suadmuric.weebly.comsuadmuric.weebly.com/uploads/1/0/1/7/10178033/cso_op_04... · web viewpokrenuti...

OBRAZOVNI PROGRAM

ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA

SADRŽAJ

OPŠTI DIO...........................................................................................31. NAZIV PROGRAMA: ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA............................32. NASTAVNI PLAN...............................................................................3POSEBNI DIO........................................................................................61. PREDMETNI PROGRAMI.....................................................................61.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI.........................................................61.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI....................................................71.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE..........................................................71.2.2. OSNOVI RAČUNARSTVA.............................................................151.2.3. OSNOVE ELEKTRONIKE..............................................................221.2.4. OPERATIVNI SISTEMI.................................................................291.2.5. DIGITALNA ELEKTRONIKA..........................................................341.2.6. PRENOS PODATAKA..................................................................401.2.7. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA........................................481.2.8. PROGRAMIRANJE.......................................................................631.2.8. RAČUNARSKE MREŽE.................................................................741.2.10. BAZE PODATAKA.....................................................................821.2.11. PREDUZETNIŠTVO...................................................................881.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA..............................................................941.3. IZBORNA NASTAVA...................................................................1091.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE)........................................................1091.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE...................................1211.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA.......................................................1261.3.4. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE.....................1311.3.5. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE....................................................1451.3.6. OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST....................1511.3.7. MEHATRONIKA........................................................................1611.3.8. OBJEKTNO PROGRAMIRANJE.....................................................1732. STRUČNI ISPIT..............................................................................1782.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA................1782.1.1. BAZE PODATAKA.....................................................................1782.1.2. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE......................................1812.1.2. PROGRAMIRANJE.....................................................................1842.1.2. RAČUNARSKE MREŽE...............................................................1892.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD............................................1913. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKA......................1954. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA...........................................1965. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA.....................................................................................1966. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH......1967. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA.....1968. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA.........1988.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE.......................................................................................................1989. PROFESIONALNA PRAKSA..............................................................19910. SLOBODNE AKTIVNOSTI..............................................................200

2

11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA......................................................................................201

3

OPŠTI DIO

1. Naziv programa: ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA 2. Nastavni plan

Redni

brojNastavni predmeti -

grupe predmetaI II III IV

Ukupnosed. god. sed. god. sed. god. sed. god.A Opšteobrazovni predmeti1. Maternji jezik i književnost 3 10

8 3 108 3 10

8 3 99 423

2. Matematika 3 108 3 10

8 3 108 3 99 423

3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 2824. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 2825. Informatika 2 72 72

Društvena grupa predmeta1. Istorija 2 72 722. Geografija 2 72 723. Sociologija 2 72 72

Prirodna grupa predmeta1. Fizika 2 72 722. Hemija 2 72 72

UKUPNO A 18 648 14 50

4 10 360 10 33

0 1842B Stručno - teorijski predmeti 1. Osnove elektrotehnike 4 14

4 3 108 252

2. Osnovi računarstva 3 108 108

3. Osnove elektronike 3 108 108

4. Operativni sistemi 2 72 725. Digitalna elektronika 3 10

8 1086. Prenos podataka 2 72 727. Aplikativni softver i

multimedija 2 72 2 66 138

8. Programiranje 3 108 3 99 207

9. Računarske mreže 2 72 2 66 13810. Baze podataka 2 72 2 66 13811. Preduzetništvo 2 66 66

UKUPNO B 7 252 11 39

6 11 396 11 36

3 471

C Praktična nastava 4 144 4 14

4 6 216 6 19

8 702

UKUPNO B+C 11 396 15 54

0 17 612 17 56

1 2109D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141E Izborna nastava 2 72 2 72 4 14

4 4 132 420

1. Engleski (jezik struke) 2 72 2 72 2 72 2 66 2822. Ekologija i zaštita životne

sredine 2 72 723. Poslovna komunikacija 2 72 724. Računarska grafika i

internet tehnologije 2 72 2 72 144

4

Redni

broj

Nastavni predmeti -grupe predmeta

I II III IV Ukupnosed. god. sed. god. sed. god. sed. god.A Opšteobrazovni predmeti5. Automatsko upravljanje 2 72 2 66 1386. Osnove energetike i

energetska efikasnost 2 72 2 66 1387. Mehatronika 2 72 2 66 1388. Objektno programiranje 2 66 66F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 danaG Sedmični broj časova 32 32 32 32H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D) = 4512

5

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa- Sticanje opštih i osnovnih znanja za razumjevanje zakonitosti pojava u

prirodi i društvu.- Sticanje znanja i razvijanje vještina za uspješan rad i stručno

usavršavanje.- Razvijanje motivacije za cjeloživotno obrazovanje i usavršavanje i

oblikovnje trajnog sistema vrijednosti.- Omogućavanje sticanja znanja za uspješnu upotrebu i praćenje razvoja

savremenih tehnologija komunikacije. - Upoznavanje osnovnih elemenata programske opreme, pravila za pisanje

programa i osnovnih znanja o sintaksi i semantici jednog programskog jezika.

- Razvijanje sposobnosti razumijevanja i stvaranja apstraktnih predstava o pojavama koje se teže razumiju.

- Upoznavanje područja elektrotehničke i informatičke struke i utvrđivanje osnovnih stručnih znanja za povezivanje teorije i prakse.

- Upoznavanje mjernih instrumenata i principa mjerenja električnih i drugih fizičkih veličina.

- Razvijanje svijesti i pozitivnog odnosa prema mjerama za smanjivanje zagađenja i zaštite životne sredine i prema racionalnoj upotrebi energije i materijala.

- Upoznavanje standarda, tehničkih propisa i regulative i razvijanje svijesti o dosljednom poštovanju propisa o zaštiti na radu i zaštiti okoline.

- Upoznavanje nekih osnovnih elektronskih šema povezivanja analogne i digitalne tehnike.

- Upoznavanje osnovnih operacionih sistema i osposobljavanje za instaliranje i prilagođavanje programske opreme zahtjevima korisnika, kao i korišćenje standardne opreme.

- Upoznavanje sastavnih djelova računara, njihovih karakteristika i funkcija, tehnika i načina povezivanja u funkcionalne informatičke sisteme i informatičke mreže.

- Osposobljavanje za ugradnju i servisiranje komponenti. - Upoznavanje osnovnih oblika informatičkih mreža, metoda provjeravanja

djelovanja, ustanovljavanja i eliminisanja grešaka u mrežama.- Osposobljavanje za sastavljanje i kombinovanje komponenti u

funkcionalne informatičke sisteme i mreže.- Osposobljavanje za korišćenje softverskih paketa za izradu raznih

dokumenata (teksta, proračuna, grafike, obrade slika), za traženje i razmjenu podataka na mrežama itd.

- Upoznavanje sa karakteristikama algoritamskog pristupa u rješavanju problema i osposobljavanje za razvijanjem jednostavnih programa.

- Osposobljavanje za kreiranjem baze, web prezentacije, animacije itd.

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih- U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem

trajanju -obrazovni program Elektrotehničar računara, mogu se upisati lica koja su završila osnovnu školu ili dvogodišnju stručnu školu i nijesu starija od 17 godina. Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća Škole.

- Lica koja su napunila 18 godina života uključuju se u program za obrazovanje odraslih.

- Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta za upis, upis se vrši prema Pravilniku o upisu učenika u stručnu školu.

6

5. Trajanje obrazovanja- Obrazovanje traje četiri godine.

6. Prohodnost- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih

predmeta tekuće godine postigli prelaznu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.

- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u drugi ili treći razred sa obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Pravilnikom (planom) za izvođenje obrazovnog programa za odrasle koji donosi nadležna institucija.

7. Obrazovanje koje se stiče- Završetkom obrazovnog programa Elektrotehničar računara, učenik stiče

stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju – ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA.

7

POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2 MATEMATIKA1.1.3. STRANI JEZIK1.1.4. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.5. INFORMATIKA1.1.6. ISTORIJA1.1.7. GEOGRAFIJA1.1.8. SOCIOLOGIJA1.1.9.FIZIKA1.1.10.HEMIJA

Napomena: Katalozi opšteobrazovnih predmeta su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

8

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE

1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

RazredVrste nastave

UkupnoTeorija VježbePraktičn

a nastava

I 108 36 144II 72 36 108IIIIV

Ukupno 180 72 252

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave- Upoznavanje sa osnovnim zakonima elektrotehnike u kolima

jednosmjerne i naizmjenične struje.- Upoznavanje zakonitosti elektrostatičkog i elektromagnetnog polja.- Upoznavanje uloge različitih materijala, njihovih fizičkih i hemijskih

karakteristika.- Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka.- Prepoznavanje i razumijevanje primjene osnovnih fizičkih zakona kod

električnih instrumenata, mašina i uređaja.- Upoznavanje mjera zaštite pri radu u laboratoriji.- Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom / laboratorijskom radu.- Upoznavanje načina rješavanja problemskih zadataka kroz

interdisciplinarni pristup.- Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminologije.

9

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji

Formativni ciljevi

Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenikUvodni dio - Električna svojstva materije- Objašnjava

strukturu materije.

- Opisuje električna svojstva materijala.

- Navodi međunarodni SI sistem jedinica.

- Uočava strukturu materije i njenu valentnost na primjerima atoma.

- Razlikuje i upoređuje izolatore, provodnike i poluprovodnike.

- Upoređuje mjerne veličine i navodi primjere.

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja.

- Razvija svijest o uređenosti u sistemu prirodnih nauka i nastoji da samostalno izvodi analogije.

- Prikazati modele različitih atoma i analizirati strukturu.

- Dati primjere izvedenih jedinica i pretvaranja

jedinica.

Elektrostatika- Opisuje

elementarno naelektrisanje.

- Definiše vektorske veličine.

- Navodi Kulonov zakon.

- Objašnjava električno polje i veličine koje ga karakterišu.

- Definiše fluks elekričnog polja.

- Definiše potencijal električnog polja i napon.

- Definiše osnovne električne karakteristike kondenzatora.

- Navodi načine vezivanja kondenzatora.

- Objašnjava ponašanje dielektrika u

- Na primjeru uočava probno naelektrisanje.

- Primjenjuje osnovne operacije sa vektorima.

- Na primjerima određuje silu koja djeluje između naelektrisanja.

- Crta sile električnog polja za različite primjere naelektrisanja.

- Razlikuje homogeno od nehomogenog električnog polja.

- Određuje fluks na primjerima.

- Izračunava potencijal i napon na različitim primjerima naelektrisanih tijela.

- Razlikuje vrste kondenzatora i proračunava kapacitivnost.

- Razvija odgovornost o zaštiti životne sredine.

- Stiče radne navike.


- Uraditi zadatke sabiranja i oduzimanja vektora.

- Praktično pokazati primjere manifestacije elektrostatičkog polja.

- Crtati vektore elektrostatičkog polja

- Uraditi računske primjere određivanja potencijala i razlike potencijala naelektrisanih tijela.

- Uraditi zadatke: za rednu, paralelnu i mješovitu vezu kondenzatora.

10


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikelektrostatičkom polju.

- Šematski prikazuje vezivanje kondenzatora u grupe i proračunava ekvivalentnu kapacitivnost.

- Upoređuje kapacitivnosti kondenzatora koji imaju različite dielektrike.

Jednosmjerna električna struja- Objašnjava

pojam jednosmjerne struje i definiše njene parametre.

- Definiše elektromotornu silu.

- Definiše električnu otpornost i provodnost.

- Definiše Omov zakon.

- Definiše Džulov zakon.

- Definiše Prvi i Drugi Kirhofov zakon.

- Navodi načine vezivanja otpornika.

- Navodi i objašnjava metode rješavanja složenih električnih kola.

- Izračunava jačinu i gustinu električne struje na primjerima.

- Razlikuje realne izvore elektromotorne sile.

- Izračunava električnu otpornost i provodnost na primjerima i uočava uticaj temperature na njihove vrijednosti.

- Radi zadatke za prosto električno kolo s primjenom Omovog zakona.

- Izračunava gubitke snage pomoću Džulovog zakona.

- Radi zadatke koristeći Prvi i Drugi Kirhofov zakon.

- Crta šeme vezivanja otpornika i izračunava ekvivalentnu

- Stiče svijest o važnosti čuvanja energetskih izvora.

- Razvija sistematičnost u radu.

- Razvija tačnost i sposobnost upoređivanja.

- Razvija sposobnost za saradnju.

Vježbe: - Mjerenje otpora,

struje, napona i provjera Omovog zakona.

Vježba: - Provjera I

Kirhofovog zakona.

Vježba: - Izračunavati

nepoznati otpor pomoću ampermetra i voltmetra.

Vježba: - Određivanje

pada napona na otporima vezanim na red.


napona na redno vezanim kondenzatorima.

Vježba: - Mjerenje napona,

struje i otpora multimetrom.

11


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikotpornost.

- Razumije principe pojednostavljivanja složenih električnih kola i upotrebljava ih prilikom rješavanja zadataka.

Vježba: - Mjerenje snage

UI metodom.

Elektromagnetizam- Objašnjava

magnetno polje, njegove zakonitosti i veličine koje ga karakterišu.

- Opisuje magnetno polje u materijalnoj sredini.

- Definiše magnetna kola i veličine koje ga karakterišu.

- Definiše veličine koje karakterišu vremenski promjenljivo električno i magnetno polje.

- Objašnjava princip rada transformatora.

- Uočava pojavu magnetnog polja kao posljedicu električne struje i proračunava vrijednosti magnetne indukcije, magnetnog fluksa...

- Na različitim primjerima određuje silu na provodnik sa strujom, pravilom desnog zavrtnja.

- Razlikuje vrste magnetnih materijala i grafički prikazuje krivu magnećenja.

- Na različitim primjerima izračunava magnetne veličine u jednostavnim magnetnim kolima.

- Na različitim primjerima izračunava veličine koje su karakteristične za vremenski promjenljivo električno i magnetno polje.

- Razvija sposobnost opažanja.

- Razvija odgovornost u radu.

- Razvija sposobnost za prepoznavanje problema i nalaženje rješenja.

- Stiče sposobnost apstraktnog razmišljanja i zaključivanja.

- Demonstrirati linije sila magnetnog polja pomoću magneta i željeznih opiljaka.

- Koristeći programe za simulaciju (Tina, Electronics Workbench, Mentor OE i dr.), prikazati djelovanje elektrotehničkih veza i zakonitosti.

12


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Na primjeru

analizira rad transformatora i njegovu primjenu.

13

Razred: DRUGI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikNaizmjenična struja- Definiše

trigonometrijske funkcije i kompleksne brojeve.

- Objašnjava nastanak prostoperiodične elektromotorne sile (generator naizmjenične struje).

- Definiše parametre naizmjeničnih veličina.

- Definiše obrtni vektor.

- Objašnjava elemente linearnih kola naizmjenične struje.

- Grafički predstavlja kompleksne brojeve u kompleksnoj ravni.

- Razumije nastanak indukovane elektromotorne sile i crta talasni oblik naizmjenične struje.

- Na različitim primjerima izračunava karakteristike naizmjeničnih struja i napona.

- Crta i analizira zavisnost trenutne vrijednosti naizmjenične veličine od položaja obrtnog vektora.

- Crta i analizira fazne i vremenske dijagrame.

- Stiče sposobnost posmatranja, analize i zaključivanja.

- Crtati pravougli trougao i izračunavati trigonometrijske funkcije za uglove 30, 60 i 45 stepeni.

- Raditi jednostavne zadatke sa kompleksnim brojevima.

Vježba: - Mjerenje

naizmjeničnog napona pomoću osciloskopa.

Vježba: - Koristeći

programe za simulaciju prikazati naizmjenične veličine.

Redna veza elemenata u kolu naizmjenične struje- Objašnjava redne

načine vezivanja elemenata u kolu naizmjenične struje.

- Opisuje pojavu redne(naponske) rezonanse.

- Definiše snagu i faktor snage kod

- Crta šemu za svaku rednu vezu, na šemi označava električne veličine i radi računske zadatke.

- Crta vremenski i vektorski dijagram napona i struja.

- Na primjerima analizira uticaj frekvencije na

- Razvija sposobnost za proračunavanje i analiziranje.

- Rješavati računske primjere rednih veza sa realnim podacima.

Vježba:- Upoređivanje

talasnih oblika napona na elementima redne veze pomoću osciloskopa ili simulacijom na

14


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikredne veze elemenata.

redno RLC kolo.- Na primjerima

uočava uticaj faktora snage na ukupnu snagu u kolu i način popravke faktora snage.

računaru.

Paralelna veza elemenata u naizmjeničnim kolima- Objašnjava

paralelne načine vezivanja elemenata.

- Objašnjava pojavu paralelne (strujne) rezonanse.

- Definiše snagu i faktor snage kod paralelne veze elemenata.

- Crta šemu za svaku paralelnu vezu, na šemi označava električne veličine.

- Određuje ekvivalentnu admitansu.

- Crta vremenski i vektorski dijagram napona i struja.

- Analizira trougao struja, admitansi i snaga.

- Na primjeru paralelenog RLC kola, analizira uticaj frekvencije.

- Uočava uticaj faktora snage na ukupnu snagu u kolu i način popravke faktora snage.

- Razvija sposobnost da teorijsko znanje poveže sa praktičnim.

Vježba: - Posmatranje

rezonantnih pojava na osciloskopu.

Vježba:- Provjera I

Kihofovog zakona u kolima naizmjenične struje.


nepoznate otpornosti Vitstonovim mostom.


nepoznate kapacitivnosti UI metodom.

Složena naizmjenična kola- Opisuje

kombinovane veze elemenata u naizmjeničnim kolima.

- Izračunava impedanse i admitanse u složenim kolima i crta fazorske dijagrame.

- Vrši minimiziranje ekvivalentnih šema koristeći tranformaciju iz trougla u

- Razvija spremnost za timski rad i pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.


nepoznate induktivnosti UI metodom.

Vježba: - Mjerenje snage u

kolima naizmjenične struje UI metodom.

Vježba:

15


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Objašnjava

rješavanje složenih kola različitim metodama.

zvijezdu i obrnuto.

- Izvodi jednačine za složeno kolo sa više kontura.

- Mjerenje snage pomoću watmetra.


monofaznim kolima pomoću 3 ampermetra.

Spregnuta kola- Definiše

elemente induktivno spregnutih kalemova.

- Objašnjava transformator

- Na primjerima izračunava karakteristične veličine.

- Analizira princip rada i primjenu transformatora i određuje odnos transformacije.

- Uočava primjenu autotransformatora u praksi.

- Podstiče analitičku sposobnost.

- Izračunavati zadatke i određivati karakteristične veličine na različitim primjerima.

Oscilatorna kola- Definiše redno i

paralelno oscilatorno kolo.

- Na primjerima izračunava odgovarajuće elemente oscilatornih kola.

- Stiče preciznost pri rješavanju primjera iz prakse.

Trofazni sistemi- Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima trofaznih sistema.

- Objašnjava simetrični i nesimetrični trofazni sistem.

- Navodi načine vezivanja u trofaznim sistemima.

- Definiše snage i energije trofaznih sistema.

- Objašnjava pojavu obrtnog magnetnog polja.

- Razumije princip rada trofaznog generatora i motora.

- Upoređuje karakteristike trofaznih i jednofaznih sistema.

- Uočava razliku između linijskih i faznih napona, kao i linijskih i faznih struja.

- Izračunava snage trofaznog sistema: aktivnu, reaktivnu i prividnu, izražene preko linijskih i faznih napona i struja.


- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.


monofaznim kolima pomoću 3 voltmetra.


trofaznom sistemu.

16


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Upoznaje se sa

upotrebom trofaznih sistema u praksi.

- Uočava princip rada asinhronog motora i zna njegovu praktičnu primjenu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- R. Opačić: Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja za

elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- M. Piroćanac: Osnove elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- J. Menart: Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- Z. Pendić, M. Pendić, J. Menart: Osnove elektrotehnike II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- N. Nikolić, M. Milošević: Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

17

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa

odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu).- Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu).- Pismene vježbe.- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih

ocjena u klasifikacionom periodu.- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike; - diplomirani inženjer elektronike;- profesor elektrotehnike.

10. Povezanost predmetaZnanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja- Električna svojstva

materije- Osnove elektronike - Struktura materije

- Provodnici, poluprovodnici

- Elektromagnetizam - Osnove elektronike- Praktična nastava

- Magnetni materijali

- Naizmjenična struja - Praktična nastava - Uticaj struje na čovjeka

18

1.2.2. OSNOVI RAČUNARSTVA

1. Naziv predmeta: OSNOVI RAČUNARSTVA


RazredVrste nastave


a nastava

I 72 36 108IIIIIIV

Ukupno 72 36 108


3. Opšti ciljevi nastave- Obučavanje za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u

svijetu iz oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji.- Osposobljavanje za pravilnom i blagovremenom zaštitom podataka. - Sticanje sposobnosti nalaženja informacija iz različitih izvora i njihovo

kritičko vrednovanje.- Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa

praktičnim znanjem.- Sticanje znanja o računarskom hardveru i softveru i razvijanje osjećaja o

važnosti čuvanja i održavanja opreme.- Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline.- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.- Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost,

inicijativnost, snalažljivost, prilagodljivost, sistematičnost, urednost, kritičnost, preciznost i efikasnost.

- Razvijanje sposobnosti algoritamskog i sistematskog rješavanja problema.

- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

19

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: PRVI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikVrste podataka- Pojašnjava pojam

podatak i navodi vrste podataka.

- Uočava značaj podatka.

- Razlikuje analogni i digitalni podatak.

- Razlikuje numerički, alfabetski i alfanumerički podatak.

- Stiče pozitivan odnos prema zanimanju.

- Razvija sposobnost zapažanja.

Vježba:- Ispisuje primjere

numeričkog , alfabetskog i alfanumeričkog podatka.

Predstavljanje podataka- Objašnjava

diskretno predstavljanje podataka i definiše pojmove: skup znakova, znak, niska, dužina niske, prazna niska, interna i eksterna azbuka, kod, kodna riječ, kodiranje i dekodiranje.

- Objašnjava binarno kodiranje.

- Nabraja i objašnjava načine kodiranja predznaka broja u binarnom sistemu.

- Definiše pojam formata.

- Upoznaje se sa podjelom i načinom predstavljanja brojčanih podataka.

- Upoznaje se sa podjelom i načinom predstavljanja nebrojčanih

- Uočava ulogu diskretnog predstavljanja podataka.

- Razlikuje i analizira pojmove: skup

znakova, znak, niska, dužina

niske, prazna niska, interna i eksterna azbuka, kod,

kodnariječ, kodiranje i dekodiranje.

- Uočava ulogu binarnog kodiranja.- Razlikuje načine

kodiranja predznaka broja.

- Uočava raspored predstavljanja komponenti podataka u memoriji (format).

- Razlikuje brojčane podatke i skicira njihov format.

- Razlikuje i predstavlja nebrojčane podatake

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Vježba:- Kodiranje

predznaka broja u binarnom sistemu na različtim primjerima.

Vježba:- Ispisuje primjere

brojčanih podataka i skicira njihove formate.

Vježba:- Predstavlja

nebrojčane podake pomoću ASCII ili Unicoda uz pomoć kodne tabele.

20


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpodataka. pomoću kodova.

Matematičke osnove računara- Pojašnjava

pojmove: broj, brojni bistem (osnova, cifre i težinska vrijednost cifre u brojnom zapisu).

- Navodi podjelu brojnih sistema.

- Opisuje način pretvaranja dekadnog u binarni broj i obrnuto.

- Objašnjava osnovne računske operacije sa binarnim brojevima.

- Opisuje način pretvaranja dekadnog u oktalni i heksadecimalni broj i obrnuto

- Razumije osnovne pojmove vezane za bilo koji brojni sistem.

- Uočava važnost upotrebe brojnih sistema.- Uočava razliku i

osnovne karakteristike brojnih sistema.

- Na primjerima pretvara dekadni u binarni broj i obrnuto.

- Vrši osnovne računske operacije sa binarnim brojevima.

- Na primjerima pretvara dekadni u oktalni ili heksadecimalni broj i obrnuto.

- Razvijasistematičnost i preciznost u

radu.

Vježba: - Predstavlja

dekadni broj preko težinskih vrijednosti cifara na različitim primjerima.

Vježba:- Pretvara dekadni

u binarni broj i obrnuto na različitim primjerima.

Vježba: - Osnovne

računske operacije sa binarnim brojevima na različitim primjerima.

Vježba:- Pretvara dekadni

u oktalni ili heksadecimalni broj i obrnuto na različitim

primjerima.Računarski sistem i arhitektura računara- Upoznaje pojam

računarskog sistema.

- Objašnjava pojmove: instrukcija, program i programiranje.

- Navodi podjele računarskog sistema.

- Upoznaje komponente računarskog sistema.

- Objašnjava Fon Nojmanovu

- Uočava značaj računarskog sistema i razlikuje ga od ostalih sistema.

- Uočava razliku između instrukcije i programa.

- Razlikuje podjele sa stanovišta: primjene, broja korisnika i broja naredbi koje se izvršavaju u jednom trenutku vremena.

- Uočava razlike izmedju hardvera

- Razumije važnost očuvanja zdrave životne sredine.

- Razvija organizacione sposobnosti.

Vježba:- Skicira način

povezivanja osnovnih djelova računarskog sistema.

Vježba:- Skicira šemu Fon Nojmanove arhitekture računara.

Vježba:- Prikaz različitih

prezentacija o Fon Nojmanovoj arhitekturi računara iz

21


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikarhitekturu računara.

i softvera.- Prepoznaje

elemente Fon Nojmanove arhitekture računara kod savremenog PC-a.

izvora sa Interneta.

Hardver računarskog sistema- Upoznaje

organizaciju računarskog hardvera.

- Upoznaje i objašnjava strukturu centralne jedinice.

- Objašnjava i navodi tipove spoljašnje memorije.

- Definiše pojam bafera i virtuelne memorije.

- Objašnjava i navodi ulazne jedinice.

- Objašnjava i navodi izlazne jedinice.

- Razlikuje i uočava osnovne djelove računarskog hardvera.

- Uočava ulogu i značaj svih elemenata

centralne jedinice.- Analizira i

razlikuje tipove spoljašnje memorije.

- Uočava značaj memorije u

računarskom sistemu.

- Uočava ulogu bafera i virtuelne memorije.

- Razlikuje ulazne jedinice sa aspekta funkcije, načina unošenja podataka i komunikacije sa korisnikom.

- Razlikuje izlazne jedinice sa aspekta funkcije, načina prikazivanja rezultata obrade podataka i komunikacije sa korisnikom.

- Razvija preduzimljivost i samostalnost u radu.

- Razvija odgovornost za preuzetu obavezu u grupnom radu.

Vježba:- Rastavlja

računarski hardver na osnovne komponente.

Vježba:- Rastavlja

centralne jedinicu na njegove osnovne komponente.

Vježba:- Prikaz različitih

prezentacija o hardveru računarskog sistema iz izvora sa Interneta.

Softver računarskog sistema- Pojašnjava pojam

i navodi

- Uočava važnost softvera u računarskom


Vježba:- Rad sa

operativnim

22


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikkategorije softvere.

- Pojašnjava pojam operativnog sistema.

- Definiše pojam korisničkog interfejsa.

- Pojašnjava pojam i navodi podjelu sistemskog softvera.

- Pojašnjava pojam i navodi podjeluaplikativnog softvera.

sistemu i razlikuje kategorije softvera.

- Uočava ulogu i funkciju operativnog sistema u računarskom sistemu.

- Razlikuje operativne sisteme komandnog i grafičkog tipa.

- Analizira ulogu sistemskog softvera.

- Uočava razliku između izvornog programa, kompajlera, interpretatora, editora, programa za povezivanje (linker), izvršnog programa, programa za punjenje (loader) i programa za otkljanjanje grešaka (debuger).

- Uočava funkciju i značaj drajvera i uslužnih programa.

- Analizira pojam aplikativnog softvera.

- Uočava razlike između programa

za rad sa tekstom, tabelom, crtežom, slikom, zvukom, kao i programa

- Razvija preciznost u radu.

- Razvija brzinu,rutinu i tačnost.

sistemom MS-DOS (komande za rad sa direktorijumima i datotekama).

Vježba:- Promijeniti

raspored i ime ikona na desktopu, vratiti sve u prvobitni položaj.

Vježba:- Pokrenuti

program Calculator i vježbati rad sa mišem.

Vježba:- Rad sa

programima Notepad i Wordpad.

Vježba: - Rad sa

programom Paint.

Vježba:- Rad sa

programima Paint i Wordpad.

Vježba: - Rad sa

programom Windows Media Player.

Vježba: - Rad sa fajlovima

i folderima (kreiranje i postavljanje na Desktopu).

Vježba:

23


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik

- Pojašnjava i opisuje osnovne elemente

grafičke operativne

sredine.- Upoznaje se sa

sadržajem podmenija Accessories.

- Upoznaje se sa sadržajem

podmenija Games.

za upravljanje bazama podataka i programa za prezentacije i animacije.- Razlikuje i koristi

osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Razlikuje elemente

podmenija Accessories i pokreće

programeCalculator, Paint, Notepad,

Wordpad i Windows Media Player.

- Razlikuje i koristi sadržaj

podmenija Games.

- Pokrenuti igru iz podmenija Games i vježbati rad sa mišem.

Algoritamsko rješavanje zadataka- Pojašnjava

korake za rješavanje problema primjenom računara.

- Pojašnjava pojam algoritma.

- Definiše i objašnjava strukturu dijagrama toka.

- Navodi tipove

- Uočava važnost ispravno definisanog problema i njegovo pravilno predstavljanje matematičkim modelom.

- Sastavlja algoritam i piše program.

- Uočava važnost testiranja programa.

- Zna šta je algoritam.

- Razlikuje i skicira elemente dijagrama toka.

- Razlikuje i skicira

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje pojedinih zadataka.

- Razvija smisao za logičko razmišljanje i rasuđivanje.

Vježba:- Koristeći

algoritamske strukture rješavati probleme iz osnova elektrotehnike.

Napomena:- Koristi za pisanje

programa programski jezik

II generacije (Turbo Basic).

24


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikalgoritamskih struktura.

dijagram toka algoritamskih struktura.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- N. Klem: Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2008.- N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2002.- N. Klem, N. Perin, N. Praščević: Računarstvo i informatika, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva , Beograd, 2002.- Ž. Tošić, M. Ranđelović: Računari, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2002.- Dr M. Stanković: Primena računara u elektrotehnici – udžbenik za II

razred srednje elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- N. Klem: Uvod u primenu računara, Građevinska knjiga a.d., Beograd, 2007.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, štampač, skener, projektor i

projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih



8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

25

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i

informatike;- diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i

telekomunikacija;- diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.

10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetimaPredmet Znanja

- Matematičke osnove računara

- Digitalna elektronika - Računske operacije u brojnim sistemima

- Matematičke osnove računara

- Digitalna elektronika - Binarno kodiranje

- Hardver računarskog sistema

- Osnove elektrotehnike - Analiza električnih kola

- Hardver računarskog sistema

- Osnovi elektronike - Integrisana elektična kola

- Algoritamsko rješavanje zadataka

- Programiranje - Osnove programiranja

26

1.2.3. OSNOVE ELEKTRONIKE

1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTRONIKE


RazredVrste nastave


a nastava

III 72 36 108IIIIV

Ukupno 72 36 108


3. Opšti ciljevi nastave- Uočavanje važnosti poluprovodnika u elektronici.- Prepoznavanje i razumijevanje djelovanja aktivnih komponenti.- Razlikovanje funkcije posebnih elektronskih elemenata.- Upoznavanje sa primjenom filtara.- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne literature.- Razvijanje radnih navika.- Razvijanje sposobnosti za tačnost i preciznost.- Razvijanje pozitivnog odnosa prema čistoj okolini.

27

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: DRUGI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvodni dio - Upoznaje

energetske nivoe elektrona.

- Objašnjava poluprovodnike P i N tipa.

- Navodi vrste kretanja naelektrisanih čestica u poluprovodniku.

- Objašnjava kretanje elektrona pod dejstvom električnog polja.

- Razlikuje provodnike poluprovodnike i izolatore na osnovu njihove kristalne strukture.

- Crta kristalnu rešetku Si.

- Razumije proces nastajanja parova elektron šupljina.

- Uočava razliku između haotičnog i difuznog kretanja slobodnih elektrona.

- Razvija svijest o uređenosti u sistemu prirodnih nauka.

- Prikazati modele različitih atoma i analizirati strukturu.

Diode- Objašnjava

proces obrazovanja PN spoja.

- Objašnjava direktnu i inverznu polarizaciju PN spoja.

- Objašnjava dobijanje

strujno-naponske karakteristike diode.- Navodi vrste

proboja.- Navodi vrste

dioda.

- Upoznaje se sa osobinama i primjenom

- Crta raspodjelu potencijala, električnog naelektrisanja i električnog polja.

- Analizira direktnu i inverznu polarizaciju PN spoja.

- Crta strujno-naponsku karakteristiku diode.

- Razlikuje vrste proboja.

- Razlikuje vrste dioda.

- Analizira navedene diode i crta njihove strujno-naponske karakteristike.



Vježba: - Snimanje

karateristike diode.

28


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikZenerove, Šotkijeve i Varikap diode.

Primjena dioda- Upoznaje se sa

usmjeračima.- Definiše

jednostrani i dvostrani usmjerač.

- Objašnjava ulogu kondenzatora u usmjeraču.

- Objašnjava Grecov spoj.

- Crta jednostavnu šemu usmjerača.

- Crta jednostrani i dvostrani usmjerač.

- Crta talasne oblike napona.

- Crta talasne oblike napona.


Vježba: - Usmjerači.

Bipolarni tranzistor- Upoznaje se sa

unutrašnjom strukturom tranzistora.

- Objašnjava vrste tranzistora.

- Objašnjava simbole i elektode tranzistora.

- Objašnjava princip rada tranzistora.

- Definiše osnovne komponente struja u tranzistoru i koeficijent strujnog pojačanja.

- Navodi načine vezivanja tranzistora.

- Objašnjave statičke karakteristike tranzistora.

- Definiše ograničenja u radu tranzistora.

- Navodi oznake

- Shvata unutrašnju strukturu tranzistora.

- Uočava razliku između PNP i NPN tranzistora.

- Crta principsku šemu tranzistora.

- Skicira tokove naelektrisanja u tranzistoru.

- Crta šemu tranzistora sa izvorima napajanja.

- Crta šeme načina vezivanja.

- Analizira područja rada tranzistora na statičkim karakteristikama.

- Crta hiperbolu snage.

- Određuje vrstu tranzistora na osnovu zadate oznake.


- Razvija tačnost i sposobnost upoređivanja


Vježba: - Snimanje

karakteristika bipolarnog tranzistora.

29


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniktranzistora.

Unipolarni tranzistori- Upoznaje

pojmove i funkcije unipolarnih tranzistora.

- Objašnjava princip rada i statičke karakteristike.

- Definiše parametre FET-a.

- Objašnjava model FET-a za male signale.

- Objašnjava princip rada MOSFET-a.

- Razlikuje unipolarne i bipolarne tranzistore.

- Crta statičke i izlazne karakteristike

FET-a.- Razlikuje

parametre FET-a.- Crta

ekvivalentnu šemu FET-a.

- Razlikuje vrste MOSFET-ova.




Vježba: - Statičke

karakteristike FET-a.

Pojačavači sa bipolarnim tranzistorima- Objašnjava

pojačavač kao linearni četvoropol.

- Navodi moguća izobličenja u radu tranzistora.

- Definiše naponsko, strujno pojačanje kao i izlaznu i ulaznu otpornost na modelu linearnog četvoropola.

- Objašnjava dobijanje radne prave i radne tačke na modelu linearnog četvoropola.

- Objašnjava hibridne parametre tranzistora i

- Crta tranzistor kao linearni četvoropol i razumije pretvaranje energije u njemu.

- Razlikuje izobličenja u radu tranzistora.

- Određuje i računa pojačanja.

- Određuje ulaznu i izlaznu otpornost.

- Crta radnu pravu i radnu tačku.

- Crta ekvivalentnu šemu sa


- Razvija analitičko mišljenje.

Vježba: - Pojačavač sa

zajedničkim emitorom.

30


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikekvivalentnu šemu.

- Navodi uzroke nestabilnosti radne tačke.

- Objašnjava načine stabilizacije radne tačke.

- Objašnjava pojačavač sa zajedničkim emitorom.

- Objašnjava pojačavač sa zajedničkim kolektorom.

- Objašnjava pojačavač sa zajedničkom bazom.

- Objašnjava Darlingtonov spoj.

- Objašnjava tranzistor kao prekidač.

hibridnim parametrima.

- Uočava potrebu za stabilizacijom radne tačke.

- Crta pojačavač sa stabilizovanom radnom tačkom.

- Crta pojačavač sa zajedničkim emitorom i određuje njegovo naponsko i strujno pojačanje ulaznu i izlaznu otpornost.

- Analizira pojačavač sa zajedničkim kolektorom.

- Analizira pojačavač sa zajedničkom bazom.

- Crta i analizira Darlingtonov spoj.

- Razumije tranzistor kao prekidač.

Pojačavači sa unipolarnim tranzistorima- Objašnjava

pojačavač sa zajedničkim sorsom.

- Upoznaje se sa ekvivalentnom šemom pojačavača sa FET-om.

- Definiše naponsko, strujno pojačanje i ulaznu i izlaznu otpornost.

- Crta pojačavač sa zajedničkim sorsom.

- Crta radnu pravu i radnu tačku.

- Analitički izvodi izraze za pojačanje i ulaznu i izlaznu otpornost.

- Razvija osjećaj za urednost radnog prostora.

Vježba: - Pojačavač sa

FET-om.

Operacioni pojačavači

31


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Navodi

karakteristične veličine i parametre operacionog pojačavača.

- Definiše idealni operacioni pojačavač i njegove osobine.

- Objašnjava invertujući operacioni pojačavač.

- Objašnjava neinvertujući operacioni pojačavač.

- Objašnjava kolo za sabiranje i oduzimanje napona.

- Razlikuje osnovne parametre.

- Crta simbol O.P. i raspored izvoda.

- Crta i analizira invertujući O.P.

- Crta i analizira neinvertujući O. P.

- Crta šemu kola za sabiranje i oduzimanje napona.

- Razvija analitičko mišljenje. Vježba:

- Invertujući pojačavač. Kolo za sabiranje i oduzimanje napona.

Vježba: - Neinvertujući

pojačavač.

Filtri- Definiše filtar kao

linearni četvoropol.

- Navodi vrste filtara.

- Objašnjava aktivne filtre.

- Objašnjava propusnik niskih učestanosti.

- Objašnjava propusnik visokih učestanosti.

- Objašnjava propusnik opsega i nepropusnik opsega učestanosti.

- Uočava filtar kao linearni četvoropol.

- Razlikuje vrste filtara.

- Crta i analizira aktivni filtar.

- Analizira propusnik niskih učestanosti.

- Analizira propusnik visokih učestanosti.

- Uočava granične učestanosti i analizira propusnik i nepropusnik opsega učestanosti.

- Razvija sposobnost analiziranja električnih šema.

- Prikazuje vrste filtara.

Optoelektronika- Objašnjava

fotodiode, - Razumije građu i

princip rada - Povezuje

teorijska i - U TINA softveru

vrši simulacije sa

32


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikfototranzistore i fotootpornike.

- Objašnjava svijetleće diode.

- Objašnjava tečni kristal.

- Objašnjava razumije opto-kapler.

fotodioda, fototranzistora i fotootpornika.

- Razumije rad svijetlećih dioda.

- Razlikuje osobine tečnog kristala.

- Analizira opto-kapler i uočava njegovu primjenu.

praktična znanja. fotodiodama i fotootpornicima.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- R. Opačić: Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - R. Opačić: Elektronika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004.- M. Filipović: Osnove telekomunikacija, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2004.- S. Stanković, R. M. Laković: Elektronika, Podgorica, 1999.



7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.- Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih




33

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija

i automatike.


Predmet Znanja- FET i MOSFET - Osnove elektrotehnike - Računanje električnih

veličina- Rješavanje prostih kola- Rješavanje računskih

primjera iz prakse- Diode - Praktična nastava - Rješavanje prostih kola- Bipolarni tranzistori - Osnove elektrotehnike

- Praktična nastava- Crteži, razumijevanje

jednostavnih šema

34

1.2.4. OPERATIVNI SISTEMI

1. Naziv predmeta: OPERATIVNI SISTEMI


RazredVrste nastave


a nastava

III 36 36 72IIIIV

Ukupno 36 36 72



svijetu iz oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji.- Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa

praktičnim znanjem.- Sticanje sposobnosti za ocjenjivanje ugrađenih programskih rješenja.- Sticanje znanja o računarskom softveru i razvijanje osjećaja o važnosti

čuvanja i održavanja opreme.- Sticanje navika za korišćenjem stručne literature.- Razvijanje navika za upotrebu standarda i poštovanja autorskih prava.- Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline.- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.- Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost,



35

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: DRUGI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikMS - DOS- Opisuje istorijski

razvoj DOS-a.- Upoznaje se sa

organizacijom DOS-a.- Upoznaje ulogu

fajlova tipa com, exe, bat.

- Upoznaje se sa komandama DOS-a.

- Objašnjava batch fajlove.

- Opisuje aspekte korišćenja DOS-a.

- Poznaje istorijski razvoj DOS-a.

- Uočava ulogu organizacije DOS-a.

- Uočava razliku između fajlova tipa com, exe, bat.

- Razlikuje i koristi komande DOS-a.

- Uočava ulogu batch fajlova.

- Sagledava aspekte

korišćenja DOS-a.


Vježba: - Podešavanje

BIOS-a za podizanje sistema.

Vježba: - Rad sa

diskovima, direktorijumima i datotekama.

WINDOWS- Upoznaje se sa

prednostima grafičke operativne sredine.

- Pojašnjava i opisuje osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Pojašnjava način organizacije podataka na disku.

- Upoznaje se sa načinom obilježavanja memorijskih medijuma.

- Objašnjava podešavanje desktopa.

- Objašnjava podešavanje taskbara.- Upoznaje se sa

- Uočava prednost grafičke operativne sredine u odnosu na prethodne.

- Razlikuje i koristi osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Vrši organizaciju podatka na disku.

- Obilježava memorijske medijume.

- Podešava parametre desktopa.

- Podešava i prilagođava radu elemente taskbara.

- Analizira i

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.

- Razvija preciznost

u radu.

- Razvija

Vježba:- Organizacija

podataka u folderu My Documents.

Vježba:- Podešavanje

parametara desktopa.


taskbara i prilagođavanje svom radu.

Vježba:- Rad sa više

otvorenih aplikacija i prilagođavanje prozora aplikacije svom radu.

Vježba:- Zadavnje

komandi preko alatke, tastera i

36


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikosnovnim operacijama u Windowsu.

- Opisuje manipulaciju aplikacijama.

- Opisuje elemente prozora i njihovu osnovnu funkciju.

- Objašnjava i nabraja načine zadavanja komandi.

- Opisuje i objašnjava elemente dijalog prozora.

- Upoznaje se sa elementima Windows Explorera i načinom njegovog korišćenja.

- Upoznaje se ulogom programa za kompresiju podataka.

- Opisuje postupke pronalaženja fajlova i foldera na disku.

- Opisuje postupak kreiranja prečice na desktopu.

- Nabraja elemente Control Panela.

- Objašnjava instalaciju novog jezika tastature.

- Objašnjava instalaciju novog aplikativnog softvera.

- Objašnjava instalaciju štampača.

razlikuje osnovne operacije u Windowsu.

- Radi istovremeno sa više otvorenih aplikacija.

- Razlikuje i uočava ulogu elemenata prozora.

- Razlikuje, upoređuje i zna da zada komandu na više načina.

- Uočava ulogu elemenata dijalog prozora.

- Koristi Windows Explorer i razlikuje njegove elemente.

- Koristi programe za kompresiju podataka.

- Pronalazi fajl i folder na disku.

- Kreira prečicu na desktopu.

- Razlikuje i koristi elemente Control Panela.

- Instalira novi jezik tastature.

- Instalira aplikativni softver.

- Instalira štampač.

organizacione sposobnosti.

- Razvija samostalnost.

- Pozitivno procjenjuje važnost saznanja iz svog zanimanja.

- Razvija odgovornost za

iz menija.Vježba:- Rad sa dijalog

prozorima.Vježba:- Rad sa Windows

Explorerom.Vježba:- Rad sa

WinRARom ili WinZIPom.

Vježba:- Pronalaženje

fajlova i foldera opcijom Search.

Vježba:- Kreiranje prečice

aplikacije i dokumenta na desktopu.


datuma i vremena preko Control Panela.

Vježba:- Prilagođavanje

miša i tastature svom radu preko Control Panela.

Vježba:- Instalacija novog

jezika tastature.Vježba:- Intalacija

aplikativnog sosftvera.

Vježba:- Instalacija

štampača.Vježba:- Instalacija

fontova.Vježba:- Instalacija

operativnog sistema Windows.

Vježba:

37


Formativni ciljevi




instalaciju novih fontova.

- Objašnjava instalaciju operativnog sistema Windows.

- Objašnjava alate za održavanje tvrdih diskova.

- Navodi mogućnosti nadogradnje na postojeći operativni sistem.

- Nabraja nezavisne programe za podizanje sistema i korišćenje više operativnih sistema.

- Navodi savjete za instalaciju i deinstalaciju aplikacija.

- Objašnjava načine dijeljenja diskova.

- Opisuje postupak pravljenja rezervnih kopija.

- Opisuje postupak zaštite podataka.

- Instalira fontove.

- Instalira operativni sistem Windows.

- Upotrebljava alate za održavanje tvrdih diskova.

- Uočava značaj nadogradnje na postojeći operativni sistem.

- Razlikuje programe za podizanje sistema i korišćenje više operativnih sistema.

- Razlikuje i koristi savjete za instalaciju i deinstalaciju aplikacija.

- Uočava značaj dijeljenja diska.

- Pravi rezervne kopije.

- Sprovodi postupak zaštite podataka.

preuzetu obavezu u grupnom radu.

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

- Nadogradnja, konfigurisanje i podešavanje Windows-a XP.

Vježba:- Formatiranje i

dijeljenje diska.Vježba:- Pravljenje

rezervnih kopija.Vježba:- Zaštita podataka.

LINUX- Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima operativnog sistema Linux.

- Objašnjava funkcionisanje Linux-a.- Objašnjava

osnove

- Razlikuje osnovne pojmove operativnog sistema Linux.

- Razumije način funkcionisanja Linux-a.

- Uočava osnove komandnog


Vježba: - Instalacija i

podešavnje Linux-a.Vježba: - Rad sa fajlovima

i folderima.

38


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikkomandnog režima.

- Opisuje postupak prikupljanja podataka o sistemu.

- Objašnjava rad sa

memorijskim medijumima.- Opisuje postupak

dijeljenja diska.- Opisuje postupak

podešavanja štampača.

režima i način upravljanja korisnicima i grupama.

- Prikuplja informacije o veličini fajla, sistemskom direktorijumu.

- Vrši rad sa memorijskim medijumima.- Vrši dijeljenje

diska.- Podešava

štampač.


udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2008.- N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2002.- D. Gookin: DOS za neupućene, IDG Books Worldwide, Inc., 1993.- P. Norton: Vodič za Windows XP, Sams, 2002.- J. Boyce: Windows XP napredni alati, SYBEX,- A. Simpson: Windows XP Biblija, IDG Books Worldwide, Inc.- R. Hat: Linux Red Hat - zvanični priručnik za korisnike, Wiley Publishing,

Inc., 2003.- E. Nemeth, G.Snyder, T. R. Hein: Linux – priručnik za administratore.- Z. Uskoković, B. Krstajić, R. Puzović, D. Ojdanić, A. Vučinić: Operativni

sistemi, Viša računarska škola, Podgorica, 2003.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, štampač, skener, projektor i

projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih




39






- MS-DOS - Informatika - Organizacija podataka- Čuvanje podataka

- Windows - Informatika - Organizacija podataka- Čuvanje podataka- Zaštita podataka

- Linux - Računarske mreže - Lokalna mreža i Internet

40

1.2.5. DIGITALNA ELEKTRONIKA

1. Naziv predmeta: DIGITALNA ELEKTRONIKA


RazredVrste nastave


a nastava

III 72 36 108IIIIV

Ukupno 72 36 108


3. Opšti ciljevi nastave- Sticanje osnovnih znanja iz područja digitalne elektronike.- Razvijanje logičkog način razmišljanja. - Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka.- Sticanje znanja za projektovanje i praktičnu realizaciju određenog

logičkog uređaja.- Pravilno korišćenje stručne literature.- Razvijanje svijesti i navike o neophodnosti primjene svih propisanih

zaštitnih mjera.- Upoznavanje sa tehničkim propisima i standardima.- Razvijanje radnih navika i rada u grupi.

41



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikBrojni sistemi- Upoznaje brojne

sisteme.

- Objašnjava konverziju brojeva iz jednog u drugi brojni sistem.

- Definiše osnovne aritmetičke operacije u binarnom sistemu.

- Razlikuje brojne sisteme (decimalni, binarni, oktalni, heksadecimalni).

- Vrši konverziju brojeva iz jednog u drugi brojni sistem.

- Obavlja aritmetičke operacije sa binarnim brojevima.


- Pretvarati brojeve iz jednog u drugi brojni sistem.

- Obavljati aritmetičke operacije sa binarnim brojevima.

Kodovi- Definiše

kodovanje i navodi vrste binarnih kodova.

- Opisuje BCD kodove sa tetradama.

- Objašnjava princip kontrole kodovanja.

- Razlikuje vrste binarnih kodova.

- Formira kodne grupe za različite vrste kodova.

- Na primjerima prepoznaje i otklanja greške pri pojavi nepostojećih kodnih grupa.


- Vršiti formiranje osnovnih BCD kodova.

Bulova prekidačka algebra- Upoznaje

aksiomime, zakone i teoreme Bulove prekidačke algebre i definiše logičke operacije.

- Upoznaje se sa prekidačkim funkcijama i načinima njihovog predstavljanja.

- Objašnjava kodovanje logičkih stanja.

- Objašnjava metode

- Primjenjuje zakone i teoreme Bulove algebre pri rješavanju logičkih funkcija.

- Tabelarno i analitički predstavlja prekidačke funkcije.

- Razlikuje pozitivnu i negativnu logiku.

- Vrši minimizaciju prekidačkih funkcija analitički


- Na primjerima pokazati prednosti i nedostatke pojedinih metoda minimizacije prekidačkih funkcija.

42


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikminimizacije i sinteze prekidačkih funkcija.

i pomoću Veič-Karnoove metode minimizacije.- Vrši sintezu

prekidačkih funkcija.

Logička kola- Upoznaje

elementarna logička kola (I, ILI, NI, NILI, NE, ekskluzivno ILI i komparator) na nivou grafičkih oznaka i logike rada.

- Upoznaje univerzalna logička kola.

- Objašnjava rad i osobine diodnih, TTL, ECL I i MOS logičkih kola.

- Crta vremenske dijagrame ulaza i izlaza elementarnih logičkih kola.

- Crta kola koja realizuju logičke funkcije zadate analitički i tabelerno.

- Predstavlja prekidačke funkcije pomoću univerzalnih kola.

- Crta električne šeme logičkih kola i analizira njihov rad.

- Upoređuje logička kola.


Vježba:- Realizacija

složenih logičkih funkcija pomoću elementarnih i univerzalnih logičkih kola.

Kombinacione mreže- Definiše pojam i

vrste prekidačke matrice.

- Opisuje princip

koderske i dekoderske matrice.

- Opisuje princip selektora (multipleksera) i distributora (demultipleksera).

- Definiše konvertor koda.

- Razlikuje prekidačke matrice prema načinu realizacije.

- Razlikuje koder i dekoder.

- Prema zadatoj kombinacionoj tabeli formira kodersku i dekodersku mrežu.

- Prema zadatoj kombinacionoj tabeli formira selektorsku i distributorsku mrežu.

- Vrši konverziju jednog koda u


Vježba:- Realizacija i

analiza rada kodera i dekodera.

Vježba:- Realizacija i

analiza rada selektora i distributora.

Vježbe:- Konverizija NBCD

koda u kod "više 3".

- Konverzija Grejovog koda u binarni i obrnuto.

43


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Definiše

generator i kontroler parnosti.

drugi. - Crta logičku

strukturu za generisanje bita parnosti.

Memorijski elementi- Objašnjava

princip rada RS flip-flopa.

- Objašnjava princip rada taktovanog RS, D, T, RST, JK i dvostrukog JK (MS) flip-flopa.

- Razlikuje RS flip-flop sa NI i NILI kolima.- Uočava potrebu

za realizacijom više različitih

flip - flopova.- Na osnovu

logičke strukture flip-flopa formira tabelu prelaza.

- Uviđa prednosti i nedostatke određenih

flip-flopova.


Vježba:- Realizacija RS flip-flopa pomoću NI i NILI kola.

Vježba:- Mjerenje

vremenskih odziva kod RS, JK i D

flip-flopa.

Registri- Definiše pojam

registra i nabraja vrste registara.

- Objašnjava strukturu i princip rada stacionarnih i pomjeračkih registara.

- Objašnjava strukturu i princip rada MOS pomjeračkih registara.

- Razlikuje vrste registara.

- Razlikuje načine za upisivanje i čitanje sadržaja registra.

- Crta vremenske dijagrame koji ilustruju rad pomjeračkih registara.

- Razlikuje dinamičke i statičke MOS pomjeračke registre.

- Crta vremenske dijagrame koji ilustruju rad pomjeračkih MOS registara.



stacionarnog registra sa 4 RS

flip-flopa.


pomjeračkog registra sa 4 MS

flip-flopa.

Brojači- Definiše pojam

brojača nabraja vrste.

- Objašnjava princip rada

- Razlikuje brojače u zavisnosti od načina brojanja.

- Crta vremenske dijagrame



brojača unaprijed sa

T flip -

44


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikasinhronog binarnog brojača sa rednom pobudom.

- Objašnjava

princip rada sinhronog binarnog brojača sa paralelnom pobudom.

- Objašnjava princip rada brojača unazad i dvosmjernog brojača.

- Objašnjava rad kružnih brojača.

- Upoznaje brojače sa povratnom spregom.

- Upoznaje se sa numeričkom indikacijom brojanja.

napona na izlazima

flip-flopova za asinhroni binarni brojač.- Upoređuje

sinhrone brojače s paralelnom pobudom realizovane sa

T i JK MS flip-flopovima.- Crta vremenske

dijagrame napona

na izlazima flip-flopova za brojač unazad.- Crta šemu

kružnog brojača sa određenim modulom n i 2n.

- Projektuje brojač za proizvoljnu osnovu brojanja.

- Skicira standardni sedmo-segmentni indikatorski blok.

flopovima.

Vježba:- Projektovnje

brojača sa povratnom spregom određenog modula.

Vježba:- Projektovanje

brojača određenog modula koristeći JK MS flip-flopove sa asinhronim reset ulazima.

Aritmetička kola- Definiše

aritmetička kola i nabraja osnovna aritmetička kola.

- Objašnjava metode za predstavljanje pozitivnih i negativnih brojeva pomoću binarnih cifara.

- Objašnjava princip rada binarnog sabirača.

- Definiše binarne komparatore.

- Razlikuje aritmetička kola.- Uočava razlike

između komplementa jedinice i komplementa dvojke.

- Razlikuje binarni polusabirač od binarnog potpunog sabirača.

- Izvodi funkciju komparacije dva binarna broja od po n cifara.

- Razlikuje komplementor


- Pronalazti komplemente jedinice i dvojke za određene binarne brojeve.

- Sabirati negativne brojeve u kodu sa komplementom dvojke.

45


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Upoznaje binarne

komplementore.

- Objašnjava rad množača i vrši podjelu množača prema principu realizacije.

- Objašnjava rad djelitelja.

- Definiše aritmetičko-logičku jedinicu.

jedinice i komplementor dvojke.

- Upoređuje blok-dijagrame akumulacionog i redno-paralelnog množača.

- Razumije princip rada djelitelja.

- Crta blok-šemu jednostepene ALU jedinice u posmatranom i-tom razredu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- S. Zdravković, M. Topalović, F. Presetnik: Digitalna elektronika, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.- S. Tešić: Digitalna elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2003.




klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih





ili automatike.


Predmet Znanja- Logička kola, registri,

brojači, memorijski elementi

- Elektronika - Praktična nastava

- Elektronske komponente- Programi za simulaciju

električnih i elektronskih elemenata u električnim

46

šemama (Tina)- Program za simulaciju i

primjenu upravljanja (LOGO)

47

1.2.6. PRENOS PODATAKA

1. Naziv predmeta: PRENOS PODATAKA


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIII 72 72IV

Ukupno 72 72

3. Opšti ciljevi nastave- Upoznavanje osnovnih pojmova iz oblasti telekomunikacija.- Upoznavanje istorijskog razvoja telekomunikacionih tehnologija. - Usvajanje znanja o pojmovima informacije, poruke i signala i razvijanje

sposobnosti logičke analize i procjenjivanja pojedinih vrsta signala. - Upoznavanje metoda obrade i prenosa signala.- Upoznavanje glavnih sklopova koje sadrži svaki prenosni sistem,

prenosne medijume i način njihovog funkcionisanja.- Sticanje znanja o osobenostima prenosa podataka u osnovnom i u

transliranom opsegu učestanosti.- Upoznavanje problema na prenosnom putu i razvijanje sposobnosti

analitičkog procjenjivanja potrebe da se na te negativne uticaje reaguje na određeni način.

- Upoznavanje sa informacijama o računarskim mrežama i protokolima, kao i o vrstama telematskih usluga.

48

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: TREĆI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvodni pojmovi- Upoznaje pojam

telekomunikacija i njegov istorijski razvoj.

- Upoznaje pojam informacije i model idealnog i realnog

telekomunikacionog sistema.

- Uočava značaj telekomunikacija.

- Razlikuje tehnologije koje karakterišu pojedine faze u razvoju telekomunikacija.

- Shvata pojam sistema.

- Razlikuje psihološki, lingvistički i tehnički aspekt proučavanja informacije i njenog prenošenja.

- Razlikuje sklopove u blok šemama.

- Uočava ulogu pojedinih segmenata prenosnog sistema.

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju.


Prenos informacija- Upoznaje

pojmove poruka i signal i navodi različite kriterijume za podjelu signala.

- Definiše pojam digitalnog signala i navodi različite vrste digitalnih signala.

- Objašnjava postupke opisivanja signala u domenu vremena i u domenu

- Razlikuje pojmove poruka i signal.

- Uočava razlike između pojmova analogno, diskretno, digitalno.

- Razlikuje pojmove: domen vremena i domen učestanosti.

- Shvata pojam spektra signala.

- Uočava mogućnost da



- Crtati analogne i digitalne signale u vremenskom i frekventnom domenu.

49


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikučestanosti.

- Definiše pojam spektra signala.

- Opisuje spektre nekih karakterističnih signala:

- prostoperiodičnih; - periodičnih; - neperiodičnih.

jedan isti signal može istovremeno biti i analogan i diskretan i digitalan, ako se posmatra kroz njegove različite parametre kao što su amplituda trajanje, fazni spektar, amplitudni spektar itd.

- Uočava značaj širine spektra signala.

Električni filtri- Objašnjava

pojam električnog filtra u širem i užem smislu i njegovu ulogu.

- Definiše različite tipove filtara u smislu njihove konstrukcije.

- Definiše različite tipove filtara u smislu njihovog propusnog opsega.

- Objašnjava pojmove idealnog i realnog filtra.

- Povezuje potrebu za upotrebom električnog filtra sa potrebom da se ograniči spektar prenošenog signala, kao i sa potrebom da se eliminiše što veći dio različitih parazitnih signala koji narušavaju kvalitet prenosa.

- Uočava razliku između aktivnih pasivnih električnih filtara i razlikuje situacije u kojima se koriste jedni ili drugi.

- Uočava ulogu propusnog opsega.

- Razlikuje pojmove širina spektra signala i širina propusnog opsega elekričnog filtra.


- Crtati dijagrame i predstaviti filtre prema učestanostima signala koje treba da propuste: NF filtre, VF filtre, filtre propusnike opsega učestanosti i filtre nepropusnika opsega učestanosti.

50


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Uočava razliku

između idealnog i realnog filtra.

Obrada signala- Upoznaje

pojmove: modulacija, demodulacija, modulator, demodulator, modulišući signal, nosioc, modulisani signal.

- Definiše različite tipove modulacija:

- analogne modulacije sa kontinualnim nosiocem (amplitudsku, frekvencijsku i faznu modulaciju);

- analogne modulacije sa impulsnim nosiocem (impulsnu modulaciju po amplitudi, trajanju i položaju);

- digitalnu modulaciju.

- Objašnjava pojam amplitudske modulacije, definiše širinu spektra kod različitih tipova amplitudskih modulacija (KAM, AM - 2BO, AM -1BO).

- Objašnjava pojmove frekvencijske i

- Razlikuje osnovne pojmove vezane za obradu signala.

- Uočava potrebu obrade signala.

- Uočava razlike između pojedinih tipova modulacija.

- Uočava linearnost postupka amplitudske modulacije.

- Uočava nelinearnost postupka frekvencijske i fazne modulacije.

- Uočava analogne i diskretne parametre kod analognih impulsnih modulacija.

- Uočava mogućnost digitalizacije analognog signala.

- Razlikuje tri osnovna koraka (odmjeravanje, kvantovanje, kodiranje analognog signala).

- Uočava prednosti i mane različitih kodova.


- Stiče sigurnost.

- Razumije važnost timskog rada.

- Grafički predstaviti slučaj kada AM modulaciju vrši složeni signal.

- Grafički predstaviti kolo za odmjeravanje, talasni oblik i praktičnu realizaciju.

- Crtati spektar odmjeravanog signala.

- Crtati karakteristiku kvantovanja.

51


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikfazne modulacije kao i momenat nelinearnosti kod ovih tipova modulacije.

- Definiše pojam analogne impulsne modulacije, navodi i objašnjava tri njena osnovna vida (impulsna modulacija po amplitudi, trajanju i položaju).

- Upoznaje teoremu o odabiranju.

- Objašnjava pojmove odmjeravanje, kvantovanje i kodovanje.

- Objašnjava postupak kodiranja i navodi najčešće korišćene kodove.

- Upoznaje pojam greške i postupke kvantizacije (uniformne i neuniformne ).

- Upoznaje postupak IKM.

- Razlikuje grešku usljed kvantizacije od drugih slučajno načinjenih grešaka.

- Uočava mogućnost umanjenja greške kvantizacije postupkom nelinearnog kvantovanja.

- Zna način dobijanja digitalnog signala od analognog u postupku IKM.

Multipleksni prenos podataka- Definiše

pojmove:- multipleksiranje;- multiplekser; - demultipleksiranj

e;- demultiplekser;

- Uočava niz novih mogućnosti koje pruža obrada signala.

- Uočava značaj multipleksnog


- Razvija sposobnost logičkog

- Grafički predstaviti multipleksni prenos sa vremenskom raspodjelom kanala.

52


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- multipleksni

prenos sa vremenskom raspodjelom kanala;

- multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Objašnjava multipleksni prenos sa vremenskom raspodjelom kanala.

- Objašnjava multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Navodi razlike između dva tipa multipleksnog prenosa.

prenosa sa vremenskom raspodjelom kanala.

- Uočava značaj multipleksnog prenosa sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Razlikuje metode multipleksiranja.

- Razlikuje prednosti i mane pojedinih vrsta multipleksnog prenosa.

razmišljanja.- Grafički

predstaviti multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala (prenos tri nezavisna signala).

Signalizacija i sinhronizacija- Definiše pojmove

paralelni i serijski prenos podataka.

- Objašnjava specifičnosti sinhronog i asinhronog serijskog prenosa.

- Upoznaje pojmove brzina signalizacije i kapacitet kanala.

- Razlikuje paralelni i serijski prenos podataka.

- Uočava specifičnosti situacija u kojima se koristi paralelni ili serijski prenos podataka.

- Uočava značaj sinhronizacije.

- Razlikuje pojmove brzina prenosa i kapacitet kanala.

- Razvija pozitivan odnos prema novim saznanjima.

- Nacrtati blok šemu paralelnog i serijskog prenosa podataka.

Medijumi za prenos podataka- Upoznaje pojam

medijuma za prenos signala i vodove kao vrste

- Uočava značaj medijuma za prenos podataka.

- Razvija spremnost za timski rad.

53


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikprenosnih sistema.

- Definiše pojam talasovoda i navodi njegove osnovne karakteristike.

- Opisuje pojam svetlovoda.

- Upoznaje pojam radio relejnog prenosa i navodi njegove specifičnosti.

- Razlikuje pojedine medijume po konstrukciji i primjeni.

- Uočava specifičnost pojedinih vrsta medijuma za prenos podataka.

- Uočava fizičku suštinu prenosa kroz pojedine vrste medijuma.

Parametri prenosa podataka- Objašnjava uticaj

širine propusnog opsega sistema na kvalitet prenosa.

- Definiše pojam intersimbolske interferencije.

- Upoznaje digitalni prenos u osnovnom opsegu učestanosti.

- Objašnjava digitalni prenos u transponovanom opsegu učestanosti (ASK, FSK, PSK).

- Upoznaje mogućnosti koje pruža PSK za povećanje brzine signalizacije.

- Uočava tijesnu zavisnost između širine propusnog opsega sistema i kvaliteta prenosa.

- Uočava značaj intersimbolske interferencije.

- Razlikuje kriterijume vezane za širinu propusnog opsega sistema.

- Razlikuje osnovni i transponovani opseg učestanosti.

- Uočava različite tehnologije transponovanja digitalnog signala iz svog osnovnog opsega.


- Grafički predstaviti digitalnu amplitudsku modulaciju i frekvencijsko tastovanje.

Šum- Upoznaje pojam

šuma, podjele šumova i izgled spektra signala šuma.

- Objašnjava uticaj

- Uočava nedostatke prenosnih medijuma kao i samih sklopova koji učestvuju u prenosu signala.

- Razvija tačnost i preciznost u radu.

54


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniksignala šuma na prenos signala.

- Objašnjava uticaj šuma na digitalni prenos.

- Upoznaje pojmove pojačavačke, obnavljačke tj. regeneratorske stanice.

- Definiše numeričke kriterijume za ocenu uticaja šuma (odnos signal / šum i vjerovatnoća greške).

- Upoznaje strukture, funkciju prenosa i ulogu kola za preemfazis i deemfazis.

- Uočava neidealnosti koje se javljaju na prenosnom putu.

- Razlikuje uticaj šuma na digitalni u odnosu na analogni prenos.

- Uočava potrebu postavljanja regeneratorske stanice.

- Uočava suštinsku razliku između dva numerička kriterijuma za ocjenu uticaja šuma.

- Uočava funkcije prenosa sistema.

- Razlikuje mogućnosti za limitiranje uticaja šuma na određenom prenosnom putu uz pomoć kola za preemfazis i deemfazis.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- Z. Urošević, M. Savić: Prenos podataka, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 1996.- I. S. Stojanović: Osnovi telekomunikacija, Naučna knjiga, Beograd, 2000.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar, projektor i projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.- Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih




55

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer telekomunikacija i

elektronike.



Informacija - Osnovi računara sa vježbama

- Osnove prenosa informacija

Digitalni signal - Digitalna elektronika sa vježbama

- Dobijanje i analiza digitalnog signala

Električni filtri - Elektronika sa vježbama - Analiza električnih kolaKodiranje i dekodiranje - Digitalna elektronika sa

vježbama- Binarno kodiranje

56

1.2.7. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA

1. Naziv predmeta: APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIII 72 72IV 33 33 66

Ukupno 33 105 138



svijetu iz oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji.- Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa

praktičnim znanjem.- Sticanje znanja o računarskom softveru i razvijanje osjećaja o važnosti

čuvanja i održavanja opreme.- Razvijanje sposobnosti korišćenja tabelarnih i grafičkih prikaza u

prezentaciji svojih zamisli.- Upoznavanje sa metodama predstavljanja informacija i razvijanje

sposobnosti za estetsko oblikovanje.- Razvijanje sposobnosti da prilagodi aplikaciju svojim potrebama.- Razvijanje sposobnosti da koristi grafikone kao analitičko sredstvo za

pregled rezultata različitih scenarija.- Sticanje sposobnosti izražavanja korišćenjem digitalnih multimedija.- Osposobljavanje za pravilno korišćenje multimedijalne terminologije.- Sticanje sposobnosti da ocijeni multimediju (zvuk, sliku, videosekvencu)

prema svojim estetskim zahtjevima.- Razumjevanje za razlike i probleme u koršićenju multimedija u zavisnosti

od socijalnog statusa čovjeka, obrazovansti, hendikepiranosti.- Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline.- Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost,



57

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: TREĆI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikInstalacija aplikativnog softvera- Objašnjava izbor

aplikativnog softvera.

- Objašnjava instalaciju odabranog softvera.

- Opisuje prilagođavanje aplikativnog softvera korisniku.

- Vrši izbor aplikativnog softvera.

- Instalira odabrani softver.

- Prilagođava aplikativni softver korisniku.


Vježba:- Instalac

ija odabranog softvera.

Vježba:- Prilago

đavanje aplikativnog softvera korisniku.

Obrada i dizajniranje teksta - Opisuje postupak podešavanja radnog okruženja aplikacije za obradu i dizajniranje teksta.- Objašnjava

pojam template i njegovu ulogu u uređivanju teksta.

- Objašnjava pojam tabulacije i postupak podešavanja taba.

- Upoznaje se sa pojmom numerisana i nenumerisana lista i objašnjava postupak njihovog izbora.

- Upoznaje se sa funkcijama editora formula i načinom rada.

- Definiše pojmove fusnota i endnota i upoznaje se sa postupkom njihovog izbora.

- Prilagođava radno okruženje aplikacije svojim potrebama.

- Koristi template.

- Primjenjuje tab.

- Razlikuje numerisanu od nenumerisane liste i primjenjuje ih.

- Koristi editor formula.

- Vrši unošenje fusnote i endnote

u tekst.

- Vrši ubacivanje simbola kojih nema na tastaturi.

- Postavlja heder i futer.

- Vrši numerisanje stranice.

- Kreira sadržaj prethodno

- Razvija sposobnost zapažanja.





radnog okruženja aplikacije i prilagođavanje korisniku.

Vježba:- Izabrati

template za pismo i faks i otkucati tekst.

Vježba:- Urediti tekst sa

različitim tabovima.

Vježba:- Rad sa

numerisanim i nenumerisanim listama.

Vježba:- Na primjerima iz

osnova elektrotehnike i elektronike koristiti editor formula.

Vježba:- Urediti tekst sa

fusnotama.

Vježba:- Rad sa

simbolima.

58


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Opisuje postupak

rada sa simbolima.

- Definiše pojmove heder i futer i objašnjava rad sa njima.

- Objašnjava postupak numerisanja stranice.

- Objašnjava postupak kreiranja sadržaja.

- Opisuje postupak unošenja grafičkih elemenata u tekst (slika iz Clip Arta, gotova slika, oblikovanje naslova, grafička figura, crtanje osnovnih grafičkih elemenata).

- Upoznaje se sa postupkom štampanja koverti i naljepnica.

- Opisuje postupak izrade cirkularnog pisma.

otkucanog teksta.

- Razlikuje postupke i vrši unos grafičkih elemenata u tekst.

- Štampa koverte i

naljepnice.

- Izrađuje cirkularno pismo.

Vježba:- Uređenom tekstu

postaviti heder, odnosno futer i numerisati stranice.

Vježba:- Kreiranje

sadržaja obrađenog i dizajniranog teksta.

Vježba:- Implementacija

grafičkih elemenata u tekst.

Vježba:- Štampanje

koverti i naljepnica.

Vježba:- Izrada

cirkularnog pisma.

Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem- Upoznaje se sa

elementima osnovnog prozora za tabelarnu obradu podataka.

- Objašnjava operacije sa radim listom i radnom sveskom.

- Razlikuje elemente osnovnog prozora za tabelarnu obradu podataka i razumije njihovu ulogu.

- Obavlja operacije sa radim listom i radnom sveskom.

Vježbe:- Podešavanje

radnog okruženja aplikacije i prilagođavanje korisniku.

Vježbe:- Rad sa

radnim listom i radnom sveskom.

59


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Nabraja vrste

podataka koji mogu biti element polja.

- Opisuje postupak formatiranja teksta u polje radnog lista.

- Opisuje postupak formatiranja brojčanih podataka u polje radnog lista.

- Objašnjava način unošenja formula u polje radnog lista.

- Nabraja funkcije i opisuje postupak njihovog korišćenja u polje radnog lista.

- Opisuje postupak sortiranja podataka.

- Opisuje postupak izrade grafikona.

- Razlikuje podatke koji se mogu unijeti u polje radnog lista.

- Vrši formatiranje teksta u polje radnog lista.

- Vrši formatiranje brojčanih podataka u polje radnog lista.

- Unosi i koristi formulu u polje radnog lista.

- Razlikuje i koristi funkcije u polje radnog lista.

- Sortira podatke.

- Vrši izradu i formatira grafikon.

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje pojedinih zadataka.

- Formira pravilan odnos prema grafičkom izražavanju.

Vježbe:- Formatiranje

teksta u polje radnog lista.

Vježbe:- Formatiranje

brojčanih podataka.

Vježbe:- Rad sa

formulama i funkcijama na primjerima iz struke (osnove elektrotehnike, elektronike...).

Vježbe:- Sortiranje

podataka u tabelama napravljenim u prethodnim primjerima.

Vježbe:- Za rezultate

dobijene na osnovu mjerenja u laboratoriji (osnove elektrotehnike) napraviti i formatirati grafikon.

Izrada crteža u izabranom softveru- Upoznavanje sa

radnim okruženjem aplikacije za crtanje.

- Opisuje postupak organizacije crteža.

- Objašnjava postupak crtanja osnovnih grafičkih objekata.

- Podešava radno okruženje aplikacije za crtanje.

- Vrši pripreme za crtanje.

- Crta osnovne grafičke objekte.

- Mijenja osobine




radnog okruženja aplikacije za crtanje.

Vježbe:- Crtanje osnovnih

grafičkih elemenata.

Vježbe:- Mijenjanje

osobina

60


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Upoznaje se sa

postupkom promjena osobina grafičkih objekata.

- Objašnjava postupak transformacije objekata.

- Opisuje precizno određivanje atributa objekata.

- Objašnjava postupak unošenja teksta na crtež.

- Upoznaje sa postupkom podešavanja veličine crteža.

- Objašnjava postupak umetanja crteža u tekst.

- Objašnjava raspoređivanje i štampanje crteža.

grafičkih objekata.

- Transformiše objekte.

- Određuje atribute

objekata.

- Vrši unos teksta na crtež.

- Podešava veličinu crteža.

- Vrši umetanje crteža u tekst.

- Vrši raspoređivanje i štampanje crteža.

prethodno nacrtanih objekata.

Vježbe:- Transformacija i

određivanje atributa prethodno nacrtanih objekata.

Vježbe:- Unošenje teksta

na crtež i obrnuto na primjerima.


veličine crteža i njegovo raspoređivanje prije štampanja.

Vježbe:- Štampanje

crteža.

61

Razred: ČETVRTIInformativni

ciljevi i sadržajiFormativni

ciljeviSocijalizacijski

ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikOsnovni pojmovi multimedije- Navodi vidove predstavljanja informacija.- Definiše pojam

multimedijalnog sadržaja ili dokumenta.

- Objašnjava proizvodnju digitalnih multimedija i pristup multimedijima.

- Upoznaje multimedijalnu

terminologiju.

- Objašnjava interaktivnost multimedija (korisnički interfejs).

- Razlikuje vidove predstavljanja informacija.

- Uočava razlike između online i offline prenosa multimedijalnih sadržaja.

- Uočava značaj mogućnosti izražavanja putem multimedija.

- Razlikuje pojmove multimedijalnog prozvoda i multimedijalnih aplikacija.

- Uočava značaj interaktivnosti multimedija.

Razvija sposobnost zapažanja.

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Vježba: - Pokretanje i

komentari multimedijalnih sadržaja: WEB stranice, CD ili DVD prezentacije, radio i TV emisije...

Multimedijalni ulazno izlazni uređaji- Opisuje princip

rada zvučne i grafičke kartice.

- Navodi elemente zvučne i grafičke kartice.

- Navodi priključke na zvučnoj kartici.

- Nabraja vrste grafičkih kartica.

- Objašnjava korišćenje video memorija u grafičkim karticama.

- Objašnjava principe rada digitalne kamere.

- Opisuje postupak

- Uočava značaj zvučne i grafičke kartice u obradi i prenosu digitalnih multimedija.

- Razlikuje i uočava elemente zvučne i grafičke kartice.

- Razlikuje priključke na zvučnoj kartici.

- Razlikuje vrste grafičkih kartica.

- Vrši izbor zvučne i grafičke kartice prema svojim potrebama.

- Razlikuje vrste kamera u zavisnosti od


Vježba: - Prikaz različitih

prezentacija o grafičkoj i zvučnoj kartici iz izvora sa Interneta.

Vježba: - Montaža i

demontaža grafičke i zvučne kartice.

Vježba: - Priključenje

kamere i njena instalacija na računar.

Vježba: - Korišće

nje digitalnog

62


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpriključenja kamere i njene instalacije na računar.

- Objašnjava princip rada, osobine i nabraja vrste digitalnih

foto aparata.

- Objašnjava princip rada, osobine i nabraja vrste monitora.

- Objašnjava princip rada, osobine i nabraja vrste mikrofona.

- Objašnjava princip rada, karakteristike i nabraja vrste zvučnika.

toga kako se u njima stvara slika

(CCD i CID kamera).- Priključuje i

instalira kameru na računar.

- Analizira princip rada digitalnog foto aparata.

- Razlikuje i uočava osobine digitalnih aparata.

- Analizira princip rada monitora.

- Razlikuje i uočava osobine monitora.

- Analizira princip rada mikrofona.

- Razlikuje i upoređuje osjetljivost i efikasnost mikrofona.

- Analizira princip rada zvučnika.

- Razlikuje i uočava osobine zvučnika.

- Razvija organizacione sposobnosti.

foto aparata i prenos podataka na disk.


prezentacija o principu rada i osobinama monitora iz izvora sa Interneta.

Vježba:- Priključivanje

mikrofona i zvučnika i puštanje u rad.

Izvori, parametri i obrada audio signala- Definiše pojam

zvuka i zvučnog talasa.

- Objašnjava osobine i prostiranje zvuka.

- Definiše šum.

- Nabraja oblasti u akustici.

- Definiše zvučno

- Uočava razlike između zvuka i zvučnog talasa.

- Računa amplitudu, frekvenciju i jačinu zvuka.

- Crta amplitudsko-frekvencijsku karakteristiku prenosnog sistema.

- Razlikuje prost i složen zvuk.

- Razlikuje fizilošku i



- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju.


prezentacija o zvuku i njegovim osobinama iz izvora sa Interneta.


prezentacija o osnovnim psihoakustičnim pojmovima iz izvora sa Interneta.

63


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpolje.

- Opisuje strukturu čula sluha.

- Objašnjava rezoluciju čula sluha.

- Objašnjava prenos zvuka i vremensku integraciju zvučne pobude.

- Objašnjava glasnost.

- Upoznaje se sa pojmom audiometrije.

- Upoznaje psihoakustične pojmove.

- Definiše percepciju zvuka.

- Objašnjava pojam dimenzije zvučne slike.

- Objašnjava subjektivne estetske preference.

- Upoznaje standardne dimenzije kvaliteta reprodukovanog zvuka.

- Definiše pojamrazumljivost (logotom).

- Objašnjava pojam širine frekventnog

psihološku akustiku.

- Uočava ulogu zvučnog polja.

- Analizira strukturu čula sluha.

- Razlikuje rezoluciju čula sluha po frekvencijama i nivoima.

- Analizira izobličenja u prenosu zvuka i subjektivni doživljaj jačine zvuka.

- Računa glasnost i uočava faktore koji utiču na promjenljivost karakteristika čula sluha, odnosno granice čujnosti.- Uočava ulogu audiometrije.

- Razlikuje psihoakustične pojmove.

- Uočava značaj percepcije zvuka.

- Uočava ulogu dimenzije zvučne slike.

- Razlikuje subjektivne estetske preference.

- Razlikuje standardne dimenzije kvaliteta reprodukovanog zvuka.

- Razlikuje problem prenosa govora i problem



Vježba:- Snimiti svoj glas, kreirati i mijenjati zvučni zapis, dodavati efekat(Cool Edit ili

Sound Forge).

Vježba: - Konverzija

analognog u digitalni audio zapis i obrnuto

(Cool Edit ili Sound Forge ).

Vježba: - Rad sa više

zvučnih fajlova, prebacivanje zvučnih sekvenci,

zapis fajlova i miksovanje (Cool Edit ili Sound Forge).

64


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikopsega.

- Objašnjava pojam izobličenja, jačine zvuka i uticaj šuma.

- Definiše i nabraja vrste modulacija.

- Objašnjava teoremu odabiranja.

- Objašnjava niskopropusni filtar.

- Definiše kvantizaciju signala

i kolebajući šum.- Pojašnjava pojam

analognog i digitalnog signala.

- Objašnjava digitalizaciju signala.

- Objašnjava analogno i digitalno snimanje i reprodukciju.

- Upoznaje moguće probleme digitalnog snimanja.

prenosa muzike.- Skicira

amplitudsko -frekvencijsku karakteristiku prenosnog sistema.

- Razlikuje prosti ton, izobličeni ton i harmonike.

- Razlikuje vremenski kontinuirane i vremenski diskretne modulacije.

- Analizira teoremu odabiranja i potrebne uslove, period i frekvenciju odabiranja.

- Uočava ulogu niskopropusnog filtra u procesu pretvaranja analogne informacije u digitalni signal.

- Razlikuje dinamiku signala i šum kvantizacije.

- Razlikuje analogni i digitalni signal.

- Razlikuje analogni i digitalni sistem za snimanje / reprodukciju.

- Razlikuje faze A/D konverzije.

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost. Vježba:

- Snimanje vokala i ostalih zvucnih segmenata, miksovanje(Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Snimiti svoj glas i

miksovati ga sa muzikom (Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Obrada zvučnih

efekata (Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Konverzija

audio formata (Cool Edit ili Sound Forge).

65


Formativni ciljevi




- Nabraja načine obrade zvuka na računaru.

- Objašnjava postupak integracije više ulaznih signala u jedan.

- Objašnjava postupak pojačavanja ulaznog signala i promjene položaja pojedinih kanala.

- Upoznaje se sa načinom promjene amplitude, smanjenjem i povećanjem frekvencijskog opsega.

- Opisuje postupak uklanjanja komponenti iz zvučnog sadržaja.

- Definiše pojam binauralnog slušanja.

- Upoznaje pojam strereofonije.

- Objašnjava sisteme streofonskog prenosa i snimanja.

- Definiše MIDI priključak.

- Objašnjava primjenu MIDI- ai MIDI kanale.

- Nabraja MIDI opremu i

- Razlikuje analogno i digitalno snimanje zvuka.

- Ocjenjuje značaj i prednosti digitalne tehnike.

- Razlikuje analogno i digitalno procesiranje zvuka.

- Razlikuje načine obrade zvuka na računaru.

- Uočava značaj integracije više ulaznih signala u jedan.

- Analizira postupak

pojačavanja ulaznog signala i promjene položaja pojedinih kanala.

- Zna kako se može promijeniti amplituda, smanjiti i povećati frekvencijski odpseg.

- Uočava značaj uklanjanja komponenti iz zvučnog sadržaja.

- Uočava značaj binauralnog slušanja.

- Razlikuje vrste streofonskog snimanja.

- Povezuje i postavlja pravilno

- Razvija sistematičnost i preciznost u radu.

66


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikobjašnjava njeno povezivanje u sistem.

- Nabraja načine sinteze MIDI muzike.

- Nabraja MIDI standarde i formate.

- Objašnjava MIDI software i hardware.

- Definiše pojam kompresije signala.

- Objašnjava psihoakustični model kompresije signala.

- Upoznaje se sa podjelom formata prema načinu stvaranja zapisa i reprodukciji zvučnog signala.

zvučnike.- Ocjenjuje značaj MIDI interfejsa.- Prebacije muziku

sa računara u muzički uređaj.

- Povezuje potrebnu opremu u sistem.

- Razlikuje načine sinteze MIDI zvuka.

- Razlikuje MIDI standarde i formate.

- Bira softver i hardver potreban za obradu i reprodukciju MIDI zapisa.

- Uočava značaj kompresije signala.- Razumije

psihoakustični model kompresije signala.

- Razlikuje formate prema načinu stvaranja zapisa i reprodukciji zvučnog signala i upređuje ih po kvalitetu i vjerodostojnosti originalnom signalu.

Obrada digitalne slike - Definiše pojam

grafike.

- Upoznaje se sa načinom nastajanja slike.

- Upozanje se sa

- Ocjenjuje grafiku kao osnovu i za ostale komponente multimedija.

- Razlikuje slike prema načinu

- Razvija kreativnost i samostalnost.

Vježba: - Rad sa

vektorskom i bitmapiranom grafikom na primjerima

(Adobe

67


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniknačinom kreiranja, prikaza i distribucije grafike.

- Objašnjava kombinovanje vektorske i bitmapirane grafike.

- Objašnjava uvođenje slojeva u dizajniranju grafike.

- Demonstrira model (crtež) oka.

- Objašnjava osobine oka.

- Objašnjava projekciju slike u oku.

- Objašnjava osjetljivost oka.

- Opisuje dobijanje slika u mozgu.

- Objašnjava vrste modela boja (RGB, CMY i CMYK model boja).

- Opisuje korišćenje CMYK modela u štamparijama.

- Upoznaje se sa pojmom vektorske grafike.

- Objašnjava postupak modeliranja slika kod vektorske grafike.

- Definiše pojam renderovanja.

- Nabraja oblike

nastajanja.- Razlikuje načine

kreiranja, prikaza i distribucije grafike.

- Razlikuje

vektorsku i bitmapiranu grafiku kao dva različita pristupa grafičkom modeliranju.

- Uočava važnost uvođenja slojeva u dizajniranju grafike.

- Skicira i čita model oka.

- Razlikuje osobine oka.

- Analizira proces stvaranja slike.

- Računa relativan odnos osjetljivosti oka na boje.

- Uočava da displeji prate ljudski trikolorni model boja.

- Skicira prikaz boja (RGB) u pravougaonim koordinatama.

- Dobija drugi model (CMY, CMYK) kao rezultat sabiranja dvije od tri osnovne boje.

- Skicira CMYK model.

- Uočava ulogu vektorske grafike.

- Uočava način

- Stiče osjećaj za jasno tehničko izražavanje.

Photoshop).

Vježba:- Rad sa tekstom, efekti (Adobe Photoshop).

Vježba:- Oblikovanje i transformacija krivih linija (Corel DRAW).

Vježba: - Korišćenje alata

za korekciju slike (Adobe Photoshop).

Vježba: - Kreiranje i

obrada slika za projektni zadatak

(Adobe Photoshop).

68


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikvektorske grafike.

- Objašnjava transformacije i filtre.

- Objašnjava razliku između između bitmapirane slike i vektorske grafike.

- Upoznaje se sa pojmom i načinima specificiranja rezolucije.

- Objašnjava obradu sadržaja slike.

- Navodi postupke obrade pojedinačnih piksela i grupe piksela.

- Objašnjava način nastajanja razlike u formatima fajlova.

- Definiše kompresiju multimedijalne informacije.

- Nabraja vrste kompresija.

- Objašnjava principe kreiranja Hufmanovog koda.

- Opisuje algoritam RLE kompresije.

- Upozanjes se sa pojmom LZW kompresije.

- Upoznaje

modeliranja slika kod vektorske grafike.

- Uočava značaj renderovanja.

- Razlikuje oblike vektorske grafike.

- Vrši transformaciju krivih i razlikuje filtre.

- Uočava razlike između bitmapirane slike i vektorske grafike.

- Računa rezoluciju po važećoj formuli.

- Uočava načine specificiranja rezolucije.

- Koristi alate za obradu bitmapiranih slika.

- Razlikuje postupke obrade pojedinačnih piksela i grupe piksela.

- Razlikuje formate fajlova prema tome koliko boja i koju kompresiju koriste i gdje se koriste.

- Uočava značaj kompresije multimedijalne informacije.

- Razlikuje kompresiju sa gubicima i bez gubitaka.

- Uočava principe kreiranja Hufmanovog


69


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikprincipe DCT kompresije – JPEG.

koda.- Koristi algoritam

RLE kompresije.- Uočava značaj

LZW kompresije.

- Uočava i koristi JPEG.

Obrada digitalnog video signala- Upoznaje osnove

televizijske tehnike.

- Definiše video i sinhronizacioni signal.

- Objašnjava formiranje digitalizovanog televizijskog signala.

- Nabraja video standarde.

- Upoznaje sa sa HDTV standardom.

- Upozaje se podjelom sistema prema tome koji model boja koriste.

- Opisuje protok signala.

- Objašnjava postupak kombinacije signala.

- Objašnjava postupak kombinacije kodiranja.

- Objašnjava kako se računa potrebna propusna moć i brzina prenosa

- Razlikuje korake digitalizacije signala.

- Razlikuje video od sinhronizacionog signala.

- Skicira i analizira video signal.

- Ilustruje tabelarno, upoređuje i razlikuje video standarde.

- Uočava prednosti i razlikuje HDTV standarde.

- Razlikuje sisteme prema tome koji model boja koriste.

- Ispisuje jednačine za modele boja.

- Uočava ulogu protoka signala.

- Kombinuje digitalni i kompozitno

crno – bijeli signal. - Kombinuje

digitalizaciju i komponentno kodiranje.

- Računa potrebnu



- Razvija

Vježba: - Rad sa kanalima

i vremenskom osom.

- Montaža, dodavanje prelaza i preklopljenih isječaka.

- Kombinacija sa Photoshopom.

- Slaganje više kanala (Adobe

Premiere).

Vježba:- Izrada zvučnih i

video efekata, miksovanje zvuka (Adobe Premiere).

70


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpodataka.

- Nabraja i navodi osobine video formata.

- Upoznaje se sa primjenom video formata.

- Objašnjava na čemu se zasniva MPEG kompresija.

- Nabraja vrste MPEG kompresije.

propusnu moć i brzinu prenosa podataka.

- Razlikuje video formate i njihove osobine.

- Koristi video formate.

- Uočava značaj MPEG kompresije.

- Razlikuje vrste MPEG kompresije.

sposobnost za saradnju

Vježba: - Izrada video

spota, nelinearna montaža

(Adobe Premiere).

Primjena multimedije u izabranom softveru- Nabraja

područja primjene multimedije.

- Uočava značaj primjene multimedija.

- Razumije značaj uticaja multimedije na društveni život.

Vježba: - Izrada

multimedijalne prezentacije u izabranom softveru.


udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2008.- M. Filipović, S. Polovina, J. Miloradov: Primena računara u elektrotehnici

– udžbenik za II razred srednje elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- N. Klem: Uvod u primenu računara; Građevinska knjiga a.d., Beograd, 2007.

- M. Imamović: Naučite da koristite Word 2007, Soho Graph, Beograd, 2009.

- M. Imamović: Naučite da koristite Excel 2007, Soho Graph, Beograd,2009.

- G. Omura: AutoCAD 13 za Windows, Mikro knjiga, Beograd.- G. Omura: AutoCad 2007, Mikro knjiga, Beograd.- Prof. dr D. Jokanović: Multimedijalno računarstvo, Beograd, 2000.- T. Vaughan: Majstor za multimediju, Kompjuter biblioteka, Beograd,- M. Filipović: Audio tehnika – udžbenik za III razred elektrotehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.- Grupa autora: Video uređaji – udžbenik za IV razred elektrotehničke

škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.- J. Cox, J. Preppernau: Office PowerPoint 2007, CET biblioteka, Beograd,- R. Riley: Program za montažu zvuka Cool Edit, CET biblioteka, Beograd,

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

71

- Računari sa odgovarajućim softverom, štamapač, skener, mikrofon, zvučnici, projektor, projekciono platno, digitalna kamera i digitalni foto aparat.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih



72







- Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem

- Preduzetništvo - Biznis plan- Poslovanje preduzeća- Finansije i računovodstvo

- Izrada crteža u izabranom softveru

- Praktična nastava - Osnovi tehničkog crtanja

- Multimedijalni ulazno izlazni uređaji

- Osnovi računara - Hardver računarskog sistema

- Obrada digitalne slike

- Prenos podataka - A / D konverzija

- Obrada digitalng video signala

- Prenos podataka - A / D konverzija

73

1.2.8. PROGRAMIRANJE

1. Naziv predmeta: PROGRAMIRANJE


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIII 72 36 108IV 66 33 99

Ukupno 138 69 207


3. Opšti ciljevi nastave- Formira realni okvir na koji će se nadovezati pisanje malih korisnih

programa i prilagođavanje stečenog znanja programskim potrebama učenika.

- Primjenjuje standardne biblioteke za pisanje programa iz matematike, u obradi teksta itd.

- Primjenjuje C u pisanju sistemskog softvera.- Razvija programerske sposobnosti u pogledu discipline, prihvatanja

pravila i konvencije jezika.- Kreira sopstvenu biblioteku i rješava određene probleme njihovom

primjenom.- Upoznaje tipove podataka višeg nivoa korišćenjem prethodnog znanja o

skupu osnovnih tipova podataka.- Upoznaje načine kreiranja novih imena za tipove podataka. - Upoznaje razvojni put od projektovanja programa do njegove realizacije. - Objašnjava korišćenje funkcija iz standardnih biblioteka prevodioca. - Upoznaje osnovne programerske postupke i tehnike. - Osposobljava se za analizu složenih programa i korišćenje stečenog

iskustva za pisanje sopstvenih.- Vrši analizu problema i otklanjanje grešaka koje se javljaju u svim

fazama realizacije programa. - Upoznaje strukture podataka i operacije nad njima. - Upoznaje osnovne principe objektnog programiranja. - Upoznavanje sa osnovama internet programiranja.- Upoznavanje sa servisima i protokolima na Internetu.- Razvijanje sposobnosti pisanja elementarnih skripti.- Prepoznavanje i razumijevanje primjene strukture koda u internet

programiranju.- Upoznavanje načina postavljanja i aktivaciju internet aplikacija.- Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom radu.

74

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: TREĆI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikOsnovni pojmovi- Opisuje osnovne

odlike C jezika.- Upoznaje

programerske postupke i tehnike.

- Objašnjava postupak projektovanja.

- Objašnjava

proces kodiranja.

- Definiše proces pretvaranja izvornog koda u izvršni program.

- Objašnjava pretvaranje ostvareno interpretiranjem i prevođenjem.

- Upoznaje osnovne odlike jezika C.

- Na primjerima uočava postupke i tehnike. programiranja

- Shvata postupak projektovanja (kao postupak koji zahtijeva razumijevanje problema koji treba riješiti i poznavanje odgovarajuće tehnike).

- Shvata kodiranje kao proces pisanja izvornog koda na određenom jeziku.

- Razlikuje izvorni i izvršni program.

- Razlikuje interpretiranje i prevođenje.

- Shvata postupak dobijanja izvršnog programa.





Vježba:- Dati prikaz

osnovnih osobina kompajlera i linkera jezika C.

Osnovni sintaksni elementi- Nabraja ključne

riječi.

- Definiše identifikatore (imena promjenjivih).

- Upoznaje način zadavanja promjenljivih.

- Objašnjava

- Razlikuje ključne riječi.

- Upoređuje ključne riječi sa ostalim riječima u jeziku C.

- Uočava ispravno i neispravno zadate identifikatore.

- Razumije



- Razvija sposobnost opažanja, upoređivanja,

Vježba:- Primjeri pisanja

ključnih riječi.

Vježba:- Pisanje primjera

sa identifikatorima i testiranje na racunaru.

Vježba:

75


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpojmove definicije i deklaracije promjenljivih.

definiciju i način kreiranja promjenljivih i piše primjere.

- Razumije deklaraciju promjenljive i piše primjere.

- Uočava razliku između pojmova definicija i deklaracija.

analize i zaključivanja.

- Primjeri definicija i deklaracija i testiranje na računaru.

Pregled osnovnih tipova podataka- Navodi osnovne

tipove podataka.- Upoznaje

osnovne tipove i način njihovog korišćenja u programima na C jeziku.

- Upoređuje i razlikuje osnovne tipove podataka: znakovni, cjelobrojni i realni.

- Razlikuje konstante od promjenljivih.

- Uočava prednosti označavanja realnog u pokretnom zarezu.

- Uočava značaj zauzete veličine memorije.




Vježba:- Dati primjere sa

tipom char.Vježba:- Primjeri sa

raznim tipovima cjelobrojnog tipa.

Vježba:- Primjeri sa

realnim tipom podataka.

Operatori C jezika i izrazi- Upoznaje pojam

operatora i operanda.

- Upoznaje pojam unarnih, binarnih i terarnih operatora.

- Nabraja aritmetičke operatore.

- Nabraja i objašnjava konverziju podataka.

- Nabraja

- Uočava razliku između operatora i operanda.

- Razlikuje operatore.

- Radi zadatke sa operatorima.

- Razlikuje objekte i operacije za ulazno - izlazne tokove.

- Razlikuje operatore i rezultate njihove primjene.

- Razlikuje konverzije.



operandima različitog tipa i operatorima koji se primjenjuju na odgovarajući tip.

Vježba:- Primjeri

konverzija.Vježba:- Primjeri sa

operatorima poređenja.


logičkim operatorima.

Vježba:

76


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikoperatore poređenja i njihov opis.

- Nabraja logičke operatore.

- Nabraja operatore nad bitovima.

- Razlikuje

operatore poređenja.

- Razlikuje logičke operatore.

- Razlikuje dodatne operatore dodjele vrijednosti.

- Primjeri dodjele vrijednosti.

Vježba:- Operatori

inkrementiranja i dekrementiranja.

Pregled naredbi- Objašnjava tok

izvršavanja programa.

- Objašnjava jednostavne (linijske) forme. programa i navodi naredbe koje ih realizuju.

- Objašnjava uslovne naredbe.

- Objašnjava naredbe ciklusa (for, while, do).

- Objašnjava ostale naredbe koje mijenjaju tok izvršavanja programa (naredbe skoka: goto, break, continue).

- Analizira tok izvršavanja programa.

- Razlikuje pravilnu primjenu naredbi u zavisnosti od prirode problema.

- Razlikuje jednostavne forme toka programa.

- Uočava različite oblike naredbi grananja.

- Daje izgled dijagrama toka konstrukcije if-else.

- Daje opšti oblik naredbe switch.

- Uočava različite oblike naredbi ponavljanja.



Vježba:- Primjeri

jednostavnijih programa.

Vježba:- Naredbe skoka.Vježba:- Naredba if-else.Vježba:- Naredba switch.Vježba:- Naredba default.Vježba:- Naredba while.Vježba:- Naredba

continue.Vježba:- Naredbe ciklusa

for, do i while.

Funkcije i organizacija programa- Objašnjava oblik i

namjenu funkcija.

- Objašnjava pojam standardne biblioteke.

- Objašnjava pojam ulaznih i

- Uočava namjenu funkcija.

- Ukazuje na potrebu kreiranja sopstvenih funkcija.

- Uočava potrebe za standardnim bibliotekama.

- Razvija sistematičnost i odgovornost u radu.


Vježba:- Primjeri

programa sa funkcijama.

Vježba:- Demonstrira

program koji koristi rekurziju.

77


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikizlaznih vrijednosti funkcija.

- Objašnjava pojam lokalnih i globalnih promjenljivih.

- Upoznaje deklaraciju i definiciju funkcije.

- Objašnjava pojam imena funkcije i pozivanje.

- Objašnjava formalne i stvarne argumente.

- Objašnjava problem predaje parametara po vrijednosti i po adresi.

- Objašnjava rekurziju i njenu primjenu u programima.

- Uočava ulazne i izlazne vrijednosti funkcija.

- Razlikuje lokalne i globalne promjenljive.

- Razlikuje deklaraciju i definiciju.

- Uočava ime i generisanje funkcija.

- Razlikuje formalne i stvarne parametre.

- Razlikuje predaju parametara po vrijednosti i po adresi.

- Uočava potrebu za korišćenjem rekurzija u programu.

Nizovi i pokazivači (pointeri)- Upoznaje pojam

nizova. - Objašnjava

elemente niza (ime, tip i indeks).

- Upoznaje pojam pokazivača (pointera).

- Uočava značaj niza u programiranju.

- Uočava elemente niza u jeziku C.

- Uočava način inicijalizacije niza.

- Uočava način deklaracije niza.

- Razlikuje vrste inicijalizacije niza.

- Uočava način pristupanja elementima niza.

- Razlikuje dimenzije nizova.

- Shvata suštinu i značaj pokazivača.


Vježba:- Primjeri

programa sa nizovima.

Vježba:- Primjeri

programa sa pokazivačima.

78


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikStrukture podataka- Upoznaje pojam

struktura.

- Daje opšti oblik deklaracije strukture.

- Upoznaje korisnički definisane tipove.

- Uočava strukturu na tip podataka i uči da primijeni na primjeru iz ličnog iskustva.

- Uočava strukturu.

- Izrađuje primjer strukture koja predstavlja model strukture.

- Shvata značaj primjene strukture.

- Uočava niz struktura.


Vježba:- Primjeri

programa sa strukturama.

Fajl kao tip podataka- Objašnjava

problem ulaza i izlaza u C jeziku.

- Definiše fajlove. - Objašnjava U/I

orijentisan na fajlove.

- Definiše pokazivač na fajl.

- Objašnjava manipulaciju sa fajlom.

- Nabraja vrijednosti argumenata mode i objašnjava njihovo značenje.

- Objašnjava binarnu datoteku i načine rada sa istom.

- Objašnjava tekstualnu datoteku i načine rada sa istom.

- Uočava ulaz i izlaz u jeziku C.

- Uočava fajl.- Uočava ulaz-izlaz

orijentisan na fajlove.

- Uočava pokazivač na fajl.

- Uočava i radi primjere pristupa fajlu, kreiranje, otvaranje, zatvaranje, upisivanja i čitanja.

- Razlikuje vrijednosti argumenata mode.

- Razlikuje binarnu i tekstualnu datoteku i uočava mjesta primjene.


Vježba:- Primjeri

programa sa fajlovima: kreiranje, otvaranja, zatavaranje, upis i čitanje.

Lociranje i alociranje memorije- Upoznaje pojam

upravljanja memorijom.

- Uočava upravljanje memorijom.

- Razvija sistematičnost i odgovornost u

Vježba:- Primjeri

programa za

79


Formativni ciljevi




dinamičko dodjeljivanje memorije.

- Nabraja funkcije za alociranje i dealociranje memorije.

- Uočava način dinamičkog upravljanja memorijom.

- Razlikuje i na primjerima koristi funkcije za alociranje i dealociranje memorije.

radu. lociranje i dealociranje memorije.

Veza sa operativnim sistemima - Objašnjava vezu

programa i operativnih sistema.

- Upoznaje razvojno okruženje u kome rade današnji programi.

- Objašnjava korišćenje prevodilaca.

- Objašnjava neophodnu konfiguraciju potrebnu za rad.

- Ukazuje na izbor ispravnih instalacionih opcija.

- Opisuje pregled mogućnosti današnjih C/C++ prevodilaca.

- Uočava vezu između programa i operativnih sistema.

- Upotrebljava razvojno okruženje.

- Određuje generisanje funkcija.

- Određuje definisanje klasa.

- Razlikuje specijalizacije funkcije i klase.

- Razlikuje uslove primjene generičke metode.

- Razlikuje mogućnosti prevodilaca.


Vježba:- Primjeri

programa za komunikaciju sa operativnim sistemom.

Osnove vizuelnog programiranja - Objašnjava klase

i njihov interfejs.

- Opisuje projektovanje objekata sa kodom.

- Objašnjava forme, datoteke, štampanje.

- Uočava vezu između vizuelnog i nevizuelnog načina programiranja.

- Upotrebljava klase i njihov interfejs.

- Na primjerima sagledava upotrebu projektovanja

Vježba:- Raditi primjere

projektovanja objekta sa kodom.


sa formama, datotekama.

80


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikobjekata sa kodom.

- Razlikuje i na primjerima koristi forme, datoteke.

81




ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikOsnove internet programiranja i web editori- Objašnjava

osnove internet programiranja.

- Navodi serije i protokole internet aplikacija.

- Navodi i objašnjava web editore.

- Razlikuje osnovne pojmove internet aplikacija.

- Razlikuje i na primjerima koristi i upoređuje internet aplikacije.

- Razlikuje i na primjerima koristi web editore.


Vježba:- Prikazati različite

vrste internet aplikacija.

Vježba:- Dati primjere

prednosti i mana internet aplikacija.

Vježba:- Uraditi primjere u

web editorima.

HTML (HyperText Markup Language)- Opisuje

hipertekst.

- Objašnjava pojam i vrstu taga.

- Objašnjava strukturu HTML stranice.

- Objašnjava formatiranje i prelom.

- Objašnjava pojam listi.

- Objašnjava definicione liste i liste unutar liste.

- Objašnjava boje u HTML-u.

- Objašnjava body tag i img tag.

- Objašnjava linkove.

- Objašnjava tabele.

- Na primjeru uočava hipertekst.

- Primjenjuje tagove.

- Razlikuje i na primjerima koristi djelove HTML stranice.

- Primjenjuje formatiranje i prelom.

- Razlikuje i na primjerima koristi numerisane i nenumerisane liste.

- Razlikuje i na primjerima koristi definicione i liste unutar liste.

- Razlikuje i na primjerima koristi boje u HTML-u.

- Razlikuje i na primjerima koristi body tag i img tag.

- Razlikuje i na primjerima koristi linkove.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste i kolone.



Vježba:- Prikazati primer

hiperteksta.Vježba:- Raditi primjere

sa tagovima.Vježba:- Praktično

pokazati primjere HTML stranice.


formatiranja i preloma listi.

Vježba:- Uraditi primjere

numerisanih i nenumerisanih listi.

Vježba:- Uraditi primjer

liste unutar liste.Vježba:- Dati primjer

definisanja boja u HTML-u.

Vježba:- Dati primjer body

tag i img tag.Vježba:- Raditi primjere

sa linkovima.Vježba:- Raditi primjere

82


Formativni ciljevi




- Objašnjava frejm.

- Objašnjava formu.

- Razlikuje i na primjerima koristi promjenu dijela HTML stranice.

- Razlikuje i na primjerima koristi djelove forme.

sa tabelama.Vježba:- Raditi primjere

sa frejmovima.Vježba:- Raditi primjere

sa fomama.

CSS (Cascading Style Sheets) - Objašnjava

pojam CSS-a.

- Objašnjava CSS element.

- Objašnjava CSS klase.

- Objašnjava atribute CSS elemenata.

- Razlikuje i na primjerima koristi načine formatiranja web stranice.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste elemenata.

- Radi primjere sa CSS klasama.

- Radi primjere sa atributima CSS elemenata.


Vježba:- Prikazati primjere

formatiraja web stranice.


CSS elementa.Vježba:- Dati primjere

CSS klasa.Vježba:- Dati primjere za

atribute CSS elemenata.

JavaScript- Objašnjava Java

Script.

- Objašnjava promjenjive.

- Objašnjava tipove podataka.

- Objašnjava kontrole toka.

- Objašnjava nizove.

- Objašnjava funkcije.

- Objašnjava način rada sa više prozora i cookie.

- Uočava potrebu korištenja JavaScript-a.

- Upoređuje promjenjive u JavaScript-u.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste i tipove podataka.

- Razlikuje i na primjerima koristi if, switch, while ...

- Na primjeru analizira formiranje nizova.

- Razlikuje i na primjerima koristi definisanje i pozivanje funkcija.

- Radi primjere sa




- Stiče sposobnost apstraktnog razmišljanja i

Vježba:- Demonstrirati

primjere sa upotrebom JavaScript-a.


upotrebe promjenjivih.


upotrebe tipova podataka.


sa kontrolom toka.


sa nizovoma (date, string objekat).


upotrebe

83


Formativni ciljevi




- Objašnjava rad sa pauzama i intervalima.

više prozora.- Radi primjere sa

upotrebom Cookie.

- Na primjerima koristi pauze i intervale.

zaključivanja. funkcija.Vježba:- Raditi primjere

rada sa više prozora.


sa pauzama i intervalima.

Serverski skriptni jezici- Objašnjava

PHP(Hypertext Preprocessor).

- Objašnjava PHP promjenjive.

- Objašnjava tipove podataka.

- Objašnjava promjenjive.

- Objašnjava operatore i izraze.

- Objašnjava Inkrement / Dekrement.

- Objašnjava naredbe.

- Objašnjava petlje.

- Objašnjava nizove.

- Objašnjava integraciju PHP i HTML.

- Objašnjava funkcije.

- Objašnjava

- Na primjerima sagledava upotrebu PHP-a.

- Na primjerima sagledava upotrebu PHP promjenjivih.

- Razlikuje i na primjerima koristi tipove podataka.

- Na primjerima sagledava upotrebu promjenjivih.

- Razlikuje i na primjerima koristi operatore i izraze.

- Razlikuje i na

primjerima koristi Inkrement / Dekrement.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste naredbi.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste petlji.

- Na primjerima sagledava upotrebu nizova.

- Pravi integraciju PHP i HTML.

- Pravi funkcije u PHP-u.

- Pravi globalne i


upotrebe PHP-a.Vježba:- Dati primjere

upotrebe PHP promjenjivih.

Vježba:- Raditi primjer sa

tipovima podataka.


promjenjivima.Vježba:- Raditi primjer sa

operatorima i izrazima.

Vježba:- Radit primjere sa

Inkrement / Dekrement-om.


if else ...Vježba:- Prikazati primjere

sa petljom.Vježba:- Raditi sa

nizovima.

Vježba:- Radi primjere sa

integracijom PHP i HTML.

Vježba:- Radi primjere sa

funkcijama.

84


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikglobalne i lokalne promjenjive.

- Objašnjava bazu podataka (MySQL).

- Objašnjava PHP mySQL funkcije.

lokalne promjenjive.

- Na primjerima sagledava upotrebu MySQL.

- Na primjerima sagledava upotrebu PHP mySQL funkcija.


sa MySQLVježba:- Raditi primjere

sa PHP mySQL funkcijama

85

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- L. Kraus: Programski jezik C++ sa rešenim zadacima, Akademska misao,

1992. - L. Kraus: Rešeni zadaci iz programskog jezika C++, Akademska misao,

2003.- B. Stroustrup: C++, Mikro knjiga, Beograd, 2001.- A. Hansen: Programiranje na jeziku C, Mikro knjiga, Beograd, 1991. - J. Niederst Robbins: Web dizajn, Mikro knjiga, 2003.- M. Holzschlag: HTML i CSS, Kompjuter biblioteka, 2008.- B. McCarty: PHP 4 – Osnove, Kompjuter biblioteka,

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmena provjera znanja (najmanje jedna ocjena u svakom


ocjena u klasifikacinom periodu.- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u







Predmet Znanja- Pregled osnovnih tipova

tipova podataka- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Operatori C jezika i izrazi - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C- Naredbe - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C- Funkcije i organizacija

programa- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Nizovi i pokazivači - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C- Strukture podataka - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C- Fajlovi - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C- Lociranje i alociranje

memorije- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Komunikacija sa operativnim sistemom

- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Programerski postupci i tehnike

- Osnove računarstva sa vježbama

- Dobijanje izvršnog programa, algoritam

86


- Funkcije i organizacija programa

- Aplikativni softver i multimedijalni sistemi sa vježbama

- Programsko okruženje, standardne biblioteke

87

1.2.8. RAČUNARSKE MREŽE

1. Naziv predmeta: RAČUNARSKE MREŽE


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIII 72 72IV 66 66

Ukupno 138 138

3. Opšti ciljevi nastave- Upoznavanje računarske mreže kao i pojedinih komponenti računarskih

mreža.- Upoznavanje terminologije računarskih mreža.- Poznavanje osnovnih komponenti računarskih mreža i principa njihovog

rada. - Poznavanje strukture računarskih mreža.- Poznavanje osnovnih zahtjeva i problema u rješavanju računarskih

mreža.- Poznavanje standarda i protokola u međusobnom povezivanju računara.- Upoznavanje novih pravaca razvoja tehnologije računarskih mreža.- Osposobljava se za sastavljane računarske mreže od raspoloživih

komponenti. - Osposobljavanje za korišćenje potrebnog softvera za povezivanje

računarskih mreža.- Upoznavanje principa i načina traženja informacija, izvora, proizvođača

komponenti računarskih mreža.- Praćenje i pravilno vrednovanje novih dostignuća u informatičkoj

tehnologji.- Razvijanje osnovnih kompetencija za samostalan rad u struci.- Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima.

88



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvod u mreže za prenos podataka- Definiše

računarske mreže.

- Nabraja vrste mreža prema složenosti.

- Definiše prostu mrežu.

- Definiše složenu mrežu.

- Definiše značaj računarskih komunikacija.

- Shvata značaj računarskih mreža u prenosu informacija.

- Razlikuje mreže prema složenosti.

- Razlikuje računarsku od ostalih tipova mreža (kablovske, telefonske).

- Skicira računarsku mrežu.

- Skicira proste i složene mreže.

- Shvata značaj računarskih komunikacija.



- Uporediti konfiguracije i elemente proste i složene računarske mreže.

Klasifikacija računarskih mreža- Definiše bitne

elemente načina prenosa podataka.

- Definiše smjer prenosa.

- Definiše serijski i paralelni način prenosa podataka.

- Definiše sinhroni i asinhroni prenos

- Uočava bitne karakteristike načina prenosa podataka (smjer, broj kanala, usaglašenost rada, tehnika prenosa).

- Razlikuje vrste veza (simpleksna, poludupleksna, dupleksna).

- Skicira vrste veza.

- Razlikuje serijski i paralelni prenos.

- Uočava prednosti serijskog i paralelnog prenosa.

- Razlikuje sinhroni




- Pripremiti prezentaciju LAN mreže.

- Na primjerima analizirati komutaciju paketa.

- Na primjerima analizirati ram.

- Na primjerima upoređivati vrste komutacija.

89


Formativni ciljevi




- Nabraja mreže prema tehnici prenosa.

- Nabraja komutacije (povezivanje).

- Definiše komutaciju linija (kanala).

- Definiše komutaciju poruka.

- Definiše komutaciju paketa.

- Nabraja mreže prema vrsti usluga (konekcione i beskonekcione).

- Navodi podjelu mreža prema veličini.

- Defniše lokalnu mrežu.

- Definiše gradsku mrežu.

- Definiše globalnu računarsku mrežu.

- Definiše bežičnu mrežu.

i asinhroni prenos.

- Uočava "ram" i njegove bitne elemente.

- Skicira "ram".- Razlikuje mreže

prema tehnici prenosa.

- Upoređuje difuznu i komutiranu mrežu.

- Razlikuje komutacije.

- Skicira komutaciju linija (kanala).

- Skicira komutaciju poruka.

- Skicira komutaciju paketa.

- Upoređuje komutaciju linija, poruka i paketa.

- Razlikuje konekcionu i beskonekcionu mrežu.

- Skicira konekcionu i beskonekcionu mrežu.

- Analizira prednosti i mane konekcionih i beskonekcionih mreža.

- Razlikuje mreže prema veličini (lokalne, gradske i globalne).

- Upoređuje mreže prema karakteristikama.

- Skicira topologiju mreže.

90


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Definiše Internet. - Analizira značaj

navedenih mreža u komunikaciji i razmjeni informacija.

Komunikacioni uređaji- Upoznaje uloge

komunikacionih uređaja.

- Objašnjava karakteristike i princip rada modema.

- Objašnjava principe modulacione tehnike, kompresije podataka i korekcije greške.

- Definiše: multiplekser, koncentrator, most, preklopnik, ruter, vratnice, interfejs.

- Nabraja medijume za prenos podataka.

- Nabraja oblike fiksnog prenosnog puta.

- Objašnjava korišćenje fiksnog prenosnog puta.

- Objašnjava korišćenje upredene parice, koaksijalnog kabla i optičkog vlakna.

- Razlikuje komunikacione uređaje.

- Analizira standarde u komunikaciji između modema.

- Uočava prednosti i mane modulacionih tehnika.

- Razlikuje tipove multipleksera.

- Analizira interfejs za povezivanje dva sistema različitih karakteristika.

- Razlikuje oblike fiksnog prenosnog puta.

- Uočava gdje se koriste pojedini fiksni prenosni putevi.

- Uočava prednosti optičkog vlakna.

- Razlikuje vrste optičkih vlakana.


- Razvija sposobnost opažanja, upoređivanja, analize i zaključivanja.

- Na primjeru analizirati interfejs kao hardversko i / ili softversko rješenje koje omogućava povezivanje.

91




ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikArhitektura računarskih mreža- Definiše pojam

mrežne arhitekture.

- Objašnjava sastav mrežne arhitekture

- Nabraja oblike arhitektura.

- Definiše troslojni model.

- Objašnjava hijerarhiju protokola.

- Definiše pojam mrežnog protokola.

- Nabraja i objašnjava osobine i elemente mrežnog protokola.

- Navodi funkcije protokola.

- Definiše i nabraja nivoe organizacije mrežne komunikacije.

- Demonstrira generalnu mrežnu arhitekturu i komuniciranje u mreži na bazi protokola.

- Definiše OSI model (Open System Interconnection – otvoreni sistem međupovezivanja).

- Nabraja nivoe modela.

- Razlikuje osnovne pojmove protokola: entitet, sistem, protokol, PDU (protokolska jedinica podataka).

- Razlikuje hijerarhijsku i distribuiranu arhitekturu.

- Razlikuje elemente i karakteristike mrežnog protokola.

- Uočava funkcije protokola.

- Razlikuje nivoe mrežne komunikacije: nivo mrežnog pristupa, transportni nivo i nivo aplikacije.

- Skicira generalnu mrežnu arhitekturu.

- Skicira komuniciranje u mreži na bazi protokola.

- Skicira OSI model.

- Analizira i razlikuje nivoe OSI modela.

- Razlikuje nivoe OSI modela i njihove funkcije.

- Shvata značaj standardizacije mreža.

- Ocjenjuje uticaj


- Prikazati listu standarda.

- Na primjerima objasniti standardizaciju.

92


Formativni ciljevi




standardizaciju mreža.

- Objašnjava standardizaciju u oblasti telekomunikacija.

- Opisuje protokol sloja veze HDLC (High-level Data Link Control).

- Definiše elemente protokola HDLC.

- Definiše protokol sloja mreže X.25.

- Objašnjava frame relay tehniku prenosa ramova.

organizacija za standardizaciju.

- Uočava zbog čega se protokol sloja veze najčešće koristi pri sinhronom prenosu.

- Upoređuje OSI referentni model i protokol X.25.

- Uočava karakteristike prenosa frame relay tehnikom.

Lokalne računarske mreže- Definiše lokalnu

mrežu.

- Nabraja medijume koji se koriste u lokalnim mrežama.

- Nabraja topologije mreža.

- Objašnjava protokol za pristup medijumu.

- Objašnjava Aloha protokol.

- Objašnjava CSMA (Carrier Sense Multiple Access Protocols) protokol.

- Objašnjava klijent - server model.

- Objašnjava povezivanje više lokalnih mreža.

- Uočava značaj uvođenje LAN mreža.

- Razlikuje osobine i elemente LAN mreža.

- Razlikuje nivoe organizacije LAN mreže.

- Razlikuje osnovne topologije mrežne arhitekture za LAN mreže.

- Skicira topologije LAN mreže.

- Razlikuje prenosne medijume i njihove karakteristike.

- Skicira povezivanje lokalnih mreža.

- Na konkretnom primjeru objasniti funcionisanje LAN mreže (na primjer Školska LAN mreža).

Internet- Definiše pojam - Određuje - Razvija pozitivan - Uz pomoć

93


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikglobalne mreže.

- Nabraja osnovne komponente globalne mreže.

- Objašnjava topologije podmreža.

- Definiše bežične mreže.

- Definiše internet usluge.

- Objašnjava fizičko povezivanje računara.

- Objašnjava postupak registracije korisnika.

- Objašnjava instaliranje komunikacionih programa.

- Definiše TCP/IP protokol (Transmission Control Protocol).

- Objašnjava TCP/ IP okruženje.

- Nabraja slojeve TCP/IP protokola.

- Definiše IP protokol (Internet protocol).

- Definiše organizaciju i adresiranje na Internetu.

- Objašnjava programe za pretraživanje.

osnovne komponente i diskutuje topologije podmreža.

- Shvata značaj korišćenja bežičnih mreža.

- Analizira funkcije podmreža i elemente koji je sačinjavaju.

- Navodi primjere mreža u našoj zemlji.

- Razlikuje najčešće korišćene internet usluge.

- Planira korišćenje internet usluga.

- Shvata značaj internet usluga u modernoj komunikaciji.

- Razlikuje načine povezivanja na Internet.

- Razlikuje slučajeve registracije korisnika na Internet.

- Instalira komunikacioni program.

- Skicira TCP/IP okruženje.

- Analizira i razlikuje nivoe TCP/IP protokola.

- Razlikuje slojeve TCP/IP protokola.

- Uočava karakteristike pojedinih slojeva TCP/IP protokola.

- Uočava značaj IP protokola u

stav prema tehničkoj kulturi.

nastavih sredstava demonstrirati pretragu Interneta.

- Objasniti i izdvojiti elemente IP adrese, na zadatim primjerima.

- Na primjerima registruje korisnika na Internet.

- Na primjerima analizirati klase IP adresa.

94


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikmeđumrežnom radu.

- Razlikuje simboličku i numeričku adresu.

- Analizira karaktersitike programa za pretraživanje.

- Koristi programe za pretraživanje.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- Z. Urošević: Računarske mreže za IV razred elektrotehničke škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.- Prof. dr M. Pejanović-Đurišić: Računarske mreže i komunikacije, Viša

elektrotehnička škola, Podgorica, 1999.- Dr R. Janković: Računarske mreže, Prevod sa engleskog - Dr Ž. Tošić, M. Ranđelović: Računari za III razred elektrotehničke škole –

obrazovni profil elektrotehničar računara, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- N. Klem: Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2008.

- N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- N. Klem, N. Perin, N. Praščević: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- Ž.Tošić, M. Ranđelović: Računari, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, mrežne komponente, projektor i

projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.- Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe.- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih

ocjena u klasifikacionom periodu;- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u



9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

95

- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;

- diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija.


Predmet Znanja- Računarski sistem - Osnovi računarstva

- Praktična nastava- Princip rada,

komponente- Mrežne kartice - Osnovi računarstva

- Praktična nastava- Princip rada, instalacija,

podešavanje parametara

- Operativni sistem - Operativni sistemi- Praktična nastava

- Aplikacije operativnog sistema zaduženih za mreže

- Magistrale - Digitalna elektronika- Osnovi računarstva- Praktična nastava

- Vodovi- Matična ploča

- Deponovanje i reciklaža - Ekologija i zaštita životne sredine

- Zaštita životne sredine

- Lokalne računarske mreže

- Praktična nastava - Računarske mreže

- Internet - Praktična nastava - Računarske mreže

96

1.2.10. BAZE PODATAKA

1. Naziv predmeta: BAZE PODATAKA


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIII 72 72IV 33 33 66

Ukupno 105 33 138


3. Opšti ciljevi nastave- Sticanje znanja sa područja baza podataka, informatike i razvoja

aplikativnog softvera.- Instaliranje softvera za baze podataka.- Sticanje osnovnih znanja iz obrade podataka.- Kreiranje baza podataka.- Razvijanje osnovnih vještina, zahtjeva, problema i rješenja pri

međusobnom povezivanju datoteka u baze podataka.- Osposobljavanje za samostalan rad sa bazama podataka.- Upotrebljavanje stručne literature i dobijanje informacija.- Razumjevanje standarda iz oblasti informatike i baza podataka.- Povezivanje stečenih znanja i iskustava pri izradi baza podataka.- Razvijanje sposobnosti kolektivnog i projektantskog rada.- Prezentovanje programskih rješenja.- Pravilno upotrebljavanje elektronskih izvora podataka i informacija.

97



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikOsnovni pojmovi o bazama podataka- Upoznaje pojam

IS (informacionog sistema).

- Nabraja komponente informacionog sistema.

- Nabraja vrste informacionog sistema.

- Definiše pojam baze podataka, DBMS (Data Base Managment System) i model podataka.

- Upoznaje arhitekturu baze podataka.

- Nabraja jezike za rad sa bazama podataka.

- Nabraja faze životnog ciklusa baze podataka.

- Shvata značaj IS.

- Razlikuje komponente IS.

- Određuje osnovne funkcije IS.

- Razlikuje osnovne pojmove baze podataka.

- Razlikuje nivoe baze podataka.

- Razlikuje jezike za rad sa bazama podataka.

- Razlaže životni ciklus baze podataka na faze.


- Razvija svijest o uređenosti u sistemu prirodnih nauka.

- Prikazati arhitekturu baze podataka po različitim nivoima.

Modeliranje podataka- Upoznaje se sa

pojmovima entitet, atribut i veza.

- Definiše različite tipove veza.

- Ilustruje E-R (objekat - veza) dijagram.

- Upoznaje složene veze.

- Upoznaje se sa relacijskim modelom.

- Nabraja

- Razlikuje osnovne pojmove za modeliranje baze podataka.

- Upoređuje i razlikuje veze po funkcionalnosti.

- Crta dijagram modela baze podataka.

- Razlikuje i crta dijagrame za složene veze.

- Uočava relaciju i njene elemente.

- Razlikuje transformacijska



- Pokazati E-R dijagrame za različite baze podataka.

98


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniktransformacijska pravila.

pravila.

Relaciona algebra- Definiše pojam

relacione algebre.

- Nabraja i definiše operatore u relacionoj algebri.

- Demonstrira primjere upita nad bazama podataka.

- Analizira algebru koja služi za pravljenje upita.

- Razlikuje operatore u relacionoj algebri.

- Radi primjere i analizira upite za različite baze podataka.




- Kreirati upite za različite baze podataka.

Fizička građa baze podataka- Nabraja

elemente fizičke građe baze podataka.

- Definiše pristup na osnovu primarnog ključa.

- Razlikuje elemente fizičke građe podataka.

- Razlikuje datoteke na osnovu pristupa pomoću primarnog ključa.


- Prikazati različite organizacije datoteka.

99




ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikIntegritet podataka- Definiše pojam

integriteta podataka.

- Nabraja integritete podataka.

- Shvata značaj integriteta podataka.

- Razlikuje integritete podataka.


Vježba: - Objekti u MS

Access-u.Vježba:- Kreiranje baze

podataka iz šablona.

Vježba:- Kreiranje prazne

baze podataka.Vježba:- Kreiranje tabele

upotrebom čarobnjaka.

Vježba:- Kreiranje tabela

iz pogleda (Designed View).

Normalizacija podataka- Upoznaje se sa

pojmom normalizacije baze podataka.

- Definiše i nabraja normalne forme.

- Radi primjere za normalizaciju podataka.

- Razlikuje normalne forme.

- Analizira tabele po normalnim formama.


Vježba:- Dodavanje,

promjena, i brisanje polja u tabeli.


tipova podataka.Vježba: - Unos podataka.

Indeksiranje baze podataka- Definiše pojam

indeksiranja baze podataka.

- Nabraja indekse.

- Uočava prednosti indeksiranja.

- Oblikuje indeks kao pomoćnu tabelu.

- Razvija spremnost za timski rad i pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

Vježba:- Povezivanje

tabela.Vježba:- Kreiranje forme

pomoću čarobnjaka.

Vježba:- Korišćenje forme

za dodavanje, prikazivanje i obradu podataka.

SQL- Definiše tipove

podataka u SQL-u.

- Objašnjava formiranje

- Razlikuje tipove podataka.

- Formira tabelu pomoću naredbe CREATE TABLE.


Vježba:- Izrada upita.Vježba:- Zadavanje

kriterijuma.

100


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniktabele.

- Objašnjava promjenu strukture tabele.

- Objašnjava unos podataka.

- Objašnjava selekciju podataka.

- Nabraja uslovne izraze.

- Objašnjava oblikovanje izlaznih rezultata.

- Objašnjava sortiranje.

- Objašnjava ograničavanje izlaznih rezultata.

- Upotrebljava naredbu ALTER TABLE za promjenu strukture tabele.

- Upotrebljava naredbu INSERT.

- Upotrebljava naredbu SELECT.

- Na primjerima kreira uslovne izraze.

- Uočava mogućnosti SELECT naredbe.

- Rješava primjere sortiranja podataka.

- Rješava primjere za ograničavanje izlaznih rezultata.

Vježba:- Sortiranje

rezultata upita.Vježba:- Kreiranje i

ažuriranje izvještaja

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- R. Manger: Baze podataka – skripta, Sveučilište u Zagrebu, Zagreb,

2008. - S. Novalis, D. Jones: Access 2002 VBAI, Kompjuter biblioteka, Svetlost,

Čačak, 2002.- R. Vujnović: SQL i relacijski model podataka, Znak, Zagreb, 1995.- R Jennigs: Vodič kroz Micrsoft Access 2000, CET, Svetlost, Čačak, 2000.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno.






101




102


Predmet Znanja- Električna svojstva

materije- Ekektrotehnički

materijali- Struktura materije- Provodnici, poluprovodnici

- Elektromagnetizam - Elektrotehnički materijali

- Praktična nastava

- Magnetni materijali

- Naizmjenična struja - Praktična nastava - Uticaj struje na čovjeka

103

1.2.11. PREDUZETNIŠTVO

1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIIIIV 40 26 66

Ukupno 40 26 66 3. Opšti ciljevi nastave- Razvijanje preduzetničkih sposobnosti.- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.- Sticanje znanja o izradi biznis plana.- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.- Osposobljavanje za rad u timu.- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih

tehnologija.

104

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: ČETVRTI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikBiznis ideja i biznis plan- Upoznaje pojam

biznis ideja.- Opisuje nastanak

biznis ideje.- Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju.

- Nabraja moguće vrste djelatnosti.

- Opisuje pojam biznis plan.

- Upoznaje pojmove: vizija, misija, strategija, ciljevi.

- Upoznaje postupak istraživanja tržišta.

- Upoznaje pojmove: marketing plan i plan prodaje.

- Opisuje elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Objašnjava neophodnost očuvanja životne sredine.

- Rezimira biznis plan.

- Prezentuje biznis plan.

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja.

- Uviđa važnost izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora).

- Razlikuje pojmove: vizija, misija, strategija.

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva.

- Kroz primjere obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru.

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji.

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima / korisnicima usluga.

- Vrši opis proizvoda / usluga.- Uviđa značaj

- Razvija kreativnost.

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.



- Razvija marljivost i preciznost.

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere.

- Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog društva.

- Primjena tehnika za unapređenje razmišljanja, npr. Eksperiment šest šešira.

- Kao model može da posluži biznis plan realnog privrednog društva.

- Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.

105


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniksprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda / usluga.

- Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Sarađuje kod izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo.

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana.

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana.

Osnivanje privrednog društvaIme privrednog društva- Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva.

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

- Rad u grupama: učenici predlažu moguća rješenja a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku.

Vizuelni identitet privrednog društva- Upoznaje

elemente i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva.

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva.


- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika.

Registracija privrednog društva- Upoznaje

postupak - Popunjava

formulare za

106


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikregistracije privrednog društva.

- Opisuje moguće oblike organizovanja privrednog društva.

registraciju privrednog društva.

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja.

Otvaranje računa kod poslovne banke- Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke.

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

- Izrada organograma privrednog društva.

Poslovni kodeks preduzeća- Upoznaje pojam

poslovni kodeks privrednog društva.

- Nabraja elemente poslovnog kodeksa

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

Organizaciona struktura privrednog društva- Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva.

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva.

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva- Upoznaje

različite nivoe upravljanja privrednim društvom.

- Upoznaje postupak zasnivanja radnog odnosa u privrednom

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom.

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa.

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi.

107


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikdruštvu.

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu.

- Učestvuje u izradi jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu.

Služba opštih poslova- Nabraja i opisuje

aktivnosti u okviru službe opštih poslova.

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima.

- Tehnički održava internet sajt privrednog društva.

- Šalje i prima poštu i druge službene materijale.

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju.


- Rad u grupama od tri do pet učenika.

- Upotrebljavati kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač).

Sektor marketing- Upoznaje pojam

marketinga.- Opisuje postupak

istraživanja tržišta.

- Upoznaje pojam i elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i distribucija.

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda / usluga.

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda / usluga.

- Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije.

- Upoređuje moguća rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva.

- Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost.

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju.

- Dati učenicima da urade reklamni materijal.

108


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikmaterijala.

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno

proizvoda / usluge.- Kroz primjere

obrazlaže moguće načine distribucije.

Sektor komercijala- Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje.


Sektor finansija i računovodstvo- Opisuje postupak

obračuna zarada i obračuna poreza i doprinosa.

- Upoznaje blagajničke poslove.

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa.

- Obavlja blagajničke poslove.

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti.

- Formira stav o preuzimanju odgovornosti.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I

razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.- D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II

razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2004.- Publikacija »Moj Biznis«, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004.- H. Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

109

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari, projektor, projekciono platno, fax, telefon, skener, štampač i

fotokopir aparat.





8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta- Pozitivna ocjena na kraju godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani ekonomista.


Predmet Znanja- Rad u sektorima i

poslovanje privrednog društva

- Poslovna komunikacija - Korespondencija- Zasnivanje radnog

odnosa u privrednom društvu

- Postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu

110

1.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA

1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

RazredVrste nastave


a nastava

I 144 144II 144 144III 216 216IV 198 198

Ukupno 702 702

Napomene - Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.- Praktična nastava se obavlja u školskim radionicama, kod poslodavca ili

kombinovano.- Vježbe u okviru pojedinih tema mogu biti obrađene problemski,

korišćenjem metodologije nastave orijentisane ka aktivnostima, tj. samostalnim radom učenika u grupama, u sljedećim koracima: informisanje, planiranje, odlučivanje, realizacija, kontrola i procjena (evaluacija).

3. Opšti ciljevi nastave- Sticanje kompetencija za planiranje, pripremu i kontrolu procesa rada.- Razvijanje onovnih kompetencija za samostalan rad u struci.- Razvijanje smisla za organizovan praktičan rad, tačnost, sistematičnost i

urednost.- Osposobljavanje za rukovanje alatima, mjernim instrumentima,

uređajima i opremom.- Osposobljavanje za ispitivanje i osnovno održavanje hardvera

personalnog računara.- Osposobljavanje za postavljanje, ispitivanje i održavanje računarskih

mreža.- Poznavanje osnovnih principa i tehnika programiranja.- Poznavanje osnovnih programerskih alata za izradu programa i rad sa

njima.- Poznavanje osnovnih tehnologija - skript jezika Web programiranja i rad

u njima.- Poznavanje osnovnih principa i alata za rad sa bazama podataka.- Upoznavanje sa korišćenjem prateće dokumentacije i kataloga

proizvođača opreme.- Praktična obučenost za korišćenje informatičkih znanja i praćenje

dostignuća u svijetu iz oblasti struke.- Osposobljavanje za primjenu higijensko–tehničkih mjera zaštite životne i

radne sredine.- Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima.- Praktično upoznavanje sa važnošću organizacije rada i racionalnog

korišćenja energije. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline.- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

111



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvod- Upoznaje se sa

školskom radionicom i radnim mjestom.

- Upoznaje se sa vođenjem dnevnika praktične nastave.

- Uviđa vezu i razlike između teorije i prakse.

- Poznaje vođenje dnevnika praktične nastave.

- Razvija osjećaj odgovornosti.

- Izvršiti podjelu učenika po grupama.

- Objasniti prethodno definisanu strukturu dnevnika praktične nastave i način vođenja.

Higijensko-tehnička zaštita (HTZ), elektro zaštita, prva pomoć- Upoznaje se sa

osnovnim ciljevima, principima i sredstvima higijensko-tehničke zaštite.

- Upoznaje osnovne zahtjeve, zadatke i lična i kolektivna sredstva elektro zaštite.

- Shvata značaj primjene principa HTZ i elektro zaštite na radnom mjestu.

- U pretpostavljenim uslovima strujnog udara, pruža prvu pomoć.

- Upotrebljava sredstava lične i kolektivne zaštite.

- Razvija i podstiče potrebu poštovanja principa elektro zaštite u radnom okruženju.

- Razvija osjećaj odgovornosti.

Vježba: - Pokazivanje i

demonstracija upotrebe ličnih sredstava HTZ.

Vježba: - U

pretpostavljenim uslovima strujnog udara pojedinca, uvježbati postupke pružanja prve pomoći.

Alati i rukovanje alatima- Upoznaje

osnovne mehaničarske alate i rad sa njima pri: mjerenju, obilježavanju, sječenju, bušenju, brušenju itd.

- Mjerenje pomičnim mjerilom.

- Nabraja i opisuje osnovne tipove električarskih ručnih alata, osobine i načine njihovog

- Upotrebljava alate pri radu.

- Razlikuje ulogu pojedinih alata i njihovih djelova.

- Mjeri metrom i

pomičnim mjerilom.

- Rukuje alatima za obilježavanje, sječenje, bušenje i brušenje.

- Koristi osnovne ručne električarske alate.

- Razumije potrebu zaštite na radu.

- Razvija pravilan odnos prema upotrebi i održavanju alata.

Vježba: - Izvršiti spajanje

provodnika prostim vezivanjem, sa i bez alata, i vršiti poređenje.

Vježba: - Na datim

predmetima izmjeriti dimenzije pomičnim mjerilom.

Vježba:- Koristeći

izolovana kliješta napraviti završne stopice provodnika.

113


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikkorišćenja.

Osnovni mašinski elementi- Nabraja i opisuje

osnovne vrste mašinskih elemenata prema njihovoj upotrebi u elektrotehnici.

- Upoznaje maziva.

- Razlikuje i upotrebljava mašinske elemente: navoje, matice, podloške, ležajeve, osovine, klinove, remene, remenice, zupčanike, opruge, zakovice i dr.

- Zna vrste, osobine i ulogu maziva.

- Razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu.

- Uviđa potrebu i značaj timskog rada.

Vježba: - Odrezati, bušiti i

obraditi komade lima i povezivati ih odgovarajućim navojima, maticama i podloškama, prema zadatim skicama.

Vježba: - Odrediti

prenosne odnose za date parove remenica ili zupčanika.

Elektrotehnički materijali- Upoznaje se sa

osnovnim podjelama, vrstama i osobinama elektrotehničkih materijala.

- Upoznaje različite oblike i profile elektrotehničkih materijala.

- Opisuje upotrebu raznih vrsta elektrotehničkih materijala.

- Razlikuje vrste i osobine osnovnih elektrotehničkih materijala.

- Vrši upoređenje raznih materijala, oblika i profila prema njihovim osobinama.

- Upotrebljava elektrotehničke materijale na osnovu njihovih osobina.

- Razvija sposobnost preciznost i sigurnosti u radu.

Vježba: - Testerom iskidati

razne materijale prema skici: žice, profile, cijevi i sl.

Vježba: - Komade žice od

raznih materijala savijati prema skicama i izvršiti poređenje po osobinama (tvrdoća, elastičnost i sl.).

Osnovni pojmovi tehničkog crtanja- Upoznaje osnove

tehničkog crtanja: sastavnice, vrste linija, tehničko pismo, kotiranje, koordinatni sistemi, projekcije i sl.

- Upotrebljava koordinatni sistem u ravni i u prostoru.

- Crta tehničke crteže po zadatku.

- Crta projekcije osnovnih geometrijskih oblika i tijela u izabranom koordinatnom sistemu.

- Razvija urednost i sistematičnost u radu.

Vježba: - Ispisati na

sastavnici tehničkim pismom slova alfabeta i cifre.Vježba: - Prema zadatim

skicama nacrtati i kotirati crteže.

Vježba: - Prema zadatim

skicama ili

114


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikmodelima tijela u prostoru nacrtati projekcije.

Izvori i potrošači električne energije- Upoznaje vrste i

osobine pojedinih električnih izvora: elektro-hemijskih (galvanskih izvora, akumulatora) i generatora.

- Upoznaje ispravljače i druge pretvarače električne energije u ulozi električnih izvora.

- Upoznaje se sa različitim vrstama potrošača, u odnosu na tip pretvaranja električne energije u radnom procesu (termički, motorski i dr.).

- Razlikuje galvanske električne izvore po njihovim osobinama.

- Razlikuje tipove i karakteristike akumulatora.

- Razlikuje osnovne vrste generatora naizmjenične i jednosmjerne struje.

- Razlikuje i razumije rad ispravljača.

- Razlikuje potrošače po vrsti energije u koju se električna energija pretvara.

- Uočava osobine pojedinih tipova potrošača.

- Stiče osjećaj o potrebi poznavanja pravila elektro zaštite.

- Razumije potrebu i težnju ka štednji energije.

Vježba: - Prema priloženoj

skici izvršiti povezivanje sijalice na odgovarajuće baterijsko napajanje.

Vježba: - Na radnom -

probnom stolu priključiti istu šemu na ispravljač umjesto baterije.

Vježba: - Prema priloženoj

šemi priključuje na radnom stolu različite primjerke potrošača (sijalice, elektromagneti, mikromotori i dr.).

Elektrotehnički simboli i oznake- Upoznaje

standardne oznake i simbole u elektrotehnici: za različite elemente, komponente, uređaje i sl.

- Upotrebljava elektrotehničke simbole u električnim i elektronskim šemama.

- Navikava se na poštovanje propisa i standarda.

Vježba: - Prema zadatku

nacrtati električnu šemu, koristeći elektrotehničke simbole.

Električni provodnici i izolatori- Upoznaje

različite vrste provodnika, njihove osobine i upotrebu.

- Upoznaje standardne

- Uočava sve elemente presjeka provodnika.

- Oblikuje i priprema zavšetke provodnika za

- Razvija pravilan odnos prema ekonomičnoj upotrebi materijala za rad.

- Stiče svijest o značaju elektro zaštite i zaštite

Vježba: - Za različite

primjerke provodnika odrediti standardne oznake.

Vježba:

115


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikoznake provodnika (po grupama oznaka).

- Upoznaje osnovne vrste izolacionih materijala, njihova svojstva i upotrebu.

upotrebu. - Upoređuje tipske

oznake različitih provodnika.

- Izvodi i analizira oznake provodnika prema priloženim primjercima provodika i kablova.

- Razlikuje razne primjere upotrebe izolacionih materijala.

na radu. - Za zadate standardne oznake protumačiti osnovne karakteristike provodnika.

Vježba: - Za razne vrste

provodnika uočiti i izdvojiti sve slojeve izolacije.

Vježba: - Realizovati

električno kolo sa sijalicom napajanom baterijom, i demonstrirati zamjenu jednog provodnika izolatorom i obrnuto.

Lemljenje- Upoznaje

osnovne vrste lemljenja, karakteristike lemljenih spojeva, materijale, alate i postupke lemljenja.

- Poznaje postupak mekog i tvrdog lemljenja.

- Koristi osnovne materijale, aparate i alate za meko lemljenje.

- Razumije zahtjeve zaštite na radu.


Vježba:- Mekim

lemljenjem spojiti pripremljene krajeve provodnika.

Vježba: - Mekim

lemljenjem spojiti krajeve dvaju ploča od bakra ili mesinga, analizirati postupak i rezultate.

Osnovi električnih mjerenja- Definiše osnovne

električne veličine i jedinice.

- Upoznaje vrste, principe rada i načine korišćenja univerzalnih mjernih instrumenata

- Rukuje univerzalnim mjernim instrumentima, pri mjerenju jednosmjernih i naizmjeničnih električnih i neelektričnih veličina (napona,

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih znanja sa praksom.

Vježba: - Priključiti sijalicu

na mrežni napon preko odvojnog transformatora i prekidača i mjeriti stuju i napon "unimjerom"; prethodno

116


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik("unimjera"). struja, otpora i

dr.).izmjeriti otpor sijalice.

117

Razred: DRUGI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikMjerne metode i instrumenti- Upoznaje se sa U - I metodom mjerenja.- Upoznaje se sa

mosnim metodama mjerenja (na primjeru mjerenja otpora Vitstonovim mostom i sl.).

- Upoznaje funkcije i način korišćenja generatora funkcija.

- Upoznaje funkcije osciloskopa i metode njegovog korišćenja.

- Planira i mjeri električne veličine U - I metodom.

- Planira, mjeri, ocjenjuje i upoređuje rezultate mjerenja (Vitstonovim mostom i sl.).

- Koristi generator signala za dobijanje željenog oblika signala – napajanja.

- Koristi osciloskop pri mjerenju vrijednosti i oblika električnih veličina.

- Razvija osjećaj preciznosti i sistematičnosti u radu.


univerzalne mjerne instrumente vršiti mjerenje U - I metodom.

Vježba: - Prema skici i

pripremljenom modelu Vitstonovog mosta za jednosmjernu struju, koristeći univerzalni mjerni instrument, provjeriti vrijednosti otpora korišćenih u šemi, izmjeriti napone i struje u svim granama mosta.


osciloskop mjeriti amplitudu, fazni pomak i frekvenciju napona i stuje, u jednostavnijim električnim kolima naizmjenične stuje sa generatorom funkcija.

Osnovni elektronski elementi- Upoznaje

osnovne aktivne i pasivne elektronske komponente.

- Upotrebljava elektronske komponente: diode, tranzistore, LED diode, Zener diode, analogna i digitalna IC,


Vježba: - Prema šemi

povezati potrošač (sijalicu ili sl.), na izvor naizmjeničnog napajanja (u dva mjerenja):

118


Formativni ciljevi




- Upoznaje načine povezivanja osnovnih elektronskih komponenata u električnim šemama.

tiristore, trijake, pasivne elektronske elemente (otpornike, kalemove, kondenzatori) i dr.

- Provjerava ispravnost komponenata direktnim mjerenjem "unimjerom".

- Povezuje elektronske komponente u strujna kola.

direktno i preko diode; uporediti napone na potrošaču, po vrijednosti i po obliku, osciloskopom.

Vježba: - Povezati četiri

diode u šemu ispravljanja "Grecov spoj".

Vježba: - Povezati prema

šemi bipolarni tranzistor u spoj sa zajedničkim emitorom, i mjeriti napone na izlazu, pri promjeni otpora vezanog na bazu.

Brojni sistemi - Definiše vrste i

osobine brojnih sistema.

- Razlikuje dekadni, binarni, heksadecimalni i oktalni brojni sistem.

- Vrši pretvaranja vrijednosti među brojnim sistemima.

- Razvija logičko zaključivanje.

Vježba: - Raditi primjere

pretvaranja brojnih vrijednosti među brojnim sistemima.

Osnovna kola digitalne elektronike - Upoznaje

osnovna kola digitalne logike I, ILI i NE.

- Poznaje osnovne šeme realizacije digitalnih kola I, ILI i NE.

- Uviđa vezu između teorije i prakse.

Vježba: - Prema šemama

realizovati elementarna digitalna kola I, ILI i NE.

Elementi hardvera računara - Upoznaje

osnovne hardverske elemente personalnog računarskog sistema.

- Razlikuje elemente hardvera i zna njihovu funkciju.

- Koristi računarske periferije.

- Vrši povezivanje različitih uređaja.

- Instališe pojedine

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

Vježba: - Otvoriti poklopac

centralne jedinice i opisati uočene elemente i njihovu ulogu.

Vježba: - Izvršiti

priključenje, instalaciju i

119


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikuređaje računarskog sistema.

podešavanje štampača.

Operativni sistemi- Upoznaje

elemente operativnog sistema Windows.

- Upoznaje DOS (Disk Operating Szstem) komandni procesor.

- Upoznaje osnovne osobine Linux operativnog sistema.

- Podešava Windows radno okruženje.

- Koristi programe iz paketa operativnog sistema.

- Vrši instalisanje operativnog sistema Windows.

- Kreira batch fajlove i koristi komande DOS-a.

- Uočava osnovna obilježja Linux-a.

- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.

Vježba: - Koristeći funkcije

i sastavne programe Windows operativnog sistema kreirati foldere i različite tipove datoteka.

Vježba: - Vršiti različita

podešavanja u Windows radnom okruženju.

Vježba: - U DOS

comandnom procesoru kreirati batch fajlove sa osnovnim komandama i pokretati ih.

Kompjuterski programi za rad sa elektronskim šemama- Upoznaje

kompjuterske programe za rad sa elektronskim šemama (Tina softver, Elektronic Workbanch i sl.).

- Demonstrira probleme i analizira rezultate dobijene u TINA softveru.

- Primjenjuje TINA softvera u rješavanju problemskih zadataka.

- Stiče preciznost u radu.

Vježba: - Simulira osnovne

logičke šeme I, ILI, NE.

Vježba: - U Tina softveru

radi problemske zadatke u vidu projekata, npr. radi projekat punjenje rezervoara tečnosti sa primjenom logičkih kola.

Elementi programskog logičkog upravljanja- Upoznaje

Siemens PLC LOGO i demonstrira simulaciju elektičnih šema na PLC-u.

- Upotrebljava Siemens PLC LOGO za realizaciju šema upravljanja.

- Analizira, upoređuje i

- Stiče sposobnost za timski rad.

Vježba: - Pomoću Siemens

PLC LOGO rješava problemske zadatke u vidu projekata osnova digitalne

120


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikprezentuje dobijene rezultate.

- Izrađuje dokumentaciju koja prati projekat.

elektronike.Napomena: PLC - programic logical control - programska logička kontrola.

121

Razred: TREĆI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikProgramiranje u jeziku C- Upoznaje

postupke i tehnike programiranja u jeziku C.

- Upotrebljava promjenjive, operatore, naredbe i funkcije.

- Koristi nizove, pokazivače, fajl kao tip podataka.

- Analizira lociranje i alociranje memorije, vezu sa operativnim sistemima.

- Stiče odgovornost u ispunjavanju radnih obaveza.

Vježba: - U programskom

jeziku C raditi problemske zadatke u vidu projekata (od jednostavnijih ka složenijima).

Baze podataka- Upoznaje osnove

programa Access.

- Upoznaje relacionu algebru i modelovanje podataka.

- Kreira baze, tabele, upite, relacije u programu Access.

- Upotrebljava analizu, modelovanje, implementaciju, testiranje i održavanje baze podataka.


Vježba: - U programu

Access kreira primjere baza podataka.

Vježba: - Pomoću

relacione algebre rješava problemske zadatke u vidu projekata.

Računarske mreže- Upoznaje

komponente računarskih mreža.

- Upoznaje komunikacione uređaje.

- Razlikuje elemente lokalnih računarskih mreža.

- Rukuje i podešava komunikacione uređaje.


Vježba: - Vršiti pripremu i

spajanje elemenata lokalnih računarskih mreža (kablova, priključnica, utičnica i dr.).

Vježba: - Vršiti

priključivanje, instalisanje i podešavanje modema.

Aplikativni softver i multimedija- Upoznaje

postupke instalacije aplikativnih

- Instalira aplikativne softvere.

- Razvija moć zapažanja.

Vježba: - Vršiti instalaciju

raznih softvera.Vježba:

122


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniksoftvera.

- Upoznaje obradu i dizajniranje teksta.

- Upoznaje programe za tabelarna izračunavanja.

- Upoznaje tehniku izrade crteža.

- Radi sa programima za editovanje i dizajniranje teksta.

- Koristi programe za rad sa tabelama.

- Koristi programe za bitmap i vektorsku grafiku crteža.

- Vršiti obradu i dizajniranje teksta.

Vježba: - Raditi primjere u

programima za tabelarna izračunavanja, sa povezivnajem tabela i grafičkim prikazom podataka.

Vježba: - Praviti bitmap i

vektorske crteže u izabranom softveru.

123

Razred: ČETVRTI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikElementi vizuelnog programiranja- Upoznaje

osnovne elemente vizuelnog programiranja.

- Projektuje jednostavne forme i interfejs programa, koristeći vizuelne alate.

- Navikava se na poštovanje propisa i standarda.

Vježba: - U vizuelnom

alatu (npr. C++ Builder) kreira forme i radi elementarne projektne zadatke - npr. kviz.

WEB programiranje- Upoznaje se sa

vrstama, načinima i tehnikama Web programiranja.

- Projektuje Web stranice u HTML.

- Piše i prezentuje CSS i JavaScript skripte.

- Poznaje osnovne principe serverskih skript jezika (PHP).


Vježba: - U HTML i drugim

Web script jezicima radi problemske zadatke u vidu projekata - npr. radi projekte izrade Web sajtova.

Baze podataka- Upoznaje

strukturu i elemente standardnog SQL jezika upita.

- Upoznaje strukturu SQL baze podataka.

- Projektuje, kreira, edituje i prezentuje bazu podataka, koristeći SQL jezik upita.


Vježba: - Na primjerima

analizirati funkciju i način rada baze podataka.

Vježba: - Koristeći SQL radi

problemske zadatke u vidu projekata - npr. radi projekat izrade telefonskog imenika.

Aplikativni softver i multimedija- Upoznaje

softverske alate za rad sa zvukom.

- Upoznaje programe za rad sa animacijama.

- Upoznaje osnovne programe za rad sa video

- Upotrebljava softvere za rad sa zvukom.

- Upotrebljava programe za editovanje animacija.

- Upotrebljava programe za izradu i montažu video materijala.

- Razvija moć zapažanja.

Vježba: - Vršiti editovanje

zvučnih zapisa i muzike.

Vježba: - Kreirati Gif

animacije.Vježba: - Vršiti montažu

izabranih video sekvenci.

124


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikmaterijalom.

Računarske mreže- Upoznaje vrste,

elemente i arhitekturu računarskih mreža.

- Nabraja osnovne elemente i karakteristike Interneta.

- Povezuje elemente računarske mreže.

- Upotrebljava programe za rad sa Internetom.

- Podešava sve parametre internet veze.


Vježba: - Analizirati

konfiguraciju mreže u računarskoj učionici.

Vježba: - Vršiti

podešavanja parametara internet konekcije i browsera.

Stručna ekskurzija- Grupna posjeta

firmi koja se u tehnološkom procesu bavi informatičkim tehnologijama (opisati uočene tehnološke postupke i opisati dokumentaciju koja se vodi u tehnološkom procesu posjećene firme).

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- M. S. Branković: Praktična nastava, Niš, 1998. - M. S. Branković: Priručnik - sa uputstvima za električarske radove,

Niš,1995. - R. Opačić: Elektronika I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2003. - R. Opačić: Elektronika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2003.- A. Hansen: Programiranje na jeziku C, Mikro knjiga, Beograd, 1991. - D. Milićev: Objektno orijentisano programiranje na jeziku C++, Mikro

knjiga, Beograd, 1995.- J. N. Robbins: Web dizajn, Mikro knjiga, 2003.- M. Holzschlag: HTML i CSS, Kompjuter biblioteka, Beograd, 2008.- B. McCarty: PHP 4 – Osnove, Kompjuter biblioteka,- R. Manger: Baze podataka – skripta, Sveučilište u Zagrebu, Zagreb,

2008. - S. Novalis, D. Jones: Access 2002 VBAI, Kompjuter biblioteka, Svetlost,

Čačak, 2002.

125

- R. Vujnović: SQL i relacijski model podataka, Znak, Zagreb, 1995.- R. Jennigs: Vodič kroz Micrsoft Access 2000, CET, Svetlost, Čačak, 2000.- Prof. dr M. Pejanović-Đurišić: Računarske mreže i komunikacije, Viša

elektrotehnička škola, Podgorica, 1999.- Prof. dr D. Jokanović: Multimedijalno računarstvo, Beograd, 2002. - T. Vaughan: Majstor za multimediju, Kompjuter biblioteka, Beograd,

2002.- M. Filipović: Audio tehnika – udžbenik za III razred elektrotehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.- Grupa autora: Video uređaji – udžbenik za IV razred elektrotehničke

škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.- D. Dimić: Električna mjerenja u energetici, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1989.- Elektromonterski priručnik, Tehnička knjiga, Zagreb, 1987.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastaveRedni

BrojOpis – alati, instrumenti i uređaji Oznaka Ko

m

1. Računar sa opremom - 16

2. Projektor sa projekcionim platnom - 1

3. Softveri za crtanje električnih šema i simulaciju Tina ili sl. po

1

4.Uređaj za simulaciju i praktičnu demostraciju raznih električnih šema i procesa

Siemens PLC LOGO 4

5.Univerzalni radni - ispitni sto, za dva radna mjesta, sa elementima: osigurači, utičnice, ispravljači, mjerni instrumenti, odvojni-regulacioni trefo i dr.

- 8

6. Digitalni multimetar univerzalni (U, I, R,...) ~/= - 16

7. Ispravljač sa stabilizatorom za napone od 0-30 V i struje do 2 A - 8

8. Osciloskop - 89. Generator sinala - 8

10. Lemilica stona sa regulacijom, 80-100 W - 811. „Pištolj“ lemilice, 220V~, 100 W - 812. Fen za lemljenje zagrijanim vazduhom - 813. Pumpice za uklanjanje rastopljenog kalaja 1614. Akumulatorska bušilica – odvijač, 14 mm,

0–1800 min-1, sa opremom - 415. Ručna bušilica, 220V~, sa opremom 216. Ručna brusilica, 220V~, sa opremom - 217. Ubodna testera, 220V~, do 40mm - 2

126

Redni

BrojOpis – alati, instrumenti i uređaji Oznaka Ko

m18. „Pištolj“ za vezice (za kablovske snopove) - 2

19.Kompleti ručnog elektro-mehaničarskog alata (razna izolovana kliješta, razni odvijači, razni mehaničarski ključevi, i sl.)

- 8

20. Ručna testera za metal - 821. Kompleti turpija za metal, raznih profila - 822. Makaze za lim - 823. Pomično mjerilo ("šubler") - 224. Kompleti zaštitne opreme: radni mantil,

rukavice, kaciga, zaštitne naočari i dr. - 16

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenikaProvjera znanja vrši se usmeno i u toku praktičnog rada.- Usmeno (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Praktičan rad (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu);

ocjenjuje se: kvalitet vođenja dnevnika praktične nastave, razumijevanje zadataka i poslova, urednost, preciznost, tačnost, poštovanje propisa zaštite, odgovoran odnos prema instrumentima, alatima).

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima.



i automatike;- diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;- diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike (u I razredu);- diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike (u I razredu).


Predmet Znanja- Elektrotehnički materijali - Osnovi elektrotehnike

- Elektronika- Osnovne fizičke i

hemijske osobine elektrotehničkih materijala

- Elektrotehnički simboli - Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Crtanje električnih šema pomoću grafičkih simbola

- Električni provodnici- Električni izolatori

- Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Fizičke, električne i mehaničke osobina materijala za provodnike

- Lemljenje - Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Osobine materijala za lemljenje

127


- Elementi automatike - Automatsko upravljanje - Primijenjena

elektronika

- Elektronski i elektromehanički elemenati sistema automatske regulacije i upravljanja

- Izvršni organi automatskog upravljanja

- Osnovni elektronski elementi

- Osnovi elektronike - Osnovne elektronske komponente

- Kompjuterski programi za rad sa elektronskim šemama

- Informatika- Primjena računara u

elektrotehnici

- Softver- Programi za crtanje i

simulaciju električnih šema

- Elementi programskog logičkog upravljanja

- Osnovi elektronike- Primjena računara u

elektrotehnici- Automatsko upravljanje

- Električne šeme i način povezivanja elemenata

- Korišćenje računara u upravljanju procesima

- Programibilni logički kontroler

- Programiranje u jeziku C - Programiranje - Osnovni sintaksni elementi

- Pregled osnovnih tipova podataka

- Operatori C jezika i izrazi

- Pregled naredbi- Funkcije i organizacija

programa- Nizovi i pokazivači

(pointeri)- Strukture podataka- Fajl kao tip podataka- Lociranje i alociranje

memorije- Veza sa operativnim

sistemima- Baze podataka - Baze podataka - Relaciona algebra

- Fizička građa baze podataka

- Indeksiranje baza podataka

- SQL- Aplikativni softver i

multimedija- Aplikativni softver i

multimedija- Sve teme

- Računarske mreže - Računarske mreže - Sve teme- WEB programiranje - Programiranje - Osnove internet

programiranja i web editori

- HTML (HyperText Markup Language)

128


- CSS (Cascading Style Sheets)

- JavaScript- Serverski skriptni jezici

- Elementi vizuelnog programiranja

- Programiranje - Osnove vizuelnog programiranja

129

1.3. IZBORNA NASTAVA

1.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE)

1. Naziv predmeta: ENGLESKI (JEZIK STRUKE)


RazredVrste nastave


a nastava

I 72 72II 72 72III 72 72IV 66 66

Ukupno 282 282

3. Opšti ciljevi nastave- Razvijanje sklonosti ka učenju engleskog jezika.- Razvijanje komunikativne sposobnosti.- Upoznavanje i pripremanje za uspješno korišćenje pojmova iz stručno –

teorijskih predmeta. - Povećavanje povezanosti teorijskog i praktičnog znanja.- Motivisanje na aktivno učešće u nastavi i upotrebu naučenog u

konkretnim situacijama.- Razvijanje samostalnosti i kretivnosti.- Podsticanje na pravilan razvoj ličnosti u intelektualnom, emocionalnom i

moralnom smislu.- Podsticanje radoznalosti za korišćenje literature na stranom jeziku i

upotrebu Interneta.- Ohrabrivanje za preuzimanje odgovornosti za vlastito učenje i znanje i

oblikovanje svojih ličnih ciljeva.- Proširivanje svojih znanja o drugim narodima i kulturama.- Sticanje pozitivnog odnosa prema prostoru i kulturi stanovanja.

130



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikFonološki sistem jezika- Upoznaje se sa

fonološkim sistemom jezika.

- Informiše se o pravilima izgovora.

- Pronalazi sličnosti i uočava razlike u izgovoru u odnosu na maternji jezik.

- Podstiče svijest o uvažavanju drugih kultura.

- Uvježbavati spelovanje na nazivima poznatih kompanija.

- Pozdravljati i odgovarati na pozdrav.

- Izvinjavati se i zahvaljivati.

- Pair work.Plural of Nouns- Upoznaje se sa

množinom imenica: regular & irregular, countable & uncountable nouns.

- Razlikuje i koristi jedninu i množinu imenica, na primjerima iz stuke.

- Podstiče ličnu motivaciju.

- Popunjavati formulare.

- Povezivati tekst i slike.

- Pair work.- Qestionnaire.- Brainstorming.- Uočavanje vrsta

alata.Articles- Nabraja članove:

indefinite article A, AN; definite article THE; zero article.

- Upotrebljava članove, na primjerima zadatog teksta.

- Stiče sigurnost.


- Uvježbavati sa pojmovima iz struke.

- Rješavanje zadataka višestrukog izbora.

- Ispravljanje grešaka.

- Brainstorming.- Ispunjavanje

praznine u tekstu.

Pronouns- Nabraja

zamjenice: personal, possessive, demonstrative, reflexive, interrogative, idefinite.

- Koristi različite vrste zamjenica i primjenjuje ih u zadatim primjerima.

- Određuje pripadnost.

- Postavlja kratka pitanja.

- Podstiče inicijativnost.

- Razvija sklonost ka učenju engleskog jezika.


- Pair work.- Predstavljanje

članova porodice.

- Razlikovanje električnih uređaja.

131


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikVerbs- Upoznaje se sa

upotrebom glagola: TO BE, TO DO, TO HAVE.

- Razlikuje osnovne oblike glagola i njihovu upotrebu u svim vremenskim oblicima.

- Stiče samopouzdanje.

- Podstiče na samostalan rad i učenje.

- Predstavljti sebe i drugoga.

- Pisati kraći e–mail.

- Ispravljati greške u kraćem tekstu.

- Dopunjavati tekst ili tabele.

- Računar i Internet.

- Iznositi karakteristike osoba i predmeta.

Prepositions - Upoznaje se sa

upotrebom prijedloga: AT, IN, ON.

- Koristi prijedloge na zadatim primjerima teksta.

- Zna da opisuje položaj elemenata nekog sklopa (npr. razvodne table).

- Razvija komunikativnost.

- Stiče preciznost.

- Opisivati radno mjesto.

- Povezivati tekst i sliku.

- Pair work.- Povezivati sa

pojmovima iz struke.

Vocabulary- Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima iz struke.

- Na primjerima upotrebljava osnovne veličine: napon, struja, snaga itd. i jedinice iz struke.

- Razvija svijest o budućem zanimanju.


Verb forms- Upoznaje se sa

vremenskim oblicima: Present Simple, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Past Perfect, Future Forms (will, going to), Imperative.

- Razlikuje vremenske oblike i njihovu upotrebu u konkretnim situacijama.

- Zna da opisuje računar i njegove osnovne funkcije.

- Podstiče uključenje u društveni život.

- Ohrabruje timski rad i donošenje odluka.

- Podspješuje motivaciju za učenje stranog jezika.

- Razgovarati o budućem zanimanju.

- Šlati poruke putem e-maila i faksa.

- Prevoditi stručne tekstove.

- Diskutovati o radnom okruženju.

- Role play.- Računar i

Internet.- Team work.- Uvježbavati sa

pojmovima iz

132


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikstruke.

Comparison of Adjectives - Upoznaje se sa

komparacijom pridjeva: regular & Irregular.

- Poznaje i koristi pravilne i nepravilne oblike komparacije pridjeva.

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskog i praktičnog učenja jezika.

- Izražava spremnost na saradnju.

- Uporediti radni dan u školi i na praksi.

- Upoređivati materijale.

- Upoređivati zanimanja.

- Team work.- Računar i

Internet.Adverbs- Nabraja priloge:

manner, place, time, degree, freqvency.

- Zna da na primjerima upotrebljava priloge za način, mjesto, vrijeme i dr.

- Stvara pogodnu društvenu klimu.


- Ispunjavati upitnik.

- Opisati uslove na radnom mjestu.

- Praviti dijaloge i intervjue.

- Questionnaire.- Računar i

Internet.Numbers- Nabraja brojeve:

Cardinal Numbers, Ordinal Numbers.

- Razlikuje i koristi osnovne i redne brojeve na različitim primjerima.

- Zna da piše podatke o adresi, broju telefona, datumu rođenja; razlikuje sate, mjesece i godine.

- Razvija snalažljivost.


- Podstiče komunikativnost.

- Nabrojati standardne niske i visoke napone.

- Opisati poslove u mjenjačnici.

- Tražiti informacije o redu vožnje.

- Role play.- Povezivati sa


Modal Verbs - Definiše modalne

glagole: can, could, must, have to, need, may, might.

- Razlikuje tipove modalnih glagola i upotrebljava ih u konkretnim situacijama.

- Zna da traži informacije o raznim aparatima i uređajima.

- Ističe spremnost i sposobnost za saradnju.

- Stiče sposobnost postizanja sporazuma.

- Pisati radne naloge i uputstva za rad.

- Navoditi radne obaveze u radionici.

- Nabrajati dužnosti i obaveze u porodici.


133


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikPassive Voice - Upoznaje se sa

pasivom: present, past.

- Razlikuje pasiv u sadašnjem i prošlom vremenu, na primjerima iz tekstova.

- Razvija smisao za zajedništvo.

- Izražava spremnost za ispunjavanje radnih obaveza.

- Objašnjavati upotrebu opremu, sredstava za rad, instrumente i uređaje u kabinetu.


- Group work.- Uvježbavati sa


134

Razred: DRUGIInformativni



ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikTense revision- Rezimira

glagolske oblike.- Pravilno

upotrebljava glagolske oblike,predlaže rješenja za postavljene probleme.

- Stiče preciznost u izražavanju.



- Popuniti prijavu za posao.

- Pisati e-mail.- Pripremati

intervju.- Računar i

Internet.- Pair work.

Uvježbavati sa pojmovima iz struke.

Nouns, Double genitive- Rezimira

imenice.- Upoznaje Double

genitive.

- Razlikuje rod imenica.

- Razlikuje forme imenica i adekvatno ih koristi.

- Razlikuje Double genitiv u primjerima tekstova.

- Podspješuje motivisanost.

- Razvija sklonost ka timskom radu.

- Navoditi djelove radnog pribora.

- Nabrajati vrste materijala za rad.

- Povezati sadržajno slike sa tekstom.

- Pisati i slati pozivnice.

- Group work.Prepositions- Upoznaje se sa

upotrebom prijedloga: Position, direction, time.

- Poznaje upotrebu prijedloga, na konkretnim primjerima.

- Prepoznaje i pronalazi sličnosti i razlike u maternjem jeziku.


- Razvija spremnost na pomoć.

- Dati informacije o radnom okruženju.

- Opisati radno mjesto.

- Povezati slike sa tekstom.

- Izraditi propagandni plakat i poster.


- Team work.Vocabulary- Upoznaje se sa

novim pojmovima iz struke.

- Na primjerima upotrebljava nove pojmove iz struke.

- Podstiče timski rad.


Relative pronouns / Relative clauses- Nabraja odnosne

zamjenice.- Upoznaje se sa

odnosnim rečenicama:

- Razlikuje i koristi odnosne zamjenice.

- Oblikuje odnosne rečenice na

- Podstiče komunikativnost.

- Podspješuje razumijevanje

- Diskutovati o radnom okruženju i opisati događaje sa radnog

135


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikDefining, non-defining.

konkretnim primjerima.

odnosa u skladu sa uslovima rada.

mjesta.- Pair work.- Role play.- Računar i

Internet.- Povezivati sa


Present / past habits- Upoznaje se sa

kazivanjem sadašnjih i prošlih navika.

- Pravilno iskazuje sadašnje i prošle navike.

- Zna da opiše radne navike na radnom mjestu i da upoređuje prošle i sadašnje navike ljudi iz okruženja.

- Podspješuje razumijevanje društvenih odnosa.

- Podstiče inicijativnost.

- Opisati svoje uobičajeno ponašanje u radionici.

- Group work.- Računar i

internet.- Uvježbavati sa


Infinitive, Gerund- Upoznaje se sa

upotrebom infinitiva i glagolske imenice.

- Pravilno upotrebljava infinitiv i glagolske imenice, na primjerima.

- Izražava svoje (ne)slaganje sa dužnostima i obavezama.

- Navodi primjere informacija o zabranama.


- Postiže preciznost u izražavanju.

- Diskutovati o budućem zanimanju

(likes / dislikes).- Izražavati

osjećanja, potrebe, želje.

- Role play.- Debate.- Povezivati sa


Conditional Clauses - Nabraja uslovne

rečenice: Type 1, 2, 3.

- Pravilno koristi forme kondicionala u cilju izražavanja želje, kulturnog obraćanja i iskazivanja mišljenja.


- Planirati putovanje.

- Govoriti o radnom vremenu i slobodnim danima.


- Team work.Passive Voice - Rezimira pasiv:

with direct object and indirect object.

- Zna da primjenjuje pasiv u rečenici.

- Nabraja prošle,

- Podstiče efikasnost.

- Razvija kulturu

- Uvježbavati stručni vokabular.

- Pripremiti

136


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniksadašnje i pretpostavljene buduće tehnologije, koristeći pasiv.

ophođenja. intervju.- Pair work.- Računar i

Internet.- Uvježbavati sa


Reported Speech- Upoznaje se sa

neupravnim govorom: statements, questions, commands.

- Razlikuje i ispravno upotrebljava upravni i neupravni govor.

- Ilustruje na primjerima iz struke upotrebu upravnog i neupravnog govora.

- Piše o aktuelnim događajima.

- Razvija komunikacijske sposobnosti.


- Diskutovati o osnovnim električnim veličinama.

- Role play.- Pair work.- Računar i

Internet.- Povezivati sa


Word Formation - Upoznaje se sa

građenjem riječi: derivation of nouns, verbs, adjectives, adverbs.

- Pravilno vrši promjenu imenica, glagola, pridjeva i priloga u rečenici.

- Ispravno određuje redoslijed riječi u rečenici.

- Podstiče preciznost.

- Razvija samopouzdanje.

- Upoređivati srodna zanimanja.


- Definisati i opisati faze i operacije projekta električne instalacije.

- Pair work.- Koristiti pojmove

iz struke.

137

Razred: TREĆIInformativni



ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikTenses - Utemeljuje

vremena: Verb Forms, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Past Perfect, Future Aspects: will, going to, present continious, present simple.

- Pravilno koristi vremenske oblike u rečenici.

- Pronalazi sličnosti i razlike u konstrukciji vremenskih oblika u odnosu na maternji jezik.

- Identifikuje vremenske oblike u autentičnim stručnim tekstovima.

- Razvija komunikativne sposobnosti.

- Stiče sigurnost u izražavanju.

- Nabrajati i opisati poslove iz domena zanimanja.

- Pisati biografiju.- Diskutovati o

zanimanjima.- Pair work.- Group work.

Povezivati sa pojmovima iz struke.

Nouns / Double Genitive, Saxon Genitive- Utemeljuje

imenice Double Genitive, Saxon Genitive.

- Razlikuje rod i forme imenica i adekvatno ih slaže u rodu i broju.

- Poredi rod imenica sa rodom u maternjem jeziku.

- Upotrebljava genitive u opisivanju pripadnosti.

- Podstiče motivisanost.

- Razvija sklonost ka učenju jezika.

- Nabrajati opremu u radionici ili kabinetu.

- Sastavljati listu radnih zadataka.


- Pripremati kraće izlaganje.

- Group work.- Koristiti pojmove

iz struke.



- Na primjerima stručnih tekstova uvježbava korišćenje stručnih pojmova.




iz struke.

Adjectives / Adverbs- Rezimira

upotrebu pridjeva i priloga.

- Adverbs (word order, comparison).

- Ilustruje na primjerima i adekvatno koristi forme pridjeva uz imenice.

- Zna da upoređuje rezultate u postupku mjerenja

- Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

- Razvija pozitivnu identifikaciju.

- Upoređivati radni dan u školi i na praksi.

- Analizirati tok događaja.

- Role play.- Pair work.- Uvježbavati sa


138


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikelektričnih veličina.

Word building - Obrazlaže

građenje riječi: Derivation of Nouns, Adjectives, Verbs, Adverbs.

- Pravilno određuje redoslijed riječi u rečenici.

- Ispravno vrši promjenu riječi u rečenici.

- Podstiče marljivost.


- Ističe spremnost za saradnju.

- Rješavati zadatke višestrukog izbora

- Opisivati postupke popravke uređaja

- Pair work.- Koristiti pojmove

iz struke.Verbs- Utemeljuje

glagole: Modal Verbs, Multi – Part Verbs, Participles (Present, Past), Modals + Perfect Infinitive, I wish (Present, Past).

- Pravilno koristi glagolske oblike u izražavanju želja i žaljenja.

- Pravilno koristi modalne glagole i na adekvatan način ih kombinuje sa infinitivom.

- Pravilno koristi forme I wish, u cilju izražavanja želje i kulturnog obraćanja.


- Razvija socijalnu sigurnost .

- Komentarisati ilustrovane događaje.

- Govoriti o obavezama i dužnostima.

- Razgovarati o svojim ambicijama u struci.

- Planirati postupak održavanja mašine.

- Brainstorming.- Group work.- Uvježbavati sa


Passive- Uvježbava pasiv

(all tenses).- Pravilno

prepoznaje i upotrebljava sve oblike pasiva (sva vremena), u primjerima tekstova.

- Podstiče efikasnost.


- Analizirati rezultate praktičnih vježbi.

- Rješavati zadatke višestrukog izbora.

- Praviti uputsva za korišćenje uređaja.

- Team work.- Računar i

Internet.- Koristiti pojmove

iz struke.Linking Words

139


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Uvježbava

veznike.- Ispravno koristi

veznike u rečenicama.


- Postiže preciznost u izražavanju.

- Analizirati stručne tekstove.

- Pair work.- Uvježbavati sa


140


ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi



učenik učenik učenikNouns Rezimira imenice: foreign plural, plural with different meaning, compounds, derivates, conversion (N – V, V – N, N – adj.), Synonyms, Antonyms, Homonyms.

- Razlikuje forme imenica i adekvatno ih koristi u odgovarajućim situacijama.

- Ispravno vrši konverzije imenica.

- Pravilno koristi sinonime, antonime i homonime.

- Zna da analizira objekte u primjerima grafičkog dizajna.



- Ispravljati greške u stručnim tekstovima.

- Diskutovati na temu iz struke.

- Brainstorming.- Group work.- Project work.- Računar i

Internet.

Napomena:N - nounV - verbAdj. - adjective



- Na primjerima upotrebljava pojmove iz struke.




iz struke.Future Tense- Upoznaje se sa

budućim vremenima: Future Continuous Tense, Future Perfect Tense.

- Pravilno upotrebljava oblike budućeg vremena.

- Planira i predviđa situacije u radnom okruženju.

- Planira radne zadatke za naredni period.

- Planira odmor, putovanje.

- Podstiče sposobnost samostalnog donošenja odluka.


- Time table.- Povezivati sa


Adverbs & Adjectives - Rezimira

pridjeve i priloge.- Adekvatno koristi

forme pridjeva uz imenice u cilju opisivanja i poređenja željenih pojmova i ilustruje primjerima.

- Pravilno

- Razvija odgovornost.

- Stiče preciznost.

- Analizirati primjere mjerenja veličina.

- Brainstorming.- Koristiti pojmove

iz struke.

141

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni


ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikupotrebljava priloge.

- Opisuje situacije sa radnog mjesta.

- Daje opis jednostavne situacije.

Passive- Utemeljuje pasiv:

Passive Infinitive / Gerund, Passive Construction whith say / belive, Reported speech, verbs of reporting + gerund, infinitive.

- Pravilno upotrebljava različite forme pasiva.

- Izražava slaganje ili neslaganje sa svojim dužnostima i obavezama.

- Podspješuje razumijevanje odnosa u skladu sa uslovima rada.

- Poboljšava razumijevanje društvenih odnosa.

- Pripremati kratka izlaganja o izumima iz oblasti elektrotehnike.

- Upoređivati uslove za rad.


- Povezivati sa pojmovima iz struke.

Clauses- Utemeljuje:

Clauses of Purpose, Result, Reason, Comparison, Contrast, Concession, Relative & Participle Clauses.

- Izražava namjere i sopstveno mišljenje.

- Pronalazi skriveno značenje u primjerima tekstova.

- Zna da logički ispravno iskazuje lični stav i razloge.

- Iskazuje tolerantnost.

- Postiže ekonomičnost.

- Razvija komunikacijske sposobnosti.

- Identifikovati namjenu instrumenata, na primjerima.


- Group work.- Povezivati sa


Conditional- Rezimira:

Conditional Clauses, Mixed Conditional.

- Analizira i pravilno koristi uslovne rečenice.

- Ugovara poslovne sastanke.



- Role play.- Koristiti pojmove

iz struke.

Prepositions - Rezimira:

Prepositions (of time, place, position, direction).

- Poznaje i pravilno koristi različite vrste prepozicija.

- Zna da traži i daje uputstva.

- Stiče sposobnost prevazilaženja problema.


- Group work.- Time table.- Povezivati sa


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

142

- V. Hollett: Tech talk Elementary Student`s Book, Oxford University press, 2003.

- V. Hollett: Tech talk Pre-Intermediate Student`s Book, Oxford University press, 2003.

- S. S. Miljković, Lj. Nedeljković, I. Brković: Engleski jezik, Tekstovi za I, II, III i IV razred elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sedstva, Beograd, 1996.

- U toku prvog razreda obavezno je obraditi tekstove ESP i to 10% ukupnog fonda časova, u toku drugog razreda 15%, trećeg 20% i četvrtog 25% .

- Autentični dokumenti (mape, posteri, razglednice), štampa, časopisi, novine i Internet.

- Pored udžbenika preporučenih i odobrenih od strane Ministarstva, nastavnici su slobodni da u nastavi koriste i druge priručnike za ostvarivanje ciljeva predviđenih programom.

143

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar, projektor, kasetofon, TV prijemnik, DVD plejer i projekciono

platno.


klasifikacionom periodu).- Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu).- Pismene vježbe.- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih




9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Profesor engleskog jezika i književnosti;- diplomirani filolog za engleski jezik i književnost.

10. Povezanost predmetaZnanja Poveznost sa drugim predmetima

Predmet Znanja- Imenice, zamjenice,

glagoli, pridjevi, prilozi, brojevi

- Maternji jezik i kniževnost - Imenice, zamjenice, glagoli, pridjevi, prilozi, brojevi

- Stručna terminologija

- Osnove elektrotehnike- Praktična nastava

- Windows, Excel, Internet- Osnovi električnih

instalacija- Osnovi električnih mašina

144

1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE


RazredVrste nastave


a nastava

I 58 14 72IIIIIIV

Ukupno 58 14 72

3. Opšti ciljevi nastave- Usvajanje znanja iz osnova ekologije.- Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine.- Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode.- Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine.- Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne

sredine.- Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

145



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikOsnovni pojmovi u ekologiji- Definiše

pojmove: ekologija, životna sredina, ekološki faktori.

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode.

- Određuje elemente životne sredine.

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze.

- Navikava se da povezuje uzroke i posljedice.

Vježbe:- Terenski rad:- Posmatranje

različitih staništa i zajednica.

Ekologija populacije- Definiše

pojmove: populacija i ekološka ravnoteža.

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije.

- Uočava osnovne karakteristike populacije.

- Shvata pojam opterećenosti populacije.

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže, na primjeru, međusobnu zavisnost činilaca sredine.

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi- Definiše

pojmove: producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije.

- Definiše lanac ishrane.

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani.

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu.

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide.


Vježbe:- Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.

Ekosistem- Opisuje kopnene,

vodene i antropogene

- Određuje zajedničke i glavne razlike

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih

146


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikekosisteme.

- Definiše sukcesije u ekosistemu.

između ekosistema.

- Zaključuje o raznovrsnosti ekosistema kod nas u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike.

- Predviđa posljedice ljudske aktivnosti u životnoj sredini.

ekosistema.

Zagađivanje vazduha- Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu.

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte).

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha.

- Analizira posljedice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem.

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha.

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori).

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema.

- Film o zagađivanju vazduha.

Zagađivanje voda - mora i slatke vode- Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode.

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posljedice.

- Razlikuje metode prečišćavanja.

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu.


Vježbe:- Zaštita okoline.

147


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikZagađivanja zemljišta- Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta.

- Ukazuju na posljedice savremene intenzivne poljoprivrede proizvodnje.

- Interpretira problem prenaseljenosti zemlje.


Vježbe:- Zaštita zemljišta.

Nuklearna energija- Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja.

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice.

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja.

- Shvata važnost očuvanja životne sredine.

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.).

Ugrožene biljne i životinjske vrste- Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta.

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja.

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji.

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu.

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasljeđa za konkretan primjer.

- Navikava se na poštovanje normi i propisa.

Vježbe:- Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta.

Mjere za zaštitu životne sredine

148


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji.

- Navodi alternativne energetske izvore.

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora.

- Shvata značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi.

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije.

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini.

- Primjenjuje propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta.

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine.

Vježbe:- Analiza

nepovoljnih uticaja za životnu sredinu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 1998.- I. Savić, V. Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 2004.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar, projektor, TV prijemnik, DVD plejer i projekciono platno.






149

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani biolog; - diplomirani inženjer pejzažne arhikteture.



- Zagađenje vode, vazduha i zemljišta

- Elektrotehnički materijali - Materijali koji se koriste u elektrotehnici

- Zaštita životne sredine - Električne instalacije i osvjetljenja

- Elektrane i razvodna postrojenja

- Elektrotehnički standardi i propisi

- Zaštite u razvodnim postrojenjima

150

1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA


RazredVrste nastave


a nastava

III 60 12 72IIIIV

Ukupno 60 12 72

3. Opšti ciljevi nastave- Ovladavanje osnovama poslovne kulture.- Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja.- Ovladavanje znanjima i vještinama poslovne komunikacije.- Upoznavanje sa sredstvima komunikacije i načinom korišćenja.- Usvajanje znanja iz oblasti korespondencije.- Razvijanje osjećaja odgovornosti, objektivnosti i poslovne diskrecije.- Osposobljavanje za samostalan rad.

151



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvod- Definiše pojam

komunikacije. - Uočava značaj

komunikacije.- Stiče sposobnost

za saradnju.Poslovna kultura i poslovni bonton- Upoznaje pojam

poslovne kulture i poslovnog bontona.

- Upoznaje kulturu rada i kulturu ponašanja.

- Opisuje odnos prema rukovodiocu, ostalim zaposlenim i strankama.

- Upoznaje se sa radnom disciplinom i oslovljavanjem među zaposlenima.

- Razlikuje kulturu rada i kulturu ponašanja.

- Uočava značaj poslovne kulture.

- Upoređuje i pronalazi sličnosti i razlike u odnosu prema rukovodiocu, ostalim zaposlenima i strankama.

- Obavlja poslovne razgovore.


- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.

Vježba:- Demonstrirati

poslovni bonton.

Sredstva za komunikaciju- Upoznaje

tehnička sredstva (uređaje) za komunikaciju (telefon, telefaks, računar, štampač, skener i fotokopirni aparat).

- Razlikuje namjenu i koristi tehnička sredstva.

Vježba:- Korišćenje

telefona, telefaksa, računara i fotokopir aparata.

Komunikacija sa strankama- Upoznaje pojam

stranke i objašnjava odnos prema strankama.

- Objašnjava organizaciju, način prijema i poziva stranaka.

- Uspostavlja komunikaciju sa strankama i planira prijem stranke.

- Razvija komunikativnost i kulturu ponašanja.


Vježba:- Pozivanje i prijem

stranke.

Korespondencija- Upoznaje pojam,

značaj, lica i - Uočava značaj

korespondencije i - Razvija pozitivnu

orijentaciju

152


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikvrste korespondencije.

- Objašnjava i navodi osnovna načela korespondencije.

razlikuje lica i vrste korespondencija.

- Razlikuje načelo ekspeditivnosti, tačnosti i zakonitosti, pisanja službenim i poslovnim stilom, čuvanja poslovne tajne, tehničke obrade i dr.

prema zanimanju.

- Razvija tolerantnost.

Poslovna korespondencija- Upoznaje pojam

poslovne korespodencije.

- Upoznaje stilove i fraze u poslovnoj korespondenciji.

- Upoznaje poslovno pismo i njegove elemente.

- Opisuje koverat i adresiranje pisanih pošiljki.

- Upoznaje kratka poslovna pisma.

- Upoznaje inkorospondenciju.

- Uočava značaj poslovne korespondencije.

- Razlikuje stilove i fraze u poslovnoj korespondenciji.

- Razlikuje obavezne i neobavezne elemente poslovnog pisma i vrši njihovo oblikovanje.

- Vrši kovertiranje i adresiranje pošte.

- Uočava razloge korišćenja kratkih poslovnih pisama.

- Uočava značaj inkorospondencije.


- Razvija sposobnost pismenog komuniciranja.

Vježba:- Oblikovanje

poslovnog pisma.

Službena korespondencija- Upoznaje vrste

službene korespondencije.

- Upoznaje vrste pisanih sastava u službenoj korespondenciji.

- Objašnjava primjenu i djelove službenog

- Razlikuje vrste službene korespondencije.

- Razlikuje pisane sastave u službenoj korespondenciji.

- Sastavlja i oblikuje službeni dopis.

- Razvija sposobnost pisanog izražavanja.

153


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikdopisa.

Korepondencija u robnom prometu- Upoznaje vrste i

formu poslovnih pisama u robnom prometu.

- Navodi obrasce u robnom prometu.

- Razlikuje vrste i formu poslovnih pisama u robnom prometu (upiti, ponude, porudžbine).

- Uočava razliku između zaključnice, otpremnice, pretfakture i fakture.

- Razvija kreativnost i snalažljivost.

- Razvija smisao za saradnju.

Vježba: - Oblikovanje

ponude i porudžbine.

- Popunjavanje otpremnice.

Korespondencija u vezi sa službenim putovanjima- Objašnjava

pojam i vrste službenih putovanja.

- Objašnjava sastavljanje i oblikovanje korespondentnih sastava u vezi sa službenim putovanjima.

- Upoznaje pojam akontacije i dnevnice.

- Planira i organizuje službeno putovanje.

- Priprema i sastavlja putni nalog i putni račun.

- Sastavlja izvještaj o obavljenom službenom putu.

- Razlikuje akontaciju i dnevnicu.

- Razvija samostalnost, samopouzdanje i kreativnost.

Vježba:- Popunjavanje

putnog naloga i putnog računa.

Korespondencija u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa- Upoznaje

korespondentne sastave u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa.

- Upoznaje ugovor o radu.

- Sastavlja i oblikuje CV (Curriculum Vitae).

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Uočava značaj ugovora o radu.

- Razvija sposobnost pismenog komuniciranja.

Vježba: - Sastvalja i

oblikuje CV (Curriculum Vitae.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- B. Subotić, S. Rajković: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva Beograd, 2006.- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.

154

- D. Spasić, J. Rakinić: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar, štampač, faks, telefonski aparat, projektor i projekciono platno.





8.Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomrani pravnik;- diplomirani ekonomista.

155



- Korespondencija- Zasnivanje radnog

odnosa u privrednom društvu

- Postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu

- Preduzetništvo - Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

156

1.3.4. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE

1. Naziv predmeta: RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE


RazredVrste nastave


a nastava

III 72 72III 72 72IV

Ukupno 144 144


3. Opšti ciljevi nastave- Usvajanje osnovnih znanja iz informatike i aplikativnog softvera.- Razumijevanje uticaja informatičkih tehnologija na društvo.- Sticanje osnovnih znanja, vještina i navika za pravilno i uspješno

korišćenje informacijske tehnologije za zadovoljavanje ličnih i društvenih potreba.

- Sticanje osnovnih znanja u korišćenju softvera za dizajn, kompjutersku grafiku, 3D animaciju i izradu web prezentacija.

- Sticanje znanja za projektavanje i korišćenje kompjuterske grafike.- Razumijevanje mjesta i uloge internet tehnolgija za razmjenu informacija

u društvu.- Primjenjivanje raznih programa za izradu web prezentacije.- Sticanje sposobnosti za pretražitivanje i instaliranje softvera za grafiku,

animaciju i web prezentaciju.- Prepoznavanje savremenih potreba i pravaca razvoja softvera na

području grafike, animacije i web prezentacije.- Razvijanje samoinicijativnosti pri izboru rješavanja postavljenih

problema.- Shvatanje značaja timskog rada i njegove organizacije.- Sticanje sposobnosti za prilagođavanje aplikacije svojim potrebama radi

udobnijeg i efikasnijeg korišćenja.- Razvijanje sposobnosti i sticanje iskustava na području upotrebe stručne

literature i dobijanja informacija.- Razumijevanje pravila korišćenja elektronskih izvora podataka i

informacija.- Navikavanje na upotrebu standarda i poštovanje autorskih prava.- Razumijevanje moralnih i etičkih pitanja koja su povezana sa upotrebom

softvera.

157

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: DRUGICOREL DRAW

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljeviPreporuke za

izvođenje nastaveučenik učenik učenik

Uvod- Upoznaje osnove

Corel-a i objašnjava postupak rada na doradi crteža, logoa, grafika i njihove pripreme za štampu.

- Objašnjava instalaciju i pokretanje CorelDraw-a.

- Savlađuje vještinu u radu sa komandnim panelima.

- Prilagođava interfejs svojim potrebama.

- Primjenjuje osnovni radni prozor Corel Draw.

- Instalira program Corel Draw.

- Razvija sposobnost za rad u grupi.

- Razvija smisao za estetiku.

- Podijeliti učenike na grupe i upoznati ih sa sa računarima na kojima će raditi po principu jedan učenik jedan računar, ukoliko je moguće.

Rad sa fajlovima - Objašnjava

postupak rada sa fajlovima.

- Objašnjava formate zapisa i preuzimanje fajlova drugih formata (Import, Export).

- Objašnjava filtere za Corel-ove proizvode.

- Kreira dokument.

- Koristi filtre za uvoz i izvoz fajlova drugih formata.

- Koristi filtere za uvoz i izvoz drugih tipova fajlova..

- Razvija smisao za logičko razmišljanje i rasuđivanje.

Vježba: - Importovanje i

exportovanje fajlova.

Podešavanje stranica- Objašnjava

podešavanje stranica.

- Razlikuje i primjenjuje različite formate i stilove papira.

- Razvija vizionarsku kreativnost.

Vježba: - Podešavanje i

formatiranje stranice po zadatim vrijednostima.

Rad sa alatkama- Objašnjava palete

sa osnovnim alatkama (Toolbox).

- Analizira i koristi palete sa alatkama.

- Podsiče svijest o procjenjivanju vlastitih potreba.

Vježba: - PrtSc ekrana i

pravljenje slike sa tekstualnim opisom alatki.

Rad sa objektima- Objašnjava

selektovanje, grupisanje i razgrupisavanje jednog i više

- Koristi selektovanje objekata, kreira ih i manipuliše njima.

- Pravi grupe

- Podstiče spretnost, rukovanje i povezivanje.

Vježba: - Precizno

selektovanje objekta na fotografiji.

158


ciljeviPreporuke za


objekta. objekata.

Crtanje geometrijskih i drugih oblika (shapes-a)- Opisuje postupak

crtanja osnovnih geometrijskih oblika.

- Kreira i oblikuje razne geometrijske i druge oblike.

- Razvija osjećaj o važnosti i potrebi preciznosti pri radu.

Vježba: - Crtanje i

modifikacija pravougaonika, elipsi, poligona, podešavanje dimenzija, crtanje iz centra, stavljanje pravilnih poligona, spirala i tabela...

Crtanje putanja i popuna- Objašnjava

postupak podešavanja atributa jednog grafičkog prikaza.

- Objašnjava putanje (otvorene i zatvorene).

- Definiše boju linije selektovane putanje.

- Objašnjava docker-e.

- Objašnjava alatke za umjetničko crtanje uz primjenu posebnih efekata.

- Bira postupak podešavanja atributa.

- Crta vrstu linija putanje.

- Praktično primjenjuje izbor boja, korišćenje preliva.

- Praktično primjenjuje

docker-e.- Primjenjuje

kotiranje za interaktivno povezivanje elemenata.

- Stiče preciznost, sigurnost i upornost.

- Razvija odgovornost prema radu i radnom prostoru.

Vježba: - Crtati putanje

raznih debljina, praviti ih nevidljivim, crtati linije, crtati "slobodnom rukom".

- Crtati početak, završetak, automatsko zatvaranje otvorene linije, rotiranje za određeni ugao.

- Crtati krive, označavanjem čvorova i djelovanjem na njih.

- Kreirati prelive.

Dejstvo Shape Tool-a na geometrijske oblike- Objašnjava dejsto

Shape Tool-a na osnovne geometrijske oblike.

- Crta zaobljene forme (odsječak, luk).

- Primjenjuje odsijecanje.

- Razvija preciznost. Vježba:- Shape tool.

Rad sa tekstom- Objašnjava rad na

tekstu (definisanje popunjenosti i obvojnice).

- Unosi tekst i vrši oblikovanje i modifikaciju teksta.


Vježba:- Rad sa tekstom,

vektorski zapis fontova, unos

159


ciljeviPreporuke za


teksta u pasusima, izbor fonta, njegove veličine, njegovog stila, poravnanje, uvlačenje i ostale namjene, prelom reda...

Rad sa čvorovima - Opisuje i

objašnjava rad sa čvorovima.

- Kreira linije i radi sa čvorovima.

- Razvija svijest o važnosti Internet tehnolgije u prenosu informacija i komunikacije među ljudima.


- Razvija sposobnost za saradnju i timski rad.

Vježba: - Rad sa čvorovima:

brisanje, spajanje, razdvajanje čvorova, konvertovanje krive u pravu liniju i obrnuto, postavljanje čvorova i “poluga”.

- Rad sa tzv: zaobljenim (mekim), oštrim i simetričnim čvorovima.

- Crtati i mijenjati smjer krive, širiti krivu radi zatvaranja, automatski zatvarati otvorene selektovane krive.

Rad sa nožem i gumicom i slobodne transformacije- Opisuje početak i

kraj reza. - Objašnjava

slobodne transformacije.

- Primjenjuje rezanje linije nožem, rezanje objekta po toj liniji, korišćenje noža slobodnom rukom uz korišćenje Bezier-ovih svojstava.

- Razvija odgovornost i stiče radne navike.

Vježba: - Primjeniti rezanje i

Bezier-ova svojstva linije reza.

- Primjeniti akcije gumice, brisanje u tačkama, brisanje po pravim linijama...

Rad alatkama - Opisuje i

objašnjava rad sa alatkama.

- Primjenjuje alatke za pretapanje, distorziju, eksturziju...

- Razvija svijest o potrebi preciznosti pri radu.

Vježba: - Rad sa alatkama

za: pretapanje, konture, distorziju, ovojnicu, efekat

160


ciljeviPreporuke za


eksturzije, sjenku i providnost.

Podešavanje i rad sa menijem- Objašnjava: Edit,

View, Layout, Tools meni.

- Objašnjava standardne i dodatne opcije u CorelDraw.

- Koristi i primjenjuje naredbe iz menija.

- Analizira standardne i dodatne opcije programa.

- Razvija sposobnost za analitičko mišljenje.

Vježba: - Podešavati menije- Na primjerima

koristiti menije Edit, View, Layout, Tools...

Arrange meni- Objašnjava meni

Arrange. - Primjenjuje

transformacije. - Razvija svijest za tehnološku disciplinu i tehničku kulturu.

Vježba: - Transformacija i

dupliciranje objekta sa odgovarajućim atributima, rotacija objekta za specificirani ugao i izbor centra rotacije, skaliranje i omogućavanje lika u ogledalu.

- Aranžiranje objekata poravnanje, spajanje putanja, razdvajanje, grupisanje ili razgrupisavanje...

Bitmaps meni- Objašnjava 3D

Effects. - Crta i na

konkretnim primjerima primjenjuje 3D Rorate, Cylinder, Emboss, Page Curl, Perspective, Sphere, Blur, Camera, Color Noise, Sharpen...

- Podstiče samopouzdanje i kreativnost.

Vježba:- Nacrtati 3D izgled

prostorije u stanu

Text meni- Objašnjava rad sa

tekstom koji se obavlja u režimima - Artistic Text i Paragraph text.

- Unosi tekst i vrši 2D i 3D obradu (skaliranje, pomjeranje, selektovanje i

- Razvija svijest o savremenim potrebama i novim tehnologijama proizvodnje

Vježba: - Izrada vizit karte,

simbola, amblema, grba i sl.

161


ciljeviPreporuke za


rotiranje...). uređaja za prenos informacija.

162

PHOTOSHOPInformativni

ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi


učenik učenik učenikUvod- Objašnjava

instalaciju i pokretanje Photoshop-a.

- Upoznaje i objašnjava radno okruženje Photoshop-a.

- Opisuje prilagodjavanje i podešavanje Photoshop-a korisniku.

- Usvaja način instalacije i pokretanje Photoshop-a.

- Prepoznaje i uočava elemente radnog okruženja Photoshop-a.

- Pojašnjava podešavanje i prilagodjavanje Photoshop-a korisniku.

- Razvija smisao za timski rad i toleranciju.

- Razvija preciznost pri radu.

Vježba: - Instalacija i

prilagodjavanje Photoshop-a korisniku.

Rad sa selekcijama- Objašnjava i

navodi vrste selekcija.

- Opisuje i navodi osnovne operacije sa selekcijama.

- Razlikuje vrste selekcija i načine njihove upotrebe.

- Analizira osnovne operacije sa selekcijama.

- Stiče orijentaciju u radnom okruženju.

- Razvija kreativnost u radu.

Vježba:- Izbor

pravougaone, okrugle, laso, Magic Wand selekcije.

Rad sa slikama- Upoznaje i

objašnjava postupke obrade slike.

- Razlikuje i pojašnjava postupke obrade slike.

Vježba:- Promjena veličine,

kontrasta i osvjetljenja slike.

Vježba:- Promjena Levels,

Curve i Color slike.Crtanje i bojenje- Objašnjava i

opisuje postupak crtanja osnovnih geometrijskih oblika.

- Pojašnjava i usvaja postupak crtanja osnovnih geometrijskih oblika.

Vježba:- Crtanje

pravougaonika, kruga, mnogougla i definisanih oblika.

Rad sa stilovima- Upoznaje se sa

načinom primjene različitih stilova.

- Usvaja i pojašnjava načine primjene različitih stilova.

- Razvija svijest o važnosti i potrebi preciznosti pri radu.

Vježba:- Definisanje stilova

(Drop Shadow, Inner Shadow...).

Bojenje površina- Navodi i opisuje

vrste bojenja sa prelivom.

- Razlikuje i preproznaje vrste bojenja sa

- Podstiče kreativnost.

Vježba:- Bojanje sa

prelivom –

163


ciljeviPreporuke za


prelivom. Gradient (Linear, Radial, Angle, Reflected i Diamond).

Rad sa tekstom- Objašnjava i

opisuje unošenje teksta.

- Objašnjava i opisuje postupak formatiranja teksta.

- Objašnjava i opisuje primjenu stilova i filtera na tekst.

- Usvaja postupak unošenja teksta.

- Pojašnjava postupak formatiranja teksta.

- Analizira primjenu stilova filtera na tekst.

Vježba: - Unošenje i

formatiranje teksta.

Vježba:- Izrada vizit karte.

Rad sa slojevima- Upoznaje se sa

pravljenjem novog sloja.

- Objašnjava pojmove: vidljivost i providnost sloja.

- Objašnjava postupak ravnanja i promjene međusobnog položaja slojeva.

- Objašnjava i opisuje postupak stapanja više slojeva u jedan.

- Usvaja postupak pravljenja novog sloja.

- Uočava razliku između pojmova: vidljivost i providnost sloja.

- Usvaja postupak ravnanja i promjene međusobnog položaja slojeva.

- Analizira postupak stapanja više slojeva u jedan.

- Razvija sposobnost povezivanja teorije i prakse.

Vježba:- Pravljenje slojeva,

podešavanje vidljivosti, providnosti i ravnanja sloja.

Vježba:- Stapanje

povezanih i vidljivih slojeva u jedan.

Rad sa filtrima- Navodi i

objašnjava vrste filtra.

- Razlikuje i prepoznaje vrste filtra.

- Razvija samopouzdanje.

Vježba:- Upotreba filtra po

izboru na fotografiju.

Brisanje- Navodi i

objašnjava alate za brisanje.

- Razlikuje i analizira alate za brisanje.

- Razlikuje nevažno od važnog.

Vježba:- Brisanje djelova

slike upotrebom Eraser Tool, Background i Magic Eraser.

164

3 DS MAXInformativni

ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi


učenik učenik učenikUvod i kreiranje slika pomoću kompjuterske grafike- Upoznaje istoriju i

osnove 3D tehnologije i objašnjava kako i gdje se koristi kompjuterska 3D grafika.

- Razlikuje 3D i 2D aplikaciju.


Vježba: - Pravljenje 2D i 3D

objekta (Potoshop, Corel Draw).

Orijentacija u 3ds max-u- Objašnjava i

nabraja koordinatne sisteme koji se mogu koristiti u 3ds max-u.

- Nabraja različite tipove objekata korišćenih u 3ds max-u.

- Objašnjava: skladištenje, transformaciju, obradu, sjenčenje objekata...

- Shvata orijentaciju geometrijskih oblika u koordinatnim sistemima.

- Razlikuje termine korišćene za objekte i površine: primitivi, Bulovi objekti, lofting, splajn, NURBS, modifikatore...

- Analizira i priprema animaciju u

3ds max-u.- Analizira tok i vezu

podataka o objektu i primjenjuje transformaciju.

- Razvija svijest o uticaju grafike na razvoj i socijalizaciju ličnosti.

- Razvija kreativnost i kulturu tehničkog izražavanja.

Vježba:- Vršiti uvoz

objekata pomoću parametara i animacija ključnih frejmova u 3D grafici.

Interfejs 3ds max-a- Nabraja i

objašnjava komandne panele: Create, Modify, Hierarchy, Motion, Display i Utilities.

- Objašnjava kreiranje, modifikovanje objekata i manipulaciju njima, glavnu paletu sa alatima, komande u okviru menija.

- Koristi komandne panele.

- Kreira objekte i modifikuje ih kroz rad u komandnim panelima.

- Razumije postupak navigacije kroz prikaze i sjenke.

- Razvija svijest o važnosti Internet tehnolgije u prenosu informacija i komunikacije među ljudima.

Vježba: - Korišćenje ključnih

komandi sa linije menija i osnovnih alata za animaciju, kretanje kroz objekat i manipulacija njima u prikazima.

Modeliranje

165


ciljeviPreporuke za


- Upoznaje Mesh modeliranje.

- Upoznaje i nabraja načine modeliranja pomoću primitiva, modifikatora i složenih objekata.

- Objašnjava Bezier splajnove, modeliranje mreža od Bezier splajnova, spajanje geometrije iz različitih fajlova, modeliranje tipa editable mesh.

- Bira metod modeliranja.

- Koristi modifikatore za modeliranje.

- Modelira složene forme od jednostavnih.

- Razvija predstavu o prostornoj orijentaciji.

Vježba: - Načini realizacije

modeliranja objekata.

Modeliranje isječaka- Upoznaje organsko

modeliranje bazirano na splajnovima.

- Objašnjava i navodi Bezier isječke, nove osobine isječaka i splajn kaveza, metode modeliranja isječaka.

- Objašnjava splajn kavez i Surface Tools, optimizaciju low-poly modela.

- Pravi modele korišćenjem različitih tehnika modeliranja.

- Koristi 3 ds max-ov Surface Tools za kreiranje patch modela.

- Kreira složeni organski model.

- Stiče sposobnost ocjenjivanja vlastitih potreba.

Vježba: - Modeliranje

ljudske glave korišćenjem opcije Surface Tools.

Primjena teksturnih mapa i materijala- Upoznaje osnove

materijala i mapiranja.

- Razumije strukturu materijala i modele boja, postupak sjenčenja, materijale i mape.

- Stiče sposobnost opažanja, razlikovanja i upoređivanja.

Vježba: - Odmotavanje

koordinata mapiranja za low-poly karaktere.

Napredni materijali- Objašnjava efekat:

dinamičke karakteristike, refleksije i refrakcije putanje i zraka.

- Primjenjuje i podešava napredne materijale.

- Stiče sigurnost i upornost.

Vježba:- Mrtva priroda -

scena sa lampom i stolom.

166


ciljeviPreporuke za


Animacija- Upoznaje

vremenski raspored animacije.

- Objašnjava MAX-ove alatke za animaciju, Track View, animiranje transformacije, parametarsku animaciju, uvijanje prostora...

- Koristi Max-ove alatke za animaciju.

- Kreira jednostavne animacije transformacije parametarske animacije, animira sa uvijanjem prostora...

- Razvija smisao za toleranciju i timski rad.

Vježba:- Animacije sa

primjerima za različite objekte.

Usavršavanje animatorskih vještina- Objašnjava

kontrolere animacije, kreiranje i editovanje ključeva u prikazu Track.

- Objašnjava jednostavno povezivanje animacije.

- Bira i koristi detaljnije mehanizme animacije.

- Primjenjuje stečena znanja na kratke animacije.

- Razvija odgovornosti.

Vježba: - Izrada kratke

animacije.

Hijerarhijska animacija karaktera- Upoznaje

naprednu i inverznu kinematiku.

- Objašnjava nove IK razriješivače, skeletne animacije, modifikatore.

- Razlikuje vrste inverzne kinematike.

- Razumije postupak koršćenja hijerarhije.

- Stiče sposobnost uočavanja, razlikovanja i zaključivanja.

Vježba: - Kompletiranje

animcije.

Renderovanje i efekti okruženja- Objašnjava

postavku prozora Environment, atmosferske efekte, max-ove alatke za renderovanje...

- Razumije i koristi max-ove alatke za renderovanje.


Vježba:- Simulacija

različitih atmosferskih efekata (efekat požara, magle...).

167

Razred: TREĆIWEB DIZAJN


ciljeviPreporuke za


Planiranje web sajta- Navodi alate za

kreiranje web sajtova (Front Page, Microsoft Publisher – Web Publication, Dreamweaver MX, notepad itd.).

- Opisuje interfejs programa i navodi: menije, palete, panoe, prilagođavanje elemenata ekrana i pomoć.

- Ocjenjuje i primjenjuje alate za kreiranje web-a.

- Primjenjuje interfejs programa.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost kreativnog izražavanja.

Vježba: - Upotreba

programa za kreiranje web sajta.

Organizovanje web sajta- Objašnjava dizajn

web sajta: tipografiju, boje, raspored, strukturu web sajta.

- Navodi pripremne postupke za izradu web sajta.

- Opisuje uvoz direktorijuma, datoteka i web sajtova u web sajt.

- Analizira web i upotrebu weba.

- Primjenjuje upotebu šablona za web sajtove i šablone za strane.

- Primjenjuje postupke planiranja prilikom izrade web sajta.

- Razvija vizionarsku kreativnost.

- Razvija sposobnost sagledavanja potreba i realizacije zamisli.

Vježba: - Kreiranje web

strana. Dodavanje direktorijuma i datoteka.

Kreiranje web sajta- Definiše osnove

HTML-a, php-a.- Objašnjava

dodavanje teksta.- Objašnjava

hiperlinkove.

- Poznaje osnove HTML-a, php-a.

- Primjenjuje formatiranje teksta.

- Primjenjuje hiperlinkove

(e-mail).

- Stiče osjećaj o razvoju i primjeni novih tehnologija u cilju zadovoljenja individualnih i kolektvinih potreba.

Vježba: - Formatiranje

teksta i povezivanje preko hiperlinkova.

Dizajniranje i postavljanje web strane - osnove- Upoznaje

hiperlinkove na slikama i kreiranje vrućih tačaka.

- Opisuje umetanje i modifikaciju slika

- Primjenjuje umetanje, uređivanje i pozicioniranje slika.

- Primjenjuje

- Razvija sposobnost za analitičko mišljenje.

Vježba: - Ubacivanje slika.

168


ciljeviPreporuke za


kao pozadine. upotrebu i umetanje clip art sličica.

Dizajniranje i postavljanje web strane - multimedije- Opisuje crtanje i

upotrebu multimedije.

- Opisuje prilagođavanje i upotrebu trodimenzionalnih oblika.

- Opisuje upotrebu zvuka i videa.

- Primjenjuje crtanje i upotrebu alata za crtanje.

- Primjenjuje dodavnje boje, specijalnih efekata, i konvertovanje 2-d i 3-d oblika.

- Dodaje i podešava zvuk i video.

Vježba: - Dodavanje zvuka i

videa na web sajt.

Dizajniranje i postavljanje web strane - tabele- Opisuje upotrebu

tabela.- Objašnjava

dodavanje, formatiranje dimenzija tabele, rad sa ćelijama.

- Primjenjuje kreiranje tabele.

- Primjenjuje dodavanje ivica, boje, slika u pozadini i korisničkih stilova u tabele.

- Razvija osjećaj odgovornosti i radnih navika – motivacije.

Vježba: - Tabele i ćelije.

Dizajniranje i postavljanje web strane - liste- Opisuje kreiranje

lista.- Obajšnjava

nastavljanje prekinute liste i promjenu stavki u njoj.

- Uočava uređene i neuređene liste.

- Primjenjuje formatiranje, promjene fonta i boje teksta, stila, označavanje uređene i neuređene liste.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

Vježba: - Modifikacija liste.

Dizajniranje i postavljanje web strane – modifikovanje web stranice- Opisuje

modifikaciju i postavljanje preko mreže.

- Objašnjava publikovanje i modifikaciju web sajta.

- Vrši modifikaciju web stranice.

- Analizira izbor web domaćina, postavljanje sajta na web server i uvoz weba.


Vježba: - Modifikacija i

publikovanje strana.

Interaktivni sajtovi - forme- Opisuje i

objašnjava upotrebu formi.

- Primjenjuje kreiranje formi, polja za potvrdu, dugmadi,

- Razvija svjest o važnosti Internet tehnolgije u prenosu

Vježba: - Upotreba formi.

169


ciljeviPreporuke za


- Objašnjava ubotrebu objekata forme, vrijednosti forme i zapisivanje rezultata.

padajućih listi...- Primjenjuje

zapisivanje rezultata u obliku datoteke, korišćenjem elektronske pošte.

informacija i komunikacije među ljudima.

Interaktivni sajtovi - animacije- Opisuje animaciju

sajta.- Objašnjava

animaciju elemenata strane prelaz strane, lebdeću dugmad.

- Definiše efekat marquee.

- Definiše efekat marquee.

- Primjenjuje dhtml effects, lebdeću dugmad i pravi prelaz stranice.

- Primjenjuje formatiranje teksta koji se kreće po hodizontali.

- Razvija tehnološku disciplinu.

Vježba: - Primjena i

modifikacija animacije.

Interaktivni sajtovi – komponente- Opisuje upotrebu

web komponenata.

- Opisuje upotrebu tema i šablona.

- Opisuje web komponente.

- Primjenjuje teme, banere za stranu, knjigu utisaka i web za diskusiju.

- Primjenjuje web template.

- Primjenjuje web komponente.

- Razvija sposobnost sagledavanja potreba i realizacije zamisli.

Vježba: - Upotreba web

dinamički efekat, web search, brojač pogodaka, radne listove i dijagrame, foto-galeriju, ubačeni sadržaj, linije linkova, listu top 10.

Interaktivni sajtovi – java script- Navodi Plug-inove,

activex kontrole, Java Apleti i Java Script.

- Uočava softver za interaktivni rad na sajtu.

Vježba: - Ubacivanje Plug-

inova, ActiveX kontrola, Java Apleti i Java Script.

Programski jezici za Web- Upoznaje i opisuje

izradu atraktivnog Web sajta.

- Opisuje integraciju Microsoft Officea u sajt.

- Primjenjuje HTML, php, java script ...

- Primjenjuje ubacivanje radnog lista Worda, Excela, Adobe Acrobat (pdf)

- Razvija svijest o savremenim potrebama i novim tehnologijama proizvodnje uređaja za prenos informacija.

Vježba: - Primjena CSS

stilova.Vježba: - Osnovna strukura

Web strane.Vježba:

Pravljenje web sajta sa svim usvojenim formama.

170

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- S. Bain: Corel DRAW 12, Kompjuter biblioteka, Čačak, 2005.- T. Boardman: 3DS MAX 5, New Riders Publishing,- R. Polevoi: 3D Studio MAX R3, The Coriolis Group,- M. Imamović, D. Ćosić: Adobe Photoshop 7.0, Soho Graph, Beograd,

2002.- C. Rose: Naučite Adobe Photoshop CS2 za 24 časa, Sams, 2005.- T. A. Powell: Web Design, Osborne / McGraw-Hill, 2001.- D. Elderbrock i D. Karlins: FrontPage 2002 Biblija, Hungry Minds Inc.,

2002.- E. Castro: HTML za WWW, Peachpit Press;- K. Jamsa, K. King, A. Anderson: HTML i Web dizajn kroz praktične

primere, Osborne / McGraw-Hill, 2002.- M. Moncur: DHTML – naučite za 24 časa, SAMS,- K. Bartlett: CSS za 24 časa, SAMS,- J. Jaworski: JavaScript i JScript - Detaljan izvornik, Sybex,- K. Annwn Page: Macromedia Dreamweaver MX 2004: iz prve ruke,

Macromedia Pr; 2004.- B. Blake: Flash 5, Osborne / McGraw-Hill, 2001.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, projektor, skener, štampač i

projekciono platno.

Za izvođenje nastave potreban je softver (2004.):- CorelDRAW Graphic Suite (12) ili noviji.- Adobe Photoshop 7.0 ili noviji.- 3D Studio Max (5.0) ili noviji.- Microsoft Office 2003: Front Page i Microsoft Publisher ili noviji.- Macromedia Essentials MX 2004: Dreamweaver MX, Fireworks MX,

Macromedia Flash MX,... ili noviji.- Mix 1 ACDSee (6.0), WinZip (8.0), Nero (6.0), Visual Studio 6.0, Internet

Explorer (6.0), Firefox Mozilla, Opera, CuteFTP, HTML Assistant, HTML Writer, Mapedit, Adobe Illustrator 10, Illustrator 7, Adobe Acrobat (5.5), ili noviji...







informatike;

171

- diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;

- diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.


Predmet Znanja- Grafika - Primjena računara u

elektrotehnici- Linija, crtež, slika

- Animacija - Primjena računara u elektrotehnici

- Simulacija elektronskih kola i korišćenje raznih softvera u elektrotehnici

172

1.3.5. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE

1. Naziv predmeta: AUTOMATSKO UPRAVLJANJE


RazredVrste nastave


a nastava


Ukupno 138 138

3. Opšti ciljevi nastave- Razumijevanje djelovanja elemenata sistema automatskog upravljanja.- Opisivanje režima rada elemenata sistema automatskog upravljanja.- Razlikovanje funkcije elemenata sistema automatskog upravljanja.- Analiziranje sistema automatskog upravljanja i regulacije.- Razumijevanje značaja i uloge digitalnih računara u upravljanju

proizvodnim procesima.- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije.- Razvijanje sistematičnosti, tačnosti i dosljednosti u radu.- Razvijanje interesa za praktičnim ispitivanjem noviteta.- Razvijanje svijesti o važnosti čuvanja i zaštiti životne sredine.

173



Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvod u sisteme automatskog upravljanja (SAU) - Upoznaje se sa

značajem i ulogom automatizacije za razvoj društva.

- Definiše pojam sistema automatskog upravljanja (SAU) i automatske regulacije (SAR).

- Uočava mogućnost razvoja automatizacije u raznim granama privrede.

- Razlikuje osnovne pojmove iz automatskog upravljanja: sistem, signal, povratnasprega.

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja kod usvajanja novih informacija.

- Na primjerima opisati način funkcionisanja SAU.

Napomena: SAU – Sistem automatskog upravljanja;SAR – Sistem automatske regulacije.

Elementi SAU i SAR- Objašnjava

klasifikaciju sistema automatike prema karakteru unutrašnjih dinamičkih procesa.

- Nabraja i objašnjava elemente sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Crta i analizira blok- šemu sistema automatskog upravljanja.

- Zna elemente i strukturu SAU i regulacije.

- Crta i analizira karakteristike elemenata sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Stiče sposobnost sistematičnosti u radu.

- Upotrebiti kataloge i stručnu literaturu.

- Upotrebiti poznate projekte objekata automatizacije i diskutovati.

Mjerni pretvarači- Opisuje rad i

karakteristike mjernih pretvarača.

- Shvata ulogu pretvarača i zna način rada i primjenu.

- Razlikuje vrste mjernih pretvarača: otporni, kapacitivni, induktivni, piezoelektrični, fotoelektrični, tahometrijski i frekventni.


- Pokazati razne vrste mjernih pretvarača.

Detektori signala greške- Opisuje - Poznaje princip - Razvija - Pokazati razne

174


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikdetektore signala greške.

rada i primjenu detektora signala greške.

- Razlikuje vrste detektora: strujni, naponski, mosni, fazni i dr.

sposobnost opažanja i zaključivanja.

vrste detektora signala greške.

Pojačavači u automatici- Opisuje

pojačavače u automatici.

- Razlikuje vrste pojačavača, poznaje princip rada i primjenu.

- Razvija sposobnost upoređivanja i analize.

- Pokazati modele i šeme raznih vrsta pojačavača.

Regulatori- Opisuje i nabraja

regulatore u automatici.

- Razlikuje vrste diskontinualnih i kontinualnih regulatora, poznaje princip rada i primjenu.

- Šematski predstavlja regulatore i objašnjava.

- Razlikuje kontinualne regulatore P, I, D, PI, PD, PID i crta i analizira dijagrame djelovanja.

- Razvija sposobnost analize i zaključivanja.

- Pokazati modele i šeme raznih vrsta pojačavača.

Napomena: P-proporcionalni;I-integralni;D-diferencijalni.

Izvršni organi- Objašnjava ulogu

izvršnog organa u automatici.

- Opisuje ulogu pogonskog uredjaja u izvršnom organu.

- Razlikuje vrste izvšnih organa, poznaje principe rada i primjenu.

- Razlikuje pogonske uređaje izvršnog organa, poznaje princip rada i primjenu (električni, pneumatski, hidraulični).

- Stiče sposobnost sistematičnosti u radu.

- Pokazati modele i raznih vrsta izvršnih organa i pogonskih uređaja.

Komutacioni elementi- Nabraja vrste i

karakteristike komutacionih elemenata.

- Razlikuje vrste komutacionih uređaja: tasteri, prekidači, releji i kontaktori;

- Razvija smisao za komunikaciju.

- Pokazati modele raznih vrsta komutacionih uređaja.

175


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpoznaje princip rada i primjenu.

Uređaji za signalizaciju- Upoznaje uređaje

za signalizaciju.- Crta šeme

alarmne signalizacije.

- Razvija smisao za komunikaciju.

- Prikazati razne šeme alarmne signalizacije.




ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikAnaliza SAU i SAR- Opisuje

karakteristike jednokonturnih SAU i SAR.

- Objašnjava sistem sa povratnom spregom.

- Opisuje organizaciju složenih sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Razlikuje postupke regulacije: regulacija kompenzacijom poremećaja, regulacija po otklonu, kombinovana regulacija i složeni postupci regulacije.

- Razlikuje i analizira centralizovanu i hijerarhijsku organizaciju upravljanja.

- Analizira primjere elektroenergetskog sistema: parametre režima rada, operativnu obradu, planiranje i realizaciju za razne slučajeve.

- Razvija osjećaj za sigurnost i preciznost u radu.

- Razvija sposobnost povezivanja prethodno stečenog znanja u cjelinu.

- Upotrebiti gotove projekte i diskutovati karakteristike različitih sistema SAU.

- Podjeliti grupama učenika primjere jednostavnih sistema za analiziranje i diskusiju.

Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara- Upoznaje se sa

značajem i ulogom informacione tehnologije u upravljanju proizvodnim procesima.

- Shvata značaj primjene informacione tehnologije u sistemima SAU i SAR.

- Poznaje osnovne

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja i povezivanja.

- Stiče sposobnost

- Na konkretnim primjerima pokazati kako bi računar mogao da se uključi u sistem SAU.

176


Formativni ciljevi




osnovne karakteristike procesnih računara.

- Obrazlaže ulogu računara u regulacionoj petlji.

- Nabraja primjere upotrebe računara u procesnom upravljanju.

- Upoznaje vrste industrijskih robota.

karakteristike računara za upravljanje proizvodnim procesima.

- Na primjeru analizira računarsko vođenje procesa.

- Crta i analizira opštu blok-šemu upravljanja procesom pomoću računara.

- Uviđa mogućnosti primjene industrijskih robota.

sistematičnosti u radu.

- Prikazati slajdove industijskih robota.

Programibilni logički kontroler- Upoznaje

upravljanje procesima pomoću PLC (programibilni logički kontroler).

- Poznaje osnovne principe i strukture upravljanja programibilnim logičkim kontrolerima.

- Razvija smisao za primjenu novih tehnologija.

- Demonstrirati jednostavne primjere upravljanja koristeći Siemens PLC LOGO.

Numeričko upravljanje procesima- Upoznaje

principe i vrste numeričkog upravljanja procesima.

- Shvata principe i razlikuje vrste numeričkog upravljanja: NC (numerička kontrola) i CNC (cmos numerička kontrola), DNC (direktna numerička kontrola).

- Analizira primjene numeričkog upravljanja kod obradnih mašina.

- Razvija smisao za primjenu novih tehnologija.

- Prikazati blok šeme numeričkog upravljanja procesima.

Napomena:NC - numeric control; CNC - cmos numeric control; DNC - direct numeric control.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- G. Nikolić, D. Martinović, M. Petković, D. Pekić, S. Obradović: Automatsko

upravljanje razvodnim postrojenjem, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.

177

- Dipl. ing. F. Rajić: Osnove automatike I i II dio, Školski centar „Ruđer Bošković”, Zagreb, 1984.

- Mr M. Ljubić: Elementi automatike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1989.

- S. Turajlić: Računari u sistemima upravljanja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1993.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Mjerni pretvarači, detektori signala greške, regulatori i dr., računar sa

odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno i katalozi opreme.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenikaProvjera znanja vrši se usmeno i pismeno.- Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom



klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer automatike;- diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike;- diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.



- Uvod u sisteme automatskog upravljanja


- Princip rada elektromotora jednosmjerne struje,

- Obrtni moment - Elementi SAU i SAR - Elektronika

- Mehatronika- Praktična nastava

- Mjerni pretvarači- Hidraulični i pneumatski

elementi- Operacioni pojačavači

- Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara

- Osnovi računarstva- Elektronika- Praktična nastava

- Računarsko upravljanje procesima

- Programabilni automati - PLC

178

1.3.6. OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST

1. Naziv predmeta: OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST


RazredVrste nastave


a nastava


Ukupno 138 138

3. Opšti ciljevi nastave- Shvatanje potrebe za električnom energijom, njenim značajem i ulogom

za razvoj društva.- Upoznavanje vrsta elektrana i načina proizvodnje električne energije.- Shvatanje potrebe za nekonvencionalnim metodama proizvodnje

električne energije.- Upoznavanje problema prenosa velikih snaga. - Usvajanje stručnih znanja o transformatorskim i razvodnim

postrojenjima, namjeni i sastavnim djelovima.- Upoznavanje sa organizacijom elektroenergetskog sistema Crne Gore.- Upoznavanje sa podjelom i vrstama električnih mreža.- Upoznavanje i razumijevanje konstrukcijskih elemenata

elektroenergetskih vodova.- Upoznavanje materijala, uređaja i tipova električnih instalacija kao i

načina i mjesta primjene.- Sticanje osnovnih znanja o različitim vrstama motora i poznavanje

njihovih principa rada.- Upoznavanje sa značajem elektroenergetske efikasnosti.- Razumijevanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije.- Upoznavanje sa opasnostima pri radu sa elektroenergetskim uređajima i

poznavanje propisa o sigurnosti na radu.

179

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: TREČI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvodni dio - Upoznaje se sa

značajem i ulogom energije za razvoj društva.

- Upoznaje se sa savremenim energetskim trendovima u svijetu.

- Uočava povezanost energetike sa svim granama privrede.

- Uočava potrebu za planiranjem razvoja elektroprivrede.


Elektrane- Opisuje

karakteristike hidroelektrana.

- Objašnjava glavne djelove hidroelektrana (sistem akumulacije, brana, zahvata, dovod vode, vodostan i cjevovod).

- Navodi vrste vodenih turbina.

- Objašnjava podjelu hidroelektrana.

- Upoznaje glavne karakteristike hidroelektrana u Crnoj Gori.

- Opisuje uticaj hidroelektrana na okolnu sredinu.

- Objašnjava podjelu termoelektrana i navodi glavne djelove

- Razlikuje hidrološke od energetskih karakteristika hidroelektrana.

- Razlikuje vrste brana.

- Razumije ulogu zahvata, vodostana i ostalih elemenata.

- Zna za koje padove se koriste pojedine turbine.

- Razumije razliku između akumulacionih i protočnih hidroelektrana kao i razliku između derivacionih i pribranskih.

- Upoređuje karakteristike HE Perućica, HE Piva.

- Razumije uticaj hidroelektrana

- Razvija ekološku svijest.

- Razvija pozitivan odnos prema timskom radu.

- Posjetiti hidroelektranu ili termoelektranu.

- Prikazati slajdove ili grafičke prezentacije principa rada pojedinih elektrana.

- Prikazati slajdove ili grafičke prezentacije skladištenja otpada kod termoelektrana i nuklearnih elektrana.

- Zadatak: potražiti na internetu informacije o akcidentima kod nuklearnih elektrana.

- Zadatak: podijeliti učenike na grupe. Zadati im istraživanje o alternativnim izvorima energije. Diskusija.

180


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniktermoelektrana.

- Opisuje princip rada nuklearne elektrane.

- Opisuje uticaj termoelektrana na okolinu.

- Nabraja alternativne izvore energije.

na okolnu sredinu.

- Analizira blok šemu termoelektrane I na njoj pokazuje osnovne djelove.

- Na primjeru TE Pljevlja upoznaje glavne karakteristike TE.

- Objašnjava princip rada nuklearne elektrane koristeći blok šemu.

- Razumije posljedice zagađivanja vazduha i probleme smještanja nuklearnog otpada.

- Razlikuje načine dobijanja električne energije iz alternativnih izvora.

Elementi razvodnih postrojenja - Upoznaje ulogu i

vrste sabirnica.- Objašnjava vrste

potpornih i provodnih izolatora.

- Opisuje ulogu i nabraja vrste rastavljača.

- Upoznaje ulogu visokonaponskih osigurača.

- Upoznaje ulogu i vrste visokonaponskih prekidača.

- Upoznaje ulogu i vrste mjernih

- Zna na osnovu čega se vrši dimenzionisanje sabirnica.

- Razlikuje vrste izolatora na osnovu oznaka.

- Razlikuje različite vrste rastavljača.

- Poznaje način izbora visokonaponskih osigurača.

- Opisuje načine rada različitih vrsta visokonaponskih prekidača.

- Razvija analitičnost i logično razmišljanje.

- Pozitivno ocjenjuje važnost novih znanja iz svoje struke.

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih znanja sa praktičnim primjerima.

- Prikazati slajdove elemenata razvodnih postrojenja i kataloge proizvođača.

- Posjetiti visokonaponsko razvodno postrojenje.

181


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniktransformatora. - Razlikuje

naponske i strujne mjerne transformatore.

Zaštite u razvodnim postrojenjima- Upoznaje uticaj

struje na čovjeka i postupak ukazivanja prve pomoći.

- Opisuje zaštitu od atmosferskog pražnjenja.

- Opisuje pogonsko i zaštitno uzemljenje na visokom i niskom naponu.

- Opisuje ulogu zaštitnih relejnih uređaja.

- Upoznaje vrste i način rada strujnih releja.

- Upoznaje vrste i način rada naponskih releja.

- Razlikuje opasnosti od strujnog udara i mjere koje treba preduzeti prilikom prve pomoći.

- Poznaje zaštite od atmosferskog pražnjenja.

- Shvata šta je napon dodira i napon koraka.

- Poznaje osnovna svojstva relejne zaštite.

- Crta i analizira šeme djelovanja strujnih releja.

- Razlikuje natnaponske i potnaponske releje.


- Razvija svijest o poštovanju propisa.

- Prikazati slajdove sa mogućim posljedicama od strujnog udara i ukazati na važnost poštovanja propisa o zaštiti.

Električne mreže- Opisuje

elektroenergetske nadzemne vodove.

- Upoznaje provodnike i zaštitnu užad.

- Opisuje stubove i njihovu funkciju u vodu.

- Opisuje ulogu i nabraja vrste izolatora.

- Objašnjava konstrukciju energetskih kablova.

- Poznaje način predstavljanja elektroenergetskih vodova u planovima.

- Uočava osnovne elemente koji sačinjavaju nadzemni vod.

- Razlikuje materijale koji se koriste za izradu provodnika i zaštitnih užadi.

- Poznaje izbor konstrukcije stuba, raspored provodnika na stubu i temelje stubova.


- Crtati šeme i analizirati najjednostavnije

najraspro- stranjenije sisteme za raspodjelu električne energije.

182


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Razlikuje

izolatore za niski, srednji i visoki napon.

- Razlikuje energetske kablove prema naponu, vrsti struje, broju žila, materijalu provodnika i vrsti izolacije.

Električne instalacije- Navodi vrste

materijala za izradu provodnika i kablova.

- Poznaje konstrukciju energetski izolovanog provodnika.

- Upoznaje se sa načinom označavanja energetski izolovanih provodnika.

- Poznaje dozvoljeno opterećenje izolovanih provodnika.

- Objašnjava pojam i ulogu instalacionih osigurača.

- Nabraja instalacione prekidače.

- Objašnjava ulogu priključnih uređaja.

- Objašnjava princip rada

- Upoređuje vrste materijala za izradu provodnika.

- Razlikuje vrste

izolovanih provodnika prema konstrukciji i namjeni.

- Razlikuje standardne presjeke provodnika i načine označavanja po propisima.

- Upotrebljava tabele za izbor energetski izolovanih provodnika.

- Prepoznaje elemente instalacionih topljivih i automatskih osigurača.

- Razlikuje topljive od automatskih osigurača.

- Upoređuje načine rada pojedinih vrsta instalacionih prekidača

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

- Razvija svijest o poštovanju propisa.

- Upotrijebiti eksponate najčešće korišćenih vrsta energetski izolovanih provodnika i energetskih kablova i omogućiti učenicima da ih upoređuju.

- Upotrijebiti demonstracioni pano sa prikazanim vezivanjem osigurača.

- Upotrijebiti demonstracioni pano sa raznim instalacionim prekidačima.

183


Formativni ciljevi



učenik učenik učeniksijalice sa metalnim vlaknom i fluorescentnih cijevi.

(prateći tok struje na šemama instalacionih prekidača).

- Razlikuje nezaštićene i priključne uređaje sa zaštitnim uzemljenjem.

- Crta i analizira šemu vezivanja fluorescentne cijevi.

184

Razred: ČETVRTI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikElektrične mašine- Upoznaje svrhu

transformatora.- Upoznaje

materijale koji se primjenjuju za izradu transformatora i električnih mašina.

- Objašnjava način rada transformatora.

- Objašnjava magnetno kolo električne mašine.

- Upoznaje vrste induktora i njihovu primjenu.

- Objašnjava način rada trofaznog asihronog motora.

- Definiše stepen iskorišćenja snage u asihronom motoru.

- Objašnjava način rada jednofaznog asihronog motora.

- Objašnjava načine puštanja u rad

asihronih motora.

- Objašnjava načine promjene brzine asihronog motora.

- Objašnjava način rada sinhrone mašine i njenu primjenu.

- Uočava značaj elektromagnetne indukcije za rad transformatora.

- Razumije proces nastajanja naizmjeničnog magnetnog fluksa u magnetnom kolu transformatora.

- Razumije unutrašnju strukturu transformatora.

- Uočava da transformator radi sa visokim stepenom iskorišćenja.

- Razlikuje ulogu statora i rotora kod obrtnih električnih mašina.

- Razlikuje induktore sa istaknutim polovima i pune induktore.

- Crta i analizira mehaničku karakteristiku asihronog motora.

- Izračunava stepen iskorišćenja snage asihronog motora i crta dijagram preobražja.

- Shvata obrtni momenat asihronog motora.

- Zna koje zahtjeve treba

- Razvija osjećaj za tehničku tačnost i odgovornost pri radu.

- Povezuje prethodno stečeno sa novim znanjem.

- Korstiti slajdove, slike različitih vrsta transformatora za prezentaciju.

- Organizovati posjetu transformatorskom postrojenju.

- Pokazivati elemente električnih mašina na predavanjima.

- Koristiti elemente asinhronih motora za demonstraciju tokom predavanja.

- Pokazivati elemente sinhronih električnih mašina na predavanjima.

- Pokazati primjere upotrebe sinhronih motora, npr. kod programatora kućnih uređaja.

- Koristiti elemente mašina jednosmjerne struje za demonstraciju u toku predavanja.

185


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Objašnjava način

rada sinhronog generatora.

- Nabraja i objašnjava način rada i primjenu sinhronih motora.

- Objašnjava način rada i primjenu mašina jednosmjerne struje.

- Pojašnjava osnovne pojmove i pravila namota indukta.

- Objašnjava princip rada motora jedosmjerne struje.

zadovoljiti pri puštanja motora u rad.

- Poznaje puštanje u rad asihronog motora pomoću prebacača

zvijezda – trougao.- Izračunava

brzinu obrtanja rotora asihronog motora i analizira načine mijenjanja brzine.

- Uočava da su brzine rotora i magnetnog fluksa statora iste.

- Poznaje konstrukciju sinhrone mašine.

- Razlikuje hidrogeneratore i turbogeneratore.

- Zna koja su svojstva sinhronih motora.

- Poznaje konstrukciju mašina jednosmjerne struje.

- Izvodi izraz indukovanog napona u induktu.

- Izvodi izraz elektromagnetnog momenta mašine jednosmjerne struje.

- Skicira principijelne šeme motora jednosmjerne struje u

186


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikzavisnosti od načina pobuđivanja.

- Crta i analizira karakteristike brzine, momenta i mehaničke karakteristika motora jednosmjerne struje.

Električni aparati i uređaji u domaćinstvu- Upoznaje

termičke uređaje: grijače, pegle, električne bojlere, termo-peći i električne šporete.

- Upoznaje rashladne uređaje: frižidere, zamrzivače i klima-uređaje.

- Razumije i objašnjava rad mašine za veš, mašine za sudove, mašine za sušenje veša.

- Zna osnovne principe rada i zna da čita električne šeme termičkih aparata i uređaja koja se koriste u domaćinstvima.

- Shvata principe rada rashladnih uređaja.

- Razlikuje ulogu pojedinih djelova i cijelih uređaja.

- Razvija sposobnost za timski rad.

- Pripremiti modele uređaja koji se obrađuju, a za složenije uređaje pripremiti panoe ili prezentacije preko računara.

- Pripremiti modele uređaja koji se mogu rasklopiti da učenik može da vidi.

Energetska efikasnost- Opisuje izvore

svjetlosti sa smanjenom potrošnjom električne energije.

- Objašnjava fizičke osnove rashladnih i termičkih tehnika.

- Nabraja i opisuje komponente rashladnih i termičkih postrojenja.

- Prema namjeni prostorije odabira odgovarajuće štedne sijalice.

- Poznaje osnovne elemente potrebne za regulaciju osvjetljenja javnih površina.

- Vrši proračun opterećenja uređaja za grijanje i hlađenje po aktuelnim normama.


- Upoređivati karakteristike svjetlosnih izvora koristeći kataloge proizvođača.

- Pronaći na Internetu informacije o energetski pasivnim kućama.

- Zadatak: Analizirati stanje potrošnje električne

187


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Opisuje solarno

termička postrojenja.

- Objašnjava primjenu solarnih kolektora za domaćinstvo.

- Objašnjava primjenu fotonaponskih panela.

- Objašnjava primjenu vjetrogeneratora za napajanje objekata.

- Objašnjava primjenu kombinacije fotonaponskog panela i vjetrogeneratora za napajanje objekata.

- Planira i dimenzioniše površine uređaja za grijanje i hlađenje.

- Analizira solarno termička postrojenja sa aspekta energetske efikasnosti.- Procjenjuje

potrebu za toplom vodom i grijanjem za jedno domaćinstvo i proračunava potreban broj solarnih kolektora.

- Procjenjuje potrebnu snagu potrošača i proračunava površinu potrebnog panela.

- Određuje potrebne elemente za korišćenje snage vjetra (generator, akumulator, invertor...).

- Procjenjuje potrebnu snagu potrošača i proračunava snagu vjetrogeneratora i površinu fotonaponskog panela kao i pripadajuće elemente.

energije u svojoj kući i predložiti rješenja za postizanje energetske efikasnosti.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

188

- Prof. dr S. Škuletić: Osnovi elektroenergetike, Univerzitet Crne Gore -Elektrotehnički fakultet, Podgorica, 2006.

- Prof. dr S. Škuletić: Elektrane, Univerzitet Crne Gore - Elektrotehnički fakultet, Podgorica, 2006.

- M. Popović: Razvodna postrojenja i elektrane, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000.

- D. Janković, A. Matić, M. Radivojević: Elementi elektroenergetskih postrojenja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998.

- S. Branković: Električne mreže i dalekovodi za III razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- M. Justinijanović: Električne instalacije i osvetljenje - udžbenik za drugi razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- V. V. Petrović, M. P. Pendić: Električne mašine, Beograd,1980.- Dr V. Brajović: Elektrotermički uređaji - udžbenik za treći razred, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.- M. Radosavljević: Rashladni uređaji – užbenik za treći i četvrti razred

elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001.

- J. Nikolić: Elektroenergetika - udžbenik za treći razred elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar, projektor i projekciono platno.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno:- Usmeno (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu).- Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih



189


9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.


Predmet Znanja- Elektrane - Osnove elektrotehnike - Proizvodnja električne

energije- Elementi razvodnih

postrojenja- Praktična nastava - Vrste izolacionih

materijala- Zaštite u razvodnim

postrojenjima- Praktična nastava - Opasnost od strujnog

udara- Podjela i vrste

električnih mreža- Praktična nastava - Poznaje materijale koji

se koriste za izradu vodova

- Električne instalacije - Osnove elektrotehnike- Praktična nastava

- Određivanje presjeka provodnika

- Načini montaže elemenata električne instalacije

- Električne mašine - Osnove elektrotehnike- Praktična nastava

- Poznaje značaj transformatora za prenos i disribuciju električne energije

- Poznaje značaj sinhronog generatora za proizvodnju električne energije

- Poznaje značaj mašina jednosmjerne struje za rad elektromotornog pogona

- Električni aparati i uređaji u domaćinstvu

- Osnove elektrotehnike - Pretvaranje električne energije u toplotnu

190

1.3.7. MEHATRONIKA

1. Naziv predmeta: MEHATRONIKA


RazredVrste nastave


a nastava


Ukupno 138 138

3. Opšti ciljevi nastave- Upoznavanje sa značajem primjene mehatronike u industriji.- Sticanje osnovnih znanja iz upravljanja.- Usvajanje znanja iz pneumatike, hidraulike i elektrotehnike kao i

mogućnosti primjene pneumatskih, hidrauličkih i elektropneumatskih komponenti kod izgradnje mehatroničkih sistema;

- Upoznavanje i razumijevanje pneumatskog, hidrauličkog i elektro - pneumatskog upravljanja.

- Razvijanje sposobnosti razumijevanja i rješavanja konkretnih problemskih zadataka iz mehatronike.

- Korišćenje upravljačkog i edukativnog softvera za simulaciju rada sistema.

- Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci.

- Razvijanje osjećaja odgovornosti.- Razvijanje radnih navika.

191

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikPredmet i primjena mehatronike- Definiše pojam

mehatronike.- Navodi primjenu

mehatronike.

- Upoznaje osnovne pojmove tehnike upravljanja.

- Navodi i objašnjava načine upravljanja.

- Shvata značaj mehatronike.

- Pronalazi primjere primjene pneumatskih, hidrauličkih i elektro -pneumatskih sistema.

- Shvata pojam tehnike upravljanja.

- Razlikuje i analizira analogno, digitalno i binarno upravljanje.

- Upoređuje sinhrono, asinhrono i logičko upravljanje.

- Analizira upravljački lanac.

- Razlikuje analogne, diskretne, digitalne i binarne signale.

- Razvija sposobnost analiziranja i logičkog zaključivanja.

- Prikazati slajdove elemenata mehatroničkih sistema: hidrauličke, pneumatske i elektro –pneumatske.

Grafički simboli i blok dijagrami- Navodi

mogućnosti prikazivanja kretanja radnih elemenata.

- Upoznaje elemente blok dijagrama.

- Objašnjava upravljački i druge dijagrame i funkcijski plan.

- Nabraja i ilustruje

- Shvata potrebu prikazivanja kretanja radnih elemenata.

- Crta blok dijagrame mehatroničkih sistema.

- Crta i analizira dijagrame:

put-korak, put-vrijeme i upravljački dijagram. - Koristi funkcijski

- Razvija sposobnost orijentacije u prostoru.

- Crtanje dijagrama put-korak i

put-vrijeme za konkretan primjer.

- Na konkretnim primjerima prikazivati funkcijski plan.

192


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikgrafičke simbole. plan kao

sredstvo sporazumijevanja.

- Poznaje simbole za izradu funkcijskih planova.

Mehanika- Navodi i

objašnjava podjelu mehanike i pojam sile.

- Objašnjava moment sile, spreg sila i moment sprega.

- Navodi i objašnjava pojam, vrste i značaj trenja.

- Definiše i objašnjava pojmove: kretanje, put, brzina, ubrzanje, srednja brzina, ugaono ubrzanje.

- Opisuje pravolinijsko i kružno kretanje.

- Definiše i objašnjava pojmove: rada, snage i energije.

- Definiše stepen korisnog djelovanja.

- Shvata pojam sile.

- Razlikuje spoljašnje i unutrašnje sile

- Određuje moment sile za tačku.

- Shvata pojam sprega i određuje moment sprega.

- Razumije pojam i značaj trenja.

- Razlikuje trenje klizanja i trenje kotrljanja.

- Određuje intezitet, pravac i smjer sile trenja.

- Uočava značaj podmazivanja na smanjenje sile trenja.

- Izračunava osnovne veličine koje opisuju kretanje na osnovu zadanih veličina.

- Izračunava srednju brzinu kretanja klipa.

- Uočava i analizira pravolinijsko i kružno kretanje kod pneumatskih i hidrauličkih elemenata.

- Izračunava rad sile pri kretanju

- Razvija sposobnost analiziranja i zaključivanja.

Na primjerima:- Izračunati silu

pritiska koja djeluje na čelo klipa.

- Izračunati obrtni moment na vratilu hidromotora.

- Izračunti teorijsku i stvarnu snagu radnog cilindra.

- Izračunavati teorijsku i korisnu snagu pumpe.

- Izračunavati snagu obrtnog pneumatskog motora.

- Izračunavati stepen korisnog dejstva u mehatroničkom sistemu.

193


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikna osnovu zadatih podataka.

- Izračunava i analizira rad cilindara.

- Određuje snagu hidromotora na osnovu zadanih podataka.

- Određuje stepen korisnosti.

Hidraulika- Nabraja fizička

svojstva radne tečnosti hidrauličkih sistema.

- Objašnjava i na primjerima analizira pojmove: pritisak, potisak, protok, strujanje, isticanje, stepen korisnosti.

- Navodi i objašnjava podjelu i princip rada pojedinih pumpi.

- Navodi i objašnjava izvršne i upravljačke elemente i to: translatorni izvršni elementi, rotacioni izvršni elementi, ventili, razvodnici, zatvarači.

- Upoznaje i opisuje vezivne elemente za: prečišćavanje radne tečnosti, smještaj,

- Ovladava osnovnim pojmovima hidraulike kroz analizu jednostavnih primjera.

- Pronalazi primjere primjene hidraulike.

- Identifikuje sastavne djelove pumpi.

- Razlikuje i analizira princip rada pojedinih vrsta pumpi.

- Shvata princip rada klipnih, pločastih i razvodnika sa sjedištem.

- Poznaje i upoređuje načine aktiviranje razvodnika.

- Analizira princip rada nepovratnih, pritisnih i protočnih ventila.

- Shvata ulogu prečistača – filtara.

- Prepoznaje ulogu

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno zaključivanje.

- Prikazati slajdove elemenata hidrauličkog sistema.

194


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikhlađenje i grijanje akumuliranje hidrauličke energije.

rezervoara i akumulatora.

- Shvata i analizira rad hidromotora obrtnog kretanja.

- Bira i analizira rad hidrauličkih radnih cilindara.

- Poznaje ulogu vezivnih elemenata.

- Pronalazi primjere primjene hidrauličkih motora.

Hidrauličko upravljanje- Definiše

hidrauličko upravljanje i navodi primjene upravljanja.

- Obrazlaže načine realizovanja logičkih funkcija hidrauličkim elementima.

- Ilustruje hidrauličke šeme i navodi metode rešavanja

- Upoznaje upravljački i edukativni softver FLUID SIM (Festo.)

- Shvata osnovne logičke funkcije i poznaje načine kako se one realizuju hidrauličkim elementima.

- Crta i analizira hidrauličke šeme upravljanja za konkretne primjere.

- Pridržava se pravila pri projektovanju hidrauličkih sistema.

- Razlikuje načine ispitivanja hidrauličkih komponenti.

- Crta i simulira konkretne primjere šema hidrauličkog upravljanja, koristeći softver FLUID SIM.

- Izrađuje hidrauličke sisteme na radnim stolovima za hidrauliku.


- Stiče navike tačnosti i sistematičnosti u radu.

- Izrada šema hidrauličnih sistema pomoću simbola za konkretne primjere.

- Izrada šema i simulacija rada hidrauličkog sistema u FLUID SIM-u.

- Realizacija šema na demonstracionim stolovima za hidrauliku.

195


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Obrazlaže

postupke zaštite i održavanja hidrauličkih sistema.

- Uočava značaj i razlikuje postupke zaštite i održavanja hidrauličkih sistema.

196




ciljeviPreporuke za

izvođenje nastave

učenik učenik učenikPneumatika- Navodi sastav i

karakteristike vazduha.

- Definiše osnovne veličine stanja: pritisak, zapremina, temperatura.

- Obrazlaže osnovne zakone za vazduh.

- Nabraja promjene stanja vazduha.

- Upoznaje, razumije i objašnjava osobine i komponente sistema za dobijanje i razvod komprimovanog vazduha: kompresori, rezervoari, pripremna grupa, cjevovodi,vezivni elementi.

- Navodi i objašnjava izvršne, upravljačke i

- Pravi razliku između atmosferskog potpritiska i natpritiska.

- Shvata i analizira pritisak, temperaturu i specifičnu zapreminu.

- Koristi jednačinu stanja za izračunavanje veličina stanja na osnovu zadanih podataka.

- Upoređuje i analizira izobarske,izohorske, izotermske, adijabatske i politropske promjene stanja.

- Analizira osobine vlažnog vazduha.

- Razlikuje pojedine vrste kompresora.

- Identifikuje sastavne djelove kompresora.

- Upoređuje princip rada pojedinih vrsta kompresora.

- Upoređuje apsorpcijski, adsorpcijski i termički postupak hlađenja.

- Shvata ulogu pripremne grupe za vazduh.

- Razlikuje i upoređuje klipne, pločaste i razvodnike sa


- Odrediti veličine stanja vazduha na primjerima.

- Prikazati na slajdovima elemente pneumatskih sistema.

197


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpomoćne elemente: translatorni izvršni elementi, rotacioni izvršni elementi, razvodnici, ventili, zatvarači, prigušivači i dr.

sjedištem.- Upoređuje i

shvata način rada nepovratnih, pritisnih i protočnih ventila.

- Pronalazi primjere primjene pneumatskih motora.

- Uočava razliku između pneumatskih motora obrtnog i translatornog kretanja.

- Opisuje ulogu i način spajanja cjevovoda.

Pneumatsko upravljanje- Definiše

pneumatsko upravljanje.

- Navodi primjere primjene pneumatskog upravljanja.

- Navodi i objašnjava osnovne logičke funkcije i obrazlaže način realizovanja logičkih funkcija pneumatskim elementima.

- Objašnjava pneumatske šeme upravljanja i navodi metode rešavanja.

- Razlikuje analogne, diskretne, binarne i digitalne signale.

- Razlikuje i analizira vođeno, programsko i upravljanje sa samoodržanjem.

- Shvata osnovne logičke funkcije i zna kako se one realizuju pneumatskim elementima.

- Crta i analizira pneumatske šeme upravljanja za konkretne primjere.

- Prepoznaje elemente kojima se mogu realizovati vremenske i pritisne funkcije.

- Uočava pojavu


- Stiče navike tačnosti i sistematičnosti u radu.

- Izrada šema pneumatskih sistema pomoću simbola za konkretne primjere.

- Izrada šema i simulacija rada pneumatskog sistema u FLUID SIM –u.

- Realizacija šema na demonstracionim stolovima za pneumatiku.

198


Formativni ciljevi




- Objašnjava upravljački i edukativni softver za simulaciju rada pneumatskih sistema (FLUID SIM).

- Obrazlaže postupke zaštite i održavanja pneumatskih sistema.

blokirajućeg signala.

- Razlikuje matematičke i inženjerijske (praktične) metode rješavanja blokirajućeg signala.

- Rješava problem blokirajućeg signala funkcijskim, kaskadnim i koračnim metodama.

- Crta i analizira funkcijski krug za konkretne primjere.

- Koristeći FLUID SIM softver simulira konkretne primjere pneumatskog upravljanja.

- Izrađuje pneumatske sisteme na radnim stolovima za pneumatiku.

- Shvata značaj zaštite i održavanja pneumatskih sistema.

Osnovi elektro-pneumatike- Definiše

električne i elektro-pneumatske izvršne elemente automatike.

- Razlikuje osnovne izvršne elemente upravljanja i poznaje njihovu funkciju, način rada i povezivanja u šemama: tasteri, krajnji prekidači,


- Razvija smisao za zajedništvo.

- Povezivanje osnovnih izvršnih elemenata upravljanja u električnim šemama.

- Demonstracija upravljanja

199


Formativni ciljevi




- Definiše i upoznaje elektro-

pneumatske razvodnike – ventile.

- Definiše i upoznaje elektro -pneumatske pretvarače.

beskontaktni davači signala (magnetni, kapacitivni i opto-elektronski), releji, vremenski releji, sklopnici (kontaktori) i dr.

- Poznaje i upoređuje razne varijante elektro- pneumatskih razvodnika - ventila, sa različitim brojem ulaza – izlaza.

- Shvata princip rada i razlikuje tipove elektro-pneumatskih pretvarača: PE pretvarač, elektro-pneumatski pretvarač niskog pritiska, elektro-pneumatski pretvarač signala (pritisna sklopka).

radom elektro-ventila u osnovnim šemama upravljanja.

Mjere i propisi elektro-zaštite u elektro-pneumatici- Definiše osnovne

pojmove, metode i sredstva

elektro-zaštite.

- Opisuje pomoćne strujne krugove i strujne krugove blokade.

- Upoznaje signalno-dojavne uređaje.

- Poznaje osnovne pojmove, sredstva i metode elektro-zaštite, zaštitni STOP taster, zaštitna glavna sklopka i dr.

- Poznaje i pomoćne strujne krugove i strujne krugove blokade.

- Razlikuje vrste signalno-dojavnih uređaja.

- Razvija pozitivan odnos prema zdravlju.

- Razvija svijest o potrebi zaštite na radu.

Elektrotehnički grafički simboli i oznake u elektro-pneumatici- Upoznaje - Zna crtati - Razvija urednost. - Koristiti primjere

200


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik elektro-pneumatske grafičke i slovne simbole i oznake zaštite.

elektro-pneumatske grafičke simbole i slovne oznake.

- Koristi slovno - brojčane oznake zaštite.

šema.

Električne šeme i sklopovi elektro-pneumatike- Upoznaje vrste

šema u elektro–pneumatici.- Upoznaje tabele

istinitosti (U-I signala).

- Upoznaje osnovne logičke elektro-pneumatske šeme (logičko I, ILI i NE).- Upoznaje

osnovne šeme i sklopove u elektro–pneumatici.

- Razlikuje vrste šema u elektro-pneumatici i njihovu ulogu.

- Poznaje tabele istinistosti i njihovu primjenu na rješenjima osnovnih elektro-pneumatskih šema.

- Zna povezati osnovne

logičke elektro– pneumatske šeme (logičko I, ILI i NE).- Crta i analizira

osnovne šeme upravljanja u elektro-pneumatici: upravljanje jednorednim cilindrom; upravljanje dvorednim cilindrom; paralelna veza; redna (serijska) veza; spoj blokade i spoj samodržanja; upravljanje jednosmjernim ili dvosmjernim cilindrom pomoću spoja samodržanja; indirektno dvostrano

- Razvija logičko zaključivanje.



- Povezati elektro -pneumatske šeme osnovnih logičkih funkcija I, ILI, i NE.

- Povezati elektro-pneumatsku šemu upravljanja elektro - ventilom 5 / 2, sa samodržanjem i blokadom.

- Povezati elektro-pneumatsku šemu upravljanja elektro-ventilom 5 / 2, sa vremenskim relejem i samodržanjem.

201


Formativni ciljevi




- Upoznaje osnovne šeme i sklopove upravljanja vremenskim relejima.

upravljanje; automatsko vraćanje cilindra; oscilirajuće kretanje dvosmjernog cilindra; automatsko vraćanje pomoću graničnog prekidača.

- Crta i analizira osnovne šeme i sklopove upravljanja vremenskim relejima.

Izrada šema spajanja mehatroničkih sistema- Upoznaje metode

izrade spojne šeme:

- sistemske metode;

- metoda pokušaja (intuitivna – iskustvena metoda).

- Poznaje postupke izrade finalne elektro-pneumatske šeme spajanja prema zadatim uslovima metodama:

- sistemskim; - pokušaja

(intuitivna, iskustvena).

- Razvija odgovoran odnos prema radu.

- Izrada projekta šeme spajanja izabranom metodom, prema zadatim uslovima.

202

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- S. Nikolić: Hidrauličke, pneumatske i električne komponente, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.- P. Mitrović, Z. Radojević: Hidraulika i pneumatika, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2005.- G. Nikolić: Pneumatika i hidraulika, Školska knjiga, Zagreb, 2006.- Festo Didactic, Elektropneumatika, Festo doo Zagreb, 1995.- S. Đurić: Mehanika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2004.- M. Plavšić i drugi autori: Mehanika I, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2004.- G. Nikolić: Upravljanje i regulacija, Školska knjiga, Zagreb, 2003.- G. Nikolić: Pneumatsko upravljanje, Sveučilišna naklada Liber,

Zagreb,1990.- Festo Didactic, Pneumatsko upravljanje, 2007.- Festo katalozi, Festo Didactic, 2008.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računar sa multimedijalnom opremom, projektor, projekciono platno,

demonstracione table za hidrauliku, pneumatiku i elektro-pneumatiku, uzorci i modeli hidrauličkih, pneumatskih i elektro-pneumatskih komponenti, šeme pneumatskih, hidrauličkih i elektro-pneumatskih sistema.






9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer elektrotehnike;- diplomirani inženjer mašinstva.


Znanja Povazanost sa predmetomPredmet Znanja

- Grafički signali i blok dijagrami

- Praktična nastava - Elektrotehnički grafički simboli

- Blok dijagrami- Mehanika - Praktična nastava - Osnovni mašinski

elementi- Hidraulika- Hidrauličko upravljanje- Pneumatika- Pneumatsko upravljanje- Osnovi elektro -

- Praktična nastava - Elementi automatike- Izvršni elementi

automatskog upravljanja

203

Znanja Povazanost sa predmetomPredmet Znanja

pneumatike- Mjere i propisi

elektrozaštite u elektro - pneumatici

- Praktična nastava - Elektro zaštita- Zaštitne mjere od

visokog napona dodira- Elektrotehnički grafički

simboli i oznake u elektro - pneumatici

- Praktična nastava - Elektrotehnički grafički simboli

- Električne šeme i sklopovi elektro - pneumatike


- Elementi električnih šema

- Crtanje i povezivanje elemenata električnih šema

- Izrada šema spajanja - Praktična nastava - Povezivanje elemenata električnih šema

204

1.3.8. OBJEKTNO PROGRAMIRANJE

1. Naziv predmeta: OBJEKTNO PROGRAMIRANJE


RazredVrste nastave


a nastava

IIIIIIIV 33 33 66

Ukupno 33 33 66


3. Opšti ciljevi nastave- Razumevanje koncepata objektnog programiranja.- Razumijevanje problema i procesa kao međuzavisnosti i interakcija

objekata, sa odgovarajućim skupovima osobina, odnosno podataka i ponašanja.

- Uvođenje nove programske paradigme. - Sticanje praktične vještine objektnog programiranja u jeziku C++.- Osnovni elementi programskog projektovanja i modeliranja.- Razumijevanje značaja i uloge digitalnih računara u upravljanju,

opsluživanju i kontroli procesa.- Razvijanje sistematičnosti, tačnosti i dosljednosti u radu.- Razvijanje interesa za praktično istraživanje i ispitivanje noviteta.- Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije.

205

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: ČETVRTI


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikUvod u objektno programiranje- Upoznaje sa

istorijom i motivima razvoja C++ jezika.

- Definiše osnovne koncepte objektnog programiranja na C++ jeziku.

- Razumije potrebu uvođenja modularnosti u programiranju.

- Upoznaje koncept objektnog programiranja i navodi primjere.

- Upoznaje principe razlaganja kompleksnih softverskih sistemana prirodan način u cilju lakšeg održavanja i korišćenja.


Vježba:- Navesti primjere

objektnog pristupa i analogije iz svakodnevnog života.

Vježba:- Objasniti aspekte

koje treba da ispuni objektni programski jezik(po Stroustrupu).

Neobjektna proširenja jezika C- Definiše objekte.

- Definiše lvrijednost (lvalue) izraza.

- Navodi oblast važenja objekata, klasa i funkcija.

- Objašnjava statičke i dinamičke objekte.

- Definiše neposredno ugrađivanje funkcija.

- Upoznaje pojedine tipove konverzija.

- Upoznaje nove - specifične operatore C++ jezika.

- Na primjerima uočava i radi objekte u užem i širem smislu.

- Primjenjuje osnovne izraze sa lvrijednost (lvalue).

- Razlikuje globalna, lokalna i skrivena imena (objekte).

- Razlikuje statičke i dinamičke (automatske) objekte.

- Razlikuje dinamičke i privremene objekte.

- Koristi inline funkcije.

- Razlikuje vrste konverzija: statičku, reintepretirajuću i konstantnu.

- Upotrebljava specifične operatore C++





za vezane objekte.


za vezane lvrijednosti.


sa upotrebom različitih specifičnih operatora jezika C++.

206


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikjezika.

Klase i objekti- Upoznaje klase i

njene elemente.

- Upoznaje pojmove apstrakcije i učaurivanja (enkapsulacije), i zaštite podataka i koda.

- Definiše konstruktore.

- Definiše destruktore.

- Definiše pokazivač - objekat this.

- Definiše prijateljske funkcije i metode.

- Definiše prijateljske klase i strukture.

- Razlikuje sekcije public, protected i private u definiciji klasa i razumije potrebu zaštite podataka i koda.

- Povezuje pokazivače i reference za datu klasu.

- Razlikuje povezivanje i argumente konstruktora.

- Razlikuje poziv i pristup destruktora.

- Razlikuje pristup preko pokazivača this i operatora.

- Upoređuje globalne funkcije i članice drugih klasa.

- Razlikuje ugnježdene i lokalne klase.



- Razvija sposobnost opažanja, upoređivanja, analize i zaključivanja.


definicija klasa.Vježba:- Navesti primjere

različitih prava pristupa.

Vježba:- Primjeri upotrebe

konstruktora.

Vježba:- Primjer upotrebe

destruktora.Vježba:- Primjeri upotrebe

pokazivača this.Vježba:- Primjer upotrebe

prijateljske funkcije.

Vježba:- Primjer upotrebe

lokalne klase.

Nasleđivanje i polimorfizam- Definiše koncept

nasleđivanja i izvođenja klasa.

- Upoznaje privatno i javno izvođenje.

- Definiše mehanizam polimorfizma.

- Definiše virtuelne (polimorfne) metode i implementaciju virtuenih poziva.

- Uočava pojavu nasleđivanja karakteristika klase.

- Na primjerima upotrebljava mehanizam nasleđivanje osobina klasa.

- Razlikuje vrste izvođenja.

- Na primjerima primjenjuje mehanizam polimorfizma.

- Upotrebljava virtualne metode.

- Razlikuje osobine





izvođenja i nasljeđivanja osobina klasa – predaka.

Vježba:- Primjeri

polimorfne metode.


korišćenja virtuelnog mehanizma.

207


Formativni ciljevi



učenik učenik učenikpolimorfnih metoda.

Preklapanje operatora- Objašnjava

pojam preklapanja operatora.

- Definiše pravila i vrste preklapanja operatora.

- Definiše standardne ulazno-izlazne tokove.

- Uočava pojavu povеzivanja operatorskih funkcija u izrazima.

- Razlikuje bočne efekte i veze između operatora.

- Razlikuje objekte i operacije za ulazno-izlazne tokove.


Vježba:- Primjeri

operatorskih funkcija.

Vježba:- Primjeri metode -

globalne funkcije.Vježba:- Primjer

korišćenja operatora za ulazno-izlazne tokove.

Izuzeci i obrada izuzetaka- Definiše pojam i

pojavu izuzetaka.- Definiše

otkrivanje i obradu izuzetaka.

- Definiše izazivanje i prihvatanje izuzetaka.

- Definiše vrste izuzetaka.

- Razlikuje probleme izuzetaka.

- Poznaje vrste, tok i mehanizam obradeizuzetaka.

- Razlikuje pravila prihvatanja izuzetaka.

- Razlikuje neprihvaćene, neočekivane i standardne izuzetke.



Vježba:- Primjer

”migracije udesno”.

Vježba:- Primjeri

izuzetaka i njihove obrade.

Vježba:- Primjeri

izazivanja izuzetaka.

Šabloni- Definiše šablone

u C++ jeziku.- Definiše

generisanje funkcija.

- Definiše generisanje klasa.

- Definiše specijalizaciju šablona.

- Definiše generičke metode.

- Razlikuje vrste šablona.

- Određuje generisanje funkcija.

- Određuje definisanje klasa.

- Razlikuje specijalizacije funkcije i klase.

- Razlikuje uslove primjene generičke metode.


Vježba:- Primjer

definisanja šablona u C++ jeziku.

Vježba:- Primjer

generisanje funkcija.

Vježba:- Primjer

generisanje klasa.

Vježba:- Navodi primjere

specijalizacije.Vježba:

208


Formativni ciljevi



učenik učenik učenik- Primjer

generičkih metoda.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- L. Kraus: Programski jezik C++ sa rešenim zadacima, Akademska misao,

2007. - L. Kraus: Rešeni zadaci iz programskog jezika C++, Akademska misao,

2006.- B. Stroustrup: Programski jezik C++, Mikro knjiga, Beograd 1991. - D. Milićev: Objektno orijentisano programiranje na jeziku C++, Mikro

knjiga, 1995.- D. Milićev, Lj. Lazarević, J. Marušić: Objektno orijentisano programiranje

na jeziku C++ - skripta sa praktikumom, Mikro knjiga, 2001.- I.Tartalja: Objektno orijentisano programiranje 1, 2007.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Računari sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno.7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika- Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi.- Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom









Predmet Znanja- Neobjektna proširenja

jezika C- Programiranje - Programiranje u jeziku

C++- Klase i objekti - Programiranje - Programiranje u jeziku

C++- Preklapanje operatora - Programiranje - Programiranje u jeziku

C++

209

2. STRUČNI ISPIT

2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA

2.1.1. BAZE PODATAKA

1. Naziv ispitnog kataloga: BAZE PODATAKA

2. Cilj ispitaNa ispitu se ocjenjuje:- Znanja o bazama podataka.- Osposobljenost za rad sa bazama podataka. - Sposobnost da čita tehničku dokumentaciju.- Znanje o modeliranju baze podataka.- Sposobnost da realizuje bazu podataka u MS Access-u.- Sposobnost da koristi osnovne naredbe u jeziku SQL.- Znanja da pronađe informacije i podatke o bazama podataka.- Sposobnost da kreira upite nad pripremljenom bazom podataka.- Znanja o osnovnim elementima baza podataka.

3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu

Osnovni pojmovi o bazama podataka1. Objasniti šta je IS (informacioni sistem).2. Navesti funkcije informacionih sistema.3. Navesti komponente informacionog sistema. 4. Navesti vrste informacionog sistema.5. Definisati bazu podataka. 6. Definisati DBMS.7. Definisati model podataka.8. Navesti vrste modela podataka. 9. Navesti nivoe arhitekture baze podataka.10.Navesti jezike za rad sa bazama podataka.11.Navesti faze životnog ciklusa baze podataka.

Modeliranje podataka12.Definisati pojam entiteta. 13.Definisati pojam atributa.14.Definisati opisne atribute i identifikatore.15.Definisati ključ.16.Definisati različite tipove veza.17.Navesti primjer i osobine veze 1:1.18.Navesti primjer i osobine veze 1:N.19.Navesti primjer i osobine veze N:M.20.Nacrtati E-R (objekat - veza) dijagram.21.Navesti složene veze.22.Definisati relacijski model baze podataka.23.Objasniti kako se vrši transformacija veze 1:1.24.Objasniti kako se vrši transformacija veze 1:N.25.Objasniti kako se vrši transformacija veze N:M.

Relaciona algebra26.Definisati pojam relacione algebre.27.Navesti skupovne operatore.

210

28. Objasniti selekciju.29.Objasniti projekcija.30.Objasniti Kartezijev proizvod.31.Objasniti prirodni spoj.32.Objasniti dijeljenje.33.Objasniti vanjski spoj.

Fizička građa baze podataka34.Opisati spoljnu memoriju računara.35.Objasniti pojam datoteke.36.Objasniti smještanje datoteke u spoljnu memoriju računara.37.Definisati pointere (pokazivače.)38.Definisati pristup na osnovu primarnog ključa. 39.Objasniti organizaciju jednostavne datoteke.40.Objasniti organizaciju Hash datoteke.41.Opisati indeks sekvencijalnu organizaciju.42.Opisati indeks direktnu organizaciju.

Integritet podataka43.Definisati integritet podataka.44.Opisati integritet domena.45.Opisati referencijalni integritet.

Normalizacija podataka46.Objasniti normalizaciju baze podataka47.Navesti normalne forme

Indeksiranje baze podataka48.Objasniti indeksiranje baze podataka.49.Navesti indekse.

SQL50.Definisati tipove podataka u SQL-u.51.Objasniti formiranje tabele CREATE TABLE.52.Objasniti promjenu strukture tabele ALTER TABLE.53.Objasniti unos podataka.54.Objasniti selekciju podataka SELECT.55.Navesti uslovne izraze.56.Objasniti oblikovanje izlaznih rezultata.57.Objasniti sortiranje.58.Objasniti ograničavanje izlaznih rezultata.

4. Tip ispita- Usmeno.- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak

ispitnih pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u Ispitnom katalogu.

- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog

ispitivača.

211

5. Dozvoljena pomagala- Računar sa odgovarajućim softverom.

6. Literatura i drugi izvori- Literatura i drugi izvori dati su u katalogu znanja i godisnjem planu rada

nastavnika.

212

2.1.2. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE

1. Naziv ispitnog kataloga: APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE

2. Cilj ispitaNa ispitu se ocjenjuje:- Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja.- Sposobnost da sam obradi i dizajnira tekst.- Znanja o poznavanju osnovnih elemenata teksta.- Sposobnost o pravilnom formatiranju teksta.- Znanja o implementaciji grafičkih elemenata u tekst.- Sposobnost obrade tabelarnih podataka.- Sposobnost korišćenja formula i funkcija u tabelarnom proračunu.- Sposobnost izrade grafikona na osnovu tabelarnog prikaza podataka.- Poznavanje postupka za crtanja grafičkih elemenata uz pomoć aplikacije

za crtanje.- Poznavanje postupka za mijenjanja osobine grafičkih objekata.- Poznavanje postupka za transformaciju objekata.- Sposobnost da sam određuje atribute objekata.- Poznavanje multimedijalne terminologije.- Poznavanje uloge i osobina multimedijalnih ulazno - izlaznih uređaja.- Znanja o izvorima i osobinama audio signala.- Poznavanje postupka obrade zvuka na računaru.- Poznavanje osnovnih pojmova vezanih za obradu digitalne slike.- Znanja o izvorima i osobinama digitalnog video signala.- Poznavanje postupka obrade digitalnog video signala.- Sposobnost da sam izradi multimedijalnu prezentaciju u izabranom

softveru.


Instalacija aplikativnog softvera1. Objasniti postupak instalacije izabranog softvera.2. Opisati prilagođavanje aplikativnog softvera korisniku.

Obrada i dizajniranje izgleda teksta3. Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za obradu i

dizajniranje teksta.4. Objasniti pojmove template i tab.5. Objasniti na primjeru ulogu numerisane i nenumerisane liste. 6. Objasniti na primjeru ulogu editora formula. 7. Objasniti na primjeru unošenje fusnote odnosno endnote.8. Opisati na primjeru postupak rada sa simbolima.9. Objasniti na primjeru kako se numerišu stranice i postavlja heder i

futer.10.Objasniti na primjeru kako se unosi slika iz Clip Arta.11.Objasniti na primjeru postupak oblikovanja naslova.12.Opisati na primjeru način unošenja gotovih slika u tekst.13.Opisati na primjeru postupak štampanja koverti.14.Izraditi cirkularno pismo i opisati postupak.

Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem15.Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za tabelarnu

obradu podataka.

213

16.Opisati na primjeru osnovne operacije sa radnim listom.17.Nabrojati vrste podataka koji mogu biti element polja.18.Opisati na primjeru postupak formatiranja teksta i brojčanih podataka u

polje radnog lista.19.Objasniti na primjeru način unošenja formule u poje radnog lista.20.Nabrojati i objasniti na primjeru ulogu funkcija koje se mogu koristiti

kod tabelarnog proračuna.21.Navesti vrste sortiranja podataka i na primjeru objasniti postupak.22.Opisati na primjeru postupak izrade grafikona.

Izrada crteža u izabranom softveru23.Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za crtanje.24.Objasniti na primjeru postupak pripreme za crtanje.25.Opisati na primjeru postupak crtanja osnovnih grafičkih elemenata.26.Objasniti na primjeru postupak mijenjanja osobina i transformacije

grafičkih objekata.27.Objasniti na primjeru kako se određuju atributi objekata.

Osnovni pojmovi multimedije 28.Navesti vidove predstavljanja informacija.29.Objasniti interaktivnost miltimedija.

Multimedijalni ulazno izlazni uređaji 30.Opisati princip rada grafičke i zvučne kartice.31.Objasniti princip rada digitalne kamere i digitalnog fotoaparata.32.Nabrojati vrste monitora i objasniti njihove osobine.33.Objasniti osobine mikrofona i zvučnika i način njihovog priključivanja.

Izvori, parametri i obrada audio signala34.Definisati pojam zvuka i zvučnog talasa.35.Objasniti osobine i prostiranje zvuka.36.Definisati zvučno polje i nabrojati oblasti u akustici.37.Objasniti pojam glasnosti i audiometrije.38.Navesti i objasniti psihoakustične pojmove. 39.Definisati pojam razumljivost.40.Objasniti digitalizaciju signala.41.Nabrojati načine obrade zvuka na računaru.42.Definisati pojam binauralnog slušanja.43.Objasniti pojam stereofonije i sisteme stereofonskog prenosa i

snimanja.44.Definisati MIDI priključak.45.Nabrojati MIDI opremu i objasniti njeno povezivanje u sistem.46.Nabrojati MIDI standarde i formate.47.Definisati pojam kompresije signala.48.Objasniti psihoakustični model kompresije signala.

Obrada digitalne slike 49.Objasniti način nastajanja slike.50.Objasniti osobine i projekciju slike u oku i opisati dobijanje slike u

mozgu.51.Objasniti vrste modela boja.52.Definisati pojam grafike.53.Objasniti pojmove vektorske i bitmapirane grafike.54.Opisati postupak modeliranja slike kod vektorske grafike.

214

55.Definisati pojam renderovanja.56.Opisati pojam i način specificiranja rezolucije.57.Objasniti način nastajanja razlike u formatima fajlova.58.Definisati kompresiju multimedijalne informacije i nabrojati vrste

kompresija.59.Objasniti principe kreiranja Hufmanovog koda.60.Objasniti principe DCT kompresije –JPEG.

Obrada digitalnog video signala 61.Definisati video i sinhronizacioni signal. 62.Objasniti formiranje digitalizovanog televizijskog signala.63.Nabrojati video standarde.64.Opisati podjelu sistema prema tome koji model boja koriste.65.Opisati protok signala.66.Objasniti postupak kombinacije signala i kodiranja.67.Izračunati propusnu moć i brzinu prenosa podataka.68.Nabrojati i navesti osobine video formata.69.Objasniti na čemu se zasniva MPEG kompresija.

4. Tip ispita - Usmeno.- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak




ispitivača.

5. Dozvoljena pomagala- Računar sa odgovarajućim softverom i štampač.

6. Literatura i drugi izvori- Literatura i drugi izvori su dati u katalogu znanja i godišnjem planu

nastavnika.

215

2.1.2. PROGRAMIRANJE

1. Naziv ispitnog kataloga: PROGRAMIRANJE

2. Cilj ispitaNa ispitu se ocjenjuje:- Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja.- Sposobnost da sam napiše programski kod.- Znanja o poznavanju osnovnih elemenata programiranja.- Sposobnost o pravilnom formatiranju koda.- Znanja o implementaciji podataka, promjenljivih , naredbi u programu.- Sposobnost korišćenja nizova.- Sposobnost korišćenja funkcija za proračun.- Sposobnost izrade fajla kao tipa podataka.- Poznavanje postupka za crtanja grafičkih elemenata.- Poznavanje osnove internet programiranja.- Poznavanje postupka za transformaciju objekata.- Sposobnost korišćenja web editora.- Poznavanje strukture HTML-a.- Sposobnost korišćenja HTML-a za pravljenje web prezentacije.- Poznavanje strukture CSS-a.- Sposobnost korišćenja CSS-a za pravljenje web prezentacije.- Poznavanje strukture JavaScript-a.- Sposobnost korišćenja JavaScript -a za pravljenje web prezentacije.- Poznavanje strukture serverskih skriptnih jezika-a.- Sposobnost korišćenja serverskih skriptnih jezika za pravljenje web

prezentacije.


Osnovni pojmovi 1. Opisati osnovne odlike C jezika.2. Definisati programerske postupke i tehnike.3. Definisati proces pretvaranja izvornog koda u izvršni program.4. Objasniti pretvaranje ostvareno interpretiranjem i prevođenjem.5. Objasniti dobijanje izvršnog programa u postupku pretvaranja putem

prevođenja.

Osnovni sintaksni elementi 6. Nabrojati ključne riječi.7. Nabrojati ključne riječi C jezika i način njihovog pisanja.8. Definisati identifikatore (imena promjenjivih).9. Objasniti od čega se sastoje identifikatori i ograničenja vezana za

način njihovog pisanja.10. Navesti način zadavanja promjenljivih.

Pregled osnovnih tipova podataka 11. Navesti svaki od osnovnih tipova i način njihovog korišćenja u

programima na C jeziku.12. Objasniti pojam konstantnog znakovnog niza i njegov prikaz.13. Nabrojati komandne sekvence i objasniti njihovo značenje.14. Objasniti cjelobrojni tip.15. Objasniti označene i neoznačene cjelobrojne tipove.

216

16. Objasniti opseg vrijednosti u zavisnosti od arhitekture računara (short, long, unsigned).

17. Objasniti štampanje cjelobrojnih podataka.18. Objasniti cjelobrojne konstante.19. Objasniti pojam preciznosti predstavljanja brojnih podataka realnog

tipa.20. Objasniti označavanje realnog broja u pokretnom zarezu (float).21. Objasniti broj važećih cifara i veličinu memorije koju zauzima.22. Objasniti double tip realnog podatka.

Operatori C jezika i izrazi 23. Definisati pojam unarnih, binarnih i terarnih operatora.24. Objasniti pojam naredbe i složene naredbe (blok).25. Objasniti prvijenstvo u redoslijedu primjene operatora.26. Objasniti operator dodjele vrijednosti.27. Nabrojati aritmetičke operatore i daje primjere njihov primjene.28. Nabrojati i objasniti konverziju podataka.29. Objasniti tabelu istinitosti za date logičke operatore.30. Definiše operatore nad bitovima.31. Navesti dodatne operatore dodjele vrijednosti.32. Obasniti pisanje kraćeg oblika dodjele vrijednosti u C jeziku.

Pregled naredbi 33. Objasniti tok izvršavanja programa.34. Objasniti jednostavne (linijske) forme programa i navesti naredbe koje

ih realizuju.35. Objasniti formu programa koji, na osnovu vrijednosti upravljačkog

izraza, sadrži grananje toka izvršavanja.36. Objasniti pojam naredbe izbora (donošenja odluke) koja vrši grananje

unaprijed.37. Objasniti naredbu ponavljanja (petlje) koja izaziva grananje unazad.38. Objasniti ostale naredbe koje mijenjaje tok izvršavanja programa

(naredbe skoka).39. Navesti naredbe izbora.40. Objasniti opšti sintaksni oblik naredbe if.41. Objasniti dodavanje člana else.42. Objasniti ulogu uslovnog operatora.43. Objasniti višesmjerno grananje pomoću naredbe switch.44. Objasniti naredbu break.45. Objasniti grane default.46. Objasniti petlju while.47. Demonstrira program koji sadrži upotrebu naredbe continue.48. Objasniti petlju for.49. Ilustruje sintaksni oblik naredbe for.50. Objasniti pisanje ekvivalentnih petlji while i for.

Funkcije i organizacija programa 51. Objasniti namjenu funkcija.52. Objasniti pojam standardne biblioteke.53. Objasniti pojam ulaznih i izlaznih vrijednosti funkcija.54. Definisati deklaraciju i definiciju funkcije.55. Objasniti pojam imena funkcije i povezivanje.56. Objasniti elemente zaglavlja funkcije.57. Objasniti tijelo funkcije.

217

Parametri i argumenti funkcije 58. Objasniti formalne parametre funkcije. 59. Objasniti stvarne argumente funkcije.60. Objasniti problem predaje parametara po vrijednosti.61. Objasniti rekurziju i njenu primjenu u programima.

Nizovi i pokazivači (pointeri) 62. Definisati pojam nizova. 63. Demonstrira opšti oblik deklaracije niza. 64. Objasniti inicijalizaciju elemenata niza i vrste inicijalizacije. 65. Objasniti nizove kao stringove. 66. Definisati pojam višedimenzionih nizova (matrica).67. Objasniti inicijalizaciju i pristup elementima matrice.68. Definisati pojam pokazivača (pointera).69. Navesti načine pristupa podacima pomoću pokazivača.70. Objasniti razliku između posredne i neposredne dodjele vrijednosti.71. Definisati odnos pokazivača i nizova u C jeziku. 72. Objasniti pojam znakovnog niza u C jeziku. 73. Objasniti odnos između pokazivača i funkcije.74. Objasniti pokazivače na funkcije.

Strukture podataka 75. Definisati pojam struktura. 76. Daje opšti oblik deklaracije strukture. 77. Navesti primjer strukture koja predstavlja model strukture.78. Objasniti primjenu struktura. 79. Objasniti pojam nizova struktura. 80. Objasniti strukturu kao vraćenu vrijednost. 81. Definisati pokazivač na strukturu i pokazivač na niz struktura.82. Definisati korisnički definisane tipove.

Fajl kao tip podataka 83. Objasniti problem ulaza i izlaza u C jeziku.84. Definisati fajlove. 85. Objasniti U/I orijentisan na fajlove. 86. Definisati pokazivač na fajl. 87. Objasniti pristup fajlu i postupak otvaranja fajla definisanjem funkcije

za otvaranje (kreiranje) fajla.88. Nabrojati vrijednosti argumenata mode i objasniti njihovo značenje. 89. Objasniti pojam “ažuriranja” .90. Objasniti funkciju za upis, čitanje I zatvaranje datoteke.91. Nabrojati načine rada sa tekstualnom datotekom.92. Objasniti obradu grešaka.

Lociranje i akociranje memorije 93. Definisati pojam upravljanja memorijom.94. Objasniti dinamičko dodjeljivanje memorije. 95. Nabrojati funkcije za dodjeljivanje memorije.

Komunikacija sa operativnim sistemima96. Objasniti vezu programa i operativnih sistema.97. Objasniti korišćenje prevodilaca. 98. Objasniti neophodnu konfiguraciju potrebnu za rad.

218

99. Opisati pregled mogućnosti današnjih C/C++ prevodilaca.

219

Osnove vizuelnog programiranja100. Opisati osnove programskog jezika C#.101. Objasniti klase i njihov interfejs.102. Objasniti projektovanje objekata sa kodom.

Osnove internet programiranja i web editori 103. Objasniti osnove internet programiranja.104. Navesti i objasniti web editore.

Osnove internet programiranja i web editori 105. Objasniti hipertekst.106. Objasniti pojam i vrstu taga.107. Objasniti strukturu HTML stranice.108. Objasniti formatiranje i prelom.109. Objasniti pojam listi.110. Objasniti definicione liste i liste unutar liste.111. Objasniti boje u HTML-u.112. Objasniti body tag i img tag.113. Objasniti linkove,tabele i formu.

CSS (Cascading Style Sheets) 114. Objasniti CSS element. 115. Objasniti CSS klase.116. Objasniti atribute CSS elemenata.

JavaScript 117. Navesti promjenljive.118. Objasniti kontrole toka119. Objasniti nizove i funkcije.120. Objasniti način rada sa više prozora i cookie.121. Objasniti rad sa pauzama i intervalima.

Serverski skriptni jezici 122. Objasniti PHP promjenjive.123. Navesti promjenjive.124. Objasniti operatore i izraze. 125. Objasniti naredbe.126. Objasniti petlje.127. Objasniti nizove.128. Objasniti integraciju PHP i HTML.129. Objasniti funkcije.130. Objasniti globalne i lokalne promjenjive.131. Objasniti bazu podataka (MySQL).132. Objasniti PHP mySQL funkcije.

4. Tip ispita: - Usmeno.- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak



- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.

220

- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog

ispitivača.

5. Dozvoljena pomagala- Nijesu predviđena.

6. Literatura i drugi izvori- Literatura i drugi izvori su dati u katalogu znanja i godišnjem planu

nastavnika.

221

2.1.2. RAČUNARSKE MREŽE

1. Naziv ispitnog kataloga: RAČUNARSKE MREŽE

2. Cilj ispitaNa ispitu se ocjenjuje:- Znanja o komponentama računarskih mreža i principima njihovog rada.- Prepoznavanje osnovnih zahtjeva i problema u rješavanju računarskih

mreža.- Povezivanje teorijskih znanja sa praktičnim primjerima.- Samostalno traženje informacija, izvora i proizviđača komponenti

računarskih mreža.


Uvod u računarske mreže i podjela računarskih mreža1. Objasniti značaj računarskih mreža u prenosu informacija.2. Definisati i skicirati računarsku mrežu.3. Nabrojati podjele mreža.4. Objasniti načine povezivanja.5. Objasniti komutaciju kanala kod računarskih mreža.6. Objasniti komutaciju poruka kod računarskih mreža.7. Objasniti komutaciju linija kod računarskih mreža.

Topologija računarskih mreža8. Objasniti pojam i značaj topologije.9. Nabrojati vrste topologija.10.Objasniti tehniku difuznog prenosa kod svih toplogija.

Računarske komunikacije11.Objašnjava osnovne pojmove tehnologije računarskih komunikacija.12.Navesti i objasniti osnovne elemenate modela sistema za računarske

komunikacije (izvor poruka, predajnik, prenosni put, prijemnik, korisnik).

13.Objasniti analogni i digitalni prenos.14.Objasniti funkciju modulatora i demodulatora, odnosno kodera i

dekodera.15.Skicirati i objasniti oblike prenosa poruka.16.Definisati i objasniti serijski i paralelni prenos.17.Definisati i objasniti sinhroni i asinhroni prenos.

Komunikacioni uređaji18.Objasniti ulogu i princip rada komunikacionih uređaja.19.Objasniti principe modulacione tehnike, kompresije podataka i

korekcije greške.20.Navesti i objasniti tipove multipleksera.

Arhitekture i protokoli21.Objasniti sastav mrežne arhitekture.22.Nabrojati oblike arhitekture.23.Definisati i objasniti mrežni protokol.24.Objasniti i nabrojati nivoe organizacije mrežne komunikacije.25.Objasniti funkciju OSI modela.26.Objasniti fizički sloj i sloj veze.

222

27.Objasniti sloj mreže.28.Objasniti transportni sloj.29.Objasniti sloj sesije.30.Objasniti sloj prezentacije.31.Objasniti korisnički sloj.32.Objasniti prenos podataka u OSI modelu.33.Objasniti standardizaciju.34.Objasniti protokol sloja veze HDLC.35.Objasniti protokol sloja mreže X.25.36.Objasniti frame relay tehniku.37.Objasniti TCP/IP referentni model.

LAN mreže38.Objasniti osobine i elemente LAN mreža.39.Objasniti organizaciju LAN mreža.40.Objasniti probleme kod LAN topologije i kako se rješavaju.41.Objasniti prenosne medijume u LAN mrežama.42.Objasniti topologiju u obliku prstena.43.Objasniti topologiju u obliku magistrale.44.Objasniti topologiju u obliku zvijezde i stabla.45.Objsaniti Aloha protokol.46.Objasniti CSMA protokol.47.Objasniti klijent-server model.48.Objasniti pojam sloja logičke kontrole veze podataka.

Internet49.Objasniti pojam globalne mreže.50.Nabrojati i objasniti osnovne komponente.51.Napraviti analizu topologije podmreža i elemente koji je sačinjavaju.52.Objasniti Internet usluge i njihov značaj u modernoj komunikaciji.53.Objasniti postupak povezivanja računara na Internet.54.Nabrojati načine povezivanja.55.Objasniti postupak registracije korisnika i korišćenja komunikacionih

programa i opreme.

4. Tip ispita: - Usmeno.- Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak




ispitivača.

5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviđena.

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i

godišnjem planu rada nastavnika.

223

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD

2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD

1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD

2. Cilj ispitaNa praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:- Poznavanje gradiva, principa i zakonitosti, vezanih za zadatu temu.- Stručno i kvalifikovano prezentiranje obrađene teme.- Povezanost stručno - teorijskih i praktičnih znanja.- Stepen osposobljenosti 2耀 rješavanje praktičnih zadataka. - Odgovarajući pristup i izbor postupaka kod obavljanja zadataka.- Pravilnu upotrebu stručne terminologije. - Samostalnost u odabiru i upotrebi aplikacija za rješavanje praktičnih

zadataka.- Stepen osposobljenosti za primjenu gotovih programa (softvera) za

rješavanje zadataka.- Odgovornost za kvalitet vlastitog rada.

3. Spisak tema/zdataka

Osnovi računarstvaARHITEKTURA RAČUNARSKOG SISTEMA- Struktura računarskog sistema i način povezivanja.

ARHITEKTURA MATIČNE PLOČE- Struktura matične ploče.

ARHITEKTURA PROCESORA- Struktura procesora i uloga u računarskom sistemu.

MEMORIJE- Klasifikacija memorija i uloga u računarskom sistemu.

ULAZNI UREĐAJI RAČUNARSKOG SISTEMA- Princip rada i uloga u računarskom sistemu.

IZLAZNI UREĐAJI RAČUNARSKOG SISTEM- Princip rada i uloga u računarskom sistemu.

SISTEMSKI SOFTVER- Komponente sistemskog softvera i njihova uloga u računarskom sistemu.

Prenos podatakaELEKTRIČNI FILTRI- Princip rada i njihova primjena.

OBRADA SIGNALA- Princip rada modulatora i demodulatora i njihova primjena.

MULTIPLEKSNI PRENOS PODATAKA

225

- Način prenosa signala korišćenjem vremenskog o frekvencijskog multipleksa.

SKLOPOVI ZA PRENOS PODATAKA- Prenos podataka različitim sistemima prenosa.

Računarske mrežeINTERFEJSI RAČUNARA- Princip rada i funkcionisanje interfejsa računara.

KOMUNIKACIONI UREĐAJI- Princip rada i funkcionisanje komunikacionih uređaja.

LAN- Princip rada i konfiguracija LAN-a.

WAN- Princip rada i konfiguracija WAN-a.

ARHITEKTURA RAČUNARSKIH MREŽA- Princip rada i konfiguracija strukture računarskih mreža.

ETHERNET I MREŽNI SLOJEVI- Princip rada i konfiguracija mrežnih slojeva.

INTERNET- Princip rada, načini konekcije i korišćenja Interneta.

BEZBJEDNOST RAČUNARSKIH MREŽA- Načini konfiguracije bezbjednosti računarskih mreža.

Operativni sistemiMS DOS - Način organizacije i primjena komandi u DOS-u.

WINDOWS 1.- Instalacija Windows-a.

WINDOWS 2.- Nadogradnja, konfigurisanje i podešavanje Windows-a.

WINDOWS 3.- Organizacija rada pod Windows-om.

WINDOWS 4.- Zaštita i backup Windowsa-a.

LINUX 1.- Instalacija Linux-a.

LINUX 2.- Konfigurisanje i podešavanje Linux-a.

LINUX 3.

226

- Organizacija rada pod Linux-om.

Aplikativni softver i multimedijaOBRADA I DIZAJNIRANJE TEKSTA- Korišćenje templatea i formatiranje teksta.

TABELARNA OBRADA PODATAKA SA GRAFIČKIM PREDSTAVLJANJEM 1.- Korišćenje formula i ugrađenih funkcija.

TABELARNA OBRADA PODATAKA SA GRAFIČKIM PREDSTAVLJANJEM 2.- Predstavljanje tabelarnih podataka grafikonom.

IZRADA CRTEŽA- Način izrade crteža u izabranoj aplikaciji.

IZRADA MULTIMEDIJALNE PREZENTACIJE - Način izrade multimedijalne prezentacije u izabranoj aplikaciji.

OBRADA DIGITALNE SLIKE- Način izrade i modifikacija digitalne slike u izabranoj aplikaciji.

OBRADA DIGITALNOG VIDEO SIGNALA- Način izrade digitalnog video signala u izabranoj aplikaciji.

Programiranje JEZIK C U ARITMETICI I ALGEBRI - Primjena jezika C u aritmetici i algebri.

RAD SA NIZOVIMA I MATRICAMA U JEZIKU C- Primjena jezika C u radu sa nizovima i matricama.

PISANJE SISTEMSKOG SOFTVERA U C-u- Primjena jezika C u oblasti pisanja sistemskog softvera.

PROGRAMSKI JEZIK C U OBLASTI KOMPJUTERSKE GRAFIKE- Primjena jezika C u oblasti kompjuterske grafike.

RJEŠAVANJE NESTANDARDNIH PROBLEMA U C-u- Primjena jezika C u rješavanju nestandardnih problema.

HTML- Izrada web stranica primjenom HTML-a.

CSS- Izrada web stranica primjenom CSS-a.

JAVA SCRIPT- Izrada web stranica primjenom Java Sript-a.

SERVERSKI SKRIPTNI JEZICI- Izrada web stranica primjenom serverskih skriptnih jezika.

Baze podataka

227

MODEL OBJEKAT - VEZE- Modeliranje date baze podataka.

FIZIČKA GRAĐA BAZE PODATAKA- Elementi građe baze podataka i njihova struktura.

RELACIJSKA ALGEBRA- Kreira upite za datu bazu podataka.

REALIZACIJA BAZE PODATAKA U ACCESS-U- Primjena MS Access-a.

4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada- Kandidat za stručni rad priprema teorijsko objašnjenje zadate teme u

vidu pismenog rada ili praktičan zadatak sa odgovarajućom tehničko – tehnološkom dokumentacijom.

- Odbrana teorijskog objašnjenja zadate teme u vidu pismenog rada obuhvata prezentaciju, a praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada.

- Kandidat izrađuje stručni rad po planu koji je uskladio sa mentorom.- Teme, odnosno zadatke za stručni rad predlažu nastavnici / aktivi

stručno – teorijskih predmeta i praktične nastave.- Kandidat u završnoj godini školovanja bira temu odnosno zadatak i

obrađuje ga individualno.- Ispitni odbor pismeno izdaje teme odnosno zadatke sa nazivom,

datumom izvlačenja i odbrane, mjestom izvođenja ispita, podacima o imenovanju nastavnika (mentora), o eventualnim potrebnim prethodnim radnjama i drugim obavezama i uslovima.

5. Dozvoljena pomagala - Računar sa odgovarajućim softverom.

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i

godišnjem planu rada nastavnika.

228

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKARedni

brojNastavni predmet Obvezni načini provjeravanja i

ocjenjivanja znanja učenika

1. Osnove elektrotehnike- Usmeni odgovori;- Pismeni zadaci; - Rad na vježbama;- Pismene vježbe.

2. Osnove računarstva- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

3. Osnove elektronike - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

4. Operativni sistemi- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

5. Digitalna elektronika- Usmeni odgovori;- Rad na vježbama;- Pismene vježbe.

6. Prenos podataka - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

7. Aplikatvni softver i multimedija- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

8. Programiranje- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

9. Računarske mreže - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

10. Baze podataka- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

11. Preduzetništvo - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

12. Praktična nastava - Usmeni odgovori;- Praktičan rad.

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke)- Usmeni odgovori;- Pismeni zadaci; - Pismene vježbe.

2. Ekologija i zaštita životne sredine - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

3. Poslovna komunikacija - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

4. Računarska grafika i Internet tehnolgije

- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

5. Automatsko upravljanje - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

6. Osnovi energetike i energetska efikasnost

- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

7. Mehatronika - Usmeni odgovori;- Pismene vježbe.

229

Redni

brojNastavni predmet Obvezni načini provjeravanja i

ocjenjivanja znanja učenika

8. Objektno programiranje- Usmeni odgovori;- Pismene vježbe;- Rad na vježbama.

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMAStručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program Elektrotehničar računara završava se nakon položenog stručnog ispita koji se sastoji iz:- Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti;- Pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika;- Usmenog ispita iz jednog stručno - teorijskog predmeta (po izboru

učenika) i to: aplikativni softver i multimedija, programiranje, računarske mreže i baze podataka;

- Stručnog rada.

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA- U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama,

škola je obavezna da na osnovu važećeg programa izradi poseban program. Posebni program omogućava prilagođeno izvođenje nastave kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima, a time i stručne kompetencije.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH- Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i

za odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da:- iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i

slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se oni mogu dobrovoljno priključiti;

- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja;

- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima, nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja obrazovnog programa za odrasle;

- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni obrazovnim programom;

- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnog obrazovanja.

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKARedni

brojNastavni predmet Profil stručne spreme nastavnika

i stručnih saradnika

1. Osnove elektrotehnike- Diplomirani inženjer elektrotehnike; - Diplomirani inženjer elektronike;- Profesor elektrotehnike.

230

Redni



2. Osnovi računarstva


- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;

- Diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.

3. Osnove elektronike- Diplomirani inženjer elektrotehnike –

smjer elektronike, telekomunikacija ili automatike.

4. Operativni sistemi




5. Digitalna elektronika- Diplomirani inženjer elektrotehnike –

smjer elektronike, telekomunikacija i automatike.

6. Prenos podataka - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer telekomunikacija i elektronike.

7. Aplikatvni softver i multimedija




8. Programiranje




9. Računarske mreže - Diplomirani inženjer elektrotehnike -

smjer računarske tehnike i informatike;- Diplomirani inženjer elektrotehnike -

smjer elektronike i telekomunikacija.

10. Baze podataka




11. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista.

231

Redni



12. Praktična nastava

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i automatike;


- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike (u I razredu);

- Inženjer elektrotehnike – smjer elektronike (u I razredu).

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke)- Profesor engleskog jezika i književnosti; - Diplomirani filolog za engleski jezik i

književnost.

2. Ekologija i zaštita životne sredine

- Diplomirani biolog; - Diplomirani inzenjer pejzažne

arhikteture.3. Poslovna komunikacija - Diplomrani pravnik;

- Diplomirani ekonomista.

4. Računarska grafika i Internet tehnolgije




5. Automatsko upravljanje

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer automatike;

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike;

- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.


- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.

7. Mehatronika - Diplomirani inženjer elektrotehnike;- Diplomirani inženjer mašinstva.

8. Objektno programiranje




Saradnik u nastavi – laborant iz oblasti računara (za održavanje opreme):- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i


telekomunikacija;- diplomirani matematičar - smjer računarske nauke;- inženjer računarstva i informacionih tehnologija;- inženjer elektrotehnike;

232

- V stepen – elektrotehničar specijalista za računarsku opremu.

Saradnik u nastavi - laborant iz oblasti elektronike (za održavanje opreme i pripremu vježbi):- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike, telekomunikacija

i automatike;- inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i

automatika;- V stepen – elektrotehničar specijalista za elektroniku.

8. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA- Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku.

8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni

brojNastavni predmet

Razr

ed

Uku

pno

časo

va Vrsta nastaveBroj časova kod kojih se odjeljenje

dijeli na grupeT V P T V P

1. Osnove elektrotehnike I 144 108 36 36II 108 72 36 36

2. Osnovi računarstva I 108 72 36 363. Osnove elektronike II 108 72 36 364. Operativni sistemi II 72 36 36 365. Digitalna elektronika II 108 72 36 366. Prenos podataka III 72 727. Aplikativni softver i

multimedijaIII 72 72 72IV 66 33 33 33

8. Programiranje III 108 72 36 36IV 99 66 33 33

9. Računarske mreže III 72 72IV 66 66

10. Baze podataka III 72 36 36 36IV 66 33 33 33

11. Preduzetništvo IV 66 40 26

12. Praktična nastavaI 144 144 144II 144 144 144III 216 216 216IV 198 198 198

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke)I 72 72II 72 72II 72 72IV 66 66

2. Ekologija i zaštita životne sredine I 72 58 14

3. Poslovna komunikacija II 72 60 124. Računarska grafika i

Internet tehnolgije II 72 72 72III 72 72 72

233

Redni

brojNastavni predmet

Razr

ed

Uku

pno

časo

va Vrsta nastaveBroj časova kod kojih se odjeljenje

dijeli na grupeT V P T V P

5. Automatsko upravljanje III 72 72IV 66 66


III 72 72IV 66 66

7. Mehatronika III 72 72IV 66 66

8. Objektno programiranje IV 66 33 33 33T – TeorijaV - Vježbe P – Praktična nastava

9. PROFESIONALNA PRAKSAOpšti ciljevi nastave- Učenici I, II i III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju

profesinalnu praksu u skladu sa nastavnim planom.- Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima ili objektima

škole.- Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je

škola.- Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom

stručno-teorijskih predmeta.- U realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi

dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a potrebno je priložiti skice, šeme ili neke druge elmente tehnološko-tehničke dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa.

- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme izvođenja) evedintiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenjskim knjigama.

Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.

10. SLOBODNE AKTIVNOSTI- Slobodne aktivnosti učenika su sastavni dio nastavnog plana i

obrazovnog programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane doprinose rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, a sa druge strane upotpunjavanju stručnog znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne sadržaje i sadržaje po izboru učenika.

- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I, II, III razredu po 36 časova, a u IV - 33 časa godišnje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole a sastoji se iz tri cjeline:

Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:- dani sporta,- ekološke aktivnosti,- filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe,- posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.; Obavezni sadržaji vezani za stručno - teorijsko područje:

234

- posjete institucijama i preduzećima koje su stručno vezane sa obrazovnim programom koji se realizuje,

- posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije,- učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju

određenih oblasti; Sadržaji po izboru učenika:- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička,

likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.),

- socijalni rad učenika i dr.

- Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje iz jednog u slijedeći razred kao i za završetak obrazovnog programa.

235

11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA- Gordana Tasić, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica- Igor Dragaš, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica- Radmila Čogurič, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica- Melanija Ćalasan, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica- Milanka Brajković, dipl. elektroing., SMŠ „Mladost“ – Tivat- Ana Grgurević, dipl. elektroing., SSŠ - Nikšić- Milisav Kosović, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić- Dubravka Delić, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić- Veselinka Barović, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić- Marjan Drašković, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić- Srđan Obradović, dipl. pravnik, CSO - Podgorica Koordinatori:- Sandra Brkanović, dipl. elektroing., CSO – Podgorica- Srđan Obradović, dipl.pravnik, CSO - Podgorica

Obrazovni program je urađen uz stručnu i tehničku pomoć GTZ-a.

236