Etap szkolny Małopolskiego Konkursu Historycznego dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego,

w roku szkolnym 2011/2012

Instrukcja

Drogi Gimnazjalisto !

1. Przed Tobą zestaw 26 zadań konkursowych.2. Na rozwiązanie zestawu masz 120 minut. Komisja konkursowa 15 minut przed

końcem przypomni Ci o upływającym czasie.3. Pracuj uważnie, używając jedynie atramentu koloru czarnego lub niebieskiego, pióra

lub długopisu. Odpowiedzi udzielane przy użyciu ołówka nie będą oceniane.4. Brudnopis nie podlega ocenie. 5. Nie podpisuj kartek imieniem i nazwiskiem. 6. Pamiętaj, aby nie używać korektora. 7. Wyłącz telefon komórkowy, jeśli go posiadasz.8. Staraj się, aby Twoja praca była czytelna.9. Pisz wyraźnie, nie stosuj skrótów, zapisuj słowa w pełnym brzmieniu. Błędy w zapisie

nazwisk, nazw, pojęć lub terminów traktowane są jak błędy w zapisie dat i powodują utratę punktów.

10. Stwierdzenie niesamodzielności pracy lub przeszkadzanie innym, spowoduje wykluczenie Cię z udziału w konkursie.

Życzymy Ci powodzeniaOrganizatorzy konkursu i autor zadań

1

Kod ucznia

Zadanie 1. Test wyboru. Przeczytaj uważnie zdania, a następnie wybierz i podkreśl prawidłowe odpowiedzi (0-10pkt).

1. Jakie wydarzenie zapoczątkowało naszą erę?a. udomowienie zwierzątb. narodziny Chrystusac. wynalezienie pieniędzyd. opanowanie pisma

2. Neolit toa. sposób polowaniab. epoka brązuc. kamienne narzędziad. młodsza epoka kamienna

3. Nabuchodonozor II był władcąa. Egiptub. Izraelac. Babiloniid. Asyrii

4. Najpóźniej powstałe pismo toa. alfabet greckib. alfabet łacińskic. pismo klinowed. alfabet fenicki

5. Brama Isztar została wzniesiona wa. Sumerzeb. Egipciec. Babilonied. Fenicji

6. Perykles to polityka. spartański, żyjący w V w. p.n.e.b. tebański, żyjący w V w. p.n.e.c. ateński, żyjący w V w. p.n.e.d. kreteński, żyjący w V w. p.n.e.

7. Sokrates była. delfickim aktoremb. ateńskim filozofemc. ateńskim rzeźbiarzemd. spartańskim królem

8. Dariusz I Wielki była. królem perskimb. strategiem ateńskimc. królem macedońskimd. dowódcą spartańskim

9. W starożytnym Rzymie władzy konsulów nie podlegali jedyniea. pretorzyb. kwestorzyc. trybuni ludowid. edylowie

10. Za pierwszy zbiór prawa rzymskiego uznaje sięa. Kodeks Justynianab. Dekalogc. Kodeks Hammurabiegod. Prawo XII tablic.

2

Zadanie 2. (0-9 pkt)W tekście dotyczącym Polski w II połowie XI w. w ramkach umieszczono dwie informacje. Jedna z nich jest błędna. Wykreśl ją pozostawiając informację prawdziwą.

Po wygnaniu Bolesława Śmiałego w roku władzę w Polsce objął jego

młodszy Władysław Herman. Nie miał on ani ambicji, ani zdolności swojego

poprzednika. Zrezygnował z korony królewskiej i zadowolił się władzą książęcą, a swoją

siedzibę przeniósł do . Nieudolnego księcia wyręczał w rządach

wojewoda . .W Władysław Herman podzielił państwo

między swoich synów. Starszy , otrzymał we władanie

Wielkopolskę i , natomiast młodszy

dostał Małopolskę i . . Sobie książę pozostawił jedynie

Mazowsze.

Zadanie 3. (0-5 pkt)Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i odpowiedz na poniższe pytania.

„Tymczasem królowie i książęta sąsiedni, każdy od swojej strony, gnębili Polskę i do swojego władztwa każdy przyłączał miasta i grody graniczne, lub zdobywszy równał z ziemią. I choć tak wielkie krzywdy i klęski znosiła Polska od obcych, to jeszcze nierozsądniej i sromotniej dręczona była przez własnych mieszkańców. Albowiem niewolnicy powstali na panów, wyzwoleńcy przeciw szlachetnie urodzonym.... Nadto jeszcze, porzucając wiarę katolicką – czego nie możemy wypowiedzieć bez płaczu i lamentu – ponieśli bunt przeciw biskupom i kapłanom Bożym i niektórych z nich, jakoby w zaszczytniejszy sposób, mieczem zgładzili, a innych, jakoby rzekomo godnych lichszej śmierci, ukamienowali. W końcu zarówno od obcych, jak i od własnych mieszkańców Polska doznała takiego spustoszenia, że w zupełności niemal obraną została z bogactw i ludzi. Wtedy to Czesi zniszczyli Gniezno i Poznań i zabrali ciało św. Wojciecha.... A wspomniane miasta tak długo pozostały w opuszczeniu, że w kościele św. Wojciecha i św. Piotra apostoła dzikie zwierzęta założyły swe legowiska.”/ Anonim tzw. Gall, Kronika Polska, przełożył Roman Grodecki, Wrocław1982/

a. Które grody zniszczyli Czesi w czasie najazdu?..........................................................................................................................................................b. Jak według autora tekstu wyglądała „zaszczytniejsza” śmierć w czasie buntu?..........................................................................................................................................................c. Kto zabrał ciało św. Wojciecha z katedry w Gnieźnie?..........................................................................................................................................................d. Jacy mieszkańcy pojawili się w kościołach Poznania i Gniezna po najeździe?..........................................................................................................................................................e. Dlaczego na podstawie tekstu można mówić o buncie ludowym?..........................................................................................................................................................

3

1078/1079

syn / brat

Łęczycy / Płocka

Masław / Sieciech 1097/1099

Zygmunt / Zbigniew

Kujawy / Śląsk Władysław / Bolesław

Pomorze Gdańskie / Śląsk

Zadanie 4. Korzystając z mapy i wiedzy pozaźródłowej odpowiedz na poniższe pytania : a. Zatytułuj mapę. Tytuł powinien zawierać określenie tematu i czasu.........................................................................................................................................(1pkt)b. Wymień władców, którzy rządzili wówczas Polską.........................................................................................................................................(2pkt)c. Podaj nazwę grodu, który był siedzibą arcybiskupstwa Polski..........................................................................................................................................(1pkt)d. Który władca przyłączył na powrót do Polski Grody Czerwieńskie ?................................................................................................................................(1pkt)

4

Zadanie 5. (0-8 pkt)Do podanych w tabeli wyjaśnień dopisz odpowiednie im pojęcia /terminy historyczne :Trójpolówka, wolnizna, feudalizm, suzeren, ława, dwupolówka, lokacja, wasal

Lp. Wyjaśnienie Pojęcie / termin1. Zwolnienie od czynszów, świadczeń, robocizny na

rzecz pana na określony czas. 2. System uprawy ziemi, w którym pole dzielono na

dwie części i uprawiano je na przemian.3. Sąd, na czele którego stał sołtys.4. Zakładanie nowych osad.5. System uprawy ziemi, w którym pole dzielono na

trzy części : jedną przeznaczano pod zasiew zboża jarego, drugą – ozimego, a trzeciej nie uprawiano.

6. Osoba otrzymująca dobra ziemskie w systemie lennym.

7. Władca, najwyższy senior w systemie lennym.8. Ustrój społeczno – polityczny oparty na

hierarchicznej więzi między seniorami a ludźmi oddającymi się pod ich opiekę.

Zadanie 6. (0-5 pkt)Dopisz przydomki do imion synów Bolesława Krzywoustego :

1. Władysław ...................................................................2. Bolesław.......................................................................3. Mieszko........................................................................4. Henryk..........................................................................5. Kazimierz.....................................................................

Zadanie 7. (0-1 pkt) Uzupełnij poprawnie szereg, wpisując w ramce brakujące określenie :

Książę, tarczownik, czeladnik, giermek

Zadanie 8. (0-7 pkt)Uzupełnij tabelę podając władców Polski, za panowania których miały miejsce wymienione wydarzenia :

Lp. Wydarzenie Władca1. Bunt wójta Alberta2. Wydanie statutu wiślickiego3. Umowa polsko- litewska w Krewie4. Unia w Horodle5. Bitwa pod Warną6. Wydanie statutów nieszawskich7. Powstanie ołtarza głównego w kościele Mariackim w Krakowie

Zadanie 9. (0-1 pkt)

5

paź, .................................................., rycerz

Spośród niżej podanych podkreśl dokument, który nie zezwalając na wprowadzenie nowych praw bez zgody szlachty stał się fundamentem demokracji szlacheckiej :

a. Konstytucja „Nihil novi”b. Akt unii lubelskiejc. Akt konfederacji warszawskiejd. Unia brzeska

Zadanie 10. (0-1 pkt)Podkreśl szereg wydarzeń poprawny chronologicznie zaczynając od wydarzenia najwcześniejszego :

a. Sobór w Trydencie, wystąpienie Marcina Lutra, odkrycie Ameryki, pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej,

b. Pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej, wystąpienie Marcina Lutra, odkrycie Ameryki, sobór w Trydencie

c. Odkrycie Ameryki, pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej, wystąpienie Marcina Lutra, sobór w Trydencie

d. Odkrycie Ameryki, wystąpienie Marcina Lutra, pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej, sobór w Trydencie

Zadanie 11. (0-1 pkt)Podkreśl szereg pokazujący najważniejsze przyczyny tolerancji religijnej w Polsce w XVI w. :

a. Wolność szlachecka, postawa ostatnich Jagiellonów, wielonarodowy i wielowyznaniowy charakter państwa

b. Rozbicie Państwa Zakonnego, wolność szlachecka, słaba organizacja kościoła w Polscec. Postawa ostatnich Jagiellonów, rozbicie Państwa Zakonnego, wpływy orientalne w Polsced. Wielonarodowy i wielowyznaniowy charakter państwa, słaba organizacja kościoła w Polsce,

zbyt wysoka dziesięcina

Zadanie 12. (0-5 pkt)Przypisz do daty miejsce bitwy stoczonej przez wojska Rzeczypospolitej :

Lp. Data bitwy Miejsce bitwy1. 16052. 16103. 16274. 16735. 1683

Zadanie 13. (0-2 pkt)Stwierdzenie “Polska nierządem stoi” odnosiło się do ( podkreśl prawidłowe odpowiedzi) :

a. Upadku obyczajów w czasach saskichb. Bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiegoc. Anarchii panującej w Rzeczypospolitejd Ingerencji mocarstw ościennych w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej

Zadanie 14. (0-1 pkt)

6

Podkreśl szereg, w którym zostały wymienione cechy charakterystyczne dla absolutyzmu oświeconego :

a. silna władza królewska, silna armia, likwidacja urzędów w państwie, zwiększenie podatkówb. silna władza królewska, zwiększenie siły państwa, reformy likwidujące niektóre instytucje

feudalnec. silna władza królewska, umocnienie roli szlachty, zmniejszenie roli duchowieństwa i

mieszczaństwa

Zadanie 15. (0-8 pkt)Połącz tytuł dzieła z jego twórcą. Wpisz w odpowiednim miejscu literę, którą oznaczone jest nazwisko autora :

A. Jan Jakub RousseauB. Stanisław StaszicC. Hugo KołłątajD. Karol MonteskiuszE. Franciszek ZabłockiF. Ignacy KrasickiG. Julian Ursyn NiemcewiczH. Adam Naruszewicz

Zadanie 16. (0-1 pkt)Czołowy przywódca rewolucji francuskiej – Robespierre – wywodził się z ugrupowania nazywanego (podkreśl właściwą odpowiedź) :

a. żyrondyścib. jakobinic. termidorianied konstytucjonalisci.

Zadanie 17. (0-1 pkt)Konstytucja 3 maja wprowadziła istotne zmiany w sposobie rządzenia państwem. Podkreśl zdanie, które zdecydowanie o tym świadczy :

a. zrównanie wszystkich obywateli Rzeczypospolitej pod względem prawnymb. wprowadzenie trójpodziału władzy oraz zniesienie liberum veto i wprowadzenie

dziedziczności tronuc. zniesienie wszystkich przywilejów i praw szlachtyd. ograniczenie praw sejmu na rzecz senatu

Zadanie 18. (0-1 pkt)Order Virtuti Militari Stanisław August Poniatowski ustanowił dla upamiętnienia : (podkreśl prawidłową odpowiedź)

a. Bitwy pod Racławicamib. Utworzenia Komisji Edukacji Narodowejc. Uchwalenia Konstytucji 3 majad. Bitwy pod Zieleńcami

Zadanie 19. (0-4 pkt)

Lp. Tytuł dzieła Autor 1. "O duchu praw”2. „O umowie społecznej”3. „Monachomachia”4. „Przestrogi dla Polski”5. „Fircyk w zalotach”6. „Powrót posła”7. „Historia narodu polskiego”8. „Do Stanisława Małachowskiego....

Anonima listów kilka”

7

Przeczytaj uważnie teksty źródłowe i odpowiedz na poniższe pytania : Źródło nr I :

Manifest Katarzyny II z 14 lipca 1772 r.„ rosyjski dwór cesarski, będąc zmuszony ze względu na interesy własnego imperium położyć

wreszcie własnymi siłami kres zaciekłości, jaką odznaczają się zachodzące w Polsce nieporządki, przeszkodzić upadkowi państwa...

Na podstawie takiego porozumienia te trzy dwory ogłosiły już wobec narodu polskiego o swoim zamiarze jednomyślnego przystąpienia do dzieła odbudowy w Polsce porządku i spokoju, podtrzymania konstytucji tego państwa oraz wolności narodu, mając na względzie utrwalenie jej zewnętrzno politycznego istnienia...

Jednocześnie Jej Cesarska Mość Carowa Wszechrosji pragnąc dać zadośćuczynienie swemu państwu i narodowi i nie mogąc czekać dłużej na sprawiedliwość ze strony Polski, aby nie powodować uszczerbku dla ich oczywistych interesów, uznała za niezbędne dać im zadośćuczynienie przez przyjęcie w całkowite władanie i na własność niżej nazwanych ziem i posiadłości Rzeczypospolitej Polskiej...”/Manifest Katarzyny II z 14 lipca 1772 r. o pierwszym rozbiorze Polski, cyt. za : Wybór dokumentów do historii państwa rosyjskiego... w : Wiek XVI-XVIII w źródłach, wybór tekstów źródłowych.../

Źródło nr II :Deklaracja Katarzyny II

„ Za dowód, jaki w Polsce panuje nastrój umysłów, służy wyznanie znaczniejszych członków przysłanej tu delegacji konfederackiej... Bardziej nas jeszcze obchodziło szerzenie się w Polsce zgubnych doktryn francuskich : w Warszawie rozpowszechniły się kluby na wzór jakobińskich... Biorąc pod uwagę niestałość... narodu polskiego... , osobliwie zaś ujawniona skłonność do wyuzdania i szaleństw francuskich, - przychodzimy do przeświadczenia, że nie możemy w nim mieć sąsiada spokojnego i bezpiecznego dopóty, dopóki nie będzie doprowadzony do zupełnej bezsilności i niemocy. Nie czyniąc zadość żądaniom króla pruskiego, pozbawiliśmy Austrię jego pomocy, niezbędnej do walki z rewolucją i do utrzymania równowagi europejskiej.... Zresztą, król pruski, rozsrożony bezowocnością dotychczasowych nakładów wojennych, w razie, gdybyśmy nie uwzględnili jego żądań, mógłby, uniesiony właściwą sobie porywczością, albo zająć orężnie ziemie Rzeczypospolitej lub też narazić nas na nowe uciążliwe kłopoty, do których Polacy najchętniej przyłożyliby swą rękę.”/Deklaracja Katarzyny II uzasadniająca rozbiór Polski, w : Wiek XVI-XVIII w źródłach, oprac. Melania Sobańska- Bondaruk, Stanisław B. Lenart, Warszawa 1999./

a. Kogo w największym stopniu Katarzyna II obwiniała za konieczność przeprowadzenia rozbioru?

..................................................................................................................................................

b. Zabezpieczeniem czyich interesów były działania związane z I rozbiorem ?

..................................................................................................................................................

c. Jakie kluby (na wzór francuski) rozpowszechniły się w Warszawie ?

..................................................................................................................................................

d. W jaki sposób król pruski zamierzał zająć ziemie Rzeczypospolitej ?

..................................................................................................................................................

Zadanie 20. (0-3 pkt)Na podstawie mapy i wiedzy pozaźródłowej odpowiedz na poniższe pytania :

8

a. Jakich wydarzeń dotyczy mapa ?

....................................................................................................................................................b. Kto w tym okresie był królem Polski ?

....................................................................................................................................................c. Pod czyim panowaniem znalazła się Warszawa w wyniku tych wydarzeń ?

....................................................................................................................................................

Zadani 21. (0-1 pkt)Decyzje kongresu wiedeńskiego dotyczące Polski to przede wszystkim : (podkreśl właściwą odpowiedź)

9

a. Utrzymanie Księstwa Warszawskiego w granicach sprzed 1812 r.b. Likwidacja i podział ziem Księstwa Warszawskiegoc. Przywrócenie granic Polski sprzed 1791 r.d. Oderwanie części Księstwa Warszawskiego i przyłączenie jej do Rosji

Zadanie 22. (0-4 pkt)Dopisz do podanych wyjaśnień odpowiednie terminy/pojęcia :

Lp. Wyjaśnienie Pojęcie/termin1. Ustawa zasadnicza, czyli najważniejszy akt prawny państwa, określający

jego ustrój i polityczne uprawnienia władz oraz prawa i obowiązki obywateli.

2. Akt prawny wydany przez Tadeusza Kościuszkę, gwarantujący chłopom wolność.

3. Reguła określająca władzę monarchów europejskich jako świętą i nienaruszalną.

4. Przywrócenie systemów polityczno-ustrojowych sprzed okresu napoleońskiego.

Zadanie 23. (0-10 pkt)Rozstrzygnij, czy podane w tabeli informacje są prawdziwe, czy fałszywe. W odpowiednich rubrykach tabeli dopisz obok podanej informacji całą frazę oceny : „prawda” lub „fałsz”

Lp. Zdanie „prawda” lub „fałsz”

1. W 1815 r. car Aleksander II nadał Królestwu Polskiemu konstytucję opracowaną przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego.

2. Prawa obywatelskie zawarte w konstytucji Królestwa Kongresowego nie obejmowały Żydów.

3. Wśród przyczyn wybuchu powstania listopadowego znalazło się niezadowolenie Polaków z powodu tłumienia przez władze carskie przejawów opozycji w prasie i

sejmie.4. Po wybuchu powstania listopadowego car Mikołaj I zażądał, by Polacy

natychmiast przystąpili do rokowań mających na celu poprawę sytuacji w Kongresówce i zakończenie powstania.

5. Na mocy wprowadzonego w 1832 r. Statutu Organicznego, car zlikwidował sejm i rząd, a władzę sprawował za pośrednictwem swojego namiestnika.

6. Po powstaniu listopadowym na emigracji, oprócz wojskowych i polityków, znalazło się wielu wybitnych artystów. Większość z nich przebywała w

Londynie, który w ten sposób stał się najpoważniejszym ośrodkiem kultury polskiej.

7. Wśród polskich ugrupowań politycznych na emigracji, po powstaniu listopadowym, najbardziej konserwatywne poglądy prezentowały Gromady Ludu

Polskiego.8. W roku 1846 doszło do wybuch powstania krakowskiego. Na jego czele stanął

młody działacz niepodległościowy Jakub Szela, który jednak wkrótce opowiedział się po stronie Austriaków i przewodził rabacji galicyjskiej.

9. Jedną z głównych przyczyn Wiosny Ludów w Europie było niezadowolenie społeczeństw z porządków ustalonych przez kongres wiedeński.

10. Jednym z bohaterów węgierskiej Wiosny Ludów był Polak – Józef Bem.Zadanie 24. (0-9 pkt)Rozwiąż krzyżówkę, podaj hasło i wyjaśnij je.

10

1

2

3

4

5

6

1. Miejsce zsyłki polskich powstańców przez władze carskie.2. Tak nazywano oddziały walczące w powstaniu styczniowym (potoczna nazwa oddziałów

partyzanckich)3. Dokument wydany przez Tymczasowy Rząd Narodowy w styczniu 1863 r.4. Nazwisko jednego z przywódców Białych, warszawskiego bankiera.5. Imię cara Rosji w okresie powstania styczniowego.6. Plac ....... – w kwietniu 1861 r. wojska carskie dokonały tam masakry ludności.

Hasło : .....................................................

Wyjaśnienie : ....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Zadanie 25. (0-6 pkt)Niżej wymienione wynalazki i odkrycia naukowe przyporządkuj właściwej postaci historycznej, wpisując w odpowiednie miejsca w tabeli oznaczenia literowe wynalazku / odkrycia związanego z tą postacią.

A. telefonB. żarówkaC. zjawisko promieniotwórczościD. indukcja elektromagnetycznaE. lokomotywa parowa F dynamit

Zadanie 26. (0-15 pkt)Uzupełnij tekst wpisując w miejsca wykropkowane brakujące informacje :

W ................r. wybuchła I wojna światowa. Działania wojenne toczyły się na kilku .......................... .

Pod koniec 1914 r. walki na zachodzie Europy przybrały charakter wojny ...................................... .

Do jednej z największych bitew tej wojny doszło w 1916 r. pod ........................., gdy Niemcy podjęli

próbę przełamania frontu, aby uderzyć na .................. . Zmagania trwały kilka ............................ ,

Lp. Nazwisko wynalazcy /odkrywcy

Wynalazek /

odkrycie 1. Tomasz Edison2. George Stephenson3. Alfred Nobel4. Graham Aleksander Bell5. Michael Faraday6. Henri Becquerel

11

ale nie przyniosły oczekiwanego przez Niemców rezultatu. Największą bitwą morską w I wojnie

światowej była bitwa .................................... , która rozegrała się w ............ r. Po tym starciu Niemcy

ogłosili w ............r. nieograniczoną wojnę ..........................................Była to jedna z przyczyn

przystąpienia do wojny po stronie ententy, w kwietniu 1917 r. .........................................................

Jako pierwsi gazów bojowych użyli .................................. Miało to miejsce podczas bitwy pod

................... w .........................r. Po tym wydarzeniu wojska zostały wyposażone w maski

................................. .

12

Brudnopis

13

Nrzadania

Max liczbapunktów możliwych do

uzyskania w poszczególnychzadaniach

Liczba pkt uzyskanychprzez uczestnika w każdym

z zadań

14

1. 102. 93. 54. 55. 86. 57. 18. 79. 110. 111. 112. 513. 214. 115. 816. 117. 118. 119. 420. 321. 122. 423. 1024. 925. 626. 15

Łączna liczbapkt uzyskanych przez

uczestnika

Max124 pkt

Uczeń uzyskał :

Podpis osoby sprawdzającej : Po sprawdzeniu pracy w szkole :

Podpis osoby weryfikującej : Po weryfikacji pracy :

15

16