€¦ · web view(hide the left hand side of the page after the first practice)
TRANSCRIPT
UNED 1
Patrwm craidd (Core pattern)
AMSER PRESENNOL (Present tense)
Dw i
Wyt ti?
Mae o / Mae hi / Mae Ceri / Mae’r plant / Mae ’na
Dan ni
Dach chi?
Maen nhw
[Yn y Cwrs Wlpan, mae’r patrwm yma’n codi yn Unedau 1, 2, 3, 6, 7, 9 a 17]
Hefyd yn yr uned yma:
GWRANDO: 1. Dafydd Williams
2. Newyddion
DARLLEN: Cyd-ddigwyddiad
YSGRIFENNU: Hoff a chas bethau
1
A. PROC I’R COF (Jog the memory)
Rhan 1
Lle dach chi’n byw?
Dach chi’n licio byw yno? Pam?
O le dach chi’n dŵad yn wreiddiol?
Dach chi’n mynd yn ôl yno weithiau?
Be’ dach chi’n wneud?
Dach chi’n mwynhau be’ dach chi’n wneud?
Be’ dach chi’n wneud yn eich amser sbâr?
Be’ dach chi ddim yn licio wneud?
Be’ dach chi’n licio wneud pan dach chi ar wyliau?
Be’ dach chi’n licio wneud ar noson allan?
Pa fath o fwyd dach chi’n licio? / dach chi ddim yn licio?
gerddoriaeth
raglenni teledu
chwaraeon
Gofynnwch y cwestiynau eto gan ddefnyddio “ti”
2
Rhan 2
Gofynnwch ac atebwch gwestiynau am Esyllt.Cuddiwch ochr chwith y dudalen ar ôl yr ymarfer cynta(Hide the left hand side of the page after the first practice)
ESYLLT
Lle mae Esyllt yn byw? Byw? TreffynnonMae hi’n byw yn Nhreffynnon.
Ydy hi’n licio byw yno? Licio byw yno? , cyfleusYdy, mae’n gyfleus.
O le mae hi’n dŵad yn wreiddiol? Yn wreiddiol? RhosneigrMae hi’n dŵad o Rosneigr.
Ydy hi’n mynd yn ôl yno weithiau? Mynd yn ôl weithiau? , bythNac ydy, byth.
Be’ mae hi’n wneud? Gwneud? Rhedeg ei busnes Mae hi’n rhedeg ei busnes ei hun. ei hun
Ydy hi’n mwynhau be’ mae hi’n wneud? Mwynhau? , yn fawr, ond Ydy, yn fawr, ond mae’r oriau’n hir. mae’r oriau’n hir
Be’ mae hi’n licio wneud yn ei hamser sbâr? Amser sbâr? Chwarae sboncen Mae hi’n licio chwarae sboncen.
Be’ dydy hi ddim yn licio wneud? Ddim yn licio? Gwaith papurDydy hi ddim yn licio gwaith papur.
Be’ mae hi’n licio wneud pan mae hi ar wyliau? Ar wyliau? Licio ymlacio efo Mae hi’n licio ymlacio efo llyfr da. llyfr da
Pa fath o fwyd mae hi’n licio? Licio? Bwyd IndiaiddMae hi’n licio bwyd Indiaidd.Pa fath o gerddoriaeth mae hi’n licio? CerddoriaethMae hi’n licio cerddoriaeth glasurol. glasurol
3
Gofynnwch ac atebwch gwestiynau am GwyndafCuddiwch ochr chwith y dudalen ar ôl yr ymarfer cynta
GWYNDAF
Lle mae Gwyndaf yn byw? Byw? PorthmadogMae o’n byw ym Mhorthmadog.
Ydy o’n licio byw yno? Licio byw yno? , ddim yn licio’rNac ydy, dydy o ddim yn licio’r cymdogion. cymdogion
O le mae o’n dŵad yn wreiddiol? Yn wreiddiol? MachynllethMae o’n dŵad o Fachynlleth.
Ydy o’n mynd yn ôl yno weithiau? Mynd yn ôl weithiau? , bob wythnosYdy, mae o’n mynd yno bob wythnos.
Be’ mae o’n wneud? Gwneud? Gweithio mewn Mae o’n gweithio mewn canolfan alwadau. canolfan alwadau
Ydy o’n mwynhau be’ mae o’n wneud? Mwynhau? , mae pobl yn Nac ydy, achos mae pobl yn annifyr ar y ffôn. annifyr ar y ffôn
Be’ mae o’n licio wneud yn ei amser sbâr? Amser sbâr? Canu’r trwmpedMae o’n licio canu’r trwmped.
Be’ dydy o ddim yn licio wneud? Ddim yn licio? Gweithio yn yr arddDydy o ddim yn licio gweithio yn yr ardd.
Be’ mae o’n licio wneud pan mae o ar wyliau? Ar wyliau? Licio gwneud Mae o’n licio gwneud chwaraeon dŵr. chwaraeon dŵr
Pa fath o fwyd mae o’n licio? Licio? Pysgod a sglodion Mae o’n licio pysgod a sglodion.Pa fath o gerddoriaeth mae o’n licio? Bandiau presMae o’n licio bandiau pres.
4
Gofynnwch ac atebwch gwestiynau am Buddug ac EmyrCuddiwch ochr chwith y dudalen ar ôl yr ymarfer cynta
BUDDUG EMYR
Lle mae Buddug ac Emyr yn byw? Byw? DeiniolenMaen nhw’n byw yn Neiniolen.
Ydyn nhw’n licio byw yno? Licio byw yno? , licio’r olygfa Ydyn, maen nhw’n licio’r olygfa.
O le maen nhw’n dŵad yn wreiddiol? Yn wreiddiol? Sir FônMaen nhw’n dŵad o Sir Fôn.
Ydyn nhw’n mynd yn ôl yno weithiau? Mynd yn ôl weithiau? , o dro i droYdyn, maen nhw’n mynd yno o dro i dro.
Be’ maen nhw’n wneud? Gwneud? Wedi ymddeol. Maen nhw wedi ymddeol. Maen nhw’n Gwarchod yr
gwarchod yr wyrion yn aml. wyrion yn aml
Ydy nhw’n mwynhau be’ maen nhw’n wneud? Mwynhau? , yn fawrYdyn, maen nhw’n mwynhau’n fawr.
Be’ maen nhw’n licio wneud yn eu hamser sbâr? Amser sbâr? Dawnsio llinellMaen nhw’n licio dawnsio llinell.
Be’ dydyn nhw ddim yn licio wneud? Ddim yn licio? Edrych ar y teleduDydyn nhw ddim yn licio edrych ar y teledu.
Be’ maen nhw’n licio wneud pan maen nhw Ar wyliau? Mynd o gwmpas y ar wyliau? wlad mewn carafanMaen nhw’n licio mynd o gwmpas y wlad mewn carafan.
Pa fath o fwyd maen nhw’n licio? Licio? BarbiciwsMaen nhw’n licio barbiciws.
5
Pa fath o gerddoriaeth maen nhw’n licio? Canu gwerinMaen nhw’n licio canu gwerin.
Rhan 3 b = benywaidd/feminineg = gwrywaidd/masculine
Yn yr ardal lle dach chi’n byw....
oes ’na swyddfa bost?
oes ’na siop bapurau? > mae ’na ddwy siop
oes ’na siop fara?
oes ’na siop gig?
oes ’na siop bysgod?
oes ’na ysgol?
oes ’na gapel ac eglwys? > mae ’na ddau gapel
oes ’na dafarn?
Dach chi’n defnyddio’r llefydd yma’n aml?
Yn yr ardal lle dach chi’n byw....
oes ’na lawer o draffig?
oes ’na lawer o gŵn a chathod?
oes ’na lawer o eira yn y gaea?
oes ’na lawer o bobl yn siarad Cymraeg?
oes ’na gymuned dda?
Wrth eich tŷ chi ....
oes ’na ardd?
oes ’na le parcio?
O’ch tŷ chi ....
6
Rhan 4: Yes/No
Ateb cwestiynau
Oes ‘na siop yn y pentre? Oes / Nac oes
Wyt ti’n licio byw yma? Ydw / Nac ydw
Sgorpio wyt ti? Ia / Naci
Wyt ti a Ceri’n mynd allan heno? Ydan / Nac ydan
Ydy Eryl yn mwynhau’r gwaith? Ydy / Nac ydy
Corgi ydy’r ci? Ia / Naci
Ydy’r cymdogion yn glên? Ydyn / Nac ydyn
Grŵp gwerin ydyn nhw? Ia / Naci
Dw i’n iawn? Wyt / Nac wytYdach / Nac ydach
Dan ni’n barod? Ydan / Nac ydanYdach / Nac ydach
Cytuno (Agree)
Mae hi’n braf. Ydy
Dach chi’n hwyr. Ydw / Ydan
Mae ‘na lawer o bobl yma. Oes
Mae’r olygfa’n fendigedig. Ydy
Y bos ydy’r broblem. Ia
Mae’r cŵn yn gwneud llawer o sŵn Ydyn
Mr. a Mrs. Jones ydyn nhw. Ia
Dw i’n gwybod yr ateb. Wyt / Ydach
Dydy’r gerddoriaeth ddim yn dda. Nac ydy
Does ‘na ddim lle i barcio. Nac oes
Ddim Jim ydy’r capten. Naci
Dw i ddim yn dallt. Nac wyt / Nac ydach8
Taflen Waith 1
1. Llenwch y bylchau (Fill the gaps)
Pryd _______________ ‘r staff yn dechrau gweithio?
_______________ hi ddim yn oer heddiw.
Lle _______________ ni?
_______________ nhw’n gwybod lle _______________ nhw’n mynd?
_______________ i ddim yn gwybod be’ _______________’r broblem.
Pam _______________ ’na ddim pres yn y banc?
Be’ _______________ i’n mynd i wneud?
_______________’r plant yn yr ysgol heddiw?
_______________’r bos ddim i mewn heddiw.
Be’ _______________ hi’n wisgo?
2. Be’ ydy’r broblem? Cywirwch y camgymeriadau (Correct the mistakes)Mae ’na un camgymeriad ym mhob brawddeg (one mistake per sentence)
Dw i’n weithio dydd Sadwrn.
Mae hi ddim yn dallt.
Mae ni’n mynd allan heno.
Ydyn y bobl drws nesa’n glên?
Dydy o ddim licio gweithio yn yr ardd.
3. Atebwch yes/no
Mae hi’n oer allan. _______________
Dach chi i gyd yn dŵad? _______________
Ydy’r tatws yn barod? _______________
Dw i’n gwybod yr ateb? _______________
Mae ’na lawer o broblemau. _______________
9
B. YMESTYN (Extension)
i. ers + amser presennol (present tense)
Ers faint wyt ti’n aros am y bws? Dw i’n aros ers tua hanner awr
Ers faint mae’r plant yn sâl? Maen nhw’n sâl ers wythnos
Ers faint mae’r car yn y garej? Mae o yno ers dydd Llun
Ers faint dach chi yma? Dan ni yma ers oriau
ii. blwyddyn, blynedd, blynyddoedd
Ers faint dach chi’n gweithio yma? Dw i’n gweithio yma ers blwyddyn
ers dwy flynedd
ers tair blynedd
Ers faint mae’r tŷ ar werth? Mae’r tŷ ar werth ers pedair blynedd
ers pum mlynedd
ers blynyddoedd
iii byth
Wyt ti’n smocio sigârs? Nac ydw, dw i byth yn smocio sigârs
Dach chi’n chwarae golff? Nac ydan, dan ni byth yn chwarae golff
Ydy’r plant yn chwarae allan? Nac ydyn, dydyn nhw byth yn chwarae allan
Ydy hi’n bwrw glaw ym Mlaenau Nac ydy, dydy hi byth yn bwrw glaw ym
Ffestiniog? Mlaenau Ffestiniog
iv. wrth fy modd
Pam wyt ti’n mwynhau dy waith? Dw i wrth fy modd yn cyfarfod pobl
Be’ wyt ti’n licio wneud yn dy amser sbâr? Dw i wrth fy modd yn tynnu lluniau
Pa fath o gerddoriaeth wyt ti’n licio? Dw i wrth fy modd efo jazz
Pa fath o fwyd wyt ti’n licio? Dw i wrth fy modd efo bwyd Indiaidd
11
Taflen Waith 2
1. Llenwch y bylchau
Ers _______________ dach chi’n aros?
Dan ni’n aros ers _______________.
Dw i’n dysgu Cymraeg ers dwy _______________.
Dan ni’n byw yma ers pum _______________.
Dw i _______________ yn bwyta jeli.
_______________’r cymdogion byth yn siarad efo ni.
Dw i wrth fy _______________ efo siocled.
Dw i _______________ yn seiclo ond dw i _______________ fy modd yn rhedeg.
2. Cyfieithwch
I love classical music _________________________________
I’ve been working here for years _________________________________
I never remember the word _________________________________
I love watching Rownd a Rownd _________________________________
We’ve been waiting for hours _________________________________
How long has the house been for sale? _________________________________
They never play squash _________________________________
I’ve been asking for three years _________________________________
The staff never make a mistake _________________________________
3. Ysgrifennu
Ysgrifennwch baragraff neu ddau am eich hoff a chas bethau (likes and dislikes)
12
Geirfa’r uned b = benywaidd/feminineg = gwrywaidd/masculine
aml - often
annifyr - unpleasant
ar werth - for sale
blwyddyn (b) - year [> un flwyddyn]
camgymeriad (g) - mistake
canolfan alwadau (b) - call centre [> y ganolfan]
cerddoriaeth (b) - music [> cerddoriaeth glasurol]
clasurol - classical
cyfleus - convenient
cymuned (b) - community [> cymuned dda]
gofyn - to ask
golygfa (b) - view [> yr olygfa]
gwarchod - to baby-sit
gwerin - folk
i gyd - all
llinell (b) - line [> llinell goch]
nosweithiau (b) - nights (< noson) [> dwy noson]
o dro i dro - from time to time
oriau (b) - hours (< awr) [> dwy awr]
pa fath o - what kind of
wrth fy modd - to love, to enjoy
wyrion - grandchildren
(< ŵyr (g) / wyres (b) )
Geirfa’r ddeialog
afon (b) - river [> afon fach]
diolch byth - thank goodness
mainc (b) - bench [> y fainc]
pêl (b) - ball [> y bêl]
taflu - to throw
wedi blino’n lân - tired out
13
C. DEIALOG
Mae Gelert a Seren yn cyfarfod yn y parc.
A. Wff wff.
B. A, dach chi’n siarad Cymraeg!
A. Ydw, wrth gwrs. Corgi dw i, a dw i’n byw ym Mhorthmadog.
B. Dw i yma ar wyliau ers dydd Sul. Dan ni’n dŵad bob blwyddyn. Mae’r bos yn mwynhau cerdded yn y mynyddoedd. Dw i ddim!
A. Lle dach chi’n aros?
B. Dan ni yn y maes carafanau.
A. Lle dach chi’n byw, felly?
B. Dw i’n byw yn Berkshire ers blynyddoedd rwan.
A. Ond dach chi’n siarad Cymraeg!
B. Ydw, tipyn bach. Dw i’n dysgu efo llyfrau Smot ers tua dwy flynedd. Dw i wrth fy modd efo llyfrau Smot.
A. Y dyn ar y fainc ydy eich bos chi?
B. Ia. Mae o’n cysgu ers hanner awr, diolch byth. Dw i wedi blino’n lân ar ôl bod allan yn y mynyddoedd trwy’r dydd.
A. Dacw fy mos i. O na, mae hi’n mynd i daflu pêl i mewn i’r afon oer ‘na eto! Dw i’n siŵr o gael niwmonia. Esgusodwch fi, rhaid i mi fynd.
B. Pob lwc. Braf iawn eich cyfarfod chi. Hwyl.
CH. GWRANDO14
1. Dafydd Williams
a) Geirfa
pentre (g) - village
dal - still, to catch
misoedd (g) - months
ysgariad (g) - divorce
amser hamdden (g) - leisure time
pysgota - to fish
perffaith - perfect
b) Pam mae’r llefydd (places) ar y map yn codi yn hanes Dafydd Williams
15
Iwerddon
Yr Alban
Nefyn
Mostyn
Y Fflint Conwy
Bangor
Llangefni
Caernarfon
c) Atebwch
Lle mae Dafydd yn gweithio?
Pa mor dda ydy Cymraeg Maggie?
Pwy ydy partner newydd Maggie?
Pryd mae Dafydd a Maggie’n cael ysgariad?
Pa mor dda ydy Dafydd am bysgota?
Pa mor dda ydy tîm dartiau Tafarn y Bont?
Be’ mae Dafydd yn licio wneud yn Iwerddon?
Pa mor dda? = How good?
2. Newyddion
a) Geirfa
niwl (g) - fog
tew - fat, thick
hofrennydd (g) - helicopter
achub - to rescue
Yr Wyddfa - Snowdon
corwynt (g) - hurricane
mil / miloedd (b) - thousand(s)
cartref / cartrefi (g) - home(s)
Abertawe - Swansea
yn erbyn - against
b) Be’ sy’n mynd efo be’?
16
trenau corwynt
A55 colli gêm
Y Fali streic
Yr Wyddfa damwain
Fflorida ennill gêm
Abertawe fflip-fflops
Manchester United hofrennydd
c) Pam mae’r rhifau yma’n codi yn y newyddion?
3 _________________________________________________________
5 _________________________________________________________
2 _________________________________________________________
Miloedd _________________________________________________________
4 _________________________________________________________
1 _________________________________________________________
D. DARLLEN : Cyd-ddigwyddiad
17
Dw i ddim yn hoffi mynd ar y tiwb yn Llundain o gwbl. Os dw i’n mynd i Lundain, dw i'n mynd o gwmpas mewn tacsi bob tro.
Tua deg mlynedd yn ôl, mi wnes i fynd i Lundain i weld ffrind ac mi wnes i gael tacsi o orsaf Paddington. Roedd gyrrwr y tacsi'n siaradus iawn ac mi wnaeth o ofyn (yn Saesneg):
“Dach chi'n dŵad o Gymru?”
“Ydw,” meddwn i.
“Dw i wrth fy modd efo’ch acen chi,” meddai fo. “O le dach chi’n dŵad?”
“O bentre o’r enw Nantymoel, yn ymyl Maesteg, ” meddwn i.
“Nantymoel? Wel, wel!” meddai’r gyrrwr. “Dach chi’n nabod fy ffrind i, Jane Davies? Mae hi’n dŵad o Nantymoel.....”
Ddwy flynedd wedyn, mi wnes i fynd i Lundain eto, i weld sioe mewn theatr. Mi wnes i gael tacsi fel arfer, a deud:
“Wyndham's Theatre, os gwelwch yn dda. A brysiwch, plîs. Dw i'n hwyr. ”
“Wrth gwrs,” meddai’r gyrrwr. “Unrhyw beth i Gymraes. Mae fy nghariad i'n dŵad o Gymru, o Nantymoel. Dach chi'n nabod y lle?... ”
Llynedd, mi wnes i fynd i Lundain eto, i weld ffrind yn perfformio mewn cyngerdd yn yr Albert Hall. Unwaith eto, mi wnaeth gyrrwr y tacsi sylwi ar fy acen Gymraeg.
“Dach chi'n nabod lle o'r enw Nantymoel yn ymyl Maesteg? ” meddai fo. “Mae fy ngwraig i'n dŵad o Nantymoel... ”
Tybed pam mae gyrwyr tacsi Llundain wrth eu bodd efo merched Nantymoel?
Eira Lewis
Geirfa
18
Maesteg
cyd-ddigwyddiad - coincidencebob tro - every timesiaradus - talkativemeddwn i - I saidmeddai fo - he saido’r enw - calledacen (b) - accent
yn ymyl - nearfel arfer - as usualbrysio - to hurryunrhyw beth - anythingcyngerdd (g) - concertsylwi ar - to noticetybed - I wonder
Atebwch y cwestiynau
1. Pam mae Eira'n mynd o gwmpas Llundain mewn tacsi?
_____________________________________________________________________
2. Pam wnaeth Eira fynd i Lundain?
a) _________________________________________________________
b) _________________________________________________________
c) _________________________________________________________
3. Pam wnaeth y gyrwyr tacsi ddechrau siarad am Gymru?
_____________________________________________________________________
4. Pwy oedd y tri gyrrwr yn nabod yn Nantymoel?
a) _________________________________________________________
b) _________________________________________________________
c) _________________________________________________________
5. Lle mae Nantymoel?
_____________________________________________________________________
DD. GRAMADEG (Er gwybodaeth) GRAMMAR (For information)
19
Amser presennol (Present tense)
Positif Negyddol Cwestiwn (+ Ateb)(ac ar ôl Lle, Sut, (ac ar ôl Pwy, Be’, Faint)*Pryd, Pam)
Dw i Dw i ddim Dw i? (Wyt / Nac wyt)(Ydach / Nac ydach)
Rwyt ti Dwyt ti ddim Wyt ti? (Ydw / Nac ydw)
Mae o Dydy o ddim Ydy o? (Ydy / Nac ydy)Mae hi Dydy hi ddim Ydy hi? (Ydy / Nac ydy)
Mae Ceri Dydy Ceri ddim Ydy Ceri? (Ydy / Nac ydy)
Mae’r plant Dydy’r plant ddim Ydy’r plant? (Ydyn / Nac ydyn)
Dan ni Dan ni ddim Dan ni? (Ydan / Nac ydan)(Ydach / Nac ydach)
Dach chi Dach chi ddim Dach chi? (Ydw / Nac ydw)(Ydan / Nac ydan)
Maen nhw Dydyn nhw ddim Ydyn nhw? (Ydyn / Nac ydyn)
Mae ’na Does ’na ddim Oes ’na? (Oes / Nac oes)
* ond “be’ mae o’n wneud? / faint maen nhw’n gostio?”
Wrth siarad, mae pobl fel arfer yn rhoi “n” yn yr ateb “yes”: yndw, yndy, yndyn, ac ati.In speech, people often add an “n” to the answer, e..g. ydw > yndw
Ar bapur, weithiau dach chi’n gweld: Positif Cwestiwn NegyddolIn written Welsh, you will sometimes see:
rydw i ydw i? dydw i ddim
rydyn ni ydyn ni? dydyn ni ddim
rydych chi ydych chi? dydych chi ddim
Blwyddyn - year
Unigol (singular): Blwyddyn
20
e.e. un flwyddyn, y flwyddyn nesa, unwaith y flwyddyn, bob blwyddyn, Blwyddyn Newydd Dda
Lluosog (plural): Blynyddoedd
e.e. llawer o flynyddoedd, ers blynyddoedd, blynyddoedd yn ôl,
Ar ôl rhif (after a number): Blynedd
e.e. dwy flynedd, tair blynedd, pum mlynedd
Treigladau - mutations
un flwyddyn chwe blynedddwy flynedd saith mlyneddtair blynedd wyth mlyneddpedair blynedd naw mlyneddpum mlynedd deg mlynedd
Hefyd: ugain mlynedd (20 years), can mlynedd (100 years)
Byth – never
Dw i ddim yn smocio > Dw i byth yn smocio (= I never smoke)
Dydy o ddim yn gwrando > Dydy o byth yn gwrando (= he never listens)
Dw i wrth fy modd - I love
Mae’n bosib newid y person, e.e. Mae o wrth ei foddMae hi wrth ei bodd
Maen nhw wrth eu bodd
GEIRFA UNED 1
accent acen (b)
21
against yn erbyn
agree, to cytuno
all i gyd
anything unrhyw beth
as usual fel arfer
ask, to gofyn
baby-sit, to gwarchod
ball pêl (b)
bench mainc (b)
call centre canolfan alwadau (b)
called o’r enw
classical clasurol
coincidence cyd-ddigwyddiad
community cymuned (b)
concert cyngerdd (g)
convenient cyfleus
divorce ysgariad (g)
every time bob tro
fish, to pysgota
fog niwl (g)
folk gwerin
for sale ar werth
from time to time o dro i dro
grandchildren wyrion
he said meddai fo
helicopter hofrennydd (g)
homes cartrefi (g)
hour / hours awr / oriau (b)
how good / how well pa mor dda
hurricane corwynt (g)
hurry, to brysio
I wonder tybed
22
leisure time amser hamdden (g)
line llinell (b)
love, to wrth fy modd
mistake camgymeriad (g)
month(s) mis / misoedd (g)
music cerddoriaeth (b)
near yn ymyl
never byth
night(s) noson / nosweithiau (b)
notice, to sylwi ar
often aml
perfect perffaith
rescue, to achub
river afon (b)
Snowdon Yr Wyddfa
still, to catch dal
Swansea Abertawe
talkative siaradus
thank goodness diolch byth
thousands miloedd (b)
throw, to taflu
tired out wedi blino’n lân
unpleasant annifyr
view golygfa (b)
village pentre (g)
what kind of pa fath o
year blwyddyn (b)
23