงานของหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหแตละแหง เปนไปตามความมงหมายทไดกำาหนดไว

107. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหงควรจดทำาประมวลจรรยาบรรณสำาหรบพนกงานซงสอดคลองกบแนวปฏบตน โดยกำาหนดไวอยางชดเจนถงบทบาทของนกวชาชพและพนกงานแตละคนซงมหนาทเลยงดเดก รวมถงขนตอนการแจงเหตเมอมขอสงสยวามพนกงานคนใดกระทำาความผด

108. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหไมควรใชรปแบบของเงนสนบสนน ซงสรางเงอนไขใหนำาเดกเขาสหรอยดระยะเวลาการเลยงดทดแทนโดยไมจำาเปน

109. ควรจดทำาบนทกรายละเอยดการบรหารงานดานใหบรการเลยงดทดแทนอยางครบถวน และการมปรบปรงขอมลในบนทกใหเปนปจจบนอยเสมอ โดยบนทกดงกลาวควรประกอบดวยแฟมขอมลเดกแตละคนทอยภายใตการเลยงด รายชอพนกงาน และขอมลธรกรรมการเงนของหนวยงาน/องคกร หรอสถานสงเคราะหนน

110. แฟมขอมลเดกแตละคนตามขอ 109 ควรมรายละเอยดครบถวน เปนปจจบน และถกเกบไวในทมนคงเพอรกษาความลบของเดก โดยแฟมดงกลาวควรประกอบดวยขอมลการรบเดกเขาสการเลยงด รปแบบ เนอหา และรายละเอยดของการเลยงด การสงเดกออกจากการเลยงด และเอกสารหลกฐานสวนตวของเดก นอกจากนควรนำาขอมลเกยวกบครอบครวมาบรรจไวในแฟมน และในรายงานประเมนผลการเลยงดซงควรทำาการประเมนโดยสมำาเสมอ ทงน ควรทำาการเกบขอมลของเดกอยางตอเนองตลอดระยะเวลาทอยภายใตการเลยงด โดยมการปรกษาอยางใกลชดกบนกวชาชพทมหนาทรบผดชอบตอเดกคนนน

111. ตวเดกเองควรไดรบรถงบนทกในแฟมขอมลของตนตามความเหมาะสม โดยคำานงถงสทธของเขาหรอเธอทพงไดรบการเคารพตอความเปนสวนตวและการรกษาความลบ ทงน ควรใหคำาปรกษาแกเดกทงกอนและหลงการพดคยถงขอมลในแฟมดงกลาว นอกจากน พอแมหรอผปกครองกควรไดรบรถงบนทกในแฟมขอมลของลกตามความเหมาะสมเชนกน

112. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหงทใหบรการเลยงดทดแทน ควรมนโยบายชดเจนในดานการรกษาความลบของขอมลเดก และกำากบควบคมใหพนกงานทกคนททำาหนาทเลยงดเดกปฏบตตามอยางเครงครด

113. เพอใหเปนแบบอยางทด หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหงควรดำาเนนงานอยางเปนระบบเพอประกนวา กอนรบเขาเปนพนกงาน ผสมครรบหนาทเลยงดเดกและหนาทอนๆ ซงมการตดตอกบเดกโดยตรง ตองผานการประเมนอยางรอบดานถงความเหมาะสมในการทำางานกบเดก

114. พนกงานเลยงดเดกในหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหง ควรไดรบเงอนไขการทำางานและคาตอบแทนทสรางแรงจงใจและความพงพอใจสงสด ในการปฏบตหนาทอยางเหมาะสมและมประสทธภาพโดยไมคดเปลยนงาน

115. ควรฝกอบรมพนกงานเลยงดเดกทกคนในประเดนสทธของเดกทขาดการเลยงดจากพอแม ความเปราะบางของเดกๆ ทประสบสถานการณยากลำาบาก เชน ถกสงเขารบการเลยงดฉกเฉน หรอถกสงไปรบการเลยงดในพนทหางไกลจากบาน รวมถงฝกการรบรในประเดนดานวฒนธรรม สงคม เพศ และศาสนา ทงน รฐควรจดทรพยากรและชองทางตางๆ อยางเพยงพอเพอสรางความยอมรบใหกบนกวชาชพเหลาน ซงสงผลดตอการดำาเนนงานเลยงดทดแทน

116. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหง ควรจดใหพนกงานเลยงดเดกทกคนไดรบการฝกอบรมใหสามารถรบมอกบพฤตกรรมทาทายของเดกไดอยางเหมาะสม ซงรวมถงการฝกวธจดการกบความขดแยง พฤตกรรมทำารายผอน และพฤตกรรรมทำารายตนเอง

117. ในกรณทเหมาะสม หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะหทกแหง ควรประกนใหพนกงานเลยงดเดกมความพรอมในการชวยเหลอเดกทมความตองการพเศษ โดยเฉพาะอยางยง เดกตดเชอเอชไอว เดกทมอาการปวยเรอรงทางรางกายหรอจตใจ และเดกทพพลภาพทางรางกายหรอจตใจ

2. ครอบครวอปถมภ

118. หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรวางระบบสำาหรบการประเมนวาผขอรบอปถมภมขดความสามารถและทรพยากรทสามารถตอบสนองตอความตองการของเดกหรอไม รวมถงการเตรยมความพรอมของทกฝายทเกยวกบกบการมอบเดกใหครอบครวอปถมภ ทงน หนวยงานซงมอำานาจหนาทควรฝกอบรมบคลากรใหสามารถปฏบตงานในระบบดงกลาวไดตามทวางไว

119. ในแตละทองท ควรรวบรวมรายชอของผทมคณสมบตเหมาะสมสำาหรบใหการอปถมภและคมครองเดกๆ ในขณะทเดกเหลานนยงตดตอกบครอบครว ชมชม และกลมทางวฒนธรรมไดสะดวก

120. ควรจดบรการเตรยมความพรอม บรการใหความสนบสนน และบรการใหคำาปรกษาขนเปนพเศษสำาหรบครอบครวอปถมภ และใหบรการเหลานแกพวกเขาและเธอโดยสมำาเสมอ ทงกอน ระหวาง และหลงการอปถมภเดก

121. ผรบอปถมภเดกควรมชองทางแสดงความคดเหนซงสงผลตอนโยบายของหนวยงานดานครอบครวอปถมภ หรอระบบอนๆ ซงเกยวของกบเดกทขาดการเลยงดจากพอแม.122. ควรสนบสนนใหมการรวมตวของบรรดาครอบครวอปถมภในรปสมาคม ซงสมาชกใหการสนบสนนซงกนและกน สมาคมดงกลาวยงสามารถมสวนชวยพฒนาวธดำาเนนงานและนโยบายดานการเลยงดทดแทนอกดวย

ค) การเลยงดทดแทนในสถานสงเคราะห

123. สถานสงเคราะหทใหการเลยงดทดแทนแกเดก ควรมขนาดเลกและถกจดตงขนเพอสนองตอบตอสทธและความตองการของเดก อกทงมสภาพแวดลอมใกลเคยงทสดเทาทเปนไปกบสภาพแวดลอมของครอบครว หรอของการเลยงดเดกเปนกลมยอย โดยทวไปสถานสงเคราะหเหลานควรมวตถประสงคเพอใหการเลยงดชวคราว และมงใหเดกไดคนสครอบครว แตในกรณทไมอาจทำาได กมงใหเดกไดรบการเลยงดทดแทนอยางถาวรในรปแบบทมสภาพแวดลอมแบบครอบครว ซงรวมถงการรบบตรบญธรรม และระบบคาฟาลา (kafala) ตามกฎหมายอสลามสำาหรบกรณทเหมาะสม

124. ในกรณทเหมาะสมและจำาเปน ควรดำาเนนมาตรการแยกเลยงดเดกทตองการแตเพยงการคมครองและการเลยงดทดแทน ออกจากเดกทอยในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

125. หนวยงานรฐระดบชาตหรอระดบทองถนซงมอำานาจหนาท ควรกำาหนดขนตอนคดกรองทเขมงวดสำาหรบการพจารณารบเดกเขาสสถานสงเคราะหตามขอ 124

126. รฐควรประกนใหสถานสงเคราะหมจำานวนพนกงานเลยงดมากเพยงพอ เพอใหเดกแตละคนไดรบการเอาใจใส และในกรณทเหมาะสม เพอใหเกดความผกพนระหวางเดกกบผเลยงด ทงน ควรมการมอบหมายหนาทใหพนกทใหการเลยงดปฏบตงานไดตามหนาท มลกษณะกระจายตวในบรเวณตางๆ ของสถานสงเคราะห เพอใหดำาเนนงานไดตามเปาหมายและวตถประสงค รวมถงเพอประกนใหเดกๆ ไดรบการคมครองอยางทวถง

127. ควรมกฎหมาย นโยบาย และระเบยบหามหนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะห หรอบคคลใดๆ ใชวธเกณฑและชกชวนเดกเขารบการเลยงดในสถานสงเคราะห

ง) การตรวจสอบและตดตามผล

128. หนวยงาน/องคกร สถานสงเคราะห และนกวชาชพซงเกยวของกบการใหการดำาเนนงานเลยงดทดแทน ควรอยภายใตการกำากบควบคมของหนวยงานรฐซงมอำานาจหนาท ซงดำาเนนมาตรการตางๆ รวมถงการเขาตรวจสอบบอยๆ ทงโดยมการนดหมายและไมนดหมายลวงหนา และการพดคยและเฝาสงเกตพฤตกรรมของพนกงานและเดกๆ ระหวางการเขาตรวจสอบ

129. หากมความเหมาะสม การตรวจสอบตามขอ 128 ควรจดชวงเวลาสำาหรบการอบรมใหความรและเสรมสรางขดความสามารถของพนกงานเลยงดเดกมากทสดเทาทเปนได

130. ควรสนบสนนใหรฐสรางกลไกตดตามผลซงดำาเนนงานอยางอสระ โดยคำานงถงหลกการเกยวกบสถานะของ

สถาบนระดบชาตซงดำาเนนงานสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน (หลกการปารส)8 กลไกดงกลาวควรเปดกวางใหผมหนาทรบผดชอบตอเดกซงขาดพอแมเลยงด เดก และพอแมสามารถเขาถงไดโดยสะดวก โดยมการดำาเนนงานในดานตางๆ ซงรวมถง(ก) การรวมหารอเปนการสวนตวกบเดกซงอยภายใตการเลยงดทดแทนทกรปแบบ การเขาเยยมสถานทเลยงดเดก และการสอบสวนกรณตองสงสยวามการละเมดสทธของเดก ทงทมและไมมการรองทกข(ข) เสนอนโยบายทเปนประโยชนแกหนวยงานซงมอำานาจหนาท เพอมงปรบปรงการปฏบตตอเดกทขาดการเลยงดจากพอแม และสรางหลกประกนใหการปฏบตดงกลาวสอดคลองกบผลการวจยดานการคมครอง เลยงด สขภาพ และพฒนาการของเดก(ค) สงขอเสนอแนะและขอสงเกตเพอประกอบการรางกฎหมาย(ง) ใหการสนบสนนโดยเอกเทศในประเดนการดำาเนนงานตามแนวปฏบตน ตอกระบวนการจดทำารายงานประเทศและรายงานความกาวหนาตามพนธกรณในฐานะรฐภาคของอนสญญาวาดวยสทธเดก2 เพอเสนอตอคณะกรรมการสทธเดกแหงสหประชาชาต

จ) การใหความสนบสนนแกเดกหลงจากสนสดการเลยงดทดแทน

131. หนวยงาน/องคกร และสถานสงเคราะห ควรมนโยบายทชดเจนและดำาเนนงานตามขนตอนทกำาหนดไว เพอประกนใหเดกไดรบความสนบสนนอยางเหมาะสม และ/หรอมการตดตามผลอยางตอเนองหลงจากสนสดการเลยงดทดแทน ไมวาเปนการสนสดตามแผนหรอไม โดยดำาเนนงานอยางเปนระบบตลอดชวงเวลาทเดกอยภายใตการเลยงด เพอเตรยมความพรอมของเดกใหสามารถพงตนเองและใชชวตในชมชนไดอยางกลมกลน โดยเฉพาะอยางยง การใหเดกมสวนรวมในวถของชมชนเพอเสรมทกษะชวตและทกษะทางสงคม

132. ในกระบวนการเปลยนผานจากสถานะเดกทไดรบการเลยงดไปสการพนจากการเลยงดทดแทนนน ควรไดรบคำาปรกษา ความชวยเหลอ และการสนบสนน โดยคำานงถงเพศ อาย วฒภาวะ และเงอนไขเฉพาะของเขาหรอเธอ โดยเนนปองกนการถกแสวงหาประโยชน เดกทอยในชวงเปลยนผานน ควรไดรบการสนบสนนใหรวมวางแผนการดำาเนนชวตหลงออกจากการเลยงด เดกซงมความตองการพเศษ เชนเดกทพพลภาพ ควรไดรบประโยชนจากระบบสนบสนนทเหมาะสม เพอประกนไมใหตองประสบปญหาตางๆ ซงรวมถงการถกสงเขาสถานสงเคราะหโดยไมจำาเปน ทงน ภาครฐและภาคเอกชนควรไดรบการสนบสนน ซงรวมถงการกำาหนดเงอนไขจงใจใหรบเดกๆ ทพนจากการเลยงดทดแทนเขาเปนพนกงาน โดยเฉพาะอยางยง เดกๆ ทมความตองการเปนพเศษ

133. ในทกกรณทเปนไปได ควรจดผเชยวชาญเพอคอยดแลเดกแตละคนทพนจากการเลยงดทดแทน ใหสามารถดำาเนนชวตอยางเปนอสระ

134. ควรวางแผนการดแลเดกหลงพนจากการเลยงดแตเนนๆ โดยเรวทสดเทาทเปนไปได กอนทเดกจะออกจากการเลยงด

135. ควรใหการศกษาและการฝกอาชพอยางตอเนองแกเยาวชนทอยระหวางชวงออกจากการเลยงดทดแทน โดยเปนสวนหนงของการเสรมทกษะชวต เพอชวยใหเยาวชนเหลานมอสระทางการเงนและมรายไดจากการทำางาน

136. ควรจดบรการทางสงคม กฎหมาย และสขภาพ รวมถงการสนบสนนดานการเงนทเหมาะสมใหแกเยาวชนทอยระหวางชวงออกจากการเลยงดทดแทน และเยาวชนทพนจากการเลยงดทดแทนไปแลว

8 ขอมตท 48/134, annex.

VIII. การดำาเนนงานการเลยงดทดแทนนอกประเทศของเดก

ก) การสงเดกไปรบการเลยงดทดแทนในตางประเทศ

137. แนวปฏบตนครอบคลมถงหนวยงานภาครฐ องคกรภาคเอกชน และบคคลทงหมดทเกยวของกบการดำาเนนงานสงเดกไปสประเทศซงไมใชประเทศถนพำานกเดมของเดก ไมวาเพอรบการรกษาทางแพทย การเลยงดชวคราว หรอดวยเหตผลอนใด

138. รฐควรประกนใหมหนวยงานรบผดชอบในการวางเกณฑมาตรฐานดานตางๆ โดยเฉพาะอยางยง เกณฑมาตรฐานสำาหรบการคดเลอกผขอรบเลยงดเดกในประเทศปลายทาง คณภาพการเลยงดและการตดตามผลในประเทศนนๆ รวมถงเกณฑมาตรฐานสำาหรบการกำากบควบคมและตดตามผลการดำาเนนงานดงกลาว

139. เพอประกนใหมความรวมมอระหวางประเทศและการคมครองเดกอยางเหมาะสมในสถานการณดงกลาว ขอสนบสนนใหรฐตางๆ ใหสตยาบนหรอเขารวมเปนรฐภาคของอนสญญากรงเฮกวาดวยอำานาจศาล กฎหมายทบงคบใช การยอมรบ การบงคบใชกฎหมาย และความรวมมอเกยวกบความรบผดชอบของบดามารดา และมาตรการเพอการคมครองเดก (Hague Convention on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Cooperation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children, of 19 October 1996.)9

ข) การดำาเนนงานเลยงดทดแทนสำาหรบเดกทอยในตางประเทศแลว

140. แนวปฏบตนและบทบญญตทเกยวของในกตการะหวางประเทศฉบบอนๆ ควรครอบคลมถงหนวยงานภาครฐ องคกรภาคเอกชน และบคคลทงหมดทเกยวของกบการดำาเนนงานสำาหรบเดกทจำาเปนตองไดรบการเลยงด ระหวางทอยในประเทศซงไมใชประเทศถนพำานกเดมของเดก ไมวาดวยเหตผลใด

141. ตามหลกการ เดกทอยในตางประเทศแลวและไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง ควรไดรบการคมครองและเลยงดอยางเทาเทยมกบเดกทเปนพลเมองของประเทศนน

142. ควรเลอกรปแบบการเลยงดทดแทนสำาหรบเดกเปนรายกรณ โดยคำานงถงความหลากหลายและความไมเทาเทยมกนของเดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง เชน ภมหลงดานชาตพนธและการยายถนฐาน หรอความหลากหลายทางวฒนธรรมและศาสนา

143. ตามหลกการ เดกๆ ทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง ซงรวมถงเดกๆ ซงเขาสประเทศโดยไมไดใชชองทางปกต ไมควรถกจำากดอสรภาพเพยงเพราะไดฝาฝนกฎหมายดานการเขาและพกอาศยในอาณาเขตของประเทศ

144. เดกทเปนเหยอการคามนษย ไมควรถกตำารวจควบคมตวหรอถกลงโทษดวยขอหามสวนรวมในการกระทำาผดกฎหมาย เนองจากโดนบบบงคบ

145. ทนททพบเดกซงไมมผเลยงด รฐควรใหความสำาคญอยางยงกบการแตงตงบคคล หรอผแทนจากองคกรซงมหนารบผดชอบตอการเลยงดและความเปนอยทดของเดก ใหทำาหนาทผปกครองตามกฎหมายของเดกคนนนไปจนสนสดกระบวนการระบสถานะและกำาหนดวธดำาเนนงานสำาหรบเขาหรอเธอ

146. ทนททเดกซงไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครองไดเขาสระบบการเลยงด ควรดำาเนนการทกวถทางเพอสบเสาะหาครอบครวของเดก และคนเดกสครอบครว หากวธการดงกลาวเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก และไมสงผลใหผเกยวของไดรบอนตราย

9 United Nations, Treaty Series, vol. 2204, No. 39130.

147. เพอใหการวางแผนอนาคตสำาหรบเดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง เปนไปในลกษณะทสทธของเดกไดรบการคมครองอยางดทสด รฐและหนวยงานดานบรการสงคมควรดำาเนนการทกวถทาง เพอใหไดมาซงเอกสารและขอมลสำาหรบการประเมนระดบความเสยง เงอนไขทางสงคม และสภาพแวดลอมทางครอบครวของเดกในประเทศถนพำานกเดมของเขาหรอเธอ

148. การสงเดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครองกลบประเทศถนพำานกเดมของเขาหรอเธอ มขอพจารณาดงน(ก) ตองไมสงเดกกลบประเทศ หากผลประเมนดานความเสยงและความปลอดภย พบเหตผลซงเชอไดวาเดกเสยงกบการไดรบอนตราย(ข) ใหสงเดกกลบประเทศได หากกอนถงเวลานน มการตกลงรบเลยงดเดกโดยพอ แม ญาต บคคลอนๆ หนวยงานภาครฐ หนวยงานซงไดรบมอบหมาย หรอสถานสงเคราะห ซงมสามารถใหการดแลและคมครองเดกคนนนอยางเหมาะสมในประเทศถนพำานกเดมของเขาหรอเธอ(ค) ตองไมสงเดกกลบประเทศ หากผลประเมนของหนวยงานซงมอำานาจหนาท ระบวาไมเกดประโยชนสงสดสำาหรบเดก

149. เพอใหบรรลถงความมงหมายทกลาวไวขางตน จงควรมการสงเสรม สรางความเขมแขง และยกระดบความรวมมอระหวางรฐ หนวยงานทองถน และภาคประชาสงคม

150. ควรมขอตกลงลวงหนาใหบรการดานกงสลมสวนรวมอยางจรงจง แตหากไมสำาเรจ กใหตวแทนของประเทศตนทางซงมอำานาจตามกฎหมายเขารวมดำาเนนงานสงเดกกลบประเทศ หากวธการดงกลาวเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก และไมสงผลใหเดกหรอครอบครวไดรบอนตราย

151. ผมหนาทรบผดชอบตอสวสดการของเดกซงไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง ควรจดใหเดกและครอบครวตดตอกนอยางสมำาเสมอ หากไมขดตอความตองการของเดก หรอเหนไดชดวาไมเปนประโยชนสงสดสำาหรบเดก

152. ไมควรใชวธการซงมงใหเดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง ถกรบเปนบตรบญธรรม หรอระบบคาฟาลา (kafala) ตามกฎหมายอสลาม ทงน ขอสนบสนนใหรฐพจารณาทางเลอกนกตอเมอไดดำาเนนงานสบเสาะอยางเตมทแลว และไมพบเบาะแสเกยวกบพอแม ครอบครวขยาย หรอผทเคยเลยงดเดก

IX. การเลยงดเดกในสถานการณฉกเฉน

ก) ความครอบคลมของแนวปฏบตน

153. แนวปฏบตนครอบคลมสถานการณฉกเฉนทงทเกดจากธรรมชาตและการกระทำาของมนษย ซงรวมถง สถานการณความขดแยงกนดวยอาวธทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ และการถกยดครองโดยตางชาต ทงน ขอยำาถงความสำาคญยงของการดำาเนนงานตามแนวปฏบตน สำาหรบบคคลและองคกรทตองการทำางานชวยเหลอเดกซงขาดพอแมเลยงดในสถานการณฉกเฉน

154. ภายใตสถานการณดงกลาว รฐหรอผมอำานาจแทจรงในเขตพนทนน ประชาคมระหวางประเทศ หนวยงานระดบทองถน ระดบชาต หนวยงานตางประเทศ และหนวยงานนานาชาตทงหมด ซงใหหรอตองการใหบรการสำาหรบเดกๆ ควรใหความสำาคญเปนพเศษกบประเดนตอไปน (ก) สรางหลกประกนวา องคกรและบคคลทงหมดทเกยวของกบการชวยเหลอเดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง ตองมประสบการณ ไดรบการฝกอบรม มทรพยากร และมอปกรณเครองมอเพยงพอสำาหรบการดำาเนนงานอยางเหมาะสม(ข) ดำาเนนงานใหเดกๆ ไดรบการเลยงดชวคราวและถาวรในสภาพแวดลอมแบบครอบครว ตามความจำาเปน(ค) ใชวธสงเดกเขาสสถานสงเคราะหในลกษณะมาตรการชวคราวเทานน จนกวาจะจดการเลยงดในสภาพแวดลอมแบบครอบครวได

(ง) หามการจดตงสถานสงเคราะหใหม ซงออกแบบมาเพอใหการเลยงดระยะยาวหรออยางถาวรแกเดกจำานวนมากพรอมๆ กน(จ) หามการสงเดกขามประเทศ ยกเวนในสถานการณตามขอ 160(ฉ) กำาหนดเงอนไขใหตองรวมมอกบการดำาเนนงานดานสบเสาะหาครอบครวและคนเดกสครอบครว

การปองกนไมใหเดกถกแยกจากผปกครอง

155. องคกรและหนวยงานซงมอำานาจหนาท ควรดำาเนนการทกวถทางเพอปองกนไมใหเดกถกแยกจากพอแมหรอผเลยงดหลก ยกเวนเฉพาะกรณทมความจำาเปนเพอประโยชนสงสดของเดก และหลกเลยงการใหบรการชวยเหลอเฉพาะแกตวเดก ซงอาจสงผลโดยไมเจตนา ทำาใหเดกๆ และผปกครองแยกจากกน

156. ควรปองกนกรณเดกและผปกครองแยกจากกน ซงเกดจากความตองการของพอแมหรอผเลยงดหลก โดย(ก) ประกนใหทกครองครวไดรบการชวยเหลอดานอาหาร ยารกษาโรค การศกษา และบรการอนๆ ทจำาเปน(ข) จำากดการสรางสถานสงเคราะหขนใหม และควบคมใหใชสถานสงเคราะหเลยงดเดกเฉพาะในกรณทจำาเปนทสดเทานน

ข) การดำาเนนงานเลยงดเดก

157. ควรชวยเหลอชมชนใหมบทบาทสำาคญในการตดตามผล และรบมอกบประเดนดานการเลยงดและคมครองเดกในทองถน

158. ควรสนบสนนใหเดกไดรบการเลยงดในชมชนของตน เชน ในรปแบบครอบครวอปถมภ ซงเอออำานวยใหเดกสรางความผกพนอยางตอเนองกบผคนในชมชน

159. เดกทไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง มความเสยงสงตอการถกละเมดและแสวงหาประโยชน ดงนน จงควรสรางหลกประกนใหเดกกลมนไดรบคมครอง โดยการจดระบบตดตามผลและใหการสนบสนนอยางเฉพาะเจาะจงแกผรบเลยงด

160. เดกทอยในสถานการณฉกเฉนไมควรถกยายไปรบการเลยงดทดแทนนอกประเทศถนพำานกเดม ยกเวนกรณทมความจำาเปนยงยวดดานสขภาพ การแพทย หรอความปลอดภย ซงควรใหเดกไดอยในพนทใกลบานเดมทสดเทาทเปนได โดยมพอ แม หรอผเลยงดทเดกคนเคยรวมเดนทางไปดวย อกทงมการกำาหนดแผนสงเดกกลบไวลวงหนาอยางชดเจน

161. หากการคนเดกสครอบครวภายในระยะเวลาทเหมาะสมเปนสงทไมอาจเปนได หรอถกพจารณาวาขดแยงกบประโยชนสงสดของเดก การดำาเนนงานควรมงใหเดกไดรบการเลยงดอยางถาวรในรปแบบของการรบบตรบญธรรม หรอระบบคาฟาลา (kafala) ตามกฎหมายอสลาม แตหากไมไดผล กควรพจารณาการเลยงดระยะยาวในรปแบบอน เชน ครอบครวอปถมภ สถานสงเคราะหทเหมาะสม การจดบรการแบบกลมพงพา หรอการใหเดกดำาเนนชวตภายใตการกำากบดแล

ค) การสบเสาะหาครอบครวของเดก และคนเดกสครอบครว

162. สำาหรบเดกซงอยในสถานการณฉกเฉนและไมมผเลยงดหรอถกแยกจากผปกครอง เรองสำาคญทตองดำาเนนการกอนโดยดวนทสดกคอ การระบตว ลงทะเบยน และจดทำาเอกสารสำาหรบเดกกลมน

163. ขนตอนในการลงทะเบยน ควรดำาเนนการโดยหรอภายใตการกำากบควบคมโดยตรงของหนวยงานรฐซงมอำานาจหนาท หรอองคกรซงไดรบมอบหมายอยางชดเจนและมประสบการณในการดำาเนนงานน

164. ควรใหความสำาคญกบการรกษาความลบของขอมลทรวบรวมได และวางระบบความปลอดภยในการจดสงและเกบรกษาขอมล อกทงใหแบงปนขอมลไดเฉพาะระหวางหนวยงานทไดรบมอบหมายใหทำาหนาทสบเสาะหาครอบครวเดก คนเดกสครอบครว และเลยงดเดกเทานน

165. ในการสบเสาะหาสมาชกครอบครว ผเลยงดหลก หรอผเลยงดตามประเพณของเดกนน ผเกยวของทงหมดควรปฏบตงานสอดประสานกนอยางเปนระบบ โดยใชแบบฟอรมมาตรฐานและขนตอนทสอดคลองกนในทกกรณทเปนได อกทงไมกระทำาการใดๆ ทอาจสงผลใหเดกและบคคลอนทเกยวของไดรบอนตราย

166. ในทกกรณ ตองทำาการตรวจสอบวาเดกเปนลกของบคคลทอางวาเปนพอแมจรง และยนยนวาเดกและครอบครวตองการกลบไปใชชวตรวมกนจรง อกทงไมควรดำาเนนการใดๆ ทอาจเปนอปสรรคตอการคนเดกสครอบครว เชน การรบบตรบญธรรม การเปลยนชอเดก หรอยายเดกไปไกลจากบรเวณซงคาดวาเปนพนทอาศยของครอบครวเดก จนกวาจะไดดำาเนนงานสบเสาะอยางเตมทแลว และไมพบเบาะแสเกยวกบพอแมหรอญาตของเดก

167. ควรทำาบนทกการสงเดกเขารบการเลยงดทกกรณ และเกบรกษาไวอยางมนคงปลอดภย เพอประโยชนสำาหรบการดำาเนนงานคนเดกสครอบครวในอนาคต