· web viewdr n. med. edyta zagórowicz. klinika gastroenterologii, hepatologii i onkologii...

1

1. dr n. med. Edyta Zagórowicz

Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej

Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego

ul. Marymoncka 99/103

01-813 Warszawa

Załącznik nr 2a: Autoreferat

do wniosku z dnia 23 maja 2016 o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego

w dziedzinie nauk medycznych w dyscyplinie medycyna

Edyta Zagórowicz, Autoreferat

2

Spis treści2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej...............................................................................3

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych..............................3

4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.):................................................................................................................4

a) tytuł osiągnięcia naukowego /artystycznego.....................................................................4

b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa).........................4

c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania...................................................................5

Pozostałe oryginalne prace dotyczące chorób zapalnych jelit............................................12

Doniesienia zjazdowe dotyczące chorób zapalnych jelit.....................................................15

Rozdziały w monografii dotyczącej chorób zapalnych jelit..................................................16

Artykuły przeglądowe dotyczące chorób zapalnych jelit.....................................................17

Międzynarodowe wytyczne dotyczące chorób zapalnych jelit............................................18

Podsumowanie....................................................................................................................20

Piśmiennictwo.........................................................................................................................20

5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych (artystycznych)......................22

Jelito grube..........................................................................................................................22

Jelito cienkie........................................................................................................................24

Przełyk.................................................................................................................................25

Fizjologia i zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego.........................................26

Analiza bibliometryczna..........................................................................................................26

Projekty badawcze..................................................................................................................27

Recenzje dla czasopism naukowych......................................................................................28

Recenzje prac magisterskich..................................................................................................28

Doświadczenia naukowe zdobyte za granicą.........................................................................28

Nagrody..................................................................................................................................28

Praca społeczna i organizacyjna............................................................................................30

Polskie Towarzystwo Gastroenterologii i Endoskopii..........................................................30

European Crohn’s and Colitis Organisation........................................................................30

Dydaktyka, popularyzacja nauki.............................................................................................32

Szkolenie przed- i podyplomowe.........................................................................................32

Wykłady i prezentacje na krajowych i regionalnych konferencjach i zjazdach naukowych.33

Udział w organizacji konferencji naukowych.......................................................................35


3

Praca lekarza klinicysty, aktualny zakres obowiązków...........................................................35

2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej

2007 specjalista w zakresie gastroenterologii, Centrum Egzaminów Medycznych w

Łodzi

2003 specjalista w zakresie chorób wewnętrznych, Centrum Egzaminów

Medycznych w Łodzi

2001 doktor nauk medycznych, tytuł pracy ”Wydzielanie pankreastatyny w

zestawieniu z czynnością beta komórek wysp trzustki w różnych postaciach

cukrzycy”, I Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Warszawie. Promotor:

prof. Jacek Muszyński

1998 specjalista I stopnia w zakresie chorób wewnętrznych

1995 lekarz medycyny (dyplom z wyróżnieniem) uzyskany po ukończeniu I

Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie (I lokata na

egzaminie wstępnym)

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych

2010 – Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej, Centrum

Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP), ul Marymoncka 99,

Warszawa (adiunkt)

2000 – Klinika Gastroenterologii Onkologicznej, Centrum Onkologii Instytut im. Marii

Skłodowskiej-Curie, ul. Roentgena 5, Warszawa (asystent, następnie adiunkt)

1996 – 2000 podyplomowe studia doktoranckie; I Wydział Lekarski Akademii Medycznej

Warszawie, Klinika Gastroenterologii i Chorób Metabolicznych Centralnego

Szpitala Klinicznego Akademii Medycznej w Warszawie, ul Banacha 1a

1995 – 1996 Staż podyplomowy, Centralny Szpital Kliniczny Akademii Medycznej w

Warszawie, ul. Banacha 1a


4

4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.):

a) tytuł osiągnięcia naukowego /artystycznego

CHOROBY ZAPALNE JELIT: ROZPOZNAWANIE I LECZENIE

b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa)

1. Zagórowicz E, Bugajski M, Wieszczy P, Pietrzak A, Magdziak A, Mróz A:

Cytomegalovirus infection in ulcerative colitis is related to severe inflammation

and a high count of cytomegalovirus-positive cells in biopsy is a risk factor for

colectomy. Journal of Crohn's and Colitis, 2016; DOI:

http://dx.doi.org/10.1093/ecco-jcc/jjw071. Wskaźnik Impact Factor ISI (2015): 6,234; MNiSW: 40.

2. Zagorowicz E, Mroz A, Kraszewska E, Rupinski M, Kaminski MF, Regula J.

Chronic low-dose aspirin use does not alter colonic mucosa in asymptomatic

individuals: a prospective cross-sectional study (STROBE 1a), 2014. Journal of Clinical Pathology 2014;67:143-152. Wskaźnik Impact Factor ISI: 2.551; MNiSW: 30.

3. Rencz F, Pentek M, Bortlik M, Zagorowicz E, Hlavaty T, Sliwczynski A, Diculescu

MM, Kupcinskas L, Gecse KB, Gulacsi L, Lakatos PL: Biological therapy in

inflammatory bowel diseases: Access in Central and Eastern Europe, 2015. World

journal of gastroenterology : WJG 2015, 21:1728-1737. Wskaźnik Impact Factor ISI (2013): 2.433; MNiSW: 25.

4. Zagorowicz E, Pawelas A, Rawa-Golebiewska A, Orlowska J. Extensive

squamous metaplasia in the rectum stained with a Lugol's solution in patient with

ulcerative colitis and primary sclerosing cholangitis, 2014. Endoscopy 2014;46:E377. Wskaźnik Impact Factor ISI (2013): 5.2; MNiSW: 45.

Łączny IF wymienionych powyżej prac: 16,571, liczba punktów MNiSW: 140.


5

c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania

Wstęp

Do nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ) zalicza się wrzodziejące zapalenie jelita

grubego (WZJG), chorobę Leśniowskiego - Crohna (ChLC) oraz niezdefiniowane zapalenie

jelita grubego. Są to przewlekłe choroby zapalne przewodu pokarmowego, których

najważniejszymi objawami są: biegunka, krwawienie z przewodu pokarmowego, bóle

brzucha, a w cięższych przypadkach objawy ogólnoustrojowe i zespół złego wchłaniania.

Około ¼ pacjentów z WZJG przechodzi kolektomię z powodu oporności na leczenie

zachowawcze lub powikłań choroby, a odsetek pacjentów z ChLC, którzy poddanych jednej

więcej operacji jelit, jest jeszcze większy. Nieswoiste choroby zapalne jelit rozpoczynają się

zwykle w młodym wieku i mają istotny wpływ na jakość i przebieg życia osób nimi

dotkniętych, na decyzje dotyczące edukacji i wyboru zawodu, przebieg kariery zawodowej,

życie rodzinne, życie seksualne i prokreację. Rozpoznanie WZJG i ChLC jest domeną

specjalistów. Można je postawić się na podstawie starannego wywiadu, który najczęściej

wskazuje na przewlekły charakter dolegliwości i badania przedmiotowego w połączeniu z

badaniami biochemicznymi, mikrobiologicznymi, endoskopowymi, histopatologicznymi i

radiologicznymi1,2.

Geograficznie częstość występowania NChZJ łączy się z uprzemysłowieniem; najwięcej

zachorowań obserwuje się w krajach Ameryki Północnej i Europy, a w krajach rozwijających

obecnie obserwuje się wzrost3. W metaanalizie badań populacyjnych najwyższą zapadalność

na WZJG odnotowano w Europie (24,3 na 100 000 osób), w porównaniu z 19,2 na 100 000

w Ameryce Północnej i 6,3 na 100 000 w Azji. W odniesieniu do ChLC te wartości wynosiły

odpowiednio 12,7, 20,2 oraz 5,0 na 100 000 osób. Największa na świecie liczba pacjentów z

WZJG w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców występuje w Norwegii (505), a z ChLC – we

Włoszech (322). W większości analizowanych badań obserwowano rosnącą zapadalność na

NChZJ.4 Epidemiologia NChZJ w Europie Wschodniej nie była szczegółowo badana, a

większość publikacji powstała na postawie badań retrospektywnych i rejestrów szpitalnych.

Wyjątkiem są tu populacyjne badania węgierskie, które wskazują na znacznie niższą liczbę

pacjentów z NChZJ w naszej części Europy, ale także aktualny wzrost liczby zachorowań,

która obecnie jest już zbliżona do wartości obserwowanych w krajach zachodnich.5 Jedyne

polskie prospektywne badanie epidemiologii NChZJ dotyczyło populacji dziecięcej i polegało

na rejestracji kolejnych nowych pacjentów ambulatoryjnych we wszystkich 24 dziecięcych


6

poradniach gastrologicznych w Polsce.6 Całkowita częstość występowania NChZJ wyniosła

w tym badaniu 2,7 na 100 000 dzieci na rok.

Leczenie zachowawcze NChZJ obejmuje kortykosteroidy, stosowane systemowo od lat 50.

XX wieku, a w postaci preparatów o działaniu miejscowym (budezonid) od początku lat 90 7.

Drugi filar leczenia, a wielu przypadkach leczenie pierwszego wyboru, to preparaty kwasu 5-

aminosalicylowego: sulfasalazyna, wykorzystywana w leczeniu WZJG podobnie długo, jak

kortykosteroidy, oraz mesalazyna, stosowana doustnie i miejscowo od początku lat 80. 8,9.

Pierwsze doniesienia o immunosupresji (w postaci azatiopryny) w opornych na

konwencjonalne leczenie przypadkach obu postaci NChZJ pochodzą z lat 70 10, natomiast w

latach 80. w leczeniu ciężkiego steroidoopornego rzutu WZJG zaczęto stosować

cyklosporynę.11 W 1995 r. z chwilą rozpoczęcia stosowania infliksymabu, monoklonalnego

chimerycznego przeciwciała przeciwko czynnikowi martwicy nowotworów α (TNFα, tumor

necrosis factor alpha) w ciężkiej postaci ChLC12, rozpoczęła się era leków biologicznych,

obecnie używanych we wszystkich rodzajach NChZJ u dorosłych i dzieci. Leczenie

operacyjne NChZJ stosuje się, gdy farmakoterapia jest nieskuteczna, albo nie jest

tolerowana, lub kiedy pojawiają się powikłania, takie jak niedrożność czy perforacja

przewodu pokarmowego, ropnie, przetoki, stany przednowotworowe lub rak.

Do kręgu chorób zapalnych jelit zalicza się także mikroskopowe zapalenia jelita grubego,

czyli zapalenie kolagenowe i limfocytarne, chociaż epidemiologia, objawy i leczenie tych

chorób są odmienne niż w przypadku zapaleń wcześniej wymienionych.

Moje zainteresowanie gastroenterologią trwa od II połowy studiów. Byłam wtedy członkiem

studenckiego internistycznego koła naukowego, prowadzonego przez prof. Zbigniewa

Wardyna przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Nefrologii w Centralnym Szpitalu Klinicznym

Akademii Medycznej przy ul. Banacha 1a w Warszawie, a jednocześnie uczęszczałam na

zebrania naukowe pracowników Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii CMKP, która mieściła

się w Szpitalu Sióstr Elżbietanek przy ul. Goszczyńskiego 1 w Warszawie. Kierownikiem

Kliniki był wtedy prof. Eugeniusz Butruk; zebrania miały charakter dydaktyczny i naukowy, a

fachowość prelegentów, sposób prezentacji i jakość dyskusji uczestników wywarły na mnie

ogromne wrażenie. W ostatnich latach studiów moje zainteresowania objęły także chirurgię

przewodu pokarmowego. Asystowałam lekarzom podczas ostrych dyżurów w Klinice

Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej w Centralnym Szpitalu Klinicznym Akademii

Medycznej w Warszawie, kierowanej przez prof. Brunona Szczygła, a także uczestniczyłam

w pracach Zespołu Żywienia Poza-i Dojelitowego, kierowanego przez prof. Marka

Pertkiewicza i pomagałam w prowadzeniu dokumentacji pacjentów pozostających pod

opieką Zespołu. To właśnie Prof. Pertkiewicz wraz z innymi lekarzami i pielęgniarkami

stworzyli tam i prowadzili pierwszy w Polsce ośrodek dla chorych żywionych pozajelitowo i


7

dojelitowo w warunkach domowych (obecnie działający jako poradnia przy Oddziale

Klinicznym Żywienia i Chirurgii CMKP w Szpitalu im. W. Orłowskiego). Wtedy po raz

pierwszy zetknęłam się z pacjentami z zespołem krótkiego jelita w przebiegu ChLC oraz z

wieloma innymi pacjentami z NChZJ i zrozumiałam, że wielodyscyplinarna opieka nad nimi

jest równie wymagającą, co pasjonującą gałęzią gastroenterologii. Współpraca z

przedwcześnie zmarłym prof. Pertkiewiczem była dla mnie zaszczytem oraz przyjemnością i

zaowocowała współautorstwem w dwóch publikacjach chirurgicznych dotyczących żywienia

pozajelitowego. Po VI roku studiów, zastanawiając się na wyborem specjalizacji, odbyłam

wakacyjne praktyki na dwóch oddziałach w Wielkiej Brytanii. Na Oddziale Gastroenterologii i

Żywienia Klinicznego w Addenbrooke's Hospital, należącym do Uniwersytetu w Cambridge,

(Anglia), oprócz zajęć przy łóżku chorego asystowałam gastroenterologowi, dr. Stevenowi

Middletonowi w poradni dla chorych z NChZJ. Drugim miejscem moich zagranicznych

praktyk był Oddział Chirurgii Ogólnej w Crosshouse Hospital, należący do bazy klinicznej

Uniwersytetu Glasgow, Szkocja, gdzie planowo i w trybie pilnym operowano wielu pacjentów

z NChZJ. Te doświadczenia upewniły mnie, że ostatecznie chcę się zająć gastroenterologią

w ramach chorób wewnętrznych.

Staż podyplomowy z chorób wewnętrznych odbyłam w Klinice Gastroenterologii i Chorób

Metabolicznych Centralnego Szpitala Klinicznego Akademii Medycznej w Warszawie i

wówczas podjęłam zakończone sukcesem starania o podyplomowe studia doktoranckie w tej

Klinice. W trakcie tych studiów uzyskałam specjalizację I stopnia z chorób wewnętrznych i

pogłębiłam wiedzę w zakresie gastroenterologii, a także chorób metabolicznych (ten ostatni

kierunek, wytyczony przez ówczesnego kierownika, wybitnego diabetologa prof. Artura

Czyżyka, dominował w badaniach naukowych prowadzonych w Klinice). Pod nadzorem prof.

Jacka Muszyńskiego, korzystając ze środków statutowych Kliniki, przeprowadziłam badania

nad wydzielaniem trzustkowego peptydu pankreastatyny u osób zdrowych i chorych na

cukrzycę, zakończone obroną pracy doktorskiej ”Wydzielanie pankreastatyny w zestawieniu

z czynnością beta komórek wysp trzustki w różnych postaciach cukrzycy” na I Wydziale

Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie.

Po ukończeniu studiów doktoranckich zostałam przyjęta do pracy w Klinice Gastroenterologii

i Hepatologii CMKP, która w międzyczasie zmieniła siedzibę na nowo otwarty kompleks

Centrum Onkologii w Warszawie przy ul. Roentgena 5, gdzie pracuję do tej pory. W Klinice

ukończyłam specjalizację w zakresie chorób wewnętrznych pod kierunkiem dr Marii Ćwikły, a

następnie gastroenterologii pod kierunkiem prof. Butruka. Swoje umiejętności w zakresie

diagnostyki i leczenia pacjentów z NChZJ zawdzięczam także wybitnym klinicystom, prof.

Romanowi Tomeckiemu oraz prof. Witoldowi Bartnikowi, endoskopistom dr. n. med. Jackowi

Pachlewskiemu oraz dr. n. med. Maciejowi Rupińskiemu i histopatolog prof. Janinie


8

Orłowskiej, którzy wraz z resztą zespołu i przy udziale radiologów stworzyli w Klinice

pierwszy w Polsce referencyjny ośrodek dla pacjentów z NChZJ.

Od momentu zdobycia specjalizacji więcej czasu poświęcam działalności organizacyjnej oraz

naukowej, która koncentruje się wokół endoskopii oraz NChZJ. Warsztat badawczy rozwijam

pod kierunkiem prof. Jarosława Reguły, obecnego Kierownika Kliniki. Główne cele mojej

działalności naukowej, organizacyjnej oraz dydaktycznej to:

I. Doskonalenie metod diagnostyki chorób zapalnych jelit

II. Charakterystyka pacjentów o najcięższym przebiegu chorób zapalnych jelit, w tym

pacjentów kwalifikowanych do leczenia biologicznego, ocena bezpieczeństwa i

wyników leczenia w tej grupie

III. Propagowanie przejrzystego raportowania wyników badań klinicznych według

międzynarodowych wytycznych, takich jak STROBE (ang. STrengthening the

Reporting of OBservational studies in Epidemiology, Doskonalenie raportowania

badań obserwacyjnych w epidemiologii)13, oraz CONSORT (ang. COnsolidated

Standards of Reporting Trials, Skonsolidowane standardy raportowania badań

naukowych)14 etc.

Ad I, II

Duża liczba komórek dodatnich na obecność wirusa cytomegalii w jelicie grubym chorych na

wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest czynnikiem ryzyka kolektomii

Podczas zaostrzenia nieswoistej choroby zapalnej jelit często dochodzi do reaktywacji

zakażenia wirusem cytomegalii (CMV), ale znaczenie tego faktu jest wciąż dyskutowane.

Wiadomo, że wtręty wirusowe w wycinkach z jelita grubego występują częściej u chorych

leczonych kortykosteroidami i lekami immunosupresyjnymi oraz w chorobie opornej na

konwencjonalne leczenie. Z niektórych doniesień wynika, że przebieg NChZJ u chorych ze

stwierdzonym zakażeniem jest cięższy, ale wyniki innych prac temu przeczą. Standardowo

do rozpoznania zapalenia jelita wywołanego przez CMV wymagane jest badanie

histopatologiczne z barwieniem immunohistochemicznym (IHC). Coraz częściej jednak

klinicyści opierają się na dużo szybszym oznaczeniu DNA wirusa we krwi metodą PCR

(łańcuchowa reakcja polimerazy), chociaż nie ma pewnych dowodów na zgodność obu

metod. Pierwszoplanowym celem pracy było zbadanie, czy nasilenie zapalenia jelita grubego

wywołanego przez CMV łączy się z ryzykiem kolektomii u pacjentów z WZJG.

Drugoplanowym celem była ocena zgodności wyników oznaczenia CMV IHC w tkance i CMV

PCR we krwi. Retrospektywnie zidentyfikowaliśmy wszystkich pacjentów z WZJG

hospitalizowanych w naszej Klinice, którym zlecono zbadanie wycinków z jelita grubego na


9

obecność CMV. Przeanalizowaliśmy u nich przebieg i ciężkość rzutu WZJG, a histopatolog w

czterostopniowej skali ocenił nasilenie zmian zapalnych w badaniu histopatologicznym oraz

zliczył wszystkie komórki CMV IHC - dodatnie na przekroju preparatu, jeśli takie były.

Dodatkowo przeanalizowaliśmy wyniki CMV PCR, jeśli to badanie było wykonane, i wreszcie

zebraliśmy dane na temat kolektomii wykonanych u badanych pacjentów. Zidentyfikowaliśmy

141 pacjentów, z których do analizy kwalifikowało się 95: 33 CMV IHC-dodatnich i 62 CMV

IHC-ujemnych. Najczęstszym powodem wyłączenia z badania pozostałych pacjentów był

brak obserwacji długoterminowej. Ryzyko kolektomii było istotnie wyższe u pacjentów z ≥5

komórkami CMV IHC-dodatnimi niż u pacjentów bez tych komórek lub z mniej niż 5

komórkami [p = 0.014], przy czym mediana czasu obserwacji w tych grupach wynosiła

odpowiednio 1,9 i 3,2 roku. Dodatkowo stwierdziliśmy, że pacjenci z zakażeniem CMV mieli

niższy poziom hemoglobiny oraz albumin oraz bardziej nasilone zapalenie w ocenie

histologicznej niż pacjenci CMV-ujemni. Wykazaliśmy także istotną zgodność między

wynikami badania immunohistochemicznego oraz badania PCR na obecność CMV. Nasza

analiza wykazała zatem, że dopiero nasilone zmiany wywołane przez wirus w jelicie grubym

w przebiegu zakażenia CMV zapowiadają gorsze rokowanie, co może pomóc lekarzom w

podjęciu decyzji o modyfikacji leczenia przeciwzapalnego lub wdrożeniu leczenia

przeciwwirusowego (którego skuteczność w tym wskazaniu nie jest pewna i dlatego nie

zawsze jest stosowane). Drugi praktyczny wniosek z naszej pracy to przydatność metody

PCR: ponieważ na wynik badania histopatologicznego czeka się przynajmniej kilka dni, duża

liczba kopii wirusa w badaniu PCR, może przesądzić o zmianie leczenia w ciągu kilku godzin

od pobrania krwi.

Zaraz po ukazaniu się pracy w wersji on-line omówiono jej wyniki podczas tegorocznego XI Kongresu European Crohn’s and Colitis Organisation na wykładzie plenarnym poświęconym roli zakażenia CMV w NChZJ.

Obecnie kontynuujemy badania nad przydatnością PCR w diagnostyce

cytomegalowirusowego zapalenia jelita grubego.

Ad I, III

Wpływ stosowania aspiryny na histopatologiczny obraz błony śluzowej jelita grubego

Przewlekłe stosowanie aspiryny (kwasu acetylosalicylowego), podobnie jak innych

preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), może wywołać

działania niepożądane w następstwie uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego,

przede wszystkim w górnym odcinku, ale również w jelicie cienkim i grubym. W jelicie

grubym NLPZ mogą doprowadzić do powstania owrzodzeń, krwawienia, perforacji oraz

stanu zapalnego, ale jest mało danych na temat roli aspiryny w wywoływaniu uszkodzeń w


10

jelicie grubym. Badania retrospektywne i kliniczno – kontrolne sugerują, że aspiryna i inne

NLPZ mogą wywołać mikroskopowe zmiany zapalne w jelicie grubym. W badaniu

endoskopowym jelito grube u pacjentów z mikroskopowym zapaleniem jelita grubego

wygląda prawidłowo lub wykazuje tylko niewielkie zmiany, takie jak rumień lub obrzęk, i

dlatego rozpoznanie opiera się wyłącznie na badaniu histologicznym wycinków z jelita

grubego. W populacji ogólnej aspiryna jest coraz szerzej stosowana w zapobieganiu

powikłaniom chorób sercowo -.naczyniowych. Ponieważ w badaniach populacyjnych rośnie

także częstość występowania mikroskopowego zapalenia jelita grubego, przeprowadziliśmy

prospektywne badanie przekrojowe, które miało na celu poszukiwanie zmian

mikroskopowych w jelicie grubym u osób przewlekle leczonych aspiryną bez objawów ze

strony przewodu pokarmowego, poddanych kolonoskopii przesiewowej w ramach Programu

Badań Przesiewowych w naszym ośrodku. Drugim autorem pracy jest histopatolog dr hab. n.

med. Andrzej Mróz, który odpowiadał za szczegóły i przeprowadzenie histopatologicznej

części badania. Podczas kolonoskopii pobieraliśmy po dwa wycinki ze wstępnicy,

poprzecznicy i odbytnicy. Histopatolog badał w nich charakterystyczne dla ostrego i

przewlekłego stanu zapalnego, wysokość komórek nabłonka oraz szerokość

podnabłonkowej warstwy kolagenu, oraz obliczył zawartość limfocytów śródnabłonkowych, i

eozynofili w blaszce właściwej oraz liczbę komórek apoptotycznych na 100 komórek

nabłonka. W badaniu wzięło udział 100 kobiet i mężczyzn poddanych kolonoskopii, z których

42 przyjmowało aspirynę powyżej 3 miesięcy, średnio 48 miesięcy w dawce od 75 do 375

miligramów dziennie. Oceniając wycinki histopatolog nie wiedział, czy pochodzą one od

osoby leczonej aspiryną, czy nie. ”Odślepienie” wyników badania histopatologicznego miało

miejsce dopiero podczas analizy statystycznej. Stwierdziliśmy zmniejszenie liczby

granulocytów w nabłonku u osób, które stosowały aspirynę powyżej 48 miesięcy w

porównaniu z osobami, które jej nie stosowały (p=0.008) oraz rzadsze występowanie

metaplazji komórek Panetha u osób przyjmujących aspirynę w porównaniu z tymi, które jej

nie stosowały (p=0.006). Komórki zapalne w blaszce właściwej (eozynofile) i nabłonku

(limfocyty śródnabłonkowe) występowały najliczniej we wstępnicy, a dystalnie ich liczba

stopniowo malała. Podobnie zapalenie krypt występowało częściej we wstępnicy niż w

odbytnicy. Nie wykazaliśmy zatem występowania zmian charakterystycznych dla

mikroskopowego zapalenia jelita grubego u osób przewlekle stosujących aspirynę. Być może

do rozwoju takich zmian konieczny jest dłuższy czas leczenia, albo wyższe dawki aspiryny

niż stosowane w zbadanej przez nas populacji. Opisaliśmy natomiast subtelne fizjologiczne

różnice w obrazie histopatologicznym różnych odcinków jelita grubego, których znajomość

może pomóc histopatologom w diagnostyce zapaleń jelita grubego, a przede wszystkim

zapobiec nieprawidłowym rozpoznaniom patologii przy fizjologicznym obrazie

histopatologicznym prawej połowy okrężnicy. Badanie zostało przeprowadzone i


11

opublikowane w zgodności z międzynarodową inicjatywą STROBE (ang. STrengthening

the Reporting of OBservational studies in Epidemiology, Doskonalenie raportowania badań

obserwacyjnych w epidemiologii)13.

Ad II

Różnice w dostępności leczenia biologicznego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej

Leki biologiczne, które stwarzają możliwość korzystnej modyfikacji przebiegu NChZJ,

wyznaczyły nowy horyzont w ich leczeniu. Prezentowana wieloośrodkowa praca dotyczy

dostępności leczenia biologicznego w 9 krajach Europy Środkowej i Wschodniej, mianowicie

Bułgarii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji oraz Węgier. Powstała z

inicjatywy kolegów z Wydziału Ekonomiki Opieki Zdrowotnej Uniwersytetu Corvinusa w

Budapeszcie przy współpracy gastroenterologów z poszczególnych krajów skupionych wokół

European Crohn’s and Colitis Organization (ECCO), których rolą było dostarczenie danych

epidemiologicznych i charakterystyka dostępności zasad refundacji leczenia w każdym kraju.

Chociaż praca została sklasyfikowana jako artykuł przeglądowy, to zawiera oryginalne,

niepublikowane wcześniej dane. Pierwsza cześć pracy zawiera analizę danych z

piśmiennictwa na temat epidemiologii NChZJ w naszej części Europy, szacowaną częstość

występowania tych chorób i liczbę chorych otrzymujących leczenie biologiczne w

poszczególnych krajach. Szacunkowa liczba chorych na WZJG w Polsce wynosi obecnie 59

188, a liczba chorych z ChLC 32 049, łącznie 91 237 osób. We wszystkich badanych krajach

z wyjątkiem Rumunii, mimo wyższej częstości występowania WZJG, leczenie biologiczne

otrzymuje więcej pacjentów z ChLC, co może odzwierciedlać cięższy jej przebieg i większe

trudności w uzyskaniu remisji, w tym brak możliwości radykalnego leczenia operacyjnego, w

porównaniu z WZJG. Przeprowadzone w dalszej części pracy porównanie liczby chorych

leczonych w poszczególnych krajach w przeliczeniu na szacunkową populację wszystkich

chorych z NChZJ wykazało ogromne różnice wykorzystaniu/dostępności leczenia

biologicznego. Polska, Bułgaria i Rumunia i kraje nadbałtyckie pozostają daleko w tyle za

Węgrami, Słowacją i Czechami. Najbardziej zdumiewające zestawienie to 96 razy wyższy

odsetek pacjentów z ChLC otrzymujących leki biologiczne na Węgrzech (19,1%) niż na

Łotwie (0,2%). W Polsce ten odsetek wynosi 2,8%, czyli blisko 7 razy mniej niż na

Węgrzech, 6 razy mniej niż w USA (16,8%) i 4,6 razy mniej niż w Anglii (13%). Jednym z

czynników odpowiedzialnych za te różnice jest odmienna polityka dotycząca refundacji

leczenia. Nie udało się natomiast wykazać związku między dostępnością leczenia

biologicznego i innymi badanymi czynnikami, takimi jak epidemiologia NChZJ, cena leków

biologicznych, całkowity poziom wydatków na opiekę zdrowotną w przeliczeniu na

mieszkańca w badanych krajach, geograficzna dostępność ośrodków leczenia


12

biologicznego, ani efektywność kosztowa leczenia biologicznego. Można przypuszczać, że w

różnych krajach pogorszenie stanu zdrowia w przebiegu NChZJ jest oceniane niejednakowo,

oraz że zmiany w polityce refundacyjnej dotyczącej nowoczesnych leków i skuteczniejszy

lobbing specjalistów gastroenterologów w krajach o najmniejszej dostępności leczenia

biologicznego mogą zwiększyć szanse chorych na to skuteczne leczenie.

Ad I, II

Rozwój metaplazji płaskonabłonkowej w jelicie grubym w następstwie długotrwałego

zapalenia

Jest to prezentacja nieopisanego wcześniej w literaturze przypadku występowania rozległej

metaplazji płaskonabłonkowej w odbytnicy u pacjenta z wieloletnim WZJG i współistniejącym

pierwotnym stwardniającym zapaleniem dróg żółciowych. 52-letni pacjent z 20-letnim

wywiadem WZJG z zajęciem całego jelita został skierowany na kolonoskopię w ramach

nadzoru onkologicznego z uwagi na liczne czynniki zwiększonego ryzyka rozwoju raka jelita

grubego. W poprzednich badaniach nie stwierdzono niepokojących zmian. Podczas

endoskopii stwierdziłam, że w dystalnym odcinku odbytnicy prawidłowy różowawy nabłonek

walcowaty jest niemal na całym obwodzie zastąpiony białawym nabłonkiem, a szerokość

tego „mankietu” sięga miejscami nawet 2 cm. Nabłonek ten wyglądał jak nabłonek

wielowarstwowy płaski i dlatego, aby lepiej uwidocznić te zmiany, wykonałam barwienie

płynem Lugola (stosowanym zwykle w endoskopii przełyku) który połączył się z glikogenem

występującym w tym właśnie rodzaju nabłonka i pozwolił wyraźnie zobaczyć granicę między

fizjologicznym nabłonkiem walcowatym odbytnicy a nabłonkiem metaplastycznym. Badanie

histopatologiczne wycinków potwierdziło obecność nabłonka wielowarstwowego płaskiego.

Ten rodzaj metaplazji, chociaż niezwykle rzadki, opisywano już u pacjentów z wrzodziejącym

zapaleniem jelita grubego. W rozwoju sekwencji metaplazja – dysplazja – rak

płaskonabłonkowy w odbytnicy oprócz przewlekłego zapalenia może odgrywać rolę

zakażenie wirusem opryszczki.15 Publikacja zawiera zdjęcia dokumentujące wygląd

opisanych zmian podczas kolonoskopii przed i po barwieniu.

Pozostałe oryginalne prace dotyczące chorób zapalnych jelit

1. Jakubowski A, Zagorowicz E, Kraszewska E, Bartnik W. Rising hospitalization

rates for inflammatory bowel disease in Poland, 2014. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2014;124:180-190. Wskaźnik Impact Factor ISI (2013): 2,121.


13

Zaprojektowaliśmy to badanie mając na uwadze brak publikacji epidemiologicznych na temat

występowania NChZJ w Polsce oraz brak aktualnie prowadzonych czy też choćby

planowanych prospektywnych badań poświęconych temu zagadnieniu. Zdecydowaliśmy

wykorzystać już zgromadzone dane, aby ocenić częstość hospitalizacji z powodu NChZJ w

Polsce w ostatnich dwóch dekadach i zidentyfikować ewentualne trendy w tym czasie. Dane

na temat hospitalizacji z powodu choroby Leśniowskiego – Crohna (ChLC) oraz

wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG) pochodzą z bazy Narodowego Instytutu

Zdrowia Publicznego (1991-1996 i 2003-2007). Dane z lat 1997-2002 wyłączyliśmy z analizy

z powodu ich niekompletności, spowodowanej przekształceniami sposobu funkcjonowania

ochrony zdrowia w Polsce i systemu raportowania hospitalizacji, jaki miał miejsce w tym

czasie. Obliczyliśmy częstość hospitalizacji na 100 000 osób w zależności od wieku, płci i

rodzaju choroby. W latach 1991-1996 i 2003-2007, każdego roku częstość hospitalizacji z

powodu NChZJ była wyższa niż w roku poprzednim, i wzrosła od 12,50 do 30,61 na 100 000.

U obu płci stwierdziliśmy trend rosnący. Częstość hospitalizacji z powodu ChLC wzrosła od

3,53 do 9,35 na 100 000, a z powodu WZJG od 8,97 do 21,26 na 100 000. Trend rosnący w

częstości hospitalizacji z powodu ChLC stwierdziliśmy u mężczyzn w wieku od 0 do 39 roku

życia. U kobiet trend rosnący w ChLC zaobserwowaliśmy w okresie 2003-2007. Częstość

hospitalizacji z powodu WZJG była wyższa u mężczyzn (9,18 do 23,29 na 100 000) niż u

kobiet (8,77 do 19,37 na 100 000). W przypadku WZJG, trend rosnący zaobserwowaliśmy u

mężczyzn we wszystkich grupach wiekowych i u kobiet w latach 2003-2007 z wyjątkiem

osób obu płci między 40 a 64 rokiem życia. Wykazaliśmy więc, że częstość hospitalizacji z

powodu NChZJ w Polsce w latach 1991-1996 i 2003-2007 wzrosła, wykazując rosnący trend

u obu płci. W ChLC u mężczyzn trend rosnący występował jedynie w młodszych grupach

wiekowych. Ponadto częstość hospitalizacji z powodu WZJG była istotnie wyższa u

mężczyzn niż u kobiet. W porównaniu z innymi krajami, częstość hospitalizacji z powodu

WZJG jest w Polsce stosunkowo wysoka, naszym zdaniem może to odzwierciedlać różnice

w sposobie wykorzystania zasobów specjalistycznej opieki zdrowotnej w naszym i w innych

krajach ale też rosnącą częstość występowania WZJG. Z kolei częstość hospitalizacji z

powodu ChLC jest w Polsce kilkakrotnie mniejsza w porównaniu z innymi krajami, ale rośnie

szybciej niż w przypadku WZJG, co można tłumaczyć odpowiednio niższą częstością

występowania ChLC w naszym kraju oraz aktualnym wzrostem zapadalności. Jest to

pierwsza publikacja poświęcona epidemiologii NChZJ, która dotyczy całej populacji Polski.

Dowiodła, że niegdyś uważany za marginalny w naszym regionie Europy problem NChZJ

nabiera znaczenia, co oznacza, że lekarze i inne osoby odpowiedzialne za organizację

ochrony zdrowia w Polsce muszą się liczyć z coraz większym zapotrzebowaniem na wysoce

specjalistyczną opiekę nad takimi pacjentami oraz rosnącymi społecznymi i finansowymi

kosztami NChZJ. Niektóre aspekty tej pracy były przedmiotem rozprawy doktorskiej dr n.


14

med. Arkadiusza Jakubowskiego, który pracował jako rezydent w naszym ośrodku podczas

specjalizacji z chorób wewnętrznych. Jestem autorem korespondencyjnym tej pracy.

2. Zagórowicz E, Albrecht P, Bartnik W, Butruk E, Czkwianianc E, Dobrowolska-

Zachwieja A, Durko Ł, Ferenc M, Janiak M, Jaroszewicz-Heigelmann H, Kierkuś

J, Korniak J, Kłopocka M, Kucharski M, Mach T, Meder A, Ostrowski J, Pelczarski

M, Radwan P, Rawa T, Reguła ,J Romatowski, J Rosołowski M, Rydzewska G,

Sładek M, Staroń R, Starzyńska T, Świątkowski M, Talar-Wojnarowska R,

Tomecki R, Wiśniewska-Jarosińska M, Wypych J.. Rekomendacje Sekcji Jelitowej

Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące aminosalicylanów we

wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego oraz dotyczące chemoprewencji raka

jelita grubego w tej chorobie. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2010;2:41-48.

Jest to praca wieloośrodkowa, która zawiera 26 stwierdzeń na temat roli aminosalicylanów w

leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz w chemoprewencji raka w tej

chorobie. Wszystkie stwierdzenia zostały poddane głosowaniu członków Sekcji Jelitowej

Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, którzy wyrazili stopień poparcia dla każdego z

nich w pięciostopniowej skali, od A (akceptacja w całości) do E (odrzucenie w całości). W

artykule przy każdym stwierdzeniu podano wynik głosowania i krótki komentarz.

Stwierdzenia stanowią przydatne wytyczne dotyczące metod uzyskania i podtrzymania

remisji wrzodziejacego zapalenia jelita grubego o różnym zasięgu przy zastosowaniu

doustnych i miejscowych preparatów aminosalicylanów. Jako koordynator procesu

formułowania i oceny stwierdzeń, zostałam pierwszym autorem tej publikacji.

3. Tomecki R, Bartnik W, Butruk E, Kościuczyk A, Kozłowska A, Marlicz K, Marek T,

Nowakowska-Duława E, Zagórowicz E. Ocena skuteczności, tolerancji i

bezpieczeństwa infliximabu (Remicade) w leczeniu choroby Crohna–wyniki

otwartej, wieloośrodkowej próby klinicznej. (Assessment of the efficacy, tolerance

and safety of infliximab (Remicade) in the treatment of Crohn’s disease – results

of an open, multicenter clinical trial). Gastroenterologia Polska 2004; 11:537-

542.

Jest to praca wieloośrodkowa, w której przedstawiono pierwsze polskie doświadczenia z

zastosowaniem pierwszego przeciwciała przeciwko czynnikowi martwicy nowotworów TNF-

alfa u pacjentów z chorobą Crohna o ciężkim przebiegu, oporną na standardowe leczenie w

ramach otwartej próby klinicznej. Praca potwierdziła wysoką skuteczność i dobrą tolerancję

infliksymabu także w warunkach polskich. Obecnie dysponujemy już kilkoma rodzajami


15

przeciwciał anty-TNF-alfa, które stanowią standard leczenia NChZJ o umiarkowanie ciężkim i

ciężkim przebiegu.

Doniesienia zjazdowe dotyczące chorób zapalnych jelit

1. Zagorowicz E, Bugajski M, Mróz A, Pietrzak A, Magdziak A, Wieszczy P, 2016.

Prezentacja plakatowa: Cytomegalovirus reactivation in ulcerative colitis is related to

severe inflammatory activity”. 11th Congress of European Crohn’s and Colitis Organisation, Amsterdam, Holandia, 17-19.03.2016.

Była to prezentacja części wyników analizy przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita

grubego z zakażeniem wirusem cytomegalii; późniejsza pełnotekstowa publikacja została

przedstawiona powyżej w części dotyczącej osiągnięcia naukowego.

2. Zagorowicz E, Kierkuś J, KłopockaM, Stec-Michalska K, Talar-Wojnarowska R,

Łykowska-Szuber L, Detka-Kowalska I, Meder A, Pietrzak A, Maj D, Kowalski M,

Wójcik J, Ruczak W, Arłukowicz T, Włodarczyk M, Śliwczyński A, Gonciarz M.

Prezentacja plakatowa: Comparison of infliximab the originator and biosimilars in

treatment of Crohn’s disease: a Polish cohort study. 11th Congress of European Crohn’s and Colitis Organisation, Amsterdam, Holandia, 17-19.09.2016.

Było to do doniesienie na temat wyników indukcji remisji choroby Leśniowskiego - Crohna

przy zastosowaniu oryginalnego preparatu infliksymab oraz preparatów biopodobnych

wprowadzonych do użycia w 2014. Analiza danych z prospektywnego wieloośrodkowego,

kohortowego badania obserwacyjnego Sekcji Jelitowej PTG-E objęła pierwszych

kilkudziesięciu dorosłych pacjentów leczonych w kilkunastu ośrodkach w Polsce i wykazała

brak różnic miedzy tymi preparatami zarówno w odniesieniu do skuteczności jak i

bezpieczeństwa leczenia.

3. Zagórowicz E, Kierkuś J, Kłopocka M, Wiśniewska-Jarosińska M.,Eder P, Detka-

Kowalska I, Stec-Michalska K, Małecka-Panas E, Meder A, Mularczyk A, Bojulko W,

Ferenc M, Smoła I, Chrzonszcz M, Kowalski M, Żylińska B, Iwańczak B i wsp.

Prezentacja plakatowa: ”Ocena bezpieczeństwa przeciwciał monoklonalnych anty-

TNF alfa w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit: wieloośrodkowe, prospektywne

kohortowe badanie obserwacyjne”. XVI Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Wrocław, 26.09.2014 r.


16

Było to pierwsze doniesienie na temat aktualnie prowadzonego prospektywnego

wieloośrodkowego, kohortowego badania obserwacyjnego, zainicjowanego przez Sekcję

Jelitową PTG-E, które ma na celu ocenę bezpieczeństwa leczenia przeciwciałami przeciwko

czynnikowi martwicy nowotworów (anty-TNF, tumor necrosis factor) w NChZJ. Do badania

kwalifikują się wszyscy pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna (ChLC), wrzodziejącym

zapaleniem jelita grubego (WZJG) lub nieokreślonym zapaleniem jelita grubego, u których

między 01.02.2014 a 31.12.2015 rozpoczyna się leczenie anty-TNF. Z podsumowania

przeprowadzonego po pierwszych kilku miesiącach trwania badania wynika, że w ChLC

wskazaniem do anty-TNF jest głównie aktywna luminalna postać choroby. U 45% pacjentów

z ChLC jest to kolejny kurs. W WZJG wskazaniem jest głównie ciężka, oporna na leczenie

postać choroby. Oznacza to, że możliwość stosowania anty-TNF w ramach programów

terapeutycznych ≤ 12 miesięcy w ChLC i ≤ 6 tygodni w WZJG może stanowić przeszkodę w

optymalnym leczeniu znacznej części pacjentów.

4. Zagórowicz E.,Mróz A, Kraszewska E, Rupiński M, Kamiński M, Reguła J.

Prezentacja plakatowa: Comparison of colorectal histopathology in asymptomatic

chronic aspirin users and non-users. 19th United Europen Gastroenterology Week, 22-26.10.2011, Sztokholm, Szwecja.

Była to prezentacja części wyników badania nad wpływem aspiryny na histopatologię błony

śluzowej jelita grubego, późniejsza pełnotekstowa publikacja została przedstawiona w części

dotyczącej osiągnięcia naukowego.

Rozdziały w monografii dotyczącej chorób zapalnych jelit

1. Zagórowicz E, Bartnik W. Obraz kliniczny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i

choroby Leśniowskiego – Crohna. Atlas kliniczno – patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit pod redakcją J. Wejmana i W. Bartnika. Wyd. 1,Termedia 2011, str. 23-52.

2. Bartnik W, Zagórowicz E. Leczenie zachowawcze. Atlas kliniczno – patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit pod redakcją J. Wejmana i W. Bartnika. Wyd.

1. Termedia 2011, str. 97-110.

3. Zagórowicz E, Bartnik W, Pachlewski J, Bielecki K, Jarosz D, Wejman J. Przegląd

przypadków wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego –

Crohna. Atlas kliniczno – patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit pod

redakcją J. Wejmana i W. Bartnika. Wyd. 1. Termedia 2011, str. 155-180. „Atlas kliniczno – patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit”, który w 2012 r.


17

otrzymał zespołową nagrodę dydaktyczną Ministra Zdrowia, został przygotowany przez

zespół lekarzy patologów, klinicystów, endoskopistów i chirurgów Centrum Medycznego

Kształcenia Podyplomowego. Zawiera 10 rozdziałów, poświęconych epidemiologii,

etiopatogenezie, obrazowi klinicznemu, diagnostyce i leczeniu tych chorób oraz przede

wszystkim wcześniej niepublikowane zdjęcia endoskopowe, anatomopatologiczne i

histopatologiczne, radiologiczne, ultrasonograficzne, schematy zabiegów chirurgicznych,

a także opisy postępowania w starannie dobranych 10 przypadkach klinicznych

leczonych przez nas chorych.

Artykuły przeglądowe dotyczące chorób zapalnych jelit

1. Zagórowicz E. Wybrane doniesienia z kongresu European Crohn’s and Colitis

Organisation 2014 Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 2014, 6,

157-164

2. Zagórowicz E. Kiedy można przerwać leczenie farmakologiczne w nieswoistych

chorobach zapalnych jelit? Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2014, 6, 88-91.

3. Zagórowicz E, Bugajski, M. Severe ulcerative colitis. Postępy Nauk Medycznych

2014, 27, 36-40.

4. Zagórowicz E. Czy leczenie wpływa na przebieg nieswoistych chorób zapalnych

jelit? Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2013, 5, 176-183.

5. Zagórowicz E. Zapalenia stawów i osteoporoza w chorobach zapalnych jelit.

Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2013, 5, 62-67.

6. Zagórowicz E. Rak jelita grubego w nieswoistych chorobach zapalnych jelit.

Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 2012, 4, 83-88.

7. Zagórowicz E Komentarz do artykułu: Patogeneza bakteryjna i leczenie zapalenia

zbiornika jelitowego (pouchitis) The bacterial pathogenesis and treatment of pouchitis

S.D. McLaughlin, S.K. Clark, P.P. Tekkis, R.J. Nicholls, P.J. Ciclitira.

Gastroenterologia Praktyczna 2011; 6: 16-47.

8. Zagórowicz E. Zasady leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby

Leśniowskiego-Crohna. Terapia 2009; 17:42-46.

9. Zagórowicz E. Zasady rozpoznawania i leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita

grubego i choroby Crohna. Medycyna po Dyplomie. Zeszyt edukacyjny 2008;12:

69-75.


18

Międzynarodowe wytyczne dotyczące chorób zapalnych jelit

Jako członek European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO), a obecnie także jeden z

dwojga krajowych przedstawicieli w tej organizacji (National Representative for Poland od

2013 r.), wzięłam udział w opracowaniu ośmiu zestawów wytycznych ECCO dotyczących

postępowania w nieswoistych chorobach zapalnych jelit. W pierwszym etapie autorzy

wytycznych przygotowują szereg stwierdzeń dotyczących określonych zagadnień, wraz z ich

omówieniem na podstawie aktualnego przeglądu piśmiennictwa. W drugim etapie, który

odbywa się poprzez dyskusję na wspólnej platformie on-line, współautorzy i

współpracownicy jako dodatkowi recenzenci komentują stwierdzenia i oceniają ich

zasadność w skali od 1 do 5 (metoda Delphi). Opracowanie ostatecznych wytycznych to

końcowy etap każdego procesu, kończący się publikacją w czasopiśmie naukowym ECCO,

tj. Journal of Crohn’s and Colitis (IF w roku 2015 wynosił 6,234).

Opublikowane wytyczne:

1. The First European Evidence-based Consensus on Extra-intestinal Manifestations in Inflammatory Bowel Disease. Harbord M, Annese V, Vavricka

SR, Allez M, Barreiro-de Acosta M, Boberg KM,I, Lakatos PL, Orchard T, Papay P,

Raine T, Reinshagen M, Thaci D, Tilg H, Carbonnel F; European Crohn’s and Colitis

Organisation [ECCO]. J Crohns Colitis 2016; 10: 239-254. [Collaborators (42): m.in.

Zagorowicz E.]

2. Consensus: Inflammatory Bowel Disease and Malignancies. Annese V,

Beaugerie L, Egan L, Biancone L, Bolling C, Brandts C, Dierickx D, Dummer R,

Fiorino G, Gornet JM, Higgins P, Katsanos KH, Nissen L, Pellino G, Rogler G,

Scaldaferri F, Szymanska E, Eliakim R.: European Evidence-based J Crohn's and Colitis 2015; 9: 945-965. [Collaborators (60): m.in. Zagorowicz E.]

3. The second European evidenced-based consensus on reproduction and pregnancy in inflammatory bowel disease. van der Woude CJ, Ardizzone S,

Bengtson MB, Fiorino G, Fraser G, Katsanos K, Kolacek S, Juillerat P, Mulders AG,

Pedersen N, Selinger C, Sebastian S, Sturm A, Zelinkova Z, Magro F. J Crohn's Colitis 2015; 9: 107-124. [The following ECCO National Representatives

participated in the review process of this consensus m.in. Zagorowicz E.]

4. European evidence based consensus on surgery for ulcerative colitis. Øresland

T, Bemelman WA, Sampietro GM, Spinelli A, Windsor A, Ferrante M, Marteau P,

Zmora O, Kotze PG, Espin-Basany E, Tiret E, Sica G, Panis Y, Faerden AE,

Biancone L, Angriman I, Serclova Z, de Buck van Overstraeten A, Gionchetti P,


19

Stassen L, Warusavitarne J, Adamina M, Dignass A, Eliakim R, Magro F, D'Hoore A;

European Crohn's and Colitis Organisation (ECCO). J Crohns Colitis 2015; 9: 4-25.

[Collaborators (45): m.in. Zagorowicz E.].

5. European Consensus on the diagnosis and management of iron deficiency and anaemia in inflammatory bowel diseases. Gasche C, Bettenworth D, Birgegård G,

Danese S, Gisbert JP, Gomollon F, Iqbal T, Katsanos K, Koutroubakis I, Magro F,

Savoye G, Stein J, Vavricka S, Dignass AU; on behalf of the European Crohn’s and

Colitis Organisation (ECCO). J Crohns Colitis 2015; 9: 211-222. ([The following

national representatives and additional reviewers participated in the 2nd online

voting round: m.in. Zagorowicz E.]

6. Consensus guidelines of ECCO/ESPGHAN on the medical management of pediatric Crohn's disease. Ruemmele FM, Veres G, Kolho KL, Griffiths A, Levine A,

Escher JC, Amil Dias J, Barabino A, Braegger CP, Bronsky J, Buderus S, Martín-de-

Carpi J, De Ridder L, Fagerberg UL, Hugot JP, Kierkus J, Kolacek S, Koletzko S,

Lionetti P, Miele E, Navas López VM, Paerregaard A, Russell RK, Serban DE, Shaoul

R, Van Rheenen P, Veereman G, Weiss B, Wilson D, Dignass A, Eliakim A, Winter H,

Turner D; ECCO/ESPGHAN. J Crohns Colitis 2014; 8: 1179-1207. [Collaborators

(37): m.in. Zagorowicz E.]

7. European evidence based consensus for endoscopy in inflammatory bowel disease. Annese V, Daperno M, Rutter MD, Amiot A, Bossuyt P, East J, Ferrante M,

Götz M, Katsanos KH, Kießlich R, Ordás I, Repici A, Rosa B, Sebastian S, Kucharzik

T, Eliakim R; European Crohn's and Colitis Organisation. J Crohns Colitis 2013; 7:

982-1018. [Collaborators (52): m.in. Zagorowicz E.]

Wytyczne w przygotowaniu do publikacji:

ECCO Consensus on Crohn’s Disease

Współautorstwo wytycznych ECCO

W 2015 r. zostałam wybrana do grupy autorów opracowujących aktualizację wytycznych w

diagnostyce i leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (ECCO Ulcerative Colitis Consensus Update). Wraz z czworgiem koleżanek i kolegów byłam odpowiedzialna za

rozdział „Anemia i manifestacje pozajelitowe WZJG”. Prace nad wytycznymi już się

zakończyły, a przewidywany termin ich publikacji w Journal of Crohn’s and Colitis to jesień

2016.


20

Podsumowanie

Rezultatem badań w dziedzinie chorób zapalnych jelit, w których brałam udział, było:

1. Wykazanie, że nasilone zakażenie wirusem cytomegalii w wycinkach pobranych z

jelita jest czynnikiem ryzyka kolektomii we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

oraz że oznaczanie obecności wirusa CMV we krwi metodą PCR może przyspieszyć

rozpoznanie cytomegalowirusowego zapalenia jelita grubego (Cel I: Doskonalenie diagnostyki chorób zapalnych jelit; Cel II: Charakterystyka przebiegu chorób zapalnych jelit i leczenie najciężej chorych).

2. Scharakteryzowanie ogólnopolskiej grupy najciężej chorych pacjentów z NChZJ,

poddawanych leczeniu biologicznemu preparatami anty-TNF-alfa. Większość

pacjentów kwalifikowanych do tego leczenia ma wskazania do długotrwałego

stosowania anty-TNF, czego nie zapewnia obecny sposób refundacji (Cel I: Charakterystyka przebiegu chorób zapalnych jelit i leczenie najciężej chorych).

3. Wykazanie istotnych różnic w zakresie wykorzystania leczenia biologicznego anty-

TNF- alfa u pacjentów z NChZJ w Polsce i innych krajach naszej części Europy.

Narzucone przez NFZ ograniczenia w możliwości stosowania tych leków w Polsce

oraz zapewne inne, nieznane jeszcze czynniki powodują, że to nowoczesne i

skuteczne leczenie dostaje u nas kilka razy mniej pacjentów w przeliczeniu na liczbę

wszystkich chorych niż w większości krajów Europy Wschodniej i Zachodniej (Cel II: Charakterystyka przebiegu chorób zapalnych jelit i leczenie najciężej chorych).

4. Wykazanie, że aspiryna stosowana przewlekle w dawkach profilaktycznych nie

powoduje mikroskopowych zmian zapalnych w błonie śluzowej jelita grubego.

Scharakteryzowanie dyskretnych różnic w populacjach komórek obecnych w blaszce

właściwej w różnych odcinkach jelita grubego, istotnych w patomorfologicznej

diagnostyce zapaleń jelicie grubym (Cel I: Doskonalenie diagnostyki chorób zapalnych jelit, Cel III; Przejrzyste raportowanie wyników badań klinicznych).

5. Wykazanie przydatności barwienia płynem Lugola podczas kolonoskopii w

diagnostyce rzadkiego powikłania zapalenia jelita grubego, jakim jest metaplazja

płaskonabłonkowa (Cel I: Doskonalenie diagnostyki chorób zapalnych jelit).

Piśmiennictwo

1. Stange EF, Travis SP, Vermeire S, et al. European evidence-based Consensus on

the diagnosis and management of ulcerative colitis: Definitions and diagnosis. Journal of

Crohn's and Colitis 2008;2:1-23.


21

2. Dignass A, Van Assche G, Lindsay JO, et al. The second European evidence-based

Consensus on the diagnosis and management of Crohn's disease: Current management.

Journal of Crohn's and Colitis 2010;4:28-62.

3. Loftus EV, Jr. Clinical epidemiology of inflammatory bowel disease: Incidence,

prevalence, and environmental influences. Gastroenterology 2004;126:1504-2517.

4. Molodecky NA, Soon IS, Rabi DM, et al. Increasing incidence and prevalence of the

inflammatory bowel diseases with time, based on systematic review. Gastroenterology

2012;142:46-54.

5. Lakatos L, Kiss LS, David G, et al. Incidence, disease phenotype at diagnosis, and

early disease course in inflammatory bowel diseases in Western Hungary, 2002-2006.

Inflammatory Bowel Diseases 2011;17:2558-2565.

6. Karolewska-Bochenek K, Lazowska-Przeorek I, Albrecht P, et al. Epidemiology of

inflammatory bowel disease among children in Poland. A prospective, population-based, 2-

year study, 2002-2004. Digestion 2009;79:121-129.

7. Lofberg R, Danielsson A, Salde L. Oral budesonide in active Crohn's disease. Aliment

Pharmacol Ther 1993;7:611-616.

8. Lennard-Jones JE, Longmore AJ, Jones FA. A comparative trial of salazopyrin,

prednisone and hydrocortisone retention enemata in the out-patient treatment of left-sided

colitis. Preliminary report. Proc R Soc Med 1960;53:6476-50.

9. Dew MJ, Hughes P, Harries AD, Williams G, Evans BK, Rhodes J. Maintenance of

remission in ulcerative colitis with oral preparation of 5-aminosalicylic acid. Br Med J (Clin

Res Ed) 1982;285:1012.

10. Jewell DP, Truelove SC. Azathioprine in ulcerative colitis: final report on controlled

therapeutic trial. British Medical Journal 1974;4:627-630.

11. Lichtiger S. Cyclosporine therapy in inflammatory bowel disease: open-label

experience. Mt Sinai J Med 1990;57:315-9.

12. van Dullemen HM, van Deventer SJ, Hommes DW, et al. Treatment of Crohn's

disease with anti-tumor necrosis factor chimeric monoclonal antibody (cA2).

Gastroenterology 1995;109:129-135.

13. von Elm E, Altman DG, Egger M, Pocock SJ, Gotzsche PC, Vandenbroucke JP. The

Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology (STROBE) statement:

guidelines for reporting observational studies. Annals of internal medicine 2007;147:573-577.

14. Begg C, Cho M, Eastwood S, et al. Improving the quality of reporting of randomized

controlled trials. The CONSORT statement. JAMA 1996;276:637-639.

15. Cheng H, Sitrin MD, Satchidanand SK, Novak JM. Colonic squamous cell carcinoma

in ulcerative colitis: Report of a case and review of the literature. Canadian Journal of

Gastroenterology 2007;21:47-50.


22

5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych (artystycznych)

Po zakończeniu studiów doktoranckich brałam udział w realizacji kilku projektów naukowych,

których wyniki nie wchodzą w skład wyżej opisanego osiągnięcia naukowego. Dotyczyły one

głównie roli endoskopii w diagnostyce stanów przedrakowych i nowotworów przewodu

pokarmowego oraz w profilaktyce i leczeniu tych nowotworów. Najwcześniejsze moje

publikacje, powstałe we współpracy z zespołem Kliniki Gastroenterologii CSK AM, dotyczą

natomiast fizjologii i zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego.

Jelito grube1. Bugajski, M, Kaminski MF., Orlowska J, Mroz A, Pachlewski J, Rupinski M,

Zagorowicz E, Rawa T, Regula J: Suspicious macroscopic features of small

malignant colorectal polyps. Scandinavian Journal of Gastroenterology 2015; 50:

1261-1267, Wskaźnik Impact Factor ISI: 2,361 (2014).W tej pracy na podstawie retrospektywnej oceny nagrań z kolonoskopii przesiewowych,

podczas których znaleziono i usunięto małe (<1 cm) polipy z utkaniem raka wykazaliśmy,

że uważne badanie polipa podczas konwencjonalnej endoskopii często pozwala

uwidocznić cechy sugerujące złośliwość zmiany, które łatwo przeoczyć podczas

rutynowego badania.

1. Nałęcz-Janik J, Zagórowicz E, Bartnik W, Jarosz D, Pachlewski J, Butruk E, Reguła

J. Outcomes of colonoscopic polypectomy for malignant adenomas: a prospective 30-

year cohort study from a single center (STROBE 1a). Polskie Archiwum Medycyny Wewnetrznej, 2015; 125: 272-281. Wskaźnik Impact Factor ISI (2014): 2,121.

Jest to prospektywne, wieloletnie badanie obserwacyjne obejmujące chorych po

endoskopowej polipektomii gruczolaków jelita grubego z utkaniem raka. Wykazaliśmy, że

jest to zabieg skuteczny i bezpieczny u znakomitej większości chorych, oraz że

uzupełniające leczenie chirurgiczne nie wpływa na wyniki leczenia u chorych z

niekorzystnymi czynnkami rokowniczymi.

3. Kaminski MF, Zagorowicz E: Colonoscopy. Endoscopy 2014, 46:783-786. Wskaźnik Impact Factor ISI (2014): 5,104. 4. Kaminski MF, Zagorowicz E: Colonoscopy. Gastrointestinal Endoscopy 2014,

80:400-403. Wskaźnik Impact Factor ISI (2014): 5,379.


23

Ta publikacja, która ukazała się w jednocześnie dwóch pismach, to przegląd wybranych,

najciekawszych prac oryginalnych dotyczących kolonoskopii, prezentowanych podczas

Digestive Disease Week w 2014 r. (Chicago, Illinois, USA).

5. Karczmarski J, Rubel T, Mikula M, Wolski J, Rutkowski A, Zagorowicz E, Dadlez M,

Ostrowski J: Pre-analytical-related variability influencing serum peptide profiles

demonstrated in a mass spectrometry-based search for colorectal and prostate cancer

biomarkers. Acta Biochimica Polonica 2013; 60: 417-425. Wskaźnik Impact Factor ISI: 1,389.

Publikacja przedstawia zagadnienia biochemiczne i trudności techniczne w procesie

oznaczania we krwi fragmentów określonych białek jako potencjalnych biomarkerów

umożliwiających wczesne wykrywanie raka jelita grubego i raka prostaty.

6. Zagórowicz E, Kraszewska E, Rupiński M, Kamiński M, Reguła J: Preferences for

gender of endoscopist change after screening colonoscopy. Polish Gastroenterology 2012; 19: 55-59.

Publikacja powstała w oparciu o Program Badań Przesiewowych w wyniku badania

preferencji pacjentów poddawanych kolonoskopii odnośnie płci lekarza wykonującego

badanie. Ponieważ kolonoskopia jest badaniem okolic intymnych, płeć endoskopisty może

wpływać na chęć poddania się kolonoskopii przesiewowej, a tym samym skuteczność

kolonoskopii w profilaktyce raka jelita grubego. W tej pracy wykazaliśmy, że przed

kolonoskopią, 1/3 kobiet i 1/5 mężczyzn preferowała endoskopistę tej samej płci. Chociaż

odsetek badanych, którzy mieli preferencje po kolonoskopii zmniejszył się, wielu zachowało

swoje preferencje. Można zatem przypuszczać, że możliwość wyboru endoskopisty tej samej

płci może zachęcić do poddania się badaniu niektóre niezdecydowane osoby, ale ta hipoteza

wymaga dalszych badań

7. Zagorowicz E, Regula J: Colorectal cancer screening: Selected issues. Current Colorectal Cancer Reports 2008, 4:14-18.

8. Regula J, Zagorowicz E, Butruk E: Implementation of a national colorectal cancer

screening program. Current Colorectal Cancer Reports 2006; 2: 25-29.

W 2000 r. Klinika Gastroenterologii zainicjowała w Polsce Program Badań Przesiewowych

dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego. Celem programu jest zmniejszenie liczby

zachorowań i zgonów z powodu raka jelita grubego w wyniku profilaktycznej kolonoskopii,


24

wykonywanej bezpłatnie w licznych ośrodkach na terenie całej Polski. Najważniejsze

dotychczasowe wyniki programu zostały przedstawione w dwóch oryginalnych publikacjach

w The New England Journal of Medicine. Wcześniejsza publikacja z wymienionych przeze

mnie powyżej opisuje natomiast proces organizacji i wdrażania Programu w Polsce, a

późniejsza jest pracą poglądową na temat badań przesiewowych w kierunku raka jelita

grubego; obie te prace ukazały się w anglojęzycznym piśmie poświęconym w całości

zagadnieniom związanym z profilaktyką, wykrywaniem i leczeniem raka jelita grubego.

Jelito cienkie1. Pietrzak, A., T. Olesinski, J. Regula, Zagorowicz E, J. Palucki, A. Mroz:

Splenic artery aneurysm bleeding via the ampulla of Vater. Endoscopy 2015; 47(Suppl.1): E421-E422. Wskaźnik Impact Factor ISI: 5,053.

Jest to ilustrowany badaniami endoskopowymi i radiologicznymi opis rzadkiego przypadku

krwawienia do jelita cienkiego którego źródłem był tętniak tętnicy śledzionowej.

2. Zagorowicz ES, Pietrzak AM, Wronska E, et al. Small bowel tumors detected

and missed during capsule endoscopy: Single center experience. World Journal of Gastroenterology 2013; 19: 9043-9048. Wskaźnik Impact Factor ISI: 2,433.

W 2003 r. Klinika Gastroenterologii jako pierwszy ośrodek w Polsce zaczęła wykorzystywać

kapsułkę endoskopową w diagnostyce chorób jelita cienkiego. Jest to badanie wykonywane

w ośrodkach referencyjnych, każdorazowo jako kontynuacja diagnostyki, poprzedzone

zwykle nawet kilkakrotnym wykonaniem gastroduodenoskopii, kolonoskopii oraz enteroskopii

typu push. Od 2008 r. ja również wykonuję badania kapsułką. Poniższa publikacja stanowi

zaplanowane przeze mnie podsumowanie wyników wykonanych w Klinice nas badań

kapsułką w odniesieniu do guzów w jelicie cienkim, ich charakterystykę, a także

zidentyfikowane przypadki przeoczenia takich guzów. Wyniki tej pracy wskazują na

konieczność kontynuacji diagnostyki poza badanie kapsułką w przypadkach nawracającego

jawnego niewyjaśnionego krwawienia z przewodu pokarmowego. Metody, z których korzysta

się w takich przypadkach, to endoskopia dwubalonowa, a także enteroskopia metodą

tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Praca była już wielokrotnie

cytowana, między innymi w wytycznych European Crohn’s and Colitis Organisation

European Evidence-based Consensus: Inflammatory Bowel Disease and Malignancies

(Journal of Crohn’s and Colitis) oraz wytycznych American College of Gastroenterology

Clinical Guideline: Diagnosis and Management of Small Bowel Bleeding (American Journal

of Gastroenterology).


25

Przełyk1. Rupinski M, Zagorowicz E, Regula J, et al. Randomized comparison of three

palliative regimens including brachytherapy, photodynamic therapy, and APC in

patients with malignant dysphagia (CONSORT 1a)(Revised II). American Journal of Gastroenterology 2011;106:1612-1620. Wskaźnik Impact Factor ISI: 7,282.

Centrum Onkologii jest powołane do wielodyscyplinarnego, skojarzonego leczenia

nowotworów. Zespół Kliniki Gastroenterologii, doświadczony w zaawansowanych

endoskopowych technikach zabiegowych, przy współpracy z radioterapeutami z Centrum

Onkologii przeprowadził próbę kliniczną z randomizacją, porównującą trzy sposoby leczenia

paliatywnego dysfagii w przebiegu raka przełyku. Publikacja z tego badania, które wykazało

przewagę leczenia skojarzonego (endoskopia plus brachyterapia) nad samą brachyterapią,

została nagrodzona przez Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Dyrektora CMKP.

Jestem drugim autorem tej publikacji oraz autorem korespondencyjnym. Badanie to zostało

przeprowadzone i opublikowane w zgodności z międzynarodową inicjatywą CONSORT (ang. Consolidated Standards of Reporting Trials, Skonsolidowane standardy raportowania badań naukowych)14.

2. Zagorowicz E, Jankowski J. Molecular changes in the progression of Barrett’s

oesophagus. Postgraduate Medical Journal 2007; 83: 529-35. Wskaźnik Impact Factor ISI: 1,22.

3. Jankowski J, Zagorowicz E. Chemoprevention for Barrett's Esophagus. Barrett's

Esophagus and Esophageal Adenocarcinoma, 2nd Edition. Prateek Sharma (Editor), Richard Sampliner (Editor) ISBN: 978-1-4051-2786-8. May 2006,

Wiley-Blackwell. pages 236-252.

Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej CMKP prowadzi rejestr pacjentów

z przełykiem Barretta, czyli metaplazją jelitową w przełyku, która w przypadku

przekształcenia w dysplazję staje się stanem przedrakowym tego narządu. Współpraca

Kliniki z Brytyjczykiem o polskich korzeniach, prof. Januszem Jankowskim, światowej klasy

ekspertem w dziedzinie badań zmian molekularnych leżących u podłoża rozwoju przełyku

Barretta jak również chemoprewencji nowotworów, zaowocowała między innymi powstaniem

dwóch publikacji przeglądowych na ten temat.


http://eu.wiley.com/WileyCDA/Section/id-302479.html?query=Richard+Sampliner

http://eu.wiley.com/WileyCDA/Section/id-302479.html?query=Prateek+Sharma

26

Fizjologia i zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego1. Zagórowicz E, Bak M, Siemińska J, Muszyński J. Pancreastatin secretion stimulation

in healthy volunteers. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2002; 108: 1185-

1191.

Pankreastatyna, peptyd wydzielany przez komórki neuroendokrynne przewodu

pokarmowego, hamuje wydzielanie insuliny oraz wykazuje działanie hieperglikemizujące I

glikogenolityczne. Publikacja opisuje zmiany stężenia pankreastatyny u zdrowych

ochotników po posiłku (wzrost), doustnym i dożylnym obciążeniu glukozą (bez zmian) i

dożylnym podanie glukagonu (spadek). To badanie stanowiło początkowy etap część mojej

pracy doktorskiej.

2. Tomi S, Płazińska M, Zagórowicz E, Ziółkowski B, Muszynski J. Gastric emptying

disorders in diabetes mellitus. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2002;

108: 879-86.

Praca, w której badaliśmy opróżnianie żołądka po podaniu znakowanego posiłku u chorych

na cukrzycę typu 1 i typu 2 oraz zdrowych ochotników, wykazała obecność gastroparezy u

40% części chorych, w tym ze świeżo ropoznaną cukrzycą typu 2, ale także przyspiesozne

opróżnianie u 20%.

3. Muszyński J, Siemińska J, Zagórowicz E, Górnicka B, Bogdańska M, Terebiński S,

Tomi S. Comparison of clinical features of cholecystolithiasis and functional

dyspepsia. Medical Science Monitor 2000; 6: 330-335.

Praca, w której porównaliśmy objawy u 148 pacjentów z kamicą żółciową i 77 pacjentów z

dyspepsją czynnościową i stwierdziliśmy, że tylko ból był najbardziej typowym objawem obu

chorób, podczas gdy wartość diagnostyczna pozostałych objawów była niewielka i nie

wzrosła przy próbach ich grupowania.

Analiza bibliometryczna

Sumaryczny Impact Factor (IF) według listy Journal Citation Reports

(JCR), zgodnie z rokiem opublikowania

51,124

Liczba cytowań publikacji według bazy Web of Science (WoS) 230

Indeks Hirscha (HI) według bazy Web of Science (WoS): 7


27

Projekty badawcze

2014 -

Wieloośrodkowe, prospektywne kohortowe badanie obserwacyjne Sekcji Jelitowej Polskiego

Towarzystwa Gastroenterologii "Ocena bezpieczeństwa przeciwciał monoklonalnych anty-TNF alfa w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit" (Safety of Anti-tumor Necrosis

Factor (TNF) Monoclonal Antibodies in Inflammatory Bowel Disease (SATIMOS);

ClinicalTrials.gov Identifier: NCT02066272). Rola: Koordynator i główny badacz. Badanie

uzyskało grant Sekcji Jelitowej PTG na stworzenie i prowadzenie komputerowej bazy

danych. Status: projekt w toku.

2012 -

Zastosowanie endomikroskopii konfokalnej w diagnostyce polipów żołądka. Wartość

predykcyjna badania endomikroskopowego w przewidywaniu typu histologicznego polipa

żołądka: badanie pilotażowe. Plan Naukowy Centrum Onkologii-Instytut (wykonawca).

Status: projekt w toku.

2011 - 2012

Zmiany mikroskopowe w jelicie grubym u bezobjawowych pacjentów przewlekle stosujących

kwas acetylosalicylowy. Symbol pracy: 5011092010. Praca w ramach działalności statutowej

Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego 2010-2011 (wykonawca). Status: projekt zakończony publikacją: Zagórowicz i wsp. Chronic low-dose aspirin use does not

alter colonic mucosa in asymptomatic individuals: a prospective cross-sectional study

(STROBE 1a). Journal of Clinical Pathology 2014;67:143-152.

2010 - 2011

Preferencje pacjentów poddanych kolonoskopii przesiewowej odnośnie płci lekarza

wykonującego badanie. Symbol pracy: 501-2-1-05-08-29/09. Praca własna Centrum

Medycznego Kształcenia Podyplomowego 2009-2010 (wykonawca). Status: projekt zakończony publikacją: Zagórowicz i wsp. Preferences for gender of endoscopist change

after screening colonoscopy. Polish Gastroenterology 2012; 19:55-59.


28

Recenzje dla czasopism naukowych

Journal of Crohn’s and Colitis: 1 recenzja, 2014 r.

Expert Review of Gastroenterology and Hepatology: 1 recenzja, 2015 r.

World Journal of Gastroenterology: 1 recenzja, 2015 r.

Recenzje prac magisterskich

Dwie prace absolwentek kierunku pielęgniarstwa Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego

Uniwersytetu Medycznego, 2014 r.

Doświadczenia naukowe zdobyte za granicą

1. Elective course Department of Gastroenterology and Clinical Nutrition at the

Addenbrooke's Hospital, Cambridge University, Cambridge, Wielka Brytania, lipiec

1995

2. Elective course Department of General Surgery at the Crosshouse Hospital,

Glasgow University, Kilmarnock, Wielka Brytania, sierpień 1995

3. 3rd Inflammatory Bowel Disease Intensive Advanced Course by European Crohn’s and Colitis Organisation, Amsterdam, Holandia, 7-8 luty 2006

4. American Gastroenterology Association Postgraduate Course “Managing

Digestive Diseases in the Next Decade”, Nowy Orlean, USA, 1-2 maja 2010

5. Indywidualne szkolenie w zakresie endomikroskopii przewodu pokarmowego Klinikum der Johannes Gutenberg-Universität, I. Medizinische Klinik und Poliklinik

Langenbeckstr. 1, 55131 Moguncja, Niemcy, Listopad 2010

Nagrody

2015 Nagroda zespołowa III stopnia Dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego za osiągnięcia naukowe w 2014 r.

2012 Nagroda Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej za najlepszą publikację

opublikowaną w czasopiśmie zagranicznym w 2011 r. dla autorów publikacji “Randomized

Comparison of Three Palliative Regimens Including Brachytherapy, Photodynamic Therapy,


29

and APC in Patients With Malignant Dysphagia (CONSORT 1a) (Revised II).” w : Am J

Gastroenterol 2011; 106:1612–1620.

2012 Nagroda Dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego za

publikację opublikowaną w czasopiśmie zagranicznym w 2011 r. dla autorów publikacji

“Randomized Comparison of Three Palliative Regimens Including Brachytherapy,

Photodynamic Therapy, and APC in Patients With Malignant Dysphagia (CONSORT 1a)

(Revised II).” w Am J Gastroenterol 2011; 106:1612–1620.

2012 Srebrny Krzyż Zasługi (postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na

wniosek Ministra Zdrowia) za zasługi w działalności na rzecz ochrony zdrowia oraz rozwoju

medycyny

2012 Zespołowa nagroda dydaktyczna Ministra Zdrowia za książkę „Atlas kliniczno-

patologiczny nieswoistych chorób zapalnych jelit” 2011


30

Praca społeczna i organizacyjna

Polskie Towarzystwo Gastroenterologii i Endoskopii

Członek Rady Sekcji Jelitowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii i Endoskopii

(obecnie).

Sekretarz Zarządu Sekcji Jelitowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii i Endoskopii

w latach 2008-2012.

Najważniejsze dokonania w ramach Sekcji Jelitowej PTG-E:

- Organizacja opracowania i udział w przygotowaniu do publikacji (jako pierwszy autor)

„Rekomendacji Sekcji Jelitowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczących

aminosalicylanów we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego oraz dotyczących

chemoprewencji raka jelita grubego w tej chorobie”. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i

Standardy 2010;2:41-8.

- Zainicjowanie i koordynacja (wraz z zespołem dr hab. n. med. Jarosław Kierkuś, Klinika

Gastroenterologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa, dr hab. n. med

Maria Kłopocka Centrum Endoskopii Zabiegowej z Poradnią Chorób Jelitowych, Szpital

Uniwersytecki nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w

Toruniu, Bydgoszcz oraz dr n. med. Maria Wiśniewska – Jarosińska, Klinika

Gastroenterologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im.

Wojskowej Akademii Medycznej - Centralny Szpital Weteranów) rozpoczętego dnia 1

stycznia 2014 wieloośrodkowego, prospektywnego kohortowego badania obserwacyjnego Sekcji Jelitowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii "Ocena bezpieczeństwa przeciwciał monoklonalnych anty-TNF alfa w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit" (Safety of Anti-tumor Necrosis Factor (TNF) Monoclonal Antibodies in

Inflammatory Bowel Disease (SATIMOS); ClinicalTrials.gov Identifier: NCT02066272).

W badaniu uczestniczy obecnie 25 ośrodków, w tym 7 leczących dzieci. Pierwsze wnioski z

badania zaprezentowaliśmy w 2014 r. podczas Sesji Plakatowej XVI Kongresu Polskiego

Towarzystwa Gastroenterologii oraz w 2016 r. podczas XI Kongresu European Crohn’s and

Colitis Organisation.

European Crohn’s and Colitis Organisation


31

National Representative for Poland (od stycznia 2013 r.)Najważniejsze dokonania w ramach ECCO:

- Udział w opracowaniu wytycznych ECCO poświęconych WZJG (publikacja planowana na

jesień 2016 r.)

- Rola Krajowego Koordynatora w organizowanym obecnie badaniu I-CARE (Ibd CAncer and seRious infections in Europe), które jest międzynarodowym, prospektywnym

badaniem obserwacyjnym mającym na celu ocenę bezpieczeństwa leczenia NChZJ przy

użyciu leków biologicznych w monoterapii lub w skojarzeniu z immunosupresją. Inicjatorami

badania są ECCO oraz niesłychanie zasłużona na polu badań nad NChZJ francuska grupa

badawcza Groupe d’Etude Thérapeutique des Affections Inflammatoires Digestives

(G.E.T.A.I.D.). Początek badania jest planowany na rok 20165. Weźmie w nim udział kilkuset

gastroenterologów z całej Europy i kilkanaście tysięcy pacjentów, i to właśnie pacjenci w

największym stopniu mają się przyczynić do gromadzenia danych klinicznych w specjalnie

zaprojektowanej bazie on-line. Rolą lekarzy będzie raportowanie najważniejszych danych o

przebiegu choroby. W Polsce w badaniu będzie uczestniczyć około 20 gastroenterologów z

referencyjnych ośrodków leczenia NChZJ. Będzie to pierwsze międzynarodowe badanie

ECCO, w którym wezmą udział specjaliści z Polski.

Członek ECCO ClinCom (od lutego 2015 r.)

Do Komitetu ds. Badań Klinicznych ECCO, który zalicza się do ECCO Operational Board

(Rady Operacyjnej ECCO) zostałam wybrana w listopadzie 2014 r. Najważniejsze zadania

komitetu to: poprawa jakości badań klinicznych w Europie poprzez edukację, recenzowanie

protokołów badań zewnętrznych, wspieranie wysokiej jakości badań klinicznych inicjowanych

przez badaczy oraz organizacja warsztatów klinicznych ECCO w krajach członkowskich.

W 2015 r. jako członek ClinCom uczestniczyłam w opracowaniu poradnika Toolkits for

therapies in IBD, który jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych lekarzy on-line na

stronie ECCO: https://www.ecco-ibd.eu/index.php/publications/toolkits.html.


32

Dydaktyka, popularyzacja nauki

Szkolenie przed- i podyplomowe

Dydaktyką zajmuję się nieprzerwanie od początku pracy zawodowej. Jako doktorantka,

zatrudniona w Klinice Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Centralnego Szpitala

Klinicznego AM w Warszawie w latach 1996-2000, prowadziłam seminaria i zajęcia dydaktyczne przy łóżku chorego w zakresie chorób wewnętrznych i gastroenterologii ze studentami medycyny III i IV roku, w tym również studentami anglojęzycznymi.

Od rozpoczęcia pracy w Klinice Gastroenterologii Centrum Onkologii, czyli od 2000 r., stale uczestniczę w kształceniu podyplomowym lekarzy specjalizujących się w chorobach wewnętrznych i onkologii, gastroenterologii i chirurgii. Zajęcia dydaktyczne w zakresie

gastroenterologii i endoskopii przewodu pokarmowego obejmują pracę przy chorym,

praktyczną naukę endoskopii oraz wykłady na kursach organizowanych przez Centrum

Medyczne Kształcenia Podyplomowego.

W 2011 roku po raz pierwszy odbył się zorganizowany i kierowany przeze mnie rokroczny

kurs doskonalący CMKP „Nieswoiste choroby zapalne jelit: diagnostyka i leczenie”, który jest pierwszym w Polsce i do tej pory jedynym regularnym kursem podyplomowym

poświęconym wyłącznie tym chorobom. W kursie uczestniczyło już ponad stu lekarzy

specjalizujących się w chorobach wewnętrznych, gastroenterologii, pediatrii i chirurgii.

Inne kursy podyplomowe CMKP, w których regularnie biorę udział jako wykładowca:

Wybrane zagadnienia gastroenterologii. Kurs specjalizacyjny - wprowadzający

Gastroenterologia. Kurs specjalizacyjny - atestacyjny

Endoskopia zabiegowa

Szkoła kolonoskopii - kurs praktyczny

Kolonoskopia

Wybrane zagadnienia z diagnostyki laboratoryjnej przewlekłych schorzeń wątroby i

jelit

Choroby jelit


33

Od 2014 roku na zaproszenie Konsultanta Krajowego w dziedzinie gastroenterologii biorę

udział w przygotowaniu pytań testowych na egzamin specjalizacyjny z gastroenterologii.

Wykłady i prezentacje na krajowych i regionalnych konferencjach i zjazdach naukowych

1. What are conventional treatment options? 3rd Basic ECCO: EduCational COurse for

Industry; 11th Congress of European Crohn’s and Colitis Organisation, 16

marca 2016, Amsterdam, Holandia

2. Nowości z kongresu European Crohn’s and Colitis Organisation, 17 Warszawskie Spotkania Gastroenterologiczne, 14 czerwca 2014, Warszawa.

3. Strategia odstawiania leków w nieswoistych chorobach zapalnych jelit. Konferencja “Post ECCO Plus”, 15 marca 2014, Warszawa

4. Choroba Crohna j. cienkiego – miejsce kapsułki endoskopowej. Warsztaty endoskopowe: Problemy kliniczne z perspektywy endoskopisty, XI Edycja, 31

marca 2014, Warszawa

5. Bezpieczeństwo leczenia tiopurynami w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, XI Andrzejki Gastrologiczne, 30 listopada 2013, Warszawa

6. Nowości w nieswoistych chorobach zapalnych jelit (UEGW 2013). XI Andrzejki Gastrologiczne, 30 listopada 2013, Warszawa

7. Czy leczenie wpływa na przebieg nieswoistych chorób zapalnych jelit? 16 Warszawskie Spotkania Gastroenterologiczne, 15 czerwca 2013, Warszawa,

8. Infliksymab – nowości z kongresu European Crohn’s and Colitis Organisation Wiedeń

2013, Konferencja “Post ECCO Plus i Konferencja Czasopisma Gastroenterologia Kliniczna”, 9 marca 2013, Warszawa (sesja satelitarna firmy

MSD)

9. Nowe leki we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Konferencja “Post ECCO Plus i Konferencja Czasopisma Gastroenterologia Kliniczna”, 9 marca 2013,

Warszawa

10. Nowości w nieswoistych chorobach zapalnych jelit (UEGW 2012), X Andrzejki Gastrologiczne, 1 grudnia 2012, Warszawa

11. Zastosowanie Humiry u pacjenta z wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Sesja

satelitarna, Abbott Laboratories, XV Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, 5 października, 2012, Kraków.


34

12. Polipy dna żołądka. Warsztaty endoskopowe: Problemy kliniczne z perspektywy endoskopisty, IX Edycja, 10 września 2012, Warszawa

13. Jak uniknąć raka w nieswoistych chorobach zapalnych Jelit. 15 Warszawskie Spotkania Gastroenterologiczne, 26 maja 2012, Warszawa

14. Bezpieczeństwo leczenia biologicznego nieswoistych chorób zapalnych jelit. II Konferencja czasopisma "Gastroenterologia Kliniczna", 31 marca 2012 roku,

Warszawa

15. Nieswoiste zapalenia jelit – trudności diagnostyczne, standardy leczenia. XVI Kielecki Dzień Gastroenterologiczny, 24 marca 2012, Kielce

16. Nowości w nieswoistych chorobach zapalnych jelit (UEGW 2011), IX Andrzejki Gastrologiczne, 26 listopada 2011, Warszawa

17. Nowości w chorobach zapalnych jelit, Konferencja Rekomendacje w Gastroenterologii, 5 października 2011, Gdańsk

18. Rozpoznawanie i leczenie choroby Leśniowskiego - Crohna. Wytyczne ECCO. II Nowe Trendy: Gastroenterologia w zasięgu ręki, 8 października 2011,

Ciechocinek

19. Owrzodzenia w jelicie krętym Warsztaty endoskopowe: Problemy kliniczne z perspektywy endoskopisty, VIII Edycja, 28 marca 2011, Warszawa

20. Leczenie biologiczne przed i po operacji. XIV Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, 13 czerwca 2010, Szczecin.

21. Diagnostyka i leczenie choroby Crohna: co wynika z Europejskiego Konsensusu

ECCO? 11 Warszawskie Spotkania Gastroenterologiczne, 16 czerwiec 2007,

Warszawa.

22. Pacjent z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego: prezentacja przypadku. IV Andrzejki Gastrologiczne, 2007. Warszawa.

23. Pacjentka z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego: prezentacja przypadku. V Andrzejki Gastrologiczne, 2006, Warszawa.

24. Prezentacja przypadku na sesji Choroby jelita grubego. XI Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, 5 czerwca 2004 Warszawa.


35


36

Udział w organizacji konferencji naukowych

5th ECCO Educational Workshop, 26 września 2008 r, Warszawa.

II Konferencja post ECCO plus, 15 marca 2014, Filharmonia Narodowa, Warszawa

III Konferencja post ECCO Plus, 14 marca 2015, Filharmonia Narodowa, Warszawa

Praca lekarza klinicysty, aktualny zakres obowiązków

Kierowanie pracą jednego z kilku działających w ramach Kliniki zespołów

odpowiedzialnych za hospitalizacje pacjentów w referencyjnym ośrodku

gastroenterologicznym od 2007 r.

Opieka nad pacjentami z nieswoistymi zapaleniami jelit w specjalistycznej poradni

przyklinicznej od 2003 r.

Endoskopia przewodu pokarmowego, przesiewowa, diagnostyczna i zabiegowa od

2005 r, w tym:

- Kolonoskopie przesiewowe w ramach Programu Badań Przesiewowych od 2007 r. (łącznie

wykonałam około 5000 tysięcy kolonoskopii przesiewowych, diagnostycznych i zabiegowych)

- Endoskopia kapsułkowa jelita cienkiego od 2008 r.

- Endomikroskopia przewodu pokarmowego od 2010 r.

Inicjowane przez przemysł badania kliniczne u pacjentów z nieswoistymi chorobami

zapalnymi jelit od 2002 r.

Warszawa, maj 2016 Dr n. med. Edyta Zagórowicz


· web viewdr n. med. edyta zagórowicz. klinika gastroenterologii, hepatologii i onkologii...

Documents